Uzmanlık Reklam Rekabet Ortaklıklar

BAZI AVRUPA ÜLKELERİNDE AVUKATLARIN UZMANLAŞMASINA, REKABET VE REKLAM
YASAĞINA VE ORTAKLIKLARA İLİŞKİN UYGULAMALAR
I.
UZMANLIK
Bu çalışma da Avrupa ülkelerinde avukatların uzmanlaşmasına ilişkin düzenlemeler ışığında
bir değerlendirme yapılmaya çalışılacaktır. Hemen belirtelim ki, bu konu Avrupa ülkelerinde
dahi istenilen düzeyde yaygınlaşmamıştır. Bilineceği gibi, bir avukatın sunduğu hizmetlerle
ilgili olarak vereceği bilgilerin gerçek ve doğru olması hem etik hem de yasal açıdan bir
zorunluluktur. Ancak, yapılan değerlendirmeler doğrultusunda “uzmanlaşma” konusunun
farklı ülkelerde farklı bir şekilde algılandığı saptanmış bulunmaktadır. Diğer taraftan,
uzmanlık konusu tamamen ulusal düzenleme ile belirlenmekte ve boyutu da ulusal
olmaktadır. Konuya ilişkin farklılıklar da yasal düzenleme ile belirlenmektedir. Bazı ülkelerin
düzenlemeleri, avukatların uzmanlığını kabul etmediği gibi bu sıfatın kullanılmasına da izin
vermemektedir. Bu bağlamda, bazı ülkeler düzenlemelerinde uzmanlık konusu hiç yer
almamakta, bazı ülke düzenlemelerinde yasaklanmakta diğer bazı ülkelerde ise konuya ilişkin
düzenleme ve standart bulunmamaktadır.
Hemen belirtelim ki Avrupa ülkelerinde uzmanlık sisteminin uygulandığı ülkelerde “avukatlar
için sürekli eğitim” sistemi de mevcut bulunmaktadır. Avukatlıkta uzmanlığın düzenlendiği
sistemlerde uzmanlık üç şekilde elde edilmektedir: sınavla, başvuru ve değerlendirmeyle,
sınav ve pratik deneyimin ispatıyla.
Bu kısa açıklama ışığı altında bazı kıta Avrupa’sı ülkelerinde avukatların uzmanlığına ilişkin
uygulamalara ilişkin açıklamalar aşağıda yer almaktadır.
•
ALMANYA
Almanya’da avukatlık mesleğinde uzmanlık sistemi uygulanmaktadır. Almanya’da uzunca bir
süre üç kategoride reklam yapabilmek mümkündü. Bunlar; ilgi alanları (Interessengebeite),
ilgimerkezi (Taetigkeitsschwerpunke) ve uzman avukatlar(Fachanwalt) olarak belirlenmişti.
Ancak, tüketici açısından ortaya çıkan karmaşa nedeniyle günümüzde sadece
“Fachanwalt”(uzman avukat) kullanılmaktadır. Uzman avukat olabilmek için teorik ve pratik
bilgi kanıtlanmalıdır. Diğer bir ifade ile uzman avukat o konuda 120 saat teorik eğitim
almalıdır. Pratik yeterlik için ise yeterli sayıda dava takip etmiş olması gerekmektedir.
Avukatlıkta uzmanlık söz konusu avukatın belli bir alanda sahip olduğu dava dosyası sayısı ile
belirlenmektedir. Bu doğrultuda, iş davalarında uzmanlık için 100 davaya, aile hukuku
davalarında uzmanlık için 120 davaya, trafikle ilgili davalarda uzmanlık için 160 davaya
bakmak gerekmektedir. Buna ilaveten, avukatın uzmanlık için başvuracağı baroda en az 3
yıldır kayıtlı ve uzmanlık istediği alanda en az 6 yıllık deneyimi olması aranmaktadır. Resmi
TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ
ULUSLARARASI İLİŞKİLER VE AB MERKEZİ
1
verilere göre 2007 itibariyle Almanya’da 147.000 avukattan 28.000 kayıtlı uzman avukat
faaliyet göstermektedir. Bu sayı, toplam avukatların %20’sini oluşturmaktadır. “Uzmanlık”ın
muhafaza edilmesi için yılda 10 saat sürekli eğitim alınması gerekmektedir. Diğer taraftan,
Uzmanlığa ilişkin yasal düzenleme(Fachanwaltsordnung)’nin 3. Maddesine göre; bir avukatın
uzmanlık unvanı için başvurabilmesi için bağlı bulunduğu yerel baroda en az üç yıldır kayıtlı
bulunması ve “uzmanlık konusu” alanında en az 6 yıldır çalışıyor olması gerekmektedir.
•
BELÇİKA
Belçika’da avukatlar için uzmanlık rejimi bulunmaktadır.
•
ÇEK CUMHURİYETİ
Çek avukatları bir uzmanlık rejimine tabi bulunmamaktadırlar. Bununla beraber, avukatlar
kendilerini, çoğunlukla aldıkları davalar kapsamında uzman sayabilmektedir.
•
DANİMARKA
Avukatlıkta “uzmanlık” uygulaması bulunmamaktadır. Danimarka Barosu, avukatların
uzmanlığı konusunu pek çok defa gündeme getirmiş ve konuya ilişkin tartışma açmıştır.
Ancak, Baronun bu girişimi kabul görmediği gibi, uzmanlık rejiminin baro tarafından takip
edilmemesine karar verilmiştir.
Bununla beraber, 1 Ocak 2008 tarihinden itibaren zorunlu staj döneminin bir yıllık
bölümünde 20 günlük kursun alınması gerekmektedir. Bu kurlar; 3 gün dava açma ve
takibi(davanın hazırlanması), 2 gün müvekkil ilişkileri ve hukuk metodu, 3 gün iletişim, 3 gün
avukatın görev ve yetkileri, 2 gün duruşma tekniği, 2 gün mali analiz, 3 gün müzakere,
müvekkil hesapları, defter tutma, kara para aklamanın önlenmesi olmak üzere 20 gündür.
•
ESTONYA
Estonya da avukatlık uzmanlığına ilişkin tek düzenleme Estonya Barosu Yönetim Kurulu’nun
avukatlık sınavına ilişkin kararıdır. Uzmanlık konusu avukatlık sınavı esnasında
değerlendirilmektedir. Bu konu yasal düzenleme ile değil Baro Yönetim Kurulu kararı ile
düzenlenmiş bulunmaktadır. Avukatın uzmanlık alanı konusunda bir şikayet söz konusu
olduğu zaman; Baro söz konusu avukatın sınavda “uzman” olduğunu söylediği alanda başarı
gösterdiğini ileri sürebilmektedir. Baro sınavında uzmanlaşmanın saptanmasının amacı bir
kolaylık olarak yapılmaktadır. Zira, aday sadece uzman olduğunu iddia ettiği konuda çalışarak
sınava girmektedir. Sınav sözlü ve yazılı olarak yapılmaktadır. Konuya ilişkin düzenlemeye
göre, avukatlık sınavına girecek olanlar sınav konularını ilgili listede yer alan konular
arasından seçmek zorundadır.
TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ
ULUSLARARASI İLİŞKİLER VE AB MERKEZİ
2
•
FRANSA
Fransa’da avukatların uzmanlık sahibi olmalarına olanak sağlayan bir sistem mevcut
bulunmaktadır.
Fransa’da 2005 yılında yapılan mevzuat değişikliği ile baroya kayıtlı tüm avukatların meslek
içi eğitim almaları zorunlu kılınmıştır. İki yıl için toplam 40 saat olarak ön görülen meslek içi
eğitim alma zorunluluğu; doğrudan Bölgesel Staj Eğitim Merkezlerinin düzenlediği derslere
katılma ve/veya bilimsel makale yayınlama ve/veya eğitim verme şeklinde tamamlanabilir.
2005 yılından bu yana uygulanan sistem genç avukatlarda büyük başarı ile sürdürülmektedir.
40 saatlik mesleki eğitimin tamamlanmaması halinde avukatların baro kayıtlarının
silinebilmesi mümkün olmasına rağmen meslekte deneyimli avukatların eğitimlere rağbet
etmediği görülmektedir.
Meslek içi eğitim desteklenebilmesi amacıyla 40 saatlik mesleki eğitim süresinin en az %
50’sinin uzmanlaşmak istenilen konuda alınması durumunda “uzman avukat” unvanı
kullanılabilmektedir. Ancak unvanın kullanılması için her iki senede bir en az 20 saat
uzmanlık konusuna ilişkin ders alınmalı veya yukarıda da bahsedilen denk faaliyetler
gerçekleştirilmelidir.
•
FİNLANDİYA
Finlandiyalı avukatlar uzmanlık rejimine tabi bulunmamaktadırlar. Avukatların uzmanlığını
kontrol edecek bir mekanizma olmadığı için, uzmanlık sisteminin ne günümüzde ne de yakın
gelecekte uygulanma olasılığının olmadığı belirtilmektedir. Bununla beraber, avukatlar ne
kendi ülkelerinde nede sınır ötesi faaliyetlerinde “uzman” olmamaları nedeniyle, herhangi bir
sorunla karşılaşmamaktadırlar.
•
HIRVATİSTAN
Hırvatistan Barolar Birliği avukatlar için uzmanlık uygulaması bulunmaktadır. Hırvatistan
Avukatlık Kanunu ve Kanunu’na göre; anayasa, ceza, medeni ve aile, idare, iş, deniz,
demiryolu taşımacılığı, sigorta, gümrük, vergi, banka, telif hakkı, fikri haklar, ticaret hukuku,
iflas, uluslar arası, AB, sosyal sigorta, uluslar arası ödemeler hukuku alanlarında uzmanlık
sertifikası verilebilir.
•
HOLLANDA
Pek çok AB üyesi ülkede olduğu gibi, Hollanda’da da resmi olarak uygulanan bir uzmanlık
programı veya rejimi mevcut değildir. Ancak, farklı alanlarda 25 uzmanlık birliği mevcuttur.
Bunların, eğitim ve deneyim bakımından, kendi belirledikleri üyelik koşulları mevcuttur.
TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ
ULUSLARARASI İLİŞKİLER VE AB MERKEZİ
3
•
İNGİLTERE
İngiltere’de avukatlar için uzmanlık rejimi bulunmaktadır. İngiltere’de duruşmaya girmeyen
avukatlar (solicitor) için akreditasyon sistemi uygulanmaktadır. Pek çok alanda akreditasyon
sistemi bulunmaktadır. Bu sistemlerden Çocuk Paneli, Ceza Muhakemeleri Akreditasyon
Programı gibi programlara üye olunması zorunlu bulunmaktadır. Bu bağlamda mesleki
akreditasyon programları sistemini üyesi olan avukatlar; bu alanda yeterlik, deneyim ve
başarıları ile tanınırlar, imtiyazlı bir kayıtlı marka olmaya hak kazanırlar, Baronun “bir avukat
bul” sitesinde belli bir konuyla ilgili kimlik kazanırlar, konularıyla ilgili bir yeterlik brövesi
alırlar. Her programa üyelik 3 ila 5 yıldır. Üyelikler yenilenebilir, diğer bir ifade ile avukatlar
yeniden akredite olabilirler. Tüm avukatlar Süregelen Mesleki Gelişme programının
kurallarına uymakla yükümlü bulunmaktadır.
•
İSKOÇYA
Avukatlar için uzmanlaşma uygulaması vardır. İngiltere uygulaması benzeri akreditasyon
uygulaması İskoçya’da da uygulanmaktadır.
•
İSVEÇ
Yasal düzenleme kapsamında, İsveçte avukatların uzmanlığını öngören bir rejim ve sertifika
sistemi bulunmamaktadır. Ancak, pratikte avukatlar belli bir konuda uzmanlaşmaktadırlar.
Uzmanlaşma özellikle ticari davalarda görülmekte olup uzmanlık yabancı avukatlarla rekabet
için gerekli bulunmaktadır. Bu bağlamda, İsveç Barolar Birliği bu konuda düzenleme yapmak
için çalışmalar yapmıştır. 1 Ocak 2009 tarihi itibariyle İsveçli avukatların mesleki eğitim ve
yeterlilikleri etik bir yükümlülük olarak düzenlenmiş bulunmaktadır. Bu bağlamda, her avukat
mesleki bilgi ve yeterliliğini sürdürmek ve geliştirmek için mesleki eğitim almakla yükümlü
bulunmaktadır. Diğer bir deyişle, bir avukat meslek hayatı süresince “sürekli mesleki eğitim”
almakla yükümlü bulunmaktadır.
•
İSVİÇRE
İsviçre’de avukatlar için uzmanlık rejimi ve buna ilişkin düzenleme bulunmaktadır.
Uzmanlık için öngörülen kursların tarihi çok eski olmayıp, uygulama 2006 yılında başlamış
bulunmaktadır. Eldeki verilere göre avukatlar arasında 5 ayrı alanda 150 sertifika sahibi
“uzman” avukat bulunmaktadır. Uzman olabilmek için 1 yıl içinde 120 saatlik kurs görmek
gerekmektedir. Kurslar sonunda yazılı ve sözlü sınav yapılmaktadır.
•
İTALYA
Bu gün itibariyle, İtalya’da avukatlar için bir uzmanlık zorunluluğu ve programı
bulunmamaktadır. Ancak, uzmanlığa ilişkin bir sistemin geliştirilmesi çalışmaları
TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ
ULUSLARARASI İLİŞKİLER VE AB MERKEZİ
4
yapılmaktadır. Bununla beraber, İtalyan avukatlarının uzmanlık sistemine tabi olmaması, sınır
ötesi faaliyetlerini engeller nitelikte değildir.
İtalya’da Avukatlık Meslek Kurallarının 17. Maddesi mesleki uzmanlık ve unvan konularında
reklamı yasaklamakta idi. Ancak, İtalyan Barolar Birliği(Consiglio Nazionale Forense)(CNF) 16
Ekim 1999 tarihinde aldığı bir kararla anılan 17. Maddeyi yumuşatmıştır. Şöyle ki; avukatlar
bundan böyle potansiyel müvekkillerine; doğruluk, adalet, mesleki onur gibi ilkeleri göz
önüne alarak, mesleki icraat alanlarına ilişkin bilgi verebilecektir. Buna ilaveten, 16 Aralık
2006 tarihinde 17. Maddede yapılan bir değişiklikle avukatların yüksek lisans uzmanlıklarını
belirtmelerine olanak sağlanmıştır.
•
KIBRIS
Kıbrıs’ta Avukatlık Kanunu uzmanlık sistemini öngörmemektedir. Baroya kayıtlı her avukat
istediği alanda avukatlık hizmeti sunabilir. Kıbrıs Barolar Birliği yetkili organları bu konuda bir
düzenleme yapmayı düşünmemektedir.
•
KUZEY İRLANDA
Kuzey İrlanda’da avukatlar için bir uzmanlık rejimi ve programı mevcut değildir. Bununla
beraber, avukatların faaliyet alanını göstermelerine izin veren bir Kayıt sistemi mevcuttur.
•
LİHTENŞTAYN
Lihtenştayn’da uzmanlık sistemi mevcut değildir.
•
MACARİSTAN
Kurumsal olarak uzmanlığa ilişkin bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak, avukatlar sürekli
takip ettikleri dava ve işler nedeni ile uzmanlık kazanmaktadırlar. Bu doğrultuda edinilen
uzmanlıklar avukatların antetli kağıtlarında veya kart vizitlerinde yer alabilmektedir. Bununla
beraber, Avukatlık Kanununda gerekli değişiklikler için çalışmalar yapılmaktadır. Buna göre,
uzmanlıkla ilgili bir madde eklenmesi düşünülmektedir.
•
NORVEÇ
Norveç’te avukatların tabi olduğu bir uzmanlık programı ve rejimi bulunmamaktadır. Konu,
Norveç Barolar Birliği tarafından pek çok kez gündeme getirilmiş ancak kabul görmemiştir.
•
POLONYA
Avukatların uzmanlıklarına ilişkin düzenleme Meslek Kurallarında yer almaktadır. Bir avukat
mesleki faaliyet alanı, akademik unvanı veya düzeyi, bildiği diller konusunda bilgi verebilir.
Ancak, uzmanlığın kontrolü konusunda bir sistem bulunmamaktadır. Ortaklıklar limitet şirket
şeklinde kurulabilir, anonim şirket kurulmasına izin verilmemektedir.
TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ
ULUSLARARASI İLİŞKİLER VE AB MERKEZİ
5
•
PORTEKİZ
Portekiz’de avukatların uzmanlığına ilişkin uygulama, Avukatlık Kanunu doğrultusunda Baro
tarafından çıkarılan bir Yönetmelikle düzenlenmiş bulunmaktadır. 2004 tarihli bu
Yönetmeliğe göre; avukatlar idare hukuku, vergi hukuku ve iş hukuku alanlarında uzmanlık
sahibi olabiliyordu. Baro’nun 5 Nisan 2004 tarihinde aldığı bir Karar ile uzmanlık alanları
artırılmış ve finans hukuku, AB ve rekabet hukuku, fikri haklar ve anayasa hukuku uzmanlık
alanları olarak ilave edilmiştir. 2006 tarihinde yapılan bir değişiklikle uzmanlık için on yıllık
deneyime ilave olarak yazılı ve sözlü sınav gerekmektedir.
•
ROMANYA
Romanya’da halihazırda avukatların uzmanlığını zorunlu kılan bir düzenleme
bulunmamaktadır. Ancak, yakın gelecekte Almanya’da uygulanan uzmanlık sistemi benzeri
bir uygulama yapılmasının mümkün olduğu belirtilmektedir. Bununla beraber, avukatların
niteliklerini artırmaları bakımından Romanya Barolar Birliği Konseyi 2007 tarihinde bir karar
almıştır. Bu karar doğrultusunda; 1 Ocak 2008 – 1 Ocak 2011 arasında her avukat 2 yıllık
dönemler içinde en az 3 mesleki etkinliğe (konferans, seminer, toplantı) katılmakla yükümlü
bulunmaktadır. Bu tür etkinliklere katılım avukatın unvanına katkı yapan bir sertifika olarak
kabul edilmektedir. Bu sertifika her iki yılda bir yenilenir.
•
SLOVAKYA
Slovak Barosuna kayıtlı avukatlar için uzmanlık zorunlu değildir. Baro’ya kayıt olabilmek
girilen sınav tüm alanları kapsadığı gibi staj döneminde de stajyer avukatın bütün alanlarda
eğitim alması zorunlu bulunmaktadır. Bununla beraber, kaliteli hizmet vermek isteyen bir
avukat, kendisini istediği alanda eğitebilmektedir.
•
SLOVENYA
Avukatlık Kanunu’nun 33. Maddesi uyarınca; uzmanlık unvanı veya belli bir hukuk dalında
mastır derecesi alan avukatın talebi halinde ve kayıtlı olduğu baroda en az beş yıl avukatlık
yapmış olması halinde verilmektedir. Diğer taraftan; hukuk fakültesinde asistan, doçent ve
profesör olunması halinde, beş yıl aynı yerde avukatlık yapıp yapmamasına bakılmaksızın o
kişiye uzmanlık unvanı verilmektedir. Slovenya’da faaliyet gösteren 1,200 avukattan 16 sı
uzman olarak kayıtlıdır. Slovenya Barolar Birliği uzman avukatların kaydını tutmaktadır.
•
YUNANİSTAN
Yunanistan’da uzmanlık sistemi bulunmamaktadır. Böyle bir uygulama düşünülmemektedir.
TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ
ULUSLARARASI İLİŞKİLER VE AB MERKEZİ
6
II.
REKABET ve REKLAM YASAĞI
Rekabet hukuku alanında Avrupa genelinde avukatlık mesleğine uygulanmakta olan kısıtlayıcı
kurallar bulunmaktadır. Bu kuralların en belirgini ücret tespitinin yasaklanmasıdır. Diğer
taraftan, reklamı ve ücretlerin düşürülmesi gibi konular bakımından getirilen sınırlamaları
haklı göstermek mümkün bulunmamaktadır. Bununla beraber, günümüzde reklam ve ücret
belirleme konularındaki yasakların kaldırıldığı gözlenmektedir. OECD; mesleğe giriş, reklam
yasağı ve ücretlerin serbestçe tespitinin kısıtlanması hallerini rekabet yasakları olarak
değerlendirmektedir.
CCBE tarafından yayımlanan; “Avrupalı Avukatların Tabi Olduğu Meslek Kuralları”nın 2.6.
maddesi Kişisel reklamı düzenlemekte olup; “Bir avukat, verdiği bilgilerin yanlış ve aldatıcı
olmaması, sır saklama yükümlülüğüne ve sair temel değerlerine aykırı olmamak kaydıyla,
sunduğu hizmetlerle ilgili olarak kamuyu bilgilendirme hakkına sahiptir.
Bir avukatın yukarıda sayılanlara uygun olmak koşulu ile yazılı basın, radyo, televizyon,
elektronik ticari iletişim araçları ve diğer vasıtalarla kişisel reklam yapmasına izin verilir.”
Hükmünü içermektedir.
•
ÇEK CUMHURİYETİ
Çek Barolar Birliği bütün üyeleri için bağlayıcı olan meslek kurallarını düzenlemektedir.
Meslek(Etik) Kuralları; avukatların uymakla yükümlü bulunduğu mesleki etik ve rekabete
ilişkin kuralları düzenlemektedir.
Bu düzenlemeye göre; avukatlar diğer avukatlarla “adil rekabet” kuralları doğrultusunda ilişki
kurmakla yükümlü bulunmaktadır. Bu bağlamda bir avukat bilerek yanlış/sahte ve yanıltıcı
bilgiler vermemelidir. Ayrıca, diğer bir avukatla ilgili olarak da küçültücü ifadeler kullanması
yasaklanmıştır. Yalan veya sahte bilgi şüpheye ve sonuç olarak şikayete mahal verecek veya
yüksek beklenti ve vaatler içeren bilgi anlamına gelmektedir. Bir avukat rekabet konusunda
Ticaret Kanunu’nun İktisadi Rekabetin Korunması’na ilişkin kurallara tabi bulunmaktadır. Söz
konusu düzenleme, reklam konusuna kısaca değinmektedir. BU düzenlemeye göre bir
avukat; mahremiyet ilkelerini ve diğer temel ilkeleri göz önüne almak suretiyle, yanıltıcı
olmamak kaydı ve doğru olması koşulu ile verdiği hizmetlere ilişkin bilgiyi kamuya
duyurabilir. Benzer şekilde, değinilen kurallara uyulması koşuluyla avukatın medya, basın,
radyo, televizyon, elektronik ticari iletişim ve diğer medya aracılığı ile kişisel reklam yapması
mümkün bulunmaktadır.
Diğer taraftan, avukatların ücretleri, Barolar Birliği’nin görüşü alınarak Adalet Bakanlığı
tarafından, bir kararname(ücret tarifi) ile belirlenmektedir.
TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ
ULUSLARARASI İLİŞKİLER VE AB MERKEZİ
7
•
DANİMARKA
Danimarkalı avukatlar ücretlerini, “adil ve makul” olmak kaydıyla, serbestçe
belirleyebilmektedirler. Yargının Yönetimi Kanunu’nun 126.bölümünün (2) maddesine göre
bir avukatın talep edeceği ücretin tavanı “adil ve makul” ücreti aşamayacaktır.
Avukatların reklam yapmasına izin verilmektedir. Ancak, avukatlar reklam konusunda
Danimarka Pazarlama Kanunu hükümlerine tabi bulunmaktadır. Bu bağlamda avukatlar
sundukları hizmetlerin reklamını yapabilmektedirler. Anılan Kanun reklam konusunda
herhangi bir sınırlama getirmemektedir. Örneğin; uzmanlık alanı, ücret düzeyi, diğer
meslekler ve yabancı avukatlarla yapılan işbirliği de reklamlarda belirtilebilir. Bununla
beraber, reklam içeriğinin yalan, yanlış, yanıltıcı, hatalı beyanlara izin verilmemektedir.
•
HOLLANDA
Hollanda’da avukatlar ücretlerini belirlemekle serbesttir. Barolar Birliği’nin ücretler
konusunda bir kuralları veya önerdiği ücret tarifesi bulunmamaktadır. Ancak, ücretsiz hizmet
sunmak yasaktır.
Diğer taraftan, avukatların reklamlarına bazı yasaklar getirilmiştir.
•
İTALYA
İtalyan avukatları ücretlerini, davanın sonucuna göre, serbestçe belirleyebilmektedirler. Yeni
kurallar asgari ücret uygulamasını ve şarta veya geleceğe bağlı ücret uygulamasına son
vermiş bulunmaktadır. Bununla beraber talep edilen ücretlerin verilen hizmetle orantılı
olması gerektiğine ilişkin hükümler mevcuttur.
2002 yılında Meslek Kurallarında yapılan değişiklik doğrultusunda avukatların reklam
yapmaları konusuna esneklik getirilmiştir. Bunlar; bina dışına tabela, broşür, internet siteleri,
hukuki yayınlar, bir dava ile ilgili olarak(gizli olmadığı sürece) basın ve medyaya görüş
vermek şeklinde sıralanabilmektedir. Diğer taraftan, avukatlar verdikleri hizmetlere ilişkin
her türlü bilgiyi verebilmektedirler. Hemen belirtelim ki verilen bilgilerin açık ve doğru olma
koşulu vardır. Barolar Birliği bu konularda denetim yapma hakkına sahip bulunmaktadır. Özet
olarak, Meslek Kurallarında yapılan değişiklik doğrultusunda, “yapılan hizmetlere ilişkin bilgi
vermeye yönelik reklamlar” serbesttir.
•
İSPANYA
Ücret konusunda avukat iş sahibi ile serbest bir şekilde anlaşabilmektedir. Bununla beraber,
meslek kuruluşları ücretlere ilişkin göstergeler belirleyebilir.
Barolar Birliği reklam vs. konularındaki uygulamayı Genel Reklam Yasası ve Haksız Rekabet
Kanunu ile uyumlaştırmak için çalışmalarını sürdürmektedir.
TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ
ULUSLARARASI İLİŞKİLER VE AB MERKEZİ
8
•
İSVİÇRE
İsviçre’de Kantonlar arasında farklı uygulamalar olmakla beraber Avukatlık Kanunu’na göre
avukatlar reklamlarında toplumun gereksinimlerine uymak, gerçekleri yansıtmak, sır saklama
yükümlülüğüne ve avukatlık yükümlülüklerine riayet etmek zorunda bulunmaktadır. Bu
bağlamda, ücretler, uzmanlık konusu gibi konularda reklam yasağı bulunmamaktadır. Diğer
taraftan, yeni büro açılması veya nakli gibi konularda gazete ilanı verilmesi mümkün
bulunmaktadır.
Geçmişte Kantonal Baro Birliği ücret tarifesi yayımlamakta idi. Zürih ve Cenevre
Kantonlarında ücret tarifesi uygulaması tamamen terk edilmiştir. Avukatların sabit ücret
sözleşmesi yapmaları mümkünüdür. Ancak, dava sonucuna göre şartlı ücret sözleşmesi veya
davanın kazanılmaması halinde ücret alınmayacağına ilişkin sözleşmeler geçersiz
bulunmaktadır.
•
LİTVANYA
Avukatlar verdikleri hukuki hizmet karşılığı alacakları ücreti serbestçe belirleyebilmektedir.
Diğer bir deyişle asgari, azami veya sabit ücret gibi uygulamalar bulunmamaktadır. Bununla
beraber, Avukatlık Kanunu davanın karmaşıklığı, avukatın deneyimi, müvekkilin mali durumu
gibi kriterlerin ve davanın sonunda alınacak neticenin de ücret belirlemede göz önüne
alınacağını düzenlemektedir. Diğer taraftan, Adalet Bakanlığı hukuk mahkemelerinde görülen
davalarda alınacak tavan ücreti belirlemiştir.
Litvanya’da avukatlara reklam yasağı uygulanmaktadır.
•
MACARİSTAN
Macaristan Avukatlık Kanunu uyarınca avukatlar ücretlerini serbestçe belirleyebilmektedir.
Macaristan Barolar Birliği “mecburi” veya “önerilen ücretler” e ilişkin düzenleme getirmeye
yetkili bulunmamaktadır.
Kanunda herhangi bir açıklama olmamakla beraber Macaristan Barolar Birliği “Avukatlık
Meslek Kuralları “ile avukatlara reklam yasağı getirmiştir. Kanunda böyle bir yasaklama
olmadığı için Macar Rekabet Kurulu “Meslek Kuralları” nı incelemeye almıştır. Rekabet
Kanunu doğrultusunda yapılan bu inceleme doğrultusunda, reklam yasağına ilişkin
düzenleme kaldırıldığı gibi Macaristan Barolar Birliği’ne 18.000. EURO para cezası vermiştir.
•
POLONYA
Avukatlar veya hukuk müşavirleri ücret konusunda müvekkilleriyle serbestçe uzlaşabilirler.
Rekabet Hukukuna aykırı olduğu için Barolar ücret konusunda bir düzenleme
TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ
ULUSLARARASI İLİŞKİLER VE AB MERKEZİ
9
yapmamaktadır. Bununla beraber Meslek Kuralları davanın sonucuna göre ücret tahsil
edilmesi hususunu yasaklamıştır.
Reklam konusunda Meslek Kurallarında düzenleme getirilmiş bulunmaktadır. Konuya ilişkin
yanıltıcı bilgi verilmesi halinde haksız rekabet kuralları uygulanmaktadır.
Hemen belirtelim ki, Polonya’da avukat ve hukuk müşaviri ayırımı mevcuttur ve iki grubun
kendisine ait yasal düzenlemeleri mevcuttur. Bu bağlamda, reklam konusunda hukuk
müşavirlerine daha esnek kurallar uygulanmaktadır.
Polonya’da rekabet hukuku avukatlar bakımından da uygulanmaktadır. Rekabet Kanununa
aykırı hususlar yasaklanmıştır.
•
PORTEKİZ
Avukatlar ücretlerini serbestçe belirleyebilmekte olup herhangi bir ücret tarifesi mevcut
bulunmamakla beraber bazı kriterler geçerli bulunmaktadır. Ücret belirlenirken göz önüne
alınacak olan bu kriterler; konu için harcanan zaman, davanın değeri, saat, avukatın niteliği,
davanın niteliği, ve davanın sonucu şeklinde sıralanmaktadır. Bununla beraber sadece
davanın sonucuna göre ücret belirlemek yasaklanmıştır.
Hemen belirtelim ki Portekiz’de de avukat – hukuk müşaviri ayırımı bulunmaktadır.
Reklam konusunda diğer ticari işlere uygulanan kısıtlama ve kolaylıklar avukatların reklamları
konusunda da geçerli bulunmaktadır. Şöyle ki; avukatlar ücretleri ile ilgili reklam veremezler,
bununla beraber uzmanlık alanları konusunda reklam serbesttir.
•
ROMANYA
2004 yılına kadar minimum ücret uygulaması mevcuttu. Yapılan değişiklikle avukat ücretini
müvekkili ile serbestçe saptamak hakkına sahip bulunmaktadır. Asgari, azami veya sabit ücret
konusunda, yetkili organlarca yapılacak düzenlemeler yasaklanmıştır. Ücret; işin hacmi,
davanın zorluğu, taraflar, avukatın uzmanlığı ve deneyimi, davanın sonucu, müvekkilim mali
konumu gibi kriterler göz önüne alınarak saptanır. Bu bağlamda saatlik, sabit veya başarıya
göre ücret belirlemesi yapılabilmektedir.
Avukatlar reklam yapamaz. Avukatlar ancak; bürolarının ismini rehbere yazdırmak, konferans
davetleri yapmak, broşürler veya davetiye göndermek, web sitesi, kart vizit kullanabilirler.
•
SLOVENYA
Avukatların uygulayacakları ücretler Slovenya Barolar Birliği ve tarafından Adalet Bakanlığı ile uyum
halinde belirlenebilmektedir.
TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ
ULUSLARARASI İLİŞKİLER VE AB MERKEZİ
10
III.
AVUKATLIK ORTAKLIĞI
Bilindiği gibi Avukatlık Kanunu’nun 44. Maddesi avukatların aynı büroda birlikte veya
avukatlık ortaklığı şeklinde çalışabilecekleri hususunu düzenlemiş bulunmaktadır.
Ülkemizdeki durum ve yasal düzenleme bu şekilde olup Avrupa ülkelerinde avukatlar kendi
meslektaşları ile ortaklık kurabilecekleri gibi diğer meslek grupları(muhasebeciler gibi) ile de
ortaklıklar kurabilmektedir.
•
ALMANYA
1 Temmuz 1995 yılında yürürlüğe giren, “Ticari Bir Mesleği İcra Etmeyen Kişilerin Ortaklık
Kurarak Mesleklerini Yapmalarına Dair Kanun” ile Almanya’da avukatlık ortaklıklarının
kurulmasına olanak sağlanmıştır.
•
AVUSTURYA
Avukatlar şirket şeklinde ortaklık kurabilirler.
•
BELÇİKA
Avukatlar şirket şeklinde ortaklık kurabilirler.
•
ÇEK CUMHURİYETİ
Avukatlar şirket şeklinde ortaklık kurabilirler. Avukatların yapacağı ortaklıklar birliğe üyelik
veya şirket ortaklığı şeklinde oluşturulabilir. Kurulacak avukatlık birliğine üyelik koşulları esas
mukavelede belirlenecektir. Diğer taraftan, avukatlar ortaklıklar oluşturabilirler.
Çek Avukatlık Kanunu’nun 11. Bölümü uyarınca avukatlar “konsorsuyum” veya “şirket”
şeklinde ortaklıklar oluşturabilmektedirler.
Anılan düzenlemenin 14. Bölümüne göre; bir konsorsuyum şeklinde bir araya gelen
avukatların Medeni Kanun hükümleri doğrultusunda bir “konsorsuyom anlaşması” yapmaları
gerekmektedir. Hemen belirtelim ki bu konsorsuyom avukatlardan meydana gelebilir.
Diğer taraftan, avukatlar; Ticaret Kanunu hükümleri doğrultusunda, adi, kollektif, limitet
ortaklıklar oluşturabilirler.
•
DANİMARKA
Danimarka’da avukatlar hukuk firması olarak tek tüzel kişilik altında kendi hesaplarına ya da
aynı ofisi paylaşmak suretiyle çalışmaları sürdürebilirler. Diğer bir anlatımla Danimarka’da
avukatlar halka açık veya kapalı limitet şirket şeklinde ortaklıklar oluşturabilmektedirler.
Adalet Bakanlığı avukatlık ortaklıklarına ilişkin kurallar belirlemeye yetkili bulunmaktadır.
TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ
ULUSLARARASI İLİŞKİLER VE AB MERKEZİ
11
Danimarka Yargının Yönetimi Kanunu uyarınca avukatlar limitet ortaklık veya şahıs şirketi
şeklinde ortaklıklar kurabilmektedir.
•
FRANSA
Avukatlar bağımsız işbirliği veya maaş karşılığı işbirliği şeklinde ortaklık kurabilmektedir.
Fransa’da avukatlar ikinci bir büro açabilir. İkinci büro ülke dahilinde veya yurt dışında
açılabilir.
•
HOLLANDA
Hollanda’da avukatlık ortaklıkları kurulabilir. Bu kuruluş ortaklık(şahıs şirketleri) veya anonim
şirket şeklinde yapılanabilir. Hollanda’da ikinci büro açılmasına olanak tanınmamaktadır.
•
İSPANYA
Avukatlık Yönetmeliğinde 10 Temmuz 2001 tarihinde yapılan değişiklikle avukatların
avukatlık şirketi kurmalarına izin verilmektedir.
•
İSVEÇ
İsveç’te avukatlar bireysel veya ortaklık şeklinde çalışırlar.
•
İSVİÇRE
Avukatlık Kanunu, avukatların oluşumuna ilişkin bir kısıtlama getirmemektedir. Limitet veya
anonim şirket şeklinde ortaklıklara izin verilmektedir.
•
LİTVANYA
Avukatlar hükmü şahsiyeti olmayan ortaklıklar ve avukatlar birliği kurabilmektedir.
•
MACARİSTAN
Macaristan’da avukatlar tek başlarına, tek başlarına hukuk firması kurarak veya ortaklık
şeklinde faaliyet gösterebilmektedir.
•
PORTEKİZ
Avukatlar ortaklık oluşturabilmektedirler. Avukatların oluşturacağı ortaklıklar limitet şirket
veya sınırsız sorumlu/kolektif şirket şeklinde ortaklık kurabilmektedirler.
•
ROMANYA
Avukatlar limited şirket veya iki kişilik anonim şirket şeklinde ortaklık kurabilirler.
TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ
ULUSLARARASI İLİŞKİLER VE AB MERKEZİ
12
•
SLOVENYA
Slovenya Avukatlık Yasasının 35. Maddesi uyarınca avukatlar, Ticaret Kanunu hükümleri
doğrultusunda, sınırsız sorumlu şirket şeklinde avukatlık ortaklığı oluşturabilmektedirler.
TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ
ULUSLARARASI İLİŞKİLER VE AB MERKEZİ
13