PDF ( 12 )

Kurgu Dergisi
S:9, 1-9,1991
ATATURK'TE «ZAFER» DO~ONCESi VE
TOPlUMSAl BOYUTlARI*
Prof. Dr. inal Cem A!;)KUN**
«Zafer» sozcugu; ozunde hangi alan olursa olsun, karst karsrya
gelen iki qucten, basanli olarun elde ettiql sonucu anlattr. Dilimizde,
yabanci kaynakh olrnasma karsm: .ozellikle askeri basanlan, baska
deyisle, savas alanlarmda dusmaru yenilgiye ugratlcl ustiin sonucu
simgeler.
Bu genel ani ami yanmda, «Zafer-in Cumhuriyet tarihimiz acismdan tasrdrq: cok deqisik bir caqrrsuru vardir ki; 0 da 30 AGUSTOS
1922'de ustun basanyla sonuclanan Baskomutanhk Meydan Savasidrr. Boyle bir zeferledir ki; son Turk Ulusu, Anadolu topraqmda yuzlerce yilhk tarihinden kopmadan, yeniden kendisini dunya uluslan
arasmda varetme basansrru qostermistir. Bunu yaparken; ATATORK'
unun onderllqinde, caruru, vanru. yoqunu ortaya koyarak, qercekten
bir olum-kahm savasi vermistir. BA$KOMUTAN, bu savasm ikinci Yildonumunde yaptlgl konusmada, soz konusu durumu yansrtan su acik
deqertendirmeyi yapmistrr:
« ... Savas, hele meydana savasi, yalruz ve karst karsrya gelen
iki ordunun carpismas: deqlldir: uluslann carprsrnasrdrr. Uluslann
Bu cchsmo AFYON'da Universitemiz i.i.B.F. ve Valilikce ortoklcso dOzenlenen
28-29 AGUSTOS 1989 tarihindeki I. ZAFER SEMPOZYUMUNDA bildiri olorak
sunulmustur.
("") Anodolu Universitesi, Acik Ogretim Fckultesi
(')
butun varliklanyle ve teknik alarundaki basanlarryle, ahlaklarryle. kulturleriyle. erdemleriyle, kisacasi, gaze qorunirr butun qucler! ve varliklarry!e, her tUrlU araclan ve olanaklan lle carptstrq: bir smav alarudir. Bu a/anda carp-san uluslarin qercek qucler) ve deqerler l ole;:ulecek demektir. Sonuc yalruz gaze gorunur gue;:lerin deqil, butun gue;:lerin ,hele ahlaktan ve kulturlerden ge/en quclerin ustUnlugunu ortaya
koyar. Bu nedenledir kl, meydan savasmda yenilen tarat, ulusca ve
ulkece, butun quclerince ve varhklarmca yenilmis, alt edilmis sayilrr.
Boyle bir sanucun ne kadar korkunc olabileceqini kestirebilirsiniz.
Dagillp cokus, yalruz savas icindeki orduda kalmaz. Asil a orduyu
cikaran ulus korkunc sonuca uqrarrus aim. Tarih, baslanndakl tachlara hrrsrru yenemeyen politikacrlar e/inde, birtakrrn bos ve yersiz
isteklere oyuncak olrnus istilac: ordularm, istllac: uluslann ugradlg/
bu cesit korkunc sonuclarla dopdoludur.
Turk yurdunu ele qeclrrnek dusuncesini, Turku tutsak etmek istegini bir toplumun ulkusu haline getirmek isteyenlerin de hak ettlkleri sandan kurtularnarrus olduklarrru qozlerirniz!e qorduk. Kendi/erine bir ulusun talihi emanet edilen adamlar, 0 ulusun gucunu ve erkini, yalruz ve ancak, yine a ulusun qercek ve elde edilebilecek crkarlan yalunda kullanmakla yukurnlu olduklarim hicblr gun hatirlanndan crkarmamahdrrlar. Bu adamlar dusunmelidir ki, bir ulkeyi ele
gee;:irmek, a ulkede oturanlara eqernen olmak lcln hie de yeterli deSji!dir. Bir ulusun ruhu ele qecirilmedikce. bir ulusun yuce sistemi
j8v?eyip kmlmadrkca. 0 u/usa boyunduruk vurulamaz. Yuzyillann
dogurdugu bu uiusa/ Inarusa, gue;:lu ve surekli bu ulusal dayarusa hieblr gUl;: karst duramaz.
Tutsak olmak istemeyen bir ulusu, soz hakki ve davranma erginligi vermeden hukmu altmda bulundurabilecek kimseler artik bu yeryuzimde kalrnarrustir. Turk ulusu son savaslarryla hele burada kazandlgl zaferle ae;:lga vurduqu gucu ve lstemiyle, bu belli gere;:egi bir
kere daha tar ihin bagrma celik kalernle kazanrrus bulunuyor.
Afyonkarahlsar-Dumlupmar Meydan Savas: ve anun son parcasi
alan 30 Agustos Zaferi, Turk tarihinin en onernh bir donurn noktasrdir. Ulusal tarihimiz cok buyuk, cok parlak zaferlerle doludur, ama
Turk Ulusunun burada kazandrqi zafer kadar keskin sonuclu. yalrnz
bizim tarihimize deqil, dunya tarihine yeni bir akrm vermekte kesin
etkili bir meydan sava~1 hanrlarmyorum ... n.
ATATURK'un Buyuk Zafer'in lkinci Yildoruirnunde 30 Aqustos
1924'te Durnlupmar'da yaptlgl konusmarun yukanda aktardrqrrruz bo-
2
lumlertnde ilk vurquladiq: dusunce ya da qorus ulusal baglmslzhktlr.
Kendisi meydan savas lanru sadece iki ordunun deqll, iki ulusun kultur, ahlak, uyqarhk gibi turn deqerlerly!e karst karsrya gelip; birbirlerini tarlh sahnesinden silme -rnucadelesr» blcirnlnde g6rmektedir.
Boylesi bir savasta, gerc;:ekten «qalip» crkmak icin yenilen ulusun
ruhunu ele gec;:irmesini zorunlu qormektedlr. Bu acidan bakrldrqmda
Turk Ulusu, Buyuk Zaferle; hicbir yabanci quciln «ruhunu ele qeclremeyeceqin!» turn dunyaya qostermlstlr.
Durnlupinar konusrnasmda ATATORK'un «zafer » dusuncesi kapsarrunda vurquladtqi ikinci onernli nokta ulusal egemenlik kavrarrudir. Bu noktaya dikkati cekerken, su qorusler i one surmektedir:
« ... Bu buyuk zaferin turlu nedenleri ustunde en onernlisl, en
koklusu Turk Ulusunun Kayrtstz eqernenliqini eline alnus olmasrdir.
Bu olayrn tarihimizde ve butun dunyada ne buyuk ve ne verimli bir
devrim olduqunu aciklarnayt gerekli bulmuyorum. Ulusumuzun yuzyillardan beri hanlar, hakanlar, sultanlar ve halifeler elinde, onlann
istidadi altmda ne kadar ezildiqini, onlann yersiz isteklerini yerine
getirmek yolunda neler cektiqini, ne zararlara uqradiqm: dusunursek,
ulusumuzun eqernenliqlni eline alnus olrnasmm butun buyuklugu butun onerni qozlerimtz!n onunde daha iyi bellrrnis olur. Gerci buyuk
zaferin ertesi qunune kadar lstarrbul'da halife ve sultan adrru tasryan bir kisi ve onun doldurmaya ozendiqi blr halifelik ve sultanlrk
yeri vardi. Ama bu zaferden soma ulus a makarnlan, a rnakarru dolduranlan sokup attr.
Ulus eqernenliqi oyle bir rsrktrr ki; onun karsrsmda zincirler erir,
taclar, tahtlar yanar, yak olur. Uluslarm tutsakhq: uzerine oturtulrnus
Kurumlar her yerde ergec;: vrkrlacaktrr. Avrupa'run ortasmdan ta doQunun obur ucundaki binlerce yiluk ulkelere bakacak olursak, asrnanh lmparatorluqunun bu kaderini daha iyi anlarrz.
Saraylann iclnde Turkten baska koruyuculara dayanarak, dusmanlarla anlasip birleserek Anadolu'ya Turkluqe karst cikan a curumus qolqe adamlann Turk yurdundan kovulmasi, dusrnanlann denize
dokulmeslnden daha kurtanci bir davrarustrr. Turk ulusunun atalardan kalan bu topraklarda tam anlayrsla ozqur ve egemen olarak yasamasi. ancak 0 yersiz, gereksiz ve anlamsrz olmakla kalmayrp da
varhq: qittikce zararh ve yrktc: alan makarnlarm silkinip atilmas: ile
qerceklesebilirdl. Onlar yuzunden Turk Yurdunun ve Turk ulusunun
cektiq] cileler i tatmamis bir tek insarurruz yoktur. Bu kadar yaslara
3
katlarup yrkrrnlara uqradiktan sonra, TUrk hie;: kuskusuz agrenmi 9tir
ki, yurdu yeniden yapmak ve orada mutlu ve ozqilr yasayabllrnek ie;:in
eqemenllq: hie elden brrakmamak ve cumhuriyet bayraq: altmda butun cocuklanru toplu ve dikkatli bulundurmak gerektir. Yuzyillardan
beri inleyip duran ama aldatrcilarm, bilgisizlerin, gericilerin cikardrkIan engeller ve yaptiklan qurultuler yuzunden yurek parcalayrci sesini ulusun kulaqma duyuramayan zavalh yurt, buqun diyor ki; can
kulagmizi yanrms, yrkilmrs, bagrmda en derin acrlar duymus anneslnin icten seslentsme artrk herqiln acrk bulundurun ... ».
Zafer dusuncesl icinde ulusal baglmslzllk kavramrru, ulusun turn
varliqtnm yabanct yayrlmacrlara karst gucunun kanrtlanrrrasi biciminde goren ATATORK; zafer anlayrstru bu kez: ulusal egemenlik kavrarruna doqru yonledlrerek: basannm boyutlarrru sadece yabanc: dusmanlara deqil: 0 qune kadar imparatorluqu Turkluk bilinci drsmda yonetme becerlkslzliqlne: giderek «hainllqine » donusturen, ic dusrnanlara da qenlsletmektedir. Kuskusuz ATATORK'u boyle bir degerlendirmeye gotDren tarihsel gere;:ek; altt yuzyilhk Osmanh lmparatorlugundan Anadolu Turkune acidan, iizilntuden, yoksulluktan, baska bir
$ey kalrnarnasrdrr. Bu lrnparatorluqa ve onun saraylanna Anadolu insam caruru, karuru, varhqiru vermis: fakat karsthqmda en kucuk bir
goanul borcuna konu olacak bir devlet desteqi qorrnemistlr. Bu irnparatorluqun sozurn ona zaferlerinden herhangi bir pay alrnadrq: gibi,
bunlar icin mallanndan, ogullanndan, babalanndan yoksun kalrruslar:
cilekes Anadolu Turkunun karn, asirlarca Belgrad ovasmdan, Viyana
onlerinden, Yemenin, Afrika'nm collerme kadar su gibi akip qltmistlr.
ATATORK, zafer dilsuncesinde bu e;:ilenin sana ermesini de vurgularnaktadrr. Kendisi, apacrk gordugu bu tarihsel gere;:egi soz konusu
konusrnasuun devammda, su qorusleriyle tamarnlarnaktadrr:
« ... Asya'da, Avrupa'da, Afrlka'da hukum surrnek gucunu ve yeteneqini qostermis olan atalartrruzm, bu sesi vaktinde isitmeleri onlenmernls olsaydr, Turk toplumunun, Turklugun ulkusunun verimli kaynagl Turk yurdu bizlere boyle yrkik ve bakirnsrz rru rniras kalacakti! ...
Yurt artik baymdrrlrk istiyar, varhk ve genlik istiyor. Bilgi ve teknik, yuksek uyqarlik, azgur dusunce, azgOr anlayis istiyor. Seref, namus, baqrmsrzl rk ve gere;:ek varhk, yurdun bu istek!erini butunuyle ve
olanca hrzryla yerine getirmek lcln arasrz cahsmamiz: istiyor.
Yuzyrllardan beri Turkiye'yi yonetenler, cok seyler dusunrnusler
ama yalruz bir seyi dusunmernislerdlr: Turkiya'yi. Bu dusuncesizlik
4
yuzunden, Turk yurdunun, Turk ulusunun ugradlgl zararlan ancak bir
tek davrarus!a kapatabllirlz: Turklyede Turkten baska birsey dustinmemek; ancak bu davraruslardrrkl, her turlu esenlik ve mutluk ereklerine ulasabiliriz ... »
lkinci Yildonurnunde Buyuk Zaferin anlarruru, oldukca qenis acih
bir bakisla ortaya koyan ATATURK; bu ustun basanrun ulusal baqrrnsizhk ve egemenlikten sonra, toplumun gelecekte yoneleceql arnac
ya da ulkO ile bag/anacagl uygarhk dusunceslnl soyle aciklamaktadrr.
« ... Ulusumuzun ereqi, ulusumuzun ulkusil, buqunku ileri dunya
lcinde, tam anlamryla uygar bir toplum olrnaktadrr.
Bilirsiniz ki dunyada bir ulusun varllgl, deqerl, ozgurlugO ve baglmslzllQI eskiden yaptrq: ve ileride yapacaq: uygar eserlerle orantihdrr. Uygarca basanlar saqlarnak yeteneqlnden yoksun uluslar, ozqurluklerini ve baqrrnsrzhklanm erqec yitirmek durumundadirlar. insanlrqm tarihi, bastan basa bu soylediqlmi Ispatlarnaktadrr. Uyqarhk
yolunda yururnek ve basanya ulasmak, yasarmn ilk kosuludur. Bu
yol uzerlnde duraklayanlar. durup da ileri deqil geriye bakrp imranmek bilqisialiqlnde ve dalqmhqrnda bulunanlar, genel uygarllgm co$UP gelen seli altrnda bir gun boqulacaktir.
Uyqarhk yolunda basan, yenilikleri kavrayrp uygulamaya, yenlle$meye baglldlr. Toplumsal yasayrsta: ekonornlk davrarusta, bilgi
ve teknik alanmda basanh olmak lcin iler/eme ve qelisme yolu buduro Yasarnayi ve qecinmeyi saqlayan hukurnlerin zamanla olgunla$IP dejjismes}, yenilesmesi kacirulmaz bir qercektir. Uygarllgm yeni
buluslarr, olaqanustu teknik basanlan, dunyayi deqisrneden degi$meye surukleyip durduqu bir evrede, yuzyillann esklttiqi davrarus ve
dusunuslare, qecmise saqlarup tapmakla varhqrrruz: korumak 01maz ... »
ATATURK'UN "ZAFER" DU$UNCESiNiN
TOPLUMDAKi KURUMSAL BOYUTLARI
30 Agustos Zaferini Turklugun tarihsel gerc;ekligi karsismda ele
alrp, toplumun bundan sonraki yasammda uygarhk ulkusune baq!ayan ATATURK; boylesi yuksek bir amacin topluma yanstmasrru, onun
temel kururnlan acismdan, Durnlupmar konusmasrrun sonunda soyle
yorumlarnaktadrr:
« ... Uyqarlrqm ilkesi, iler/emenin temeli, aile dozenindedir. Bu
yasamda aksakhk, ulusca ekonomik ve siyasal yasayrsta da basanz-
5
nedenidir. Aileyi kuran kadmla erkeqln, bu i~e yararh haklan
ve bilgileri edinrnis olrnalan, bu odeve lstekll ve yetenekli olrnalan
gerekir. Ulusumuz, burada kazamp kutladrqrrruz Zaferden daha onernli
bir bdev pesindedlr. 0 odevin yerine gelmesi, a zaferin de kazarulmast, u/usumuzun ekonomi alarundaki basanlanyla saqlanrrus olacaktrr. Bilirsiniz ki, ekonomik bakimdan celimsiz bir varlrk yoksu/luktan
kurtulamaz. Gu<;:lu bir uyqarhqa, qercek genlige ve rnutluluqa kavusamaz. Toplumsal ve siyasal yrkimlardan yakasiru kurtaramaz. Ulkenin
ybnetimindeki basan da ekonomi alarundaki o/anaklar/a orantih aim.
Hicbir uygar devlet yoktur ki ordusundan donanrnasindan once ekonomisini dusunrnus ve duzeltmis olmasm. Yurdun ve baglmslzllgln
korunrnasi icin varlrq: bas kosul a/an butun qerecler ve araclar ekonomi alanmdakl qelisrneler ve olanaklar aracihq: ile olusur, oigun-
119m
lasrr ... »
Buyuk Zafer'In uyqarhk ulkusunu Turk Top/umunun yasayisma,
gu<;:iu bir aile duzeru ve ekonomi kosuluyla baqlayan ATATURK; zaferin toplumun temel kururnlanrun basinda gelen ogretim ve egitim
acrsindan ta~ldlgl anlami: kendisini kutlamak icin 27.10.1922'de Bursaya gelen istanbul bgretrnenlerine yaptlgl konusrnadan sectlqlmiz
qoruslerinde asaqidaki bicimde ortaya koymaktadrr:
« ...
Ulkemlzin en bayindtr en alrrnh, en quzel yerlerini uc bucuk
ytl kirli ayaklanyla <;:igneyen dusmaru yenip atan zaferin sirn nere-
dedir, bilir misiniz? Ordulann ybnetiminde caqdas bi/gi kurallanru kllavuz yapmaktadir.
U/usumuzu yetlstirrnek 1<;:1n asil alan okullanrruzm, unlverslterntzin kurulmasinda siyasal, sosya/ yasammda da, ulusumuzun dusunce
egitiminde de yo/ gbstericimiz bilgi ve teknik olacaktir. Okulla, okulun verdiq] bilgi ile Turk u/usu, Turk Sanatr: Turk ekonornlsi. Turk slir
ve edebiyati, butun inee quzellikleriyle belirip qelisecektir .
... Goruluyor ki en onern!i ve verim/i bdev/erimiz ogretim ve egi·
tim lsleridlr. Bu Islerde ne yaprp yapip basanya ulasrnarmz gerektir.
Bir ulusun qercek kurtulusu ancak bu yoldadir. Bu zaferin saqlanrnas:
lcln hepimizin tek can, tek dusunce olarak belirli bir program uzerinde calrsmarmz gerektir. Bence bu prograrndan istenen ve beklenen
iki sey vardrr:
1- Toplum yasayrstrmzm ihtiyaclanna uygun dusrnesi
2- <;aglmlzlll getirdigi ve qerektirdiql qerceklere uygun dusmesi
6
Gozlerirnizi kapayip herkesten ayrt ve dunyadan uzak yasadiqrrmz: dusunerneyiz. Olkemizi blr sirur icine alip, dunya ile ilgisiz yasayarnayrz. ileri ve uygar bir ulus olarak Gagda$ uyqarhk alan: ortasinda yasayacaqrz. Bu yasarna da ancak bilgi ile , teknikle olur. Bilgi ve
teknik nerede lse oradan alacaqiz ve ulusun her bir lnsarunm kafastria koyacaqrz Bilgi ve teknik icin baska bag, baska kosul yoktur.
Akla uygun hicbir nedene dayanmayan blrtakrm geleneklerin,
inamslann korunrnasrnda direnip duran uluslarm llerlemesl cok gug
olur, belki hie olmaz. ilerlemek yolunda baqlar: ve kosullan asarnayan
uluslar Gaga uygun, akla uygun bir yasarna icinde olamazlar; genel
yasarnada goru$u qenis olan uluslann ellerine dusup onlara tutsak
olmaktan kurtulamazlar! ...
Butun bu qerceklerin ulusca iyice anlasrlrnast ve lee sindirilebilmesi lcin herseyden once bilgisizligi gidermek gerektir. Bunun lcln
ogretim proqrarmzm, eqitim davraruslartrruzuu temel tasi, bilgisizligi
gidermek olrnahdir. Bu bilgisizlik qlderllrnedikce yerimizde sayacaglz. Verinde duran birsey ise geriye gidiyor demektir. Bir yandan genel bilgisizligi gidermeye calrsrnakla birlikte; ate yandan toplum
yasayrsmda herkese ornek olacak, verimli ve etkili olacak kimseler
yetistirrnek gerekir. Bu da ilk ve orta ogretimin qiinluk yasamaya uygun olrnasiyle qerceklesebilir. Toplumlar ancak bu yoldan Is adamlarma, sanat adamlartna kavusabilirler. Ulusal yeteneklerimizi qelistirecek, duyqulartrruz: yukseltecek ustun insanlan yetistlrrneyl de unutmayacaqiz. Cocuklanrruzi bu ogretim asarnalanndan qecirerek yetistireceqiz. •
... Ordulanrruzm kazandiq: zafer, sizin egitim ordulanrruzin zaferi
icin yer acn, yol hazrrladr. Gercek zaferi siz kazanacak, siz koruyup
surdurecekslnlz. bunu basaracaqrruzdan kuskum yok. .. »
Buyuk Zaferin daha ikinci ayt dolmadan, yeni donrnus bir 8a$komutarun, yonettiqi ordunun kazandiq: zaferi; toplumda blrinci derecede ogretim ve egitim lslerinde erisllecek zaferlere yol aC;ICI nitelikte qorrnesi: sarunz buqune kadar.buyuk savaslar kazanrms baskornutanlann hicbirtsinin ulasamadrq: bir dusunce duzeylni ortaya
koymas: bakrrrundan cok ilqlnctir.
SONUC;:
30 Aqustos Zaferiyle doqrudan doqruya ilgili olarak; Turk Oil Kurumunun 1968 yrhnda yayrrnladiq: BUGONON oluvu ATATORK'ON
7
SOYLEVLERi lclndeki Durnlupmar (1924) ve Bursa (1922) konusmalarrndan ogrendigimiz qorualeri dismda. «zafer» kavrarnma aciklrk
getiren baska dusuncelerlnl de cesit!l nedenlerle toplurn onunde dile
qetlrmistlr. Orneqin 1935 yihnda yaptlgl bir konusmada, 0 gunun diliyle sunlan soyleernektedir:
« ... Her
buyuk meydan muharebesinden, her buyuk zaferin kazarulmasindan soma, yeni bir alern doqmahdrr. Yoksa bashbasina zafer,
bosa gitmi 9 blr gayrettir... »
Vine 1935 yrhndaki bir konusrnasmda ise soyle demektedir:
«Hicbir zafer gaye deqildlr. Zafer ancak kendisinden daha buyuk
bir gayeyi elde etmek lcln belli ba 911 vasitadrr. Gaye fikirdir. Zafer
bir fikrln istihsal ve hizmet nisbetinde krymet ifade eder. Bir fikrin
istihsaline dayanamayan zafer payidar olarnaz. 0 b0 9 bir gayrettir.
.. .Buqune kadar kazandrqrrruz muvaffakiyet, bize ancak terakki
ve rnedeniyete doqru bir yol acmistir. Yoksa terakki ve medeniyete
henuz ulasilrrus deqildir... »
Ote yandan 1925 yrhndaki bir deqerlendlrmesinde ATATURK, su vurqulamayi yapmaktadir:
-
Zafer, «zafer benimdir» diyebilenin; muvaffakiyet, «rnuvaffak
olacaqim» diye baslayarun ve «rnuvaffak oldurn» diyebilenindir.
Buraya kadar cok genel <;:izgileriyle de olsa, ATATURK'un «zafer»
kavrarnma iliskin qorusf erinde, bu kavrarm sadece savas alarunda
kazarulan bir basan duzeyinde qorrneylp: onu ulusun evrensel yasarrundan, iclndeki tek bireyin yasarn basansma kadar qenislettiqlni
gormekteyiz.
ATATURK, kurulrnasmda onderlik ettigi Turkiye Cumhuriyetini
devleti ve toplumuyla surekli «zafer» olgusu lcinde qorrnek lsternis
ve bu ozlerni. tutkusuyla qercekten Turkun tek ve son ATASI olma
ununu kazanmtsnr.
Onun gu<;:1i.i bir ulusal bilincle tarumladrqi «zafer» qerceqi, Turk
Toplumunun turn kururnlan ve bireyleri ile dunyarun uyqarlik «zaferlerl» lcinde ustun bir yer tutrnasrdir. Baska deyisle uzerinde dlrencle
durduqu nokta, Turk Ulusunun bir basan toplumu olduqunu turn dunyaya karutlamasidtr. Bunun saqlanmasmda toplumun ogretim ve egi.
tim Kurumlan ile ekonomi kurumuna buyuk qorevler dU9tUgu lnancm-
8
dadrr. Birey toplumda kendisine ustun bir orun saqlanacak ki~iligi,
onun ogretim ve egitim kurumlanndan elde ederek, ekonomide kendisine ileri bir qonenci Irefahil saqlayacak sorumluluklan yuklenrnelidir. Bunun icin ozqucune quvenmell, kislsel -zaferlerini» elde etmede yasarn savasma girmede duraksama qostermemelid!r. Kuskusuz
boylesi yasarn basansi qosteren bireylerden olusan Turk Toplumu
bir yandan devlet yasarnmda ice ve disa ulusal eqernenliqini ortaya
koyarken; ate yandan turn kururnlanyla dunyarun i1eri toplumlar: arasinda ulusal baglmslzhgll1l koruyacak bir gOcO elde etmis olacaktrr.
9