atatürkün bilardo hocası

ATATÜRK’ÜN BİLARDO
HOCASI
BAKİ SARISAKAL
ATATÜRK’ÜN BİLARDO HOCASI
Günün her saatinde gençlerle dolu olan “ Lüksemburg “ a giderken, “ Talebelere
ve 18 yaşından aşağı çocuklara kahve ve bilardo salonu yasaktır. “ ibaresini taşıyan, karşıdaki
levha hayli tuhafıma gitti. Bermutad aşağı salondaki masaların sekizi de komple idi. Oyunun
harareti vücutlarına sirayet ettiğinden okuyucuların ekserisi gömlekle. Üstteki salonlarda aynı
vaziyette olduğundan, yandaki merdivenlerden M. Niko Cankopulos’un odasına çıktım.
Hazret üçte biri Fransızca kelimelerden oluşan garip bir Türkçe ile anlatmaya
başladı:
“ 12 yaşımda Manastır’dan İstanbul’a geldim. O zamanlar Lüksemburg kahvesini
tutan amcam beni “Collége Fort “ a verdi. Gündüz derse, gece de bilardoya çalışıyordum. 20
yaşına gelince amcam öldü. Bu suretle bilardolu kahve bana kaldı. Fransa’dan altı bilardo
daha getirttim. Salonuma bilhassa zengin çocukları geliyorlardı. İçlerinde Nazif Paşa’nın oğlu
Hasan Bey, İstanbul’a ilk futbolu getiren İngiliz Futa Bey (İngilizliği İngilizce bildiğinden
dolayıdır ve sağdır) ve ben iyi oyunculardandık. Maçlara 100-200 seyirci geliyordu.
Oyun için devam edenler arasında: İsmet Paşa, Kazım Orbay, Saffet Bey, Şükrü
Bey vardı. Ayrıca Cemal Paşa konağa
çağırtıyor bir Fransızla yaptığım
partileri alaka ile seyrediyordu.
Sonra Talat Paşa’nın
reisliğini
yaptığı,
Perapalas’ın
yanındaki kulüpte (şimdi Fen İşleri
Müdürlüğü) sık sık bilardo oynardık.
Bir
ara:
Sofya’ya,
Bükreş’e, Köstence’ye ve Paris’e
gittim. Yaptığım partilerin hepsini
kazandım. Dönüşte birçok ecnebi
evlerinde bilardo buldum. Bilhassa
Sultansuyu’nu getirten M. Bertier ve
M. Pier bu oyuna pek merak
sarmışlardı.
1924’de Atatürk Bursa’da
iken, bilardonun iyi bir oyun olduğunu
söylemesi
üzerine,
bu
oyun
Anadolu’ya da yayıldı. O zaman
yalnız, iki bilardo olan Anadolu’da
şimdi 200–250 bilardo var.
Rahmetli
bir
gün
Dolmabahçe Sarayı’nda, Fransız Sefiri
ile bilardo oynamak istemiş haber
gönderip bilardo istettiler. Gönderdi.
Tabiî Atatürk kazandı. Lüksemburg’a
her geldiğinde: “ Bana sakallı hizmet
etsin “ diye yanına çağırırdı.
Bir
günde
protokolde
etrafındakilere: “ Benim bilardo hocam
“ diye takdim etmişti.
Mustafa Kemal Paşa
Devlet ricali içinde en iyi bilardo oynayan İnönü idi. Hatta Meclisi Mebusan’a
bilardoyu sokan odur. 1916’da tebeşirsiz kaldım. O zamanlar bizde tebeşir yapılmıyordu.
İnönü’nün delaletiyle beş ton tebeşir getirdik.
… Büraz da bilardonun tarihinden bahsedeyim: Bilardoyu 1878’de Billard
isminde bir Fransız icat etmiştir. Daha evvel Avrupa saraylarında bilardoya benzeyen bir oyun
vardı.
1880’de Vinnaux isminde bir profesör bilardo hakkında kitap yazdı, daha sonra
da oyun bütün dünyaya yayıldı. Bilardo masalarının boyları 2.40-2.30-3 metre olur.
Bilardoyu en iyi Fransızlar oynar, zaten en iyi bilardoyu da onlar yapar.
İngilizlerle, Rusların oyunları biraz değişiktir. Son zamanlarda Amerika’da bu oyuna karşı
heves artmıştır. Bilardoyu en iyi oynamanın belli başlı şartları: Pozisyon alabilmek, istekayı
tutabilme ve biraz da hendeseden anlamaktan ibarettir.
Halen, Par la Rouge ve Trois Bande’i, Rio’da bir profesör en iyi oynuyor.
İstanbul’da ilk bilardo salonu Kanzuk’un yerinde 1894’te açılmıştır. Sonra Tokatlıyan
pastanesinin yerine altı bilardo masası yerleştirildi. 1897’de de Lüksemburg açıldı ve gelişe
gelişe bu günkü seviyesini buldu.
Halen en iyi bilardo çuhasını Limonij Fabrikası, fildişi ağırlığında olan bişlye
halitasının da en mükemmelini Almanlar yapar.
İki de hatıra nakledeyim:
Keriman Halis’in güzellik
Kraliçesi seçildiği sene idi. Atatürk, Muhittin
Üstündağ ile Saray Sinemasına gelip,
oturduğu locayı işaret ederek: “ Vaktiyle ben
buradasakallı ile
(Cankupulos’un namı
diğeri) bilardo oynamıştım. Çabuk onu bulun
demiş. O gece de Ada’da idim, Telefon
ettiler. Müthiş deniz vardı, Bu yüzden
gelemedim. Ama o gece üzüntümden sabaha
kadar uyuyamadım.
İkincisi Romanya’ya gittiğimde
henüz 28 yaşında idim. Tabi o zaman bizde
kaçgöç vardı. Hâlbuki orada oynadığımız
salonun büyük çoğunluğunu kadınlar
oluşturuyordu. Nihayet ben kazandım,
salondaki güzellerin hepsi bir bir beni öptü,
İşte bilardo da en büyük kazancım ‘da bu
oldu. 1
Cankupulos
1
Sermet Sami UYSAL, “ Atatürk’ün Bilardo Hocası” Cankupulos”, Salon 15 Haziran 1949, Sayı: 40, Sayfa:
662