Yalova Doğa Turizmi Master Planı

Transkript

2012
YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER
PLANI
ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI
II. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ
YALOVA ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ
YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI
2012
PROJE KOORDĠNATÖRÜ
Gürcan OLCAY
Yalova Şube Müdürü
PROJE EKĠBĠ
Emre Can ÇELİK
Alev BEKLER
Fahrettin YURTBAY
Kemal BAYRI
Kapak Tasarımı: Emre Can ÇELĠK
Ġmtiyaz Sahibi: T.C. Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü,
II. Bölge Müdürlüğü, Yalova ġube Müdürlüğü
Adres: ġehit Ömer Faydalı Caddesi No:135/2-3-4 Merkez/YALOVA
Tel: +90-226-813 59 76
Faks:+90-226-813 08 99
E-posta: [email protected]
Yıl: 2012
Bu Master Plan T.C. Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar
Genel Müdürlüğü, 2. Bölge Müdürlüğü, Yalova ġube Müdürlüğü tarafından
hazırlanmıĢtır.
ii
2012
ÖNSÖZ
Bilim ve teknolojide gerçekleĢen ilerlemeler neticesinde her alanda değiĢim ve geliĢmelerin
yaĢandığı günümüzde turizm alanında da önemli değiĢimler yaĢanmaktadır. Deniz-kum-güneĢ
destinasyonları ağırlıklı geleneksel turizm anlayıĢı yerelden küresele değiĢim göstererek
yerini doğaya dayalı (doğa turizmi) turizme bırakmaktadır. Bu kapsamda, Orman ve Su iĢleri
Bakanlığımızca Yalova doğa turizmi ve yaban hayatı potansiyelini içine alan bir master plan
yapılmasını istenmiĢtir.
Bu doğrultuda, Bursa Bölge Müdürlüğümüz ve Yalova ġube Müdürlüğümüzce konu ile ilgili
bir uzman ekip oluĢturulmuĢ ve “Doğa Turizmi Master Planı” hazırlanmıĢtır. Söz konusu
plan, ġube Müdürü Gürcan OLCAY‟ın koordinatörlüğünde Fahrettin YURTBAY, Alev
BEKLER, Emre Can ÇELĠK ve Kemal BAYRI tarafından yapılmıĢtır.
Bu planla; doğal güzellikleri, tarihi ve turistik yapısı ile zengin bir doğa turizmi potansiyeline
sahip olan Yalova da, bugünün ve geleceğin ihtiyaçlarını göz önüne alarak doğal kaynak
değerlerin, sürdürülebilirlik, katılımcılık ve çevreye duyarlılık temel ilkeleriyle planlanarak,
doğa turizminin geliĢtirilmesi amaçlanmıĢtır.
Yalova Ġli Doğa Turizmi Master Planının hazırlanmasında emeği geçen herkese teĢekkür
ederim.
Gürcan OLCAY
Yalova ġube Müdürü
iii
2012
TEġEKKÜR
Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı II. Bölge Müdürü Yahya GÜNGÖR‟e
Uludağ Üniversitesi, Fen ve Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü öğretim üyeleri Prof. Dr.
Gönül KAYNAK ile Prof. Dr. Ġsmail H. UĞURTAġ‟a
Bilim Teknoloji Bakanlığı Ġl Müdürlüğü Metalurji Mühendisi, Doğa YürüyüĢü uzmanı
Fahrettin YURTBAY‟a
Ġl Kültür Turizm Ġl Müdürü Cemal ULUSOY‟a
Gençlik ve Spor Ġl Müdürlüğü ġube Müdürü Mehmet YÖRÜK‟e
Gezici Yak Turizm Sahibi, Doğa rehberi, Erdoğan TAġDELEN‟e
PerĢembe AkĢamı Bisikletçilerine, Aykut CELEP ve Özgür Kaan SĠREL‟e
Yamaç ParaĢütcüleri Derneğine, Ali VARELCĠ, Murat AKSOY ve Mustafa YUMUK‟a
Pusula Doğa Etkinlikleri ve Yalova Doğa YürüyüĢçüleri Gruplarına, Resul MORGÜL,
Özlem
MORGÜL,
Akın
ERGÜL,
Sedat
DAL,
YaĢar
AYDIN
ve
KARAAHMETOĞLU‟na
Yafod Derneğine, baĢkan Erdal YAVUZAK ve Cengiz KASAPOĞLU‟na
Yalova Dağcılık Ġl Temsilcisi Muazzez ÖZÇELĠK‟e
TeĢekkürlerimizi sunarız.
Gürcan OLCAY
Yalova ġube Müdürü
iv
Mehmet
2012
İçindekiler
ÖNSÖZ ................................................................................................................................................. İİİ
TEŞEKKÜR ......................................................................................................................................... İV
1. GİRİŞ ................................................................................................................................................. 1
1.1. Genel Çerçeve ........................................................................................................................................... 1
1.2. Amaç ......................................................................................................................................................... 1
1.3. Yöntem ...................................................................................................................................................... 2
1.4. İçerik ......................................................................................................................................................... 2
2. GENEL BİLGİLER ........................................................................................................................... 3
2.1. Yalova İli Genel Özellikleri ......................................................................................................................... 3
2.1.1. Tarihçe ....................................................................................................................................................7
2.1.2. İlin Coğrafi Konumu ..............................................................................................................................12
2.1.3.Yalova İli Flora ve Faunası ......................................................................................................................15
2.1.4. İlin Jeolojik Durumu ..............................................................................................................................28
2.1.5. İlin İklim Durumu ..................................................................................................................................31
2.1.6. İlin İdari Durumu ...................................................................................................................................35
2.1.7. Nüfus .....................................................................................................................................................37
2.1.8. Ulaşım: ..................................................................................................................................................37
2.1.9. Turizm. ..................................................................................................................................................41
2.1.10. Kültürel Özellikler ...............................................................................................................................53
2.2. Doğa Turizmi ........................................................................................................................................... 60
2.2.1. Doğa Turizmi ve Ekoturizm Kavramları .................................................................................................60
2.2.2. Sürdürülebilirlik ve Doğa Turizmi ..........................................................................................................65
2.3. Dünya’da ve Ülkemizde Doğa Merkezli Turizm Çeşitleri .......................................................................... 67
v
2012
2.3.1. Yayla Turizmi .........................................................................................................................................67
2.3.2. Trekking ................................................................................................................................................70
2.3.3. Botanik Turizmi .....................................................................................................................................74
2.3.4. Kamp-Karavan Turizmi ..........................................................................................................................77
2.3.5. Oryantiring ............................................................................................................................................80
2.3.6. Paintball ................................................................................................................................................82
2.3.7. Jeep Safari .............................................................................................................................................85
2.3.8. Motor &Motokros ................................................................................................................................86
2.3.9. Bisiklet...................................................................................................................................................89
2.3.10. Binicilik ................................................................................................................................................92
2.3.11. Avcılık ve Balıkçılık ..............................................................................................................................94
2.3.12. Yamaç Paraşütü ..................................................................................................................................97
2.3.13. Kuş Gözlemciliği ..................................................................................................................................99
2.3.14. Fotoğrafçılık – Foto Safari .................................................................................................................102
2.3.15. ATV ....................................................................................................................................................104
2.3.16. Mağara Turizmi .................................................................................................................................106
3. YALOVA İLİN’DE DOĞA TURİZMİ .......................................................................................109
3.1.Yalova İlinde Doğa Turizmi ve Önemi ..................................................................................................... 109
3.2. Yalova İlinde Faaliyet Gösteren Doğa Turizmi ile İlgili Sivil Toplum Kuruluşları ...................................... 110
3.3. Yalova İlinde Doğa Turizmine Yönelik Yapılan Projeli Çalışmalar ........................................................... 110
3.3.1. Yeşil-Mavi Turizm Seyir Yolu Projesi ...................................................................................................110
3.3.2.Yalova Ekoturizminde Trekking Parkurları Projesi ...............................................................................112
3.4. YALOVA İLİNDE DOĞA TURİZMİNİ DESTEKLEYEN OLGULAR ................................................................... 113
3.4.1. Yalova İlinde Bulunan Korunan Alanlar ...............................................................................................113
4. YALOVA İLİ’NDE DOĞA TURİZMİ POTANSİYELİ ...........................................................133
4.1. Yalova Ekoturizminin Lokomotifi Trekking Turizmi ................................................................................ 133
vi
2012
4.1.1.Trekking Açısından Konunun Önemi: ...................................................................................................134
4.1.2.Trekking Açısından Gerekçe: ................................................................................................................134
4.1.3.Trekking Açısından Amaçlar: ................................................................................................................135
4.1.4.Trekking Açısından Kapsam ve Uygulama Alanı: .................................................................................135
4.1.5.Trekking Açısından SWOT ANALİZİ ......................................................................................................135
4.1.6.Trekking Açısından Üstünlükler ...........................................................................................................135
4.1.7.Trekking Açısından Fırsatlar .................................................................................................................136
4.1.8.Trekking Açısından Zayıflıklar ..............................................................................................................136
4.1.9.Trekking Açısından Tehditler ...............................................................................................................137
4.2. Yamaç Paraşütü Turizmi: ....................................................................................................................... 138
4.3.Bisiklet Turizmi ....................................................................................................................................... 144
4.4.Akarsu Turizmi ....................................................................................................................................... 159
4.5.Fotoğrafçılık ........................................................................................................................................... 160
4.6.Bitki Gözlemi .......................................................................................................................................... 161
4.7.Kuş gözlem Turizmi:................................................................................................................................ 164
4.8.Mağara Turizmi : .................................................................................................................................... 165
4.9.Av Turizmi .............................................................................................................................................. 166
4.10.Anıt Ağaçlar: ......................................................................................................................................... 166
4.11.Termal Turizmi: .................................................................................................................................... 167
4.12.Su Altı Sporları ...................................................................................................................................... 167
5.EYLEM PLANI .............................................................................................................................171
EK:1 YALOVA EKOTURİZMİNDE TREKKİNG PARKURLARI PROJESİ ..........................186
KAYNAKLAR...................................................................................................................................207
vii
HARĠTA LĠSTESĠ
Harita 1. Yalova‟nın Ülke Bölge Ġçindeki Yeri
Harita 2. Anadolu Antik Bölgeleri
Harita 3. 1323 Yılında Osmanlı Beyliği
Harita 4. 1362 Yılında Osmanlı Beyliği
Harita 5. Yalova Ġli Fiziki Haritası ve Yükseklik Kademeleri
Harita 6. Yalova Ġli Jeoloji Haritası
Harita 7. Yalova Ġli YağıĢ Haritası
Harita 8. YeĢil Mavi Turizm Seyir Yolu Haritası
Harita 9. Yalova Ġli Turizm Haritası
Harita 10. Yalova Ġli Tarihi Turistik Değerler –Sit Alanları Haritası
Harita11. Yalova Ġli Doğal Turistik Değerler Haritası
Harita 12. Yalova Ġli Yükselti KuĢakları Haritası
Harita 13. Yalova Ġli Sıcaklık Haritası
Harita 14. Yalova Ġli Orman Alanları Haritası
Harita 15. Yalova Ġli Endemik Türler Haritası
Harita 16. Yalova Ġli Jeolojik Yapı Haritası
Harita 17. Yalova Ġli Onaylı Çevre Düzeni Planı Haritası
Harita 18. Yalova Ġli Planlı Alanlar ve Turizm Merkezi Sınırları Haritası
Harita 19.Yalova Ġli Bölgesel UlaĢım Ağı Haritası
Harita 20. Yalova YeĢil Mavi Yol Haritası
viii
2012
2012
TABLO LĠSTESĠ
Tablo 1. Yalova'nın Aylık Ortalama Sıcaklık Diyagramı
Tablo 2.Yalova’nın Yağış Diyagramı
Tablo 3. Yalova’nın Rüzgar Verileri
Tablo 4. İlçelere Ait Genel Bilgiler
Tablo 5. Yalova İli İlçelerine Göre Köy-Mahalle-Belediye Dağılımı ve Nüfusları
Tablo 6. Yalova İlinin Önemli İl Merkezlerine Uzaklığı
Tablo 7. Yalova Merkez İlçenin Diğer İlçelere Uzaklığı
Tablo 8. TCK Yol Durumu
Tablo 9. Köy Yollarının Durumu
Tablo 10. Yalova İli Deniz Yolu Ulaşım Güzergahları ve Yolculuk Süreleri
Tablo 11. Yalova'daki Turizm İşletme/Belediye Belgeli Yatakların İlçelere Dağılımı
Tablo 12. Yalova'daki Turizm İşletme Belgeli Tesislerin İlçelere Dağılımı
Tablo13. Yalova'daki Turizm İşletme Belgeli Tesislerin Sınıflarına Göre İlçelere Dağılımı
Tablo14. Yalova'daki Turizm İşletme Belgeli Tesisler Oda/Yatak Sayıları ve Yan Tesisleri
Tablo 15. Yalova'daki Yatırım Belgeli Tesislerin İlçelere Dağılımı
Tablo16. Yalova'daki Yatırım Belgeli Tesislerin Özellikleri
Tablo17. Yalova'daki Belediye Belgeli Tesislerin İlçelere Dağılımı
Tablo18. Yalova'daki Belediye Belgeli Tesislerin Niteliklerine Göre İlçelere Dağılımı
Tablo19. 2005-2010 Yılları Arasında Yalova'ya Giriş Yapan Yerli-Yabancı Turist Sayıları
Tablo 20. Yalova'ya Giriş Yapan/Konaklayan Turist Sayıları
Tablo 21. Yalova'da Turizm İşletme/Belediye Belgeli Tesislerde Aylara Göre Konaklayan
Toplam Turist Sayıları
Tablo 22. Yalova'da Aylara Göre Turizm İşletme Belgeli Tesislerde Konaklayan Turist
Sayılarının Milliyetlere Dağılımı
ix
2012
Tablo 23. Yalova'da Aylara Göre Nitelikli Belediye Belgeli Tesislerde Konaklayan Turist
Sayıları'nın Milliyetlere Dağılımı
Tablo 24. Türkiye'de İşletme Belgeli Tesislere Geliş Sayısı, Geceleme, Ortalama Kalış Süresi
ve Doluluk Oranları
Tablo25.Türkiye'de Belediye Belgeli Tesislere Geliş Sayısı, Geceleme, Ortalama Kalış Süresi
Tablo 26. Yalova'da İşletme Belgeli Tesislere Geliş Sayısı, Geceleme, Ortalama Kalış Süresi
Tablo27. Yalova'da Turizm İşletme ve Yatırım Belgeli Teis Sayı ve Kapasiteleri
Tablo 28.Yalova'da Belediye Belgeli Tesislere Geliş Sayısı, Geceleme, Ortalama Kalış Süresi
Tablo 29 .Yalova'da Belediye Belgeli Tesislere Geliş Sayısı, Geceleme, Ortalama Kalış Süresi
Tablo 30. GZTF Analiz Tablosu
x
2012
1. GĠRĠġ
1.1. Genel Çerçeve
Ekoturizm çevreyi koruyan ve yerel halkın refahını gözeten, doğal alanlara karĢı duyarlı bir
seyahattir. Ekoturizm adıyla sıkça duyduğumuz turizm çeĢidi orman kaynaklarına olan talebi
artırmıĢtır. Doğada yapılan turizm çeĢitleri toplum içinde doğa bilincini ve saygısını
geliĢtirirken aynı zamanda da iyi bir gelir kaynağı durumuna gelmiĢtir. Birçok ülke için
önemli bir gelir kaynağı olan ekoturizm yerel halkın ekonomik refahını artırmak için fırsat
niteliğindedir. Bu turizm çeĢidinde müĢteri durumunda olan ekoturistler deyim yerindeyse
yerel halkın ayağına kadar gider.
Bunun yanında dünyadaki doğal dengeleri ve insan yaĢamını bekleyen en büyük tehlikelerden
birisi kuĢkusuz bilinçsizce tüketilen doğal kaynakların yok olmasıdır. Ġnsan nüfusunun hızla
artması ve doğal kaynakların aynı Ģekilde tükenmesi nedeniyle doğal kaynaklardan
faydalanmanın bir plan dâhilin de yapılması kaçınılmaz hale gelmiĢtir.
Planlamada bugünün net bir Ģekilde ortaya konularak geleceğin öngörülmesi çok önemlidir.
Planlanacak objelere genel bakıĢ büyük plan olarak karĢımıza çıkar. Büyük planda kabaca
Ģablon oturtulur, amaçlar, hedefler ve stratejiler ortaya konur. Bu genel plana master plan adı
verilir. Master planda hedefler ve stratejiler doğrultusunda belirlenen alt projeler uygulama
aĢamasında detaylandırılarak hayata geçirilir. Planlamadaki genel çerçevenin iyi irdelenmesi
geçerliliği uzun sürecek alt projelerin oluĢturulması bakımından önemlidir. Böylece belirli bir
aĢamaya gelmiĢ veya bitmiĢ proje veya uygulamaların iptal edilmesine, yeniden yapılmasına
gerek kalmaz, zaman ve kaynak israfı azalır. Kaynaklarının kullanımını planlayabilen ülkeler
geleceğe daha umutla bakabilirler. Ancak, bu durum dünya için bölgesel bir çözümdür. Çünkü
dünyanın bir ucundaki dengesizliğin ve plansızlığın diğer ucunu etkilemesi kaçınılmazdır.
Bu plan, baĢta Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığının birimleri olmak üzere belediyeler,
kaymakamlıklar, doğa dernekleri ve konu ile ilgili kurum ve kuruluĢların doğa turizmi ile
ilgili yapacakları faaliyetler ve yatırımlar için yol gösterici bir çalıĢma niteliği taĢımaktadır.
1.2. Amaç
Bu çalıĢmanın amacı; doğal güzellikleri, tarihi ve turistik yapısı ile zengin bir doğa turizmi
potansiyeline sahip olan Yalova‟da, bugünün ve geleceğin ihtiyaçlarını göz önüne alarak
doğal kaynak değerlerin, sürdürülebilirlik, katılımcılık ve çevreye duyarlılık temel ilkeleriyle
planlanarak doğa turizminin geliĢtirilmesini sağlamaktır. Bu plan ile Yalova Ġlinde doğa
1
2012
turizminin geliĢtirilmesi için amaç, hedef ve stratejiler saptanarak yapılması gereken projeler
belirlenmiĢtir.
Bu master plan, Yalova Ġlinin doğa turizmi konusundaki üst düzey amaç ve hedeflerini
açıklamaktadır. Planda 2012-2022 yıllarını kapsayan 10 yıllık dönem için toplu bir
değerlendirme yapılmaktadır. Bu kapsamda, master plan çerçevesinde daha alt düzeyde
detaylı eylem, taktik ve stratejik planları hazırlanabilir.
1.3. Yöntem
Master planın hazırlanmasında 3 temel ilke benimsenmiĢtir. Bunlar;
Sürdürülebilirlik
Katılımcılık
Çevreye Duyarlılık
Master planın hazırlanmasında ise aĢağıdaki aĢamalar sırasıyla gerçekleĢtirilmiĢtir:
Master plan ekibinin oluĢturulması,
Stratejinin belirlenmesi,
Toplantı ve ön değerlendirmeler,
Örnek master planların incelenmesi,
Taslak dispozisyonun hazırlanması,
Taslak dispozisyonda yapılacak çalıĢma ve faaliyetlerin belirlenmesi,
Faaliyetler için görev dağılımının yapılması,
Veri toplama,
Veri değerlendirme,
Tüm verilerin bütünleĢtirilmesi,
Yorumlama
Grafik, tasarım ve düzenleme.
1.4. Ġçerik
Bu çalıĢma doğa turizmi ile ilgili genel bilgileri bulabilirsiniz. Yalova da doğa turizminin
geliĢtirilmesi için Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı 2. Bölge Müdürlüğü Yalova ġube
Müdürlüğünce belirlenen amaç, hedef, strateji ve projeleri kapsamaktadır.
2
2012
Yalova da doğa turizmi ile iliĢkili olabilecek materyal ve bilgiyi içeren bu çalıĢma doğa
turizmi ile ilgili yapılacak yatırım ve planlama çalıĢmalarına temel verileri sağlayacak Ģekilde
hazırlanmaya çalıĢılmıĢtır.
2. GENEL BĠLGĠLER
2.1. Yalova Ġli Genel Özellikleri
3
2012
Harita 1: Yalova‟nın Ülke ve Bölge Ġçindeki Yeri
Yüzölçümü : 847 km²
Nüfus : 206.535 (2011)
Ġl Trafik No : 77
Yalova, Türkiye‟nin kuzeybatısında, Marmara Bölgesi‟nin güneydoğu kesiminde yer
almaktadır. Ġlin kuzeyinde ve batısında Marmara Denizi, doğusunda Kocaeli, güneyinde
Bursa (Orhangazi-Gemlik) ve Gemlik Körfezi yer almaktadır. Yalova, 39–40 Kuzey enlemi,
29–61 Doğu boylamları arasında yer almaktadır. Denizden yüksekliği 2 Metre, en yüksek
noktası 926 metredir. 847 km2‟lik alanı ile ülke yüzölçümünün % 0.11‟lik bölümünü
kaplamaktadır. Yalova doğu kıyılarındaki düzlükler dıĢında, dağlık bir bir araziye sahiptir.
Bölgenin güneyi; batıdan doğuya doğru Ġzmit - Sapanca arasında Kocaeli sıradağları ile
birleĢen Samanlı Dağları‟yla kaplanmıĢ durumdadır. Birçok tepelerin bulunduğu bu dağlık
arazide en yüksek tepe ( 926 m.) BeĢpınar tepesidir.
Yalova ilinin kuzeyinden güneybatısına kadar olan sınırları Marmara Denizi ile çevrilmiĢtir.
Kıyılar girintili çıkıntılı bir özellik göstermez. Ġlin bitki örtüsünü makiler ve ormanlar
oluĢturmaktadır. Samanlı dağlarının kuzey ve güneyinde vadi içlerinde bulunan makiler, bu
4
kütlenin
etekleri
boyunca
kesintili
Ģeritler
2012
ve
parçalar
halinde
bulunurlar.
Yalova‟nın güneyindeki dik yamaçlar tümüyle gür bir orman örtüsü ile kaplıdır. Ormanlar
ilin yaklaĢık % 60„ını kaplar. Ormanlık alanlarda genellikle kayın, meĢe, gürgen, kızılcık,
kestane ve ıhlamur ağaçları görülür.
Marmara Bölgesi‟nin doğusunda yer alan Yalova ilinin iklimi, Makro - klima tipi olarak;
Akdeniz ve Karadeniz iklimleri arasında bir geçiĢ niteliği taĢır. Yalova iklimi, kimi
dönemlerde karasal iklim özelliklerini yansıtmaktadır. Yalova bölgesinde kuzeyden ve
güneyden gelenler, sakin nitelikli olmak üzere baĢlıca üç tür hava akımı egemendir. Ġlde
yazlar sıcak ve kurak, kıĢlar ılık ve bol yağıĢlıdır.
Ġl bugünkü idari bölünüĢe göre merkez ilçeyle birlikte 6 ilçeden oluĢmaktadır.
Ġlçeler;
Merkez
Altınova
Armutlu
Çınarcık
Çiftlikköy
Termal‟dir
Yalova‟da merkez ve 5 ilçe belediyesi ile birlikte toplam 15 belediye bulunmaktadır.
Beldeler;
Merkez ilçede 1 (Kadıköy) Altınova‟da 3 (Kaytazdere, SubaĢı ve TavĢanlı) Çınarcık‟ta 4
(Koruköy, Esenköy, TeĢvikiye ve Kocadere)
Çiftlikköy‟de 1 (TaĢköprü) belde
bulunmaktadır
Yalova‟nın, ilçeleri, beldeleri ve köyleri ile birlikte toplum nüfusu 1997 Genel Nüfus
Tespitine göre 162.190 olduğu, 2000 yılı nüfus sayımına göre 168.593 olduğu, 2011 yılı
nüfus sayımına göre ise 206.535 olduğu tespit edilmiĢtir.
YerleĢim biriminin kuzeyinde Ġstanbul Ġli bulunmakta olup, bu sınır 24 mil uzunluğunda
Marmara Denizi‟dir. Güneyinde Bursa ili Orhangazi ilçesi, batısında Bursa ili Gemlik ilçesi,
doğusunda Kocaeli ili Karamürsel ilçesi yer almaktadır. Yalova Ġli‟nin merkez ilçe dahil
olmak üzere 6 ilçesi, 9 Beldesi ve 43 köyü bulunmaktadır.
Yalova Ġlinin nüfus artıĢ hızı 1990–1997 yılları arasında yaklaĢık 2 kat artıĢ göstermiĢ olup,
bu tarihler arasında 113.417 olan genel nüfus 7 yıllık bir sürede 163.916 kiĢiye yükselmiĢtir.
Bu artıĢa en önemli neden Ġlin 1995 yılında ilçe statüsünden Ġl statüsüne geçmiĢ olmasıdır.
5
2012
Nüfus artıĢ hızı 17 Ağustos 1999 tarihinde meydana gelen deprem ile birlikte durma
noktasına gelmiĢ, depremin hemen sonrasında bir miktar azalma olmuĢsa da 2000 yılında
ilin iskân sorununa sağlanan geçici çözümler ile nüfusta yeniden artıĢ trendi gözlenmiĢtir.
Ancak bu artıĢ miktarı deprem öncesi oranlarının çok gerisinde kalmıĢtır. Yalova nüfusu
cinsiyet bakımından incelendiğinde; Ģehir merkezinde kadın nüfusun erkek nüfustan fazla
olduğu, ancak köylerde dengenin erkek nüfus lehinde değiĢtiği ve toplam erkek nüfusun
toplam kadın nüfustan fazla olduğu görülmektedir.
Nüfusun yaĢ oranında incelendiğinde ise, nüfusun % 50‟den fazlasının 10–39 yaĢ arasında
yer aldığı görülmektedir.
DĠE Kentsel Nüfus ArtıĢ Hızı Endeksi ve Nüfus ArtıĢ Hızı Endeksine göre yapılan
değerlendirmede; 2005 yılında Yalova Ġl Nüfusunun 190.826 olduğu; 2020 yılında da
279.430 olması öngörülüyor. Nüfus hareketleri açısından bakıldığında ise; 2000 yılında
nüfusun % 41 köylerde, % 59‟u ise Ģehirde yaĢmakta iken; 2005 yılında nüfusun % 39‟u
köylerde,% 61‟i Ģehirde yaĢamakta; 2020 yılında ise nüfusun % 34‟ü köylerde,% 66‟sının
ise Ģehirde yaĢaması öngörülüyor.
Marmara Bölgesi‟nin doğusunda yer alan Yalova‟nın iklimi, makro - klima olarak, Akdeniz
ve Karadeniz iklimleri arasında bir geçiĢ niteliği taĢır. Bağımsız bir iklim tipinin kalıpları
içerisinde değerlendirilmesi imkânsızdır. Yalova iklimi bazı dönemlerde karasal iklim
özelliklerini yansıtmaktadır. Yalova bölgesinde kuzeyden ve güneyden gelenlerle, sakin
nitelikte olmak üzere üç tür hava akımı egemendir. Bunların dıĢında doğu ve batı
rüzgârlarına bağlı hava tipleri de bulunmasına karĢın, söz konusu yönlerden gelen kütleler,
ilçe iklimini etkileyecek kadar önemli değildir. Ġlde yazlar sıcak ve kurak, kıĢlar ılık ve bol
yağıĢlıdır. Yalova‟da yıllık ortalama sıcaklık 14,3 °C‟dir. Ġlde deniz suyu sıcaklığı; en
yüksek Ağustos ayında 22,9 °C, en düĢük ise ġubat ayında 7,4 °C olmaktadır.
Mart ayı yağıĢ miktarı 742,6 kg/m2‟dir. Yıllık yağıĢ ortalama çevre illerden Ġstanbul‟da
673,4 kg/m2, Bursa‟da 729,28 kg/m2 ve Kocaeli‟nde 784,6 kg/m2‟dir. En yağıĢlı geçen
aylar; Aralık ve Ocak aylarıdır.
En az yağıĢsız olarak geçen ay ise Temmuz ayıdır. Uzun dönem meteorolojik verilere göre,
yağıĢlı gün sayısı 135‟tir. Yalova‟da ortalama rüzgar hızı 1.82 m/sn. olup, hızlı esen rüzgar
ise kuzeybatıdır.
6
2012
2.1.1. Tarihçe
Yörede yerleĢimin Neolitik Çağ‟da (M.Ö. 8.000–5.500) baĢladığı tahmin edilmektedir.
Yalova‟nın kuruluĢu ile ilgili kesin bilgiler olmamakla beraber, M.Ö. 7. yüzyılda Trakya‟dan
Küçük Asya‟ya geçerek Marmara Denizi‟nin doğusunda bir krallık kuran Bithynialılar
(Bitinyalılar) tarafından bir yerleĢim yeri olarak kurulduğu tahmin edilmektedir. Bithynialılar
Marmara Denizi‟nin doğu kıyılarına yerleĢtiklerinde, Yalova bölgesi de Bithynia Krallığı
topraklarına katılmıĢtır. Bithynia bölgesi ve diğer Anadolu antik bölgelerini gösteren harita
ġekil-1‟de görülmektedir. Haritadan da görüleceği üzere, Ģimdiki Yalova, Bursa, Bilecik,
Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Zonguldak, Bartın, Karabük ve Ġstanbul‟un asya yakası M.Ö.
6. yüzyılda Bithynia Krallığı toprakları arasında görülmektedir.
Harita-2 Anadolu Antik Bölgeleri
Kaynak: www.arkeolojidunyasi.com
M.Ö. 377-327 yılları arasında, Büyük Ġskender‟in Bithynia‟ya atadığı komutanı Kalas‟ı
mağlub eden Bithynialılar, onları topraklarından atmıĢlardır. M.Ö. 230-182 yılları arasında
hüküm süren 1. Prusias zamanında Kios (Gemlik) ve Myrlia (Mudanya) ve Yalova bölgesi
Makedonya Kralı 5. Philip‟e armağan olarak verilmiĢtir. Roma Ġmparatorluğu‟ndan kaçan
Kartaca Kralı Hannibal, Bithynia Kralı 1. Prusias‟a sığınmıĢtır. Hannibal, 1. Prusias‟a
armağan olarak Prusa od Olympum (Bursa) kentini kurmuĢtur. M.Ö. 74'te Roma
Ġmparatorluğu yönetimine giren Yalova ve yöresi, M.S. 395 yılında Roma Ġmparatorluğu
ikiye ayrılınca Doğu Roma yani Bizans Ġmparatorluğu sınırları içinde kalmıĢtır.
Bugünkü Yalova Kaplıcaları'nın tarih içinde önemli bir yeri bulunmaktadır. M.Ö. 1200
yıllarında bir yer sarsıntısı ile meydana geldiği tahmin edilen Termal Ġlçesi‟ndeki KurĢunlu
7
2012
Hamamı'nın dıĢ duvarlarında kuvvet tanrısı Herakles (Herkül), sağlık tanrısı Asklepios, sıcak
su ve sağlık perileri olan Nemfler'in kabartmaları görülmektedir. Termal'in Bizans
Ġmparatorluğu döneminde imparatorların dinlenme ve tedavi yeri olarak büyük üne sahip
olduğu bilinmektedir. Bizans Ġmparatorluğu‟ndan sonra Selçuklular'ın yönetimine giren
Yalova bölgesi, Haçlı Seferleri sırasında yakılıp yıkılmıĢtır. Yalova, Evliya Çelebi'nin
Seyahatnamesi‟nde Kara Yalovaç, Katip Çelebi'de ise Yalakabad ve Yalıova adlarını
almaktadır. O dönemlerde Yalova isminin verildiğini de görmekteyiz. Bu isimler 19.
yüzyılda, yörede kırk gün kalıp tetkiklerde bulunan ünlü tarihçi Hammer tarafından da
doğrulanmaktadır.
Friglerden Bithynialılara, Selçuklulardan Bizanslılara kadar çeĢitli milletlerin yaĢamıĢ olduğu
Yalova bölgesi, 1326 yılında Osmanlı Devleti Komutanı Gazi Abdurrahman tarafından
fethedilmiĢ ve ebedi Türk yurdu haline gelmiĢtir. Osmanlı Beyliği‟nin Osman Gazi
zamanındaki yani 1323 yılındaki topraklarını gösteren harita Harita-2‟de görülmektedir.
Harita 3: 1323 Yılında Osmanlı Beyliği
Kaynak : www.tarihvemedeniyet.org
Harita-3‟deki haritada ise Osmanlı Beyliği‟nin 1323-1362 yılları arasındaki toprak kazanımı
görülmektedir. Haritadan da görüleceği üzere, Osmanlı Beyliği Orhan Gazi zamanında yani
1323-1362 yılları arasında egemen olduğu toprakları yaklaĢık olarak 3 kat arttırmıĢ ve Yalova
bölgesi de beylik sınırları içerisine katılmıĢtır.
8
2012
Harita 4: 1362 Yılında Osmanlı Beyliği Kaynak : www.tarihvemedeniyet.org
Eski devlet salnameleri incelendiğinde, Yalova‟nın 1530 yıllarında Ġzmit Vilayeti‟ne (Liva)
bağlı bir kasaba (Yalak-Abad) olduğu görülmektedir. Yalova, 1867 yılında Bursa Merkez
Sancağı'na bağlı bir kaza iken, 1901'de bağımsız Ġzmit Sancağı'na bağlanmıĢtır. KurtuluĢ
SavaĢı sırasında Yunan askeri birliklerince iĢgal edilen Yalova, verdiği büyük mücadele ile 19
Temmuz 1921 tarihinde düĢman iĢgalinden kurtulmuĢtur. 2 Haziran 1929‟da Atatürk‟ün isteği
üzerine çıkarılan bir kanun gereğince, ilçe yapılarak Ġstanbul Ġli‟ne bağlanmıĢtır. KurtuluĢ
SavaĢı sonrasında 19 Ağustos 1929 tarihinde ilk defa Yalova'ya gelen Cumhuriyetimizin
kurucusu büyük önder Atatürk, Termal'in yeniden inĢaasını sağlamıĢtır. Atatürk, 22 Ocak
1938 tarihinde açılan Termal Oteli'nin ilk konuğu olmuĢ ve 9 gün süreyle Yalova'da kalmıĢtır.
1929 yılında yapılan Millet Çiftliği'nin yapılıĢı sırasında, ikinci kata gelindiğinde, batıda
bulunan ağacın kesileceğini gören Atatürk, yapının temelini biraz doğuya alarak binayı
kaydırmıĢ ve ağacın kesilmesini engellemiĢtir. Bu nedenle köĢk, Yürüyen KöĢk olarak
anılmaktadır. Atatürk'ün, “KurtuluĢa öncü” ve “Benim Kentim” olarak bahsettiği Yalova,
adeta yazlık baĢkent haline gelmiĢ ve yine Atatürk'ün isteği üzerine 1930 yılında Ġstanbul'un
ilçeleri arasına katılmıĢ, 1995 yılında ise Ġstanbul Ġli‟nden ayrılarak il yapılmıĢtır. Bursa‟nın
Gemlik Ġlçesi‟ne bağlı Armutlu Beldesi ile Kocaeli‟nin Karamürsel Ġlçesi‟ne bağlı Altınova
Beldesi ilçe yapılmak suretiyle il sınırları içerisine alınmıĢtır.
Ġlçelerin Tarihsel GeliĢimi
Merkez Ġlçe: Antik Çağ‟da adı XENODOCHION olan yerleĢme hakkında kesin bir bilgi
bulunmamaktadır. Yalova‟nın tek baĢına tarihini ortaya çıkarmak mümkün olmamıĢtır.
Prehistorik çağda bu bölgede Anadolu kavimleri yaĢamıĢtır. Buluntulardan edinilen
varsayımlara göre Yalova Prehistorik çağda bir geçit yeridir. Bu bölgede M.Ö.1200 yılında
9
2012
Frigler, M.Ö. 700 yıllarında Bithynler egemen olmuĢtur. Bizanslılardan sonra bir süre
Selçukluların yönetimine giren kasaba, Haçlı Seferleri Sırasında yakılıp yıkılmıĢtır. Osman
Bey‟in komutanlarından Yalvaçoğlunca ele geçirilen yöre Yalakabad adını almıĢtır. 1867′de
Hüdavendigar (Bursa) Vilayet Merkez Sancağı‟na bağlı bir kaza iken, 1901′de bağımsız Ġzmit
Sancağı‟na bağlanmıĢtır. Atatürk‟ün isteği üzerine 1930′da Ġstanbul Ġlçeleri arasına katılan
Yalova, 6 Haziran 1995′de Ġl merkezi olmuĢtur.
Altınova: Altınova‟da bulunan Helenopolis, Konstantin tarafından kurulan önemli bir
yerleĢme merkezidir. Konstantin, annesi Helena‟nın adına buraya Helenopolis adını vermiĢtir.
Justiniaus devrinde Roma Ġmparatorluğu‟nun merkezi Ġstanbul‟a taĢındıktan sonra
Helenopolis Ġstanbul- Ġznik yolu üzerinde bulunduğu için çok önem kazanmıĢtır.
1930'a kadar Kocaeli'nin Karamürsel ilçesine bağlı köy olan ve 1987'de aynı ilçeye bağlı
beldeye dönüĢen Altınova, 1995'te yapılan bir düzenlemeyle ilçe haline getirilmiĢ ve aynı
düzenleme sırasında kurulan Yalova iline bağlanmıĢtır.
Armutlu: Önceleri Bursa‟ya bağlı Gemlik Ġlçesinin bir bucağı durumunda olan Armutlu,
Yalova‟nın Ġl olması ile 1995 yılında Ġlçe yapılarak Yalova‟ya bağlanmıĢtır. Armutlu‟nun
tarihine iliĢkin Bizans dönemine ait kalıntılar bulunmuĢtur. 1320 yılında Bizanslılardan
Osmanlıların eline geçen yörede uzun yıllar Rumlar ve Türkler birlikte yaĢamıĢtır.
Cumhuriyet döneminde Rumlar göç etmiĢlerdir. Yöre halkı Gürcistan kökenli Türklerden
oluĢmaktadır.
Çınarcık: Çınarcık‟ta Karpuzdere, Kanlıçınar ve Üçpınarlar mevkilerinde Bizans ve
Osmanlılar‟dan kalma eserlere rastlanmıĢ olması, bölgenin o dönemlerde de yerleĢim yeri
olduğunu göstermektedir. Özellikle Osmanlı döneminde önemli bir yeri olup, donanmaya ait
gemilerin ve sarayın tüm gereksinimi PaĢa Limanı aracılığıyla Çınarcık bölgesinden
karĢılanmıĢtır.
Çınarcık‟ın Rumlar dönemindeki adı temiz havası olan Ģehir anlamında Kio‟dur. YerleĢim
halkını, 93 harbinde Batum‟dan gelen göçmenler oluĢturmaktadır.
Çiftlikköy: Çiftlikköy‟ün geçmiĢi oldukça eskiye dayanır. Yörenin bilinen ilk adı Pylai‟dir.
Yörede Hellenistik dönemden Bizans dönemine kadar çok sayıda ve değiĢik zamanlara ait
yazıt ele geçmiĢtir. Adına ilk olarak 4.yy. da rastlanmıĢtır.
YerleĢme, 11.yy. da bugünkü Hersek köyünün yanında önemsiz bir yerdi. Jüstinyen devrinde
Hersek - Ġznik yolu önem kazanınca Pylai kenti de büyük geliĢme göstermiĢtir. 1097 yılında,
10
2012
I.Haçlı Seferi‟nde Latin ordularının bir kısmı buradan geçmiĢtir. 1146′da Manuel Komnenos
bir takım Hristiyan göçmenlerini Pylai‟ye yerleĢtirmiĢtir.
93 harbinden sonra Bulgaristan‟ın ġumnu kasabasından gelenler tarafından iskan edilen
yöreye, 1923′ten sonra Kafkasya‟dan gelenler de yerleĢmiĢtir.
Termal: Termal kaplıcaları, 6.yy.dan itibaren PYTHĠA, PYTHĠON, PYTHĠA, THERMA
veya Pythia‟daki kudret ve kuvvet hamamları olarak tanımlanmıĢtır. Gökçedere ve Üvezpınar
Köyleri arasındaki sıcak su kaynaklarından çıkan buhar nedeniyle yeraltı tanrısının burada
yaĢadığına inanılmıĢ ve yöre Pythia Therma adı ile anılmıĢtır.
Osmanlılar devrinde uzun süre ilgi görmeyen kaplıcaların suları, 1892‟de Cemiyet-i Tıbbiye
tarafından incelenmiĢ ve Aix Les-Bains sularına eĢit olduğunun anlaĢılmıĢtır. Sultan
Abdülmecit'in annesi Bezm-i Alem Valide Sultan‟ın romatizma ağrılarına da iyi gelince
yeniden ilgi çekmiĢtir. Abdülmecit, eski hamamları renove ettirmiĢ ve yeni köĢkler, tesisler
yaptırmıĢ; yabancı yatırımcıların da tesislere ortak olması ve iĢletmesi sonucu Yalova Termal,
19.yüzyıl sonunda çok popüler bir turizm ve sağlık merkezi haline gelmiĢtir. SavaĢlar
yüzünden yabancı ortaklar ülkeden kaçınca kendi haline bırakılıp unutulan kaplıcalar, 1929
yılında Atatürk'ün ziyareti üzerine tekrar ilgi görmüĢtür. Yalova'yı geleceğin su Ģehri yapmak
isteyen Atatürk tarafından bir köĢk yaptırılmıĢ ve bugün müze olan bu köĢk, cumhuriyetin ilk
yıllarında hükümetin yazlık çalıĢma mekanı olarak kullanılmıĢtır. Günümüzde sözkonusu
hamamları, otelleri ve müzeyi kapsayan Yalova Termal Tesisleri Sağlık Bakanlığı tarafından
iĢletilmektedir.
Ġlçeye bağlı Akköy, Karamürsel'in 1326 tarihinde Orhan Gazi tarafından fethinden sonra
kurdurulmuĢ en eski Türk köylerindendir. Bu köyün halkı, Oğuz Türklerinin Kayı boyundan
yerleĢik hayata geçenleridir. Yenimahalle Köyü ve 1990'larda birleĢtirilip Termal ilçesinin
merkezini oluĢturan Üvezpınar-Gökçedere köylerinin halkları ise 1877- 1878 Osmanlı-Rus
SavaĢı‟ndan ve Balkan SavaĢı‟ndan sonra Kafkaslardan ve Balkanlardan gelip yerleĢtirilen
göçmen ailelerden oluĢur.
Bugün, özellikle tarihi, doğal ve arkeolojik değerleri ile turizmin geliĢtiği yerleĢim
bölgelerinden biri haline gelmiĢtir. Termal, Yalova turizminin en önemli merkezidir.
Özellikle gençlik aĢısı yerine geçen hayat iksiri kaplıca suları ile dörtbin yıldan beri bilinen
Termal ve yakın çevresi Roma ve Bizans dönemlerinden beri yazlık evlerin yer aldığı bir
bölgedir.
11
2012
2.1.2. Ġlin Coğrafi Konumu
Armutlu Yarımadası‟nın kuzey kıyısı ile Samanlı Dağları‟nın kuzey eteklerine kurulmuĢ olan
Yalova Ġli, Türkiye‟nin Kuzeybatısında ve Marmara Bölgesi‟nin Güneydoğu kesiminde, 28°
45' ve 29° 35'Doğu Boylamları, 40° 28' ve40° 45' Kuzey Enlemi arasında yer almaktadır.
Kuzeyinde ve batısında Marmara Denizi, doğusunda Kocaeli Ġli, güneyinde Bursa Ġli ile
Gemlik Körfezi yer almaktadır. Ġlin denizden yüksekliği 2 metre, en yüksek noktası 926
metredir. Yüzölçümü 847 km²‟dir. Yüzölçümü bakımından Türkiye‟nin en küçük ili olan
Yalova Ġli‟nin kıyıları girintili ve çıkıntılı bir özellik göstermez. Sahil Ģeridi dar olmakla
birlikte, doğal plaj özellikleri göstermektedir. Yalova, doğu kıyılarındaki düzlükler dıĢında
dağlık bir araziye sahiptir. Bölgenin güneyi; batıdan doğuya doğru Ġzmit-Sapanca arasında
Kocaeli Sıradağları ile birleĢen Samanlı Dağları‟yla kaplanmıĢ durumdadır ve ilin baĢlıca
dağları da Samanlı Dağları‟dır. Bu dağlar Yalova‟nın güneyinde bulunmaktadır. Birçok
tepenin bulunduğu bu dağlık arazide Samanlı Dağları‟nın en yüksek noktası BeĢpınar
Tepesi‟dir. (926 m.) Armutlu, Taz Dağı‟nın (867 m.) batıya doğru devam eden eteklerinde
kurulmuĢtur. Yalova Ġli‟nin fiziki haritası ve yükseklik kademelerini gösteren harita ġekil4‟de görülmektedir. Haritadan da görüleceği üzere, ilin en yüksek noktaları güney ve
güneybatıkesimleridir.
Harita 5: Yalova Ġli‟nin Fiziki Haritası ve Yükseklik Kademeleri
Kaynak : Yalova Belediyesi
12
2012
Ġlin bitki örtüsünü makiler ve ormanlar oluĢturmaktadır. Yalova‟nın güneyindeki dik yamaçlar
tümüyle gür bir orman örtüsüyle kaplıdır. GeniĢ yapraklı ağaçların hakim olduğu bu kısımda,
iğne yapraklı ağaçlar oldukça azdır. Bu ormanlar il yüzölçümünün yaklaĢık % 60‟ını
kaplamaktadır. Armutlu Yarımadası‟nın orta kısımları daha çok meĢe ağaçlarının hakim
olduğu bir ormanlık alana sahiptir. Orman örtüsünün bileĢimine giren unsurların büyük bir
kısmı Karadeniz kıyı silsilesinin florasına dahildir. Bir kısmı ise Akdeniz florasının (bitki
varlığı) türleri olarak bu kısma sokulmuĢtur. Karakteristik türlerin bir araya geldiği
kısımlardaki maki topluluğu da buna eklenebilir. Ormanlık alanlarda genellikle kayın, meĢe,
gürgen, kızılcık, kestane ve ıhlamur ağaçları görülmektedir. Yalova‟daki ormanlardan,
çevrenin odun ve kereste ihtiyacı da karĢılanmaktadır.
Yalova Ġli‟nin iklimi, Makro-klima tipi olarak, Akdeniz ve Karadeniz iklimleri arasında bir
geçiĢ niteliği taĢımaktadır. Kimi dönemlerde de karasal iklim özelliklerini yansıtmaktadır.
Ġlde yazlar kurak ve sıcak, kıĢlar ılık ve bol yağıĢlıdır. 30 yıllık rasat bilgilerine göre,
Yalova‟da yıllık ortalama sıcaklık değeri 14,6 oC‟dir. En soğuk ay ortalama sıcaklığı 6,6 oC,
en sıcak ay ortalama sıcaklığı 23,7 oC‟dir. Yalova‟da aylık ortalama sıcaklık değerleri ġekil5‟te görülmektedir. 1975-2008 yılları arasında tutulan ortalama değerlere göre, en soğuk aylar
Ocak ve ġubat ayları, en sıcak ay Temmuz ayı olarak tespit edilmiĢtir.
Akarsular:
Yalova Ġli akarsularının en önemli özelligi, çalısma sahasının fiziki cografya
özelliklerine baglı olarak boylarının kısa olmasıdır. Bu nedenle akarsuların debileri fazla
degildir. Akarsular mevsimlik degismelerden son derece etkilenirler. KıĢ döneminde
yagısların fazla olması nedeni ile akısları fazla, yaz mevsiminde ise akımları son derece
azalmaktadır. Hatta birçoğu yaz döneminde kurumakta yani mevsimlik akarsu özelligi
tasımaktadır. Bu akarsulardan sulamada ancak küçük göletler vasıtasıyla yararlanılmaktadır.
Arastırma sahasında farklı iklim bölgelerini karakterize eden, büyük ve önemli bir akarsu
yoktur. Bu akarsular üzerinde yapılmıs akım ölçümleri sınırlı olmaktadır. Bununla birlikte
bazı akarsular mahalli öneme sahiptirler. Bu akarsuların en önemlisi Yalakdere‟dir.
Yalakdere; Samanlı Daglarından kaynagını alarak Hersek Deltasını olusturmustur (Bilgin,
1967). Hersek Deltası‟na ulasmadan önce meydana getirdigi büyük bogazdaki akımı dikkati
çeker. Yalakdere, sularını nispeten geniĢ bir havzadan toplamaktadır. Akarsuların büyük bir
kısmı Yalova‟nın üç tarafının da denizle çevrili bir sahada yer alması nedeni ile denize
ulasabilmektedir. Akarsuların boyları kısa fakat asındırma hızları fazladır. Bu özelliklerini en
13
2012
iyi sekilde Laledere Deltası ve Hersek Deltasını olusturarak göstermislerdir. Laledere Deltası
aynı adlı akarsuyun tasımıs oldugu malzemeleri agız kısmında biriktirmesiyle olusmustur. Bu
sunu açıkça göstermektedir ki, akarsu geçmis dönemlerde 50 bol miktarda alüvyon malzeme
tasımaktaydı. Günümüzde akarsuyun kenarlarında güncel malzemeler yer tutmaktadır. Bu
sahalarda verimin yüksek olması ve su kaynaklarının varlıgına baglı olarak sulu tarım
yapılmaktadır. Akarsu agını inceledigimizde, drenaj tipleri çesitlilik göstermektedir. Yarı
paralel ve yarı dandritik tipi özellikle ilk göze çarpan drenaj tipi olmaktadır. Bazı akarsular ise
çevreden merkeze dogru akıs göstermektedir (Bilgin, 1967 ). Bazı akarsular ise kafesli drenaj
tipine uygun bir akısa sahiptir.
Ġnceleme anında akarsulardan sulama, içme ve kullanma amaçlı yaralanılmaktadır. Özellikle
akarsulardan Yalova sehrinin ve ilçelerinin içme suyu ihtiyacı karsılanmaktadır. Yine
akarsuların kenarlarına kurulmus köylerde seracılık alanında sulama amaçlı kullanım basta
gelmektedir. Diger kullanım alanları ise çesitli sanayi kurulusları tarafından olmaktadır.
Akarsularda en önemli problem Türkiye genelinde oldugu gibi kirlenmedir. Akarsulara çesitli
oranlarda kirletici maddeler karısmaktadır.
Göller:
Arastırma sahasının içerisinde yeralan en önemli göl Hersek Gölü‟dür. Bu göl Hersek
Deltası‟nın dogusunda yeralır. Yalakdere Deresi‟nin getirmis oldugu alüvyonlarla olusmus
olan delta sahasında yeralan Hersek Gölünün denizle baglantısı bulunmaktadır. Göl bir lagün
özelligi tasımaktadır. Bu sahadaki koyun önünün alüvyon ve kumlarla kapanması sonucu
denizle olan ana baglantıları kesilmis ve göl haline dönüsmüstür. Bazı alanlarda kısmi olarak
denizle baglantısı bulunmaktadır. Bu nedenle suları acıdır. Ancak beseri olarak sahil seridi
boyunca uzanan beton bir set lagünü denizden ayırmaktadır. Lagünün mevsimlere göre
seviyesinde ve alanında degisiklikler olmaktadır. Özellikle gölün yaz aylarında seviyesi
düsmekte ve alanı daralmaktadır. Bunun nedeni ise yagısın azlıgı ve buharlasmanın fazla
olmasıdır. Kıs aylarında ise bir seviye yükselmesi ve alan genislemesi söz konusudur. Gölün
deniz seviyesinden yüksekligi yalnızca 0,5 m‟dir. Ortalama derinligi 1–2 m olup genellikle
sıgdır. Gölü besleyen tatlı su kaynagı yoktur. Sadece yagmur suları göle karısan tatlı sulardır.
Bu nedenle gölden sulama amaçlı yararlanılamamaktadır. Aynı zamanda göl askeri bölgenin
içinde kaldıgı için ulasım stabilize bir yolla saglanmaktadır. Turizm amaçlı degerlendirme
sözkonusu degildir. Yalova‟nın diger bir gölü de Kocadere mevkiinde yeralan Dipsiz
Göl‟dür. Bu göl, küçük bir volkan konisinin kraterinde olusmustur. Göl son derece küçük
14
2012
olup az da olsa turizm amaçlı yararlanılmaktadır. Çevresindeki ormanlık alanla güzel bir
ortam olusturmaktadır. Bu nedenle rekreasyon amaçlı kullanım ön plana çıkmaktadır.
2.1.3.Yalova Ġli Flora ve Faunası
2.1.3.1. Flora
Yalova Ġlinde yapılan arazi gözlemleri ve literatüre göre yapılan çalıĢma
sonucunda Ġlin daha çok Akdeniz Floristik Bölge‟ sinin etkisi altında kaldığı gözlenmiĢtir.
Yalova Ġlinde Chenopodium, Lactura serriola, Cichoriuminthybus ve Centaurea solstitialis
türleri tahrip edilmiĢ alanlarda yaĢamaktadır. Ekolojik toleransı fazla olan bu türler
kozmopolittir . Y alova ilinde kozmopolit türlerin olu Ģturduğu bitkilere ilave olarak park,
bahçe ve tarla yabani otların oluĢturduğu genellikle tek tel veya çok yıllık otsu türler ile
karakterize edilen bir vejetasyon hakimdir.
Bölge Florası
Türler
Selaginellaceae
Isoetes olympica A.Braun
Türkçe /
Nispi
T ehlike
Yöresel isim Bolluk Kategorisi
Endemizm FTC
Bölge
Habitat
-
3
-
-
GeniĢ
yayılıĢlı
Sulak
alanlar
Consolida orientalis (Gay)
Schröd.
Morçiçek
3
-
-
GeniĢ
yayılıĢlı
Y ol
kenarı
Adonis flammea Jacq.
Kandamlası
3
-
-
GeniĢ
yayılıĢlı
Y ol
kenarı
Ranunculas
constantinopolitianus
(DC.)
d‟Urv
Düğünçiçeği
2
-
-
GeniĢ
yayılıĢl
ı
Nemli
yerler
Boynuzlu
gelincik
3
-
-
GeniĢ
yayılıĢlı
Y ol
kenarı
Papaver lacerum Popov .
Gelincik
3
-
-
GeniĢ
yayılıĢlı
Y ol
kenarı
Hypecoum imberbe
Sibth.&
Sm
Y avruağzı
3
-
-
GeniĢ
yayılıĢlı
Y ol
kenarı
Cruciferae
Sinapis arvensis L.
Hardalotu
4
-
-
Lepidium perfoliatum L.
T ereotu
4
-
-
“
Cardaria draba (L.)Desv .
Ssp. Draba
Kediotu
3
-
-
“
Ranunculaceae
Papaveraceae
Glaucium corniculatum
(L.)
Rud. Ssp. Corniculatum
“
“
Thlaspi arvense L.
-
4
-
-
“
Erysimum crassipes
Fisch. &
-
3
-
-
“
-
3
-
-
Caryophyllaceae
Minuartia hybrida (Vill.)
Schischk. Ssp. Hybrida
15
“
“
“
“
“
“
2012
Salkım çiçeği
3
-
-
“
“
Keçimemesi
4
-
-
“
“
Chenopodium foliosum
(Moench) Aschers
IĢtır
3
-
-
Chenopodium murale L .
IĢtır
3
-
-
“
Binbirdelik
otu
3
-
-
“
“
Vicia cracca L.ssp. gerardi
Gaudin
Purpurascens (DC.) Ser.
Fiğ
3
-
-
“
“
Trifolium alpestre L.
Üçgül
3
-
-
“
Posaceae
Rubus idaeus L .
Böğürtlen
2
-
-
“
BeĢparmak
otu
4
-
-
“
Devedikeni
3
-
-
“
“
Çördük
4
-
Ir.Tur.El
“
T avĢankulağı
3
-
-
GeniĢ
yayılıĢlı
T aĢlık
alanlar
Angelica sylvestris L. V
ar. sylvestris
Melekotu
2
-
-
A vr.Sib El.
Nemli
Y erler
T ordylium apulum L.
-
2
-
-
Akd.El.
Y ol Kenarı
Compositae
Inula germanica L.
Anduzotu
2
-
-
A vr.Sib.El
Y ol Kenarı
Filago ericocephala Guss.
-
3
-
-
GeniĢ
yayılıĢlı
Y ol
kenarları
Tusslago farfara L.
Kabalak
3
-
-
“
“
Anthemis tinctoria L. V ar
pallida DC.
Papatya
4
-
-
“
“
Artemisia vulgaris L.
Y avĢan
3
-
-
“
Circium vulgare (Sav) T
en.
Kazankulpu
1
-
-
“
Deniz
kenarları
Carduus nutans L.ssp.
Nutans.
Deve dikeni
3
-
-
“
Y ol
kenarı
Centaurea solstitialis L.
Ssp. Solstitialis
Peygamber
çiçeği
4
-
-
“
Makilik
Centaurea iberica Trev ex.
Sprengel
Peygamber
çiçeği
2
-
-
“
Maki
açıklıkları
Centaurea triumfetti All
Grup A
Peygamber
çiçeği
3
-
-
“
Makilik
Silene
vulgaris(Moench)Garcke
Commutata Coode &
Cullen
Polygonacaeae
Polygonum cognatum
Meissn.
Chenopodiaceae
Hypericaeae
Hypericum calycinum L .
Potentilla recta L .
Umbelliferae
Eryngium campestre L. V
ar.
campestre
Echinophora tenuifolia L.
Ssp.
“
“
-
“
“
“
“
Sibthorpiana (Guss.)
Tutin
Bubleurum interedium
Poriot
16
“
2012
Centaura depressa Bieb.
Peygamber
çiçeği
3
-
-
“
Y ol Kenarı
Crupinastrum (moris)
Vis.
-
2
-
-
“
Makilik
Xeranthemum annum L.
Dağ karanfili
4
-
-
ĠranTur. El.
Makilik
Picris hieracioioides L.
-
2
-
-
A v .Sib. El.
Y ol
kenarı
Pilosella hoppeana
(Schultes) C.H.&F .W .
Schultz var.
Pilisquama(NP) Sell&W
est
-
3
-
-
GeniĢ
yayılıĢlı
Makilik
Lactuca serriola L.
Y abani marul
4
-
-
A v .Sib. El.
Maki
açıklıkları
Scariola viminea (L) F . W .
Schmidt
-
2
-
-
GeniĢ
yayılıĢlı
Y ol
kenarı
T araxacum butteri V an
Soest
Karahindiba
3
-
-
GeniĢ
yayılıĢlı
Y ol
kenarı
Crepis foetida L. Ssp.
Rhoeadifolia (Bieb)
Celak
Tüylü konak
4
-
-
GeniĢ
Y ayılıĢlı
Y ol Kenarı
Campanulaceae
Campanula Iyrata Lam.
Ssp. L yrata
Çıngırakotu
1
-
-
GeniĢ
yayılıĢlı
Yol
kenarı
Campanula persifolia L.
Çıngırakotu
2
-
-
A v .-Sib.
El.
Maki
açıklıkları
Anchusa azurea Miller
var.
Sığırdili
4
-
-
GeniĢ
yayılıĢlı
Y ol
kenarı
Sığırkuyruğu
2
-
-
GeniĢ
yayılıĢlı
Y ol
kenarı
Mineçiçeği
2
-
-
-
Nemli
alanlar
Ajuga orientalis L.
Mayasılotu
3
-
-
GeniĢ
yayılıĢlı
Çalılık
Scutellaria hastifolia L.
Kalkantaç
3
-
-
A vr-Sib.
El.
Deniz
Kenarı
Lamium garganicum L.
Ssp. Laevigatum
Arcangeli
Marrubium vulgare L.
Ballıbaba
3
-
-
A vr-Sib.
El.
Orman
Bozot
3
-
-
GeniĢ
yayılıĢlı
Y ol
kenarı
“
3
-
-
“
Thymus roegneri C. Koch
Kekik
2
-
-
A vr-Sib.
El.
Salvia verticillata L. Ssp. V
erticillata
Adaçayı
2
-
-
Salvia verticillata L. Ssp.
Amasiaca (Freyn&Bornm)
Bornm.
Adaçayı
2
-
-
Scrophulariaceae
V erbascum phoenicum L.
V eronica anagallisaquatica L.
Labiatae
Marrubium astracanium
Jacq.ssp. Astracanium
Euphorbiaceae
17
“
Ġan-Tur.
El.
“
Y ol
Kenarı
“
Y ol
Kenarı
2012
Euphorbia valerianifolia
Lam.
Sütleğen
2
-
-
Akd. El
Euphorbia aleppica L.
Sütleğen
3
-
-
GeniĢ
yayılıĢlı
“
Liliaceae
Allium paniculatum L.
Ssp. Paniculatum
Y abani
Soğan
3
-
-
Akd. El.
“
Allium m yrianthum
Boiss.
Y abani
Soğan
2
-
-
Ir.Tur.El
“
Gramineae
Bromus intermedius
Guss.
Brom
4
-
-
GeniĢ
yayılıĢlı
“
Tilki
Kuyruğu
3
-
-
A vr.-
“
Alopecurus myosuroides
Hudson var. T onsus
(Blanchhe ex.Boiss) R.
Mill.
Y ol
Kenarı
Sib. El.
Alopecurus setarioides
Gren.
Tilki
Kuyruğu
3
-
-
Akd.El.
Arundo donax L.
Kargı
3
-
-
GeniĢ
Y ayılıĢlı
Bromus arvensis L.
Brom
4
-
-
“
Nemli
Alanlar
“
Y ol
Kenarı
Flora Listeleri Ġle Ġlgili Açıklamalar
Faaliyet alanı ve yakın çevresinin florası tespit edilirken 10 ciltlik “Flora of Turkey”
kayıtları, DONNER, J.‟in V erbreitungskarten Zu P .H.DA VIS “Flora of Turkey 19”
ve TÜBĠTAK Türkiye Bitkileri V eritabanı Sistemi (TUBĠVES) adlı eserlerden
yararlanılmıĢtır.
Türkçe Ġsim/Yöresel Ġsim:
Bitki listeleri içinde ayrı bir sütunda değerlendirilmiĢ olup,”Türkçe Bitki Adları Sözlüğü”
Prof. Dr . Turhan Baytop, Türk Dil Kurumu Y ayınına göre değerlendirilmiĢtir . Ancak
bazı türlerin Türkçe isim veya yöresel ismine rastlanılmamaktadır. Bu nedenle bitki türleri
binomial yazım kurallarına göre bilim dili olan Latince olarak de ğerlendirilmektedir.
Habitat Sınıfları:
Bitki listeleri içinde türlerin habitatları belirtilmiĢtir .
Endemizm:
Türkiye; kıtalar arası geçiĢ bölgesi konumunda bir ülke olması sebebiyle endemik
bitkiler bakımından çok zengindir. Ülkemizde tesbit edilen toplam 2383 endemik tür
toplam bitki türlerinin yaklaĢık %30‟unu oluĢturmaktadır. Bunların 946 tanesi
Akdeniz Fitocoğrafik Bölgesi elemanıdır.
Faaliyet alanında yapılan arazi gözlemleri ve literatüre göre faaliyet alanı ve yakın çevresinde
18
2012
endemik tür tespit edilememi Ģtir .
Bern SözleĢmesi Ġle Koruma Altına Alınan Türler
Bern SözleĢmesi 9/1/1984 tarihli Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe girmiĢ uluslar arası
bir sözleĢme olup, amacı nesli tehlikeye dü ĢmüĢ ve düĢebilecek türlerin, özellikle göçmen
olanlarına öncelik verilmek üzere, yabani flora ve fauna ve bunların yaĢam ortamlarının
korunması ve bu konuda birden fazla devletin iĢbirliğini geliĢtirmektir .
Bern SözleĢmesi‟ne göre kesin olarak koruma altına alınan flora türlerinin kasıtlı olarak
koparılması, toplanması, kesilmesi veya köklenmesi kesinlikle yasaklanmıĢtır .
Flora listesinde yer alan türler Bern SözleĢmesi ve Sekreteryasının son düzenlemelerine göre
gözden geçirilmiĢ olup, bu sözleĢmeye göre koruma altına alınmıĢ tür bulunmamaktadır .
Maki
Maki, arastırma sahasının sınırları içerisinde kalan maki Samanlı Dagları‟nın kuzey
yamaçlarındaki (aklan) vadilerde yaklasık olarak 350-500m‟lere kadar çıkmaktadır. Bu
kütlenin etekleri boyunca ve dogallıgı korunmus kıyı geriside makiler yeralmaktadır (Foto 9).
Arastırma sahasındaki baslıca maki türlerini; kermez mesesi (Quercus coccifera), dikenli
mersin (Ruscus aculeatus), defne (Laurus nobilis), kocayemis (Arbutus unedo), karaçalı
(Paliuna-spina cristi), simsir (Buxus sempervirens) sayılabilir (Bilgin, 1967). Makiler,
Armutlu Yarımadasının batı ucunda orman sahalarına sokulmus olarak Gemlik körfezinin
kuzeyindeki alanlara kadar seritler halinde yayılmıstır. Arastırma sahasında tepelik alanlarda
ve hafif yüksek düzlük sahalardaki mese kalıntıları bu alanlarda daha önce ormanın oldugunu,
ancak sonradan tahrip edilerek makilik alanlara dönüstügünü gösterir delillerdir. Ormanların
tahrip edilmesi ile tarım arazileri kazanımı yoluna gidilmis olmalıdır. Öyle ki günümüzde
yerlesmelerin olmadıgı alanlarda hemen her tarafta tarlalar açılmıstır. Yalova çevresi bu
nedenle makinin bile genis çapta ortadan kaldırıldıgı sahalara karsılık gelmektedir. Maki
formasyonu Yalova‟da en belirgin olarak Hersek Deltasının gerisinde bulunan yamaçlarda
kendini göstermektedir.
Orman Formasyonu
Ġlde en genis kullanım alanı ormanlardır. Yörede orman örtüsünün dagılısında topografik
faktörlerin etkisi kendini gösterir. Özellikle Samanlı Dagları‟nın Marmara Denizi‟ne bakan
yamaçlarında gür bir orman örtüsü yer tutmaktadır (Foto 8). Batıda Armutlu ilçesinden
baslayarak doguya dogru ormanlar serit halinde uzanmaktadır. Orta bölümde Yalakdere
havzasında yine ormanlar genis yer tutmaktadır. Kuzeye bakan yamaçlarda orman örtüsü daha
alçak yüksekliklerden baslar. Bunun en önemli nedeni ise bakının etkisi ile kuzeye bakan
19
2012
yamaçların daha fazla yagıs almasıdır. Aynı zamanda güney yamaçlardaki orman tahribinden
sonra bu sahalarda orman için kritik bir ortam olması bu sahadaki ormanların daha az
olmasının diger bir nedenidir. Arastırma sahasında hâkim türler olarak genis yapraklılardan,
gürgen (Carpinus), kestane (Castanea), kayın (Fagus orientalis), ak kavak (Populus
alba),ıhlamur (Tilia), dogu çınarı (Platanus orientalis) sayılabilir. _gne yapraklı agaç
türlerinden hâkim konumda olan türler ise: Uludag göknarı (Abies bornmuelleriana) karaçam
(Pinus nigra), sarıçam (Pinus silvestris), fıstık çamı (Pinus pinea) ve kızılçam (Pinus brutia)
basta gelen türler olarak sayılabilir (Bilgin, 1967 ).
Yagısın fazla olması sebebiyle tahriplerden sonra tekrar yetisme imkânı bulan ormanların,
orman altı florası da zengin olmaktadır. Aynı zamanda kuzey yamaçlardaki 59 ormanlar son
derece gürdür. Buna karsılık güney yamaçlardaki orman örtüsü daha seyrek, orman altı florası
da daha fakir hatta yer yer yoktur. Yalova sehrinin güneyinde alçak topografyadan yükselen
dik yamaçlar tamamıyla gür bir orman örtüsü ile kaplıdır. Yayvan yapraklı agaçlardan olusan
bu kısımda igne yapraklılar pek nadirdir. Yer yer mese ve yer yer de kayının hâkim türü
olusturdugu birliklere rastlanmaktadır. Bazı sahalarda da gürgen agaçlarına da rastlamak
mümkündür. Sonuç olarak sahanın bitki örtüsü ile ilgili su yargılara varılabilinir. Arastırma
sahasının iklim özellikleri açısından degerlendirildiginde, bitki formasyonunun orman olması
gerekmektedir. Bu özelligi kuzeye bakan yamaçlar korumaktadır. Çünkü bu alanlarda daha
öncede vurgulandıgı gibi ormanın yetismesi için gerekli yagıs miktarı mevcuttur. Ancak
güneye bakan yamaçlarda (bakı nedeni ile) yagıs azlıgı nedeni ile orman için kritik bir denge
durumu sözkonusudur. Tahriplerden sonra ormanın yeniden yetismesi zor olmakta hatta
yetismemektedir. Bu nedenle bu sahalardaki bitki örtüsü tahribinin önüne geçilmelidir. Aksi
halde hem erozyon süreçleri hızlanmakta hem de arazi diger faaliyetler için kullanılamaz
duruma gelmektedir.
Kıyı kesimlerde iklimin etkisiyle makilik alanlar yeralmaktadır. Bu sahaların alanı tahriplerle
çogalmakta, hatta makilerin tahrip edilmesiyle de arazi çıplaklasmaktadır. Daha sonra arazi
kullanılamaz duruma dönüsmekte ve önemini yitirmektedir.
2.1.3.2. F auna:
yaban hayatı
Günümüzde
Y alova ili ve çevresinde
habitatları insan
nedeniyle
gitgide daralmakta ve yaban hayatının yaĢama alanları
etkileri
gün geçtikçe
sınırlanmaktadır.
Y alova ilinde arazi çalıĢması ve literatür taraması sonucu belirlenen yaban hayvanları
20
2012
aĢağıda verilmiĢtir.
Sürüngenler (Reptilia)
Kertenkeleler (Lacertilia)
Familya
Latince ismi
Türkçe ismi
GEKKONIDAE
Crytodactylus
kotschyi
Ġnce
kele
AGAMIDAE
LACERTIDAE
Agama stellio
Lacerta saxicola
Dikenli keler
Kaya
kertenkelesi
X
X
Yılanlar (Serpentes)
Familya
Bern
sözleĢme
si
X
parmaklı
Latince ismi
Türkçe ismi
Bern Söz.
Colubridae
T yphlopidae
Coluber caspius
T yphlops
vermicularis
Ok yılanı
Kör yılan
X
X
Viperidae
vipera ammodytes
Boynuzlu
engerek
X
Kaplumbağalar (Testudines)
Familya
Latince ismi
Türkçe ismi
Bern Söz.
Emydidae
Emys orbicularis
Benekli
kaplumbağa
X
T estudinidae
T estudo graeca
Adi tospağa
X
Çift Y aĢamlılar (Amphıbıa)
Kurbağalar (Anura)
Familya
Latince ismi
Türkçe ismi
Bern Söz.
Ronidae
Ronidae
Rana ridibunda
Rana macrocnemis
Ova kurbağası
Uludağ kurbağası
X
X
Bufonidae
Bufonidae
Pelobatidae
Bufo bufo
Bufo viridis
Pelobates syriacus
Siğilli kurbağa
Gece kurbağası
T oprak kurbağası
X
X
X
KuĢlar (A Ves)
Familya
COLUMBIDAE
Latince ismi
Steptopelia turtur
Türkçe ismi
Üveyik
Bern sözleĢmesi
X
Red Data
A.4
ALAUDIDAE
Melanocorypha
calandra
Boğmaklı toygar**
X
-
HIRUNDINID
Hirundo rustica
Kır kırlangıcı
X
-
TURDIDAE
CORVIDAE
STURNIDAE
LARIDAE
Turdus pilaris
Pica pica
Corvus monedula
Sturnus vulgaris
Larus argentatus
T arla ardıcı**
Saksağan***
Küçük karga***
Sığırcık**
GümiĢi martı**
X
-
-
P ASSERIDAE
Passer domesticus
Serçe**
-
-
21
Yukarıdaki b u sınıflandırmaya göre yanlarında
(*)
2012
ile gösterilen türler belli zamanlarda
avlanılmasına izin verilen türlerdir. Y anlarında (**) ile gösterilen türler Orman Bakanlığı
Milli Parklar ve A v-Y aban Hayaıt Koruma Genel Müdürlü ğünün 1996-1997 A v Dönemi
Merkez Komisyonu kararı ile koruma altına alınmıĢtır.
Y anlarında
(***) ile gösterilen
türler avlanabilen türlerdir.
A.1 Nesli tehlikede olanlar
A.2 ġiddetli tehdit alt ında olanlar
A.3 T ehdit altındakiler
A.4 Potansiyel olarak tehlike sinyali verenler
B kategorileri Geçici transit türler
X ile gösterilen türler bern SözleĢmesi ile koruma altına
alınmıĢtır.
Yukarıdaki bu sınıflamaya göre bölgede potansiyel olarak tehlike sinyali veren Üveyik
türü olduğu söylenebilir. Bu durum bölgeye has olmayıp, yurdumuzda konaklayan
göçmen kuĢlar ve bir çok yerel tür içinde söz konusudur . Zira doğal yaĢama ortamlarının
zarar görmesi , aĢırı ve kontrolsüz avlanma, ticari amaçlarla yumurta ve yavruların
doğadan koparılması gibi sebeplerle yurdumuzdaki ve daha genel anlamda dünyada
insan yerleĢimlerinin arttığı ve koruma önlemlerinin alınmadığı her bölgede kuĢ
populasyonları her geçen gün daha fazla zarar görmektedir. Bununla beraber bu türler
üzerine zararlı herhangi bir etki bulunmamaktadır.
Marmara Denizi‟nde çamurlu ortamın 40-50 m derinde olmas ı ve dalgaların denizi
fazla bulandırması, 10-30 m derinlikte zemini ço ğunun deniz çayırları ve yoğun bitki
örtüsü meydana getirmesi gibi husular yumuĢak zemini seven yosunlar otlar ve çayırlar
çamur içinde yaĢayabilen ve omurgasızlar ile beslenen balık türlerini çekmiĢtir.(tekir,
kefal, pisi, dil vb). Karadenizde olan kalkan balığı, kıyılara kadar girmiĢ olmasına rağmen
ancak ufak bir yaĢama alanı bulabilmiĢtir. Y alova Bölgesinin sığ bir kıta platformu
üzerinde yer alması nedeni ile deniz içi bitki formasyonları bol bulunur ve balıklar için
besin maddesi olur. Bu özellik geçiĢ dönemlerinde göçmen balık sürülerini Y alova
kıyılarına çekmekte ve sürülerin bu bölgede bir süre kalmalarına neden olmaktadır.
Yine yerli balıkların
(demersal balıklar) kayalık kı yı noktalarında geliĢmesine
imkân verilmektedir.
Bu doğal koĢulların bu derece iyi olmasına rağmen 1950 li
yıllardan sonra aĢırı ve yanlıĢ avlanma, kirlilik yükünün artması vb bilinen ve
bilinmeyen
nedenlerden
dolayı
balık
populasyonlarında
22
azalma
gözlenmektedir.
2012
Balıkların ortaya çıkan yeni koĢullar nedeni ile göç yollarını değiĢtirmesine neden
olmaktadır. Bölge iç sular ve göler açısından zengin değildir. Bölge sularında koruma
altında yalnızca Bern sözleĢmesinde ek 111‟de yer alan Acipenser stellatus (Marmara
mersin balığı) bulunmaktadır. Ancak bu faaliyette bu tür üzerine avlanma ve vb gibi
zararlı etki bulunmamaktadır. Bununla beraber Armutlu Belediyesinin kanalizasyon
sebekesinin hızla tamamlanması ile atık su sorunu çözüme kavuĢacağından sahile yakın
konutların atık sularını kontrolsüz olarak denize boĢaltmaları ve kıyı kirlenmesine
sebep olmaları engellenmiĢ olacaktır. A yrıca mevcut istinat duvarı önüne konulacak
olan do ğal kaya dolgusu balıkların üremesi ve diğer deniz canlıları için uygun bir
habitat haline gelecektir .
F auna Listeleri Ġle Ġlgili Açıklamalar
Faaliyet alanı ve yakın çevresinin faunası belirlenirken Prof.Dr.Ali DEMĠRSOY‟un
“Memeliler”, “Amfibiler” ve “Sürüngenler” (1997) ile “Genel ve Türkiye Zoocoğrafyası”,
Prof.Dr.Mustafa KURU‟nun “Omurgalı Hayvanlar” (1994) Devlet Planlama TeĢkilatı ve
TÜBĠT AK tarafından desteklenen “Türkiye Faunası V eritabanı Projesi” nin bir ürünü olan
“Türkiye Omurgalılar Tür Listesi” (1996), C.S.Roselaar‟ın “Taxonomy , morphology , and
distribution of the Songbirds of Turkey: an atlas of biodiversity of Turkish passerine birds”
(1995) adlı eserlerden yararlanılmıĢtır.
Faaliyet alanı ve yakın çevresinin faunasını oluĢturan türler IUCN, 2008-2009 Merkez A
v Komisyonu kararı ve Bern sözleĢmesi ve Sekreteryasına (1999) göre incelenmiĢ olup,
KuĢlar (=A ves) için ayrıca Red Data Book kategorileri ve Türkiye‟de bulunma statüleri
belirtilmiĢtir. Y abani faunayı bu sözleĢmenin amacına ters düĢecek Ģekilde özellikle üreme,
geliĢtirme ve kıĢ uykusu dönemlerinde kasıtlı olarak rahatsız etmek, Yabani çevreden yumurta
toplamak veya kasten tahrip etmek veya boĢ dahi olsa bu yumurtaları alıkoymak, Fauna
türlerinin canlı veya cansız olarak elde bulundurulması ve iç ticareti yasaktır.
Korunan Fauna Türleri
Yabani faunayı yeterli populasyon düzeylerine ulaĢtırmak amacıyla uygun durumlarda
geçici veya bölgesel
yasaklama.
Kapalı av mevsimleri
ve diğer ulusal esaslar
(Merkez A v Komisyonu kararları).
Söz konusu faaliyette Çevre ve Orman Bakanlığı Merkez A v Komisyonu kararlarına ve Bern
SözleĢmesi hükümlerine uyulacaktır .
23
2012
IUCN‟ e göre koruma altına alınan fauna türleri Ģu Ģekilde sınıflandırılmıĢtır:
EX (EXTINCT)
CR (CRITICALL Y ENDANGERED)
EN (ENDANGERED)
VU (VULNERABLE)
LR/nt (LOWER RISK/Near Threatened)
LR/lc (LOWER RISK/Least Concern)
Nesli TükenmiĢ olan takson.
ġiddetli tehdit alt ında olan takson.Bu
kategorideki türlerin nesilleri yakın gelecekte
yok olma tehlikesi ile karĢı
karĢıyadır .
Nesli tehlike altında olan takson. Bu
kategorideki türlerin nesilleri Ģiddetli tehdit
altında değildir, ancak yakın gelecekte yok
olma tehlikesi sinyalleri vermektedir.
Zarar görebilir.
DüĢük risk, nesli tehlike altında olmayan
takson.
DüĢük risk, nesli gelecekte de tehlike altında
olmayan takson.
Fauna listesinde verilen KuĢlar dıĢındaki canlı grupları Prof.Dr .Ali DEMĠRSOY‟un
“Amfibiler” ve “Memeliler” adlı eserlerinde belirtti ği Red Data Statülerine göre
Ģöyle sınıflandırılmıĢtır:
E:
Ex:
I:
K:
nt:
O:
R:
Tehlikede
Soyu tükenmiĢ
Bilinmiyor
Y etersiz bilinenler
Y aygın, bol olan, tehlikede olmayan
Tehlike dıĢı
Nadir, Ģu anda tehlikede değil
“Türkiye‟nin KuĢları” (KĠZĠROĞLU, 1989) adlı esere dayanarak Ulusal ve Uluslararası
Mevzuatla Koruma Altına Alınan ve proje alanı çevresinde tanımlanan bazı kuĢ türleri
“Red Data Book” (ERZ, 1977; HEINW ALD et all., 1981; BA YERISCHE ST AA
TSMINISTEIUM
1982 a and b; GEEP 1984) kategorilerine göre Ģu Ģekilde sınıflandırılmıĢtır:
A.1
A.2
A.3
A.4
B Kategorileri
Nesli tehlikede olanlar
ġiddetli tehdit alt ında olanlar
Tehdit altındakiler
Potansiyel olarak tehlike sinyali verenler
Geçici-Transit türler
Y ine aynı esere göre bu kuĢ türlerinin Türkiye‟de bulunduklar ı statüler ise Ģöyle
sınıflandırılmıĢtır;
G
Y
T
KZ
Göçmen türler
Y erli türler
Transit göçer türler
KıĢ ziyaretçisi türler
24
2012
2.1.3.3.Yalova Çevresinde YayılıĢı Olan Endemik ve Diğer Türler.
Hazırlayan: Prof. Dr. Gönül KAYNAK, Prof. Dr. Ġsmail Hakkı UĞURTAġ
Uludağ Üniversitesi,Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü
Flora
Lathyrus undulatus Boiss.
Eryngium bithynicum Boiss.
Heracleum platytaenium Boiss.
Ferulago humilis Boiss.
Knautia byzantina Fritsch
Anthemis aciphylla Boiss. var discoidea Boiss.
Carduus nutans L. subsp trojanus P.H. Davis
Centaurea olympica C. Koch
Centaurea hermanni F.
Pilosella hoppeana (Schultes) C.H. et F.W. Schultes subsp. lydia (Bornm.)Sell et West
Taraxacum pseudobrachyglossum van Soest
Taraxacum turcicum van Soest
Campanula lyrata Lam. subsp. lyrata
Taraxacum pseudobrachyglossum
Campanula persicifolia L.
Campanula betonicifolia Sm.
Hypericum avicularifolium Jaub. Et Spach subsp.
byzantinum (Azn.) Robson
Cyclamen cilicicum Boiss. Et Heldr. subsp. intaminatum Meikle
Cylamen mirabile Hildebr.
Alkanna tinctoria (L.) Tausch subsp. glandulosa Hub.-Mor.
Verbascum bombyciferum Boiss.
Verbascum lydium Boiss. var. heterandum Murb.
25
2012
Verbascum bithynicum Boiss.
Verbascum tossiense Freyn. Et Sint.
Scrophularia cryptophyla Boiss.
Phlomis russeliana (Sims) Bentham
Lavandula stoechas L. subsp. cariensis (Boiss.) Rozeira
Wiedemannia orientalis Fisch. Et Mey.
Ballota nigra L. subsp. anatolica P.H. Davis
Euphorbia anacampceros Boiss. var. anacampseros
Euphorbia amygdaloides L. var. robbiae
Asperula lilaciflora Boiss. subsp. phrygia (Bornm.) Schönb-Tem.
Galium fissurense Ehrend. Et Schönb-Tem.
Colchicum burtii Meikle
Colchicum chalcedonicum Azn. subsp. chalcedonicum
Hyacintella lineata (Steudel) Chouard
Galanthus plicatus Bieb. subsp. byzantinus (Baker) D.A.
Webb)
Crocus flavus Weston subsp. dissectus T. Baytop et Mathew
Crocus pestalozzae Boiss.
Crocus antalyensis Mathew
Dünyadaki endemik ve nadir türlerin tehlike kategorileri belirlenmiĢ olup bu türler Bern
SözleĢmesinin ekli listesinde verilmiĢtir. Buna göre, yukarıda belirtilen ve alanda yayılıĢı
olan endemik türlerden,
Alkanna tinctoria, Campanula lyrata, Campanula betonicifolia,
Pilosella hoppeana, Taraxacum pseudobrachyglossum, Taraxacum turcicum, Knautia
byzantina, Hypericum avicularifolium, Carduus nutans subsp trojanus, Centaurea olympica,
Anthemis
aciphylla,
bombyciferum,
Eryngium
Verbascum
bithynicum,
lydium,
Heracleum
Verbascum
platytaenium,
bithynicum,
Verbascum
Verbascum
tossiense,
Scrophularia cryptophyla, Ballota nigra, Phlomis russeliana, Lavandula stoechas,
26
2012
Wiedemannia orientalis, Euphorbia anacampceros, Galium fissurense, Asperula lilaciflora,
Colchicum burtii Tehlike Altına
Girebilir ve Zarar Görebilir (NT) statüsünde yer almaktadır.
Centaurea hermanni ve Cylamen mirabile türleri Tehlikede (EN),
Crocus flavus subsp. dissectus, Crocus pestalozzae, Lathyrus undulatus, Galanthus plicatus
subsp. byzantinus,
Cyclamen cilicicum subsp. intaminatum ise Zarar Görebilir (VU)
statüsünde bulunmaktadır.
Centaurea wagenitziana; TaĢ köprü çevresi bu türün Türkiyedeki tek yaĢam alanıdır.
Campanula sparsa; Sadece Kırklareli‟nden (Istıranca dağları) kaydı bilinen Avrupalı
bir tür. Ġkinci yetiĢme alanı olarak saptanmıĢtır.
Bern SözleĢmesine Göre;
Küresel Ölçekte Nesli Tehlike Altındaki Türler
Galanthus plicatus subsp. byzantinus, Cylamen mirabile, Centaurea hermanni
Avrupa Ölçeğinde Nesli Tehlike Altındaki Türler
Carduus nutans subsp trojanus, Centaurea olympica, Crocus pestalozzae, Hypericum
avicularifolium
subsp.
byzantinum,
Taraxacum
pseudobrachyglossum,
Verbascum
bombyciferum.
Ulusal Ölçekte Nadir Diğer Türler
Anemone blanda, Colchicum chalcedonicum subsp. chalcedonicum
Tehlike Altındaki Habitatlar
Ayrıca,
alanda topluluklar halinde Pinus pinea (Fıstık Çamı) ormanları bulunmaktadır. Bu
habitatlar Bern SözleĢmesinin Tehlike Altındaki Doğal Habitatlar Listesinde 42-83 C1
numara ile yer almakta olup koruma altına alınması gerekmektedir.
Fauna
Kuyruklu Kurbağalar
Familya: Salamandridae (Semenderler)
ġeritli semender-Ommatotriton ophryticus Near
Threatened (Yakın tehdit altında)
27
2012
Kaplumbağalar
Familya: Emydidae (Su kurbağaları)
Benekli kaplumbağa-Emys orbicularis
Lower Risk/near threatened (Yakın tehdit altında)
Familya: Testudinidae (Kara kurbağaları)
Tosbağa-Testudo graeca Vulnerable (Zarar görebilir)
Yılanlar
Familya: Colubridae
Sarı yılan-Elaphe quatuorlineata Near Threatened (Yakın
tehdit altında)
Memeliler
Familya: Rhinolophidae (Nal Burunlu Yarasalar)
Akdeniz nalburunlu yarasası- Rhinolophus euryale Near Threatened (Yakın tehdit altında)
Familya: Vespertilionidae (Düz Burunlu Yarasalar)
Uzunayaklı yarasa- Myotis capaccinii Vulnerable (Zarar görebilir)
Familya: Miniopteridae (Uzunkanatlı Yarasalar)
Uzunkanatlı yarasa- Miniopterus schreibersii Near Threatened (Yakın tehdit altında)
Familya: Mustelidae (Gelincikgiller)
Alaca sansar-Vormela peregusna Vulnerable (Zarar görebilir)
2.1.4. Ġlin Jeolojik Durumu
Yalova Ġli sınırları dâhilin de Paleozoyikten günümüze kadar degisik zamanları temsil eden
kaya türleri yüzeylenmektedir. Prekambriyen – Alt Paleozoyik yaslı oldugu düsünülen
Pamukova Metamorfitleri bölgenin temelini olusturur. Alt Triyas yaslı Tasköprü Formasyonu,
Üst Kretase yaslı Bakacak Formasyonu, Üst Paleosen – Orta Eosen yaslı Ġncebel Formasyonu,
Eosen yaslı Sarısu Formasyonu temeli örten sedimanter ve volkano – sedimanter birimlerdir.
Eosen döneminde Fıstıklı Granitoyidi bölgeye yerlesmistir. Daha üstte ise Sarmasiyen yaslı
Kılıç Formasyonu, Üst Miyosen – Alt Pliyosen yaslı Yalakdere Formasyonu ve Pleyistosen
28
2012
yaslı denizel seki çökelleri ile güncel alüvyonlar yer alır (1/25000 Ölçekli Yalova _l Çevre
Düzen Planı, 2006).
Kayaç Özellikleri
Bu baglamda, Yalova civarında yüzeyleyen birimlerin genel litolojik özellikleri asagıda
eskiden yeniye ele alınacaktır.
Pamukova Metamorfitleri
Armutlu Yarımadası‟nın temelini olusturan metamorfik kayalar Pamukova Metamorfitleri adı
altında incelenmistir. Pamukova Metamorfitleri; Yalova sehrinin güneydogusunda Gacık
Köyü‟nün 1 km. kadar güneyinde yüzeylenir. Birimin temel litolojisi olan amfibolitler yesil,
gri – yesil ya da çok koyu yesil renkli homojen kütleler halinde bulunur. Birimin alt
seviyelerinin Prekambriyen, üst kesiminin ise Alt Paleozoik yaslı oldugu söylenmektedir
(Akartuna,1968).
Tasköprü Formasyonu
Birim Yalova‟nın dogusunda Tasköprü civarında yüzeylenir. Birim kırmızı-mor, gri renkli,
çatlaklı, sert, sıkı tutturulmus, orta-kalın tabakalı kumtası, silttası ve çakıltasından olusur.
Birim içindeki egemen litoloji mika pulları da içeren silttası ve kumtasıdır. Akartuna (1968)
tarafından birimin yası Triyas olarak belirtilmistir.
Bakacak Formasyonu
Kılıç köyü güneyinde yüzeylenir. Egemen olarak çakıltası ve kumtaslarından olusan
formasyon tabanda kalın tabakalı bir taban konglomerası ile baslar. Kumtası ve
çakıltaslarında çimento, kalkerli veya killidir. Birim Paleozoik ve Triyas yaslı formasyonlar
üzerinde uyumsuz olarak bulunmaktadır. Üstte Paleosen-Orta Eosen yaslı Ġncebel formasyonu
ile uyumlu, Miyosen yaslı Kılıç Formasyonu tarafından uyumsuz olarak örtülür (Akartuna,
1968).
Ġncebel Formasyonu
Çınarcık ilçesi batısında, Ortaburun köyü civarlarında, Yalova dogusunda Subası, Mecidiye,
Ġncebel arasında yüzeylenir. Birim altta bir taban konglomerası seviyesi ile baslar ve
genellikle tekdüze bir sekilde kumtası, çamurtası, marn ve çakıltası ardalanması ile devam
eder.
29
2012
Ġncebel Formasyonu içinde ara seviyeler olarak bulunan tüfler formasyonun tüf üyesi olarak
adlandırılmıstır. Beyaz ve yesil renkler arasında degisen tüfler ince-iri taneli ve sıkı
tutturulmustur. Birimin yası Akartuna (1968) tarafından Üst Paleosen-Alt Eosen olarak
belirtilmistir.
Sarısu Formasyonu
Birim Çınarcık güneybatısında, Elmalık köyü güneyinde ise sınırlı bir alanda yüzeylenir.
Metamorfik kayalar üzerinde çakıltası, çamurtası, kumtası ve kireçtasından olusan bir seviye
ile baslar. Bunun üzerine kalınlıgı 1000 metreyi bulan, ince-kaba taneli tüf ve lapilli tüf içinde
çesitli boyutta andezitik tüf ve kaya parçalarından olusan piroklastik kayalar gelir. Ġstif içinde
yer yer iri andezit bloklu ve çakıllı plaj çakıltası seviyeleri bulunur. Lav akıntıları ortalama 5
m. kalınlıkta düzeyler halinde piroklastik kayalarla ardalanır. Ġstif özellikle üst düzeylerde
bazalt dayklarıyla kesilir (Akartuna, 1968).
Fıstıklı Graniti
Birim Senköy güneyinde ve Hayriye köyü 2,5 km. güneydogusunda yüzeylenir. Genellikle
gri, bazen pembe renkli, ayrısmıs seviyeleri açık sarı renkli, sert ve masif yapılı sokulum
kayasıdır. Pamukova Metamorfitleri ile Sarısu volkanitlerini keser (Bkz. Harita 2).
Kılıç Formasyonu
Yalova‟nın güney kesimlerinde, Çiftlikköy, Kazımiye, Kılıç köyleri arasında yüzeylenir.
Birim degisik renklerdeki laminalı, ince tabakalı, orta-sıkı tutturulmus kiltası, silttası, marn ile
mercek ve bant seklinde kumtası ve çamurtasından olusur. Killer yer yer jips kristallidir. Üst
seviyelere dogru marnlar arasında killi kireçtaslarına rastlanır. Kiltası ve marnlar kum ve inceorta kalınlıkta kireçtasları ile çökelmistir. Kılıç formasyonu üzerinde yaygın olarak 1–6 m
kalınlıgında bir ayrısma seviyesi izlenir. Kil niteliginde olan bu seviye çamur akması ve krip
(sürünme) seklinde kütle hareketleri gözlenir. Kılıç Formasyonu kendinden yaslı birimler
üzerine uyumsuz olarak gelir. Birim Akartuna (1968)‟e göre Sarmasiyen yaslıdır.
Yalakdere Formasyonu
Yalova ile Çınarcık arasında, Çınarcık ile Dümbelek Dagı civarlarında ve Yalakdere
civarlarında genis alanlar kaplar. Birbiriyle geçisli kumtası, çakıltası, silttası, kiltası ve
çamurtası seviyelerinden olusur. Birim içinde degisik lokasyonlarda kireçtası düzeyleri de
izlenir. Tektonizma etkisiyle kıvrımlı ve kırıklı bir yapı kazanan birim yer yer heyelânlıdır.
Birimin yası Pliyosen‟ dir (Akartuna, 1968).
30
2012
Harita 6: Jeoloji Haritası Kaynak: 1/100000 Ölçekli MTA. Yalova Ġli jeoloji haritası.
2.1.5. Ġlin Ġklim Durumu
Sıcaklıklar:
Yalova Ġlinde sıcaklıgın yıllık seyrine bakıldıgında en sıcak ayların temmuz ve agustos
olduğunu görülmektedir. Bu aylarda ortalama sıcaklık 23,5 °C olmaktadır. Yılın en soguk
dönemi ise Aralık ayına karsılık gelmektedir. Aralık ayı ortalama sıcaklık ise 5,8 °C‟dir. Yılı
iki devre halinde ele aldıgımızda yaz döneminde sıcaklıklar yüksek, kıs döneminde ise çok
düsük olmadıgı görülmektedir. Sıcaklık egrisi incelendiginde hiçbir ayın ortalama sıcaklıgı 0
°C‟nin altına düsmemektedir. Sıcaklık artısı ocak ayından baslamakta ve belirgin bir artıs
nisan mayıs aylarından sonra olmaktadır. Bu artıs agustos ayına kadar devam etmekte,
agustos ayından sonrada düzenli bir azalma ile en düsük ortalamaların oldugu Aralık ayında
görülmektedir. Sıcaklıkların yıllık gidisi arazi kullanımının son derece uygun oldugunu ortaya
koymaktadır. Sıcaklıgın yıl içerisindeki degisimi de çesitli tarım ürünlerinin yetismesinde de
son derece etkilidir. Daha dogrusu iklimin her yönüyle beseri faaliyetlere gerek dogrudan
gerekse dolaylı olarak etkileri bulunmaktadır. Yörede, birçok sebze türünün yetismesinin yanı
sıra farklı iklimlere özgü meyve türleri de ilde yetismektedir. Örnegin, Karadeniz‟e özgü
fındık, Akdeniz Bölgesine özgü zeytin, karasal iklim bitkilerinde daha fazla yetisen kayısı,
seftali ve hatta ülkemizde sınırlı alanlarda yetisen kivi yörede uygun ortam ve iklim sartları
31
2012
bulmaktadır. Yalova‟da aynı zamanda 5000‟nin üzerinde bitki türünün yetistirildigi seralar ve
açık alan süs bitkisi bahçeleri de bulunmaktadır.
Özellikle yörede kıyı ile iç kesimler arasında topografik faktörlere baglı olarak gerçek sıcaklık
dagılısında farklanmalar meydana gelmektedir. Kıyı kesiminde gerçeksıcaklık 12–16 °C
arasında degisirken, iç kesimlerde ise 8–12 °C arasında degismektedir. Özellikle kıyı kesimler
morfolojik olarak düz kesimlere karsılık gelen ve yogun kullanıma sahne olan alanlardır.
Yörede, sıcaklıkla ilgili diger bir özellik ise kıs aylarında fazla düsmemesidir. Bu durumun en
belirgin tarımsal sonucu ise vejetasyon devresinin (8 ay mart-kasım) uzun olmasıdır. Aynı
zamanda kıs aylarında yüksek ortalama sıcaklık isteyen seracılık faaliyetleri de ilde yogun
olarak yapılabilmektedir. Buna ragmen ekstrem degerler de görülebilmektedir. Rasat süresi
boyunca en düsük sıcaklık 1985 yılında subat ayında -11 °C olarak ölçülmüstür. En yüksek
sıcaklık ise 2000 yılında temmuz ayında 45,4 °C ölçülmüstür.
Yıllar arasındaki bu ekstrem degerlerdeki dalgalanma fazla degildir. Bir baska ifade ile yaz
aylarında sıcaklık 40 °C dereceleri bulabilmektedir. Yaz ile kıs dönemi arasında sıcaklık
amplititü fazla degildir. Bu özellikleri ile Akdeniz iklimi özelliklerini yansıtmaktadır. Yörede
sıcaklık ortalamasının 0 °C‟nin altına düstügü bir ay yoktur. Bu durum yörede düzenli donlu
ayın olmadıgını ortaya koymaktadır. Ancak zaman zaman sıcaklık kıs aylarında 0 °C‟nin
altına düsebilmektedir. Böyle günlere donlu günler denilmektedir. Ġnceleme alanında donlu
gün sayısı 18 gün olmaktadır. Bu durum yöre ikliminin Akdeniz ikliminden olan en önemli
farklarından biridir. Don olayının fazla görülmemesi vejetasyon süresinin uzun olmasına,
dolayısıyla yılda birden fazla ürün alınmasına imkân saglamaktadır. Ayrıca ulasımda
aksamaların olmaması açısından da oldukça önemlidir.
Tablo1: Yalova‟nın aylık ortalama sıcaklık diyagramı. Kaynak: DMĠGM. verileri (1965-2005).
32
2012
YağıĢ Dağılımı:
Meteoroloji istasyonundan alınan yagıs degerlerine göre hazırlanan grafikte il genelinde
yıllık ortalama 740 mm yagıs düstügü görülmektedir. Yılı iki dönem halinde ele aldıgımızda
kıs yagıslı, yaz ise yagısların azaldıgı dönemi olusturmaktadır. Grafikten de anlasılacagı üzere
en yagıslı aylar aralık, ocak, subat olmaktadır. En az yagıslı dönemi ise agustos ve temmuz
ayları olusturmaktadır. Yalova Ġli, ortalama olarak 740 mm‟lik yagıs degerleri ile yagıs
miktarı açısından Karadeniz iklimine, yagıs rejimi açısından ise Akdeniz iklimine
benzemektedir. Yalova Ġli‟nde en yagıslı alanları Samanlı Daglarının kuzey‟e bakan
yamaçları olusturmaktadır. Bu nedenle bu sahalar yogun bir orman örtüsü ile kaplıdır.
Özellikle Çınarcık ile Armutlu arasındaki yamaçlarda gür orman örtüsü hemen kıyıdan
itibaren baslamaktadır. Dagların yüksek kesimlerine dogru yagıs degerleri daha da
artmaktadır. Özellikle Taz dagı çevresinde yagıs degerleri 1000 mm‟nin üzerine çıkmaktadır .
Harita 7. Yalova Ġli‟nin yagıs haritası. Kaynak: Bilgin (1967)‟den degistirilerek çizilmistir.
Ġnceleme sahasında yagısın mevsimlere dagılısında en belirgin özellik, kıs döneminde
yagısların fazla olmasıdır. Bu dönemde az da olsa kar yagısları görülmektedir. Yaz
döneminde yagıs azlıgının yanısıra, kuraklıgın olması, toprakta su eksikliginin ortaya
çıkmasına neden olmaktadır. Bu durumda tarımda sulamaya ihtiyaç duyulmaktadır. Özellikle
ovalarda yaz devresinde sulama yapılmaktadır.
33
2012
Tablo 2: Yalova‟nın çevre istasyonlarla karsılastırmalı aylık ortalama yagıs diyagramı.
Kaynak: Yalova Meteoroloji Ġsleri Genel Müdürlügü verileri (1960–2005).
Rüzgar ve Basınç:
Bir bölgede basınç ve rüzgârların dagılısı, o yörenin iklim özelliklerini ortaya koymada büyük
önem tasımaktadır. Bu nedenle Yalova‟nın etkisi altında kaldıgı basınç ve rüzgârlara
deginmenin yararlı olması beklenmektedir. Yörenin kuzeyinde yeralan çukur alanın gezici
depresyonları yönlendirici bir rol oynaması söz konusudur. Bu çukur sahanın hemen
güneyinde yeralan Samanlı Dagları‟nın yüksek bir duvar seklinde uzanması kuzeyden gelen
hava kütleleri üzerinde etki etmektedir ( Bilgin, 1967). Samanlı Dagları‟nın Yalova‟nın
güneyinde bir duvar gibi yükselmesi, Türkiye‟nin Karadeniz ve Akdeniz kıyılarında oldugu
gibi, hava kütlelerinin hareketine etki etmektedir. Kısın yöreyi etkileyen (cPK) kontinental
polar kutbi, (mP), (cP), denizel ve kontinental kutbi hava kütlelerinin Marmara Bölgesi‟ndeki
hareket yönleri KD-GB istikametlerindedir. Yörede en fazla KB yönlü rüzgârlar etkili
olmaktadır. Balkanlar üzerinden gelen ve kıs döneminde etkili olan hava kütleleri sıcaklıgın
düsmesine neden olmaktadır. Bu nedenle tarımsal faaliyetler olumsuz yönde etkilenmektedir.
Kıs döneminde 44 güneyden esen rüzgârların sayısının fazla olması sonucunda Samanlı
Dagları‟nın güneyinden kuzeyine dogru hareket eden hava kütleleri, kuzey yamaçlarda
sıcaklıgı artırmaktadır ve fön olayına karsılık gelmektedir. Yörede kıs döneminde fön
rüzgârları sıcaklıgı artırmakta ve kıs sıcaklıkları çevre istasyonlara göre daha yüksek
olmaktadır. Bu durumda kısın yüksek sıcaklık isteyen bitkiler yörede yetistirilebilmektedir.
Yörenin en önemli tarımsal faaliyetlerinden biri olan çiçekçilik açısından kıĢ sıcaklıklarının
34
2012
yüksek olması son derece önemlidir. Bu nedenle Yalova Ġli, ülkemizde Antalya‟dan sonra
çiçek yetistiriciliginde ikinci sırada yer almaktadır.
Tablo3: Yalova‟nın Rüzgar Verileri
Açıklama: O.R.H: Ortalama Rüzgâr Hızı(m/s), E.H.E.R.Y: En Hızlı Esen Rüzgâr Yönü, E.H.E.R.H: En Hızlı Esen
Rüzgâr Hızı(m/s), O.F.G.S: Ortalama Fırtınalı Günler Sayısı, O.K.R.G.S: Ortalama Kuvvetli Rüzgârlı Günler Sayısı.
Kaynak: DMĠGM verileri.
2.1.6. Ġlin Ġdari Durumu
Ġl Yönetimi
Türkiye Cumhuriyeti coğrafi Ģartlar ve kamu hizmetlerinin etkin ve verimli yürütülebilmesi
bakımından kademeli olarak illere, iller de ilçelere bölünmüĢtür. Yalova 6 Haziran 1995 tarih
ve 22305 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 550 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile il
haline getirilen Yalova‟da, merkez ilçe dıĢında Altınova, Armutlu, Çiftlikköy, Çınarcık ve
Termal olmak üzere 5 ilçe mevcuttur. Ġlimizde toplam 15 Belediye ve 43 köy bulunmaktadır.
Ġl yönetimi, merkezi yönetimin bir uzantısı ve temsilcisidir. Ġl genel yönetiminin baĢı olan
vali, ilde devlet kamu tüzel kiĢiliğini temsil etmektedir. Vali, tek tek her bakanlığın temsilcisi
olduğu gibi, devletin birincil yürütme organı olan Bakanlar Kurulu‟nu da bir bütün olarak
temsil etmektedir.
Yalova Valiliği‟nin bünyesinde bakanlıkların taĢra teĢkilatları bulunmaktadır. Bu teĢkilatlar
genellikle il müdürlükleri Ģeklinde örgütlenmiĢlerdir. Ġlgili bakanlıkların il müdürlüklerinden
baĢka, Valiliğin bazı birimleri de il genel idare kurulları içerisinde sayılmaktadır.
Ġlçe Yönetimi
Ġller gibi ilçeler de merkezi yönetimin idari bölümlenmesi içerisinde yer almaktadır. Yalova
Ġli‟nde merkez ilçe ile birlikte toplam 6 adet ilçe bulunmaktadır.
35
2012
Ġstanbul‟a bağlı bir ilçe olan Yalova‟nın il statüsünü kazanması ve Armutlu, Altınova,
Çınarcık, Çiftlikköy ve Termal beldelerinin ilçe yapılarak Yalova Ġli‟ne bağlanması ile, eski
Yalova ilçesinin bir kısmı Yalova Ġli‟nin yeni merkez ilçesi olmuĢtur. Merkez ilçede 2 adet
belediye ve 11 adet köy bulunmaktadır.
Altınova ilçesi, Kocaeli Körfezi‟nin en dar yeri olan bölgede bulunmaktadır. Son derece
verimli topraklara sahip bir ilçedir. Hersek Deltası‟nda, güneye doğru yükselen ve Samanlı
Dağları‟na ulaĢan bir bölgede kurulu olan ilçede en önemli akarsu Yalakdere‟dir. Her çeĢit
meyve ve sebzenin yetiĢtiği Ģirin bir ilçe olan Altınova‟da çiçekçilik de ön plana çıkmıĢ, hem
saksı çiçekçiliği hem de dıĢ mekan bitki ve çiçekçiliği geniĢ çapta bir sektör haline gelmiĢtir.
Armutlu ilçesi, Marmara Denizi‟nin doğusunda, Gemlik Körfezi‟nin kuzeyinde yer
almaktadır. Gemlik‟e 37 km, Yalova Ġl merkezine ise 55 km‟lik karayolu ile bağlı olan
Armutlu‟nun Mudanya ve Ġstanbul ile denizyolu bağlantısı da mevcuttur. Ġlçe topraklarının
büyük bölümü dağlıktır ve ormanlarla kaplıdır. Ġlçedeki baĢlıca akarsulardan biri olan
Armutlu Deresi‟nin meydana getirdiği düzlük, ilçe arazisinin en verimli sahalarını
oluĢturmaktadır. Ġlçedeki diğer önemli akarsu ise Kaledere‟dir. Ġlçede Samanlı Dağları,
Bozburun‟a kadar batıya doğru uzanmaktadır. Bölgedeki en önemli yükseltiler Ģunlardır :
Karlık Dağı (868 m.), Taz Dağı (867 m.), Samanlı Dağı (867 m.) ve BeĢpınar Tepesi (926 m.)
Çınarcık ilçesi, Yalova merkez ilçesi ve Armutlu ilçesi arasında, Yalova merkeze 16 km,
Bursa‟ya 82 km ve Ġstanbul‟a karayolu ile 172 km uzaklıkla olan Ģirin ve turistik bir ilçedir.
Ġlçenin güneyi ve batısı dağlar ve ormanlarla kaplıdır. BaĢlıca akarsular, Kocadere, TeĢvikiye
Deresi, Koru Deresi, Çapana Deresi ve Ay Deresi olarak belirtilebilir. Ġlçe merkezi, Samanlı
Dağları‟nın kuzey yamacında, kıyı Ģeridinde yer almaktadır. Güney kesimler dağlık
olduğundan, yerleĢim doğu-batı doğrultusunda geliĢmiĢtir.
Çiftlikköy ilçesi, Yalova Kent merkezine 5 km uzaklıkta bulunmaktadır. Yalova-Ġzmit devlet
karayolu üzerinde bulunan ilçe, Yalova‟nın doğusunda, Marmara Denizi‟nin güneyinde ve
Altınova ilçesinin batısında yer almaktadır. Çiftlikköy adı, 1932 yılında Atatürk tarafından
verilmiĢtir. Eski adı Kadı Çiftliği de bu Ģekilde kaldırılmıĢtır. Atatürk‟ün gelip kahve içtiği ve
bir müddet dinlendiği ev korunmaktadır.
Termal ilçesi, Armutlu Yarımadası‟nın kuzey kıyısı ile Samanlı Dağları‟nın kuzey eteklerinde
kuruludur ve Yalova merkezinin güneybatısında yer almaktadır. Termal ilçesi adını Samanlı
Dağları‟nın kuzey yamacında vadi içinde kurulmuĢ olan Termal Kaplıcaları‟ndan almıĢtır.
36
2012
Termal ilçesinin en önemli akarsuyu, kaplıcaların içinden geçen Ferhad Deresi‟dir. Ferhad
Deresi, Yalova‟nın en büyük akarsuyu olan Sellimandıra Deresi‟ne akmaktadır.
2.1.7. Nüfus
Tablo 4: Ġlçelere Ait Genel Bilgiler -2010
ĠLÇE ADI
Toplam
Yüzölçümü
Ġl
Toplam Nüfus
MERKEZ
116
471
Nüfus
164
(km2)
Alanına
20
Yoğunluğu
710
ALTINOVA
23 171
95
Oranı(%)
11
2
(ki/km
)
244
ARMUTLU
7 826
238
28
33
ÇINARCIK
24 488
188
22
130
ÇĠFTLĠKKÖY
26 769
117
14
229
TERMAL
5 016
45
5
111
TOPLAM
203 741
847
100
240
Tablo 5 Ġlçelere Göre Köy-Mahalle-Belediye Dağılımı Ve Belediye Nüfusları-2010
ĠLÇESĠ
KÖY SAYISI
MAHALLE
BELEDĠYE
BELEDĠYE
NÜFUS
MERKEZ ĠLÇE
11
SAYISI
11
SAYISI
2
ADI
Yalova
98.347
Kadıköy
5.414
Altınova
4.988
Kaytazdere
2.616
SubaĢı
5.459
TavĢanlı
5.278
Armutlu
5.134
Çınarcık
11.211
Koruköy
2.321
Esenköy
5.257
TeĢvikiye
1.530
Kocadere
2.569
Çiftlikköy
17.520
TaĢköprü
3.290
Termal
2.188
ALTINOVA
ARMUTLU
ÇINARCIK
ÇĠFTLĠKKÖY
TERMAL
13
5
3
10
2
5
3
11
7
2
4
1
5
2
1
2.1.8. UlaĢım:
Karayolu, denizyolu ve havayolu imkânları ile diğer illere bağlı olan Yalova, ulaĢımda coğrafi
konumu ve Ġstanbul, Kocaeli ve Bursa gibi merkezlere olan yakınlığı ile birçok avantajlara
sahiptir. Kente karayolu ve denizyolu ile yoğun yolcu giriĢ çıkıĢı olmaktadır.
37
2012
Yalova, Avrupa ve Ġstanbul‟un Ege ve Akdeniz‟e geçiĢ yolu üzerinde önemli bir konuma
sahiptir. Yalova‟da gerek ilçelere olan bağlantılar gerekse komĢu illere olan bütün bağlantılar
asfalt yollarla sağlanmaktadır.
Tablo 6: Yalova Ġlinin Önemli Ġl Merkezlerine Uzaklığı
ĠL ADI
MESAFE ĠL ADI
MESAFE ĠL ADI
ADANA
893
69
ADAPAZARI 102
BURSA
ÇANAKKALE 336
MESAFE ĠL ADI
MESAFE
ĠZMĠR
387
NEVġEHĠR
682
ĠZMĠT
65
NĠĞDE
752
AFYON
336
ÇANKIRI
451
K.MARAġ
998
ORDU
840
AĞRI
1360
ÇORUM
568
KARABÜK
350
OSMANĠYE
978
AKSARAY
628
DENĠZLĠ
502
KARAMAN
657
RĠZE
1095
AMASYA
625
DĠYARBAKIR 1317
KARS
1379
SAMSUN
688
ANKARA
407
DÜZCE
171
KASTAMONU 462
SĠĠRT
1504
ANTALYA
600
EDĠRNE
406
KAYSERĠ
725
SĠNOP
645
ARDAHAN
1363
ELAZIĞ
1164
KIRIKKALE
482
SĠVAS
847
ARTVĠN
1254
ERZĠNCAN
990
KIRKLARELĠ 387
ġ.URFA
1215
AYDIN
507
ERZURUM
1179
KIRġEHĠR
591
ġIRNAK
1584
BALIKESĠR
216
ESKĠġEHĠR
206
KĠLĠS
1135
TEKĠRDAĞ
308
BARTIN
374
GAZĠANTEP
1078
KONYA
544
TOKAT
739
BATMAN
1417
GĠRESUN
884
KÜTAHYA
236
TRABZON
1021
BAYBURT
1083
GÜMÜġHANE 1046
MALATYA
1066
TUNCELĠ
1120
BĠLECĠK
126
HAKKARĠ
1766
MANĠSA
351
UġAK
375
BĠNGÖL
1261
HATAY
1084
MARDĠN
1403
VAN
1592
BĠTLĠS
1454
IĞDIR
1470
MERSĠN
886
YOZGAT
623
BOLU
216
ISPARTA
477
MUĞLA
606
ZONGULDAK 285
BURDUR
478
ĠSTANBUL
176
MUġ
1371
Kaynak: http://www.kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/Uzakliklar/illerArasiMesafe.aspx
Yalova, bugün için havayolu ulaĢımı imkânına sahip değildir. Fakat Hava Harp Okulu'na ait
olan Yalova-Kocaeli karayolu üzerinde bir adet askeri havaalanı bulunmaktadır.
38
2012
Karayolları:
Yalova‟nın güneyinde yer alan Bursa Ġli ile olan karayolu bağlantısı, Samanlı dağları
üzerinden geçmesi sebebiyle hem virajlı hem de iniĢli çıkıĢlıdır. Oldukça iĢlek olan YalovaBursa bağlantısı ile Yalova‟dan Ġç Anadolu Bölgesine ve Ege ile Akdeniz Bölgelerine de
ulaĢmak mümkündür. Yalova-Kocaeli karayolu bağlantısı ise, Yalova‟nın aynı zamanda
Ġstanbul‟a ve Ġç Anadolu‟ya açılan diğer önemli bağlantısıdır. Yalova ili içinde mevcut
karayolu ağı toplamı 334 km‟dir. Bu ağın 90 km‟sini devlet yolları, 179 km‟sini köy yolları
oluĢturmaktadır. Yol ağının 288 km‟si asfalt, 43 km‟si stabilize ve 3 km‟si tesviye nitelikli;
köy yollarının 133 km‟si asfalt, 43 km‟si stabilize ve 3 km‟si de tesviye nitelikli yoldur.
AĢağıdaki tabloda Yalova il merkezinin önemli merkezlere olan karayolu uzaklıkları
kilometre olarak gösterilmektedir. Buna göre Yalova‟ya karayolu ile en yakın olan il
merkezleri Ġzmit ve Bursa‟dır (65–69 km.). En uzak il merkezleri ise Ankara ve Edirne‟dir.
Yalova Kent içi UlaĢım:
Tablo 7: Yalova Merkez Ġlçenin Diğer Ġlçelere Uzaklığı
ĠLÇE ADI
UZAKLIK
Altınova
(km)
22
Armutlu
53
Çınarcık
15
Çiftlikköy
4
Termal
12
Yalova Ġl sınırları içinde mevcut karayolu ağı, toplam 272 kilometredir. Bu ağın 90 km.si
Devlet yolu, 139 km.si ise Ġl yoludur. Yol ağının %84‟ü asfalt niteliklidir.
Tablo 8: TCK YOL DURUMU (km)
Asfalt
Stabilize
Toplam
Devlet Yolu
90
-
90
Ġl Yolu
139
43
182
TOPLAM
229
43
272
Kaynak: Kgm 14.Bölge Müdürlüğü
39
2012
Ġlde bugün, ĠçiĢleri Bakanlığı-Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü‟nce yapılmıĢ olan köy
yolları uzunluğu 430 km.dir. Genel Müdürlük görev alanı çerisinde ham
yol
bulunmamaktadır. Ancak Ġl sınırları içinde ormanlık alanlarda yollar, genellikle ham yol
niteliğindedir.
Köy yollarının niteliklerine göre uzunlukları Ģöyledir:
Tablo9: Köy Yollarının Durumu (2011)
Asfalt
Uzunluk(km) 338
%
78,6
Stabilize
Toplam
Köprü
92
430
1 adet 25m.
21,4
100,0
Kaynak: ĠçiĢleri Bakanlığı-Mahalli Ġdareler -Yalova
Ġlde tarifeli otobüs seferleri 64 firma tarafından yapılmaktadır. Bunlarla her gün, her saatte
Ġstanbul ve Bursa‟ya gidilebilmektedir. Ayrıca Türkiye‟nin hemen tüm illerine seferler vardır.
Yeni otogar Bursa yolu üzerinde Ģehrin dıĢındadır. Ġlçeler arası ulaĢım ise minibüslerle
sağlanmaktadır. Yalova Merkez‟de, kent içi ve il içi seferler yapan minibüslere ait durak yeri
bulunmaktadır. Ayrıca ilçeler arasında otogar bağlantılı minibüs seferleri de vardır.
Denizyolları ve Limanlar:
Yalova, bir kıyı ili olması sebebiyle denizyolu ulaĢımına açık olup genellikle Yalova Ġstanbul
arasında yolcu ve yük taĢımacılığı yapılmaktadır. Yalova-Ġstanbul arasında Ģehir hatları yolcu
vapurları ve deniz otobüsleri ile sadece yolcu taĢımacılığı gerçekleĢtirilirken, arabalı
vapurlarla araç ve yolcu taĢımacılığı, feribot seferleriyle ise yük, yolcu ve araç taĢımacılığı
yapılmaktadır.
Yalova‟dan Ġstanbul ve Kartal‟a düzenli ekspres ve deniz otobüsleri, Armutlu‟dan Yenikapı
ve Bostancıya deniz otobüsü seferleri yapılmaktadır. Ayrıca Yalova‟dan Yenikapı‟ya ve
Pendik‟e feribot ve Topçular‟dan Eskihisar‟a arabalı vapur seferleri yapılmaktadır.
Yalova‟dan Ġstanbul Adalara ( Prens Adaları ) düzenli vapur seferleri de yapılmaktadır.
AĢağıdaki tabloda da belirtildiği gibi deniz yolu güzergâhları arasında 140 dk. ile en uzun
yolculuk süresi Yalova-Sirkeci hattına, en kısa yolculuk süresi 30 dk. ile Yalova-Kartal
hattına aittir.
40
2012
Tablo 10: Yalova Ġli Denizyolu UlaĢım Güzergâhları ve Yolculuk Süreleri
UlaĢım Hattı
UlaĢım Türü
Yolculuk Süresi (dk)
Yalova-Yenikapı
Hızlı Feribot
60
Yalova-Kartal
Deniz Otobüsü
30
Topçular-Eskihisar
Feribot
40
Yalova-Sirkeci
Yolcu Vapuru
140
Yalova-Kartal
Yolcu Vapuru
70
Yalova-Pendik
Feribot
40
Armutlu-Yenikapı-Bostancı
Deniz Otobüsü
60
Kaynak: Yerel Gündem 21, Yalova Mevcut Durum Raporu, 2004.
2.1.9. Turizm.
Yalova‟da 7‟si turizm iĢletme belgeli, 67‟si nitelikli belediye belgeli olmak üzere toplam 74
adet turizm amaçlı konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin toplam yatak kapasitesi
4898‟dir. ĠĢletme belgeli 770 yatağın toplam yatak kapasitesi içindeki payı ise ancak %16‟dır.
Tablo11: Yalova'daki Turizm ĠĢletme/Belediye Belgeli Yatakların Ġlçelere Dağılımı-2011
T.ĠġLETME BELGELĠ
BELEDĠYE BELGELĠ
TOPLAM
YATAK S.
%
YATAK S.
%
YATAK S.
%
MERKEZ
100
13
623
15
723
15
ALTINOVA
129
17
204
5
333
7
ARMUTLU
-
-
454
11
454
9
ÇINARCIK
45
6
1362
33
1407
29
-
80
2
80
1
ĠLÇE ADI
ÇĠFTLĠKKÖY TERMAL
496
64
1405
34
1901
39
TOPLAM
770
100
4128
100
4898
100
Kaynak: Yalova Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü
Konaklama Tesisleri Yatak Kapasitelerinin Ġlçelere Dağılımı-2011
İŞLETME BELGELI
BELEDIYE BELGELI
1600
1400
1200
1000
800
600
400
200
0
MERKEZ
ALTINOVA
ARMUTLU
ÇINARCIK
41
ÇİFTLİKKÖY
TERMAL
2012
Yatak sayısının ilçeler arasında eĢit dağılımı söz konusu değildir. Kaplıca gibi kaynağa bağlı
bir turizm türünün geliĢkin olduğuYalova‟daki konaklama tesisleri en büyük oranda,
kaynakların bulunduğu Armutlu ve Termal ilçelerindedir. Bu ilçeler, ilde mevcut toplam
yatak kapasitesinin %48‟ini karĢılamaktadır (2355). Ġki bölgedekiyatakların ancak %21‟i
turizm iĢletme belgelidir ve iĢletme belgelilerin tamamı Termal Turizm Merkezindedir. Ġl
genelindeki turizm iĢletme belgeli tesisler açısından durum değerlendirildiğinde ise bu
nitelikteki yatak kapasitesinin %64‟ünün yine Termal Turizm Merkezinde olduğu
görülmektedir.
Bu alanlar dıĢında çoğu pansiyon olmak üzere en fazla konaklama tesisi Çınarcık‟ınsahil
kesimlerindedir. Bu bölge, toplam yatak kapasitesinin %29‟a yakınını karĢılamaktadır.
Ayrıca, Çınarcık Ġstanbulluların yazlıklarının yoğun olduğu bir ilçedir. Bu nedenle yaz
aylarında çoğunluğu yerli olan yoğun bir turist akımı yaĢanmaktadır.
Turizm iĢletme belgeli tesislerin ilçelere dağılımı aĢağıdaki tabloda görülmektedir.
Tablo 12. Yalova'daki Turizm ĠĢletme Belgeli Tesislerin Ġlçelere Dağılımı -2011
ĠLÇE ADI
TESĠS S.
ODA S.
YATAK S.
%
MERKEZ
2
45
100
13
ALTINOVA
1
60
129
17
ARMUTLU
-
-
-
-
ÇINARCIK
1
25
45
6
ÇĠFTLĠKKÖY
-
-
-
-
TERMAL
3
216
496
64
TOPLAM
7
346
770
100
Yalova‟da hizmet veren turizm iĢletme belgeli 7 tesisin 3‟ü Termal, 2‟si Merkez, 1‟i Altınova
1‟i de Çınarcık‟ta hizmet vermektedir. Ġldeki tek 5 yıldızlı otel, Termal Kaplıcalarındadır.
Merkez ve Altınova‟da da birer adet 4 yıldızlı otel iĢletmededir. Termal‟de ayrıca bir butik
otel, bir de Sağlık Bakanlığı‟nca iĢletilen özel belgeli otel vardır.
42
2012
Yalova'daki Turizm ĠĢletme Belgeli Tesislerin Sınıflarına Göre Ġlçelere
Tablo 13.
Dağılımı-2011
TESĠS TÜRÜ
5 YILDIZLI OTEL
4 YILDIZLI OTEL
2 YILDIZLI OTEL
BUTĠK OTEL
ÖZEL BELGELĠ
1.SINIF PANSĠYON
ĠLÇE
S
O
Y
S
O
Y
S
O
Y
S
O
Y
S
O
Y
S
O
Y
MERKEZ
-
-
-
1
35
70
1
10
30
-
-
-
-
-
-
-
-
-
ALTINOVA
-
-
-
1
60
129
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
ÇINARCIK
-
-
-
-
0
0
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
25
45
TERMAL
1
88
200
-
0
0
-
-
-
1
48
96
1
80
200
-
-
-
TOPLAM
1
88
200
2
95
199
1
10
30
1
48
96
1
80
200
1
25
45
S: Tesis Sayısı, O: Oda Sayısı, Y: Yatak Sayısı
Turizm iĢletme belgeli tesislerin sınıf, kapasite bilgileri ve bazı özellikleri aĢağıdaki tabloda
görülmektedir.
Tablo 14. Yalova'daki Turizm ĠĢletme Belgeli Tesisler Oda/Yatak Sayıları ve Yan
Tesisleri-2011
ĠġLETME BELGELĠ TESĠSĠN
Sınıf
Oda
Yatak
Lokanta
KiĢi
ADI
Grubu
Adet
Adet
Sayısı
Sayı
****
35
70
2
150
**
10
30
Butik Otel
48
96
1
100
Var
Var
Sürekli
*****
88
200
1
625
Var
Var
Sürekli
Özel
80
200
2
350
Var
Sürekli
****
60
129
1
300
Var
Sürekli
NĠLGÜN PANSĠYON- ÇINARCIK
1.sınıf
25
45
GRAND YAYLA EĞLENCE YERĠ
ĠĢletme
GRAND
BEYZADE
OTEL-
Bar
Var
Disco
Var
Yüzme
Sezonluk-
Havuz
Sürekli
Var
Sürekli
YALOVA
ÖZÜDOĞRU OTEL- YALOVA
LĠMAK
THERMAL
BUTĠQUE
HOTEL –TERMAL
THERMALĠUM WELLNESS PARK
Sürekli
OTEL-TERMAL
YALOVA
KAPLICALARI
ĠġLETME ĠDARESĠ- TERMAL
BEST
WESTERN
ELEGANCE
OTELĠ –ALTINOVA
(*)ALTINOVA
TOPLAM
Var
Belgeli
Sezonluk
1
Belgeli
Lokanta
346
Var
770
43
190
Sürekli
2012
Yalova‟da ayrıca toplam yatak sayıları 797 olan 6 adet turizm yatırım belgesi almıĢ konaklama
tesisi vardır. Konaklama tesislerinin 2‟si Yalova, Kadıköy ve Samanlı Köylerinde (268 yatak),
birisi Armutlu, Fıstıklı köyünde (230 yatak), 3‟ü ise Termal‟dedir (299 yatak). Yatırımlardan
üçü 4 yıldızlı, ikisi 3 yıldızlı, birisi ise özel belgelidir. Yatırım belgeli tesislerin de iĢletmeye
geçmesi halinde Yalova‟daki turizm iĢletme belgeli yatak sayısı 1567‟ye yükselecektir. Ayrıca
Yalova Yat Limanı da yatırım belgesi olan tesislerdendir. Yat limanının denizde 240 yatlık,
karada ise 80 yatlık park kapasitesi vardır.
Tablo 15. Yalova'daki Yatırım Belgeli Tesislerin Ġlçelere Dağılımı-2011
TESĠS TÜRÜ
4 YILDIZLI OTEL
3 YILDIZLI OTEL
ÖZEL BELGELĠ
ĠLÇE
S
O
Y
S
O
Y
S
O
Y
MERKEZ
2
118
268
-
-
-
-
-
-
ARMUTLU
1
115
230
-
-
-
-
-
-
TERMAL
-
-
-
2
59
133
1
75
166
TOPLAM
3
233
498
2
59
133
1
75
166
S: Tesis SayısıO: Oda SayısıY: Yatak Sayısı
Turizm Yatırım Belgeli tesislerin sınıf, kapasite bilgileri ve bazı özellikleri aĢağıdaki tabloda
görülmektedir.
Tablo 16. Yalova'daki Yatırım Belgeli Tesislerin Özellikleri-2011
Yatırım Belgeli Tesisin adı,
Adresi
HOTEL
LOVA
Samanlı
Köyü/YALOVA
GRAND
AYDOĞAN
OTEL-Kadıköy-YALOVA
Yalova
YALOVA
Yat
Limanı-
Oda
Belge Tarih/ No
4* Otel
11.11.2010/12674
58
116
1
150
4* Otel
21.04.2010 /12345
60
152
1
175
3 Çıpalı
28.12.2009/ 245864
1
96
Sayısı
Yatak Sayısı
Lokanta
Sınıfı
Sayısı
KiĢi S.
Bar
Disco
250
240 Yat Denizde 80
Yat Karada Park alanı
mevcuttur.
44
TÜMYIL RESORT OTELFıstıklı Köyü/ARMUTLU
VĠTAL
OTEL-TERMAL
Gökçedere Mah. TERMAL
Green
Termal
Otel-
Gökçedere-TERMAL
2012
4* Otel
02.05.1995 / 6122
115
230
2
255
60
3* Otel
07.05.2010 /12377
41
82
1
125
100
3* Otel
26.10.2010/ 12634
18
51
2
150
Özel Belgeli
14.11.2008/11650
75
166
367
797
Termal Kaplıcaları ĠĢletme
Ġdaresi
Çamlık Otel-TERMAL
TOPLAM
Yalova‟daki nitelikli belediye belgeli tesislerin %67‟si Termal ve Çınarcık‟tadır. Altınova ve
Çiftlikköy‟de ise bu oran ancak %7‟dir. Bunun nedeni, Yalova‟nın doğusundaki bu bölgelerin
çoğunlukla sanayi, tarım ve II. konut alanları olmasıdır.
Tablo17. Yalova'daki Belediye Belgeli Tesislerin Ġlçelere Dağılımı-2011
ĠLÇE ADI
TESĠS S.
ODA S.
YATAK S.
%
MERKEZ
13
303
623
15
ALTINOVA
4
92
204
5
ARMUTLU
7
196
454
11
ÇINARCIK
24
526
1362
33
ÇĠFTLĠKKÖY
1
55
80
2
TERMAL
18
536
1405
34
TOPLAM
67
1708
4128
100
Sınıflarına göre belediye belgeli tesisler irdelendiğinde yatak sayısı bakımından en yüksek
oranın pansiyonlarda olduğu, pansiyonların da en çok sayıda Çınarcık‟ta yoğunlaĢtığı
görülmektedir. Pansiyonlar, belediye belgeli toplam yatak sayısının %60‟a yakınını
oluĢturmaktadır. 1.sınıf oteller çoğunlukla Termal‟de, 2.sınıf oteller ise Armutlu‟dadır.
45
2012
Belediye belgeli tesislerin sınıf ve kapasite bilgileri aĢağıdaki tabloda görülmektedir.
Tablo 18. Yalova'daki Belediye Belgeli Tesislerin Niteliklerine Göre Ġlçelere Dağılımı2011
TESĠS TÜRÜ
1.SINIF OTEL
2.SINIF OTEL
3.SINIF OTEL
MOTEL-HOTEL
PANSĠYON
ĠLÇE
S
O
Y
S
O
Y
S
O
Y
S
O
Y
S
O
Y
MERKEZ
4
94
187
4
87
171
-
-
-
2
23
60
3
99
205
ALTINOVA
-
-
-
2
73
146
-
-
-
-
-
-
2
19
58
ARMUTLU
-
-
-
3
130
328
-
-
-
1
20
40
3
46
86
ÇINARCIK
-
-
-
2
50
110
3
95
280
1
16
35
18
365 937
ÇĠFTLĠKKÖY -
-
-
-
-
-
-
-
-
1
55
80
-
-
-
TERMAL
8
297
810
2
50
105
-
-
-
2
32
70
6
157 420
TOPLAM
12
391
997
13
390
860
3
95
280
7
146
285
32
686 1706
Kaynak: Yalova Kültür ve Turizm Ġl Md. S: Tesis SayısıO: Oda SayısıY: Yatak Sayısı
Yalova‟da iĢletme belgeli müstakil eğlence yeri ve lokanta tesisi olarak sadece Altınova‟da
hizmet veren bir tesis mevcuttur. ĠĢletmenin 190 kiĢi kapasitesi vardır. Bunun dıĢında iĢletme
belgeli otellerin bu nitelikteki tesisleri de yeme-içme ve eğlence amaçlı kullanılmaktadır.
Ġldeki diğereğlence yeri ve lokantalar belediye belgelidir. Bunlar yoğunlukla sahil
kesimlerindedir ve büyük oranda Merkez ilçededir.
Ġlde toplam 18 adet seyahat acentesi faaliyet göstermektedir. Acentelerin 11‟i “A”, 7‟si “C”
grubundandır.
Mevcut Kaynaklara Olan Talep ve Talebi Sınırlandıran Etkenler
Yalova‟ya giriĢ yapan turist sayısı, geçmiĢ yıllardan bugüne sürekli artıĢ trendi göstermiĢtir. 2005
yılında ile gelen turist sayısı 17.847 kiĢi iken 2010 yılında bu sayı 350.784 olmuĢtur. Gelen
yabancı turist sayısı da bu yıllarda 658‟den 31.006 kiĢiye yükselmiĢtir. Sayısal olmasa da oransal
olarak yabancı turist sayısındaki artıĢ, yerli turiste nazaran çok daha yüksek düzeydedir. Ancak
yaĢanan bu artıĢlar ilin turistik potansiyeli göz önüne alındığında çok yetersiz kalmaktadır.
AĢağıdaki tabloda yıllar itibariyle uyruk ve cinsiyetlere göre Yalova‟ya giriĢ yapan turist
sayıları görülmektedir.
46
2012
Tablo 19. 2005-2010 Yılları Arasında Yalova'ya GiriĢ Yapan Yerli-Yabancı Turist
Sayıları
YILLAR
YERLĠ
YABANCI
TOPLAM
KADIN
ERKEK
2005
17.189
658
17.847
15.262
2.585
2006
117.783
7.738
125.521
95.792
29.329
2007
131.892
7.978
139.870
105.848
34.022
2008
149.040
11.739
160.779
119.061
41.718
2009
169.548
16.301
185.849
129.349
56.500
2010
319.778
31.006
350.784
227.234
123.550
TOPLAM
905.230
75.420
980.650
692.546
287.704
Kaynak: Yalova Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü-Emniyet verileri
2010 yılında ile gelen 350.784 turistin 87.876‟sı konaklama yapmıĢtır. Bu da gelen turistlerin
%25‟inin Yalova‟da kaldığını göstermektedir. Konaklayan turistlerin 73.350‟si Türkiye‟den,
14.526‟sı yabancı uyrukludur. AĢağıdaki tabloda da görüldüğü gibi, yabancılar sayısal olarak
az olsa da konaklama oranları, yerli turistlerin iki katına yakındır.
Tablo 20. Yalova'ya GiriĢ Yapan/Konaklayan Turist Sayıları-2010
GĠRĠġ
YAPAN
%
TURĠST
KONAKLAYAN
%
TURĠST
YERLĠ
319.778
91
73.350
83
YABANCI
31.006
9
14.526
17
TOPLAM
350.784
100
87.876
100
2010 yılında Yalova‟daki turizm iĢletme ve belediye belgeli tesislerde aylara göre
konaklamalar irdelendiğinde, temmuz ayı dıĢındaki aylarda konaklayan turist sayılarının
birbirine çok yakın değerler olduğu görülmektedir. Bu da sezonluk olmayan, tüm yıla
yayılmıĢ termal turizmin ağırlığını göstermektedir. Temmuz ayı, okulların kapalı olduğu,
47
2012
yabancı turistlerin tatil için tercih ettiği bir dönem olması nedeniyle tüm ülkede olduğu gibi
Yalova‟da da turizm sektörünün en hareketli olduğu aydır.
Tablo 21. Yalova'da Turizm ĠĢletme/Belediye Belgeli Tesislerde Aylara Göre
Konaklayan Toplam Turist Sayıları-2010
TESĠS
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
TOPLAM
BL.BLG.
2768
2264
2854
3262
3922
2940
3797
3416
2497
2780
2627
3547
36674
TUR.BLG
3943
4011
3771
3790
3720
4054
7709
3359
4289
4199
4249
4108
51202
TOPLAM
6711
6275
6625
7052
7642
6994
11506
6775
6786
6979
6876
7655
87876
Turizm ĠĢletme ve Belediye Belgeli Tesislerde Konaklamalar-2010
Yalova‟da 2010 yılında konaklayan
toplam
turistin
%58‟den
turizm
iĢletme
belgeli
fazlası
tesislerde
kalmıĢtır. Yabancı turistlerin %89‟u,
yerli
ise
%52‟si
iĢletme
belgeli
turistlerin
konaklamak
için
tesisleri tercih etmiĢtir. Geldikleri
ülkelere göre bu tesislerde en fazla
sayıda BirleĢik Arap Emirlikleri ve
Rusya
Federasyonu‟ndan
gelenler
konaklamıĢtır. Bu iki ülkeden konaklayanların toplam sayıları 9181 olup, iĢletme belgeli
tesislerde kalan toplam yabancı turiste (12.929 kiĢi)oranı %71‟dir.
Tablo 22. Yalova'da Aylara Göre Turizm ĠĢletme Belgeli Tesislerde Konaklayan Turist
Sayılarının Milliyetlere Dağılımı-2010
ÜLKE
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
TOPLAM
TÜRKĠYE
3.565
3.676
3.395
3.189
3.236
2.735
2.880
2.004
2.938
3.490
3.555
3.610
38.273
AZERBEYCAN
4
8
2
4
3
4
2
8
38
ABD
14
10
44
13
16
12
23
12
10
50
13
15
232
ALMANYA
74
28
29
39
29
35
23
35
42
21
13
8
376
B.A.E.
113
63
54
118
168
653
2.360
485
475
132
281
71
4.973
48
3
AVUSTURYA
FRANSA
2
4
2
4
BELÇĠKA
BULGARĠSTAN
3
2
4
1
5
6
4
11
5
8
2
3
2
5
1
10
7
2
6
3
DANĠMARKA
CEZAYĠR
ĠNGĠLTERE
2
KUZEY KIBRIS
10
2
ĠSVEÇ
ĠTALYA
15
4
JAPONYA
12
2
1
1
4
17
4
6
5
5
3
SURĠYE
6
YUNANĠSTAN
4
GÜRCĠSTAN
1
IRAK
3
1
ĠRAN
4
2
RUSYA FED.
92
61
1
9
14
17
38
5
4
5
12
2
16
10
64
2
17
6
34
9
4
18
2
57
2
2
2
4
2
1
4
17
4
10
2
84
180
1
4
4
56
1
1
11
5
20
59
17
1
7
22
4
14
6
1
1
5
5
1
11
4
74
11
2
8
4
9
18
119
57
8
142
8
1
37
7
19
7
1
9
8
64
19
39
8
5
14
171
20
10
11
4
11
8
10
6
1
54
141
75
119
94
36
8
12
22
67
49
5
640
11
5
4
9
1
1
6
9
64
110
146
85
293
1.999
644
577
199
152
ROMANYA
12
7
4
N
KUVEYT
S.ARABĠSTAN
8
5
TÜRKMENĠSTA 2
2012
27
HIRVATĠSTAN
4.208
111
DĠĞERLERĠ
35
57
75
93
33
198
181
94
122
146
90
TOPLAM
3.943
4.011
3.771
3.790
3.720
4.054
7.709
3.359
4.289
4.199
4.249
111
1.124
4.108
51.202
Yalova‟da 2010 yılında konaklayan toplam turistin %42‟ye yakını nitelikli belediye belgeli
tesislerde kalmıĢtır. Yabancı turistlerin %11‟i, yerli turistlerin ise %48‟i konaklamak için bu
tesisleri tercih etmiĢtir. Geldikleri ülkelere göre bu tesislerde en fazla sayıda BirleĢik Arap
Emirlikleri, Türkmenistan, Gürcistan, Sudi Arabistan‟dan gelenler konaklamıĢtır. Toplam
sayıları 866 olup, belediye belgeli tesislerde kalan toplam yabancı turiste (1.597 kiĢi)oranı
%54‟dür.
49
2012
Tablo 23. Yalova'da Aylara Göre Nitelikli Belediye Belgeli Tesislerde Konaklayan
Turist Sayıları'nın Milliyetlere Dağılımı-2010
ÜLKE
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
TOPLAM
TÜRKĠYE
2.723
2.219
2.791
2.826
3.807
2.870
3.482
3.178
2.421
2.716
2.573
3.471
35.077
AZERBEYCAN
3
7
12
6
2
2
3
6
4
4
5
54
1
7
1
16
1
37
ABD
ALMANYA
4
1
B.A.E.
6
1
2
8
7
1
7
4
9
2
10
94
34
1
1
AVUSTURYA
4
BELÇĠKA
BULGARĠSTAN
2
151
1
5
4
4
5
DANĠMARKA
2
4
3
1
1
4
3
1
3
2
CEZAYĠR
8
ĠNGĠLTERE
5
1
6
1
1
2
28
9
10
2
14
KUZEY KIBRIS
0
ĠSVEÇ
0
ĠTALYA
3
JAPONYA
1
TÜRKMENĠSTAN
KUVEYT
2
1
367
4
2
SURĠYE
2
17
6
21
10
4
13
1
2
3
GÜRCĠSTAN
11
FRANSA
2
IRAK
9
5
10
5
2
32
3
8
ROMANYA
S.ARABĠSTAN
7
1
2
3
403
43
2
27
5
4
3
23
2
14
4
29
146
2
2
7
2
3
1
3
22
2
18
28
3
9
2
4
2
7
3
3
5
29
7
6
3
4
2
63
5
3
2
2
3
ĠRAN
1
2
9
YUNANĠSTAN
RUSYA FED.
3
11
10
2
4
2
6
3
20
1
4
9
76
72
6
50
37
7
9
3
HIRVATĠSTAN
166
0
DĠĞERLERĠ
16
6
24
26
14
25
44
17
26
19
19
19
255
TOPLAM
2.768
2.264
2.854
3.262
3.922
2.940
3.797
3.416
2.497
2.780
2.627
3.547
36.674
Türkiye ve Yalova‟nın 2009 yılı kesinleĢmiĢ turizm istatistiklerine göre;
Türkiye‟de konaklayan toplam 19 304 422 yabancı turistin 14 388 998‟i (%74,5‟i) Ülkede
mevcut 2625 turizm iĢletme belgeli tesiste konaklamıĢtır. Bu tesislerde konaklayan yabancı
50
2012
turistlerin toplam gecelemesi 59 986 967 olup, ortalama kalıĢ süreleri 4,17‟dir. Toplam
geceleme içindeki yabancı geceleme oranı ise %72,3‟dür.
Konaklama yapan toplam yerli turist sayısı ise 25 760 739 olup, yerli turistlerin 12 137 822‟si
(%47,1) iĢletme belgeli tesisleri tercih etmiĢtir. Bu tesislerde konaklayan yerli turistlerin
toplam gecelemesi 22 929 508, ortalama kalıĢ süreleri ise 1,89‟dur.
Turizm iĢletme belgeli tesislerde yatak üzerinden yıllık ortalama doluluk oranı
%48,9‟dur.Doluluk oranının en yüksek olduğu ay %49,8 yabancı ile Eylül ayı, %16,9 yerli ile
Temmuz ayı ve %62,6 toplamla yine Temmuz ayıdır.
Tablo 24. Türkiye'de ĠĢletme Belgeli Tesislere GeliĢ Sayısı, Geceleme, Ortalama KalıĢ
Süresi ve Doluluk Oranları-2009
TESĠSE GELĠġ SAYISI
ORTALAMA KALIġ SÜRESĠ
GECELEME
DOLULUK ORANI(%)
YABANCI
YERLĠ
TOPLAM
YABANCI
YERLĠ
TOPLAM
YABANCI
YERLĠ
TOPLAM
YABANCI
YERLĠ
TOPLAM
14 388 998
12 137 822
26 526 820
59 986 967
22 929 508
82 916 475
4,17
1,89
3,13
35,38
13,52
48,9
Kaynak: http://www.ktbyatirimisletmeler.gov.tr
Tablo 25. Türkiye'de Turizm ĠĢletme ve Yatırım Belgeli Tesis Sayı ve Kapasiteleri-2009
TURĠZM YATIRIMI BELGELĠ
Tesis
Oda
TURĠZM ĠġLETMESĠ BELGELĠ
Yatak
Oda
Tesis Sayısı
Sayısı
Sayısı
Sayısı
754
103 119
231 456
Yatak Sayısı
Sayısı
2 625
289 383
608 765
Türkiye‟de faal olanbelediye belgeli tesisler, 2009 yılında ortalama %32,78 doluluk oranı (bu
oranın %15,56‟sı yabancıdır) ile çalıĢmıĢ, toplam turistte ortalama geceleme süresi 2,2,
yabancılar için bu süre 4,0, yerliler içinse 1,6 gün olmuĢtur. Tesislerde konaklama yapan
yabancıların toplam turiste oranı %26,5, toplam geceleme içindeki yabancıgeceleme oranı ise
%47,5‟dir.
51
2012
Tablo 26. Türkiye'de Belediye Belgeli Tesislere GeliĢ Sayısı, Geceleme, Ortalama KalıĢ
TESĠSE GELĠġ SAYISI
GECELEME
DOLULUK ORANI(%)
YABANCI
YERLĠ
TOPLAM
YABANCI
YERLĠ
TOPLAM
YABANCI
YERLĠ
TOPLAM
YABANCI
YERLĠ
TOPLAM
4 915 424
13 622 917
18 538 341
19 683 973
21 788 769
41 472 742
4,0
1,6
2,2
15,56
17,22
32,7
2009 yılı istatistiklerine göre Türkiye‟de konaklayan toplam 19 304 422 yabancı turistin
20 185‟i (0,001‟i) Yalova‟da konaklamıĢtır. Konaklayan 14 197 yabancı turist (%70,3‟ü), ilde
mevcut 8 iĢletme belgeli tesisi tercih etmiĢtir. Bu tesislerde konaklayan yabancı
turistlerintoplam gecelemesi 27 613 olup, ortalama kalıĢ süreleri 1,9 gündür.Toplam geceleme
içindeki yabancı geceleme oranı ise %29,9‟dur.
Konaklama yapan toplam yerli turist sayısı ise 186 974 olup, yerli turistlerin 40 316‟sı
(%21,6‟sı) iĢletme belgeli tesisleri tercih etmiĢtir.Bu tesislerde konaklayan yerli turistlerin
toplam gecelemesi 64 783, ortalama kalıĢ süreleri ise 1,6‟dır.
Yalova‟da 2009 yılında iĢletme belgeli tesislerde konaklayan toplam turistin %65,6‟sı
Termal‟deki tesislerde kalmıĢtır. Ayrıca genelde kaplıca bölgelerinde olduğu gibi
konaklamalar, tedavilere bağlı olarak uzun süreli olduğundan geceleme sayıları da buna bağlı
olarak yüksek olmaktadır.
Turizm iĢletme belgeli tesislerde yatak üzerinden yıllık ortalama doluluk oranı %40,64‟dür.
Tablo 27. Yalova'da ĠĢletme Belgeli Tesislere GeliĢ Sayısı, Geceleme, Ortalama KalıĢ
TESĠSE GĠRĠġ SAYISI
GECELEME
DOLULUK ORANI(%)
ĠLÇE
YABANCI
YERLĠ
TOPLAM
YABANCI
YERLĠ
TOPLAM
YABANCI
YERLĠ
TOPLAM
YABANCI
YERLĠ
TOPLAM
Merkez
231
6 668
6 899
402
6 934
7 336
1,7
1,0
1,1
1,49
25,67
27,16
Altınova
6 159
5 222
11 381
10 499
8 058
18 557
1,7
1,5
1,6
24,38
18,71
43,09
Çınarcık
35
450
485
75
756
831
2,1
1,7
1,7
1,09
10,98
12,07
Termal
7 772
27 976
35 748
16 637
49 035
65 672
2,1
1,7
1,8
11,06
32,61
43,67
Toplam
14 197
40 316
54 513
27 613
64 783
92 396
1,9
1,6
1,7
12,15
28,50
40,64
52
2012
Tablo 28. Yalova'da Turizm ĠĢletme ve Yatırım Belgeli Teis Sayı ve Kapasiteleri-2009
TURĠZM YATIRIMI BELGELĠ
TURĠZM ĠġLETMESĠ BELGELĠ
TESĠS SAYISI
ODA SAYISI
YATAK SAYISI
TESĠS SAYISI ODA SAYISI
YATAK SAYISI
3
137
380
6
685
316
Yalova‟da faal olan belediye belgeli tesisler, 2009 yılında ortalama %18,42 doluluk oranı (bu
oranın %1,16‟sı yabancıdır) ile çalıĢmıĢ, toplam turistte ortalama geceleme süresi 1,3,
yabancılar için bu süre 2,0, yerliler içinse 1,2 gün olmuĢtur. Tesislerde konaklama yapan
yabancıların toplam turiste oranı %4, toplam geceleme içindeki yabancı geceleme oranı ise
%6,3‟dür.
Türkiye genelinde olduğu gibi Yalova‟da da yabancı turistler büyük oranda iĢletme belgeli
tesisleri tercih etmektedir.
Tablo 29. Yalova'da Belediye Belgeli Tesislere GeliĢ Sayısı, Geceleme, Ortalama KalıĢ
TESĠSE GĠRĠġ SAYISI
GECELEME
DOLULUK ORANI(%)
ĠLÇE
YABANCI
YERLĠ
YABANCI
YERLĠ
TOPLAM
YABANCI
YERLĠ
TOPLAM
Merkez
1 748
61 941
63 689
2 946
72 091
75 037
1,7
1,2
1,2
1,16
28,48
29,64
Altınova
1 473
52 618
54 091
2 395
60 795
63 190
1,6
1,2
1,2
0,82
20,85
21,67
Çınarcık
95
15 174
15 269
263
21 597
21 860
2,8
1,4
1,4
0,16
13,42
13,58
Termal
2 672
16 925
19 597
6 624
28 031
34 655
2,5
1,7
1,8
1,88
7,97
9,86
Toplam
5 988
146 658
152 646
12 228
182 514
194 742
2,0
1,2
1,3
1,16
17,26
18,42
TOPLAM
YABANCI
YERLĠ
TOPLAM
2.1.10. Kültürel Özellikler
KurtuluĢ SavaĢı döneminde Kafkasya ve Balkanlar, Cumhuriyet döneminde ise Türkiye‟nin
her bölgesinden göçlerin olması ve son yıllarda da Güneydoğu Anadolu Bölgemizden yoğun
göçlerin olması, nüfusun oldukça farklı gelir düzeyine sahip insanlardan oluĢmasına ve
Yalova‟nın farklı bir kültürel ve kozmopolit yapıya bürünmesine yol açmıĢtır.
53
2012
Yalova Ġli devamlı göç alan bir ildir. Türkiye'nin her bölgesinden göç alması sonucunda
özellikle il olmasının da etkisiyle son yıllarda nüfusta büyük bir artıĢ yaĢanmıĢ, 17 Ağustos
1999 Doğu Marmara Depremi ile bu göç bir ölçüde azalmıĢtır.
Yalova, birçok dünya kentiyle kardeĢ Ģehir statüsünde bulunmaktadır. Yalova‟nın sosyokültürel anlamda kardeĢ Ģehir olduğu ülkeler ve Ģehirleri Ģunlardır: Almanya‟dan “Bad
Godesberg”, Japonya‟dan “Tonami”, Çin‟den “Panjin”, Rusya Federasyonu özerk
cumhuriyeti Dağıstan‟dan “Mahaçkale”, K.K.T.C.‟nden “Geçitkale” ve Güney Kore‟den
“Suwon”, Bulgaristan‟dan “Burgaz”, Romanya‟dan “Mecidiye” ve Ukrayna Kırım Özerk
Cumhuriyeti‟nden “Karasubazar” kentleri.
Yalova‟da çeĢitli kültür ve sanat dernekleri bulunmakta ve bu dernekler kentin kültür ve sanat
hayatında önemli rol oynamaktadır. Kültür ve sanatla ilgilenen sivil toplum kuruluĢları,
Yalova Kent Meclisi Kültür ve Sanat Komisyonu çatısı altında; kentin kültür ve sanat
hayatının geliĢtirilmesine yönelik ortaklık anlayıĢıyla birlikte fikir ve projeler üretmektedirler.
Bu derneklerden bazıları Ģunlardır:
TUFAG (Turizm, Folklor, AraĢtırma ve GeliĢtirme Derneği) : TUFAG, 1984 yılında
folklor araĢtırmaları ve halk oyunları çalıĢmaları yapmak amacıyla kurulmuĢ ve kuruluĢundan
bu yana önemli baĢarılara imza atmıĢtır. Etkinliklere her yıl 10-12 ülke iĢtirak etmekte ve
500-600 civarında yabancı misafir Yalova‟yı ziyaret etmektedir.
YAFEM (Yalova Folklor Eğitim Merkezi) : 1988 yılında Türk Folklorunun geliĢimine
katkıda bulunmak amacıyla; folklor araĢtırmaları yapmak, bu konuda eğitim çalıĢmaları
gerçekleĢtirmek ve Türk Folklorik zenginliklerini gençlere sevdirmek üzere kurulan dernek;
bu yönde çeĢitli çalıĢmalar yapmıĢ, Yalova‟nın özellikle Türk Cumhuriyetleri ve Türk
Toplulukları nezdinde tanınmasını sağlamıĢtır.
Kuzey Kafkas Kültür Derneği: 1979 yılında kurulan derneğin amacı; Yalova nüfusunun
önemli bir bölümünü oluĢturan Kafkas Halklarının örf, adet, folklor ve kültür değerlerinin
geliĢtirilmesini sağlamak ve Yalova‟nın kültür hayatına katkıda bulunmaktır.
GÜSAD (Güzel Sanatlar Derneği) : 1995 yılında her yaĢtan insanı güzel sanatların herhangi
bir dalında yetiĢtirmek ve üretici kılmak amacıyla kurulmuĢtur. Dernek tarafından Güzel
Sanatlar ve Eğitim Fakülteleri yetenek sınavlarına hazırlık, resim, kumaĢ boyama, hat, çini
boyama ve ebru sanatı gibi çok çeĢitli kurslar düzenlenmektedir.
54
2012
YASAD (Yalova Sanat Tiyatrosu Derneği) : 1989 yılında kurulan dernek tarafından çeĢitli
tiyatro çalıĢmaları yapılmakta ve özellikle kadın, çocuk ve gençlere yönelik tiyatro eğitimi
verilmektedir.
Yalova Ġli genelinde toplam 411 adet dernek bulunmaktadır. Kamu yararına faaliyette
bulunan dernek ve Ģube sayısı 21, 2011 yılı içerisinde açılan dernek sayısı 27, kapanan dernek
sayısı ise 21‟dir.
Yalova‟da Koruma Altındaki Sit Alanları:
Çobankale Kale Kalıntıları 2. derece ARKEOLOJĠK Sit: (Yalova Ġli, Altınova Ġlçesi,
Karadere Köyü, Yalakdere Vadisi‟ de H22- C2 pafta , 109 ada, 12 parselde orman arazisinde
bulunan III. Derece Arkeolojik sit olarak tescilli Çobankale Kocaeli Kültür ve Tabiat
Varlıklarını Koruma Kurulu‟nun 07.09.2010 tarih 1591 sayılı kararı ile derecesi II . derece
Arkeolojik Sit olarak değiĢtirilmiĢtir.
Çobankale Kaya Anıtı 3. derece ARKEOLOJĠK Sit: (Yalova Ġli, Altınova Ġlçesi, Karadere
Köyü, Çobankale Mah. 1/25 000 ölçekli H
22 c 2-H 23 dI pafta ve 1/1000 ölçekli
orman kadastroda yer alan Çobankale
Kaya Anıtı 3.derece Arkeolojik Sit olarak
Bursa
Kültür
ve
Tabiat
Varlıklarını
Koruma Kurulu tarafından 16.4.2004 tarih
ve 10461 sayılı kararı ile tescil edilmiĢtir.)
Termal
SuĢehri
1
ve
3.
derece
Doğal,ARKEOLOJĠK ve Tarihi Sit: (Yalova
Ġli, Termal Ġlçesi Su ġehri‟nde, 397 parselde
bulunan Kaynak ve Çevresi (Kabtaj), Valide
Hamam, Çınar Otel, Köprü, KurĢunlu Hamam
(No: 210), Büyük Lokanta Binası (Gökçedere
Köyü), Büyük Otel, Exedra (Ġtfaiye binası
arkasındaki bina), Yaver KöĢkü (No:193),
Atatürk KöĢkü (No.193); Ġstanbul II Nolu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu‟nun
19.1.1996 tarih ve 3995-1-2-3 sayılı kararı ile tescil edilmiĢ olup, Kocaeli Kültür ve Tabiat
55
2012
Varlıklarını Koruma Kurulu‟nun 15.09.2009 tarih ve 1018 sayılı kararı ile belirli
kısımlar, I. Derece Arkeolojik, Doğal ve Tarihi Sit alanı, belirli kısımlar ise III. Derece
Arkeolojik, Doğal ve Tarihi Sit alanı olarak yeniden değerlendirilmiĢtir.
Hersek Köyü (Dil Burnu) Hellenopolis
Antik
Kenti
2.derece
ARKEOLOJĠK
Sit:(Yalova Ġli, Altınova Ġlçesi, Hersek
Köyü‟nün doğusunda yer alan 28 rakımlı tepe
ve
çevresi,
Varlıkları
Kocaeli Kültür
Koruma
Bölge
ve
Tabiat
Kurulu‟nun
15.07.2009 tarih ve 966 sayılı kararı ile tescil
edilmiĢtir.)
Çiftlikköy Siteler Mah. Başak Sok II. ve III. Derece Arkeolojik Sit:Çiftlikköy Siteler Mah.
Kocaeli Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu‟nun 23.05.2012 tarih 416 sayılı kararı ile harita
da sınırlarının belirlendiği Ģekilde II. Ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı Ġlan edilmiĢtir.
Yalova Ġli Altınova Ġlçesi, TavĢanlı Beldesi, Dipgölcük Mevki III. Derece Arkeolojik
Sit: Yalova Ġli Altınova Ġlçesi, TavĢanlı Beldesi, Dipgölçük mevki 233 ada, 8-9-12-13
parsellerde kalan sınırları belirlenmiĢ alan Kocaeli Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
Bölge Kurulu‟nun 03.08.2011 tarih 2083 sayılı kararı ile III. Derece Arkeolojik Sit alanı
olarak tescil edilmiĢtir.
Yalova Ġli Çınarcık Ġlçesi, ġenköy ,Engere Mevkii II. Derece Arkeolojik Sit:Yalova Ġli,
Çınarcık Ġlçesi, ġenköy, Engere Mevkii 2 paftada bulunan kilise kalıntısı ve yakın çevresi
Kocaeli Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu'nun 08.02.2012 tarih 235 sayılı kararı ile II.
Derece Arkeolojik Sit Alanı ilan edilmiĢtir.
Altınova Ġlçesi Hersek Köyü: Hersek Köyü H575 ve H100 parseller Kocaeli Kültür
Varlıklarını Koruma Kurulu‟nun 13.06.2012 tarih 457 sayılı yazısı ile II. Derece Arkeolojik
Sit alanı Ġlan edilmiĢtir.
Kültürel Aktiviteler ve Tesisler:
Müzeler:
Açık Hava Müzesi
YaĢar Okuyan Bulvarı Sanat Sokağı köĢesinde, Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel
Müdürlüğü‟nün 18.03.2002 tarih ve 003448 sayılı onayları ile Açık Hava Müzesi
56
2012
kurulmuĢtur. 6000 yıllık geçmiĢe sahip olan Ġlimizin çeĢitli yerlerinde çıkan ve değiĢik
yerlerde muhafaza edilen tarihi eserlerin toplanarak sergilendiği güzel bir mekân
oluĢturulmuĢtur. 29 Ekim 2003 tarihinde açılan müzede Roma, Bizans ve Osmanlı Dönemine
ait eserler yer almakla birlikte Yalova‟nın çeĢitli bölgelerinde bulunan eserlere ait maketler de
yer almaktadır. Ġl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından kurulan Açık Hava Müzesi; Bursa
Müzesi Uzman elemanları tarafından dizayn edilmiĢ olup, 2005 yıl sonu itibariyle, Ġlimizde
çeĢitli tarihlerde çıkarılan 46 adet mevcut tarihi eserlerin envanter bilgileri hazırlanmıĢtır.
Yalova Belediyesi personeline zimmetle teslim edilen eserler 24 saat koruma altında olup,
mesai saatleri içerisinde ziyaret etmek mümkündür.
Termal Atatürk KöĢkü
Termal Atatürk KöĢkü 1929 Yılında 38
günde yaptırılmıĢtır. Mimarı Prof.S.Hakkı
Eldem‟dir. KöĢk‟te ilk yabancı devlet adamı
olarak
tamamen
Ġran
ġahı
ahĢaptan
ağırlanmıĢtır.
yapılmıĢ
olup,
KöĢk
iki
katlıdır. Üç Ģeref salonu ve onbir odası
vardır. Dönemin kullanılan eĢyası ile birlikte
korunan KöĢk müze olarak halka açıktır.
Çok partili sisteme geçiĢ, Yerli Malı Haftası,
Türk Tarih ve Dil Kurumlarının kurulması, Kuran‟ı-Kerim‟in TürkçeleĢtirilmesi çalıĢmaları
gibi zamanın birçok önemli kararları burada alınmıĢtır. KöĢk‟te bulunan bazı eĢyalar ve
özellikleri; KurĢunlu banyo ve kadınlar tablosu (Nurettin Niyazi 1930) Bir dağ yamacı ve bazı
hayvanları temsil eden bir resim (Ayvazoski–1875). Halılar: Ġran, Hereke. Vazolar: Yıldız
porselen, Fransa, Japon ve Çin, ayrıca bir tanesi Mısır yapımın Hiyeroğlif yazılarla süslü
pirinç ve abanoz ağacından yapılmıĢ. Karyolalar: Pirinç yatak odası takımı, Fransız lake
sandalyeler ceylan derisi ile kaplanmıĢtır. Radyo: Alman (RCA) marka. Piyano: Wilheelm
Spaethe (Gera) Anneannesinden kalan kanaviçeli seccade. Masa: iki tarafı da eĢit yapılmıĢ,
her iki tarafa kullanılıyor, Ġngiliz yapımı demir aksamları, yaldız altından kaplama. Dosya
Dolabı: Kaplama, gül ağacı, demir aksamları yaldız altın. Ġran ġahı‟nın hediyesi saat, Ģamdan
altın, yaldız kaplama. Termal Atatürk KöĢkü; Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek
Kurulu tarafından 15.5.1983 tarih ve 14971 sayılı kararla Korunması Gerekli Kültür Varlığı
olarak tescil edilmiĢtir. Termal Atatürk KöĢkü, TBMM Milli Saraylara bağlı olarak hizmet
vermektedir.
57
2012
Yürüyen KöĢk
Atatürk bir gün çiftliğe gittiğinde,
KöĢkün
hemen
yanındaki
Ulu
Çınar ağacının dallarını kesmeye
çalıĢan bir bahçıvan ile karĢılaĢır.
Hemen bahçıvanı yanına çağırarak
bunun
nedenini
sorar.
Görevli
bahçıvanın cevabı Ģöyledir: Ağacın
dalları uzamıĢ binanın duvarına
dayanmıĢtır.
tatmin
Aldığı
olmayan
cevaptan
Atatürk,
düĢünülmesi bile imkânsız olan bir
emir verir: “AĞAÇ KESĠLMEYECEK, BĠNA KAYDIRILACAK.” Görev Ġstanbul
Belediye‟sine intikal eder. Belediye Fen ĠĢleri Yollar Köprüler ġubesi sorumluluğu üstlenir.
BaĢmühendis Ali Galip Alnar yanına aldığı teknik elemanlarıyla Yalova‟ya gelerek çalıĢmaya
baĢlar. 8 Ağustos 1930 tarihinde önce bina çevresindeki toprak büyük bir dikkatle kazılıp
yapının temel seviyesine inilir. Ġstanbul‟dan getirilen tramvay rayları döĢenir. Santim, santim
çalıĢılarak bina yapı altına sokulan raylar üzerine oturtulur. Artık binanın raylar üzerinde
kaydırılarak ağaçtan uzaklaĢtırılması aĢamasına gelinmiĢtir.
Güzel ve sıcak bir yaz akĢamında Ulu Önder Atatürk ile birlikte, kardeĢi Makbule Atadan,
Vali vekili Muhittin Bey, Emanet Fen Müdürü Ziya Bey ve Cumhuriyet Gazetesi BaĢ
muhabiri Yunus Nadi nezaretinde bina 4.80 m. Civarında kaydırılır. Bu olağanüstü ve riskli iĢ
10 Ağustos 1930 tarihinde tamamlanır ve Ulu Çınar Ağacıda kesilmekten kurtulur.
O günden beri köĢkün adı “YÜRÜYEN KÖġK” olarak kalmıĢtır. Kültür Bakanlığı
Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu‟nun 12.07.1980 gün ve 12238 sayılı
kararı ile korunması gerekli Kültür ve Tabiat Varlıkları arasında sayılmıĢ ve tescili
yapılmıĢtır. 2006 Yılında, Yalova Belediyesi tarafından restorasyonu yapılarak ziyaretçilere
açılmıĢtır.
58
2012
Karaca Arboretum Canlı Ağaç Müzesi
Karaca
Arboretuma
Hayrettin
Karaca
13,5
hektar
Sn.
tarafından
arazi
üzerinde
kurulmuĢtur. Bugün yaklaĢık
7000 civarında değiĢik bitki tür,
alttür,
varyete
formunu
ve
kültür
barındırmaktadır.
Karaca Arboretum Türkiye‟nin
ilk
özel
Arboretumudur.
Dikkate değer koleksiyonları
Acer, Prunus, Malas, Magnolia,
Quercus, Betula, Pinus, ağabeyes, Picea cinslerine ait önemli birçok tür ve kültür formunu
barındırmaktadır. Arboretum Pazar günleri 13.00–18.00 saatleri arası halka açıktır. Bunun
dıĢında grup ve okullara haftanın diğer günleri de randevu alınması koĢuluyla açıktır. Gezi
rehber eĢliğinde 1,5 saat sürmektedir. Ziyaret Karaca Arboretum vakfına makbuz karĢılığı
bağıĢ yapılarak gerçekleĢmektedir. Karaca Arboretumu senede 15.000 civarında yerli ve
yabancı kiĢi ziyaret etmektedir.
Bu gün Karaca Arboretum‟un en önemli faaliyetleri; Üniversite öğrencilerine staj imkânı
sağlamak, Halka açık olduğu için halkın konuyla ilgili bilgisini artırmak. Türkiye‟nin çeĢitli
yerlerinde yapılan Arboretum ve Botanik bahçelere bitki materyali sağlamak. Bahçıvan
eğitimi vermek, Dünyanın çeĢitli yerlerinde bulunan Arboretum ve Botanik bahçeleri ile
tohum değiĢimi yapılması, bitki koleksiyonunu geniĢlemeye devam etmek, Arboretum alanı
içinde yeni bahçeler yapılması gibi faaliyetler içermektedir.
Tüm bu faaliyetler için gerekli finansman, Karaca Arboretum da bulunan Karaca Arboretum
Fidanlığı faaliyeti ile sağlamaktadır. Fidanlık haftanın her günü açıktır.
Karaca Arboretum Haziran 2004 de Uluslararası Dendroloji (Ağaç Bilimi) Cemiyeti
tarafından bir ödüle layık görülmüĢ ve 27 Haziran 2004 de bu ödül Uluslararası Dendroloji
Cemiyetinin BaĢkanı tarafından Karaca Arboretum da düzenlenen törenle Sn. Hayrettin
KARACA‟ya takdim edilmiĢtir. Bu ödül dünyada Ģimdiye kadar 14 Arboretum ya da
Koleksiyon bahçesine verilmiĢtir. Karaca Arboretum da bu ödülü alan 15. Arboretum
olmuĢtur.
59
2012
Mevcut Kütüphaneler:
Ġl Halk Kütüphanesi
Yalova Ġli, Bahçelievler Mahallesi 16/1 pafta,
1280 ada, 1 parsel‟de Milli Eğitim Bakanlığı
tarafından tip proje olarak yaptırılıp protokolle Ġl
Kültür ve Turizm Müdürlüğü‟ne tahsis edilmiĢ
olup, 15 Nisan 2002 tarihinde hizmete açılmıĢtır.
Belediye
Arboretumu
Ağaç
Müzesi
bulunan
kütüphanede
2006
Haziran
içinde
sonu
itibariyle 15.181 adet kitap mevcut olup, ilk altı
aylık dönemde 3555 kiĢiye hizmet verilmiĢtir.
Safalı Yılmaz Tüzünataç Çocuk Kütüphanesi
11.11.1982 tarihinde açılan kütüphane 19421950
yılları
BaĢkanlığı
TÜZÜNATAÇ
Bakanlığımızın
arasında
Yalova
yapan
Sayın
tarafından
mülkiyetine
Belediye
M.Sefa
bağıĢ
olarak
verilmiĢtir.
Bahçelievler Mahallesi, Fatih Caddesi, Gür
Sokak No 7/A YALOVA adresinde bulunan
kütüphane de, 2006 Haziran sonu itibariyle
5012 kitabı mevcut olup, ilk altı aylık
dönemde 3320 okuyucuya hizmet verilmiĢtir. Kütüphanede 5 adet bilgisayar çocukların
hizmetine sunularak internet dünyası ile tanıĢmaları sağlanmaktadır. Ayrıca 1 okuma odası,
Masal odası (Televizyon ve DVD‟si olup, belgesel ve çizgi film gösterimi yapılan eğlence
dünyası), 1 Satranç Odası, Müracaat (araĢtırma) odası, Ġare sergisi odası (ödünç kitap verme)
ve arĢiv odası bulunmaktadır.
2.2. Doğa Turizmi
2.2.1. Doğa Turizmi ve Ekoturizm Kavramları
Ekoturizm kavramının kökeni yunanca oikos (ev) ve logos (kelime)‟a dayanan, organizmalar
ve onların çevresi ile iliĢkilerini inceleyen bilimsel olarak ekoloji ve turizm kelimelerinin
birlikte kullanılmasından ortaya çıkmıĢtır (Demir ve Çevirgen, 2006).
60
2012
Ekoturizmin tanımı ve ilkeleri konusunda yapılan yayınların tarihçesi 1960‟lı yıllara kadar
iner. Bazı kaynaklarda 1965‟te Hetzer tarafından ilk defa kullanıldığı bildirilirken (Erdoğan,
2008), bazı kaynaklarda ise 1987‟de Ceballas-Lascurian tarafından tanımlandığı bildirilir
(Yürik 2002).
Ekoturizm konusu popülerlik kazandıkça ve önem kazandıkça tanımlamalar detaylanmıĢ ve
değiĢim göstermiĢtir. Bunların içerisinde en çok kabul görenlerden birini Uluslararası
Ekoturizm Topluluğu (TIES International Ecotourism Society) 1991 yılında; çevrenin
korunması ve yerel halkın refahını arttırmaya yönelik olarak doğal alanlara yapılan çevreye
duyarlı geziler seyahatler Ģeklinde yapmıĢtır (Yürik, 2002).
Günümüze kadar geçen süreç içinde, "ekoturizm" kavramı ve tanımı giderek benimsenmeye
baĢlanıp, 2002 yılının Mayıs ayında, Kanada'nın Quebec kentinde, 133 ülkeden gelen 1100
delegenin katılımıyla yapılan "Dünya Ekoturizm Zirvesi"nde, tüm ülkelerin benimsediği ortak
bir tanım saptanmıĢtır. Buna göre; “Ekoturizm, doğal bölgelere yapılan, doğal ortamı ve
kaynakları koruyan, yöre insanın ekonomik refahını artırıcı güvenilir bir turizm türü”
olarak tarif edilmektedir (TIES, 2010).
1989‟dan bugüne dünyada ekoturizm farklı Ģekillerde tanımlanmıĢtır (Yılmaz E., Ok K.,
OKAN T., 2004).
Tanımlayan
Tanım
Ekoturizm toplumsal hayat içerisindeki ekonomik sektörlerle açıkça
Kutay, 1989
iliĢkilendirilen biyolojik kaynaklar ile turizmin bir parçası olarak
planlanan
doğal
alanların
kalkındırılmasında-geliĢtirilmesinde
kullanılan bir modeldir.
Nispeten bozulmamıĢ, dokunulmamıĢ doğal alanlara, bu alanların
Ceballos ve Lascurain, 1989a
yabanıl bitki ve hayvanlarını, manzaralarını ayrıca kültürel
çekiciliklerini dıĢlamadan öğrenmek, duygusal olarak tatmin olmak
gibi özel amaçlarla seyahat etmektir.
Ekoturizm doğa turizmi ile sinonimdir. Ekoturizm kuĢ, balina
Boo, 1991a
gözlemi, yabanıl bitki fotoğraflama gibi tüketici olmayan bir
rekreasyondur.
Ekoturizm dünyanın yenilenebilen kaynakları yanında, diğer
Boeger, 1991
kültürlerin çeĢitliliği ve saygınlığına itibar gösteren, çevresel olarak
güvenli turizmdir.
61
Çevresel ve kültürel anlayıĢ, koruma
Ecot.Association of Australia, 1992
2012
ve kıymet bilirliği
güçlendiren, ekolojik olarak sürdürülebilir turizmdir.
Yerel ekonomik faydaların sağlanması ile kaynakların korunmasını
Norris, 1994
bir arada yürütmedikçe, bu çeĢit turizm ekoturizm değildir.
Yerel halkın katılımını dikkate alarak, ekosistem korumaya katkı
Scace ve ark., 1992
yapan doğa seyahatidir.
Çevrenin doğal tarihini ve kültürünü anlamak için, yerel halka
doğal kaynakların korunması konusunda ekonomik fırsatlar
Ecotourism Society, 1993
yaratırken ekosistem bütünlüğünü değiĢtirmeyen doğal alanlara
yönelik özel amaçlı seyahatlerdir.
Commonwealth
Tourism, 1994
Department
of
Ekoturizm, doğal çevrenin eğitimini ve yorumlanmasını içeren ve
ekolojik olarak sürdürülebilir bir anlayıĢla yönetilen, doğaya dayalı
turizmdir.
Sürdürülebilir turizmin tüketim karakterli olmayan dört Ģeklinden
Eagles, 1994
biri ve bir alt piyasasıdır. Yabanıl doğal çevreleri öğrenmeyi ve
keĢfetmeyi amaçlayan seyahatleri içerir.
Herhangi birine zarar vermeksizin, insan kültürü ve doğal hayatın
Tickell, 1994
ĢaĢırtıcı çeĢitliliğinden zevk almak amacıyla yapılan seyahatlerdir.
Ekoturizm, insanların nispeten bozulmamıĢ, evlerinden 40 km den
daha uzak doğal alanlara, yöredeki yabanıl bitkileri, hayvanları,
manzaraları ve bunların yanında, alanda bulunan kültürel değerleri
Blamey, 1997
keĢfetmek, öğrenmek ve onlara kıymet vermek ana amacıyla
yaptıkları bireysel faaliyetlerden biridir.
Ekoturizmin dikkat çekici tanımlarından birini yapan Doğal Hayatı Koruma Vakfı (WWF)
ekoturizmi, “vahĢi doğada doğal çevreye en az etkide bulunan ve bu arada yerel
topluluklara ekonomik fayda sağlayan turizm türü” olarak tanımlamaktadır. Benzer bir
tanımlama ise Dünya Turizm Örgütü (WTO) tarafından Ģu Ģekilde yapılmıĢtır;
“sürdürülebilir turizm kalkınması, turizm sektöründe yer alan ev sahipleri ile turist
kesimlerinin ihtiyaçlarının bugün var olan kaynakların gelecekte değerlerinin
arttırılarak ve korunarak, karĢılanmasıdır”. Uluslararası Doğa Koruma Birliği‟nin
62
2012
(IUCN) tanımına göre ekoturizm, doğayı ve kültürel kaynakları anlayarak korumayı
destekleyen, düĢük ziyaretçi etkisi olan ve yerel halka sosyo-ekonomik fayda sağlayan,
bozulmamıĢ doğal alanlara çevresel açıdan sorumlu seyahat ve ziyarettir.
Zaman içerisinde ekoturizm farklı Ģekillerde ifade edilmiĢtir. Bunlardan bazıları Ģunlardır
(Akpınar, Bulut, 2010).
Doğaya Dayalı Turizm
YumuĢak Turizm
Özel Ġlgi Turizmi
YeĢil Turizm
Sorumlu Turizm
Alternatif Turizm
Literatürde yapılan tanımlar yorumlandığında; doğa ile iliĢkili yapılan tüm turizm
faaliyetlerini “Doğa turizmi” olarak tanımlamak mümkündür. Bununla birlikte uluslararası
kabul gören, WTO, TIES, IUCN ve WWF'nin “Ekoturizm” tanımlarında yerel halkın
ekonomik çıkarlarının gözetilmesi ve yerel kültürün korunmasının vazgeçilmez olduğu
görülür. Örneğin; golf turizmi eğer seçilen bölge ve alan itibariyle yerel halkın ekonomisine
bir katkı sağlamıyorsa, her ne kadar doğa ile iliĢkili bir turizm de olsa ekoturizm kapsamına
girmez. Bu nedenle doğa turizmini daha geniĢ kapsamlı olarak algılamak mümkündür.
Dünya Turizm Örgütü‟ne göre ekoturizmin bileĢenleri:
Biyolojik çeĢitliliğin korunmasına katkıda bulunması,
Yerel halkın refahının gözetilmesi, turistlerin ve yerel halkın bilinçlendirilmesinin sağlanması,
Küçük ölçekli iĢletmeler tarafından küçük turist gruplarına hizmet verilmesi,
Turistlerin ve yerel halkın turizm endüstrisi hakkında sorumlu hareket etmesinin sağlanması,
Geri dönüĢü olmayan kaynakların en düĢük düzeyde tüketilmesi,
Turizm yönetimine yerel düzeyde katılımın önemsenmesi,
ĠĢ fırsatlarının ve mülkiyetin yerel halk lehinde geliĢmesinin gözetilmesi
olarak tanımlanmaktadır (http:// www. unwto.org).
Yine Dünya Turizm Örgütüne göre ekoturizmin amacı;
63
2012
Turizmin doğal ve geleneksel çevreye verdiği tahribatın en alt düzeye indirilmesi,
Turistlere ve yerel halka doğanın ve geleneksel sosyo-kültürel çevrenin korunmasına yönelik
eğitim verilmesi,
Turizmin yerel halkın ihtiyaçlarının karĢılayan, yerel yönetim ve halkla iĢbirliği içinde geliĢen
sorumlu bir ticaret olarak özendirilmesinin sağlanması,
Koruma kapsamındaki (doğal ve sosyo-kültürel) alanların yönetim için kaynak ayrılması,
Turizmin negatif etkisinin en alt düzeye indirilmesi amacıyla sosyo-kültürel ve doğal çevreye
yönelik uzun vadeli takip ve değerlendirme programlarının desteklenmesi,
Turizmin yerel halkın geçimine katkıda bulunmasını sağlayacak Ģekilde geliĢtirilmesinin
temini,
Turizmin geliĢiminin yörenin sosyal ve çevresel kapasitesini artıracak Ģekilde geliĢmesinin
temini,
Çevreyle uyumlu, doğal ve geleneksel sosyo-kültürel yaĢamla iç içe geçen, yöresel bitki
örtüsünü ve yaban hayatını koruyan turizmin alt yapı yatırımlarının gerçekleĢtirilmesidir
(www. world-tourism.org).
Ekoturizm kavramı birçok insanda doğa ile barıĢık bir turizm Ģeklini çağrıĢtırırken bazı
araĢtırmacılar ve bilim adamları da buna tereddütlü yaklaĢmaktadırlar. Erdoğan, yaptığı
çalıĢmada ekoturizm kavramı ile ilgili dünyada birçok görüĢü inceleyerek bazı olumsuz
yargılara varmıĢtır. Doğa turizmi ile ilgili ciddi anlamda bir kavram kargaĢası yaĢandığından
bahsetmiĢtir. Vardığı yargıda ekoturizm adı altında yapılan faaliyetlerin seyahat acentaları ve
tur operatörleri tarafından pazarlanarak, kırsal alanlardaki doğal yapının bozulmasına sebep
olduklarını, doğa içinde otel zincirleri ve sermaye tesisleri oluĢturduklarını belirtmiĢtir
(Erdoğan, 2005).
Doğaya ve doğal kaynaklara dayalı bir turizm ile doğanın korunması arasında, kuramsal üç
farklı iliĢkiden söz edilebilir. Bunlar uyuĢmazlık ve zıtlık, bir arada var olma ve ortak yaĢama
olarak karĢımıza çıkar. Ortak yaĢama, tercih edilen, turizm ve doğa korumanın birbirinden
karĢılıklı olarak yararlandıkları bir organizasyon Ģeklidir. Doğa koruma açısından bunun
anlamı, doğal değerler mümkün olduğunca özgür durumlarında korunabilecekler ve hatta
daha uygun Ģartlara doğru geliĢtirilmeleri de sağlanabilecektir. Böylece, daha fazla kiĢi daha
geniĢ anlamda doğadan ve doğal değerlerden rekreasyonel, estetik, kültürel, bilimsel ve
eğitsel yönden yararlanabilecektir (Gülez, 1993).
64
2012
2.2.2. Sürdürülebilirlik ve Doğa Turizmi
Sürdürülebilirlik; bugünün ihtiyaçlarını karĢılarken doğal kaynakları korumak ve gelecek
nesillere iyi bir çevre bırakmaktır. Sürdürülebilirlik kavramı ilk defa 1980 yılının Mart ayında
yayımlanan Dünya Koruma Stratejisi ile kamuoyunun dikkatini çekmiĢtir (Kuter ve Ünal,
2009).
Ekoturizm kavramı sürdürülebilirlik tartıĢmaları ile gündeme gelip popüler olmuĢtur.
Ekoturizm doğaseverler ve çevre duyarlılığı olan turistlerin hareketlerinden daha geniĢ
kapsamlı bir konudur. Gerçekte bu olgu, çevresel, ekonomik ve sosyal iliĢkiler bütünüdür
(Akpınar ve Bulut, 2010).
Ekoturizm, UNEP‟in (BirleĢmiĢ Milletler Enformasyon Merkezi) araĢtırmasına göre,
günümüzde en hızlı büyüyen turizm çeĢitlerinden birisidir. Özellikle çevreci kuruluĢların
yarattığı kamuoyu genç ve aydın kesimin doğa ile bütünleĢme, renkli kültürlerle bir araya
gelme tutkusu bu turizm türünün geleceğinin parlak olduğunu göstermektedir.
Ekoturizmin önemli ilkelerinden birisi olan “doğal çevrenin korunarak sürdürülebilirliğin
sağlanması” için uzman rehberlerin kullanılması gerekliliği vardır. Tur düzenleyen acentelerin
ve tur katılımcılarının uyması gereken kurallar Ģöyle açıklanabilir;
Milli park, doğal koruma alanı gibi ilan edilmiĢ bölgelerde, ilgili bakanlık ve kurumlarca
konulmuĢ kurallara kesinlikler uymak, girilmesi veya kamp yapılması yasak veya kısıtlamalı
bölgelerdeki yasaklara uymak,
Gezilen veya kamp yapılan yerlerde belirlenmiĢ gezi rotalarına ve tecrübeli doğa rehberlerinin
uyarı ve yol göstericiliğine uymak,
Gezilen yerlerde flora ve faunaya asgari zarar verecek Ģekilde hareket etmek,
Gezi faaliyeti sırasında çevreye hiçbir Ģekilde atık bırakmamak
Özellikle nesli tehlikede bulunan hayvanların bulunduğu bölgelerde gürültü ve kirlilik
yaratmamak,
Acenteler için; flora ve faunanın korunmasına özel önem verilen yerlerde gerek yıl içinde
gerekse uzun vadede tur rotalarını, koruma ilkelerini gözeterek sıkı sık değiĢtirmek.
Ekoturizm ilkelerinden birisi de yerel kültürlere saygı ve yerel halkların ekoturizmden fayda
sağlamasıdır. Ekoturizm bölgelerinde yaĢayan topluluklar genellikle otantik kültüre sahip
oldukları için, bölgeye turizm kanalıyla katkı sağlanırken, ahlaki, dini ve ananevi değerlere
65
2012
saygı göstermek, yerel yeme-içme eğlenme gibi geleneklere uyumlu davranarak manevi
kültür unsurlarının bozulmamasına dikkat edilir.
Turizm sektörünün var olması ve sürdürülebilirliği turizme kaynak teĢkil eden bölgesel ve
yerel alanlara özgü doğal ve kültürel değerlerin korunarak kullanılmasıyla gerçekleĢebilir.
Sürdürülebilir geliĢme ve aynı zamanda çevreye uyumlu bir yaĢam için ekolojik ve ekonomik
kararların bir arada ele alınması doğal alanların ve kırsal kesimlerin, geleceğin turizm alanları
olarak, turizmin olumsuz çevresel etkisinden korunması, günümüz turizmi içinde turistlerin
çevresel sorunlar olmayan ortamlarda, doğa içinde turistik etkinliklere katılması Ģeklinde
gerçekleĢebilir (Akpınar ve Bulut, 2010).
Doğa Merkezli Turizm Konsepti
Doğa merkezli turizm konsepti avcılık, balıkçılık, atv, doğa sporları ve yayla turizmi gibi pek
çok turizm türünü bünyesinde barındırmaktadır. Bu turizm konseptinin kendine has doğal
zenginliklere ihtiyaç duyduğu görülmektedir. Kitle turizminden farklı olarak nicelik olarak
küçük gruplara hitap eden ancak meydana getirdiği katma değer açısından büyük getirileri
olan bir turizm konseptidir.
Doğa turizmini talep eden turist profili incelendiğinde bu grubun, eğitim düzeyi ve gelir
seviyesi yüksek, doğayla dost ve ekolojik öncelikleri benimsemiĢ insanlardan oluĢtuğu
görülmektedir. Bu yönüyle, doğayla barıĢık ve sürdürülebilirlik ilkelerine bağlı bir turizm türü
olduğu söylenebilir. Özellikle sürdürülebilirliği ön planda tutması ve geniĢ bir yelpazeye
sahip olması ile günümüzde birçok ülkenin ön planda tuttuğu bir turizm çeĢidi olarak
karĢımıza çıkmaktadır.
Doğa merkezli turizm türleri arasında değerlendirilebilecek bazı baĢlıklar ve pazar durumları
devam eden bölümde verilmektedir. Bu turizm çeĢitlerinin tanımları ve açıklamaları da
özellikle verilmiĢtir. Burada güdülen amaç, yörede yaĢayan kiĢiler ve turizmin geliĢtirilmesi
noktasında sorumluluk sahibi olan çalıĢanlara ilin sahip olduğu turizm değerlerini
derinlemesine benimsetmektir.
Adından da anlaĢılacağı gibi doğa turizmi doğaya dair, doğayla iç içe yapılan yeni yerler
görmek, tanımak, eğlenmek, dinlenmek vb. amaçlarla yapılan gezilerdir. Doğa turizmi bir üst
konsept olarak konumlandırılmaktadır. Bu konsept içerisinde insanoğluna karĢılıksız olarak
sunulan, doğada yer alan bir çok imkandan, farklı turizm çeĢitleri ile faydalanılmaktadır.
Ülkemizde turistler için dağlara tırmanmaktan baĢlayarak, yaylalarını gezmek, ormanlarındaki
güzelliklerini gözlemek, göl ve derelerinin sunduğu imkânları değerlendirmek, denizlerine
66
2012
dalmak gibi doğanın zirvesinden en alt seviyesine kadar yaygın olarak yapılan alternatif doğa
turizm türleri mevcuttur.
Yalova‟nın da doğa merkezli turizm türlerinin hemen hemen hepsini bünyesinde
barındırabilecek bir potansiyeli olduğu görülmektedir. Söz konusu turist grubunun sadece bir
doğa sporu ya da doğal güzelliğe bağlı olmaması, bu alanda turizm faaliyetine katılan kiĢilerin
bir destinasyona farklı amaçlarla birden fazla gelebileceği gerçeğini ortaya koymaktadır.
Yalova‟ya foto safari amacıyla gelen bir turistin, bir baĢka sefer trekking için gelmesi olasıdır.
Söz konusu turist grubunun ilgisinin çekilmesi ile aynı turistin Yalova‟ya farklı zamanlarda
gelmesi kolaylaĢtırılacaktır.
AĢağıda özellikle Yalova‟da uygulanabilecek doğa merkezli turizm türlerinin kısaca
tanımlarına, dünyadaki ve ülkemizdeki turizm içindeki yerlerine ve ekonomik değerlerine yer
verilmektedir. Yalova, doğa turizmi potansiyeli bulunan ve farklı turizm türlerinin giderek
yaygınlaĢtırıldığı bir ilimizdir.
Turizm türleri içerisinde doğaya dayalı spor amaçlı yapılan turizm türlerinin profesyonel
geliĢimlerine de ayrıca yer verilmiĢtir. Spor, toplumu birleĢtirici özelliği ile gerek aktif olarak
ilgilenenler gerekse izleyiciler olmak üzere önemli bir turizm potansiyeli oluĢturmaktadır.
GeliĢim süreçleri ve sürelerinin kısalığı da taĢıdıkları bu potansiyelin büyüklüğünü ve
kapsamını göstermesi bağlamından önemsenmiĢtir. AĢağıdaki bilgiler, sahip olunan değerlerle
hali hazırda sunulan hizmetler yanında geliĢtirilebilecek diğer turizm türlerini de belirlemek
amacıyla sunulmaktadır. Ülkemizin farklı yerlerinde yapılan saha çalıĢmalarında, yöresel
zenginliklerin yeterli düzeyde veya çeĢitlilikte turizm değerleri haline getirilemediği turizm
uzmanlarınca yapılan önemli bir tespittir. Bunun için gerek kamu gerekse özel sektörün
bilinçlendirilerek, planlı organizasyonlarla yönlendirilmeleri gerekmektedir.
2.3. Dünya‟da ve Ülkemizde Doğa Merkezli Turizm ÇeĢitleri
2.3.1. Yayla Turizmi
Yayla, özellikle kırsal kesimde yaĢayarak hayvancılık yapan insanların, yaz mevsiminde
kendileri ve hayvanları için daha rahat bir ortam sağlamak amacıyla çıktıkları, su ve otlakların
bol olduğu dağ tepelerindeki yüksek düzlüklerdir. Anadolu köylülerinin çok eski bir geleneği
olan yaylacılık, mevsim koĢullarına göre yapılan göç hareketleri olarak da anılır. Yazın alçak
kesimlere göre daha serin olan ve genellikle eĢsiz doğal güzellikler sunan yaylaların bir
bölümünden
günümüzde
dinlenme
ve
eğlenme
yararlanılmaktadır.
67
amacıyla
sayfiye
yeri
olarak
2012
Çin kroniklerinde, "Atları ve yüksek tekerlekli arabaları ile suları ve otları takip ederek
yaĢayan" millet olarak da tanımlanan Türkler Anadolu coğrafyasında yerleĢik hayata
geçtikten sonra geleneksel yaĢama tarzlarını yeni ölçekleriyle yaĢamaya baĢlamıĢtır.26
Bunlardan en önemlisi de yaylacılıktır.
Ülkemiz yaylacılık bakımından oldukça zengindir. Dağ tepelerinde yer alan yaylalar, sahip
oldukları bitki örtüleri, su kaynakları, havası ve doğal güzellikleri ile insanoğluna sayısız
imkânlar sunmaktadırlar. Ülkemizde yaylacılık bölgelere göre farklı amaçlarla yapılmaktadır.
Batı bölgelerinde ağırlıklı olarak sağlıklı yaĢam ve sıcak havanın getirilerinden kurtulmak
amacıyla yaylaya çıkılırken, doğuda ve Karadeniz‟de ise daha çok hayvanların otlatılması,
yazlık ve kıĢlık yiyeceklerinin temin edilmesi amaçlanmaktadır.
Günümüzde yeni yerler gezmek görmek, doğal ortamlarda yemek içmek, farklı kültürler
tanımak ve çeĢitli aktiviteler yaparak eğlenmek amacıyla yaylaların bir bölümünden
faydalanılarak yapılan turizme ise yayla turizmi denmektedir. Yayla turizmi yüksek iĢ
temposu, yoğun trafik koĢulları gibi Ģehir yaĢamının sıkıntılarını yaĢayanlar için giderek cazip
hale gelmektedir. Türkiye‟de yerleĢmiĢ bir yayla kültürü bulunmaktadır. Yüksek rakıma sahip
yaylalarda kıĢ aylarında nüfus yoğunluğu oldukça düĢmekte hatta bazı yaylalar kıĢ aylarında
kullanılmamaktadır. Ancak yıl boyunca yaĢamaya elveriĢli olan ve sürekli yerleĢim yeri
haline gelen yaylalar da bulunmaktadır. Özellikle köyden kente göç olgusunun tetiklediği
“sıla özlemi” kavramı son yıllarda yayla etkinlikleri, yayla kültürü ve yayla buluĢmaları gibi
adlar altında düzenlene organizasyonlarla bütünleĢmiĢ haldedir. Bu etkinliklerle kamuoyunda
bilinirliği artan yaylaları görmek isteyen insanlar bozulmamıĢ doğada
yaĢamayı
deneyimlemek üzere bu yaylaların bulunduğu destinasyonlara yönelik bir turizm talebi
oluĢturmuĢlardır.
2.3.1.1. Yayla Turizminin Dünyadaki Ekonomik Boyutu
ĠletiĢim, ulaĢım vb. teknolojilerinin geliĢmesiyle globalleĢen dünyada, yaĢanan sıkıntılarda
globalleĢmekte ve bunun sonucu olarak alıĢkanlıkların yönü de etkileĢimli olarak
değiĢmektedir. Dünyada yaĢanan ekonomik krizler ve iklim değiĢiklikleri sonucu suların
azalması, yayla turizmine olan talebi arttırmaktadır. Bununla birlikte yayla turizmi aynı anda
trekking, gastronomi, motokros, avcılık gibi farklı spor/turizm türlerine de olanak
sağlamaktadır.
UNEP tarafından verilen bilgiye göre dağlar uluslararası turizm endüstrisinin yüzde 1520‟sine ev sahipliği yapmakta ve yılda 70-90 milyar dolar arası turizm girdisi sağlamaktadır.
68
2012
Delmece Yaylası
2.3.1.2. Yayla Turizminin Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu
Yaylacılık, ülkemizin coğrafi yapısı nedeniyle ilk sırada Karadeniz Bölgesi olmak üzere
birçok bölgesinde yaygındır. Yaylalara yılın belirli zamanlarında çıkılarak; belirli sosyal,
kültürel ve ekonomik faaliyetlerin gerçekleĢtirilmesi olayı baĢta Doğu Karadeniz‟de olmak
üzere yüzyıllardır geleneksel olarak sürdürülmektedir. Bu geleneksel yapı, yaylacılığın, yayla
ekonomisinin, yayla kültürünün ve yayla turizminin özünü oluĢturur. Sosyal ve ekonomik
Ģartlara bağlı olarak yaylacılık geleneğinde de bir takım yapısal ve iĢlevsel değiĢiklikler
gözlemlenmektedir. (ġiĢman, 2010) Bölge aynı zamanda Türkiye Turizm Stratejisi‟nde Yayla
Turizmi Koridoru olarak belirlenmiĢtir.
Kültürümüzde yaylaya çıkma ve inme belirli ritüellerle gerçekleĢen çeĢitli Ģenliklerle
olmaktadır. Örneğin; yaylaya yaklaĢıldığında, yaylanın düzüne birlikte girmek için öndekiler
arkalarındakileri beklerler. Davul-zurna, kemençe eĢliğinde insanlar yaylanın büyük
çimeninde bir müddet horon oynayarak ve türkü söyleyerek eğlenirler; daha sonra obaya giriĢ
zamanı, yayla bekçisinin silah atıĢıyla belirtilir ve herkes büyük bir coĢkuyla evlerine girer
(Köse 2001: 34)29. Yayla Ģenlikleri özellikle iç turizme yönelik gerçekleĢtirilen, hiçbir
duyuru, teĢvik veya zorlama yapılmadan 15-20 bin kiĢinin bir araya geldiği çok önemli
faaliyetlerdir.
69
2012
Ülkemizde DPT‟den baĢlayarak tüm bakanlıklar, kalkınma ajansları gibi her türlü kamu
kurumları “ulusal ve bölgesel kalkınma programlarının sürdürülebilirliğini” hedeflemektedir.
Bu hedeften hareketle yayla turizmi alanında yapılan tüm yatırımlar “Sürdürülebilir Kültür ve
Doğa Turizmi” misyonu ile gerçekleĢtirilmektedir. Ülkemizde yayla turizminin geliĢtirilerek
yayla turizminden elde edilen ekonomik girdilerin artırılması Türkiye Turizm Stratejisi(2023)
ve Eylem Planı(2007-2013)‟nda da hedeflenmektedir. Bu çerçevede yapılacak çalıĢmaların
çevreye zarar vermesini önlemek ve yayla turizmi hizmetlerini planlı bir Ģekilde
çeĢitlendirmek amacıyla bölgesel bazda turizm master planı çalıĢmaları yapılmaktadır.
“Turizmi çeĢitlendirmek ve 12 aya yaymak amacında olan Türkiye, yayla turizmini
geliĢtirmek için harekete geçiyor. Hükümet, yaylaların imara açılması için yasal düzenleme
hazırlıyor. Bu düzenleme “Kıyı Kanununda DeğiĢiklik Yapılmasını Öngören Kanun Tasarısı”
içinde yer alacak. Öncelikle yaylaların tespit edilmesi için bir komisyon oluĢturulacak.
Büyük bir kısmının 6 yılda tamamlanacağı ve 15 yılda gerçekleĢmesi amaçlanan master
planla, orta vadede 53 bin ilave yatak sağlanması planlanıyor. 68 bin ek istihdam sağlanacak.
Bölge yıllık 1 milyon 50 bin turisti ağırlayacak ve bu turistlere 6,5 milyon geceleme imkânı
sunulacak. ĠnĢaat sektörünün bu kalkınma hamlesiyle 1 milyon 325 bin metrekare inĢaat
yapılması ve 662,5 milyon TL inĢaat cirosu elde edilmesi bekleniyor. Bu yatak kapasitesi ve
inĢaatların büyük kısmının yayla turizmine yönelik olması bekleniyor.
Projeyle bölgedeki gıda sektörünün de büyümesi planlanıyor. Bölge içinden temin
edilebilecek yıllık gıda talebi ise 1.6 milyon litre süt, 195 ton peynir, 195 ton tereyağı, 195 ton
bal ve reçel, 4.9 milyon ekmek, 3.3 milyon alabalık, 1.7 milyon deniz balığı, 1 litrelik 6.5
milyon ĢiĢe su, bin 700 ton et, 6 bin 500 ton meyve sebze ve salata, 3.2 milyon yumurta, 1.1
milyon tavuktan oluĢacak. Bu yüzden bölgede hayvancılığa özel teĢvikler verilmesi de
gündeme gelecek. Toplu süt toplama ve iĢleme merkezleri ile alabalık yetiĢtirme tesisleri
kurulacak”
2.3.2. Trekking
Trekking, kelime anlamı olarak “uzun ve zorlu yolculuk” demektir. Bugünkü turizm
uygulamalarında trekking, bir baĢlangıç ve varıĢ noktasının olduğu, doğada yapılan hafif
tempoda yürüyüĢlerdir. Trekking, kelime olarak dilimize Ġngilizceden geçmiĢtir. Bazı
kaynaklarda doğa veya dağ yürüyüĢü olarak da yer almasına rağmen, dilimizde bu halinin
kullanımı daha yaygındır.
70
2012
Trekking, farklı mevsimlerde ve sürelerde yapılabilmektedir. Trekking, ikili, üçlü gruplar
halinde yapılabildiği gibi, gün geçtikçe seyahat acenteleri tarafından düzenlenen büyük
gruplar halinde gerçekleĢtirilen organizasyonlara da talep artmaktadır. Bu organizasyonlar,
rehber eĢliğinde yapılan, Ģehir merkezlerine yakın veya süresine göre daha uzak doğa
ortamlarında gerçekleĢtirilen sportif yürüyüĢler Ģeklindedir. Bu turizmde sadece doğa
yürüyüĢleri yapılabildiği gibi, farklı doğa turizmleri yapma imkânları da bulunmaktadır.
Doğal ortamlarda bulunmak ve sportif faaliyetler yapmak insanların hem psikolojik hem de
fizyolojik sağlığına olumlu katkılar sağlamaktadır.
Alp Himalaya kıvrım kuĢağı üzerinde yer alan ülkemizin dağ ve sıradağları, flora ve
faunasıyla çok zengindir. Dolayısıyla dağ-doğa yürüyüĢüne elveriĢli önemli bir potansiyele
sahiptir. Bu potansiyelin planlı bir yaklaĢımla turizm olgusu içerisinde değerlendirilmesi,
böylece turizmin tür ve aktivitelerinin zenginleĢtirilerek arz kapasitesinin geliĢtirilmesi,
alternatif turizm alanlarının koruma-kullanma dengesi içerisinde hizmete sunulması,
tanıtılması, farklı yörelerin turizmin ekonomik ve sosyal katkılarından yararlandırılması
açısından önemlidir. (Akpınar, Bulut, 2010)
71
2012
2.3.2.1. Trekkingin Dünyadaki Ekonomik Boyutu
Trekking, sahip olduğu özellikleri ile doğa turizmi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Doğa
turizmi, dolayısıyla da trekking, klasik turizm anlayıĢına göre oldukça geç dönemlerde rağbet
görmeye baĢlamıĢtır. Dünyada bilhassa dağların ve ormanların yoğun olduğu bölgelerde,
ülkelerde giderek yaygınlaĢmaktadır. Himalayalar Bölgesi baĢta olmak üzere, Asya, Afrika,
Avrupa‟da Alpler dünyada en çok talep gören yürüyüĢ güzergâhlarıdır. Trekking turizmi
sosyal, kültürel ve ekonomik getirileri itibariyle diğer turizmlerle etkileĢim halindedir.
Doğaya dair turizm türlerinin geliĢmesi trekking turizminin bilinirliğini ve talep edilirliğini
artırırken, trekking turizminin geliĢmesi eko turizm kapsamında da yer alan dağ turizmi, kırsal
turizm gibi farklı turizm sektörlerinde hizmet üretenlere doğrudan katkı sağlamaktadır.
Nepal, Himalayalar Bölgesi içerisinde trekking ve dağcılık turizmlerinin yaygın olduğu
önemli ülkelerden biridir. Nepal‟de turizm, 1950-1960 yılları arasında maceracı turistlerin
ülkeye gelmesi ile geliĢmeye baĢlamıĢtır. Daha önceki az sayıdaki baĢarısız tırmanıĢlar
dikkate alınmazsa, Nepal‟de dağ turizminin asıl baĢlangıcı ise 1953‟te Hillary‟nin Everest‟e
tırmanıĢı ile olmuĢtur. 1998‟de 418.000 yabancı turistin Nepal‟i ziyaret ettiği tahmin
edilmektedir. Ülkeye gelen turistlerin katıldıkları aktiviteler ortalama olarak %75 rekreasyon,
%15 trekking/dağcılık ve %5 iĢ amaçlıdır. Nepal‟i ziyaret eden yabancı turistlerin %31‟ini
Hindistan, Sri Lanka, BangladeĢ ve Pakistan‟dan gelenler oluĢturmaktadır. Bunların içinde
Hindistan‟ın payı %20‟dir. Diğer yabancı turistlerin büyük çoğunluğu ise Japonya, Ġngiltere,
Almanya ve ABD‟den gelmektedir. Nepal‟de dağ turizmi son 25 yılda büyük geliĢme
göstermiĢtir ve ülke Ģu anda bu konuda dünyadaki en popüler destinasyonlardan biridir.
Dünyadaki ilk ticari trekking burada gerçekleĢmiĢtir. Trekking ve dağcılıkla ilgili turistlerin,
toplam turist sayısı içindeki oranları 1975‟te 13,6 iken, 1997‟de %15,5‟e çıkmıĢtır (Somuncu,
2004)
Trekking turizmi Nepal‟de en istikrarlı geliĢen turizm türüdür. Nitekim Nepal Turizm
Bakanlığı verilerine göre bu turizm çeĢidinin ülke turizm gelirleri içindeki payı 1/4
oranındadır. Trekking Nepal‟de bireysel olarak ve grup halinde yapılmaktadır. Grupların
aktiviteleri, merkezi Nepal dıĢında olup, baĢkent Katmandu‟da acenteleri bulunan macera
turizmi Ģirketleri tarafından organize edilmektedir. Aktivitelerini grup olarak gerçekleĢtiren
yürüyüĢçüler, suyun bulunduğu ve 12 çadır kurmaya elveriĢli yerlerin olduğu doğal alanlara
kadar gidebilmektedirler. 1997 yılındaki toplam 91.525 doğa yürüyüĢçüsünün 51.537‟sini
grup yürüyüĢçüleri, geri kalan 39.988 kiĢiyi ise bireysel yürüyüĢçüler oluĢturmuĢtur
(Somuncu, 2004)
72
2012
Trekkingin geliĢmesi için ülkeler kendi sınırları içerisinde tüm yürüyüĢ altyapısı hazırlanmıĢ
bazı parkurlar oluĢturmaktadırlar. Ġpek Yolu, Barok Yolu, Manastırlar Yolu, Kelt Yolları,
Mozart Yolu, Viking Yolları, Avrupa Ģehirleri KeĢif Yolu, ĠnkaTrail, Torres del Paine,
RockyMountains, Appalachain gibi rotalar tüm altyapısı hazırlanmıĢ dünyanın önde gelen
yürüyüĢ parkurlarıdır. Sadece Kanada genelinde 18 bin, Avrupa kıtasında ise yaklaĢık 54 bin
kilometrelik trekking rotası bulunmaktadır.
resmi değiĢtir
2.3.2.2. Trekkingin Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu
Ülkemiz coğrafi konumu ve özellikleri ile trekking turizminde önemli bir potansiyele sahiptir.
Ancak, diğer doğa turizmlerinde olduğu gibi üretilen mevcut ekonomik değer, trekkingin
ülkenin sürdürülebilir ekonomik kalkınmasına sağlayabileceği değerin oldukça altındadır.
Diğer yandan iç turizm potansiyelinin artması trekking turizminin geliĢmesine olumlu katkılar
yapmaktadır.
Ülkemizin farklı bölgelerinde yer alan irili ufaklı birçok trekking güzergâhları bulmak
mümkündür. Antalya‟dan baĢlayan ve Muğla Yöresine kadar devam eden tarihi Likya Yolu,
Cappadocia Bölgesi, St. Paul Yolu, Kaçkar Dağları, Aladağlar, Yedi Göller, v.b. güzergâhları
ülkemizde ve dünyada talep gören güzergâhlardır. Türkiye‟de iĢaretlenmiĢ 12 trekking rotası
bulunmaktadır. Bu güzergahlar aĢağıda verilmektedir:
Likya
St. Paul
Sultanlar
Evliya Çelebi
Kaçkarlar
Hz. Ġbrahim
Frig-Hitit
Yenice
Ġstiklal
Eskipazar
Küre Dağları
73
2012
Ülkemizin sahip olduğu trekking güzergâhlarının doğru pazarlama stratejileriyle tanıtılması,
yerli ve yabancı turistlerin tercihlerini Türkiye‟den yana kullanmalarında etkili olacaktır.
Turizmde, bilinirlik, doğru konumlandırılmıĢ algı/imaj –ki bunun için hizmet kalitesinin
yükseltilmesi çok önemlidir- tercihlerde öncelikli unsurlardır.
En önemli güzergâhlarımızdan 509 kilometrelik Likya Yolu‟nu yılda 40 bin kiĢi ziyaret
ederken, Santiago‟deCompostela Yolu‟nu 5 milyon kiĢi yürümektedir.33 Bu da trekking
turizminde ulaĢılabilecek pazar potansiyelinin büyüklüğünü göstermektedir.
Ekonomik krize rağmen yaĢam biçimlerindeki değiĢimler, insanları en azından hafta sonları
günübirlikte olsa yaĢadıkları bölgenin dıĢında ancak yakın mevkilerdeki doğal ortamları tercih
etmelerine neden olmaktadır. Ġstanbul, Ankara gibi büyük Ģehirlerimiz baĢta olmak üzere
birçok bölgede artan talep doğru yönlendirmelerle trekking turizminin artacağına iĢaret
etmektedir. Ġstanbul‟da düzenlenen Belgrad Ormanları, Kilyos, Riva, Polonezköy, Ankara‟da
düzenlenen Çamkoru, Beypazarı, IĢık Dağı gezileri bunlardan bazılarıdır.
2.3.3. Botanik Turizmi
Daha önce eko turizm alanının içinde değerlendirilen botanik turizmi, bu alana duyulan özel
ilginin boyutlarının giderek yükselmesi ve özellikle fotoğrafçılık alanında görülen
geniĢlemelerle ayrı bir turizm türü olarak kabul edilir hale gelmiĢtir. Bu konuda profesyonel
sayılmayan insanların bile endemik bitkileri mevsiminde canlı olarak görmek ve bunları
fotoğraflamak noktasında oluĢturduğu ilgi botanik turizmini yükselen bir turizm türü olarak
ortaya çıkarmıĢtır.
Botanik, bitkilerin iç ve dıĢ yapısını, her
türlü yararlı/zararlı özelliklerini, türlerini
vb inceleyen bilim dalıdır. Bitkiler,
insanların
beslenmesinden
sağlıklı
yaĢamalarına destek olmaya kadar sayısız
fonksiyon
üstlenirler.
bulundukları
ortamda
Bitkilerin
yer
almak,
insanların hem bedensel hem de ruhsal
açıdan
rahatlamalarını
sağlar.
ġehir
merkezlerinde kurulan “otsu veya çalı türü bitkilerin yetiĢtirildiği ve incelemelerinin yapıldığı
halka açık bahçe” olarak anılan botanik parkları, insanlar için ilgi gören dinlenme
mekânlarındandır.
74
2012
Botanik turizminin bir diğer önemli sahası ise doğal ortamlardır. Ülkemizde daha çok diğer
doğa merkezli turizm çeĢitleriyle birlikte ele alınan botanik turizmi zengin bitki örtüsünün
bulunduğu doğal alanlarda giderek yaygınlaĢmaktadır.
Gölpazarı KurĢunlu Köyü‟nde her evin bahçesinde yüzlerce farklı çeĢit çiçek bulunmaktadır.
KurĢunlulular bazı çiçeklerin tohumlarını göç esnasında Balkanlardan getirmiĢlerdir.
2.3.3.1. Botanik Turizminin Dünyadaki Ekonomik Boyutu
Botanik turizmi bitki çeĢitliliği yoğun olan yerlere
yapılan turlarla geliĢtirilmektedir. Botanik turizminin
hedef kitlesi, genellikle eğitim düzeyi yüksek,
entelektüel eko turizmi tutkunu turistlerdir. Botanik
parkları tüm dünyada ilgi görmektedir. Amerikan
“Organic Gardening” dergisinde yer alan bir
makaleye
göre
1999‟da
yaklaĢık
40
milyon
Amerikalı, ya bir botanik parkı turuna katılmıĢ ya da bahçeyle ilgili bir aktivitede
bulunmuĢtur. Bu Disneyland‟a giden insan sayısından da fazladır. Chicago, Brooklyn ve New
York‟da bulunan botanik parkları, her yıl yaklaĢık çeyrek milyon insan tarafından ziyaret
edilen önemli turizm aktivitelerindendir.35 Yine farklı kaynaklara göre yıllık 1 milyon
ziyaretçisi olan Ġngiltere‟deki “TheRoyalBotanicGardens”, Ġngiltere‟nin en popüler 12. turizm
destinasyonudur.
Bitki çeĢitliliği bakımından ise bazı ülkelerdeki durum Ģöyledir: Ġngiltere'nin toplam bitki
sayısı 2.000‟dir (Ülkemizde 9.000). Akdeniz ülkelerinden Ġspanya ile Eski Yugoslavya'nın
500'er adet endemik bitkiye sahip olduğu bilinmektedir. Toplam bitki sayısı bazında
Bulgaristan'ın 3.650, Yunanistan'ın 5.000, Kıbrıs'ın 2.000, Suriye-Lübnan'ın 3.500, Irak'ın
4.000, Ġran'ın 8.000, Fransa'nın 4.500, Almanya'nın 2.500, Ġtalya'nın 5.600, Ġspanya'nın 5.000,
Romanya'nın 3.400, Ġngiltere'nin 2.000, Macaristan'ın 2.214, Ġzlanda'nın 377, Norveç'in 1715
adet bitkiye sahip oldukları bilinmektedir. Görüldüğü üzere dünyada en çok bitki alanlarının
kesiĢim bölgesinde yer alan ülkemizin çeĢitliliği çok yüksek orandadır.
2.3.3.2. Türkiye Pazarında Botanik Turizmi
Türkiye biyolojik çeĢitlilik bakımından dünyanın en dikkat çeken ülkelerinden birisidir.
Ülkemizde yaklaĢık 9000‟i çiçekli bitki türü olmak üzere 10.000 den fazla bitki türünün
75
2012
yetiĢtiği belirlenmiĢtir. Bunların 3000 kadarı dünyanın baĢka ülkelerinde yetiĢmeyen,
ülkemize özgü endemik türlerdir. Bütün Avrupa kıtasında 12.000„e yakın çiçekli bitki türü ve
Avrupa ülkelerinin hepsinde toplam 2500 (bazı kaynaklarda 2750) kadar endemik bitki türü
yetiĢtiği düĢünülürse ülkemizin bitki zenginliği açıkça anlaĢılır (Ekim, Koyuncu, Vural,
Duman Aytaç, Adıgüzel, 2000)
Turizm baskısının yoğun olduğu yörelerde, doğanın korunması için Orman Bakanlığı
tarafından milli park, doğayı koruma alanı, doğa parkı ve doğa anıtı gibi koruma amaçlı
alanlar tesis edilerek özellikle endemik bitki türlerimizin korunmasına çalıĢılmaktadır.
Botanik turizminde, botanik konusunda yetiĢmiĢ, bilgili rehberlerin bulunmayıĢı ve bitki
tohumu ve soğanlarının baĢka ülkelere kaçak yollarla götürülmesi ülkemizde, önemli bir
sorun olarak ortaya çıkmaktadır. 1983 ve 1988 yılları arasında yayınlanan iki kararname ile
yabancıların doğada bitki, hayvan ve arkeolojik materyal toplamaları izne ve belli kurallara
bağlanmıĢ ve yasal boyut getirilmeye çalıĢılmıĢtır (Erdoğan, 2003)
Türkiye'nin bitki zenginliğinin en önemli nedenlerinden biri, buzul çağlarında Anadolu'nun
bitkiler için bir sığınak olmasıdır. Günümüzde de Türkiye hiçbir Avrupa ülkesinde olmayan
bir Ģekilde 3 farklı bitki alanının kesiĢme noktasında yer almaktadır. Bu bitki alanları Akdeniz
Bitki Alanı (Akdeniz ve Ege bölgelerini kapsamaktadır), Avrupa- Sibirya Bitki Alanı
(Karadeniz ve Marmara bölgesini kapsamaktadır), Ġran-Turan Bitki Alanıdır(Ġç Anadolu ve
Doğu Anadolu bölgesini kapsamaktadır)
Sadece Antalya ilimizdeki endemik bitki sayısı 600'dür. Bu niĢ (niche – özellikli ve nispeten
küçük ama önemli pazar dilimi) turizm türüne olan ilgi son yıllarda ciddi bir artıĢ
göstermektedir.
Antalya'nın
Özellikle
Manavgat,
Ġbradı,
Akseki ve GündoğmuĢ ilçelerine
botanik turizmi nedeniyle gelen
turist sayısı 2010 yılında toplam
40 bine ulaĢmaktadır. Botanik
turizmi için ülkemizi tercih eden
turistlerin
yoğun
Ġskandinav
ve
olarak
Avrupalı
entelektüel turistler olduğu ve
ortalama tatil sürelerinin 8 gün
76
2012
olduğu raporlanmıĢtır.
2.3.4. Kamp-Karavan Turizmi
Çadır veya karavanla yapılan kamp turizminin doğa turizmi içerisinde yeri ayrıdır. Tamamen
doğal ortamla baĢ baĢa, doğa koĢullarını hissederek çeĢitli faaliyetler yapılması özel olan
yanlarıdır. Kimi zaman çadır, baraka vb. eğreti araçlardan oluĢturulan konak yerlerinde kimi
zamanda karavan denilen bir otomobilin arkasına takılan, hem taĢıt hem konut olarak
kullanılan üstü kapalı araçlarla yapılan turizme kamp turizmi denmektedir.
Bugün kampçılık öncelikle bir dinlenme faaliyeti ve insanların geçici olarak açık havada
yaĢadığı bir faaliyettir. Kampçılık doğayı ilk elden deneyimleme fırsatı sağlar. Kampçılar
balık tutma, avlanma, yüzme, bitkileri, kuĢları ve yaban hayatı inceleme ve izleme ve de
doğayı fotoğraflama gibi faaliyetlere katılırlar. Bunlar kadar önemli olmakla birlikte,
kampçılık insanlara Ģehir yaĢamının stresinden kaçma fırsatı sunar. Kamp alanına veya kamp
alanından yürüyüĢler söz konusu olduğunda fiziksel faydalar sağlar ve birçok açık hava
meraklısı, kampçılığın gençlere özgüven telkin ettiğine ve daha yaĢlı kampçılara da, aĢina
olmayan bir çevrede kendilerine meydan okuma fırsatı sunduğuna inanır. ÇeĢitli kampçılık
türleri olduğu gibi, kampçıların geçici yuvaları haline getirebileceği çeĢitli kamp alanı türleri
de vardır. Kamp alanları ormanlarda ve çöllerde, yüksek düzlüklerde ve dağlarda, göl
kıyılarında ve okyanus sahillerinde bulunabilir.
Çadırlar hafif çadır bezlerinden yapılmıĢ taĢınabilir barınaklardır. Muhtelif Ģekilleri ve
büyüklükleri vardır. En popüler olanı kubbe Ģekilli veya kendinden ayakta duran modelidir.
Bu modeli kurmak kolaydır ve ağaç dallarından veya diğer nesnelerden destek alınmasını
gerektirmez. Çoğu çadır, içinde rahatça uyuyabileceği yetiĢkin sayısına göre iki, üç veya daha
fazla kiĢilik olarak tasarlanmıĢtır. Çadırlar, sadece bir kampçının uyuyabileceği küçük
modellerden 12 kiĢilik grupların barınabileceği daha büyük modellere kadar çeĢitlilik arz eder
(www.kampkaravan.org.tr).
Kampın zamanlamasına göre çadırların kıĢ veya yaz koĢullarına uygunluğu ve ebatları çok
önemlidir.
Karavanlar ise iki ayrı grupta değerlendirilmektedir. Motor gücüyle hareket eden karavanlar
motokaravan, bir araç tarafından çekilen karavanlar ise ve çekme karavandır. Kamp yapılacak
alanın mevkisi, yol, su, elektrik gibi altyapı koĢulları seçilecek karavanın belirlenmesinde
önemlidir. Çekme karavanlarla bozuk yol Ģartlarında hareket etme zorluğu olabilmesine
77
2012
rağmen uzun süreli kamplarda motokaravana göre daha pratiktir. Motokaravanlar
büyüklüklerine göre kampçılar için çok daha konforlu bir ortam sağlamaktadırlar.
Karavanla yapılan kamplar, hareket etme rahatlığı olması nedeniyle çadırlara göre daha kolay
olabilmektedir. Dünyada ve ülkemizde, doğal ortamlarda su, elektrik, tuvalet ve duĢ gibi
hizmetlerin verildiği özel olarak hazırlanmıĢ kamp alanları bulunmaktadır. Ancak, özellikle
yüksek donanımlı tuvalet ve duĢu olan, her türlü piĢirme ocaklarına sahip büyük karavanlarla
bu özel kamp alanlarında olunsun veya olunmasın çok uzun süreli kamplar yapmak mümkün
olmaktadır.
Kamp turizmi diğer doğa turizmleri ile de oldukça ilintilidir. Kampçılar genel itibari ile
doğaya karĢı ilgi düzeyleri yüksek, macera tutkunu, farklı deneyimler yaĢamaktan hoĢlanan
kiĢilerden oluĢmaktadır. Bu nedenle kamp süresinde sıklıkla trekking, bisikletle dolaĢma,
fotoğraf çekme, avcılık, kuĢ gözleme gibi birçok farklı faaliyetlerde bulunmaktadırlar.
2.3.4.1. Kamp-Karavanın Dünyadaki Ekonomik Boyutu
Kampçılık baĢta Amerika olmak üzere birçok Avrupa ülkesinde çok yaygındır. Bazı
bölgelerde sürekli konaklama amacı ile de karavan kullanımı söz konusu olmaktadır.
Kampçılık Avrupa‟dan baĢlayarak dünyaya yayılmıĢtır. Bugün dünya genelinde milyonlarca
insan yaz-kıĢ demeden kampçılık faaliyetlerine katılmaktadırlar.
Uluslararası
Kamp
ve
Karavan
Federasyonu
(FICC
Federation
International
CampingandCaravaning) merkezi Belçika‟da bulunan ve 4 kıtadan 32 ülkeden 56 Kamp ve
Karavan Derneğinin üye olduğu bir Federasyondur. Kampçıların ve karavancıların çıkarlarını
uluslar arası düzeyde koruyan FICC, turizmin bu büyüyen Ģeklini sürekli teĢvik etmektedir.
FICC kendisi tarafından verilen Uluslararası Kampçılık Kartına sahip kampçıların yanı sıra
bağlı derneklere yardımcı olmaktadır. Kamp yerlerinin uluslararası alanda tasnifi; teçhizat,
hijyen ve güvenlik alanlarında ISO ve CEN standartlarına uygunluk, sorunlara çözüm
bulunup uygulamaya konması, kampçıların çevreyi koruma ve kültürel miraslara saygı
78
2012
konularında bilinçlendirilmesi FICC‟nin öncelikli ilgi Artık birçok Amerikalı, evlerinin içinde
yolculuk eden insanlar haline geldi. Yapılan araĢtırmalar ülkedeki karavan parkı sayısının son
iki yıl içinde yüzde 14 arttığını gösterdi.
Barrack Obama da karavan düĢkünlerinden birisi. Seçim öncesinde yaptığı bir konuĢmada
karavana olan sevgisini Ģöyle dile getirmiĢti: 'Kampanya biter bitmez, ailecek karavanımıza
binip ülkenin en güzel yerlerine gideceğiz, istediğimiz yerde yemek yiyeceğiz, kızlarımla
birlikte istediğimiz nehirde yüzeceğiz. Bu geziye çıkabilmek için sabırsızlanıyorum.'
Karavanla yolculuk, Amerika'da olduğu gibi Avrupa'da da oldukça yaygın. Özellikle
Almanya'daki karavan kulüplerinin üye sayısı milyonu aĢıyor. Artık Avrupalılar da evlerinde
yolculuk etmeyi seviyorlar. Yani onlar da kaplumbağaya dönüĢüyor.
2.3.4.2. Karavanın Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu
Ülkemizde kamp turizmi diğer doğa turizmlerine göre çok fazla geliĢmemiĢtir. Çadır
kampçılığı, ekonomik nedenlerle karavan kampçılığına göre daha fazla talep görmektedir.
Karavan kullanımı ülkemizde lüks tüketim kabul edildiğinden dolayı vergisi çok yüksektir.
Bu nedenle, maliyeti düĢürmek isteyen karavan severler, 5 yaĢ üzeri araçlar satın alarak
karavana dönüĢtürmektedirler.
Bununla birlikte, ülkemiz kampçılık için oldukça elveriĢli doğa koĢullarına sahiptir.
Avrupa‟dan Asya‟ya geçiĢte yer alan coğrafi konumu, güvenlik koĢulları, doğal güzellikleri,
köklü tarihinden gelen kültürel özellikleri ülkemiz için önemli avantajlardır. Avrupa‟daki
kampçılık oranlarının yüksek olduğu göz önüne alındığında, Avrupalı kampçılara yönelik
olarak yapılacak iletiĢim ve pazarlama çalıĢmaları, ülkemizin kampçılık turizmi pastasından
elde edeceği ekonomik girdiyi arttıracaktır.
Ülkemizde kampçılık turizmine dair istatistikî veriler oldukça yetersizdir. Farklı kaynaklarda
yer alan bilgilerde Kültür ve Turizm Bakanlığı‟na göre Türkiye‟de beĢ bölgeye yayılmıĢ
yaklaĢık 300 adet kamping alanı bulunduğu bilgisine rastlanmaktadır.45
Ülkemizde, bu alandaki dernekleĢme Türkiye Kamp ve Karavan Derneği ile olmuĢtur.
Dernek, 1969 yılında FICC‟ye üye olarak Türkiye‟yi, 41 senedir, uluslararası camiada temsil
etmektedir. Dernekten alınan gayri resmi bilgilere göre ülkemizde üç bin ile beĢ bin arasında
karavan olduğu tahmin edilmektedir. Dernek üyeleri uluslararası karavan “rally”lerinde
ülkemizi temsil etmektedirler.
79
2012
2.3.5. Oryantiring
Oryantiring, pusula ve harita kullanarak doğada yön bulma ve gidilecek yere ulaĢabilme
olarak tanımlanabilir. Oryantiring, özel bir topografya haritasında iĢaretlenmiĢ bir dizi kontrol
noktasını bulmak amacı ile yapılmakta olup, pusula ve harita yardımıyla yön bulmayı içeren,
zamana karĢı yapılan bir spordur. Bu spor dalı farklı arazi koĢullarında yapılabilse de,
genellikle ormanlık arazide yapılması tercih edilmektedir.
Oryantiringte kayak, dağ bisikleti gibi araçların kullanımı da mümkündür. Gerek haritayı
anlamlandırma ve yön tayin etme noktasında kavramsal bilgi gerektirmesi, gerekse sporcunun
hızlı bir Ģekilde analiz etme ve karar verme yeteneği geliĢtirmesine ihtiyaç duyması açısından
çoğu kiĢi tarafından düĢünce sporu olarak da tanımlanmaktadır.
2.3.5.1. Oryantiring‟in Dünyadaki Ekonomik Boyutu
Oryantiring‟in doğuĢu 19. yüzyılın sonlarında Norveç ve Ġsveç BirleĢik Krallığı askeri
organizasyonları arasında düzenlenen oryantiring müsabakalarıyla baĢlamaktadır. Oryantiring
kelimesi ise ilk kez askeri çevrelerce harita ve pusula yardımıyla bilinmeyen alanları geçmek
anlamında kullanılmıĢtır.
Ġskandinav ülkelerindeki yoğun organizasyonlar ilk önce Sovyetler Birliği, Ġsviçre ve
Macaristan'a sıçramıĢtır. 1940'lara doğru sadece Ġsveç‟te 380.000 kiĢinin oryantiring yaptığı
bilinmektedir. 1961 yılında kurulan Uluslararası Oryantiring Federasyonu (IOF) bugün 73
ülkenin üye olduğu bir örgüttür. Federasyon, 1977 yılında da Olimpiyat Komitesi tarafından
tanınmıĢtır. Her yıl 15 bin kiĢiden fazla katılımcısı olan, festival havasında geçen en büyük
yarıĢ ise Ġsveç‟teki O-Ringen 5 Gün yarıĢlarıdır.
Günümüzde Avrupa genelinde ve Amerika kıtasında yoğun olarak tercih edilen bir spor halini
almıĢtır.
Ayrıca her yıl, dünyadaki en iyi oryantiringçiler dünya Ģampiyonası ve dünya kupasında
birbirleriyle yarıĢırlar. Dünya Ģampiyonası programı bayanlar ve erkekler kategorisinde 4
kategoriyi içerir:
Kısa mesafe
Orta mesafe
Uzun mesafe
Bayrak yarıĢı
80
2012
Oryantiring sporunun dünyada en yaygın olarak
yapıldığı Ġskandinav ülkeleri (Ġsveç, Norveç, Finlandiya
v.b.) olmasına rağmen, bu ülkelerde kıĢ aylarının uzun
sürmesi sebebiyle oryantiring yapmaya pek müsait
olamamaktadır. Dolayısıyla buradaki binlerce sporcu kıĢ
aylarında oryantiring yapabilmek için sıcak ülkeleri
tercih etmekte buralardaki etkinliklere katılmaktadırlar.
Türkiye‟nin iklim özellikleri oryantiring turizminin yıl
içerisinde
uzun
müddet
sağlayacak
özelliklerdedir.
yapılabilmesine
Yılın
çeĢitli
olanak
aylarında
kuzeyden güneye, batıdan doğuya kadar hem doğal ortamlar hem de hava koĢullarına göre
organize edilecek oryantiring yarıĢları büyük ilgi görecektir. Oryantiring sporunun potansiyeli
iyi değerlendirildiğinde, turizmde konaklama süresinin arttırılması ve turizmin tüm yıla
yayılması konusunda önemli bir iĢlev görebilir düzeydedir. Bu konuda da önemli olan tüm
tanıtım faaliyetlerinde olduğu gibi hedef kitleye dönük iyi stratejilerle kurgulanmıĢ iletiĢim
faaliyetleridir.
2.3.5.2. Oryantiring‟in Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu
Oryantiring Türkiye‟de ilk defa askerler arasında 1970 yıllarında adını „„KoĢarak Hedef
Bulma‟‟ olarak duyurmuĢtur. Oryantiring sporunun sivillerde ortaya çıkıĢı 1999 yılından
itibaren baĢlamıĢtır. Askeri sporcular özellikle Ankara baĢta olmak üzere Ġstanbul‟da sivillerin
oryantiringe baĢlamasında öncülük etmiĢlerdir.
Zamanla Ġstanbullu oryantiringciler de etkinlikler düzenlemeye baĢlamıĢlar ve ilk haberleĢme
grubu da Ġstanbul‟da kurulmuĢtur. Sivil anlamda özellikle 2000 yılında Ġstanbul Oryantiring
Grubu tarafından Ġstanbul Kapalı ÇarĢı‟da yapılan etkinliklerle ilk kez kamuoyuna
duyurulmuĢtur. Türkiye‟deki Ġlk uluslararası oryantiring yarıĢması özelliğini taĢıyan etkinlik 5
Kasım 2000‟de Ġstanbul Belgrat Ormanları‟nda yapılmıĢtır.
Türkiye'de resmi örgütlenme çalıĢması 2001 yılında baĢlamıĢ ve 2002 yılında Gençlik ve Spor
Genel Müdürlüğü Dağcılık Federasyonu'na bağlı Oryantiring AsbaĢkanlığı kurulmuĢtur.
AsbaĢkanlık 2004 yılında Ġzcilik Federasyonu'na bağlanmıĢtır. 2006 yılında bir Oryantiring
Federasyonu
kurulması
kararı
alınmıĢ
olup,
28
Mart
2006
tarihinde
Ġzcilik
Federasyonu'nundan ayrılan oryantiring, 19 Haziran 2006 tarihinde kurulan Oryantiring
Federasyonu'na bağlanmıĢ, 2007 Mart ayında birinci genel kurulunu yaparak özerk
81
2012
federasyon olmuĢtur. Federasyonun web sitesine göre 2010 yılı itibariyle 81 oryantiring
kulübü mevcuttur.
Oryantiring, rekreasyonel ve turizm organizasyonlarında kolay ve etkin uygulanabilinir
özelliğe sahiptir. Doğal ve kültürel mekânlarda, parklarda, çarĢı merkezlerinde, okul
kampüslerinde ve iç mekânlarda da yapılabilir. Bu imkânları değerlendirerek oryantiring
turizmini geliĢtirmek bu konuda yetkili ve sorumlu yerel yönetimlere bağlıdır.
Birçok yabancı ülke takımları kıĢ aylarında Antalya‟ya gelip bu bölgede kıĢ antrenmanlarını
yapma talebinde bulunmaktadırlar. 2008 yılında baĢta Rus Milli Takımı olmak üzere birçok
Avrupa ülkesinden yaklaĢık 25 Oryantiring takımı Antalya‟ya gelmiĢtir ve Rus Milli takımı
2008 yılında Takım olarak Dünya ġampiyonu olmuĢtur. Bu yabancı takımların ülkemize
gelmesini ve koĢullarımızı tanıyıp Türkiye‟ye sürekli gelen ekipler olmasını sağlamak için
daha Ģimdiden “Ġstanbul 5 Days”, “Niksar Cup” gibi birçok uluslar arası Oryantiring
organizasyonu yapılmakta olup “ODTU-Open ve “Ori-Antalya” gibi yeni organizasyonlar da
planlama aĢamasındadır.
Özellikle Ġstanbul Oryantiring Grubu tarafından Türkiye Oryantiring Federasyonu desteğinde
2011 yılında 5‟ncisi düzenlenecek olan “Ġstanbul 5 Days” (2011 Kasım ayının ilk haftası)
yaklaĢık 600 yabancı sporcunun katıldığı Avrupa‟nın önemli Oryantiring YarıĢlarından biri
haline gelmiĢtir. Türkiye Oryantiring Federasyonu bugün itibarı ile 38 ilde 46 kulüp ile
faaliyet göstermektedir. BaĢta Ankara olmak üzere, Ġstanbul, Ġzmir, Ġzmir-Bergama, Antalya,
Tokat-Niksar, Antalya-Manavgat, Isparta, Balıkesir-Edremit, Bursa, EskiĢehir, Bolu, YozgatAkdağmadeni, Kastamonu, Muğla, NevĢehir ve diğer illerimizde gerek federasyonun organize
ettiği yarıĢmalar gerekse federasyon desteğinde büyük yarıĢmalar organize edilmektedir.
2.3.6. Paintball
Büyüklerin savaĢ oyunu olarak da nitelendirilen paintball özellikle Kuzey Amerika‟da
oldukça yaygın olan bir spor türüdür. Paintball, dünyada son yirmi yılda yaygın olmasına
karĢın, ülkemizde son beĢ yılda geniĢ kitlelere ulaĢmaya baĢlamıĢtır. Bu spor bir takım
oyunudur. Farklı renkli kıyafetlerle birbirinden ayrılan takımların sporcuları gerekli bütün
güvenlik önlemlerini almak durumundadır. Her oyuncunun yüzünde, kırılmaz camlı özel bir
maskesi ve elinde ise renk kapsüllerini fırlatmaya yarayan özel gazlı silahları vardır. Gerçek
silah görünümündeki gazlı silahlarla atılan boya topları doğayla dost ve zararsızdır. Bu
sporda, çevreye ve insana zarar vermeden savaĢ ve strateji geliĢtirme sanatı ön plandadır.
Takımlar iki ayrı kaleye sahiptir ve oyunun amacı rakip kalenin ele geçirilmesidir.
82
2012
Temel olarak 2 türü vardır. Hayal gücüne göre dizayn edilen ortamlarda, belirli kural ve
senaryolara bağlı olarak oynatılan paintball Ģekline Senaryo (Doğal) Paintball denir.
Speedball (Profesyonel) Paintball ise 33m. X 55m. saha ölçülerine (düz, çim bir saha) en az
35 adet ĢiĢme siper dizayn edilerek, taĢınabilir sistem oluĢu sebebiyle kriterlere uygun her
yere kurulabilen, uluslar arası kural ve senaryoları olan, bayrak oyunu senaryosunda, 5+5 ya
da 7+7 oyuncu sayısı ile 5 dakika oyun süresi ile özel kıyafet ve ekipmanlarla oynatılan,
baĢhakem dâhil en az 7 hakem ile yönetilen paintball Ģeklidir.
Genel
olarak
takım
çalıĢmasına,
koordinasyona, hızlı düĢünme ve karar verme
yetilerine;
dayanıklılık
ve
dengeyi
de
birleĢtiren paintball her yaĢtan insan için farklı
avantajlar sunar. GeliĢme çağındaki çocukları
doğada, bir takım oyununda arkadaĢlarına
güvenme ve onlarla birlikte hareket etme
yeteneğini aĢılarken sosyalleĢtiren paintball;
üst düzey bir yöneticinin ise stres altında kısa sürede karar verme, kısıtlı kaynakla hedefe
ulaĢma ve liderlik gibi vasıflarını test etmede etkili bir araçtır. Genel olarak insanlı satranç
benzetmesi ile açıklanan paintball geliĢtirilebilir taktiksel varyasyonları ile baĢarıya ulaĢmak
için ciddi bir ön hazırlık gerektiren bir spordur. Ġnsanın doğasında bulunan silah kullanma
dürtüsünü doğaya ve insanlara zarar vermeden nötrleme özelliği ile paintball yurtdıĢında
geliĢmekte olan bireyleri silah dürtüsünden uzaklaĢtırma eğitimleri içinde kullanılmaktadır.
Kullanılan malzemeler tamamen doğa dostu, kendi kendine yok olabilen ve insan sağlığına
hiçbir zararı dokunmayan maddelerden üretildiğinden paintball belki de tek doğa dostu doğa
sporudur.
2.3.6.1. Paintball‟un Dünyadaki Ekonomik Boyutu
2011 senesinde 30. yılını kutlayan ve yeni bir spor sayılan paintballun çıkıĢ noktası kesin
olarak bilinmemektedir. California‟lı orman korucularının kesecekleri ağaçları iĢaretlerken
sıkılıp bunu bir eğlenceye çevirmeleri ve ileri görüĢlü bir giriĢimcinin de bunu eğlence ve
spor amaçlı kullanması en yaygın görüĢlerden biridir. Yapılan araĢtırmalara göre dünyada en
çok rağbet gören 3. büyük ekstrem spor olarak kabul edilen paintballun meraklıları da hızla
artmaktadır. Günümüzde dünyada 5 kıtada paintball oynanmaktadır. Sadece Amerika, Avrupa
ve Asya‟da 13.600.000 adet kayıtlı sporcu bulunmaktadır. SGMA (Amerika Spor
83
2012
Malzemeleri Üreticileri Birliği)‟nın yaptığı araĢtırmaya göre Amerika BirleĢik Devletleri‟nde
tüm spor organizasyonları arasında en popüler 4. sportif organizasyondur.
Paintball‟un tarihsel geliĢimine bakıldığında çok hızlı seyrettiği görülmektedir.
•Ġlk NSG Ģampiyonası 14000 Dolarlık ödülle 1983‟te düzenlendi.
•Kanada, Toronto'da ilk paintball sahaları açıldı.
•1984‟te Avustralya'da Skirmish Games baĢlığı altında paintball oynanmaya baĢladı.
•Kasım 1984‟te ilk kapalı paintball sahası CalebStrong tarafından N.Y, Buffalo'da açıldı.
•Mayıs 1985‟te Ġngiltere'de The Ultimate Challenge'ın altında ilk paintball sahası açıldı.
•1991‟de paintball, Fransa, Danimarka ve diğer Avrupa ülkelerinde oynanmaya baĢladı.
•1992-1993 yıllarında NPPL (Ulusal Paintball Ligi) kuruldu ve Amerika'da NPPL Pro-Am
Serileri baĢladı.
•1996‟da Paintball sahaları, mağazaları ve turnuvaları Kanada, Amerika, Avustralya,
Ġngiltere, Ġskoçya, Danimarka, Fransa, Hollanda, Almanya, Avusturya, Ġrlanda, Belçika,
Yunanistan, Ġtalya, Afrika, Rusya vb. gibi dünyanın çeĢitli ülkelerinde bulunabiliyordu.
•1998 yılına gelindiğinde paintball sporunun eğitimi, geliĢimi ve güvenliği konularına
adanmıĢ olan ve kar amaçlamayan bir kuruluĢ olan IPPA (Uluslar arası Paintball Oyuncuları
Derneği) kuruldu.
Paintball sporunun Ģu an dünyadaki durumu ile ilgili bazı istatistikî bilgiler çarpıcıdır;
Paintball 104 farklı ülkede oynanmaktadır. Dünyada 9250 adet kayıtlı profesyonel paintball
takımı, 3734 adet uluslararası standartlara uygun paintball sahası, 537 adet üniversite paintball
kulübü bulunmaktadır. Yine dünyada 15 adet uluslararası turnuva ve 11 adet uluslararası lig
bulunmaktadır. 16 adet uluslararası periyodik (420.000 baskı) basılı yayın vardır. Dünya‟da
3482 adet paintball mağazası, internet ortamında 18237 adet paintball web sitesi
bulunmaktadır. Dünya genelinde 11 paintball topu, 74 tane de paintball ekipmanı üreticisi
vardır.
2.3.6.2. Paintball‟un Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu
Ülkemizde
henüz
bir
federasyonu
bulunmamasına
rağmen
paintballa
özellikle
büyükĢehirlerden baĢlayarak devam eden büyük bir ilgi vardır. Paintball ülkemizde daha çok
üniversite öğrencilerinin, kurumsal Ģirket çalıĢanlarının veya sosyo-ekonomik seviyeleri
yüksek genç ve orta yaĢ kesimlerin gruplaĢarak oynadıkları bir oyundur. Ġstanbul, Ankara,
84
2012
Ġzmir, Bursa, Antalya, Sakarya gibi farklı Ģehirlerimizde bulunan özel olarak kurulmuĢ açık
ve kapalı mekânlarda özellikle hafta sonları yapılan turistik faaliyetlerin baĢında gelmektedir.
Sevenleri ve sektörde yer alan bazı firmalar tarafından paintballun da uluslararası alanda
olduğu gibi profesyonel bir spora dönüĢtürülmesi faaliyetleri devam etmektedir.
Bu çerçevede Türkiye Profesyonel Paintball Ligi (TPPL) Akay Paintball'un öncülüğünde
MTG Paintball ve Adatepe Paintball‟un yardımları ile Türkiye‟deki paintballu geniĢ kitlelere
ulaĢtırmak, profesyonel oyuncu sayısını arttırmak için 2006 senesinde baĢlatıldı. Paintball
Spor Kulübü BaĢkanı Ozan Önal‟ın verdiği bilgiye göre bu lig 5 ayakta yapılmakta, ligin 2
ayağı uluslar arası ayakta yapılmakta ve yabancı oyuncuların katılımı da olmaktadır. Halen
Avcılık ve Atıcılık Federasyonu‟nun çatısı altında profesyonel yapılanmasını tamamlama
sürecindedir.
Turistik faaliyetler içerisinde paintball, bir takım oyunu olması sebebiyle Ģirket kültürünü
geliĢtirmek ve motivasyonu artırıcı aktiviteler arasında yer almaktadır. Bu açılardan geliĢime
açık
olan
paintball
doğru
zamanda
doğru
kiĢilere
yönelik
yapılacak
doğru
tanıtım&bilgilendirme faaliyetleri ile değerlendirilmesi gereken önemli bir potansiyeldir.
2.3.7. Jeep Safari
Safari, vahĢi yaĢam alanlarına (av koruma sahaları gibi) fotoğraf veya bazen de avlama için
düzenlenen gezilere verilen addır. Safariler özellikle Doğu Afrika'da popülerdir. "Safari"
sözcüğü Svahili dilinde (Afrika'nın doğusunda konuĢulan ortak dil) seyahat anlamına gelen
sözcükten türemiĢtir. Jeep safari ise 4x4 arazi araçları kullanılarak çıkılan zorlu doğa
koĢullarında genellikle önceden belirlenmiĢ rota eĢliğinde macera, doğal ortamlardaki hayatı
görme, fotoğraf çekme gibi amaçlarla yapılan seyahatlerdir. Jeep safari bir turizm aktivitesi
olarak heyecan yaĢamayı ve keĢifler yapmayı seven turistler tarafından tercih edilmektedir.
Jeep safari masraflı bir aktivite olduğundan genel olarak sosyo-ekonomik seviyesi üst düzey
olan kiĢiler tarafından tercih edilmektedir. Bundan dolayıdır ki ekonomik potansiyeli yüksek
bir turizm türüdür.
Jeep Safari macerası ile turistler kısa sürede olsa bulundukları ortamdan uzaklaĢarak doğa,
tarih, kültür, deniz, kamp, yürüyüĢ gibi aktiviteleri bir arada yapabilme Ģansına sahip
olmaktadırlar. Her mevsimde ve her türlü hava koĢullarında yapılması mümkün olan Jeep
safari turları, hem maceranın tadına varmak hem de doğayla ve doğal koĢullarla mücadele
etmek hazzını yaĢatmaktadır.
85
2012
2.3.7.1. Jeep Safari‟nin Dünyadaki Ekonomik Boyutu
Dünyada jeep safari, genel anlamda safarinin yaygın olduğu ülkelerde popülerdir. Kenya,
Tanzanya, Uganda, Güney Afrika, Zambiya, Namibya gibi vahĢi hayatın devam ettiği ülkeler,
özellikle jeep safari baĢta olmak üzere fil safari, at safari, balon safari gibi safarinin diğer
çeĢitlerinin de yaygın olduğu ülkelerdir. Bu ülkeler Amerika ve Ġngiltere‟nin de içinde olduğu
birçok Avrupa ülkesinden turist çekmektedir. 2009 yılında 750.000 turist çekmeyi baĢaran
Tanzanya‟nın dünyaca bilinen en ünlü Milli Parkı olan Serengeti‟de bir turist günlük ortalama
500 dolar harcamaktadır.
2.3.7.2. Jeep Safari‟nin Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu
Jeep safari ülkemizde baĢlı baĢına yapılabildiği gibi baĢka bir turizm aktivitesini
destekleyecek bir Ģekilde de yapılabilmektedir. Genellikle gruplar halinde yapılan jeep
safarileri tercih edilmektedir. Ülkemizin sahip olduğu coğrafi yapısı, doğal güzellikleri jeep
safari için oldukça elveriĢlidir. Son yıllarda ulusal televizyonlarda da yapılan jeep
safarilerinden örnekler verilmekte ve turistler özendirilmektedir. Jeep safari, Antalya,
Kapadokya, Muğla baĢta olmak üzere ülkemizde doğal güzellikler ve turizm potansiyeli
bakımından zengin olan bölgelerimizde yapılmaktadır. Jeep safari, macera ve merak
duyguları ağır basan turistler arasında giderek yaygınlaĢmaktadır. Uygun planlama ve
pazarlama çalıĢmalarıyla ekonomik potansiyeli yüksek olan bu turizm türünden elde edilen
gelirde yükseltilebilecektir.
2.3.8. Motor &Motokros
Motosiklet, motor silindirinin hacmi 125 santimetreküpten büyük olan, iki tekerlekli motorlu
taĢıt aracıdır50. Ortak noktası motor kullanmak olan insanlar, sosyal yaĢamlarında da
gruplaĢarak çeĢitli seyahat içerikli faaliyetler gerçekleĢtirmeyi tercih ederler. Burada önemli
olan noktalardan biri de kullandıkları motorların marka veya model olarak benzeĢmesidir.
Özellikle internet kaynaklı sosyal paylaĢım siteleri ortak zevklere sahip bu kiĢilerin
tanıĢmalarına ve ortak sosyal faaliyetler yapmalarına daha fazla olanak sağlamaktadır.
Yapılan bu ortak sosyal faaliyetler ve seyahatler motor turizminin oluĢmasına neden
olmaktadır. Bu turizm, motor meraklısı insanların bir araya gelerek günü birlik veya
konaklamalı seyahatlerle gerçekleĢtirdikleri bir turizm türüdür. Bu turizmde motorcular bir
grup halinde özellikle doğayla iç içe ortamlara turlar düzenleme baĢta olmak üzere farklı
eğlenceler düzenleme, festival vb organizasyonlara katılma gibi faaliyetlerde bulunurlar. Bu
86
2012
sırada özellikle konaklamalı seyahatlerde kampçılık, trekking gibi farklı doğa turizmi
faaliyetleri de gerçekleĢtirilir.
Motor, kullanıcılar tarafından zevk almak için veya ulaĢım aracı olarak kullanıldığı gibi spor
yapma amacıyla da değerlendirilmektedir. Amatör grupların bir araya gelerek kendi aralarında
eğlenmek amacıyla düzenledikleri birçok yarıĢ yapılmaktadır. Öte yandan profesyonel olarak
yapılan, Türkiye‟de ve dünyada Ģampiyonaları düzenlenen yarıĢ pistlerine göre çeĢitlenen
birçok farklı motor yarıĢı vardır. Temel olarak yarıĢlar 2 tiptir. Bunlardan ilki özel asfalt bir
pistte gerçekleĢtirilen yarıĢlardır. Pist, Drag, Supermoto bu yarıĢlardandır. Ġkinci tip yarıĢlar
ise Enduro ve Motokros gibi yine trafiğe kapalı ancak doğal engellerin yer aldığı yarıĢlardır.
Türkiye Motor Federasyonu‟nun düzenlediği yarıĢ branĢları da bunlardır.
. Pist: Yüksek hacimli spor motosikletler ile trafiğe kapalı özel bir pistte gerçekleĢtirilen
oldukça süratli ve çekiĢmeli geçen yarıĢ türüdür. Pist yarıĢları yarıĢ motorlarının hacimlerine
göre baĢlıca dört sınıfta yapılır.
. Drag: Drag yarıĢı aynı grupta kura ile eĢleĢen iki motosikletin aynı anda start alarak düz
asfalt bir zeminde 1/4 millik (402 metre) bir parkuru en kısa zaman da bitirmesi prensibine
dayalı ve Amerikan kökenli bir yarıĢtır.
. Supermoto: Supermoto, Enduro motosiklete asfalt tipi lastik takılarak meydana gelmiĢ bir
motosiklet türüdür. Supermoto yarıĢları; özel olarak hazırlanmıĢ bir pistte asfalt ve toprak
zemin karıĢık olarak veya tamamen asfalt bir zeminde yapılmaktadır.
. Enduro: Enduro doğal parkurda yapılan ve doğa Ģartlarına karĢı mücadele verilen bir yarıĢ
türüdür. Enduro YarıĢları, yarıĢçıların zaman kontrol noktaları arasındaki mesafeyi
kendilerine verilen süre içinde tamamlamaları ve yine bu süre içinde
kalmak Ģartıyla test etaplarında zamana karĢı yarıĢarak zaman dereceleri elde etmeleri esasına
dayanır.
• Motokros: Motokros kapalı alanlarda, kapalı bir parkur dâhilinde, doğal engeller
kullanılarak yapılan bir motosiklet sporudur.
Yapılan bu motokros yarıĢları zamanla bir turizm faaliyeti halini almıĢtır. Motor veya
motokros turizmi, gerek yarıĢçı ve yakınları gerekse motor meraklısı insanların bir araya
gelerek günü birlik veya konaklamalı seyahatlerle gerçekleĢtirdikleri bir turizm türüdür. Bu
turizmde yarıĢın olduğu mekâna seyahat etme, yarıĢ hazırlıkları, yarıĢ izleme, farklı
eğlencelere katılma, festival vb organizasyonlar yapma gibi aynı kültürü paylaĢmak esas
87
2012
olmak üzere, özellikle konaklamalı seyahatlerde kampçılık, yürüyüĢ yapma, fotoğraf çekme
gibi farklı doğa turizmi faaliyetleri de gerçekleĢtirilir. Motor yarıĢları içerisinde pist
özellikleri nedeniyle ülkemizde en yaygın olanı motokros yarıĢları ve turizmidir.
2.3.8.1. Motor &Motokros‟un Dünyadaki Ekonomik Boyutu
Ġlk defa 20. yüzyılın baĢlarında Ġngiltere'de baĢlayan yarıĢlar, günümüzde Avrupa'da çok
yaygın bir haldedir. Özellikle 20. yüzyılın son çeyreğinde popülaritesi futbola en yakın olan
spor dalı olmuĢtur. 1949‟da düzenlenen dünya yarıĢı resmen tanınmıĢtır. O yıllarda Avrupa‟ya
yayılmaya baĢlayan yarıĢlara ilk yıllarda Belçika, Ġngiltere, Fransa ve Hollanda takımları
katılmıĢtır. Motokros yarıĢları 40 dakika veya daha kısa süreli olmak üzere iki devrede yapılır.
Motokros yarıĢları Milletlerarası Motosiklet Federasyonunun (FIM) denetim ve gözetiminde
yapılmaktadır.
Avrupa'da turizm gelirinin tamamını motosiklet turizminden sağlayan bölgeler bulunmakla
birlikte Avrupa'da bazı belediyelerin yoğun turizm sezonu baĢlamadan önce motor sporları
organizasyonlarının sponsorluğunu üstlenmektedirler. YaklaĢık 1000 motosikletle baĢlayan
etkinliklerin 15 yıl sonra 55 bin motosikletlinin katıldığı festivale dönüĢtüğü ve bu
festivallerin bölgeye getirisinin 5 milyon doları bulduğu görülmektedir.
2.3.8.2. Motor &Motokros‟un Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu
Türkiye‟de motosiklet sporu 1967 yılında Bisiklet Federasyonu içerisinde, 1995 yılından 2003
yılına kadar da Otomobil Sporları Federasyonu çatısı altında temsil edilmiĢtir. Türkiye
Motosiklet Federasyonu 2004 yılında idari ve mali yönden kendi özerk yapısına kavuĢmuĢtur.
Federasyon bünyesinde tüm motosiklet sporu branĢlarında ulusal ve uluslar arası yarıĢlar ve
bu yarıĢlara ülkemizden sporcuların katılımları organize edilmektedir.
Türkiye, Motosiklet Federasyonu organizasyonu ile 2009 ve 2010 Dünya Enduro
ġampiyonasına, ayrıca dünyanın en prestijli spor organizasyonlarından biri olarak kabul
edilen MotoGP‟ye 2005, 2006 ve 2007 yıllarında ev sahipliği yapmıĢtır (www.tmf.org.tr)53.
52 http://www.tmf.org.tr/hakkimizda.asp (Ġzlenme tarihi:13.10.2011)
53 http://www.tmf.org.tr/hakkimizda.asp (Ġzlenme tarihi:13.10.2011)
Türkiye'de motosiklet sporuna ilgi günden güne artmaktadır. Profesyonel motosiklet
sporcularına göre, nüfusun yüzde 65'inin 18 yaĢ altında olduğu göz önüne alındığında, bu spor
dalı ve bu spordan kaynaklı turizm için ülkemizde önemli bir potansiyel söz konusudur.
88
2012
Dünya MX ġampiyonası ise toplam 16 değiĢik ülkede yapılacak 16 yarıĢtan oluĢmaktadır.
Türkiye Motosiklet Federasyonu‟nun Dünya Motosiklet ġampiyonası Organizatörü
YouthStream firmasıyla yapmıĢ olduğu anlaĢma ile bu Ģampiyonanın bir yarıĢının 2009‟dan
itibaren 6 sene boyunca Türkiye‟de yapılması kararlaĢtırmıĢtır. Hezarfen pistinde
gerçekleĢecek Ģampiyonaya yurt dıĢından birçok motokros tutkunu ve yabancı basın
mensubunun katılması beklenmektedir. Hezarfen‟de 2001 yılında kurulan motokros parkuru
yeni baĢtan dünya Ģampiyonası yapabilecek standartlara getirilmiĢtir. Hazerfen pistinde
enduro hayranları için yarıĢlar düzenlenmektedir. Ayrıca yapılan çalıĢmalar sonucu
Hazerfen‟in 30.000 seyircinin yarıĢı rahatça izleyebileceği ortamlar oluĢturulması ve alanında
dünyanın en ünlü parkuru olması hedeflenmiĢtir.
2.3.9. Bisiklet
Bisikletin Türk Dil Kurumu‟ndaki tanımı “tekerlekleri pedal aracılığıyla ayakla döndürülen
binek aracı” Ģeklindedir. Dilimize Fransızcadan geçmiĢtir ancak bu hali ile dilimizde yaygın
olarak kullanılmaktadır. Bisiklet farklı yaĢlarda farklı amaçlarla kullanılmaktadır. Kimi zaman
eğlence, kimi zaman ulaĢım aracı kimi zaman ise spor amaçlı kullanımları söz konusudur.
Bisikletin bireysel veya grup olarak açık alanda, yolda veya özel olarak hazırlanmıĢ bir pistte
yapılan spor dalına bisiklet sporu turizmi denmektedir.
Bütün dünyada hızla yayılan yeĢil
turizm
anlayıĢına
ülkemizde
de
paralel
bisiklet
olarak
turları
son
yıllarda seyahat acenteleri tarafından
doğal güzelliklere sahip kırsal alanlarda
düzenlenmektedir.55
turizminin
Bisiklet
geliĢmesinde
bu
sporu
yapanların doğrudan katkıları olmuĢtur.
Bisiklete binerken, doğal ortamlarda
bulunmak,
temiz
hava
solumak,
ormanların içinde yer almak, göl,
akarsu kenarlarında oluĢan güzel manzaraları değerlendirmek, hayvanları kendi ortamlarında
gözlemlemek gibi aktiviteler macera tutkunları için çekici olmaktadır. Bisiklet turizminde
çeĢitli aktiviteler yapan turistler, genellikle doğaya zarar vermeyen eko turizm faaliyetlerini
daha çok tercih etmektedirler. Doğaya dair diğer turizm türleriyle birlikte de yapılabilen
bisiklet turizmi, özellikleri gereği kırsal kalkınmaya da doğrudan katkı sağlamaktadır.
89
2012
2.3.9.1. Bisikletin Dünyadaki Ekonomik Boyutu
1974 enerji krizinden sonra Fransa, Hollanda, Belçika, Ġsviçre, Ġspanya ve Ġtalya gibi ülkeler
bisiklete yönelmiĢ, bu sporla uğraĢanların sayısında ciddi artıĢlar yaĢanmıĢtır (Ayverdi, 2004)
Avrupa‟nın pek çok yerinde bisiklet kullanımını teĢvik edici planlamalara gidilmektedir.
Almanya‟nın Regensburg Ģehriyle Çek Cumhuriyeti‟nin baĢkenti Prag‟ı birbirine bağlayan
bisiklet yolları Münih‟in güneyine kadar uzatılmıĢtır. Amsterdam‟da günlük 120.000 bisiklet
park yeri kapasitesi ve Hollanda da 15.000 km. bisiklet yolu bulunmaktadır.
Bugün Amsterdam‟da günlük trafiğin %40‟ı bisikletle sağlanmaktadır. Yine Oregon
Portland‟da 500 km.ye yakın bisiklet yolu vardır ve bisiklet kullanımı devletçe teĢvik
edilmektedir. Kopenhag dünyanın en baĢarılı bisiklet topluluk programlarından birine ev
sahipliği yapmaktadır. ĠĢçilerin % 32‟si bisiklet ile iĢe gitmektedir. Yapılan araĢtırmalara göre
hemen herkesin bisikleti olan Kopenhag kenti (2008) önümüzdeki üç yıl içinde bisiklet
altyapısı üzerindeki harcamaları ikiye katlamayı planlamaktadır. California Davis‟de 65.000
kiĢi için 160 km.‟lik bir bisiklet parkuru vardır. Davis sakinlerinin %17si iĢlerine bisiklet ile
gitmektedir.
Norveç
Sandnes‟de
kentin
neredeyse
tüm
yollarında
bisiklet
modu
düĢünülmüĢtür; 1996 Haziranda baĢlayan proje sayesinde kent içinde kamuya ait bisikletler
bulunmakta bunlar kiralanmakta veya abonelik sistemi sayesinde günlük kullanıma
sunulmaktadır. Almanya Berlin‟de 2008 itibariyle son 10 yılda bisiklet kullanımı ikiye
katlanmıĢ bugün 400.000 yolculuk kentte bisiklet ile yapılmakta bu da günlük trafiğin
%12sine denk gelmektedir. Vancouver, Kanada‟nın üçüncü büyük kentidir. 1999 yılında
tanımlanan Ģehir konseyince tanımlanan 5E düzenlenmesi ile (Engineering, Education,
Enforcement, EncouragementandEvaulation) bisiklet moduna yatırım yapılmıĢtır. 2006 da
güncellenen raporla da bisiklet kullanımı en hızlı geliĢim kaydeden ulaĢım modu olarak
gösterilmiĢtir.
Rapora
göre
günde
50.000
bisiklet
yolculuğu
yapılmaktadır.
(http://www.dikkatbisikletcikabilir.org)
Fransa, bisiklet sporunun beĢiği sayılmaktadır. Fransa Turu(Tour de France) dünyanın en
eski, en uzun ve en büyük turu olup Guiness Rekorlar Kitabında da en uzun spor olayı
sıfatıyla yer almaktadır. Ulusal veya uluslararası özellik taĢıyan bu yarıĢma, bir yöreyi veya
bir ülkeyi hatta bazı büyük turlarda kıtayı dolaĢmaktadır(Ayverdi, 2004).
Batıdaki bu kullanım yoğunluğuna rağmen Asya‟da durum daha da pozitif seyretmektedir.
Sadece Asya‟da bisikletler, yeryüzündeki tüm otomobillerin taĢıdığından daha fazla insan
taĢımaktadır (Ayverdi, 2004). Çin, hem üretim miktarlarında hem de bisiklet kullanımında
90
2012
dünyadaki en büyük oranlara sahiptir. Bugün bazı Ģehirlerinde %70‟in üzerinde kullanım
oranları söz konusudur.
Dünya genelinde bisiklet kullanımının yoğunluğu, bisiklet turizmindeki potansiyel pazarın
büyüklüğünü göstermesi bakımından çok önemlidir. En basiti günlük hayatlarında ulaĢım
ihtiyaçlarını kullanmada “sağlıklı” yolu tercih edenler, tatillerinde de spor içeren doğa turizmi
türlerini önemsemektedirler.
Bisiklet de doğa sporlarından biridir. Bisiklet sporu, ilk bakıĢta yorucu gibi görünmesine
rağmen, uzun soluklu bir mesafede doğa ile birleĢtirilerek yapılması sonucunda yorgunluğu,
keyfe dönüĢtürülebilmektedir. Bisiklet sporu, aynı zamanda kiĢinin kapasitesini tanıması ve
onu bir baĢka nesne ile uyumlu kullanmasını sağlayarak kiĢiye bir iç eğitim imkânı
vermektedir (Ayverdi, 2004).
2.3.9.2. Bisiklet‟in Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu
Ülkemizde bisiklet kullanımı giderek artmakta, kullanım yaĢı çocuklardan yetiĢkinlere doğru
kaymaktadır. Gerek Ģehir içi ulaĢım gerek spor amaçlı kullanımlar tatillerde de bisiklet
turizminin geliĢmesini sağlamaktadır.
1923 yılında Ġdman Cemiyetleri Ġttifakı'nın kurulmasından sonra oluĢturulan ve aynı yıl FIAC
üyeliğine kabul edilen Bisiklet Federasyonu, bisiklet sporunun tüm ülke çapında geliĢmesinde
önemli rol oynamaktadır. 1928 Amsterdam Olimpiyatları sonrası "Ege Turu" adıyla
düzenlenen tur, Türkiye'nin ilk uzun etaplı turudur. 1963 yılında etaplar halinde düzenlenen
Marmara Bisiklet Turu, daha sonra uluslararası nitelik kazanarak, "CumhurbaĢkanlığı Türkiye
Bisiklet Turu" adını almıĢtır. Bu tur dünyanın sayılı turlarından biridir.
Bununla birlikte ülkemizde, Kapadokya Festivali gibi yerel yönetimler, üniversiteler
dernekler vb farklı kurumların düzenlediği birçok festival vardır. Bu festivaller ülkemizdeki
bisiklete olan ilgiyi her geçen gün arttırmakta ve bisiklet turizmini geliĢtirmektedir. Birçok
turizm acentesi çalıĢtıkları bölgedeki bisiklet güzergâhlarını Turizm Bakanlığı yetkilileri ile
koordineli bir Ģekilde planlamakta ve pazarlamaktadır.
Ayrıca Kapadokya Bisiklet Festivali her sene daha çok popülerleĢmekte ve uluslar arası
boyuta taĢınmaktadır. Bunun yanında özellikle üniversitelerin ve yerel yönetimlerin
düzenledikleri bisiklet festivalleri ülkemizde bisiklet turizminin geliĢtirilmesi anlamında
küçük de olsa bir potansiyel teĢkil etmektedir. Bisiklet kullanımının ve turizminin
yaygınlaĢtırılması konusu DPT‟nin kalkınma planlarında ve Turizm Bakanlığının hazırladığı
plan ve stratejilerde de yer almaktadır.
91
2012
2.3.10. Binicilik
Atın sahip olduğu imkân ve kabiliyetleri birer birer keĢfeden insanoğlu, en hızlı ulaĢım
vasıtası olarak hep onu kullanmıĢ, müteakip dönemlerde tarımda, taĢımacılıkta ve posta
hizmetlerinde onun gücünden ve süratinden istifade etmiĢtir. (Ünver, 2006)
Binicilik ise atı iyi durumda kullanma sanatı olup bu iyi durum, atı tam yerinde, sakin,
zamanında, güven içinde ve olabildiğince iĢe uygun kuvvet sarf ettirerek kullanma becerisidir
(Temurlenk‟ten aktaran Ünver, 2006).
Günümüzde binicilik gerek profesyonel bir spor dalı olarak gerekse amatör olarak ilgilenilen
bir uğraĢtır. Binicilik yarıĢları, profesyonel bir spor dalı olarak baĢlangıcından beri olimpiyat
sporları içerisinde yer almaktadır. FEI; Uluslararası Binicilik Federasyonu‟dur. FEI‟nin resmi
olarak kabul ettiği branĢlar; at terbiyesi, engel atlama, üç günlük yarıĢma, atlı dayanıklılık, atlı
araba ve atlı jimnastiktir.
Amatör olarak ilgilenenler için at binme zamanla bir turizm türü halini almıĢtır.
2.3.10.1. Biniciliğin Dünyadaki Ekonomik Boyutu
Günümüzde Fransa, Ġtalya, Hollanda, Belçika, Almanya, Ġngiltere gibi ülkelerde atlar, sosyal
yaĢam içerisinde çok büyük bir yeri ve değeri olan varlıklardır. Her birinde yıllık ortalama
92
2012
800 bin-1,2 milyon kayıtlı spor atı doğumunun gerçekleĢtiği bu ülkelerde, atın birçok
kullanım alanı mevcuttur (HarasNationaux De France, 2000,s.11).
At biniciliği batı ülkelerinde halen spor olarak yapıla geldiği gibi ulaĢım aracı, güvenlik aracı
gibi farklı fonksiyonlarını da devam ettirmektedir. Aileler çocuk yaĢta çocuklarına at sevgisi
aĢılamak için bu amaçla kurulmuĢ tesislerde küçük yaĢtan itibaren orta halli bir ailenin
rahatlıkla ödeyebileceği meblağlarla çocuklarına dersler aldırmaktadırlar. Bunun yanı sıra
binicilik alanında yapılan uluslararası yarıĢlar çok prestijli ve oldukça gelir getiren
organizasyonlardır.
Türkiye'de 450 lisanslı binici yaklaĢık 150 aktif binici mevcut iken, Fransa'da lisanslı binici
sayısı 602 bin 548, İngiltere'de lisanslı binici sayısı 401 bin 915’dir. Ayrıca 46 milyon kayıtlı
at biniciliği dersi verilmiĢtir.
2.3.10.2. Biniciliğin Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu
Turizmin çeĢitliliği içerisinde yer alan atlı doğa yürüyüĢleri, tarihi ve doğal güzelliklerin
bulunduğu yörelerimizde düzenlenen günübirlik veya birkaç günlük gezi programları ile
yapılmaktadır. Ata binmek temel binicilik eğitimini gerektirir. Binici, temel eğitim aldıktan
sonra, at üstünde safari (grup lideri gözetiminde, temposu hızlı, gerektiğinde dik iniĢ ve
çıkıĢları içeren biniĢler), orienteering (arazi tecrübesi olan binicilerin, her ay yenilenen
parkurlarda yerleĢtirilen hedefleri, kroki ve pusula yardımı ile bulmalarından oluĢan eğlenceli
yarıĢlar) veya bir hafta 10 günlük gezilere katılma Ģansı olacaktır (Akpınar, Bulut, 2010).
Zaman içerisinde çağdaĢ ve milli sportif politikaların üretilememesi ve uygulanamaması, at ve
atlı sporların tarihi süreç içerisindeki sosyal ve kültürel değerlerinin nerede ise tamamen
yitirilmesine neden olmuĢ, günümüzde binicilik, gerek Türk biniciliğinin olimpik geliĢiminin
gerekse olimpik binicilik branĢları ve uygulama esaslarının neler olduğu konusunun, Türk
halkının büyük bir çoğunluğu tarafından bilinmediği bir spor dalı haline gelmiĢtir
(Ünver,2006).
Son yıllarda, Türkiye genelinde, binicilik tesisi ve kulüplerin sayısının artmasıyla, binicilikte
önemli bir hareketlilik ve tabana yöneliĢ gözlenmektedir. Bursa, Konya, Ġzmit, Mersin,
Kocaeli, Adana, Antalya, Ankara, Ġstanbul, Ġzmir ve EskiĢehir‟e ek olarak yeni kulüpler
kurulmuĢtur. Bunun yanında Ġstanbul, Antalya, Bodrum, Kapadokya, Marmaris gibi turistik
yerlerde atlı turizm gibi bir sektör oluĢmuĢ ve hem yerli hem de yabancı turistlere hizmet
vermeye baĢlamıĢtır (Ünver,2006).
93
2012
2.3.11. Avcılık ve Balıkçılık
Avcılığın insanlık tarihi içinde önemli bir yeri vardır. Ġnsanoğlu ilk dönemlerde sadece
beslenme amacıyla avlanırken, günümüzde amaç büyük oranda spor yapmaktır. Avcılıkta,
sadece suda yaĢayan memeliler dıĢında kalan, tüm memeliler, kuĢlar ve sürüngenler, yaban
hayvanları olarak tanımlanmaktadır. Av ve yaban hayvanlarının doğal olarak yaĢadıkları veya
sonradan salındıkları sahalara ise avlak denmektedir.(Resmi Gazete, 18.06.2011, Sayı:27968)
Avcılık, spor yapmak gayesiyle avlanan, avlanmayı seven veya bunu kendine iĢ edinen
kimselerin yaptığı iĢtir. Avcılar, insanlar tarafından evcil olarak beslenmeyen, vahĢi veya
yabani hayvan ve kuĢları beslemek, deri ve etlerinden istifade etmek, zararlarından kurtulmak
veya hayvanat bahçelerinde beslemek üzere avlar yahut da tuzak kurarak yakalarlar. Bu iĢi, iz
takip ederek, avın sesini dinleyerek gerekli yerlerde tuzak kurarak yaparlar. Avcılık; kara ve
su avcılığı olarak ikiye ayrılır (http://www.turkcebilgi.com).
Av turizmi ise, bilinçli ve belli bir eğitime dayanarak, doğaya zarar vermeden yapılan sadece
olgunluğa eriĢmiĢ hayvanların avlanması olayıdır. Bu turizm çeĢidinde sunulan hizmetler,
avlanmaya yönelik seyahat eden insanlara yöneliktir. Bazen avlanacak olan hayvanlar
önceden üretme çiftliklerinde beslenmekte ve avlanmaları için doğaya bırakılmakta ve
ardında da, bu hayvanlara yönelik av turizmi yapılmaktadır (Kozak, 2002).
Bilinçli ve kurallara uygun olarak yapılan av turizmi, her yönden olumlu etkilere sahiptir. Bu
turizm türü ile ülke için önemli bir gelir kaynağı oluĢturulurken, aynı zamanda yaban hayatı
korunup geliĢtirilmektedir. Bu turizmin önemsendiği ülkelerde yaban hayvan sayıları
artarken, yaban hayatını ve çevreyi koruma bilinci de geliĢmektedir. Bununla birlikte, av
turizminin yapıldığı yerlerde kanunsuz avlanma oranının düĢtüğü, oto kontrolün sağlanma
oranının arttığı görülmektedir. Av turizmi aynı zamanda kırsal turizm, eko turizm, trekking
gibi diğer turizm türlerinin geliĢmesine de olanak sağlamaktadır.
Türk kültüründe av konusu çok eskilere dayanmaktadır. Türklerin tarihinde avcılık önemli bir
beslenme, eğlenme ve aynı zamanda savaĢa hazırlık aracı olmuĢtur. Türk ülkelerinde yapılan
büyük avların Avrupa ülkeleri ile kıyaslanamayacak bir ihtiĢamı bulunmaktadır. Avcılığın
Türklerin hayatındaki önemini Oğuz boylarında görmek mümkündür. (Küçükosmanoğlu,
Arslangündoğdu, Ocak 2009)
Günümüzde avcılık 2003 tarihli 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu ve Merkez Av Komisyonu
kararları ile yürütülmektedir. Bu kanunun kısaca amacı, av ve yaban hayatını doğal yaĢam
ortamlarıyla korumak ve geliĢtirmek, avlanmalarını kontrol altına almak, düzenlemek ve
94
2012
gelecek nesillere sürdürülebilir bir Ģekilde taĢıyarak yönetmektir. Ülkemizde gerçekten
istenilen düzeyin çok altında av ve yaban hayvanı yaĢamaktadır. Bunun baĢlıca nedeni
geliĢmekte olan ülkemizde av ve yaban hayvanlarının yaĢam alanlarının yok edilmesi,
bozulması ve kirletilmesidir. Bu hayvanlar daha sonra bilinçsiz, yasadıĢı ve aĢırı
avlanmalardan dolayı da ciddi zararlar görmektedirler. Oysa avcılığın belirli düzen ve kontrol
atında yapıldığı ülkelerde ise, av hayvanlarının geleceği avcılıkla garanti altına alınarak ülke
ekonomisine gelirler sağlanmaktadır.
Balıkçılık, avcılık içerisinde ayrı bir öneme sahiptir. Ülkemizde balıkçılık yapılabilecek deniz
kıyıları, göl ve nehirler oldukça zengindir. Sportif olta balıkçılığı, özellikle amatörler için
suların kirlendiği bölgelerde balık kalmadığından dolayı zor olsa da, ülkemizin doğal
zenginlikleri nedeniyle halen birçok alternatife sahiptir. Balıkçılık turizmi, maddi bir kazanç
sağlamaksızın, önceden belirlenmiĢ kurallara uygun olarak, bu nedenle ayrılmıĢ iç sular ve
denizlerde yerli ve yabancı amatör balıkçıların yaptıkları turizm faaliyetidir.
2.3.11.1 Avcılık ve Balıkçılık‟ın Dünyadaki Ekonomik Boyutu
Dünyada sosyal ve ekonomik açıdan oldukça büyük bir öneme sahip olan balıkçılık, FAO
(FoodandAgriculturalOrganization) verilerine göre, yaklaĢık olarak 12,5 milyon kiĢiye dolaylı
veya dolaysız olarak istihdam sağlamaktadır. Aynı zamanda balıkçılıktaki uluslar arası ticaret
hacminin de 99,5 milyar US$/yıl olduğu tahmin edilmekte olup, bu miktarın ¼‟ünden daha
fazlası (28 milyar US$/yıl) avcılıkta kullanılan ağlardan elde edildiği bildirilmektedir.
Dünyada avcılık yoluyla yapılan balıkçılık üretimine bakıldığında, son 50 yılda büyük
aĢamalar kaydedildiği ve üretimin 90.063.851 milyon ton seviyelerine ulaĢtığı görülmektedir
(Dağtekin, 2010)
Av turizminden ABD yıllık 36 milyar, Ġspanya 6 milyar, Almanya 150, Fransa 90, Macaristan
25 milyon dolar kazanmaktadır.
Yabani hayvan avcılığında ise ABD önemli bir potansiyele sahiptir. Sürdürülebilir Avcılık ve
Yaban Hayatı Derneği (SAYHAD) BaĢkanı Ali Yücel‟in aktadığı bilgiler göre;
• 2006 yılı verilerine göre ABD‟de 16 yaĢın üzerinde 34 milyon avcı vardır.
• Bu avcıların harcamalarıyla 76 milyar dolarlık bir av ekonomisi oluĢmuĢtur.
• 1,6 milyon kiĢi bu ekonomi içinde istihdam imkânı bulmaktadır.
• ABD‟deki avcılık sektörünün bir Ģirket farz edilmesi, ABD‟nin en büyük 20 Ģirketi arasında
olabileceğini göstermektedir.
95
2012
• Sadece Teksas‟ta 106.000, Florida‟da da 85.000 kiĢi avcılıkla ilgili iĢlerde çalıĢmaktadır.
2.3.11.2. Avcılık ve Balıkçılık‟ın Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu
Ülkemizin coğrafi yapısı, bitki örtüsü ve yaban hayatı bakımından av turizminin geliĢmesine
elveriĢli konumdadır. Ancak av hayvanlarımız, bugün için belirli türler dıĢında av turizmine
sunulabilecek belirli zenginliğe ulaĢmıĢ değildir. Av turizmine açılacak avlaklar, Orman
bakanlığı Milli parklar, Av ve Yaban Hayatı Genel Müdürlüğü tarafından tespit ve ilan
edilmektedir. Ülkemizde av turizmi faaliyetleri; 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu
Kanun,“Yerli ve Yabancı Avcıların Av Turizmi Kapsamında Avlanmalarına ĠliĢkin Esas ve
Usulleri Ġçerir Yönetmelik” (Kanunun 15 ve 32. maddeleri kapsamında hazırlanıp 8 Ocak
2005 tarih ve 25694 sayılı Resmi Gazete‟de yayınlanarak yürürlüğe giren Yönetmelik;
sürdürülebilir avcılık ve doğal hayatın korunması ilkelerini gözeterek, popülasyonları ve yıllık
artım miktarları belirlenmiĢ yenilenebilir doğal kaynakların bir parçası olan av hayvanlarının
av turizmi kapsamında avlatılmasını sağlayacak ilkelerin belirlenmesini; av organizasyonu, av
ve yaban hayvanı gözlem turları, fotoğraf ve film çekimlerinin nasıl düzenleneceğini;
organizasyonları yürütecek acente ve görevlilerin yapacakları iĢ ve iĢlemleri; av
organizasyonlarında görev alacak kalifiye eleman yetiĢtirilmesini içermektedir.); her yıl o
yılın av dönemi ile ilgili uyulması gereken kuralları içeren Merkez Av Komisyonu (MAK)
Kararı hükümleri; Diğer Kanunlar (Seyahat Acenteleri ve Seyahat Acenteleri Birliliği
Kanunu; AteĢli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun; Yabancıların
Türkiye‟de Ġkameti ve Seyahati Hakkında Kanun; Avda ve Sporda Kullanılan Tüfekler, NiĢan
Tabancaları ve Av Bıçaklarının Yapımı, Alımı, Satımı ve Bulundurulmasına Dair Kanun;
Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu, Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu;
Milli Parklar Kanunu; Çevre Kanunu vb.); Uluslararası sözleĢmeler (BERN, CITES)
çerçevesinde yürütülmektedir (www.milliparklar.gov.tr).
Türkiye'nin av pazarından elde ettiği gelirin yaklaĢık 30 milyon dolar olduğu belirtilmektedir.
Ancak komĢu ülke Bulgaristan av pazarından yılda 100 milyon dolar gelir elde etmektedir.
Türkiye‟de av turizmi ile uğraĢan dokuz büyük seyahat acentesi bulunmaktadır. Bu firmalar
aracılığıyla ülkemize gelen av turisti sayısı ise yaklaĢık 25 bin kiĢidir. Yabancı avcıların
sadece avlanma gideri olarak Türkiye'de kiĢi baĢı yaklaĢık 8-10 bin dolar harcadığı,
Türkiye'de 2010 yılı av turizmi sezonu gelirinin konaklama ve yeme-içme gelirleri hariç 3,5
milyon lira olduğu rapor edilmiĢtir.
96
2012
2.3.12. Yamaç ParaĢütü
Yamaç
paraĢütü
sporu
hem
havacılığın bir dalı hem de bir
doğa sporudur. Seksenlerin (1980)
baĢlarından
itibaren
günümüze
kadar geliĢerek gelen ve halen
tasarım
ve
teknolojilerdeki
geliĢmelerle ilerleyen bir havacılık
dalıdır. Kendi içinde disiplinini ve
limitlerini kesin Ģekilde belirleyen
yamaç paraĢütü sporu, “limitler
dahilinde” yapıldığında güvenli
bir doğa sporudur.
Yamaç paraĢütlerinin tasarım ve
dizaynı sürekli geliĢtirilmektedir.
Bugünkü hali ile yamaç paraĢütleri, güvenli uçuĢlar sunan bir hava aracı Ģeklini almıĢtır.
Yamaç paraĢütleri temel olarak baĢlangıç – orta seviye ve ileri seviye kanatlar olarak
ayrılmaktadır. Türkiye‟de yamaç paraĢütü yapan sporcuların büyük kısmı baĢlangıç-orta
seviye kanatlar ile uçmaktadırlar. Bu kanatlar dizayn ve tasarımdaki son geliĢmelerin getirdiği
avantajlar ile birlikte günümüzde pilotlara oldukça güvenli uçuĢlar sunmaktadır. Teknolojinin
getirdiği bu avantajlar ile birlikte yamaç paraĢütü sporu kısıtlı kitlelere hitap etmekten
kurtulmuĢ, dünyada ve ülkemizde insanlar arasında hızla yayılan sosyal bir hobi Ģeklini
almaya baĢlamıĢtır. Bütün doğa sporlarında aynı zamanda havacılık disiplinini içinde
barındıran yamaç paraĢütünde güvenlik için asıl kıstas pilotun kendi limitleri dahilinde
uçuĢlar yapmasıdır.
Yamaç paraĢütleri öncellikle, diğer hava araçlarına göre kolaylıkla havalanır, yönlendirilir ve
indirilirken, birkaç dakikada hazırlanılabilir ve indikten sonra kolayca toplanabilirler. Uygun
bir eğitimle "temel" uçuĢ kontrolü becerisi, bir kaç haftada kazanılabilir. Hafifliği ve küçük
boyutları sayesinde rahatlıkla sırta alıp hiç bir yola, hava alanına ya da baĢka bir tesise gerek
duymadan kalkıĢ noktasına tırmanabilir ve yolları olmayan dağlardan bile kolaylıkla kalkıp
uçulabilir. GeniĢ olmayan alanlardan, herhangi bir piste ihtiyaç duymadan kalkabilir ve planör
-delta kanatların inemeyeceği dar alanlara inilebilir. Yamaç paraĢütü sporu, temel güvenlik
kriterlerini sağlamıĢ ve ciddi teorik & pratik eğitimini almıĢ herkesin, kolayca uçabilmesini
97
2012
sağlayan bir spor olmasının yanı sıra, profesyonel anlamda incelersek: "Uzun Mesafe Yarışma" ve "Akrobasi" Ģeklinde iki dala ayırabiliriz. Özetle uzun mesafe - yarıĢma
uçuĢlarındaki temel amaç, tahmin edilebileceği gibi yükselen hava hareketlerini (termik)
kullanarak uzun mesafeler kat etmektir. YarıĢmalarda, pilotlardan önceden belirlenen onlarca
kilometre uzunluktaki rotaları takip etmeleri ve en kısa sürede bitiĢ noktasına (Gol) varmaları
beklenir. Akrobaside ise, pilotlardan çeĢitli manevraları hatasız ve manevralar arasında
düzgün geçiĢ yapmaları istenir. Bireysel akrobasi uçuĢu yapılabileceği gibi, daha zorlu olan
ikili senkronize akrobasi uçuĢları da yapılmaktadır. Akrobasi manevraları, çok zorlu olmakla
beraber, yüksek G kuvvetlerine (2 ~ 3G) dayanıklılık, ileri seviye kanat kontrolü ve yetenek
gerektirmektedir. Bu manevralar göze hitap ettiği ve heyecan verici olduğu için Akrobasi
festivalleri ve yarıĢmaları, birçok ülkede uçan veya uçmayan kesimler tarafından büyük ilgi
görmektedir (www.havacilik.metu.edu.tr).
2.3.12.1. Yamaç ParaĢütü‟nün Dünyadaki Ekonomik Boyutu
Hava sporlarında yamaç paraĢütünün atası 1948 yılında Dr. Francis Rogallo tarafından
yapılan portatif delta kanattır. Ancak zamanla delta kanatlarının taĢıma güçlüğü nedeniyle
yapılan çalıĢmalar sonucunda 1970‟lerin sonlarında daha hafif olan (uçaktan) serbest düĢüĢ
paraĢütüne geçiĢ yapılmıĢtır. Daha sonra ise delta kanatlara oranla ucuz maliyeti, kolay
kurulumu ve kontrol edilebilirliği sayesinde, son teknoloji ürünü malzeme ve üretim
teknikleri sayesinde "yamaç paraĢütçülüğü" adıyla bilinen son yıllarda popülerliği hızla artan
yepyeni bir havacılık sporu doğmuĢtur.
1980‟li yıllarda özellikle Avrupa'nın dağlık arazilerinin bol olduğu ülkelerde, yamaç
paraĢütçüleri düzenli olarak dağlardan, tepelerden uçmaya baĢlamıĢlardır. Sonrasında,
rengârenk kanatlar (kanopi-yamaç paraĢütü) bütün kıtaların tepelerinde görülmeye baĢlamıĢ,
Japonya'daki Fuji Dağı ve Himalayalar'daki Everest zirvesinden uçuĢlar gerçekleĢtirilmiĢtir.
Ġlk Dünya Yamaç ParaĢütü ġampiyonası Avusturya‟nın Kössen Ģehrinde 1989 yılında
yapılmıĢtır. Sonraki yıllarda düzenlenen müsabakalar, her yıl farklı bir ülkede düzenlenen
uluslararası Çanhavk Yamaç ParaĢütü yarıĢması gibi etkinlikler, bu spor dalının gerek sporcu
ve meraklı, gerekse izleyici açısından turizm potansiyelini göstermektedir.
2.3.12.2. Yamaç ParaĢütü‟nün Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu
Türkiye‟nin yamaç paraĢütünde değerlendirilebilecek yerlerini Ģu Ģekilde sıralamak
mümkündür: Fethiye Ölüdeniz, Bayramören, Çankırı Aluç Köyü, AkĢehir, KaĢ, Ġnönü Eğitim
Merkezi, EskiĢehir, Güzelçamlı Kaplan Kayası takeoff / KuĢadası AYDIN, Ġzmir Bozdağ,
98
2012
Denizli Çökelez Dağı, Denizli Honaz Dağı, Amasya, Bolu Abant, Kayseri Ali Dağ, Erzincan
Munzur Dağı, KeĢiĢ Dağı, Ġstanbul Ormanlı, Gürle Dağı,Orhangazi, Bursa, GölbaĢı Ankara,
Isparta Davraz Dağı, Manisa Spil Dağı, Ġskenderun, Sakarya Serdivan, Sakarya Karagöl,
Samsun-Kocadağ, Ordu-Boztepe, Tekirdağ-Uçmakdere, Tokat - Mercimek Tepe (Turhal),
Tokat - Samandağı (BaĢçiftlik), Tokat - Kabak Tepe ( Bereketli), Tokat - Dönekse ( Niksar),
Isparta Eğirdir Dağı, Mersin - Gelincik Tepesi ve Adana – Kabasakal. Bu yerlerde yükseklik
4.000-5.000 m. arasında değiĢebilmekte, menzilde ise 100-200 km. arasında mesafelere
gidilebilmektedir. Ülkemizde yamaç paraĢütü ile ilgili olarak Türkiye Yelken Kanat ve
Yamaç ParaĢütü Federasyonu kurulmuĢtur. Ayrıca ülkemizde bu sporun eğitimini veren ve
yapan yaklaĢık 40 civarı üniversite kulübü vardır.(Bulu Eraslan, 2007: 206).
Türkiye‟de, 2010 yılında Dünya Yamaç ParaĢütü ġampiyonası Çankırı Bayramören‟de
gerçekleĢtirilmiĢ, 2011 Yamaç ParaĢütü Uzun Mesafe Türkiye ġampiyonası (Denizli XC
Open 2011) Ağustos ayında Denizli Çökelez ve Denizli Nikfer‟de düzenlenmiĢtir.
2.3.13. KuĢ Gözlemciliği
Ornitoloji, kuĢ bilimi demektir ve kuĢlarla ilgili tarihçelerinden yaĢadıkları yerlere,
türlerinden beslenmelerine kadar her Ģeyi incelemektedir. KuĢlarda bitkiler gibi endemik yani
oldukları coğrafyaya özgü bazı özellikler taĢırlar. Ayrıca endemik olmasalar da, yaĢadıkları
bölgenin coğrafi ve fiziki özelliklerinin kuĢlar üzerinde etkileri olabilmektedir.
KuĢ gözlemciliği ise kuĢların davranıĢları, renkleri ve yaĢam ortamları gibi farklı özelliklerini
doğal ortamlarda inceleme ve gözlemleme faaliyetleridir. Bu faaliyetleri gerçekleĢtirme
amacıyla doğada yapılan, kuĢ dünyasını tanıma amaçlı gezilere de kuĢ gözlemciliği turizmi
adı verilmektedir. Bu turizme ilgi duyan çok farklı yaĢ ve meslek grupları söz konusudur.
99
2012
Dünyanın en yaygın hobilerinden biri olan kuĢ gözlemciliği, doğa sevgisini geliĢtirir ve
doğada yürümeyi gerektirdiği için insan sağlığına da faydalıdır. KuĢları düzenli gözlemek
birçok baĢarılı bilim adamı için biyolojik bir kariyerin ilk adımı olmuĢtur ve yine bu tip
gözlemler sayesinde, tarım ilaçlarının insanlara zararları gibi birçok önemli çevresel
değiĢiklik tespit edilmiĢtir. Öyle ki Ġngiltere hükümeti, 15 hayat kalitesi ölçeğinden biri olarak
tarımsal arazideki kuĢların sayılarındaki dalgalanmaları kullanmaktadır.
2.3.13.1. KuĢ Gözlemciliği‟nin Dünyadaki Ekonomik Boyutu
KuĢ gözlemleme ülkemizde az sayıda insan tarafından bilinmesine rağmen Avrupa ve Kuzey
Amerika‟da çok yaygındır. ICBP (Uluslar arası KuĢ koruma Konseyi), OSME (Orta Doğu
Ornitoloji Topluluğu), IWRB (Uluslar arası su kuĢları ve Islak Alanlar AraĢtırma Bürosu),
RSBP (Royal KuĢ Koruma Topluluğu) gibi kuĢ gözlemciliğinde önde gelen pek çok
profesyonel organizasyon, Avrupa, Asya ve Afrika‟da doğal habitatları içinde kuĢları
gözleyip, bölgelerin kuĢ toplumlarını ve belli kuĢ türlerini araĢtırmaktadır. Bunların dıĢında
pek
çok
amatör
kuĢ
gözlem
toplulukları
da
doğal
ortamda
yaban
hayatını
izlemektedirler.(Akpınar, Bulut, 2010)
Dünyada kuĢ gözlemciliği, turizm sektörü içerisinde ciddi bir paya sahiptir. Ġngiltere‟de
geleneksel KuĢ Gözlem Fuarı düzenlenmektedir. 21. Ġngiltere KuĢ Gözlem Fuarı'nda, 61
ülkeden 350'den fazla stant açılmıĢtır. Fuara kuĢ gözlemciliğinin hemen hemen tüm
paydaĢları katılmıĢtır. Fuarda, ornitologlar, turizm Ģirketleri, dernekler, turizm bakanlığı
yetkilileri, kuĢ gözlem için gerekli olan dürbün, teleskop vb malzemelerin satıcı temsilcileri,
bu konuda yayın yapan her türlü yazılı ve görsel medya temsilcileri yer almıĢtır.
ABD‟de doğa hobileri konusunda ulusal ölçekte yapılan en son anketin tahminlerine göre
(NSRE), 16 yaĢ üzerinde olan 69 milyon insan ya da diğer bir deyiĢle Amerika‟nın 16 yaĢ
üzeri nüfusunun üçte biri, anketten önceki 12 ay içinde kuĢ gözlemlemiĢ, tanımlamıĢ ya da
fotoğraflamıĢtır; bu sayı anketten önceki 12 ay içinde balığa gidenler ya da doğa yürüyüĢü
yapanlar kadar büyük bir sayıdır (Cordell&Herbert 2002).
KuĢ gözlemcileri, genelde eğitimli ve iyi gelirli insanlardır. Amerika‟da bir kuĢ gözlemcisinin
ortalama yıllık geliri 50.000 $‟ın üzerindedir ve üçte biri en azından üniversite mezunudur
(Cordell&Herbert 2002).
KuĢ bilimcileri, doğa turizmcileri arasında doğayı koruma konusunda bilinç düzeyi yüksek
olanlardandır. Ayrıca bu alanda kuĢlar için ciddi miktarlarda para harcamaktadırlar.
Amerika‟da 1996‟da kuĢ gözlemciliğine dair harcamaların 23 milyar doların üzerinde olduğu
100
2012
öngörülmektedir. Yine aynı yılda 17,7 milyon kuĢ gözlemcisi evlerinden en az 1 mil (1,6 km)
uzaklaĢarak sadece gezi masrafı olarak 7,6 milyar dolar para harcamıĢlardır. (ABD Ġç ĠĢleri
Bakanlığı, Balık ve Yaban Hayatı Servisi ve ABD Ticaret Bölümü Sayım Bürosu verileri).
Ünlü bir çevre koruma organizasyonu olan NationalAudubonSociety‟nin 600.000 üyesinin
üçte ikisi kuĢçu olduklarını belirtmektedirler (Dickonson&Edmonson 1996). Ortalama bir eko
turizme ilgili turistle karĢılaĢtırıldığında, kuĢ gözlemcileri daha bağımsız, daha ne yapacağını
bilen ve bu iĢe gönülden bağlı kiĢilerdir (Page&Dowling 2002). Birçok kuĢ gözlemcisinin
beklentileri, yüksek düzeydeki gelirleriyle birleĢtiği zaman, ziyaret edilen bölgelere büyük
ekonomik katkılarda bulunabilir (Kerlinger&Brett 1995).
Bu konuda çok az yapılmıĢ araĢtırma olsa da, iyi eğitimleri ve yüksek beklentileri ıĢığında,
diğer eko-turistlere nazaran, kuĢ gözlemciler çevresel etkilerini azaltmak için daha çok caba
göstermekte, çeĢitli ekosistemlerin farklılığına ve önemine saygı duymakta ve gezileri
sırasında istenilen korunan alan giriĢ ücretlerini ödemektedirler(Hill et al. 1997). Aynı
zamanda kuĢ gözlemciliğinin, eko turizm olarak addedilen Masai Mara‟da çitaları araçlarla
kovalamak, Yeni Zelanda kanyonlarında gümbürdeyen sürat tekneleri ya da dünyanın çeĢitli
yerlerinde yüzey toprağını yok eden off-road araç turları gibi aktivitelerden çok daha düĢük
çevresel etkileri vardır (Weaver 1998; Page&Dowling 2002)
2.3.13.2. KuĢ Gözlemciliği‟nin Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu
Türkiye‟deki kuĢ gözlemcisi sayısı, maalesef kuĢ türleri sayısı ile paralel değildir. Ülkemizde
502 farklı kuĢ türü olduğu ve 436‟sının sürekli görülebildiği bilinmesine rağmen, kuĢ
101
2012
gözlemciliği ancak son yıllarda artıĢ göstermektedir. Ülkemizdeki kuĢ türü sayısı Avrupa‟daki
kuĢ türü sayısı kadardır. Türkiye coğrafi yapısı itibariyle zengin sulak arazilere sahiptir.
Ayrıca kuĢların ana göç yolları üzerinde olması nedeniyle de kuĢ türleri çeĢitliliği artmaktadır.
Ülkemizde 1990‟larda 20 kuĢ gözlemcisi varken 2007‟de bu sayının 500‟leri bugün ise
1000‟leri geçtiği tahmin edilmektedir. KuĢ AraĢtırmaları Derneği (yeni adıyla Doğa
AraĢtırmaları Derneği), Ornitoloji AraĢtırma Merkezi, Kuzey Doğa Derneği gibi dernekler bu
alana gönül vermiĢ amatör ve bilim insanlarının kurdukları oluĢumlardır. Türkiye ilk kuĢ
turunu, ancak 2000‟li yıllardan sonra Kars yöresine düzenlemiĢtir.
KuĢ gözlemcisi turistlerin eğitim ve ekonomik düzeylerinin yüksekliği göz önüne alındığında,
öncelikli geliĢtirilecek turizm alanları içerisinde kuĢ gözlemciliğine ilk sıralarda yer
verilmelidir. Hem ekonomik katkıları yüksek hem de doğanın korunmasında bilinçli turistler
oldukları aĢikârdır. Türkiye Turizm Stratejisi‟nde de belirtildiği gibi turizm faaliyetlerinin tüm
yıla yayılmasında ve sürdürülebilir ekoturizm faaliyetlerinin artırılmasında, kuĢ turizmi büyük
bir potansiyele sahiptir. Diğer yandan dünyadaki pazar potansiyelinin büyüklüğü göz önüne
alındığında ülkemizde henüz bakir konumda olan bu alana yapılacak yatırımların önemli
getirileri olacaktır.
Hali hazırda yeterli sayıda yetiĢmiĢ kuĢ rehberlerinin olmaması, tur organizasyonlarının
sayısının azlığı yaĢanan önemli sıkıntılardır. Bu alanda kamu, STK ve özel sektör iĢbirliği ile
yapılacak organizasyonların büyük ses getirebileceği öngörülmektedir.
2.3.14. Fotoğrafçılık – Foto Safari
Günümüzde fotoğrafçılık gerek profesyoneller gerekse amatörler tarafından hem maddi
kazanç elde etmek hem de boĢ vakitleri zevkli bir uğraĢla değerlendirme amacıyla yapılan bir
aktivite halini almıĢtır. Fotoğraf çekmek, turizm içerisinde yapılan önemli ve hatta neredeyse
vazgeçilmez aktivitelerden biridir. Fotoğraf çekimi, farklı amaç taĢıyan bir turizm
aktivitesinde yaĢanılan güzel anların “hatıra” olarak saklanması maksadıyla yapılabildiği gibi,
baĢlı baĢına açık veya kapalı ortamlarda belirli objelerin fotoğrafını çekme amacıyla yapılan
bir aktivitede olabilmektedir. Turizme konu olan “doğa fotoğrafçılığı”, fotoğrafçılığın birçok
dalından biridir. Doğa fotoğrafı, doğal bir yaĢam alanı içindeki canlı, evcil olmayan hayvanlar
ve tarımsal olarak yetiĢtirilmeyen bitkileri, jeolojik oluĢumları, böceklerden buzdağlarına
kadar, doğal sürecin geniĢ çeĢitliliğini tanımlar.
Doğa fotoğrafçılığı, günümüzde ilgi gören fotoğrafçılık alanlarından biridir. Geçtiğimiz son
elli yılda çevre kirliliğinin hızla artması, ekolojik sorunların büyümesi doğaya duyulan ilginin
102
2012
çoğalmasına neden olmuĢtur. Doğa fotoğrafçılığı bu ilgi alanında bilimsel, belgesel ve estetik
yönlerinden önemli iĢlevlere sahiptir. Doğa fotoğrafçılığı çekilen görüntüye veya çekim
yapılan yere göre çeĢitlenmektedir. Bunlar;
• Peyzaj (manzara) fotoğrafçılığı,
• Yabani hayvan fotoğrafçılığı (kuĢ, kelebek, memeli hayvan vb;)
• Yabani çiçek fotoğrafçılığı
• Orman ve ağaç fotoğrafçılığı
• Dağ fotoğrafçılığı
• Durgun ve hareketli sular fotoğrafçılığı
• Mağara fotoğrafçılığı
• Sualtı fotoğrafçılığı
Doğa fotoğrafçılığı geliĢtikçe doğayı koruma amacıyla uyulması gereken bazı kurallarda
ortaya konmaktadır.
AĢağıdaki üç nokta tüm doğa fotoğrafçılarının davranıĢ biçimlerini üzerine kurdukları temeli
oluĢturmaktadır;
1. Özellikle nadir bulunan ve soyu tehdit altındaki türler söz konusu olduğunda konunun
zenginliği, fotoğrafın zenginliğinden daha önemlidir. Bu durum, özünde hem jeolojik hem de
biyolojik konuları kapsar.
2. Yerel ya da ulusal doğayı koruma Ģartları varsa, her koĢulda bunlara uyulmalıdır. Bu Ģart,
gerekli olduğunda giriĢ izinlerinin alınmasını, eğer iĢaretlenmiĢ ise izlenecek patika ve yol
güzergâhlarına uyulmasını kapsar.
3. Tüm durumlarda en yakın çevre ve bazı hallerde de daha geniĢ bir ekolojik alan, türlerin
yaĢamlarını
sürdürebilmeleri
için
bozulmadan
bırakılmalıdır.
Fotoğrafçılar
onları
görüntülemeden önce hassas yaĢam biçimlerinin ihtiyaçları konusunda bilgi sahibi
olmalıdırlar. Sonuç olarak, fotoğraflanan bitkilerin etrafının düzenlenmesi, kuĢ çekimlerinde
içine saklanılacak sabit barınak kullanılması ve benzeri, ortama müdahaleci faaliyetler, en az
düzeyde
tutularak
dikkat
ve
sağduyu
(http://www.patikatrek.com)
103
yoluyla
gerçekleĢtirilmelidir
2012
2.3.14.1. Fotoğrafçılık – Foto Safari‟nin Dünyadaki Ekonomik Boyutu
Foto safari turizmi dünyada oldukça yaygın olan turizm aktivitelerinden biridir. Özellikle
Güney Afrika, Kenya ve Tanzanya gibi vahĢi hayatın halen yaĢandığı yerlerde doğayı
gözlemek ve fotoğraf çekimi yapmak amacıyla kilometrelerce mesafe kat ederek seyahat eden
turistler vardır. Bazen büyük gruplar eĢliğinde gezilebildiği gibi, istenilen görüntünün
yakalanabilmesi için gerekli zamanı harcayabilmek amacıyla sadece 2 kiĢilik turlarda
düzenlenmektedir. Oldukça maliyetli olan bu tür seyahatler özellikle gelir düzeyi yüksek
kiĢiler tarafından tercih edilmektedir. Bunun yanı sıra gelir düzeyi düĢük olsalar dahi bu
konuya meraklı gençler gerekirse satın aldıkları ikinci el makineler ve kendi oluĢturdukları
gruplarla düĢük maliyetli turlar da düzenlemektedirler.
Dünyadaki bu yoğun ilgiden kaynaklanan foto safari turizmi ülkemiz açısından önemli bir
potansiyeldir. Bu potansiyeli fırsata dönüĢtürmek için gerekli alt yapıyı hazırlayarak
markalaĢmayı hedeflemek ve daha sonrada pazarlama faaliyetlerine önem vermek
gerekmektedir.
2.3.14.2. Fotoğrafçılık – Foto Safari‟nin Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu
Türkiye, el değmemiĢ pek çok doğal güzellikleri, flora ve fauna zenginliği, kültürü, folkloru,
müziği, yaĢam Ģekli, yemekleri ve insanı ile foto safari için oldukça elveriĢli bir ülkedir. Bu
amaçla baĢta turizm bakanlığı olmak üzere pek çok seyahat acenteleri, foto safari turları
düzenleyerek, ülkemizin bu eĢsiz güzelliklerini tanımaya ve keĢfetmeye yönelik çalıĢmalar
yürütmektedir.
Ayrıca iklimsel özellikleri dolayısıyla da yılın büyük bir bölümü güneĢli ve aydınlıktır, bu
durum fotoğrafta çok önemli ve gerekli olan ıĢık yapısını sağlamada önemli bir avantajdır.
Ülkemizde
doğa
fotoğrafçılığı
turizmi
genellikle
grup
organizasyonları
eĢliğinde
yapılmaktadır. Bazen yakın mevkilere gidilirken kimi zamanda çekilecek objenin türüne ve
mevsime göre oldukça uzak mevkilere seyahatler düzenlenebilmektedir. Özellikle
büyükĢehirler baĢta olmak üzere üniversite öğrencilerinin yoğun olduğu Ģehirlerde açılan ve
sayıları giderek artan fotoğrafçılık kursları, foto safari turizminin geliĢmesinde önemli rol
oynamaktadır.
2.3.15. ATV
ATV motorunun ismi Ġngilizce “AllTerrainVehicle” adının kısaltılmıĢıdır. ATV, dört tekerlek
üzerinde hareket eden, içten yanmalı motorla güç alan tek ya da çift kiĢilik, her türlü zeminde
yol alabilen bir araçtır.
104
2012
ATV motorları “off-road” ve “on-road” olmak üzere 2 türdür. Kelime anlamlarına göre
Türkçe‟ye uyarlandıklarından dolayı “off-road” motorlar trafiğe çıkması yasak olan, “onroad” motorlar ise trafiğe çıkma izni olan anlamına gelmektedir. Ġkisi arasındaki temel fark
on-road motorların birçok anlamda trafikte yer alan diğer motorlu araçların sahip olduğu
özelliklere sahip olmasıdır. Yani, kask takılması, on-road motorlarda plaka, ruhsat, sigorta,
motorlu taĢıtlar vergisi, muayene gibi zorunluluklar varken off-road motorlarda bu tür
zorunluluklar yoktur. Ayrıca teknik donanımları itibariyle de farklar bulunmaktadır.
Off-road motorlar, hobi amacıyla üretildiğinden dolayı, özel eğitim almak gerekmeksizin
herkesin kullanabileceği Ģekilde tasarlanmıĢtır. ATV turları genelde düzgün yollar yerine
arazide yapıldığı için Ģartlar göz önünde bulundurularak gerekli tedbirler alınmıĢtır. Gece
turları için Ģart olan far, park ve stop lambalarına sahiptir.
Sonuç olarak, atv motorları günümüzün sıkıcı dünyasından kopup, kendine biraz vakit
ayırarak, heyecan yaĢamak isteyenler için tasarlanmıĢ araçlardır. Motosiklet sürmekten
korkan ancak ama bu zevki tatmak isteyenler için özel olarak üretilmiĢ gibidir.
2.3.15.1. ATV Turizminin Dünyadaki Ekonomik Boyutu
ATV ilk olarak Japonya‟da düzgün yolu olmayan köylere veya kırsal alanlara ulaĢım için
tasarlanan üç tekerlekli araçlardı. Ġlk olarak 1970 yılında Honda tarafından üretilen araç daha
sonra Amerika‟da popüler olmuĢtur. Sonrasında diğer markalarda modeller çıkartmıĢ ve bu
araç giderek geliĢmiĢtir. Ġlk dört tekerlekli model Suzuki tarafından üretilmiĢ ve bundan sonra
gerek ulaĢım gerekse sportif amaçlarla kullanılmıĢtır. Zaman içinde güvenlik gerekçesi ile üç
tekerlekli modeller terk edilmiĢ ve sadece dört tekerlekli modeller kalmıĢtır. Ġlk defa Honda
tarafından üretilen 4x4 modeli ile bu segment araçlar ayrıcalıklı bir yere gelmiĢtir.
Sadece ABD‟de 2007 yılında 1,11 milyon motosiklet satıĢı yapılmıĢken ATV satıĢı 759 bin
olmuĢtur. Bu verilerden yola çıkarsak ATV satıĢlarının ve ATV‟ye bağlı spor, turizm vb. her
türlü aktivitenin hem dünyada hem de Türkiye‟de her geçen gün artacağı tahmin edilebilir.
2.3.15.2. ATV Turizminin Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu
Ülkemizde yeni olan ATV araçları ilk olarak geldiğinde arazi aracı muamelesi görmüĢ olsa da
günümüzde motosiklet kategorisindedir ve kullanabilmek için A2 ehliyeti gerekmektedir.
ATV motorunun ülkemizde bir turizm aktivitesi olarak kullanılması son yıllara
rastlamaktadır. . Ekipman ve kullanım olarak motosiklet ile benzer olan ATV araçları off-road
ortamda daha güvenli olduğundan giderek daha fazla tercih edilmekte ve yaygınlaĢmaktadır.
105
2012
Ülkemizin coğrafi ve iklim koĢullarının doğa turizm türlerine uygun olması ATV turizminin
de hızla geliĢmesine neden olmaktadır. BaĢlı baĢına ATV turları düzenlenebildiği gibi diğer
turizm türlerinin yanında sunulan bir aktivite olarak da verilmektedir. Her türlü doğa
koĢullarında hareket kabiliyeti olan ATV motoru ile dağlık, ormanlık araziler, dere yatakları
yakınları gibi doğal ortamlarda tek veya gruplar halinde turlar düzenlenmektedir. ATV
motorunun, özellikle motosiklete göre kullanımının kolay olması, yol olmayan yani
otomobille ulaĢılması güç yerlere gidilmesini kolaylaĢtırması, giderek artan bir ivmeyle talep
görmesine neden olmaktadır.
2.3.16. Mağara Turizmi
Mağara
turizmi,
mağaraların
turizm
olgusu
içerisinde
değerlendirilmesi
temeline
dayanmaktadır. Mağaralar, sahip oldukları görsel güzelliklerin gezilmesi veya sportif
amaçlarla gezilmesi olmak üzere iki Ģekilde kullanılmaktadırlar.
Görsel
amaçlı
kullanımlar
için
mağara içi sarkıt ve dikitler gibi
Ģekiller
bakımından
zengin,
dolaĢımın kolay olması bakımından
yatay yönde geliĢim göstermiĢ ve
kolay
ulaĢım
sağlanabilen
mağaralar seçilmektedir. Bu tür
mağaraların
turistlerin
giriĢleri
kolay
ve
bir
içleri
Ģekilde
gezmelerini sağlamak adına yürüme platformları ve korkuluklar yapılması suretiyle
düzenlenebilmektedir. Ayrıca aydınlatma sağlanarak mağaraların derinliklerine kadar
gidilebilmektedir. Bu tür mağaralar belirlenen özel ücret tarifeleri üzerinden alınan bilet
ücretleri ile gezilebilmektedir.
Sportif amaçlı kullanımlar için derinlik ve uzunluk daha çok önem kazanmaktadır. Sportif
mağaracılıkta önemli olan mağaranın herhangi bir müdahale ile doğal yapısının
bozulmamasıdır. Mağara içi eko sistemin muhafaza edilmesi temel olarak alınmıĢtır. Ġçinde
düzenleme yapılmayan bu mağaraları özel donanımlı mağaracılar gezebilmektedirler.
2.3.16.1. Mağara Turizminin Dünyadaki Ekonomik Boyutu
Özellikle Avrupa ve Amerika BirleĢik Devletlerinde 1900‟lü yıllarla birlikte mağaraların
gezilip görülebilecek bir turizm ürünü haline geldiği görülmektedir. Erken dönemde
106
2012
mağaraların içi turistlerin rahatlıkla gezebilmesini teminen düzenlenmiĢ, aydınlatma
sistemleri hatta raylı sistemler kurulmuĢtur. Ancak 1990‟lı yıllardan itibaren yükselen çevre
bilinci doğrultusunda mağaraların kendine has bir ekolojik sisteme sahip oldukları ve bu eko
sistemin turizm adına bozulmaması gerektiği savunulmuĢtur. Son yıllarda özellikle Avrupa‟da
mağara turizmi daha çok sportif mağara turizmi Ģeklinde yani mağara içi düzenlemeler
olmaksızın, özel ekipmanlar vasıtasıyla gerçekleĢtirilmektedir.
Mağara turizminde dünyanın en önemli destinasyonları arasında ilk sırayı Slovenya
almaktadır. Slovenya‟da bulunan binlerce Kras mağara içerisinde, turistlere hitap eden,
kireçten ve yeraltı sularının oluĢturduğu 20‟den fazla gezilecek mağara yer alamaktadır.
Turistlerin en çok rağbet gösterdikleri mağaralar Postojna ve ġkocjan mağaralarıdır. Škocjan
Mağaraları 1986 yılında UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi‟ne girmiĢtir. Sadece Postojna
mağarasının yıllık ziyaretçi sayısı 28 milyon kiĢidir. Mağara giriĢ ücretleri ve günlük kiĢisel
harcamalar dikkate alındığında bu mağaraları gezmek üzere ülkeye gelen turistlerin Slovenya
ekonomisine ciddi katkı sağladığı açıkça görülebilmektedir.
2.3.16.2. Türkiye‟de Mağara Turizminin Ekonomik Boyutu
Kültür ve Turizm Bakanlığı‟nın yayınladığı bilgilere göre, Türkiye‟de 20.000‟den fazla
mağaranın bulunabileceği öngörülmektedir. Bunlarda 800‟ü MTA, 450 tanesi de değiĢik
kulüp ve derneklerce olmak üzere ancak 1250‟si incelenmiĢtir.
Türkiye‟nin en uzun mağarası, 16 km‟den fazla olan Isparta‟daki Pınargözü Mağarası; en
derin mağarası ise –1453 mt ile Mersin‟deki Peynirlikönü Mağarasıdır. Türkiye‟de 20‟nin
üzerinde mağara, turizme açılmıĢ olup, bunların dıĢında yalnızca uygun ekipman sağlanarak
rehber eĢliğinde girilebilecek özel ilgi gruplarına yönelik bir çok mağara bulunmaktadır.
Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından bir mağaranın turizme kazandırılabilmesi için
Bakanlığın belirlemiĢ olduğu kriterler aĢağıdaki gibidir:
• Mağaranın turizm açısından önem arz eden ve turizme hizmet veren yerleĢim merkezlerine
yakın olması.
• Mağaranın sahip olduğu morfolojik ve diğer oluĢum özelliklerinin farklı ve ilgi çekici bir
takım unsurları taĢıması (kendi özelinde çekici bir özelliğe haiz olması)
• Doğal etkenlerle oluĢan mağaraların yanı sıra insanların barınak, sığınak, ibadet yeri ve
depolamacılık gibi amaçlar için kazdıkları veya oydukları yapay mağaralar da bulunmaktadır.
Bu özellikteki mağaraların arkeolojik ve kültürel değer taĢıması,
107
2012
• Mağaraya ulaĢımın kolay ve rahat sağlanabilmesi
• Mağaraya giriĢin ve çevresinin oraya gelen ziyaretçilere hizmet vermeye uygun düzenleme
yapılmasına (otopark, kafeterya vb.) elveriĢli olması
Mağaranın bu kriterleri taĢıdığının belirlenmesinden sonra,
• Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü tarafından mağara ekolojisi ve can güvenliği
açısından turizm amaçlı kullanımında sakınca bulunup bulunmadığına dair etüt raporu
alınması,
• Sakınca bulunmaması halinde; mağaranın içinde gezi amaçlı yolların açılımına uygun bir
yapı olmasına ve bu kapsamda yapılacak düzenlemelerin ziyaretçilerin güvenle gezebileceği
standartları sunacak kapasite ve duruma uygun olması,
• Bu özellikleri taĢıdığının belirlenmesinden sonra; içinde mimari ve elektrifikasyon
uygulamalarının sağlanabileceği bir ortamın oluĢturulmasının ve bu iĢlemlerin mağara
doğasını bozmayacağının teknik raporlarla kanıtlanması,
• Bu doğrultuda hazırlanan projelerin, ilgili idarece (Turizm Merkezi sınırları içerisinde ise
Kültür ve Turizm Bakanlığı‟nca, Belediye Mücavir Alan sınırları içerisinde ise Belediye
BaĢkanlığı‟nca, Belediye Mücavir Alan sınırları dıĢında ise Bayındırlık Ġl Müdürlüğü‟nce)
onaylanması gerekmektedir.
Proje uygulamasının tamamlanmasını takiben, mülkiyet hakkı saklı kalmak kaydıyla, ilgili
Valilikçe mağara iĢletilmek üzere özel sektöre kiralanabilmektedir. Mağara ekolojisi
açısından mağaranın ziyarete açılmasının sakıncalı olması durumunda ise; sadece bilimsel
amaçlı araĢtırmalar için mağaraya girilmesine izin verilmektedir.
Hakkında korunması gerekli tescilli kültür varlığı kararı bulunan mağaralar için Kültür ve
Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü‟nden izin alınması
gerekmektedir. Ülkemizde mağaralar konusunda henüz yasal bir düzenleme bulunmaması
sebebiyle hiçbir kurum bu konuda direkt yetkiye sahip değildir. Bu açıdan ülkemiz mağaraları
mevzuat açısından Orman ve Su iĢleri Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Maden
Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü arasında bir noktada durmaktadır.
Ülkemizde bulunan turizme açık mağaralar Ģu Ģekilde sıralanmaktadır.
• DamlataĢ Mağarası - Antalya
• Dim Mağarası - Kestel-Alanya / Antalya
• ZeytintaĢı Mağarası- Antalya
• Gürcüoluk Mağarası - Bartın
108
• Ġnsuyu Mağarası - Burdur
• Kaklık Mağarası - Denizli
• Dodurgalar Mağarası – Denizli
• Karaca Mağarası - GümüĢhane
• Zindan Mağarası - Isparta
• Mencilis Mağarası - Karabük
• Dupnisa Mağarası - Kırklareli
• Tınaztepe Mağarası - Konya
• Ballıca Mağarası - Tokat
• Gökgöl Mağarası - Zonguldak
2012
3. YALOVA ĠLĠN‟DE DOĞA TURĠZMĠ
3.1.Yalova Ġlinde Doğa Turizmi ve Önemi
Ġnsan yaĢamı boyunca, saklanmak, korunmak, barınmak, beslenmek için doğa ile iç içe
binlerce yıl yaĢamıĢtır. Yakın yüzyıllarda ise, yaĢadığı yeri keĢfetmek, Ģehrin gürültü ve
karmaĢasından uzaklaĢmak, doğada yeteneğini ispatlamak için kendine fırsat yaratmıĢtır.
Bunun için bireysel veya grup olarak yürüyüĢ ve doğa sporları yapma ihtiyacını kendinde
hissetmiĢtir.
Ormanlarda yapılan yürüyüĢler, spor olduğu kadar bir psikolojik stres atma ve tedavidir.
Yalova ve çevresinde yaĢayanlar olarak elimizin altında olan bu olanakları bizler de
değerlendirmeliyiz. %60‟ı ormanlarla kaplı olduğu Yalova‟da kendimizi mutlu ve huzurlu
hissetmemiz için birçok neden var. Sözgelimi trekking faaliyetlerinin tümü orman içlerinde
yapılır. Ġstanbul ve diğer çevre illerden Yalova‟ya, buradan da tüm rota baĢlangıçlarına
ulaĢım çok kolaydır. Parkurların tümünde çeĢmeler ve su kaynakları vardır. Her tür yaĢ ve
performansa uygun rota seçenekleri olmakla beraber, rotalar kayda değer tehlikeler
içermemektedir. Doğal bitki ve hayvan varlığı ile zengin biyoçeĢitlilik trekking için çok
uygundur. YürüyüĢ parkurlarında fotoğraf çekimi için uygun manzara seyir noktaları
mevcuttur. DeğiĢik kültürlere sahip köylerimizde yaĢayan insanlar sıcakkanlı ve
misafirperverdir.
Tüm insanlar için mutluluk ortamı doğa ve tabiattır. Herkes ormanda gezdiği zaman, doğal bir
patikadan yürüdüğü zaman mutlu olur. Doğanın kucağında insanlar ağaca odun olarak
bakmamayı ve böceği haĢarat olarak görmemeyi öğrenir. Böylece zengin doğal kaynakların
fakir bekçiliğinden kurtulan insanoğlu, bir zihniyet değiĢimi ile doğanın eĢsiz güzelliğini
tahrip etmeden ve biyolojik zenginliğin farkına vararak gelecek nesillere paha biçilemez bir
miras bırakacaktır.
109
2012
3.2. Yalova Ġlinde Faaliyet Gösteren Doğa Turizmi ile Ġlgili Sivil Toplum KuruluĢları
Yalova PerĢembe AkĢamı Bisikletçileri
Yamaç ParaĢütçüleri Derneği
Pusula Doğa Etkinlikleri Grubu
Yalova Doğa YürüyüĢçüleri Grubu
Yalova Fotoğraf Amatörleri Derneği
3.3. Yalova Ġlinde Doğa Turizmine Yönelik Yapılan Projeli ÇalıĢmalar
3.3.1. YeĢil-Mavi Turizm Seyir Yolu Projesi
“YeĢil-Mavi
Turizm
Seyir
Yolu
Projesi‟‟,
ülke
çapında
uygulamaya
konulan
KÖYDES(Köylerin Altyapısının Desteklenmesi)Projesi ile iliĢkilendirilmiĢ bir projedir.
Ġzmit tarafından gelindiğinde, Altınova Ġlçesi Hersek Köyü‟nden baĢlayıp, Armutlu Ġlçesinde
tamamlanan 127 km. YeĢil-Mavi Yol uzunluğu, 62 km. bağlantı yolları ile toplam 250 km.‟yi
bulan ve çeĢitli tarihi, turistik ve doğal güzellikleri içinde barındıran bir projedir.
Harita 8: YeĢil-Mavi Turizm Seyir Yolu
Kaynak: Yalova Valiliği
Alternatif turizmi geliĢtirmeye yönelik önemli bir projedir. Proje kapsamında düzenlenen
doğa yürüyüĢ parkurları ve turizm seyir yolları birçok seyir noktasını, kaplıcaları, organik
tarım havzalarını, yayla ve Ģelaleleri, arkeolojik ve doğal değerleri içinde barındıran zengin
bir potansiyele sahiptir.
Hemen tamamı trekking, fotosafari gibi doğa turizmine uygun bir bölgedir. Samanlı Dağları
eteklerindeki alan ise, doğa tutkunları için birçok motorkros parkurunu barındırmaktadır.
Proje çerçevesinde, orman, yayla ve Ģelalelere daha kolay ulaĢabilmek amacıyla, sahillere dik
110
2012
açılmıĢ yollara ilave olarak, 2007 yılında sahile paralel orman içi seyir, foto ve jeep safari,
motor sporları, dağ ve doğa yürüyüĢ yolları açılmıĢtır.
Alternatif turizmi geliĢtirme anlayıĢının can damarı konumundaki bu yol ile, bir tarafında
Marmara Denizi, diğer tarafında Ġznik Gölü ve Gemlik Körfezi bulunan geniĢ bir turizm
havzası ortaya çıkartılmıĢtır.
YeĢil-Mavi Yol Projesi kapsamındaki güzergahlar ve konaklama, seyir noktaları aĢağıdaki
gibidir:
Hersek (Hersek Camii ve Gölü), Altınova Merkez, SubaĢı, Soğuksu, Çobankale ve Ballı
Kaya, Karadere, Fevziye (Fevziye GüreĢleri), Tevfikiye, Aktoprak, Sermayecik, Burhaniye,
Sugören, Güneyköy-BeĢpınarlar Tepesi
Karadere-Ġlyasköy-Denizçalı-KabaklıTaĢköprü
Burhaniye-Çukurköy-Dereköy-Laledere-Gacık-Çiftlikköy
Sugören-Elmalık-Kirazlı-Yalova Merkez-Yürüyen KöĢk
Gacık- Elmalık-Kirazlı-Yalova Merkez-Yürüyen KöĢk
Güneyköy-Kurtköy-Kapılı Çınarlar
Kurtköy-Yenimahalle-Kadıköy-Çınarlı Yol-Karaca Arboretum-Samanlı-Yalova Merkez
Yenimahalle-Gökçedere Barajı-Termal-Termal Kaplıcaları-Atatürk KöĢkü-SudüĢen ġelalesi
Termal-Ortaburun-Çınarcık-TeĢvikiye-Hasanbaba-Erikli Çifte ġelaleler-Erkli Kent OrmanıKarlık Yaylası-Dipsiz Göller-Delmece Yaylası-Onno Tunç Anıtı-Selimiye-Hayriye-Narlı
Kapaklı-Hayriye
Mecidiye-Hayriye-Narlı
Armutlu-Mecidiye-Fıstıklı
Erikli Çifte ġelaleler-Erikli Kent Ormanı-Karlık Yaylası-Dipsiz Göller-Esenköy ġelalesi
Projenin amaç ve hedefleri aĢağıdaki gibi belirlenmiĢtir:
“Yalova, denizi, zengin orman varlığı, verimli tarım toprakları, termal olanakları, bozulmamıĢ
doğal güzellikleri, Ġstanbul gibi büyük bir metropole yakınlığı nedeniyle önemli bir turizm
potansiyeline sahiptir. Bu potansiyelin, ekonomik kalkınma açısından değerlendirilmesi ve
gelecekte artan Ģekilde fayda yaratabilmesinin, bu değerlerin korunması ve geliĢtirilmesiyle
mümkün olabileceği düĢüncesinden hareketle; Çevre ile uyumlu, doğanın korunmasına ve
111
2012
organik tarımın geliĢmesine hizmet edecek, yörenin sosyal ve kültürel yapısını koruyacak
alternatif turizm türlerinin geliĢtirilmesi fikri YeĢil-Mavi Turizm Seyir Yolu Projesinin
baĢlangıcını oluĢturmaktadır.
Turizmin, yerel halkın geçimine katkıda bulunacak Ģekilde geliĢtirilmesini sağlamak,
Doğal ve geleneksel çevreyi korumak ve iyileĢtirmek,
Yerel halkı, doğa ve sosyo-kültürel özelliklerin korunmasına yönelik olarak bilinçlendirmek,
Yerel halkın, yaĢadıkları yörenin doğal ve kültürel değerleri sayesinde ekonomik gelir elde
etmesi sonucu, bu değerlerin koruyucusu olmasını sağlamak,
Sahip olunan biyolojik çeĢitliliğin korunmasını sağlamak,
Çevre kirliliğini önlemek,
Turizmle birlikte,sektörle uyumlu diğer sektörlerin geliĢmesini sağlamaktır.”
3.3.2.Yalova Ekoturizminde Trekking Parkurları Projesi
Nüfusun hızlı artıĢı, sanayinin geliĢmesi ile birlikte son yıllarda oluĢan aĢırı kentleĢme; yaĢam
koĢullarının güçleĢmesi ve diğer olumsuz faktörler göz önüne alındığında turizm
etkinliklerinin önemi gün geçtikçe artmaktadır. Ancak dünyadaki ekonomik, sosyal, siyasal ve
teknolojik geliĢmelere paralel olarak turizm tüketim kalıplarında da son yıllarda önemli
değiĢimler gözlenmiĢtir. Bu çerçevede “ekoturizm” adında alternatif bir turizm alanının ön
plana çıktığı görülmektedir. Ekoturizm faaliyeti kapsamında Doğu Marmara Kalkınma Ajansı
(MARKA)‟nın Doğrudan Faaliyet Desteği ile Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğümüzce (Mülga)
Yalova genelindeki yürüyüĢ parkurlarının (treeking parkurları) tespiti yapılarak, toplumun
özellikle “biyoçeĢitlilik” konusuna duyarlı olması ve bölgenin sosyal ve ekonomik yönden
kalkınması hedeflenmektedir. Bu çerçevede “Ekoturizm Gönüllülerine” 13-16 Eylül 2011
tarihleri arasında Uygulama Oteli‟nde eğitim verilmiĢtir.
Genel amaçlar: Ekosistem yaklaĢımı ile doğal kaynaklara zarar vermeden en yüksek fayda
sağlamak suretiyle bölgenin sosyal ve ekonomik yönden kalkınmasına hizmet etmek. Yöre
insanının ve gelen ziyaretçilerin bölgenin ekolojik ve biyolojik zenginliğine dikkatini çekmek.
Sürdürülebilir çevre anlayıĢını toplumun tüm kesimlerine anlatmak, toplumsal bir bilinç
oluĢturmak. Bölge insanını zengin doğal kaynakların fakir bekçiliğinden kurtarmak.
Özel Amaçlar: Ġnsanların dinlenme, eğlenme ve rekreasyonel ihtiyaçlarına cevap verecek
doğal trekking parkurları oluĢturmak. Yöre insanına istihdam sağlayarak, aile bütçelerine
112
2012
ekonomik katkıda bulunmak. Bölgenin peyzaj potansiyelleri ve estetik kaynak değerlerini
ortaya çıkarmak ve bu değerlere azami hassasiyet göstermek suretiyle doğal kaynakların
topyekün korunmasına zemin hazırlamak. Yörenin flora, fauna ve ekolojisi dikkate alınarak
tanıtım ve pazarlama stratejilerinin belirlenmesini sağlamak. Ġnsanların stresli Ģehir
yaĢantısından bir süre uzaklaĢması için doğayla baĢbaĢa hoĢ vakit geçirmelerini sağlamak.
Kültürler arası alıĢveriĢ, tüketici ve üretici arasındaki iliĢkilerin ĢeffaflaĢması ve iki grupta da
ekolojik döngülere ve birbirlerine karĢı sorumluluk bilincinin geliĢmesine destek olmak.
Çevre mahallelerde ve köylerde yaĢayan belli sayıda kiĢiye ekoturizm eğitimi verilerek çevre
bilincinin oluĢturulması ve yaygınlaĢtırılmasını sağlamak. Hedef kurumların (yerel halk,
turist, tur acenteleri, ilgili kamu kurumları) ekoturizm konusunda bilinçlendirilmesini
sağlamak.
Elde Edilen Sonuçlar: Biyolojik çeĢitliliğin korunmasına katkıda bulunmak. Korumakullanma dengesi gözetilerek trekking parkurları tasarlamak. Halkın rekreatif, dinlenme,
macera, heyecan vb. taleplerini karĢılamak. Bölgesel kalkınmaya hizmet etmek.Çevresel
sürdürelebilirlik konusunda toplumsal bir bilinç oluĢturarak, doğa sevgisini arttırmak ve
ekoturizm ile bölgenin markalaĢmasını sağlamak.Yenilenemeyen kaynakların kullanımına
azami dikkat göstermek. Çevreyle uyumlu, doğal ve geleneksel sosyo-kültürel yaĢamla içi içe
geçen, yöresel bitki örtüsünü ve yaban hayatını koruyan turizm alt yapı yatırımlarının
gerçekleĢtirilmesini sağlamak. AĢırı kullanımın önüne geçmek ve atıkların azaltılmasını
sağlamak. Kurumsal kimliği güçlendirmek. Bilimsel çalıĢma, araĢtırma ve eğitim amaçlı
gelen ziyaretçi sayısını arttırmak.
Proje 2011 yılının Eylül ayında tamamlanmış olup 10 adet adet parkur belirlenmiştir. Proje
ile çalışmanın sonuçları ektedir.( Ek:1)
3.4. YALOVA ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠNĠ DESTEKLEYEN OLGULAR
3.4.1. Yalova Ġlinde Bulunan Korunan Alanlar
3.4.1.1. Yalova Ġlindeki Tabiat Parkları
Yalova Ġlimizde 2 adet tabiat parkı bulunmaktadır.
Delmece Yaylası Tabiat Parkı : 2008 yılı tescilli olup alanı 19,76 Ha. dır. Bakanlık
Makamı‟nın 11/07/2011 tarih ve 903 sayılı Olur‟ları ile Tabiat Parkı ilan edilmiĢtir. ĠĢletici
olarak Yalova Turizm Birliği (YATUB) 10.03.2010 tarihinde yeri teslim almıĢtır. 'Delmece
Yaylası Tabiat Parkı' GeliĢme Planı 2873 sayılı Milli Parklar Kanununun 4. maddesi ve Milli
113
2012
Parklar Yönetmeliğinin 13. Maddesine istinaden 05.11.2012 tarihinde Orman ve Su ĠĢleri
Bakanlığımızca onaylanarak yürürlüğe girmiĢtir.
Resim: Delmece Yaylası Tabiat Parkı
Harmankaya Tabiat Parkı : 2011 yılı tescilli olup alanı 0,6 Ha. dır. Bakanlık Makamı‟nın
11/07/2011 tarih ve 903 sayılı Olur‟ları ile Tabiat Parkı ilan edilmiĢtir. „Harmankaya Tabiat
Parkı' GeliĢme Planı 2873 sayılı Milli Parklar Kanununun 4. maddesi ve Milli Parklar
Yönetmeliğinin 13. Maddesine istinaden 05.11.2012 tarihinde Orman ve Su ĠĢleri
Bakanlığımızca onaylanarak yürürlüğe girmiĢtir.
Resim: Harmankaya Tabiat Parkı
114
2012
3.4.1.2. Yalova Ġlindeki Sulak Alanlar
Ġlimizde sulak alan olarak Hersek Lagünü (Yaban ördekleri ve kaz türleri, flamingo, kız kuĢu,
su çulluğu, kara batak, kuğu, balıkçıl türleri) 150 ha. alana sahip olup derinlik en fazla 0,60,9 metredir. GeçmiĢ yıllarda ticari olarak balıkçılık yapılmıĢ, ancak günümüzde balık türleri
ve popülasyon yoğunluğu kaybolmuĢtur. Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği‟nin 17.
maddesi uyarınca Ulusal Sulak Alan Komisyonu üyesi kurum ve kuruluĢların temsilcilerinin
oluĢturduğu Teknik ÇalıĢma Grubu ile Hersek Gölü Sulak Alan koruma bölgeleri 17 EKĠM
2007 tarihinde gerçekleĢtirilmiĢtir. Ulusal Sulak Alan Komisyonu ve Bakanlığımızın onayına
müteakip kesinleĢecektir. Bu sürecin bir an önce tamamlanması Müdürlüğümüzce çok önemli
görülmektedir.
Resim: Hersek Lagünü
2012 yılı kış ortası sukuşu sayımlarında Hersek Lagünü’nde 37 türden 5356 sukuşu sayılmıştır.
Alanda Görülen Kuş Türlerinin Koruma Durumları
Tür adı
Türkçe İsim
Bilimsel İsim
IUCN
Bern
1
Küçük batağan
Tachybaptus ruficollis
LC
Ek II
2
Bahri
Podiceps cristatus
LC
Ek III
3
Kara boyunlu batağan
Podiceps nigricollis
LC
Ek II
4
Karabatak
Phalacrocorax carbo
LC
Ek III
5
Tepeli karabatak
Phalacrocorax aristotelis
LC
Ek II
6
Küçük karabatak
Phalacrocorax pygmeus
LC
Ek II
7
Küçük ak balıkçıl
Egretta garzetta
LC
Ek II
8
Büyük ak balıkçıl
Casmerodius albus
LC
Ek II
9
Gri balıkçıl
Ardea cinerea
LC
Ek III
10
Leylek
Ciconia ciconia
LC
Ek II
115
2012
11
Çeltikçi
Plegadis falcinellus
LC
Ek II
12
Kaşıkçı
Platalea leucorodia
LC
Ek II
13
Flamingo
Phoenicopterus ruber
LC
Ek II
14
Kuğu
Cygnus olor
LC
Ek III
15
Ötücü kuğu
Cygnus cygnus
LC
Ek II
16
Angıt
Tadorna ferruginea
LC
Ek II
17
Suna
Tadorna tadorna
LC
Ek II
18
Fiyu
Anas penelope
LC
Ek III
19
Boz ördek
Anas strepera
LC
Ek III
20
Çamurcun
Anas crecca
LC
Ek III
21
Yeşilbaş
Anas platyrhynchos
LC
Ek III
22
Kılkuyruk
Anas acuta
LC
Ek III
23
Çıkrıkçın
Anas querquedula
LC
Ek III
24
Kaşıkgaga
Anas clypeata
LC
Ek III
25
Elmabaş patka
Aythya ferina
LC
Ek III
26
Tepeli patka
Aythya fuligula
LC
Ek III
27
Altıngöz
Bucephala clangula
LC
Ek III
28
Sütlabi
Mergellus albellus
LC
Ek III
29
Tarakdiş
Mergus serrator
LC
Ek III
30
Saz delicesi
Circus aeruginosus
LC
Ek II
31
Gökçe delice
Circus cyaneus
LC
Ek II
32
Atmaca
Accipiter nisus
LC
Ek II
33
Şahin
Buteo buteo
LC
Ek II
34
Küçük orman kartalı
Aquila pomarina
LC
Ek II
35
Bıldırcın
Coturnix coturnix
LC
Ek III
36
Sutavuğu
Gallinula chloropus
LC
Ek III
37
Sakarmeke
Fulica atra
LC
Ek III
38
Poyrazkuşu
Haematopus ostralegus
LC
Ek III
39
Uzunbacak
Himantopus himantopus
LC
Ek II
40
Halkalı küçük cılıbıt
Charadrius dubius
LC
Ek II
41
Halkalı cılıbıt
Charadrius hiaticula
LC
Ek II
42
Akça cılıbıt
Charadrius alexandrinus
LC
Ek II
43
Atın yağmurcun
Pluvialis apricaria
LC
Ek III
44
Gümüş yağmurcun
Pluvialis squatarola
LC
Ek III
45
Büyük kumkuşu
Calidris canutus
LC
Ek III
46
Küçük kumkuşu
Calidris minuta
LC
Ek II
47
Kara karınlı kumkuşu
Calidris alpina
LC
Ek II
48
Döğüşkenkuş
Philomachus pugnax
LC
Ek III
49
Suçulluğu
Gallinago gallinago
LC
Ek III
50
Çamurçulluğu
Limosa limosa
NT
Ek III
51
Sürmeli kervançulluğu
Numenius phaeopus
LC
Ek III
116
2012
52
Kervançulluğu
Numenius arquata
NT
Ek III
53
Kara kızılbacak
Tringa erythropus
LC
Ek III
54
Kızılbacak
Tringa totanus
LC
Ek III
55
Yeşilbacak
Tringa nebularia
LC
Ek III
56
Yeşil düdükçün
Tringa ochropus
LC
Ek II
57
Dere düdükçünü
Actitis hypoleucos
LC
Ek III
58
Taşçeviren
Arenaria interpres
LC
Ek III
59
Büyük karabaş martı
Larus ichthyaetus
LC
Ek III
60
Akdeniz martısı
Larus melanocephalus
LC
Ek II
61
Karabaş martı
Larus ridibundus
LC
Ek III
62
İnce gagalı martı
Larus genei
LC
Ek II
63
Küçük gümüş martı
Larus canus
LC
Ek III
64
Gümüş martı
Larus cachinnans
LC
Ek III
65
Gülen sumru
Sterna nilotica
LC
Ek II
66
Kara gagalı sumru
Sterna sandvicensis
LC
Ek II
67
Sumru
Sterna hirundo
LC
Ek II
68
Küçük sumru
Sterna albifrons
LC
Ek II
69
Bıyıklı sumru
Chlidonias hybrida
LC
Ek II
70
Kara sumru
Chlidonias niger
LC
Ek II
71
Ak kanatlı sumru
Chlidonias leucopterus
LC
Ek II
72
Üveyik
Streptopelia turtur
LC
Ek III
73
Ak karınlı ebabil
Tachymarptis melba
LC
Ek II
74
Arıkuşu
Merops apiaster
LC
Ek II
75
Bozkır toygarı
Calandrella brachydactyla
LC
Ek II
76
Tepeli toygar
Galerida cristata
LC
Ek III
77
Tarlakuşu
Alauda arvensis
LC
Ek III
78
Kırlangıç (kır kırlangıcı)
Hirundo rustica
LC
Ek II
79
Ev kırlangıcı
Delichon urbicum
LC
Ek II
80
Çayır incirkuşu
Anthus pratensis
LC
Ek II
81
Kızıl gerdanlı incirkuşu
Anthus cervinus
LC
Ek II
82
Dağ incirkuşu
Anthus spinoletta
LC
Ek II
83
Sarı kuyruksallayan
Motacilla flava
LC
Ek II
84
Ak kuyruksallayan
Motacilla alba
LC
Ek II
85
Kızılgerdan
Erithacus rubecula
LC
Ek II
86
Bülbül
Luscinia megarhynchos
LC
Ek II
87
Çayır taşkuşu
Saxicola rubetra
LC
Ek II
88
Taşkuşu
Saxicola torquatus
LC
Ek II
89
Boz kuyrukkakan
Oenanthe isabellina
LC
Ek II
90
Karatavuk
Turdus merula
LC
Ek III
91
Kamışbülbülü
Cettia cetti
LC
Ek II
92
Saz kamışçını
Acrocephalus scirpaceus
LC
Ek II
117
2012
93
Ak mukallit
Hippolais pallida
LC
Ek II
94
Akgerdan
Sylvia communis
LC
Ek II
95
Çıvgın
Phylloscopus collybita
LC
Ek II
96
Sarıasma
Oriolus oriolus
LC
Ek II
97
Kızıl sırtlı örümcekkuşu
Lanius collurio
LC
Ek II
98
Alakarga
Garrulus glandarius
LC
yok
99
Saksağan
Pica pica
LC
yok
100
Küçük karga
Corvus monedula
LC
yok
101
Ekin kargası
Corvus frugilegus
LC
yok
102
Leş kargası
Corvus corone
LC
yok
103
Sığırcık
Sturnus vulgaris
LC
yok
104
Serçe
Passer domesticus
LC
yok
105
Söğüt serçesi
Passer hispaniolensis
LC
Ek III
106
Ağaç serçesi
Passer montanus
LC
Ek III
107
İspinoz
Fringilla coelebs
LC
Ek III
108
Küçük iskete
Serinus serinus
LC
Ek II
109
Florya
Carduelis chloris
LC
Ek II
110
Saka
Carduelis carduelis
LC
Ek II
111
Ketenkuşu
Carduelis cannabina
LC
Ek II
112
Kocabaş
Coccothraustes coccothraustes
LC
Ek II
113
Tarla çintesi
Miliaria calandra
LC
Ek III
IUCN Tehdit Kategorileri
1960‟larda dikkatlerin türlerin tükenmeleri sorununun üzerinde yoğunlaĢması üzerine
türler için kırmızı liste kavramı ortaya çıkmıĢtır. Bunlar, türleri karĢı karĢıya bulundukları risk
faktörleri ve soylarının yok olma sınırına yakınlıkları göz önüne alınarak yapılmıĢ listelerdir.
IUCN‟ nin (Dünya Koruma Birliği) uzman komisyonları tarafından hazırlanan listeler, eldeki
veriler kullanılarak küresel düzeyde hazırlanır ve güncelleĢtirilir. Bazı ülkeler, kendi ülkeleri
seviyesinde de kırmızı listeler hazırlamıĢlardır.
Tehdit kategorileri, kırmızı listelerde ve uluslararası metinde kullanıldığı
biçimiyle aĢağıdaki gibidir.
1. Yok Oldu (Extinct / EX): Türün son bireyinin öldüğü konusunda hiçbir Ģüphe yoktur.
2. Doğal Olarak Yok Oldu (Extinct in Wild / EW): Türün, doğal davranıĢlarını, kendi
doğal yaĢam alanında yerine getirebilen bir bireyi kalmamıĢtır. YaĢayan bireyler, insan
yardımı ile sınırlandırılmıĢ bir alanda yaĢamlarını sürdürmektedirler.
3. Tehdit Altında: Bu kategori, karĢı karĢıya bulundukları tehlikeler açısından üç ayrı alt
gurupta incelenmektedir.
 Kritik (Critically Endangered / CR): Tür, çok yakın bir gelecekte, çok yüksek yok
olma riski altındadır.
118
2012
 Tehlikede (Endangered / E): Tür, kritik olmasa da yakın bir gelecekte, yüksek yok
olma (doğal olarak) tehlikesi ile karĢı karĢıyadır.
 Hassas (Vulnerable / VU): Tür, orta derecede yüksek yok olma riski (doğal olarak)
altındadır.
4. DüĢük Risk Altında (Lower Risk / LR): Yukarıdaki kategorilere uymayan türler,
“DüĢük Risk Altında” kategorisi kapsamında sınıflandırılır. Üç alt kategorisi vardır.
5. Korumaya Bağımlı (Conservation Dependent / CD): Tür, önlem alınmadığı taktirde,
beĢ yıl içerisinde yukarıdaki kategorilerden birine girebilecek riski taĢır.
6. Tehlike Altına Girebilir (Near Threatened / NT): Tür, korumaya bağımlı olarak
nitelendirilemez ancak “Hassas” kategorisine çok yakındır.
7. Öncelikli Değil (Least Concern / LC): Tür, “Korumaya Bağımlı” veya “Tehlike Altına
Girebilir” kategorileri dıĢındadır. Koruma çalıĢmaları bu tür için öncelikli değildir.
8. Nadir (Rare / R): Tür, yaĢam alanı sınırlı veya küçük popülasyonlar halinde
yaĢamasından ötürü tehlike altındadır.
9. Bilgi Eksikliği (Data Deficient / DD): Söz konusu türün yaĢam alanı, biyolojisi,
dağılımı, toplam popülasyonu, tehditler ve son durumu hakkında yeterli bilgi
edinilememiĢtir.
10. DeğerlendirilmemiĢ (Not Evaluated / NE): Yukarıda adı geçen kriterlere göre henüz
değerlendirilmemiĢ olan türlerdir.
3.4.1.3. Yalova Ġlindeki Mesire Yerleri-Açık Alanlar
Yalova Ġlindeki Mesire Yerleri
Sıra No
Mesire Yeri Adı
Tipi
Alanı (m2)
ġefliği
1
Gökçetepe Orman Ġçi
C
11,995.00
Yalova
C
10,000.00
Yalova
C
3,670.46
Yalova
C
4,184.00
Yalova
C
10,658.00
Yalova
Dinlenme Yeri
2
Kapılıçınar Orman Ġçi
Dinlenme Yeri
3
Kaptan Orman Ġçi Dinlenme
Alanı
4
Kurtköy Odaiçi Orman Ġçi
Dinlenme Yeri
5
Üvezpınar Orman Ġçi
Dinlenme Yeri
6
Termal Kestanepınarı
C
6,233.00
Yalova
7
Arapkuyusu Orman Ġçi
C
215,020.00
TaĢköprü
Dinlenme Yeri ( Saha
Büyültüldü10.09.2009)
119
8
ÇavuĢ Çiftliği Orman Ġçi
2012
C
10,917.00
TaĢköprü
C
11,777.43
TaĢköprü
C
16,700.00
TaĢköprü
C
34,693.47
TaĢköprü
C
2,572.00
TaĢköprü
C
10,000.00
TaĢköprü
C
40,193.00
TaĢköprü
C
31,400.00
Çınarcık
C
6,000.00
Çınarcık
C
1,954.00
Çınarcık
C
35,968.00
Çınarcık
C
32,530.00
Çınarcık
C
3,428.00
Çınarcık
Dinlenme Alanı
9
Geyikdere Orman çi
Dinlenme Yeri
10
Höyüktepe (Pilavtepe) Orman
Ġçi Dinlenme Yeri
11
Ġstihkamtepe Orman Ġçi
Dinlenme Yeri
12
Koyun Gölleri Orman Ġçi
Dinlenme Yeri
13
TaĢköprü Orman Ġçi
Dinlenme Yeri
14
Kirazlı Orman Ġçi Dinlenme
Yeri
15
Erikli Yayla Orman Ġçi
Dinlenme Yeri
16
Bakacak Orman Ġçi Dinlenme
Yeri
17
ġelale Orman Ġçi Dinlenme
Yeri
18
Hasanbaba Orman Ġçi
Dinlenme Yeri
19
Pomağın Tarlası Orman Ġçi
Dinlenme Yeri
20
Üç Reisler Orman Ġçi
Dinlenme Yeri
21
Yalova Kent Ormanı
C
80,000.00
Çınarcık
22
TeĢvikiye Kum Plajı
A
24.12 Hk
Çınarcık
23
Esenköy Çınarlıdere
C
5,543.00
Çınarcık
24
Çalıderesi Orman Ġçi
C
18,936.37
Armutlu
C
6,008.00
Armutlu
Dinlenme Yeri
25
Fıstıklı Orman Ġçi Dinlenme
Yeri
120
2012
Yalova ili doğal değerler açısından zengin bir bölgede yer almaktadır. Dağları,
ormanları, yaylaları, soğuk kaynak suları, akarsuları, Ģifalı suları ile doğal birçok
mesire yerine sahiptir.
UlaĢılabilen bu tür yerlerin dıĢında doğal anlamda keĢfedilebilecek birçok değerin de mevcut
olduğu söylenebilir.
Ġldeki mevcut mesire alanlarının en önemlileri; Çınarcık ilçesinde; Kent Ormanı, Hasan Baba
Korusu, Esenköy‟de Bülbül Deresi ile ġenköy‟de Ali Baba Mesire Alanlarıdır. Bunlar, yoğun
ağaçlık alanlardır. Yine Çınarcık-TeĢvikiye‟deki Erikli, Karlık ve Delmece Yaylaları da üstün
doğal güzelliklere sahiptir. 800m. Yükseklikte ki yaylalar, piknik dıĢında yürüyüĢ ve dağ
bisikleti gibi gelenlere çok çeĢitli olanaklar sunar. Altınova‟da Hersek Gölü çevresinde,
Sermayecik ve Geyikdere‟de, Merkez‟de Sugören Höyüktepe‟de, Elmalık,Kirazlı ve
Kurtköy‟de küçüklü büyüklü mesire alanları mevcuttur. Bu alanlarda büfeler, masa-bank,
ocak, tuvalet gibi tesisler bulunmaktadır.
Merkez Yenimahalle‟de ise henüz uygulanmamıĢ bir mesire alanı projesi vardır.
Kent Ormanı: Yalova‟ya 29 km. mesafede olup yolu asfalttır. Kent Ormanı 2005 yılında
düzenlenmiĢ ve halkın kullanımına açılmıĢtır. Yalova Orman ĠĢletme Müdürlüğü, Çınarcık
Orman ĠĢletme ġefliği sınırlarında yer alan Çınarcık ilçesi, TeĢvikiye Beldesi, Erikli
Yaylası‟nda yer almaktadır. Yalova tarafından gelen ziyaretçiler, Çınarcık, TeĢvikiye
güzergahını takip edip, Armutlu, Gemlik yönüne devam ederek, Bursa tarafından gelen
ziyaretçiler ise yolu asfaltlanmıĢ olan Hayriye ve Selimiye Köyleri ile Delmece Yaylası
istikametinden Kent Ormanı‟na ulaĢabilmektedir.
Alanı 95 ha. olan Kent Ormanı‟nın içinde, 2 km. yürüyüĢ patikası, çok amaçlı salon, çocuk
oyun alanları, spor alanları, oturma ve dinlenme gurupları, tuvalet, çeĢme, piknik yerleri,içme
suyu ve lavabolar, asma köprü, seyir terasları, Erikli Çifte ġelaleleri bulunmaktadır.
Kent Ormanı‟nın bulunduğu alanda asli orman ağaçlarından kayın, karaçam, meĢe geniĢ
yayılıĢ göstermekte olup, az miktarda kestane, gürgen, dıĢ budak, akçaağaç, çınar, kızılağaç,
ıhlamur, yabani kiraz, yabani erik mevcuttur. Çalımsı veya otsu bitkilerden katırtırnağı,
yabani sarmaĢık, kekik, hiperikum, güzellik çalısı, kocayemiĢ, pençe çalısı bulunmaktadır.
Bu alanda bulunan kara hayvanı ve kuĢ türleri arasında ayı, yaban domuzu, tilki, sincap,
kertenkele, çakal, porsuk, kirpi, tavĢan, kaplumbağa, yılan, üveyik, tahtalı güvercin, bıldırcın,
çil, karatavuk, sığırcık,sakarmeke, çulluk, atmaca, çil, keklik ve ağaçkakan sayılabilir.
121
2012
Kent ormanlarının kuruluĢ amacı ve özelliği gereği kullanıcılar tarafından ateĢ yakılmaması
öngörülmekte, halkın rekreasyon ihtiyacının karĢılanması hedeflenmektedir.
Resim: Kent Ormanı
Resim: Erikli Çifte ġelale
Hasan Baba Korusu (Çınarcık): Yalova-Çınarcık karayolu üzerinde, Çınarcık‟a 4.5km.
uzaklıkta yer almaktadır. Koruda iyi nitelikli kaynak suları, büfeler, masa-bank, ocak, tuvalet
gibi tesisler bulunmaktadır. Mesire alanı, 3.000 kiĢilik kapasitesiyle en çok Mayıs-Eylül ayları
arasında kullanılmaktadır.
122
2012
Resim: Hasanbaba Korusu
Termal: Yalova‟nın ve yörenin en büyük turizm merkezi olan Termal ilçesi, Gökçedere ve
Üvezpınar Mahallelerinden oluĢup, Akköy ve Yenimahalle köyleri de mücavir alanı içerisinde
yer almaktadır. Kaplıcaların bulunduğu bu yöre, doğal güzellikleriyle de ünlüdür. Gökçedere
ve Üvezpınar yerleĢmeleri arasında, kaplıcalarda, dinlence olanağı sağlayan çok sayıda tesis
bulunmaktadır.
Kaplıcaların bulunduğu tepeler, denizden 120m. yükseklikte ve her mevsim yeĢil bitki
örtüsüyle kaplı alanlardır. Panorama tepesi, zengin ve güzel görüntülere sahip bir manzara
seyir terası durumundadır.
Resim: Termal
123
2012
Atatürk KöĢkünün çevresiyle Termal yöresi, çam ve ceviz ağaçlarıyla kaplı alanlardır.
Ağaçlar altındaki su yolları, çavlanlar, parklar doğal değerleri zenginleĢtirici unsurlardır.
Atatürk, Termal‟e ilk geldiği yıllarda kaplıca tesislerinin etrafında bugünkü kadar çok sayıda
ve çeĢitte ağaç yoktu. Büyük Kurtarıcı; Pandelli Usta‟yla birlikte, hem Türkiye‟den hem de
dünyanın dört bir yanından getirttiği fidanlarla tesislerin çevresini bir ağaç müzesine
dönüĢtürdü. Termal Kaplıca Tesisleri‟ndeki ağaçların envanter çalıĢmaları 2000 yılında
Orman Yüksek Mühendisi Teoman Varol tarafından baĢlatıldı ve bir yıllık bir çalıĢmanın
ardından 2001 yılında bitirildi. Ağaçların yaĢları, cins ve türleri tek tek tespit edilip, küçük
tabelalara yazılarak ağaçlara asıldı. Ana giriĢ kapısına da bugün çok az kiĢinin fark edip
incelediği büyük bir tabela yapılıp bu bilgiler açıklandı. Orman Yüksek Mühendisi Varol‟un
yaptığı tespitlere göre, Türkiye‟nin bu ilk ağaç müzesinde 43 cins ve 63 tür ağacın yer aldığı
belirlendi. Bunların 737‟sinin yapraklı, 1.107‟sinin ise ibreli, yani iğne yapraklı ağaçlar
olduğu tespit edildi. Kaplıca tesislerinde; yerli 1.039 adet, yabancı 805 adet ağaç olmak üzere
toplam 1.844 adet ağaç yer alıyor.
Bu çok özel ağaçlar arasında, son yıllarda yeni yeni tanımaya baĢladığımız dünyanın en hızlı
büyüyen ve mobilya yapımında kullanılan Paulownia ağacından tutun da Amerika menĢeli
Boylu Mazı‟ya, Çin menĢeli Logerstroemia Ġndica‟ya (Oya Ağacı) kadar pek çok cins yer
alıyor.
Sadece
Yalovalılar‟ın
değil,
dünyanın dört bir yanından gelen
konuklarını
ağırlayan
Termal
Kaplıca Tesisleri aslında aynı
zamanda bir ağaç müzesi. 1929
yılında Yalova‟ya gelip Termal‟i
tanıdıktan sonra burayı ülkenin
yazlık baĢkenti haline dönüĢtüren
Atatürk, bugün cennet bahçelerini
andıran, tesisleri dünyanın dört
bir yanından getirttiği ağaçlarla
bir ağaç müzesine dönüĢtürdü.
1 milyon 600 bin m2‟lik Kaplıca iĢletme alanının 125 bin m2‟sini gezi yolları, seyir terasları
ve yerli-yabancı bin 844 ağaç ile Türkiye‟nin ilk ağaç müzesini kurduran Atatürk, gittiği
124
2012
yerlerden topladığı değiĢik ağaç türlerini Termal‟e getirmekle kalmadı. Kendini ziyarete gelen
yabancı konuklarından da hediye yerine ağaç fidanı getirmelerini istediği bilinir.
Sırf Termal‟deki ağaçlara, çiçeklere baksın diye Pandelli Usta‟yı Pandelli Roketas‟ı
Ġstanbul‟dan Yalova‟ya getirtir ve görevlendirir.
Atatürk Termal‟e ilk geldiği yıllarda kaplıca tesislerinin etrafında bugünkü kadar çok ve
çeĢitte ağaç yoktu. Pandelli Usta‟yla birlikte hem Türkiye‟den hem de dünyanın dört bir
yanından getirttiği fidanlarla tesislerin çevresini bir ağaç müzesine dönüĢtürdü. Bu çok özel
ağaçlar arasında bu yıllarda yeni yeni tanımaya baĢladığımız dünyanın en hızlı büyüyen ve
mobilya yapımında kullanılan Paulownia ağacından tutunda Amerika menĢeli Boylu Mazı‟ya,
Çin menĢeli Logerstroemia Ġndica‟ya (Oya Ağacı) kadar pek çok cins yer alıyor.
Termal‟de Üvezpınar köyünden 8km.uzaklıkta SudüĢen ġelalesi doğa tutkunları için
mükemmel olanaklar sağlar. ġelaleye giden yol, rahat ve doğal bir yürüyüĢ parkurudur. Yaz
sezonunda yerli ve yabancı turistlerce yoğun olarak tercih edilmektedir. ġelaleye çıkarken
baraj gölü, Marmara Denizi manzarası ve çok çeĢitli orman faunası ile karĢılaĢılır ki bu
güzergah, foto safari, doğa yürüyüĢü ve piknik alanı olarak kullanılmaktadır.
Termal Kaplıcaları Tesislerindeki ağaçların tespiti için yapılan envanter çalıĢmasına göre;
iĢletme alanı 3600 dönümdür. Arberatum alanı ise 125 dönüm olarak tespit edilmiĢtir.
Arberatumdaki genel ağaç adedi: 40
Yapraklı ağaç adedi: 1107
Genel tür adedi: 64
Yerli ağaç adedi: 1039
Yabancı ağaç adedi: 805 olmak üzere Toplam:1844 ağaç ve 372 adet palmiye
bulunmaktadır.
ĠĢletmede Bulunan Ağaçlar ve YaĢ Aralıkları :
Ağaç Türü
YaĢ Aralığı
Doğu Çınarı
53-219
Kızılçam
40-108
Atlas Sediri
54-101
Sapsız MeĢe
35
Saplı MeĢe
34-137
Porsuk Yapraklı Sekoya
30-113
125
2012
Uludağ Göknarı
32-48
Akdeniz Defnesi
21
Adi Gürgen
22
Erik
27
Yalancı Akasya
23-29
DiĢ Budak Yapraklı Akçaağaç
29-79
Dağ Akçaağacı
21
GümüĢi Ihlamur
43-86
Tüylü Palmiye
36-45
Boylu Mazı
29-107
Boylu Ardıç
33-91
Adi Kurtbağrı
19
Doğu Ladini
37,65
Ġncir
33
Ginko
44
Ak Dut
25-34
Çitlenbik
30,54
Erguvan
21
Sarı Çam
41-66
Büyük Çiçekli Manolya
28-45
Japon Akçağacı
51
At Kestanesi
38-46-68
Salkım Söğüt
22
Oya
24-31
Karaçam
33-55
Veymut Çamı
41-51
Pınar MeĢesi
31
Adi DiĢbudak
25
Ova Akçaağacı
24-68
Yeni Dünya
27
126
2012
Cennet Ağacı
20-36
Arizona Servisi
36
Yalancı Portakal
31-61
Sivri Servi
41-50
Yalancı Keçiboynuzu
35
Sahil Çamı
32
Japon Sediri
36
Ġğde Yapraklı Söğüt
35
Çoban Püskülü (Ġlex)
22
Doğu Gürgeni
49-57
Mavi Ladin
40
Orman Gülü
27
KarayemiĢ
25
Ceviz
38
Anadolu Kestanesi
25
GülibriĢim
30
Porsuk
20
Leylak Yapraklı Katalpa
18
Pavlonya
25
Yalancı Porsuk
25
Melez Manolya
30
Mavi Atlas Sediri
50-80
Ova Karaağacı
50
Himalaya Sediri
80
Adi Kurt Bağrı
36-39
Yalancı Akasya
34-47
Karaca Arboretumu: 1980 yılında TEMA Vakfı kurucusu Hayrettin Karaca tarafından
kurulmuĢtur. Yalova-Termal Karayolu üzerinde, il merkezine 5 km. mesafede, Samanlı köyü
içerisinde bulunmaktadır. Peyzaj ağırlıklı, koleksiyon bir Arboretum karakterinde olup,
135.000 m2‟lik bir alanda tesis edilmiĢtir. Ġçerisinde kaya bahçeleri, bitki bahçeleri, iris
127
2012
bahçeleri, gül bahçeleri, minyatür bitkiler, Türkiye doğumlu bonsai bitki koleksiyonları vb.
örnekler bulunmaktadır.
Arboretum bugün yaklaĢık 7.000 civarında değiĢik bitki türü, alttür, varyete ve kültür
formunu barındırmaktadır. Karaca Arboretumu Türkiye‟nin ilk özel Arboretumudur. Dikkate
değer koleksiyonları Acer, Prunus, Malas, Magnolia, Quercus, Betula, Pinus, ağabeyes, Picea
cinslerine ait önemli birçok tür ve kültür formunu barındırmaktadır. Karaca Arboretum‟u
yılda 15.000 civarında yerli ve yabancı kiĢi tarafından ziyaret etmektedir.
Bugün Karaca Arboretum‟un en önemli faaliyetleri; Üniversite öğrencilerine staj imkânı
sağlamak, halka açık olduğu için halkın konuyla ilgili bilgisini artırmak olarak sayılabilir.
Ayrıca Türkiye‟nin çeĢitli yerlerinde yapılan Arboretum ve Botanik bahçelere de bitki
materyali sağlamaktadır. Bahçıvan eğitimi vermektedir, dünyanın çeĢitli yerlerinde bulunan
Arboretum ve Botanik bahçeleri ile tohum değiĢimi yapmaktadır. Tüm bu faaliyetler için
gerekli finansman, Karaca Arboretum da bulunan Karaca Arboretum Fidanlığı faaliyeti ile
sağlamaktadır.
Karaca Arboretum Haziran 2004‟de Uluslararası Dendroloji (Ağaç Bilimi) Cemiyeti
tarafından ödüllendirilmiĢtir.
Resim: Karaca Arboretumu
128
2012
Çınarlı Yol (Çınarlı Hıyaban): Termal Kaplıcaları‟nı Yalova‟ya bağlayan Termal-Yalova
Çınarlı Yolu (Çınarlı Hıyaban) Atatürk döneminden günümüze kadar yol boyunca var olan
çınar ağaçlarının oluĢturduğu yeĢil tünel görüntüsü ile Yalova‟nın en güzel yol güzergahıdır.
Dolmabahçe Sarayı önündeki çınarlı yoldan vapurla ayrılarak deniz yolculuğu sonrası, aynı
yolun Yalova‟daki devamı olarak Atatürk zamanında, iskeleden baĢlayıp, GazipaĢa
Caddesi‟ni takiben kaplıca kapısında son bulan yolun uzunluğu 12.350 m., geniĢliği ise 10
m.‟dir. Gökçe Barajı‟nın yapımı sırasında, bu çınarlı yolda bulunan bir kısım çınarlar, baraj
içinde ve yol dıĢında kalmıĢtır. Bu nedenle Yalova‟yı Termal‟e bağlayan çınarlı yol,
Yenimahalle yol kavĢağında son bulmaktadır.
Yol güzergâhında bulunan çınarların dikimi 1930 yılı ġubat ve Mart aylarında yapılmıĢ olup,
fidanların arası 10 m.‟dir. Ancak, sıralama çapraz gelecek Ģekilde dikildiğinden daha sıkmıĢ
gibi görünür. Böylece her 5 m.‟de bir çınar ağacı vardır. Çapraz dikim aynı zamanda ağaçların
dengeli dallanmasını sağlanmıĢ, böylece yol yeĢil bir tünele dönüĢmüĢtür.
Mevcut olan çınar ağaçlarının fidanları,
TeĢvikiye ve Kocadere Beldeleri‟nden
temin
edilmiĢtir.
giriĢinden
Baltacı
Termal‟e
kadar
Çiftliği
dikilen
fidanların sayısı 2.250‟dir.
Atatürk‟ten günümüze kadar gelen Çınar
ağaçlarının her yıl Bursa Kültür ve
Tabiat
Varlıkları
kararları
Koruma
doğrultusunda,
Kurulu
gerekli
incelemeleri yapılarak çürüyen ağaçların
yerine yenileri dikilmekte, budanması
gereken
dalların
budama
iĢlemleri
yapılarak bakımı hatta bazı hastalıklara
yakalananların
da
tedavileri
yapılmaktadır.
Resim: Çınarlı Yol
Yalova-Termal Yolu üzerindeki çınar ağaçları “Korunması Gereken Anıt Ağaçlar” olarak
tescil edilmiĢtir. “Turizm Yolu” niteliğindeki 12 km.‟lik bu yolun tüm sanat yapıları, drenaj
kanalları yapıldıktan sonra yolun tamamı yeniden asfaltlanmıĢtır.
129
2012
3.4.1.5. Yalova Atatürk Bahçe Bitkileri AraĢtırma Enstitüsü Bünyesinde „Türkiye Geofit
Bahçesi Projesi‟
Türkiye florasında doğal yayılıĢ gösteren 1045 taksonun (850 tür) tamamının ex-sitü
muhafazası yanında; diğer ülkelerden temin edilmekte olan 1000‟e yakın tür ile toplam 2000
türün sergileneceği ılıman iklim kuĢağının; en çok türe sahip, en kapsamlı, geofit bahçesi
“Türkiye Geofit Bahçesi” oluĢturulacaktır. Türkiye Geofit Bahçesi ile halkımızın doğa
bilincinin artırılmasına katkıda bulunmak, eko turizm geliri elde etmek, yapılacak çeĢit
geliĢtirme çalıĢmaları için genetik kaynak oluĢturmak hedeflenmiĢtir.
Toplanan geofitlerin aktif dönemlerinde sergileneceği 452 m² geofit sergileme alanı, alpin
bitkilerin adaptasyonunun ve ex-sitü muhafazasının sağlanacağı 500 m² alpin sera (soğuk
sera), 1180 m² çoğaltma - yetiĢtirme saraları ve 500 m² idari bina olmak üzere toplam 2632
m² kapalı alanlar; Açık Geofit Bahçesi (yapay göl, tepe, kaya bahçesi vs.) ve diğer alanlar
17368 m² olmak üzere toplam 20000 m² alana sahip Türkiye Geofit Bahçesi Projesi DPT
desteği ile baĢlatılmıĢ olup seralar ihale aĢamasındadır.
Kaynak: Yalova Atatürk Bahçe Bitkileri AraĢtırma Enstitüsü – Erdal KAYA
130
2012
AĢağıda belirtilen projelerle bu güne kadar Türkiye Florasında mevcut 1045 takson geofitin
yaklaĢık 800 taksonunu kapsayan 4350 populasyondan bitki toplanarak ex-sitü muhafaza
altına alınmıĢtır.
%40‟ı endemik olan bu bitkiler üzerine kültüre alma, çeĢit geliĢtirme, fitokimyasal
içeriklerinin belirlenmesi, DNA parmak izlerinin belirlenmesi gibi çalıĢmalar; 7 AraĢtırma
enstitüsü, 8 üniversite ve 22 özel sektör iĢbirliği ile yürütülmektedir.
“Türkiye Florasında Mevcut ġakayık Türlerinin (Paeonia spp.) Tespiti Islahı ve
YetiĢtirme Tekniklerinin Belirlenmesi” (TAGEM destekli 1. ve 2. dilimi 2000-2010
sonlandırıldı, 3. dilim devam etmektedir.)
“Bazı Doğal Bitkilerin Kültüre Alınması Yeni Tür Ve ÇeĢitlerin Süs Bitkileri Sektörüne
Kazandırılması” (105G068 nolu TÜBĠTAK-1007 kamu projesi 2006-2009 Sonlandırıldı)
“Türkiye Geofitlerinin Kültüre Alınması Yeni Tür ve ÇeĢitlerin Ġlgili Sektörlere
Kazandırılması” (110G007 nolu TÜBĠTAK-1007 kamu projesi 2010 - …)
3.4.1.6. Avlaklar
Ġlimizde 1 adet devlet avlağı bulunmaktadır. Çınarcık Karlıkdağı Devlet Avlağı 14.09.2009
Tarih ve 287 Sayılı Bakanlık Oluru ile tescil edilmiĢtir. ĠĢletmesi Müdürlüğümüz tarafından
131
2012
yapılan avlağın alanı 10.249 Ha. dır. 2012-2013 Av Sezonu için yaban domuzu, kara tavuk,
bıldırcın, üveyik ve orman çulluğu için kota bildirimi yapılmıĢtır.
3.4.1.7. Ġlçelere Göre Yöresel Ürünler
Bulunduğu Yerler
Ġlçeler
Yöresel Ürünler
(Köy, Pazar Yeri, vb.)
Kestane Ihlamur Balı
Ġl pazarı, il çarĢısı ve köyler
Boynuz, Takı ve El Sanatları
Güneyköy
Pakuk, Natuk, Hinkal,Suraçet, Mantar
Güneyköy
Ġpek Halı
Sugören
Kiremitte Alabalık
Kurtköy
Organik Kahvaltı
Ġlçe pazarı, ilçe çarĢısı ve köyler
Böğürtlen, Kızılcık, Kestane
Böğürtlen, Kızılcık, Kestane, KocayemiĢ
Çınarcık ĠĢi (Ġğne Oyası)
Ġlçe ÇarĢısı
Balık
Esenköy
Zeytin, Zeytin Yağı
Kivi, Çilek, Armut
Süs Bitkileri (DıĢ ve Ġç Mekan)
Yol Boyu Çiçekçiler
Kestane Ihlamur Balı
Armut, Üzüm, Pekmez
Merkez
Termal
Çınarcık
Armutlu
Altınova
Çiftlikköy
132
2012
4. Yalova Ġli‟nde Doğa Turizmi Potansiyeli
4.1. Yalova Ekoturizminin Lokomotifi Trekking Turizmi
Yalova ili ulaĢım olanakları, doğal zenginliği, kültürel, tarihi değerleri açısından Marmara
Bölgesinin önemli Ekoturizm potansiyeline sahip bölgesidir. Çok değiĢik doğal zenginliklere
sahip olan, ulaĢımı çok kolay olan Yalova Ġstanbul‟da yaĢayanlar için en önemli ekoturizm ve
dinlenme merkezi olmaya adaydır.
Konuyu trekking açısından değerlendirdiğimizde, Yalova bölgesinde bilinen yürüyüĢ
parkurları dıĢında, oldukça çok yürüyüĢ parkuru olacak yollar ve patikalar vardır. Bunların
büyük çoğunluğu doğa yürüyüĢü yapanlar tarafından bilinmemektedir, sadece yerel halk,
avcılar, orman kesim iĢçileri ve çobanlar tarafından bilinmektedir. Bilinmeyen parkurlar
manzara, bitki varlığı, hayvan varlığı, yürüyüĢ ortamı, seyir zevki, zemin özellikleri vs gibi
etkinlik kalitesini artıran kıstaslara göre bilinen parkurlardan çok daha doyurucudur. YaklaĢık
50 parkur çıkarılabilir. Armutlu tarafları yürüyüĢe açılabilir.
doğa
Bölgemizde
yürüyüĢlerine
talep
artmaktadır.
Bunun
nedenleri
ülke
bölgemizde
sürekli
ana
nüfusunun
yoğunlaĢması,
sanayileĢmenin ve kalabalık
Ģehir ortamından ve bunun
yarattığı
stresten
kurtulma
istekleri, yürüyüĢün sağlık ve
insan psikolojisi üzerindeki
olumlu etkilerinin daha çok anlaĢılması, toplumsal bilinçlenmesi ve internet ortamında
organize olmanın ve iletiĢimin kolaylaĢması gibi nedenlerdir. Körfez köprüsünün faaliyete
geçmesi ile Yalova‟ya ulaĢımım kolaylaĢması ve zaman olarak çok kısalması bu talebi daha
da artıracaktır. Ülkemizde bu tür taleplerin büyük çoğunluğu (yaklaĢık %80) Ġstanbul‟da
oluĢmaktadır. Ġstanbul‟un Yalova‟ya yakınlığı ve Yalova‟nın peyzaj özellikleri yan yana
geldiğinde Yalova‟nın yakın gelecekte yoğun bir taleple karĢılaĢması mümkündür.
Bu
nedenle Trekking Parkurları için de yeni bir planlama ve yaklaĢım gerekmektedir. Bu amaçla
daha çok parkur kullanıma açılmalı, mağaralar, seyir noktaları, çeĢmeler ve Ģelalelerle
parkurlar daha cazip hale getirilerek, parkur üzerinde ufak değiĢiklikler ve yatırımlarla
yürüyüĢler çok daha zevkli ve talep oluĢturacak hale getirilmelidir. Bunun için yeni bir
133
planlama ve yaklaĢıma ihtiyaç vardır.
2012
Ekoturistlerin devamlı ziyareti için, parkur
çeĢitliliğinin artırılması, yapılan aktivitelerin tatmin edici olması için parkurların elden
geçirilerek bazı yerlerin iyileĢtirilmesi ve markalanması, köprü çeĢme, bakacak yeri, mola
yeri gibi düzenlemeler yapılması, GPS verilerinin oluĢturularak yayınlanması, parkurların
yeterli düzeyde tanıtılması, yerel halkla ekoturistler arasında iĢbirliği sağlanması, iletiĢim ve
iĢbirliğinin güçlü olması, empatik düĢünülmesi gibi faktörler gereklidir. Fırsatçı davranıĢlar,
çatıĢmalar ve belirsizlikler insanları bölgeden soğutacak, var olan diğer alanlara kaymalarına
neden olacaktır.
4.1.1.Trekking Açısından Konunun Önemi:
Ülkemizde doğa yürüyüĢlerine talep hızla artmaktadır. Bu talebin çok büyük bir çoğunluğu
Ġstanbul ve buna yakın illerdendir. Yalova bunların hepsine yaklaĢık bir saat mesafede en
yakın ildir. YaklaĢık %60 orman örtüsü olan ilimiz, tabiat güzellikleri, mevcut olan ve
geliĢtirilebilecek alt yapısı ile bu eğilimden en büyük payı alabilecektir. Körfez köprüsünün
yapılması ile Ġstanbul‟dan, Yalova‟ya çok kısa sürede gelineceğinden bu konudaki talepte bir
patlama yaĢanabilecektir. ġu anda Ġstanbul‟dan gelen guruplar 06:30 de yola çıkmakta, saat
09:00-10:00 civarlarında Yalova‟ya ulaĢmakta ve zaman yetersizliği dolayısıyla ilimize yakın
parkurları tercih etmek zorunda kalmaktadırlar.
Daha erken geldikleri zaman Armutlu
tarafındaki yeni parkurları da tercih edeceklerdir. Ayrıca doğa yürüyüĢçülerinin büyük
çoğunluğu psikolojik olarak farklı yerler, farklı güzergâhlar, güzellikler ve kültürler görmek
istemekte, aynı parkura yılda bir veya iki kez gelmektedir.
Bilinmeyen birçok parkuru
kullanıma açarsak ve bunları seyir noktaları, Ģelale, mağara gibi insanların görmek istedikleri
zenginliklerimizle daha çekici hale getirirsek, talep daha hızlı artacaktır.
4.1.2.Trekking Açısından Gerekçe:
Ekoturizm doğaya ve insana saygıyı hedef alan, yerel halkla eko turistleri çevreyi yan yana
getiren çağdaĢ bir kazan kazan yaklaĢımdır. Ġlimiz mevcut doğal güzellikleri, tarihi, coğrafi
konumu, nüfus merkezlerine yakınlığı, ulaĢım kolaylığı nedeniyle bu fırsattan en iyi Ģekilde
faydalanabilecektir. Kırsal kesimde yaĢayan büyük bir nüfus iĢ imkânı bulabilecek veya
mevcut, olanaklarına ek bir gelir katacaktır. Ülkemizde mevcut ekonomik ve sosyal trend ve
Marmara Bölgesinde yeni yatırımlarla nüfusun sürekli ortalamanın çok üzerinde artması,
toplumun refah düzeyinin artması ve doğaya ve sağlık sorunlarına ilgisi, yürüyüĢ sporuna
yaklaĢımı ve bilinçlenme özellikle doğa yürüyüĢleri ile ilgili hızlı bir talep artıĢı sağlayacaktır.
Bizlerin görevi yakın gelecekte oluĢacak bu talepleri görüp buna göre pastadan daha çok pay
134
2012
almak için önlemlerimizi almak olmalıdır. Ġlimiz doğa yürüyüĢleri açısından kısmen
bilinmektedir, doğa yürüyüĢü olanakları açısından ancak bilinenler bilinmeyenlerin yanında
çok küçük kalmaktadır.
4.1.3.Trekking Açısından Amaçlar:
Kısa vadeli amaçlar: Güzergâhların tespiti, sınıflandırılması, yapılacakların tespiti, tanıtım
kitabı hazırlama, ekoturizmle ilgili paydaĢların belirlenmesi ve konunun anlatımı, paydaĢların
ikna edilmesi, paydaĢların yapacaklarının tespiti ve görüĢlerinin paylaĢılması,
Uzun vadeli amaçlar: Tanıtım yapılması, parkurların bakım ve iyileĢtirilmesi, köylülerin
yapacakları yatırımlar ve çalıĢmalar için destek araĢtırılması,
4.1.4.Trekking Açısından Kapsam ve Uygulama Alanı:
Kapsam alanı, Yalova ili ve Ġlimizle ortak parkurlara sahip Orhangazi ve Gemlik
ilçelerinin ortak parkurlarıdır.
Proje uygulama olarak ilk etapta Ġlin merkezine yakın yerleri ve en önemli ve tanınan
parkur olan Erikli Parkurunu kapsayacaktır.
4.1.5.Trekking Açısından SWOT ANALĠZĠ
Yalova
iline
ekoturizm
olanaklarının
değerlendirilmesi
açısından
SWOT
analizi
uygulandığında aĢağıdaki sonuçlar ortaya çıkmaktadır. Burada en önemli konu Yalova‟nın
Ġstanbul‟a, Bursa‟ya ve Ġzmit‟e çok yakın olması, alanın %60 orman örtüsü ve uygun
topoğrafik yapı ile doğa etkinliklerine çok uygun olması, doğal güzelliklerinin çok çeĢitli
olması, alternatiflerin çok olması, her noktaya ulaĢımın çok kolay olması en önemli artılardır.
4.1.6.Trekking Açısından Üstünlükler
a-Üstün doğal kaynak değerleri, doğal ortam, Ģelaleler, göller, panoramik yerler, flora, fauna,
b-Zengin tarih ve kültürel miras, değiĢik kültürler,
c-Ilıman iklim, temiz hava, temiz su, sessiz ve sağlıklı ortam, nispeten korunmuĢ çevre,
d-Dört mevsim ekoturizm imkânı,
e-Misafirperver yöre halkı,
f-ÇeĢitli ekoturizm etkinliklerine uygun alanların varlığı
g-UlaĢım olanakları yeterli
135
2012
4.1.7.Trekking Açısından Fırsatlar
a-Bölgeye deniz, karayolu vasıtasıyla çok kolaylıkla ulaĢabilme imkanı,
b-Yeni ekoturizm acenteleri ve ekoturizm birlikleri oluĢturma olanakları
c-Ekoturizmin yerel ekonomiyi canlandırma, istihdam ve gelir olanaklarını arttırma
potansiyeli sonucu yaĢanacak kırsal kalkınma,
d-Dünyada ve Türkiye‟de ekoturizmin giderek popülerlik kazanması sonucu ekoturizme
yönelik artan ilgi,
e-Bölgede keĢfedilmemiĢ bir çok ekoturizm değerinin bulunması,
f-Orman arazilerinin ekoturizm amacıyla kullanımı yönünde fırsat
g-Kamu kurumlarının isteği,
h-Ormanların geniĢ ve bu amaçla kullanıma uygun ve açık olması,
ı-Bölgede yeni ekoturizm imkanlarının olması,
4.1.8.Trekking Açısından Zayıflıklar
a-Potansitel alanların bilinmemesi, farkında olunmaması,
b-Bölgede iĢbirliği içinde gerçekleĢtirilecek bir ekoturizm geliĢtirme anlayıĢının henüz
olmayıĢı,
c-Konaklama imkanlarının yetersizliği,
d-Bölgede ekoturizm konusunda deneyimin bulunmayıĢı,
e-Ekoturizm geliĢimini teĢvik edecek finanssal kaynakların yetersizliği,
f-Bölgedeki kırsal alanda düĢük giriĢimcilik
g-Ekoturizm için gerekli olanakların ve hizmetlerin (tanıtım, kalifiye kılavuzluk hizmetleri,
turizm bürosu vb.) yetersizliği,
h-Kamu kurumları ile halk arasında iĢbirliği ve dayanıĢmanın istenilen seviyede olmaması
ı-Yasal düzenlemelerin olmaması,
j-Toplumun iĢbirliğine alıĢık olmaması,
136
2012
4.1.9.Trekking Açısından Tehditler
a-Türkiye‟nin ve Dünyanın diğer yerlerinde kurulmuĢ ekoturizm alanları ile rekabet etme
zorunluluğu,
b-Yerli halkın kimliğinin, kültürünün ve sosyal yaĢamının olumsuz yönde etkilenmesi,
c-Yoğun turist akıĢı ile ekolojik ve çevresel zararlar oluĢması (hava kirliliği, su kirliliği,
gürültü, endemiklerin yasadıĢı ticareti, faunaya bozucu etkiler, orman yangınları vb.),
d-Ekoturizmle ilgili kurum ve kuruluĢlar arasında koordinasyon eksikliği,
e-Turizm firmalarının bölgede ekoturizmin geliĢtirilmesine yönelik ortak bir stratejiye sahip
olmamaları,
f-Kontrolsüz ve bilinçsiz ekoturlar sonunda turistlerin memnuniyetsizliğinin artması,
g-Planlamada baĢarısızlıklar,
h-Alana yeterli düzeyde talep olmaması,
TREKKĠNG PARKURLARIMIZ
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
Aktoprak - Keramet
Dumantepe-BeĢpınar
Çaldere
Elmalık - Sugören - Elmalık
Elmalık - Sugören
Esenköy - Karlık - Delmece
Fındıklı-BeĢpınar-Darıdere-Sarıkaya-Kurtköy
Ferhat Yolu, Yedipınarlar, Ferhat yolu baĢlangıcı
Fındıklı- Yassıçalı - BeĢpınar- Güneyköy
Gacık - Sugören
Gökçedere - Ferhatyolu-Yatakkaya ġelalesi –SudüĢen ġelalesi
Gökçedere - SudüĢen ġelalesi - Termal
Güneyköy-Boğadere-BeĢpınar-Kurtköy
Güneyköy-Boğadere-BeĢpınar-Hamzalı
Güneyköy-Boğadere-BeĢpınar-Güneyköy
Güneyköy-Boğadere-BeĢpınar-Yılankaya-Fındıklı
Güneyköy-Boğadere-BeĢpınar-ġahinyurdu-Fındıklı
Güneyköy - Boğadere-Kurtköy
Güneyköy-Darıder-Kurtköy
137
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
2012
Hamzalı - Yassıçalı -BeĢpınar- Güneyköy
Hayriye-Tazdağı-Mecidiye
Hayriye - Aldere – Karlık Yaylası
Höyüktepe - BeĢpınar
Kurtköy - Bahçe-BeĢpınar-Güneyköy
Kurtköy - Bahçe-BeĢpınar-Kurtköy
Kurtköy - Bahçe-Darıdere-Sarıkaya-Kapılıçınar
Kurtköy - BeĢpınar - Güneyköy
Kurtköy-ġahinyurdu
Onno Tunç-Aldere-Karlık Yaylası
Mecidiye - Taz Dağı
Selimiye - Aldere - Karlık
Soğucak - Panorama
Sugören - Burhaniye
Sugören - Elmalık
Sugören - Keramet
ġahinyurdu - BeĢpınar - Güneyköy
ġahinyurdu - Darıdere - Kurtköy
ġenköy-Delmece
Termal Ferhatdede - Baraj kenarı
TeĢvikiye - Delmece Yaylası
TeĢvikiye - Erikli Yaylası
Yeniköy-Dumantepe-Elmalık
4.2. Yamaç ParaĢütü Turizmi:
Yamaç ParaĢütü
Yamaç paraĢütü, birkaç yenilikçi havacı tarafından 1980'li yılların baĢlarında serbest
paraĢütlerle yamaçlardan koĢarak kalkmalarıyla baĢlamıĢ oldu. Zamanla paraĢütlerin
aerodinamik yapılarının geliĢmesiyle birlikte performansları da arttı ve serbest paraĢütlerden
ayrılarak, planör, yelken kanat gibi amacı uçuĢ olan bir alet haline geldi. Günümüzde
pilotların da tecrübesine bağlı olarak, yamaç paraĢütü ile küçük tepelerden kalkılıp, yüzlerce
metre yukarılara çıkılabilmekte ve saatlerce havada kalıp kilometrelerce uzaklara
uçulabilmektedir.
Katlandığında bir sırt çantasına sığacak kadar küçülebilmesi ve ağırlığının da çok az olması
bazı dağcıların ilgisini çekmiĢtir ve dağların zirvelerinden yamaç paraĢütüyle uçarak inenler
vardır.
138
2012
Türkiye'de yamaç paraĢütçülüğü hızla geliĢmektedir ve ülkemiz uçuĢa çok elveriĢli noktalara
sahiptir. Hemen her Ģehrimiz civarında uçuĢa uygun bölgeler bulunabilir. Burada özellikle,
Türkiye‟nin ve dünyanın en iyi uçuĢ noktası sayılabilecek Ölüdeniz e sahip olduğumuzu
belirtmek lazım. Ayrıca Antalya-KaĢ, Denizli, Isparta, Erzincan, EskiĢehir, Erzurum, Ġzmir,
Bolu, AkĢehir uçuĢa elveriĢli Ģehirlerimizden bazılarıdır.
Yamaç paraĢütünü diğer hava araçlarıyla kıyaslarsak öğrenmesi en kolay olanıdır. Belli sağlık
koĢulları içerisinde hemen herkes yapabilir. Bunun için ülkemizde baĢvurabileceğiniz birçok
kulüp, dernek, kurs, Ģahıs, Ģirket, vs. vardır. Ülkemizde bu sporun eğitimini veren ve yapan
yaklaĢık 40 civarı üniversite kulübü vardır. Tabi üniversite kulüplerinin birçoğunun kendi
üniversite öğrencisi haricinde öğrenci kabul etmediği bilinmektedir. Yamaç paraĢütünün
pahalı bir spor olduğu bilinen bir gerçektir. Kullanılan malzemeler Türkiye de
üretilmemektedir ve maliyeti oldukça fazladır. Bu yüzden üniversite kulüplerinde eğitim alan
öğrencilerin maddi açıdan büyük avantajları vardır. Fakat bu noktada seçim yapmadan önce
oldukça
hassas
davranmak
gerekir.
Pilotaj
hatalarında
ve
bunun doğurduğu sonuçlarda alınan eğitimin büyük paya sahip olduğu asla unutulmamalıdır.
Eğitimin güvenilir eğitmenler tarafından ve güvenli malzemelerle yapılması gerektiği
unutulmamalıdır. Yamaç paraĢütü medya tarafından ne kadarda tehlikeli olarak gösterilse bile
aslında kurallarına uyulduğu ve ciddi bir eğitim alındığında sanıldığı gibi tehlikeli olmadığı
görülmektedir.
Yamaç paraĢütünde çift kiĢilik paraĢütler vardır ve buna “ tandem” denir. BaĢta ölüdeniz
olmak üzere tecrübeli pilotlar eĢliğinde uçulur.
YAMAÇ PARAġÜTÜ YAPILAN ALANLARIMIZ
1
Güneyköy Yangın Kulesi
2
Sugören
3
Süpürgelik
4
Akköy
Elmalık
5
1- Güneyköy Yangın Kulesi Yamaç ParaĢütü Alanı:
Yükseklik : 200m
Yön : G-GD
Take-off : Aynı anda 3 ya da 4 kanat serilebilecek doğal çim alan
ĠniĢ : Ekili olmayan geniĢ birkaç tarla.
139
UlaĢım
:
noktasına
Yalova‟dan
Bursa
gelindiğinde
sağ
istikametine
tarafta
Petrol
2012
giderken
Ofisinin
Süpürgelik
hemen
yokuĢunun
arkasından,
tepe
sağa
taĢ
ocaklarına ve oradan da Güneyköy yangın gözetleme istasyonuna giden toprak yola
sapılır.
Yol
önce
taĢ
ortasından
geçer.
gözükmez.
KalkıĢtan
iĢleme
Yolun
istasyonuna
sonu
sonra
gelmeden
take-off.
sola
sırt
ĠniĢ
hemen
tam
hattından
önce
olarak
devamla
iniĢ
kalkıĢ
irtifa
alanının
alanından
kaybetmeden
iki
adet taĢ ocağının üzerinden geçilerek iniĢin üzerine gidilir.
ĠniĢ alanı: Petrol ofisi ile taĢ iĢleme istasyonunun arasındaki geniĢ tarlalardır.
Yorum :
Tepe
yelken
uçuĢları
için
uygundur
ancak
take-off
„un
etrafındaki
ağaçlık alana dikkat edilmesi gerekir. Tepeye iniĢ ve yelken sırasındaki irtifa
kayıplarında
iniĢe
ağaçlar
yönelmek
risk
faktörüdür.
gerekir.
Yalova‟da
DüĢük
rüzgarda
hakim
rüzgarlar
kalkıĢ
yapılmıĢsa
yazın
kuzeyli,
hemen
kıĢın
güneylidir. Tepe genellikle Kasım baĢlarından Mayıs sonlarına kadar uçuĢa olanak
verir.
Tecrübeli
bir
pilot
ya
da
hoca
refakatinde
baĢlangıç
uçuĢları
yapılabilir.
Resim: Güneyköy Yangın Kulesi Yamaç ParaĢütü Alanı
2- Sugören Yamaç ParaĢütü Alanı:
Yükseklik : 300m
Yön : G-GB
Take-off : 5-6 kanat serilebilecek otluk alan
ĠniĢ : Ortaköy futbol sahası. Çim. Etrafı dikenli tel olmayan 1 m yüksekliğindeki tel örgüyle
çevrili
UlaĢım : Yalova‟dan Bursa istikametine giderken Süpürgelik yokuĢunun tepe noktasına
gelindiğinde sağ tarafta Petrol Ofisini geçtikten 100 m sonra solda Karayolları Ģantiyesinin
140
2012
yanından Sugören köyüne giden yola sapılır. Köyün içinden sola Radar istasyonuna giden
toprak yoldan tırmanıĢ baĢlar. Tepedeki düzlüklere gelindiğinde sol tarafta höyük tepeye
kadar devam edilir (Ģu anda bir tesis kurulmuĢ durumda). Höyük tepeye varıldığında kalkıĢ
yeri yolun sağındaki tepedir. (AĢağıda ki fotoğrafta görünen meteoroloji anteni artık yok).
Tepenin önünden bakıldığında sağ tarafta Sugören köyü, solda Ortaköy vardır. ĠniĢ
alanlarından biri take-off‟tan bir kısmı görünen Ortaköy‟ün futbol sahasıdır (tecrübeli pilotlar
için), diğeri Sugören'den Ortaköy'e giden Asfalt yolun güneyindeki tarladır. Yol boyundaki
elektrik tellerine dikkat etmek gerekir.
Yorum : KalkıĢın kolay olmasına karĢın iniĢ, eğitim ve baĢlangıç uçuĢlarına
uygun değildir. Kasım baĢlarından Mayıs sonlarına kadar uçuĢa olanak verir. Bu,
Ģehirlerarası
içindedir).
bir
ĠniĢ
uçuĢtur
(Sugören
alanındaki
çocuklar
köyü
Yalova,
paraĢüt
Ortaköy
katlama
Bursa
konusunda
sınırları
tecrübelidir,
yardım isteyebilirsiniz.
Resim: Sugören Yamaç ParaĢütü Alanı
3- Süpürgelik Yamaç ParaĢütü Alanı:
Yükseklik : 40m
Yön : K-KD-KB
Take-off : Oldukça geniĢ
ĠniĢ : Arasında bir sıra birkaç cılız ağaç ve çalı olan iki geniĢ çim arazi.
UlaĢım
:
Yalova‟dan
Bursa
istikametine
giderken
Süpürgelik
yokuĢunun
tepe
noktasına gelindiğinde sağ tarafta Petrol Ofisini geçtikten 1-1,5 km sonra yolun
sağında iki büyük “Erikli ve Avea” reklam panosunun hemen yanından ayrılan
toprak yola sapılır. 50m sonra take-off.
141
2012
Yorum : Uygun rüzgarda saatlerce soaring yapılabilir. Ancak ilk defa uçulacaksa
daha
önce
uçmuĢ
birinden
yardım
alınabilir.
BaĢlangıç
ve
Eğitim
uçuĢları
tecrübeli biri eĢliğinde yapılmalıdır. Yılın büyük bölümünde uçuĢ imkanı vardır.
*DĠKKAT: ĠniĢ alanı 2008 yazı itibarıyle tarla olarak ıslah edilmiĢ ve etrafı da dikenli telle
çevrilmiĢtir. Sadece tecrübeli pilotların yelken uçuĢu ve top landing için uygundur.
Resim: Süpürgelik Yamaç ParaĢütü Alanı
4- Akköy Yamaç ParaĢütü Alanı:
Yükseklik
: 125m
Take-off
: B, KB, K
ĠniĢ
: Doğal çim alan
UlaĢım
: Yalova‟dan Çınarcık istikametine sapıldıktan sonra eski prefabrik bölgesinde
il rampa tırmanılır. Sağ tarafta çanak Ģeklindeki tigem arazisinden sonra yol sağa geniĢ bir
virajla birlikte ikinci rampaya çıkarken tepe noktasına ulaĢır. Virajın sonunda sola stabilize bir
yol ayrılır. Bu yol tam olarak kalkıĢ pistine gider.
142
2012
Yorum : Her seviyede pilotun kalkıĢ yapabileceği pist çok geniĢ olmamasına rağmen Ģu an
halı kaplıdır. ĠniĢ yeri olan meradan önce ve sonra mevsime göre ekili tarlalara biçilmiĢ
olduğu dönemde iniĢler yapılabilir.
Resim: Akköy Yamaç ParaĢütü Alanı
6- Elmalık Yamaç ParaĢütü Alanı:
Yükseklik : 350 m
Take-off : K
ĠniĢ : Elmalık köyü merası
UlaĢım : Yalova'ya Bursa'dan gelirken süpürgelik rampasını indikten sonra Kirazlı yönüne
sapılarak, Ġstanbuldan gelirken Çiftliköyü geçtikten sonra Elmalık Köyüne sapılarak, her iki
köye gelindiğinde Valiliğin YeĢil-Mavi Yol tabelaları takip edilir ve Ġstihkam tepeye varılır.
Take-of sadece bir kanat serilecek geniĢlikte orman içine açılmıĢtır. Tepede bir piknik alanı
ve tesis bulunmaktadır. Tesisin iĢletmecisi paraĢütçülere her türlü kolaylığı sağlayacaktır. ĠniĢ
yeri köyün batısında bulunan geniĢ bir meradır.
143
Resim: Elmalık Yamaç ParaĢütü Alanı
4.3.Bisiklet Turizmi
BĠSĠKLET PARKURLARIMIZ ( Kolay)
1
Şehir İçi Turu
2
Şehir Merkezi - Tigem Turu
3
Yalova – Sultaniye Turu
4
Yalova - Çiftlikköy Siteler Turu
5
Yalova – Elmalık Turu
6
Safran
7
Samanlı
8
Kadıköy
9
Yeni Mahalle Yakın Köy Turları
BĠSĠKLET PARKURLARIMIZ ( Orta Zorlukta)
1
Yalova Merkez - İstihkam Tepe Sugören
2
Festival Parkuru (Kapılıçınar)
144
2012
3
Yalova Merkez - Termal Sudüşen Şelalesi
4
Yalova - Teşvikiye Turu
5
Teşvikiye - Yalova Turu
BĠSĠKLET PARKURLARIMIZ ( Zorluk Derecesi Yüksek)
1
Yalova-Delmece-Yalova Ring Turu
2
Yalova – İznik Turu
3
Teşvikiye-Delmece Turu
4
Çınarcık-Sudüşen-Yalova Turu
5
Esenköy-Karlık-Delmece-Çınarcık Turu
6
Yalova Topçular-İznik Boyalıca Turu
Hazırlayan
: Kemal Bayrı
GPRS verileri : Aytunç Sevren, Muazzez Özçelik, Oya Erkan
-Kolay Parkurlarġehir Ġçi Turu
Tur mesafesi : 15,6 km.
Tur süresi : 40 dakika
Ortalama hız : 23,3 km.
En yüksek hız : 38,5 km.
Maksimum yükseklik : 67 m.
Minimum yükseklik : 38 m.
Toplam yokuĢ : 99 m.
Zorluk derecesi : Çok DüĢük
145
2012
2012
Yalova Ģehir merkezinde kentin tüm arterlerini kullanarak yapılan bir ter atma turudur. Saatte
23 km‟lik bir ortalama hızda 40 dakikada tamamlanabilir. Maksimum 40km‟yi
görebileceğiniz bu turda güzergah sırası, ĠDO Yenikapı feribot iskelesi, Yalı Caddesi, Kent
Meydanı, Fatih Caddesi, Termal yol ayrımı, GazipaĢa Caddesi, Kent Meydanı, Cumhuriyet
Caddesi, ġehit Ömer Faydalı Bulvarı, Termal yolu giriĢi, Fatih Caddesi‟ne dönüĢ, Marmara
Caddesi, Spor Caddesi, ÇeĢme Sokak ve Kent Meydanı Ģeklinde gerçekleĢtirilebilir.
Tamamen eğimsiz ve düz yollardan oluĢan bu parkur, özellikle trafiğin yoğun olmadığı
sabahın erken ya da akĢamın geç saatleri için idealdir.
Sultaniye Turu
Tur mesafesi : 23.05 Km.
Tur süresi : 1 saat 54 dakika
Ortalama hız : 12 Km.
En yüksek hız : 35.2 Km.
Toplam yokuĢ : 78 m .
Toplam iniĢ: 99 m.
Zorluk derecesi : DüĢük
PAB Yalova grubunun tur rotası üzerinde yer alan Sultaniye‟ye, Doğu Sahil Bandı
güzergâhından Çiftlikköy, Özdilek önü, 500Evler Yolu izlenerek 11 km‟lik bir yoldan gidilir.
Sultaniye‟nin köy kahvesinde, kahveci Hüseyin‟in yerinde çay ve meĢrubat molası vermek
için alınacak süre, ortalama 12 km‟lik hızla 1 saattir. DönüĢle birlikte toplam 2 saatlik
parkurda en yüksek hız saatte 35 km ile dönüĢ yolundaki eğimle süzülürken alınabilir. DönüĢ
aynı güzergâh izlenerek kent meydanına yapılır.
Çiftlikköy Siteler Turu
Klasik PAB rotalarından en kolayı olan Siteler turu, Yalova Ģehir merkezinden en yakın
ilçenin merkezine yapılan ve her yaĢtan bisikletçinin keyifle katılabileceği turlardandır. 10
146
2012
km‟lik gidiĢ rotası, kent meydanından Yürüyen köĢk yolu, Çiftlikköy sahil yolu, BarıĢ
sokaktan Barbaros bulvarına dönüĢle devam eder. Dileyen bisikletçiler burada Gizlibahçe Çay
bahçesinde mola verebilir. Tabi eğer Çiftlikköy sahil yoluna çıktığınızda önünden geçtiğiniz
onlarca kafeden birine uğramadıysanız… Devlet hastanesi arkasından yine yürüyen köĢk
yolunu takiben kent meydanına varıĢla tamamlanır.
Dileyenler için GazipaĢa Caddesi üzerinden tur Ģehir içindeki sahil yolunda devam edebilir.
Buradan Fatih Caddesi üzerinden Cumhuriyet Caddesine varıĢ, yeniden spor caddesinden
Marmara caddesine dönüĢ ve ġehit ömer faydalıdan kent merkezine varıĢ, toplam 20 km‟yi
bulan bir parkur sağlayacaktır. Böyle bir parkurun tamamı 1 saat 15 dakika alır, ortalama 20
km‟lik ve maksimum 40 km‟lik bir düz yol parkuru hızıyla.
Tur mesafesi : 21 Km.
Süre : 1 saat 15 dakika
Ortalama hız : 16,5 Km.
Maksimum hız : 38,2 Km.
Toplam iniĢ : 111 m.
Zorluk derecesi : Çok DüĢük
Merkez - Tigem Turu
Tur mesafesi : 16 km.
Maksimum hız : 40 km.
Tur süresi : 50 dakika
Ortalama hız : 20 km.
147
2012
Tigem turu : En kolay PAB
tur rotası olan bu rota, kent
meydanından baĢlar, yürüyen
köĢk‟e gidilen ilk bölümün
ardından köĢkle tigem çağdaĢ
yaĢam
kalan
kampları
arasında
mesafenin
katılmasıyla
toplamda
de
16
km‟yi bulur. 8 Ģeklinde bir
çift ringe benzetilebilecek bu
rotada ilk ringte yürüyen köĢk – devlet hastanesi, Ġzmit-yalova yolu – yalı caddesi ve kent
meydanı, devamında ise fatih caddesi - tigem yolu – çağdaĢ yaĢam evleri – tigem yolu –
GazipaĢa caddesi – kent meydanı Ģeklindedir. Toplamda ortalama saatte 20 km ve maksimum
hız 40 km olmak üzere 50 dakikada tamamlanır. GidiĢte eğer yaz mevsimindeyseniz yürüyen
köĢkte oturmak keyiflidir. Hastane kafede de mola verilebilir. ġehir içini pas geçersek,
Tigem‟de belediyenin tesislerinde çay içilebilir veya dönüĢ yolunda GazipaĢa caddesi
giriĢindeki mendirek kafeterya veya deprem anıtının yer aldığı 17 Ağustos parkı, çay kahve
molaları için uygundur. Ancak bizim tavsiyemiz, turu GazipaĢa Caddesi‟nin en güzel yerinde,
köprüden önce akasya park mevkisindeki dondurmacılarda dondurma keyfi yaparak
sonlandırmak…
Yalova Merkez – Elmalık Köyü Turu
Yalova merkez - Elmalık köyü
Tur süresi : 1,5 saat
Maksimum hız : 25 Km.
Zorluk derecesi : Kolay
Yalova‟nın merkez köylerinden olan Elmalık‟a gidiĢ
için doğu sahil bandında yer alan Yürüyen KöĢk yolu
kullanılarak Ġzmit karayolunun diğer tarafına geçilir. ĠsmetPaĢa Mahallesi‟nden Elmalık
yoluna geçerek son 2 km‟si zorlayıcı eğim bulunan köye 45 dakikada varılabilir ortalama bir
148
2012
hızla. Köy kahvesinde verilecek bir içecek molasının ardından aynı güzergah takip edilerek
kent meydanına dönülebilir. Elmalık parkuru, yeni baĢlayan bisikletçilerin bir sonraki
aĢamaya geçiĢ için kullanılabilecek trafiğin az, iniĢ ve çıkıĢ eğimlerinin cesaret verici olduğu
uygun bir parkurdur.
-Orta Zorluktaki ParkurlarYalova Merkez - Istihkam Tepe Sugören
Tur süresi : 3,5 Saat
En yüksek hız : 50 Km.
Min. yükseklik : 0
Max.yükseklik : 584 m.
Zorluk derecesi : Orta
ġehir merkezinden Istihkam Tepe‟ye yolculuk toplam 32 km‟dir. Kent Meydanı‟ndan Yalı
Caddesini izleyerek Bursa yoluna çıkıldıktan sonra Kirazlı sapağına kadar 7 km boyunca
Bursa yolunda pedallayarak Kirazlı sapağına yaklaĢık 35 dk‟da varılır. Kirazlı‟ya varırken 2
hafif eğimli çıkıĢ bulunur. Kirazlı‟da su molası verilebilir zira yolun kalan kısmında varıĢ
noktasına kadar içecek desteği alınabilecek bir köy bulunmamaktadır. Bundan sonrası zorlu
bir çıkıĢlar silsilesidir. Höyüktepe – Sugören yol ayrımına kadar 14 km yol yapılır, toplam
süresi ise 1 saat 20 dakikadır. Sugören‟e varmak için 2 km daha pedal çevrilir. 16 km‟lik
toplam gidiĢ parkuru 1 saat 35 dakikada geçilir. DönüĢle birlikte toplam mesafe 32 km‟dir ve
3,5 saati bulur.
Yalova Merkez - Termal SudüĢen ġelalesi
Yalova merkezinden SudüĢen Ģelalesine yaklaĢık 23 km‟lik bir mesafe bulunmakla birlikte
orta zorluktaki parkurun asıl yükseltileri Termal‟den sonra baĢlar. Yalova‟dan çınarlı yolu
takip ederek Samanlı, Kadıköy, Yenimahalle‟den geçilir ve Termal‟e varılır. Burada tarihi
149
2012
Yaver KöĢkü, Atatürk KöĢkü, tarihi sinema, kaplıcalar ziyaret edilebilir, hiçbiri olmazsa kısa
molanızda çınar otelin bahçesindeki yaĢlı çınarın gölgesinde içecek molası verin.
Buraya kadar yaĢanacak tek zorluk Yenimahalle rampasını çıkarken deniz seviyesinden 120
metreye varan yükseltiyi tırmanmaktır. Ancak minik zirvede görülecek Gökçe Barajı‟nın
panoramik manzarası, turun ikinci etabı için çok daha fazlasını vaat etmektedir. 15‟inci
km‟den yani Üvezpınar Köyü çıkıĢından itibaren zorluklar baĢlar, bundan sonraki 8 km. çok
sayıda ve yorucu iniĢ çıkıĢlarla geçer. Ardından varılacak SudüĢen Ģelalesi ise çekilen tüm
yorgunluğa değecektir.
Tur uzunluğu : 23 Km.
Max. Yükseklik : 333 m.
Zorluk derecesi : Orta
Minimum yükseklik : 0
Festival Parkuru – Yalova-Kapılıçınar-Yalova
2012 Yalova Bisiklet Festivalinin de gerçekleĢtirildiği bu güzel ring parkuru, Yalova merkezHacımehmet
Köyü-Kurtköy-Kapılı
Çınar-Yenimahalle-Çınarlı
Yol-Yalova
Ģeklinde
özetlenebilir. 37 km‟lik bu parkur saatte 12 km‟lik bir ortalama hızla 3,5 saatte alınabilir.
Turun ilk bölümü olan Hacımehmet Köyü‟ne, Toki yolundan giriĢ yapılır. Saatte 19 km‟lik
bir hızla 6 km uzaklıktaki köye 27 dakikada ulaĢılır. Hacımehmet Köyü‟nden sonra Kurtköy‟e
gidiĢte alınması gereken zorlu yokuĢlar vardır. Kurtköy‟ün, Yalova‟ya 13 km uzaklıktaki köy
150
2012
merkezine varıĢ 1 saat 20 dakika kadar sürer. 5 km ilerideki mesire alanı Kapılıçınar‟a
varmak için yarım saat daha pedal çevirmek gerekir zira yükseklik 224 metreye çıkacaktır.
Burada akan suyun baĢından ayrılmak zor olsa da dönüĢte kapılı Çınar‟dan rakımı 147 metre
olan Kurtköy‟e iniĢ, Gökçe Barajı manzarası eĢliğinde Yenimahalle‟ye iniĢ ve Yalova‟ya
dönüĢ zaman alır.
Toplam iniĢ : 1.215 m.
Tur mesafesi : 36,35 Km.
Minimum yükseklik : deniz seviyesi
Zorluk derecesi : orta
Maksimum hız : 30 Km.
Toplam yokuĢ : 1.220 m.
Yalova – Orhangazi- Ġznik
Yalova‟dan turumuz Orhangazi‟ye olabileceği gibi, Keramet, Boyalıca ya da Ġznik‟e de
yapılabilir. Bursa yolu kullanılarak geçilecek olan 1 saat 26 dakika sonunda, Soğucak rampası
gibi zorlu bir yokuĢu da alt ettikten sonra Orhangazi‟ye varıldığında almıĢ olduğumuz mesafe
23 km‟dir. Yolumuza Ġznik Gölü‟nün kuzeyinden devam ederek, Keramet Köyü‟ne
varabiliriz. Orhangazi-Keramet arasındaki 15 km‟yi 55 dakikada geçebiliriz, bunun için saatte
151
2012
ortalama 18 km hızla yol almak ve 99 metrelik yüksekliğe sahip bir eğimle karĢılaĢacağımızı
bilmek yeterlidir. Keramet‟ten Boyalıca‟ya 23 dakikada aynı koruyarak varabiliriz. Sırada
Çakırca var. 10 km‟lik bu mesafeyi de 12km‟lik yavaĢ bir tempoda yarım saatte geçebiliriz.
Ġznik‟e varıĢ için artık bir engel kalmadı. Saatte 20 km‟lik bir hızla kalan 6 km‟yi de hızla
geçerek 20 dakika sonra tarihi kente varıyoruz. Toplamda 3 saat 36 dakika pedal çevirdik ve
62 km yol aldık. DönüĢ için de en az bu kadar pedal çevirmek gerekiyor…
Tur mesafesi : 62 km.
Toplam iniĢ : 587m.
Ortalama hız : 17,3 km.
Maksimum yükseklik : 336 m. Güneyköy
En yüksek hız : 44 km.
Zorluk : orta
-Zorluk Derecesi Yüksek ParkurlarYalova-Delmece-Yalova Ring
Ġstanbul‟dan gelen bisikletçilerin SudüĢen‟den sonra en sevdiği parkur olan Delmece parkuru,
Yalova‟dan gidiĢ-geliĢ ring olarak düĢünüldüğünde toplam 6 saatte tamamlanabilecek bir
turdur. Ortalama 13 km‟lik bir hızla 77 km‟lik parkur katedilebilir. Turumuzda Yalova Ģehir
merkezinden Çınarcık yolu takip edilerek gidiliyor. Çınarcık‟ın eski yol denilen Ģehir içi üst
yolunun gidiĢte tercih edildiği parkurda, Çınarcık‟a giriĢ süresi saatte 14.7 km‟lik hızla 40
dakika olarak gerçekleĢiyor. Yalova ile Çınarcık giriĢi arasındaki mesafe 11,5 km kadar.
152
2012
Turun toplam mesafesi 77 km kadar. Toplam 5 saat 46 dakika boyunca bisiklet üzerinde
olabilirsiniz. Ortalama hız 13,4 km. maksimum hız ise iniĢlerde 55 km‟yi görüyor.
Tur mesafesi : 77 Km
Tur zamanı : 5 saat 46 dakika
Ortalama hız : 13,4 Km.
En yüksek hız : 55,8 Km.
Zorluk derecesi : Yüksek
Çınarcık - SudüĢen - Yalova Turu
Çınarcık Ģehir merkezinden baĢlayarak, Koruköy‟e kadar Çınarcık yolunu takip eden parkurda
Koru‟dan çıkmadan Akköy yoluna saparak ilerlenir. Akköy mezarlık önünden geçerek ve
köye girmeden Termal‟e doğru devam edilir. Termal içinde mola vererek kaplıcalar, sinema
kafe, Termal Atatürk KöĢkü gezilebilir. Gezinin bundan sonrası yaklaĢık 7-8 km‟lik zorlu iniĢ
çıkıĢlar içeriyor. Üvezpınar Köyü çıkıĢını takipederek SudüĢen ġelalesi‟ne varılır. Burada
153
2012
verilen moladan sonra Termal, Yenimahalle, Kadıköy güzergahından Çınarlı Yol izlenerek
Yalova merkezine varılır.
Max. yükseklik : 373 m.
Min. yükseklik : 0
Yalova-TeĢvikiye Turu
Yalova‟dan Delmece‟ye pedal çevirmek isteyen bisikletçiler, Delmece‟yi olduğu kadar yol
üzerindeki Erikli ġelalesi, Küçük ve Büyük Dipsiz Gölleri ve diğer doğal güzellikleri de
hedefliyor demektir. Yalova merkezinden Çınarcık-Termal yol ayrımına kadar olan 4 km‟lik
yol düz ve sorunsuz bir Ģekilde 15 dakikada geçilebilir. Ancak yolun Koru‟ya kadar olan 7
km‟lik bu kısmında zorlayıcı iki yokuĢ ve bir iniĢ vardır. Koru‟dan 20 dakika sonra Çınarcık
üst yoluna girilir. Bu, yolun 16.km‟sidir. TeĢvikiye-Karpuzdere‟ye ve meĢhur pideciye varıĢ 4
km ve 15 dakika kadar sonradır.
TeĢvikiye‟ye varıĢ ise 3 km sonradır. Toplamda 23 km‟lik yol, 1 saat 21 dakikada geçilebilir.
Bu yolculukta ortalama hızımız 17 km, maksimum hızımız 60 km‟dir. 172 m‟lik yüksekliğe
ulaĢtığımız ve 34 m‟ye indiğimiz turda, kat edilen toplam yokuĢ 265 m, gerçekleĢen toplam
iniĢ ise 233 m‟dir.
TeĢvikiye-Delmece Turu
Herkesin Yalova‟daki en favorisi desek yeri var. Tur güzergahında Erikli ġelalesi, dipsiz
göller ve Delmece Yaylası var. Üstelik son derece zorlu ve sürekli bir çıkıĢ rotası. Toplam
154
2012
mesafesi 36 km. ortalama 13 km‟lik bir
hızla ancak 2 saat 45 dakikada çıkabiliyoruz
Delmece‟ye. Maksimum hızımız uygun
noktalarda 48 km‟yi bulsa bile 87 metrelik
TeĢvikiye‟den
787
metrelik
Delmece
Yaylasına çıkıldığının göz ardı edilmemesi
gerekir. Bu zorlu yolda toplam 543 metre
yokuĢ çıkıyoruz. Ancak 830 metrelikte
iniĢimiz var. TeĢvikiye‟de pedal bastıktan 7
km ve 50 dakika sonra ilk durağımız Erikli
ġelalesi. Burada mola verebilir, fotoğraf
çekebilir, doğayı seyre dalabiliriz. Ama
sırada Küçük Dipsiz Göl var, yolun 12.km‟sinde yani Erikli‟den 5 km kadar sonra. Ancak bu
5 km‟lik yol tamamen çıkıĢ ve yarım saatimizi alıyor. Hemen yanı baĢında da Büyük Dipsiz
Göl var. Bundan 4,5 km ve bir yarım saat daha sonra Delmece öncesi bir yol ayrımına
varıyoruz, dilersek Karlık Yaylası‟na giden sağ yola sapabilir ve zorlu çıkıĢımızı
sürdürebiliriz, ya da 1,5 km daha ve 5 dakika, pedal çevirerek Delmece‟ye varabiliriz. 18
km‟lik bu çıkıĢ 1 saat 50 dakika sürdü ancak dönüĢ yarı yarıya daha kolay. TeĢvikiye‟ye
inmek bisikletle yalnızca 55 dakika alıyor, o da hızımıza dikkat ederek…
Tur mesafesi : 36 km
Ortalama hız : 13 km
Toplam çıkıĢ : 543 m.
Maksimum hız : 49 km
Zorluk derecesi : yüksek
TeĢvikiye – Yalova Turu
TeĢvikiye‟den Yalova‟ya kadar olan 23 km‟lik mesafe, saatte ortalama 17 km‟lik bir hızla 1
saat 20 dakikada alınabilir. Maksimum hızı iniĢlerde 60 km‟ye kadar çıkarabilirsiniz eğer
bisikletinize ve o günkü formunuza güveniyorsanız. Bu dönüĢte toplam 153 metrelik bir
yükseklikten 31 metreye kadar inmek olası. Toplam yokuĢ 189 metre, toplam iniĢ ise 245
metre. Parkurun TeĢvikiye‟den Çınarcık‟a kadar olan 6 km‟lik kısmı 16 dakikada geçilebilir.
Çınarcık-Koru arasındaki 5 km‟lik bölüm 24 dakikada, 7 km sonraki Çınarcık yol ayrımı 20
dakikada geçilir. Toplam 22 km‟lik bu dönüĢ için harcanan toplam zaman 1 saat 17 dakikadır.
155
2012
Esenköy-Karlık-Delmece-TeĢvikiye-Çınarcık Turu
Esenköy‟den baĢlayan 48 km‟lik bu tur DelmeceYaylasına kadar büyük zorluklar içeriyor.
Esenköy‟den zorlu bir çıkıĢla ġenköy-Kocadere yolunu gördüğünüzde, yapılacak Ģey bisikleti
sağdaki dağ yoluna vurmak ve Delmece yaylasına kadar toprak yolda zorlu bir yükseklik
sınavı vermek. Deniz seviyesinden 878 metreye çıkıĢta toplam 1,24 km‟lik bir yokuĢ mevcut.
ĠĢin keyifli tarafı iniĢlerin de 1,12 km‟yi buluyor olması. Delmece öncesinde toprak yolda 3
sapak var, bunların 3‟ünde de istikamet sol olursa kaybolmazsınız. Esenköy merkezinden 25
km sonraki son yol ayrımında ise hedef Delmece‟yi görmekse sağa, direk olarak YeĢil Mavi
Yol‟dan TeĢvikiye‟ye dipsiz gölleri de görerek inmekse sola dönmek gerekiyor. Bu zorlu
rotada Delmece‟den Çınarcık‟a iniĢ yaklaĢık 1 saat 15 dk‟dır. Ancak Karlık Yaylası‟na çıkıĢı
da içeren Esenköy – Delmece mesafesi yani Esenköy‟den itibaren ilk 22 km. en az 4 saatlik
bir süre alacaktır. Karlık‟tan itibaren ise iniĢ baĢlar, bu iniĢin km cinsinden toplam mesafesi
Çınarcık için 16 km‟dir.
Toplam süre : 4 saat
Minimum yükseklik : 33m.
156
2012
Yalova Topçular-Ġznik Boyalıca
Ġstanbul‟dan karĢı kıyıya geçerek Ġznik Gölüne en kısa yoldan varmaksa hedef, 39 km‟lik bu
tur en ideali. YaklaĢık 3-3,5 saatlik sürede kendinizi Ġznik Gölünün kıyısında Boyalıca
Köyü‟nde bulabilirsiniz. Ġstanbul‟dan gelecek olanlar için Eskihisar-Topçular feribotuyla önce
Yalova kıyılarına ayak basmak gerekiyor. Topçular‟da 2km doğuda TavĢanlı köy yolundan
girerek, Ahmetli-Örencik-Tefvikiye-Mahmudiye-Çakırlı‟ya 30 km ve Çakırlı‟da göl
kıyısından Boyalıca‟ya 10 km olarak toplam 40 km yol yaparak gelmek mümkün. Ancak
Yalova sınırlarını takip eden bir diğer rota daha var. Bu rotaya göre Topçular‟da gemiden
indikten sonra Altınova‟ya kadar sahilden 10 km kadar pedal basıp, Altınova‟yı biraz
geçtikten sonra Kaytazdere yoluna girerek, devamında Valideköprü Mahallesi, Yalakdere,
Bayındır‟dan geçilerek direk Boyalıca‟ya varılabilir. Bu yolda 13-16.km‟ler arası 320 metreye
varan zorlu çıkıĢ aynı zamanda Yalova il sınırından Kocaeli‟ne de geçiĢtir. 32.km‟de ise aynı
rakıma çıkıldığında bu kez Bursa il sınırı yani Ġznik ilçe sınırı geçilmiĢ olur. Zaten bundan
sonrası da iniĢtir. Yalova‟dan çıkacaklar için sabahtan akĢama kadar sürecek zorlu ve bir o
kadar güzel bir parkurdur.
Toplam yokuĢ iniĢ : 615 m.
Toplam yokuĢ çıkıĢı : 696 m.
157
2012
Yalova bölgesinde Bisiklet parkuru olacak yollar ve patikalar vardır. Bunların büyük
çoğunluğu Bisiklet binen insanlar tarafından bilinmemektedir, sadece PerĢembe AkĢamı
Bisikletçileri, Yalova M.T.B Grubu, Extreme Yalova
Grubu gibi gruplar tarafından
bilinmektedir. Yalovanın doğası bitki varlığı, hayvan varlığı, sürüĢ ortamı, seyir zevki, zemin
özellikleri gibi etkinlik kalitesini artıran kıstaslar düĢünüldüğünde keĢfedilecek çok daha
cazip parkurların olduğu tahmin edilmektedir. YaklaĢık 25 ila 30 parkur çıkarılabilir.
Bölgemizde Bisiklet sporuna talep sürekli artmaktadır.
158
2012
4.4.Akarsu Turizmi
AKARSU TURĠZMĠ
1
Çaldere ve Çaldere Ģelaleleri
2
Erikli Ģelaleleri
3
Erikli TeĢvikiye arasındaki Ģelaleler
4
Erikli Delmece arası dereler ve Ģelaleler
5
Gökçedere Barajı üzerinden Nacaklı, Haydariye
Not: Bu parkurlar doğa yürüyüĢü, dere içinde gölet ve Ģelalelerden yürüyüĢ ve tırmanıĢ
Ģeklinde olup tehlike içermektedir.
Resim: Erikli Çifte ġelale
Resim:Yatakkaya ġelalesi
159
2012
4.5.Fotoğrafçılık
Manzara Fotoğrafları:
Manzara Fotoğraf alanları
1
Beşpınar tepesi
2
Soğucak Tepesi
3
Taz Dağı
4
Kapaklı Tepeleri
5
Mecidiye Köyü
Sugören sırtları (Dumantepe, Höyüktepe)
Yalova doğal güzellikleri çok fazla olan bir Ģehirdir. Bu zenginlikler doğrultusunda manzara
fotoğrafçılığı açısından da potansiyeli oldukça yüksektir. Manzara fotoğrafçılığı belki de en
zor fotoğrafçılık türüdür. Tüm fotoğrafçılık türleri içinde en fazla emek, zaman ve seyahat
isteyen, manzara fotoğrafçılığıdır. Bu konuda Ansel Adams‟ın sözü :Manzara fotoğrafı bir
fotoğrafçı için en büyük testtir; bazen de en büyük hayal kırıklığı. -Ansel Adams
Kaynak: http://www.kursatkarabulut.com/dersler/teknikler/manzara-fotografciligi.html
160
2012
4.6.Bitki Gözlemi
Ġlimizin ormanlarla kaplı olması dolayısıyla ormanın oluĢturduğu gölgelik ortam güneĢ
ıĢıklarını alamadığından bitki açısından kısmen fakirdir. Bitkiler için açık alanlar azdır.
Orman örtüsü açısından çok zengindir. Buna rağmen açık alanlar iklim ve toprak koĢulları
uygun olduğundan çok değiĢik bitki türlerini barındırmaktadır. Bu parkurlarda değiĢik
ağaçlar, meyveler, bitkiler ve çiçekler bulunmaktadır. Her mevsim yiyecek meyveler veya
bitkiler bulmanız mümkündür. Öte yandan arazinin çok yüksek ve engebeli olmaması
nedeniyle birçok yere araçla ve araçtan sonra kısa bir yürüyüĢle gitmek mümkündür. Bu
açıdan değiĢik parkurlarda bulunan bazı bitkiler aĢağıda belirtilmiĢtir.
Bitki Gözlem Alanları:
BeĢpınar Parkurları (Bitki Gözlemi):
BeĢpınar
bölgesine
Güney‟den,
Hamzalı‟dan,
Fındıklı‟dan
ġahinyurdu‟ndan
gelen
parkurlarda özellikle ilkbaharda çok değiĢik bitkiler yetiĢmektedir. Burada en belirgin olan
mayıs baĢlarında BeĢpınar-ġahinyurdu arasındaki kayalık sırtlarda yetiĢen Yabani ġakayık
çiçekleridir. Bunlar görünümleri, bulundukları kayalık ve çayırlık ortam ile Ģahane görüntüler
oluĢtururlar. Ancak ömürleri maalesef kısadır. Toplam bir ay kadar çiçeklenme süresi vardır.
Bunun yanında diğer birçok yabani çiçekler, yabani sarımsaklar, bazı yerlerde salepler,
menekĢeler, kardelen ve bazı endemik türler bulunmaktadır. BeĢpınar parkurunda ayrıca
anavatanı Türkiye olan ayı fındığı ağacı bulunmaktadır. Ġlimizde sadece bu bölgede bulunan
bu ağaç fındık gibi meyve yapmaktadır. Gövde yapısı cevizi andırmaktadır. Meyvesi oldukça
lezzetli olmasına karĢın kabuğu oldukça serttir. Yine sadece bu bölgede kırmızı alıç ağaçları
161
2012
bulunmaktadır. Devasa boyutta yabani kirazlar, erik, elma, fındık, funda, kızılcık, kestane,
mürver, karayemiĢ gibi ağaçlar
bulunmaktadır. Buraya yapılacak aktivitelerde tepelerde çok nefis Marmara Denizi, Ġznik
Gölü, Samanlı Dağları, Uludağ, Adalar, Ġstanbul manzaraları gününüzü daha da
renklendirecektir. Ayrıca bitkilerin yoğun olduğu bölgede bulunan küçük bacalı mağara ayrı
bir güzellik katacaktır.
Selimiye, Hayriye, Kapaklı, Fıstıklı, Mecidiye Meraları (Bitki Gözlemi):
Bu bölgede sahilde buluna Kapaklı, Fıstıklı Köyleri ve yamaçlarda bulunan Selimiye, Hayriye
ve Mecidiye köyleri civarında yabani lavanta yani karabaĢ otu birçok yerde bulunmaktadır.
Ayrıca fıstıklı bölgesinde fıstık çamları ayrı bir görüntü sunmaktadır. Kayalık ve çayırlık
alanlarda birçok bitki türleri, çamlıklar, makilikler bulunmaktadır.
Erikli, Delmece Yaylaları ve Giden Yollar (Bitki Gözlemi):
Bu yol üzeri güneĢ alması dolayısıyla bölgedeki birçok bitkiyi barındırmaktadır. Araçla
yapılacak bir seyahatte bunları görmek ve fotoğrafını çekmek oldukça kolaydır. Her iki yayla
zemininde ilkbaharda çok değiĢik bitkiler görebilirsiniz. Delmece yaylasında çayır salebi,
arap sümbülü ve diğer sulak ve bataklık alanlarda yetiĢin birçok bitkiyi görmek mümkündür.
Sugören Sırtları, Sermayecik Mavi YeĢil Yol Üzeri (Bitki Gözlemi):
Bu bölgede sırtlar genellikle çıplak olduğundan birçok bitki barındırır. Sugören bölgesinde
Kirazlı ve Elmalığa giden mavi yeĢil yol kenarları, Sugören bölgesinde bulunan orman yolları
ve patika kenarlarında bir çok bitkiyi çok kolaylıkla görür, belgeleyebilirsiniz. Buralardaki
Ġznik Gölü, Marmara Denizi, Uludağ, Samanlı dağları ve BeĢpınar manzaraları etkinliğinize
ayrı bir renk katar. Ayrıca Sermayecik köyüne kadar olan sırtlardan devam eden mavi yeĢil
yol üzerinde havada birçok yırtıcı kuĢ görebilirsiniz.
Bu bölgeler açıklık ve tarlalık
olduğundan kartal, Ģahin gibi yırtıcıların avlanmasına müsait olup buralarda bu tür yırtıcılar
oldukça çok bulunmaktadır. Ayrıca yol kenarlarında bulunan bitki türleri ve manzaralar
faaliyetinizin güzelliğini artıracaktır.
Sarıkaya (Bitki Gözlemi):
Sarıkaya ulaĢılması kısmen zor olmasına karĢılık yanına gidince sizi ĢaĢırtacaktır. Kayalık
üzerinde toprak hiç olmamasına karĢın kaya içinden çıkan bitki, çiçek ve ağaçları görerek
ĢaĢıracaksınız.
Ayrıca kayalık altından geçen çok eski kervan yolu ve kaya yüzeyinde
bulunan eski zamanlarda yakılan ateĢlerin kaya üzerinde bıraktığı metrelerce devam eden is
kalıntıları ve izleri göreceksiniz. Kayanın altında ve üzerinde hazine meraklılarının yaptıkları
162
2012
kazıları ve açtıkları mağaraları göreceksiniz. Ġsterseniz Darıdere‟ye iner mevsim uygunsa
Kiraz, muĢmula, karayemiĢ gibi yabani meyvelerle gezinize renk katabilirsiniz.
Gökçedere Baraj Kenarı, SudüĢen Bölgesi (Bitki Gözlemi):
Baraj kenarında, SudüĢen Ģelalesi yanlarında ve Ģelalenin kayalık yamaçlarında bitkilerin
değiĢik pozlarını yakalayabilirsiniz. Yine Ģelale civarında Termal Haydariye köyü arasında
çivan perçemi baĢta olmak üzere bir çok Ģifalı bitki görebilirsiniz. Aynı Ģekilde Sivrice tepesi
eteklerinde ve yamaçlarında değiĢik bitkiler, ve anıt ağaçlar görebilirsiniz. Barajın SudüĢen
yönünde dere boylarında çok ulu çınar ağaçları görmeniz mümkün. Ayrıca bu bölgede
yaĢayan Yörüklerin yaĢam alanlarını ve onlara ait beyaz inek türünü özgürce dağlarda
dolaĢırken görmeniz mümkün. Yatakkaya Ģelalesi yamaçlarındaki kaylarda ve alt kısmındaki
küçük Ģelalede değiĢik bitkiler ve dere içinde büyük yapraklı bitkiler enteresan su havuzları
ve değiĢik yosun türleri görebilirsiniz.
Muhacir Yolu (Bitki Gözlemi):
Muhacir yolu Delmece yaylası ile Hasan baba
arasında
burada
yaĢayan
o
zamanki
göçmenlerin ürünlerini pazara ulaĢtırmak için
yaptıkları sırt boyunca devam eden
düzgün
patikalardan oluĢan bir yoldur. Yolun geçtiği
sırtlar,
orman kesimi yapılmayan yerlerinde
anıt ağaç diyebileceğimiz türde bir çok kayın ve
gürgen ağaçları barındırmaktadır.
Bunların
belirlenmesi, yaĢlarını tespiti ve korunması
gerekmektedir. Buralardan geçirilecek trekking
parkurları ile bunların güncel olarak kalması ve tanınması da sağlanabilecektir.
Darıdere (Bitki Gözlemi):
Gemliğe bağlı ġahinyurdu Köyünün arka sırtlarından baĢlayan Darıdere, Sarıkaya altından
geçerek, Kurtköy ve Safran köylerinden sonra Yalova‟nın ortasından denize ulaĢır. KıĢın
suları çok artar, zaman zaman geçit vermez, ancak yazın Sarıkaya‟ya yakın yerlere kadar suyu
tükenebilir. Deredeki çeĢmelerde kuruyabilir. Suyun büyük bir kısmı Sarıkaya altında bulunan
Fasulyelik mevkiine yakın bir yerden çıkar. Burası görmeye değer. Dere içinde alt taraflarda
göletler, değiĢik yosunlar ve bitki türleri görülebilir. Ayrıca Darıdere‟den geçer Sarıkaya‟yı
görmezseniz mutlaka bir eksiklik kalmıĢ demektir. Dereden Sarıkaya‟ya çıkıp inmek bir bir
163
2012
buçuk saat alabilir. Ayrıca Sarıkaya‟dan Kurtköy‟e veya Kapılıçınar‟a giden patikalarda
bulunmaktadır.
Soğucak Tepesi (Bitki Gözlemi):
Marmara bölgesinde bulunan en manzaralı tepedir. Buradan yaklaĢık 15-20 milyon kiĢinin
yaĢadığı bir alan görülmektedir. Yalova, Marmara Denizi, Adalar, Kartal Pendik, Körfez,
hava açık olursa Ġstanbul‟un kalan kısımları, Ġznik Gölü,Samanlı Dağları, Uludağ vs. tepe
üzerindeki kayalıklarda ve çayırlıklarda kuzukulağı, yabani sarımsak, kızılcık, muĢmula,
elma, kiraz vs bir çok yabani meyveler bulunmaktadır.
Aktoprak Keramet (Bitki Gözlemi):
Aktoprak
Keramet
parkuru
sonbaharı, hazan mevsimini en
güzel
gözleyebileceğiniz
parkurdur.
bir
YürüyüĢ
baĢlangıcında güzel bir yamaçtan
devam eden patikadan panoramik
olarak aĢağıda bulunan kayın,
gürgen, meĢe ve diğer ağaçların
türlü yeĢilliklerini, sarı hazan
renginin bir çok tonlarını görebilirsiniz. Yukarılara çıktıkça kayınların dere içinde göletlerle
yaptığı renk karıĢımlarını izleyebilirsiniz. Daha sonra sakin bir mezradan sırta çıkar Ġznik
Gölü,
Samanlı Dağları, Uludağ‟ı izlersiniz ve buralarda değiĢik bitkiler görebilirsiniz.
Keramete inen yolda çayırlık bir alan yakınlarında asit yağmurları nedeniyle bölgemizde
hızla kuruyan karaağaçları görmeniz mümkün. Hem bitkileri, ağaçları,tabiatı hem de manzara
seyretmek için güzel bir parkur. Sonunda da Keramet ılıcasında yüzüp yorgunluk atmak var.
4.7.KuĢ Gözlem Turizmi:
KuĢ gözlemi yapılacak yerler sayılıdır ancak bunların olduğu yerlerde çok üst düzeyde seyir
zevki olan deniz, dağ, göl manzaraları, bitki ve ağaç türleri, çok nefis yürüyüĢ patikaları ve
rotaları mevcuttur. Ġlimizdeki kuĢ gözlemi faaliyetleri bunlarla birlikte yapılacağından çok
daha zevkli bir aktivite olacaktır.
164
2012
Hersek Lagünü (KuĢ Gözlemi):
Altınova ilçesinde bulunan Hersek Lagünü, sonbaharda yapılan kuĢ göçlerinde kuĢların uğrak
ve dinlenme yeridir. Burada flamingo, pelikan baĢta olmak üzere diğer ördek, sakarmeke,
dalgıç kuĢu gibi kuĢlar kalıcı ve geçici olarak konaklamaktadır. KuĢların benzer yerlerde
olduğu gibi sağlıklı bir Ģekilde gözlenmesi için seyir kulesi veya benzer yapılara ihtiyaç
vardır. Buraya yapılan gezilerde 16.yüzyıl yapımı Hersekzade Ahmet PaĢa Cami ve külliyesi
görülerek gözleme artı bir değer katılabilir.
ġahinyurdu, Fındıklı BeĢpınar arası sırtları (KuĢ Gözlemi):
Bursa köyleri olan bu köylerden BeĢpınar‟a gelen kayalıklardan açık alanlardan devam den
parkurlar bulunmaktadır. Bu parkurlar flora açısından çok zengin olmasına karĢın, arazinin
çıplak ve kayalık olması nedeniyle yırtıcı kuĢların avlanması içinde uygun bir ortam yaratır.
Buralarda avlanan yırtıcılar buradaki kayalıklarda veya bitiĢik ormanlarda yuva yaparak
yaĢamlarını sürdürür. Bu parkurlardan her geçiĢte göklerde yırtıcı kuĢları görmek
mümkündür. Bölgede bulunan çeĢmeler, nefis göl, deniz ve dağ manzaraları alacağınız kuĢ
gözleme zevkini katlayacaktır. Buraya gidiĢ için BeĢpınar‟da araçları bırakıp, ġahinyurdu
sırtlarına kadar gidip farklı patikadan gelmek mümkündür. Patikalardan BeĢpınar Tepesinden
geçen üzerinde bulunan Bacalı Küçük Mağara ilginizi çekecektir.
Kirazlı Sermayecik arası sırtlar (KuĢ Gözlemi):
Bu bölgede yine kartal, Ģahin gibi yırtıcıların beslenme alanıdır. Sırtlardaki açıklıklar kuĢların
pike yapması ve beslenmesi için uygun bir ortam sağlar.
Bu güzergâh üzerinde yine
Dumantepe baĢta olmak üzere BeĢpınar yaylası ve Ġznik Gölü, Samanlı Dağları, Uludağ ve
Marmara Denizi, Ġstanbul manzaralarını muhtelif yerlerden görebilirsiniz.
Gökçedere Barajı (KuĢ Gözlemi):
Burada zaman zaman su kuĢları ve balıkçı türleri kalıcı olarak bulunur. KuĢları daha yakından
görmek mümkündür. Ayrıca dere içinde SudüĢen ġelalesine yürürseniz yalı çapkını görebilir,
SudüĢen ġelalesi, Yatakkaya ġelalesi, Sivrice Tepesi, Yatakkaya Ģelalesi ve Ferhat Yolu ile
gününüzü daha zevkli hale getirebilirsiniz.
4.8.Mağara Turizmi :
Ġlimizde çok büyük boyutta bilinen bir mağara bulunmamaktadır. Ancak bu konuda geniĢ
kapsamlı bir tarama ve arama da yapılmamıĢtır. Köylülerin bu konudaki bilgilerinin
araĢtırılması gerekmektedir. Köylülerin söylemlerine göre büyük mağaralar bulunmaktadır,
165
2012
ancak bunlarla ilgili sağlam bir kanıt ve tespit yoktur. ġu an için bilinen mağaralar Güney,
Kurtköy, TeĢvikiye bölgelerinde bulunmaktadır.
Ġlimizde bulunan kayalık alan içeren
köylerde bir taramanın yapılması yararlı olacaktır. YürüyüĢ gurupları tarafından bilinen
mağara sayıları sayılıdır. Erikli tarafında ve TeĢvikiye‟nin diğer bölgelerinde önemli ölçüde
ayı mağarası bulunmaktadır. Bunlar büyük olanlar olabilir.
Kurtköy, TeĢvikiye, Güney köy, Kapaklı, Mecidiye
4.9.Av Turizmi
Domuz avı:
Ġlimiz domuz avı için çok uygundur. Bütün yürüyüĢlerde çok taze domuz izlerine rastlarsınız.
Bunun yanında yatak yerleri, yuvarlandıkları ve çamura bulandıkları
bataklık ve su
birikintileri görülür. Alanın yoğun orman örtüsü ve bazı yerlerin domuzların yaĢamasına ve
saklanmasına çok uygun derecede sık ağaç ve çalılıklardan ve dikenlerden oluĢması, yiyecek
meyve ve bitkilerin çok bol olması ve dört mevsimin yaĢamak için elveriĢli olması, bölgede
domuzlar için rahat yaĢama ve çoğalma imkanı sağlar. Birçok köy uygun mevsimlerde hafta
sonları domuz avına gider. Ancak bu olanaklar köylüler için bir gelir kaynağı olacak Ģekilde
organize edilmemiĢtir.
4.10.Anıt Ağaçlar:
2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu 6. Maddesi doğrultusunda
Merkezde ve Ġlçelerde bulunan anıt ağaç özelliği gösteren geneli Çınar olan ağaçlar tescil
edilmiĢtir. Termal kaplıcaları ile Yalova Ġskelesi
arasında, cumhuriyetin ilk yıllarında dikilmiĢ
çınar ağaçları ile çevrili yeĢil bir tüneli andıran
yol, Çınarlı Hiyaban adıyla anılır. 12350 metre
uzunluğunda, 10 metre geniĢliğindeki yola
çınarlar 1930 yılı ġubat-Mart aylarında 10 metre
ara ile çapraz olarak dikilmiĢtir. Fidanlar,
TeĢvikiye ve Kocadere'den getirilmiĢtir. Bu
ağaçlar 1997 yılında "korunması gereken anıt
ağaçlar" olarak tescil edilmiĢtir. Ġlimizde en çok bilinen Merkez köyü Kurtköy de bulunan
Kapılı Çınar tespit ve tescil edilmiĢ anıt ağaçlarımızdandır.
166
2012
4.11.Termal Turizmi:
Termal Turizmi Alanları
1
Termal Kaplıcaları
2
Armutlu Kaplıcaları
Termal Kaplıcaları Yüzyıllardır çeĢitli medeniyetlerin Ģifa merkezi olan Termal‟in Ģifalı su
kaynakları günümüzde de birçok hastalığın tedavisinde kullanılıyor. Kaplıca suları
romatizmalı ve metabolizmalı hastalıklarda, sindirim sistemi, karaciğer, safra kesesi, böbrek
ve idrar yolları hastalıkları, ortopedik operasyonlar sonrası, deri hastalıkları, psikolojik
hastalıklar, kadın hastalıkları, fonksiyonel rahatsızlıklara sahip hastalara Ģifa dağıtmaktadır
Armutlu Kaplıca suları kimyasal sınıflandırma bakımından sülfatlı, bikarbonatlı, klorürlü,
kalsiyumlu, sodyumlu ve karbondioksitli bir bileĢime sahiptir. Kaynaklarda mineral miktarı
2100–2421 mg. arasındadır. Banyo ve içme kürlerine uygundur. Kaplıca‟da kaynak emniyeti
sağlanmıĢtır. Gerek kaynak çevresi, gerekse deniz kıyısı yeni yerleĢmeler ve geliĢmelere
uygundur. Kaplıca çevresi maki ve zeytin ağaçları ile kaplıdır.
4.12.Su Altı Sporları
Su Altı Sporu Alanları
1
Kayalık sahil şeritleri
2
Esenköy
3
Şenköy
4
Kapaklı
5
Fıstıklı
6
7
Armutlu
Keçikaya Çiftliği
Yalova‟da Ekoturizm Genel Değerlendirmesi
-Bölgenin peyzaj özelliklerinin çok çekicidir. Ġlimizin %60‟ı ormanlarla kaplıdır. Her
yürüyüĢ parkurunda çok güzel manzaralar, tarihi patikalar, dereler, Ģelaleler,
mağaralar, görsel zenginlikler bulunmaktadır.
-Zengin flora bulunmaktadır. Bölgeye ait birçok endemik bitki, ağaç türleri, birçok Ģifalı bitki
bulunmaktadır. Ġklim ve toprak kalitesi bitkilerin yaĢamasına çok uygundur.
167
2012
-Zengin bir fauna bulunmaktadır. Hemen her yürüyüĢte bir çok yerlerde domuzların
kazdıkları yerleri, ayak izlerini görebilirsiniz. YağıĢlı havalarda ayı, tilki, çakal, sansar,
yaban kedisi vb birçok hayvanın izlerini, zaman zaman kendilerini görmeniz
mümkündür.
-Flora ve fauna zenginliği yanında bir çok Ģelale ve bunları barındıran dereler mevcuttur.
Bunlar trekking faaliyetlerinin çekiciliğini ve zevkini artırmaktadır.
-Parkurlar üzerinde bir çok eski roma ve bizanstan kalma kalıntılar , bulgular
bulunmaktadır. Ferhat yolu TeĢvikiye su yolu vs.
- Armutlu, Termal ve Keramet kaplıcalarında sonlanan yürüyüĢlerden sonra alınan banyo,
katılımcılar için büyük bir rahatlama yaratmakta ve fark oluĢturmaktadır.
-Dört mevsim alan farklı olanaklar sunmaktadır. Ġlkbaharda kiraz ve çilekle açılan
sezon, ıhlamur, kuzukulağı, yabani sarımsak, erik, karayemiĢ, elma, kızılcık, fındık,
yabani armut, akdiken, alıç, muĢmula, kestane, kocayemiĢ gibi bitkileri nimetleri ve
meyveleri ile devam etmektedir.
-Dört mevsime uygun parkurlar bulabilirsiniz. Çok sıcak temmuz güneĢinde sabah gölgeden
gidip, akĢam gölge ormanlık patikalardan dönebilirsiniz.
-Bölge %60 orman yoğunluğuna sahip olduğundan ve yeterli yağıĢ aldığından bütün
parkurlarda su kaynakları, derelerde, içilebilecek sular mevcuttur. Bazı parkurlarda
oluĢan göletlerde ve Ģelalelerde yüzebilirsiniz.
-Yalova‟ya ulaĢım çok kolaydır, deniz otobüsü ile Kartal‟dan 40 dakikada, Yenikapı‟dan 70
dakika„da gelebilirsiniz.
-Yalova‟dan köylere ve bütün yerleĢimlere yol asfalttır. Tüm rota baĢlangıçlarına kısa
sürede ulaĢım mümkündür.
-Her tür yaĢ ve performansa uygun rota seçenekleri vardır, gerek rota uzunluğu ve gerekse
zorluğu ve manzara açısından birçok alternatif mevcuttur.
-Rotalar kayda değer tehlike içermemektedir, taĢ düĢmesi, heyelan ve çığ riski yoktur,
-DeğiĢik kültürlere sahip köyler misafirperverdir, trekking faaliyetlerini desteklemekte ve
olumlu bakmaktadır,
-Gerekli durumlarda haberleĢme, konaklama, sağlık tesislerine ulaĢım kolaydır,
168
2012
-Fotoğraf çekimi için uygun flora ve seyir noktaları buralardan görülecek manzaralar
mevcuttur. Sugören sırtları, Solucak tepeleri, BeĢpınar sırtları, Taz dağı doyumsuz manzaralar
içermektedir. Örneğin Solucak tepesinden, aynı noktadan Yalova, Ġstanbul, Adalar, Marmara,
Ġznik Gölü, Samanlı Dağları, Uludağ vs. görülmektedir.
-BaĢlangıç noktasında aracınızı bırakıp yürüyüĢünüzü yaptıktan sonra baĢka bir
rotadan aracınıza dönebilirsiniz, kiĢisel araçla gidilecek birçok rota mevcuttur. Güney,
Kurtköy, Üvezpınar, Gökçedere, Sugören, Elmalık, Laledere vs.
-Patikalar yürüyüĢe uygundur. Yorucu çok dik eğimler azdır. Zeminler de rahatsız edecek
taban suyu çamur ve bataklıklar yoktur. Parkurlarda kaza riski çok azdır.
-Elmalık, Solucak Kalıcı konutları, Termal, Güney Köy ve diğer köylere minibüsle
kolayca ulaĢır, yürüyüĢünüze baĢlar güzel bir alanda mola verip baĢka bir patikadan
geri dönebilirsiniz veya baĢka bir köye yürüyebilirsiniz. Seçeceğiniz alternatif yollara
göre yürüyüĢünüz birkaç saatten baĢlayıp gün boyu sürebilir.
-Yalova Atatürk‟ün kentidir. Atatürk‟ün bir çok eserini, izlerini, görebilirsiniz, Atatürkle aynı
patikalarda yürür, Termal‟i, Atatürk KöĢkü‟nü, Yürüyen köĢkü, görebilirsiniz.
Sonuç olarak, kolay ulaĢım, haberleĢme ve konaklama olanakları, misafirperver yerel
halk, her yaĢ ve guruba göre çok değiĢik parkur seçenekleri, muhteĢem manzaralar,
değiĢik bitki ve hayvan varlığı, ormanlar içinden güvenli toprak patika ve yollar,
patikalar üzerlerinde ÇEġMELER ve Atatürk‟ün gezdiği yerler iĢte size YALOVA.
169
2012
Tablo 30. GZTF Analiz Tablosu
GÜÇLÜ YÖNLER
FIRSATLAR
 Yalova ilinin zengin tarihi ve kültürel birikimi
 Kalkınma
ajanslarının
doğa
turizmi
projelerini desteklemesi
 Flora ve fauna zenginliği
 Halkın doğa turizmine olan ilgisinin ve doğa
 STK‟ların doğa turizmine yönelik talepleri
 Otantik ürünler ve pazarların bulunması
sevgisinin yüksek olması
 Yalova‟da turizm sektörünün geliĢmeye açık
olması
 Yalova
ilindeki
potansiyel
doğa
turizmi
alanlarının zenginliği
ZAYIF YÖNLER
TEHDĠTLER
 Doğa turizmi bölgelerindeki köylü profilinin
 Doğa
çekingenliği ve bilgi eksikliği
 Köylülerin
devletin
mali
turizmi
kapasitesinin
dıĢarıdan
(yerel halkın dıĢında) gelen yatırımcılar
olanaklarını
tarafından kullanılması
kullanmada deneyimsiz ve çekingen olmaları
 Doğa turizmi amaçlı kullanılan alanların
 Kurumların doğa turizmi konusunda personel
doğayı tahrip edici talepler nedeniyle baskı
ve mevzuat olarak henüz güçlü bir yapıya
 Doğal alanlara insan baskısının artması
ulaĢmaması
 Alanlarda doğa turizmi amacına uygun
 Yeterli uzman olmaması
 Doğa turizmi faaliyetlerinin çok geniĢ bir
alanda
dağılım
altında olması
göstermesi
planlamayı
güçleĢtirmektedir.
170
olmayan farklı arazi kullanım taleplerinin
olması.
2012
Eylem No
5.EYLEM PLANI
Yapacak kişi ve
Eylem
Potansiyel Ekoturizm
1
Alanlarının
Düzenlenmesi
Açıklama
kuruluşlar
Yamaç ParaĢütü, KuĢ Gözlemciliği
(Hersek Lagünü) ve Fotosafari (Hersek
Lagünü) yapılacak sahaların
Trekking yol ağı
oluĢturma ve düzenleme
düzenlenmesi.
popüler 5 parkurun uluslar arası
Açılması
Müdürlüğü,Altınova Belediyesi, Gençlik
2013-2016
Yalova Orman ve Su ĠĢleri ġube
Müdürlüğü, Orman ĠĢletme Müdürlüğü, Ġl
standartlara göre düzenlenmeleri ve her
Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Ġl Özel
türlü tanıtıcı, bilgilendirici materyalin
Ġdaresi, Gençlik ve Spor Müdürlüğü,
2013-2015
Ġlgili Belediyeler, STK‟lar
Trekking parkurlarını zenginleĢtirmek
Mağaraların Ziyarete
Müdürlüğü,Orman ĠĢletme
Müdürlüğü, STK‟lar
yapımı ve yerine konması.
3
Spor Ġl Müdürlüğü, Çevre ve ġehircilik
Trekking güzergahı olarak tespit edilen
2
Süresi
amacıyla uygun mağaraların
ekoturistlerin ziyaretine açılması için
gerekli düzenlemeler yapılması.
2013-2015
4
Dağ bisikleti parkurları
Dağ bisikleti potansiyelinin belirlenerek
popüler 2parkurun düzenlenmesi.
2013-2015
Avlakların ve Avcılık
5
Faaliyetlerinin
GeliĢtirilmesi
Ġlimizde bulunan avlakların arttırılması,
avcıların avlaklara sahip çıkması sağlanarak
turizme açılması ve yerel halka kaynak
sağlanması.
Çocuklarda ekoturizm bilincinin
6
Çocuklar için Ekoturizm
Alanı OluĢturmak
oluĢmasını sağlayacak Ģekilde en az 1
parkur düzenlenerek doğa eğitimi
konusunda uygulamalı eğitim verilmesi.
Müdürlüğü, Orman ĠĢletme Müdürlüğü,
2013-2016
Avcı Dernekleri, Yerel Halk
Müdürlüğü, Orman ĠĢletme
Müdürlüğü,Milli Eğitim
2013-2022
Müdürlüğü,Gençlik ve Spor Müdürlüğü,
Yerel Halk
7
Tanıtım Faaliyetleri ve
YaygınlaĢtırma
Web sitesi, sosyal paylaĢım ağları (
Müdürlüğü, Ġl Kültür Turizm Müdürlüğü,
facebook, twitter vb.), afiĢ, broĢür, kitap,
Milli Eğitim Müdürlüğü, Gençlik ve Spor
Cd vb. materyallerle tanıtım ve
Müdürlüğü, Ġl Özel Ġdare, Sanayi ve
yaygınlaĢtırma faaliyetlerinin yapılması.
Ticaret Odası, Belediyeler,Üniversiteler,
STK‟lar
171
2013-2022
2012
Yerel halkın eko-turizm hakkında
8
Ekoturizm ve Doğa
Eğitimi
eğitimi, Ekoturizme sunulabilecek
ürünlerin geliĢtirilmesi konusunda
Müdürlüğü, Ġl Kültür Turizm Müdürlüğü,
eğitilmesi.Doğayı anlatmak için yöre
Ġl Özel Ġdare, Muhtarlıklar,STK‟lar
2013-2022
halkın eğitilmesi, ayrıca çocukların
eğitimi.
9
Gönüllülük sisteminin
oluĢturulması
Doğa gönüllülerinin tespiti ve iletiĢim
sisteminin oluĢturulması.
Müdürlüğü, STK‟lar, Yerel Halk
2013-2022
10
Deneyim paylaĢımı
Müdürlüğü, Yöre halkı, S T K ‟ l a r Ġl
Deneyim paylaĢım programları
Kültür Turizm Müdürlüğü, Ġl Özel Ġdaresi,
oluĢturulacaktır.
2013-2016
Özel giriĢimciler
Trekking, Bisiklet, Dağcılık
11
Yerel Rehber eğitimi
vb.faaliyetler için Ekoturizm rehberi
yetiĢtirilmesi
Müdürlüğü, Yerel Halk
2013-2016
Her türlü faaliyetin planlanma,
geliĢtirme ve uygulama safhalarında
12
Üniversitelerle iĢbirliği
YalovaĠli ve çevre illerdeki
üniversitelerden bilimsel destek alınması
2013-2022
Müdürlüğü, Üniversiteler
için iĢbirliği yapılacaktır,
Ulusal seyahat
acentalarını bölgeye
13
çağırarak yerel
giriĢimciler ile eĢleĢtirme
faaliyeti yapmak
Bölgeye tur düzenleyen ve düzenleme
potansiyeli olan seyahat acenteleri ve tur
operatörleri bölgenin ve ürünlerinin
tanıtılması için Ģehre davet edilecek ve
Müdürlüğü,Kültür ve Turizm Müdürlüğü,
2013-2017
Yerel Halk, STK‟lar
yerel giriĢimciler ile ikili görüĢmeler
yapılacaktır.
Geleneksel yaĢam tarzı ve kültüre iliĢkin
olarak doğadan toplanan veya üretilen
gıda maddeleri, doğal materyalden
Kültürel ürün envanteri
14
ürünleri sunuma hazır
hale getirme
üretilen el sanatları vb. değerlerin tespiti,
satılabilir hale getirilmesi, sözlü
değerlerin envanteri, bunların turizme
Müdürlüğü,Orman ĠĢletme
Müdürlüğü,Kültür ve Turizm Müdürlüğü,
2013-2022
Yerel Halk
sunulabilir hale getirilmesi.
Termal ilçesi, TeĢvikiye Beldesi,
Güneyköy ve ġenköy köylerinde yöre
Ekolojik ürün satıĢ
15
Merkezleri
insanının ürettiği ekolojik ve doğadan
toplanan ürünlerin satıĢına yönelik satıĢ
yerlerinin oluĢturulması, vatandaĢların
üretim ve satıĢ için yönlendirilmesi.
172
Müdürlüğü,Gıda Tarım ve Hayvancılık
Müdürlüğü, Kültür ve Turizm
2013-2022
Ekoturizm faaliyetlerinin geliĢimi
16
Ev pansiyonculuğu
Ziyaretçi Beklenti ve
17
Memnuniyet Anketleri
doğrultusunda öne çıkacak yerlerde ev
2012
Müdürlüğü, Kültür ve Turizm
pansiyonculuğunun teĢvik edilmesi.
Ziyaretçilerin beklentileri ve verilen
hizmetlerden memnuniyetinin peryodik
Müdürlüğü,Üniversiteler, Kültür ve
2017-2022
2013-2022
Turizm Müdürlüğü
olarak ölçülmesi.
Fuar sempozyumlar,
Fuar ve sempozyumlara aktif
Müdürlüğü, Orman ĠĢletme Müdürlüğü,
festivaller
katılımlarla stand oluĢturma.
Üniversiteler, Kültür ve Turizm
18
2013-2022
Müdürlüğü, HEM,Özel Ġdare,
19
20
Ortaklıklar oluĢturma
Yöresel Yapı sistemi
AkdenizModel Orman Ağı ile ortaklık
oluĢturma.
Ekoturizmin yapıldığı ilçe, köy ve
beldelerde yeni yapılacak yapıların
Müdürlüğü,Çevre ve ġehircilik
tamamen yerel mimariye uygun
Sosyal, Kültürel,
21
Etkilerin Ġzlenerek
Sürdürülebilirliği
2013-2022
Müdürlüğü,Model Orman Derneği.
olmasının zorunlu hale getirilmesi.
Ekonomik ve Çevresel
Sosyal, Kültürel,Ekonomik ve Çevresel
Etkilerin alan çalıĢmaları ile izlenmesi
ve sürdürülebilirliğin sağlanması.
sağlanması.
173
Müdürlüğü, Ġl Özel Ġdaresi, Ġl Kültür ve
2013-2022
Turizm Müdürlüğü, Belediyeler
Kültür ve Turizm
Müdürlüğü,Üniversiteler
2013-2022
174
2012
175
2012
176
2012
177
2012
178
2012
179
2012
180
2012
181
2012
182
2012
183
2012
184
2012
185
2012
2012
Ek:1 Yalova Ekoturizminde Trekking Parkurları Projesi
Niçin Yalova‟da Trekking
1-Yalova‟ya ulaĢım çok kolaydır, deniz otobüsü ile Kartal‟dan 40 dakikada, Yenikapı‟dan 70
dakika„da gelebilirsiniz.
2-Yalova‟dan köylere ve bütün yerleĢimlere yol asfalttır. Tüm rota baĢlangıçlarına kısa sürede
ulaĢım mümkündür.
3-Türkiye‟nin en yoğun orman örtüsü %60 Yalova‟dadır, parkurların tümünde çeĢmeler, su
kaynakları vardır.
4-Her tür yaĢ ve performansa uygun rota seçenekleri vardır, gerek rota uzunluğu ve gerekse
zorluğu ve manzara açısından birçok alternatif mevcuttur.
5-Rotalar kayda değer tehlike içermemektedir, taĢ düĢmesi, heyelan ve çığ riski yoktur.
6-Doğa koĢulları bitki varlığı, hayvan varlığı, trekking için uygundur her yürüyüĢte yaban
hayatının izlerini görebilirsiniz. Mevsime göre yollarda kiraz, erik, elma, muĢmula, böğürtlen,
kestane, koca yemiĢ, çilek, kızılcık gibi doğal ortamda yetiĢen meyveler bulabilirsiniz.
7-DeğiĢik kültürlere sahip köyler misafirperverdir, trekking faaliyetlerini desteklemekte ve
olumlu bakmaktadır.
8-Gerekli durumlarda haberleĢme, konaklama, sağlık tesislerine ulaĢım kolaydır,
9- Patika zemini, manzara ve yol üzeri çeĢme gibi yürüyüĢ kalitesini artıran özellikler
açısından doyurucudur.
10-Fotoğraf çekimi için uygun flora ve seyir noktaları buralardan görülecek manzaralar
mevcuttur. Sugören sırtları, Solucak tepeleri, BeĢpınar sırtları, Taz dağı doyumsuz manzaralar
içermektedir. Örneğin Solucak tepesinden, aynı noktadan Yalova, Ġstanbul, Adalar, Marmara,
Ġznik Gölü, Samanlı Dağları, Uludağ vs. görülmektedir.
11-BaĢlangıç noktasında aracınızı bırakıp yürüyüĢünüzü yaptıktan sonra baĢka bir rotadan
aracınıza dönebilirsiniz, kiĢisel araçla gidilecek birçok rota mevcuttur. Güney, Kurtköy,
Üvezpınar, Gökçedere, Sugören, Elmalık, Laledere vs.
12-Patikalar yürüyüĢe uygundur. Yorucu çok dik eğimler azdır. Zeminler de rahatsız edecek
taban suyu çamur ve bataklıklar yoktur. Parkurlarda kaza riski çok azdır.
186
2012
13-Dört mevsim trekking faaliyetine uygun parkurlar mevcuttur.
14-Elmalık, Solucak Kalıcı konutları, Termal, Güney Köy ve diğer köylere minibüsle kolayca
ulaĢır, yürüyüĢünüze baĢlar güzel bir alanda mola verip baĢka bir patikadan geri dönebilirsiniz
veya baĢka bir köye yürüyebilirsiniz. Seçeceğiniz alternatif yollara göre yürüyüĢünüz birkaç
saatten baĢlayıp gün boyu sürebilir.
15-Yalova Atatürk‟ün kentidir. Atatürk‟ün bir çok eserini, izlerini, görebilirsiniz, Termal‟i,
Atatürk KöĢkü‟nü, Yürüyen köĢkü,
Sonuç olarak, kolay ulaĢım, haberleĢme ve konaklama olanakları, misafirperver yerel
halk, her yaĢ ve guruba göre çok değiĢik parkur seçenekleri, muhteĢem manzaralar,
değiĢik bitki ve hayvan varlığı, ormanlar içinden güvenli toprak patika ve yollar,
patikalar üzerlerinde ÇEġMELER ve Atatürk‟ün gezdiği yerler iĢte size YALOVA.
Trekkingin Faydaları Nelerdir?
1-YürüyüĢ, kan akımını ve kan damarlarının miktarını artırarak, dolaĢımı iyileĢtirir, kalpdamar ve beynin damarsal hastalıkları riskini azaltır.
2-Kalp kası dâhil, vücut kaslarını kuvvetlendirerek, daha etkin çalıĢmalarını sağlar.
3-Her bir kasılmada kalbin pompaladığı kan miktarını artırarak, istirahattaki kalp atım sayısını
(nabzı) azaltır.
4-Egzersiz ve stres durumunda kan basıncında (tansiyonda) oluĢan yükselmeyi azaltır.
5-Kan basıncını düzenler.
6-Kalp kasının yan damarlardan da beslenmesini destekler. Böylece kalbin ana damarlarında
oluĢacak tıkanıklıkların vereceği zararı azaltır.
7-ġiĢmanlık riskini azaltır.
8-Sindirimi kolaylaĢtırır.
9-Beyine oksijen sağlanmasını artırarak, zihinsel keskinlik ve yaratıcı düĢünce potansiyelini
yükseltir.
10-Lenfatik dolaĢıma yardımcı olur.
11-Egzersiz sırasında ve sonrasında metabolizmayı uyarır.
12-Solunum kapasitesini artırır.
13-Büyümeyi ve travma sonrası toparlanmayı olumlu etkiler.
187
2012
14-Kan yağlarının (trigliserid) düzeyini düĢürür.
15-HDL/LDL (iyi huylu-kotu huylu kolestrol) dengesini düzenler.
16-Koordinasyona olumlu etki yapar.
17-Eklem ve kasların esnekliğini artırarak, bel ve boyun ağrılarını hafifletir.
18-Kemiklerin sertleĢmesini ve kuvvetlenmesini sağlar.
19-Dayanıklılığı artırır.
20-Yorgunluk duyumunu engeller.
21-Uykusuzluğu azaltır, rahatlamaya yardımcı olur.
22-Vücudun doğal keyif verici hormonu olan endorfinin salınımını artırır.
23-YaĢlanma surecini geciktirerek, genç bir görünüm sağlar.
24-Moral, özgüven ve iyimserliği artırır.
25-Uzmanlar kontrollü bir yürüyüĢün kiloyu muhafaza ettiği gibi enerjiyi artırdığını, zihni
boĢalttığını, kalp krizi riskini azalttığını belirtiyor.
26-Düzenli yapılan yürüyüĢlerden sonra, kendinizi daha dayanıklı ve güçlü hissedeceksiniz.
YürüyüĢün ritmi sizi rahatlatacağı için, problemlerinizi daha dinç bir kafayla çözebilirsiniz.
27-YürüyüĢle birlikte stresten uzaklaĢacağınız için, uyumanız kolaylaĢacaktır. Hareket ve
ritmik yürüyüĢler, kalbinizin ve ciğerlerinizin de verimli çalıĢmasını sağlar.
28-YaĢla birlikte yükselme eğilimi gösteren tansiyonu belli bir seviyede tutmanın en kolay
yollarından biri yürüyüĢtür.
29-Kiloyu kontrol eden bir egzersiz olan yürüyüĢ, aynı zamanda kemikleri de güçlendirerek,
ileriki yaĢlarda kemik hastalıklarının oluĢmasını engeller.
30- YürüyüĢün bir diğer faydası, sağlıklı ve dik bir duruĢ sağlamasıdır.”
Ekip Halinde YürüyüĢ Kuralları
-Ekip olarak yürümek yürüyüĢü daha etkin ve zevkli hale getirir. Ancak gurup yürüyüĢlerinde
uyulması gereken kurallar vardır. Bunlar,
-Öndeki kiĢiyi birkaç adım geriden takip ediniz,
-Çok gerilerde kalarak katılımcıların sizi beklemelerine neden olmayın, bu durumda
arkadaĢlarınız rahatsız olacağı gibi kaybolma riskiniz de artar.
188
2012
-Çalılıklardan geçerken tuttuğunuz dalları bırakırken arkanızdan gelenleri gözetleyiniz, bu bir
emniyet ve nezaket kuralıdır, gerekmedikçe dalları tutmayınız, dalı tutmak zorunda iseniz
bırakırken geriden geleni uyarınız,
-Orman da koĢmayınız, görmediğiniz böğürtlen ve benzeri çalılara ayağınız takılarak yüzün
koyun yere düĢüp yararlanabilirsiniz,
-Ayakkabılarınızı bağlamak, çantanızı ayarlamak, su içmek, fotoğraf çekmek gibi aktiviteleri
patikayı veya yolu tıkamadan yana çekilerek yapınız, arkadan gelenleri engellemeyiniz,
-ArkadaĢlarınıza ve diğer ekiplere kibar davranınız, geleneksel olarak yukarıdan inen ekipler
yokuĢ çıkanlara yana çekilip yol verir, ancak çok dik arazilerde ve çok kalabalık inen
ekiplerde bunun tersi daha uygun olur.
-Ekip temposunu yavaĢ ekip üyelerini zorlamayacak ancak iyi yol alacak Ģekilde ayarlayınız,
geride kalan katılımcılar varsa durumunu öğrenin ve ona göre tempo belirleyiniz,
-Hiç kimsenin en önden ve en arkadan yalnız yürümesine izin vermeyiniz,
-En sondan gelen kiĢinin molada ekibi yakalamasına ve dinlenmesine ortam sağlayınız.
-Zorlanan ve geride kalan kiĢilerin ağırlıklarını daha genç ve dinamik katılımcılara rica ederek
dağıtınız, bu insani yaklaĢım gurup içinde birlikteliği ve ekip ruhunu güçlendirir,
-Yeni katılan aĢırı yavaĢ ilerleyen, gurubu engelleyecek kiĢileri uygun bir Ģekilde ikna ederek
bir refakatçi ile geri çeviriniz. Veya güvenli bir yerde gurubun dönüĢünü beklemesini
sağlayınız.
-En yavaĢ kiĢiyi temponun belirlenmesi için önden ikinci sıraya koyunuz.
-Grup liderinin veya rehberin uyarılarını mutlaka dikkate alın. Unutmatın ki bunlar sizin ve
gurubun güvenliği ve huzuru içindir.
Yeni BaĢlayanlara Öneriler
1-Öncelikle bileği saran, tabanı sert ve tırtıllı bir ayakkabı, 30-40 litrelik bir sırt çantası
edinin. Diğer gerekli malzemelerle ilgili listeler birçok internet sitesinde mevcuttur. Yeni
aldığınız ayakkabınızı birkaç kez Ģehir içinde giyerek deneyin. En az bir takım yedek iç
çamaĢır, yedek çorap, havaya göre yağmurluk, polar üst veya rüzgârlık mont, bere veya
Ģapka, hava koĢullarına göre bir çift uygun eldiven, bir adet su kabı ve yeteri kadar su,
atıĢtırmalık ara yiyecekler, enerji verici kuru üzüm, kuru kaysı, incir, kuru dut, ceviz, badem
alınız. Mevsime göre güneĢ kremi, güneĢ gözlüğü, küçük bir plastik bardak, ve fotoğraf
189
2012
makinesi, Özel ilaçlarınız, yara bandı, bir iki adet ağrı kesici , ıslak mendil, bir adet çöp
torbası yanınızda bulunsun.
2-BaĢlangıç için zorluk derecesi az veya orta olan bir rota seçin, ve rota hakkında ilgililerden
ve rehberden bilgi alın,
3-Uygun giyinin, yaz ve kıĢ koĢullarına ve yağıĢ durumuna göre tedbirinizi almayı
unutmayınız,
4-Sağlık sorununuz varsa mutlaka bir hekime danıĢarak etkinliğe katılın.
5-Sırt çantanıza öğle yemeğinizi, suyunuzu, yağmurluğunuzu koyarak yürüyüĢ boyunca
taĢımanız gerekir. Ayrıca tuvalet ihtiyacının da doğa giderilmesi gerektiğini unutmayınız.
6-BaĢlangıçta uzun paçalı pantolon ve gömleği tercih ediniz. Bunlar ufak tefek sıyrıklardan,
ısırganların etkilerinden vs sizi korur. Hava alabilen giysiler kullanmaya çalıĢın.
Terleyeceğinizi hissettiğiniz anda veya ilk molada fazla giysilerinizi çıkarın. Deneyiminiz
arttıkça daha rahat hareket edebilirsiniz.
7-YürüyüĢe gideceğiniz gün iyi uyuyunuz. Sabah iyi bir kahvaltı yapınız. Suyunuzu
susamadan ara molalarda azar azar içiniz. Aksi halde yukarıda sayılanlar size baĢ ağrısı olarak
geri yansıyabilir.
8-Yiyecek ve suyunuzu fazlasıyla alın, mecbur kalmayınca bitirmeyiniz. Dağlarda her türlü
olasılıklar sizi bekliyor, unutmayın. AtıĢtırmalıklar alarak arada azar azar atıĢtırın.
9-Sessiz olunuz, diğer arkadaĢlarınızı rahatsız etmeyiniz, inanç ve siyasi görüĢ gibi
değiĢtirilmesi mümkün olmayan konularda tartıĢmadan kaçınınız.
10-Nazik, yardımsever, katılımcı ve paylaĢımcı olunuz.
11-YürüyüĢ sırasında uygun bir tempo belirleyiniz. Kimseyle yarıĢmayın ve ormanda
kesinlikle koĢmayın. Zorlanıyorsanız veya baĢka bir sorununuz olursa mutlaka rehberle
iletiĢim kurun. Düzgün sürekli tempoyla yürüyün. Hızlanıp yavaĢlamak sizi yorabilir.
Özellikle belirli bir yaĢtan sonra bu daha çok önem kazanır.
12-Ayak tırnaklarınız uzun olmamalı. Özellikle iniĢlerde parmaklarınız rahatsız eder. Tırnak
kesim iĢlemi bir iki gün önceden yapılmalıdır.
190
2012
Yalova Ġli Trekking Parkurları
1-Aktoprak-Keramet Trekking Parkuru
Rota baĢlangıcı olan Aktoprak, Kafkas kökenli bir köydür. Buraya Altınova üzerinden
gelinmektedir. Gelirken Karadere Köyü‟ne gelmeden solda Çoban Kale tabelasını
göreceksiniz. Burada aracı durdurup soldaki yamaca baktığınızda kaleyi göreceksiniz. Kale
büyük değil, makilerin olduğu kayalık bir patikadan buraya on dakikada çıkabilirsiniz. Kale
vadiye hakim, biraz zaman almakla birlikte manzara güzel ve görülmeye değer. Daha sonra
Kafkas kökenli olan Karadere, Fevziye, Tevfikiye, Aktoprak köylerini geçerek Veli Kahya
çeĢmesine gelmeden sırttan sola giden toprak yoldan parkur baĢlamaktadır. Vadiyi ve ovayı
seyrederek ilerledikten sonra küçük bir çeĢmeye ulaĢacaksınız. Burada çok kısa bir mola verip
sularınızı takviye edebilir ve manzarayı seyredebilirsiniz. Yan yan tarla kenarlarından ve
ormandan güzel bir patikadan Selimiye (Ayvacık) mezrasına ilerlersiniz. AĢağıda vadi içinde
kıĢın küçük Ģelaleler görebilirsiniz. Yine vadi içinde değirmen kalıntısına rastlayabilir ve
Ģansınız varsa tarihi bir taĢ parke yoldan geçebilirsiniz. Selimiye mezrasına gelmeden vadinin
solunda iki çeĢme göreceksiniz. Ġkinci çeĢmenin suyunun Ģifalı olduğu söylenir ve civar
köylüler buradan sürekli su taĢırlar. Mezradan en kısa sürede Orhangazi‟ye bakan sırtlara
ulaĢmalısınız, çünkü Ġznik Gölü, Samanlı Sağları, Gürle Dağı, hava açıksa Uludağ manzarası
sizi bekliyor. Sırtı manzara seyrederek takip ettikten sonra sağa saparak Keramete Köyü‟ne
191
2012
inen toprak yola yönelirsiniz. Zaman kısıtlıysa doğrudan köyden Keramet‟e giden yola
yönelir veya dere kenarından gidebilirsiniz. Dere kenarını tercih ederseniz göreceğiniz iki
küçük çeĢmede suların tadına bakabilirsiniz. Çobanlar ikinci çeĢmenin daha iyi olduğunu
ifade ederler. Tepeden göl tarafına aĢıp 20 dakika kadar ilerlediğinizde yolun altında sulak bir
çayırlık civarında büyük karaağaçlar (Ulmus sp.) göreceksiniz. Köyden yörede üretilen zeytin
ve zeytin yağı alabilirsiniz. Büyük çınar altında kahvede çaylarınızı içip en kısa sürede
Keramet Ilıcasına gider, hemen sıcak doğal havuza dalarsınız. Havuzdan çıkınca mutlu bir
Ģekilde aracınıza binersiniz. Bu yürüyüĢ yaklaĢık 5 saat sürebilir. Sonbaharda renkler çok
güzeldir, adeta bir renk cümbüĢü parkur boyunca size eĢlik eder. Güvenlidir. Yol üzerinde
kızılcık, kuĢburnu, böğürtlen ve muĢmulaları patika kenarlarında bulabilirsiniz. Kimsenin
yaĢamadığı mezrada çobanlara rastlayabilir, mezrada dut, erik ve diğer meyvelerin tadına
bakabilirsiniz. Patika son derece doğal, seyir zevki üst düzeyde, manzara fotoğrafları için çok
elveriĢlidir. Her yaĢ grubuna uygun bu parkurda tüm katılımcıların mutlu ve huzurlu oldukları
görsel bir Ģölen sizleri de beklemektedir. Parkurun uzunluğu yaklaĢık 12 km olup, tespit
edilen zorluk derecesi 2‟dir.
Alternatif Öneriler
Zorluk yaĢamak isteyenler baĢlangıç noktasından daha ileride bulunan dereyi geçince
çeĢmeden sağa sapan patikaya girerek yürüyüĢe baĢlayabilirler. Sol taraftaki yamacı tırmanıp
ana patikaya ulaĢarak ve ana grupla birleĢerek yürüyüĢlerini sürdürebilirler.
192
2012
2-Sugören-Keramet Trekking Parkuru
Rota baĢlangıcı olan Sugören, Selanik kökenli bir köydür. Buraya Yalova-Bursa yolundan
sola sapılarak gidilmektedir. Köyden ihtiyaçlarınızı karĢıladıktan sonra Höyük Tepe‟ye kadar
araçla gider, tepeden Ġznik Gölü ve Marmara Denizi‟ni, aynı noktadan Samanlı dağları ve
Uludağ‟ı seyredebilirsiniz. Yine aracınızla Dumantepe‟ye çıkıp doyumsuz bir manzara
görebilirsiniz. Ġstenirse Dumantepe altındaki çeĢme karĢısında bulunan Dumantepe
yamacındaki patikadan yürüyüĢe baĢlayabilirsiniz. Çamlık ve göl manzaraları eĢliğinde
duman tepeye ulaĢabilirsiniz. Dumantepe‟den sırtı takip ederek bir tarafta Ġznik Gölü, Samanlı
Dağları ve hava uygunsa Uludağ‟ı seyrederek, bir taraftan da Marmara ve Ġzmit Körfezi‟ni
görerek sırt yolundan Sermayecik dönemecine kadar gidebilirsiniz. Sola dönmeden sırtı takip
ederek ve Mahmudiye yolunu da geçerek, sürekli sırttaki veya yanlarındaki yollardan ve
Selimiye mezrasının yan sırtlarından devamla sola saparak Keramet‟e ulaĢırsınız. Yol
boyunca sağ tarafta Yeniköy, Üreğil, Çakırlı ve Keramet köylerini yakından kuĢ bakıĢı
görebilirsiniz. Yolun sırtlarla devam eden kısmı sürekli hakim rüzgarlar altındadır.
Rüzgarların sırtlardaki büyük ağaçları ne Ģekilde etkilediğini burada görebilirsiniz. Sırttan
yürürken Ģahin, kartal ve atmaca gibi yırtıcı kuĢların süzülüĢünü, termal hava akımları ile
yükselip alçalmalarını bol bol seyredebilir, yaban hayatını belli ölçüde gözlemleyebilirsiniz.
Yol kenarlarında baharda değiĢik bitki örtüleri vardır. Sırtı manzara seyrederek takip ettikten
sonra sağa saparak Keramet Köyü‟ne yönelirsiniz. Yolun altında sulak bir çayırlık civarında
büyük karaağaçlar (Ulmus sp.) göreceksiniz. YaĢlı karaağaç türünü baĢka bir yörede
göremeyebilirsiniz, çünkü bu ağaçlar büyük bir olasılıkla asit yağmurları ile kurudu ve
bunların sadece kuru kalıntıları kaldı. Köyden yörede üretilen zeytin ve zeytin yağı
alabilirsiniz, büyük çınar altında kahvede çaylarınızı içip en kısa sürede Keramet Ilıcası‟na
gider hemen sıcak doğal havuza dalarsınız. Bu yürüyüĢ yaklaĢık 5 saat sürebilir. Parkur
güvenlidir ve fotoğraf çekimi için farklı olanaklar sunar. Parkurun uzunluğu yaklaĢık 23,2 km
olup, tespit edilen zorluk derecesi 3‟tür.
Mahmudiye sırtlarından sonra Selimiye mezrasına yönelerek molayı burada verip dere
içinden veya tekrar Ġznik Gölü‟ne bakan sırtlara çıkarak buradan yola devam edilebilir.
193
2012
3-ġahinyurdu-Darıdere-Sarıkaya-Kurtköy Trekking Parkuru
Rota baĢlangıcı olan ġahinyurdu Köyü Pomak kökenli bir köydür. Köyün geçim kaynakları
zeytin ve hayvancılıktır. Gemlik‟e gelmeden sola dönülerek taĢ ocakları ve kayalıklar
arasından köye ulaĢılmaktadır. Köy halkı çok çalıĢkan ve misafirperverdir. Köyde kahvelerde
güzel bir çaydan ve gerekirse yerel ürünlerden aldıktan sonra yürüyüĢe baĢlayabilirsiniz.
Köyün ara sokaklarından yukarı sola yönelerek köyün piknik yeri olan ağaçlar altında
çeĢmelerden suyunuzu doldurur, nefis Umurbey, Uludağ ve Gemlik civarını seyredebilirsiniz.
Daha sonra yoldan sırta çıkarsınız. Sırtta olağanüstü bir manzara, Gemlik Körfezi, Uludağ,
Ġznik Gölü, Samanlı Dağları sizi mest edecektir. Göklere baktığınızda ise yırtıcı kuĢların
dairesel turlarını görecek ve köyün adının niye ġahinyurdu olduğunu anlayacaksınız. Sırttan
sola dönerek, eski radarın olduğu yerin yanındaki Darıdere‟ye yönelik patikadan sırt aĢağı
yürüyeceksiniz. Bazen küçük orman kenarlarından, bazen kırsal yamaçlardan sırtın genelde
sol tarafından ilerleyeceksiniz ve aĢağı meyilli yüksek bir ormana ulaĢacaksınız. Orman altı
çok temiz ve dik olduğundan aĢağı doğru grup halinde çok güzel zikzaklı bir yürüyüĢ yaparak
Darıdere‟ye inersiniz. Darıdere, Sarıkaya altındaki vadiden, Kurtköy ve Safran Köyü
kenarından Yalova‟nın ortasından denize ulaĢır. KıĢın ve baharda her tarafta su olduğu halde
kurak geçen yaz mevsimlerinde Darıdere baĢlangıcında su sorun olabilir. Sarıkaya altında
bulunan Fasulyelik‟e yaklaĢık 50 metre kala sizi ĢaĢırtacak düzeyde dere yatağından
kaynaklar çıkmaktadır. Bu bölgede öğle molasını verip kaynaklara yakın yerde yemeğinizi
194
2012
yiyebilirsiniz. Fasulyelik mevkii, iki dere arasında değiĢik meyve ağaçları olan düz bir
tarladır. Kamp yapmaya uygundur. Buradan yükselen patikalarla Sarıkaya‟ya ulaĢabilirsiniz.
Eski ve iyi konumda olan bir patikadan olan önce sola yukarı, sonra yana yönelerek
Sarıkaya‟ya ulaĢabilirsiniz. Burada yanlıĢ patika tercihi yaparsanız yorulabilirsiniz.
Fasulyelik‟e gelmeden kayalığın az bir kısmını göreceksiniz, buranın görünen konumundan
az çok gideceğiniz patika yönünü de tahmin edebilirsiniz. Sarıkaya, Yalova civarındaki en
muhteĢem kayalıktır. Birçok yerden rahatlıkla görülür. Bu dönem kaya civarında “define
avcıları” yoğun faaliyettedir. Kayalık altında insan yaĢayacak kadar bir mağara ve kazıntılar
vardır. Eskiden yaĢayanların mağaranın olduğu yerde ateĢ yakmaları sonucu kayada
oluĢturdukları is kalıntılarının metrelerce uzantıları hala görülmektedir. Yanlarda, özellikle
kayalığın en yüksek olan Gemlik tarafında, çarĢak ve akabilen çakıl toprak karıĢımı yoğun
kazıntı artıkları mevcuttur. Bunlar yürüyüĢçüler için tehlikeli olabilir. Baharda kaya üzerinde
değiĢik türlerdeki bitkilerin güzelliği sizi ĢaĢırtacaktır. Buradaki gözleminiz bittikten sonra
patikadan devan ederek küçük bir vadiye geçeceksiniz. Burada yol ayrımlarından sağda
olanlar doğru seçimler olacaktır. Ormanlara yapılan müdahaleler nedeniyle patikalar ve yollar
bazen kaybolmakta bazen de bunlara yenileri eklenmektedir. Dereye paralel bir orman yolunu
takiben Kapılıçınar‟a ulaĢırsınız. Bu bölgedeki piknik alanını gezebilir ve anıt çınar ağaçlarını
görebilirsiniz. Kurtköy‟de alabalık yiyebilir, buradan bal türleri ve yerel ürünler satın
alabilirsiniz. Darıdere içinde muĢmula, kızılcık ve diğer meyveleri mevsimine göre
bulabilirsiniz. Fotoğraf çekmek için uygun bir parkurdur. BaĢlangıçtaki manzaralar ve
Sarıkaya‟nın görünümü etkileyicidir. Parkurun uzunluğu yaklaĢık 17,3 km olup, tespit edilen
zorluk derecesi 3‟tür.
Rotaları iyi bilen rehber varsa, birinci seferden sonra Darıdere içindeki Yörük evlerinden
BeĢpınar‟a tırmanır, buradan Kurtköy‟e veya Güney‟e inebilirsiniz. Yine ġahinyurdu
sırtlarından Ġznik Gölü taraflarına yönelir, çok güzel manzaralardan sonra, Yassıçalı
üzerinden çok güzel bir patika ile BeĢpınar‟a ulaĢır, buradan Güney veya Kurtköy‟e
inebilirsiniz. Ancak bu arazide yürümek için uygun boğazlı ayakkabı ve baton yararlı olabilir.
195
2012
4-Elmalık – Sugören- Elmalık Trekking Parkuru
Rota baĢlangıcı Elmalık köyüdür, köye Yalova‟dan 6-7 dakika aralıklarla minibüsler
gitmektedir. Ġstanbul‟dan deniz otobüsleri ile gelenler için iyi bir fırsattır. Elmalık tarihi bir
köydür, 18.yüzyılın ortalarında ilk kağıt fabrikası burada kurulmuĢtur. Köy halkı eğitimli,
çalıĢkan ve misafirperverdir. Kahvelerde çayınızı içtikten sonra köy çıkıĢından sağa saparak
Elmalık deresi yanındaki toprak yoldan yaklaĢık yarım saat yürüyerek Alabalık tesislerine
ulaĢırsınız. Az ileride sola yukarı sapan orman yoluna girer, yokuĢ yukarı yaklaĢık 20 dakika
yürürsünüz. Bu yolda zaman zaman heyelanlı alanlar olsa da her zaman güvenli geçiĢ yerleri
bulunur ve sorun olmaz. YokuĢu, etrafı seyrederek yavaĢ çıkmanız uygun olabilir, daha az
yorgunluk hissedersiniz. Eğer servis aracı ile geldiyseniz ve grup performansı üst düzeyde
değilse, araç Balıkhane‟ye kadar getirebilir. YokuĢ bitiminde sağa dönen yolda devam eder,
küçük bir dereye ulaĢırsınız, dere üzerinde kısa bir mola vererek, küçük su deposundan
suyunuzu takviye edebilirsiniz. Hafif bir yokuĢa tırmanır, az ilerde sağ yamaca sapan patikaya
gelirsiniz. Burada Ģahane bir patika sizi beklemektedir. Burası çok derin V Ģeklinde tarihi bir
patikadır. Muhtemelen eski tarihi yollardandır ve kervanların yıllarca aĢındırdığı bir geçiĢ
güzergâhıdır. Bunu takiben orman içinde güzel bir patikadan bir çayırlığa ulaĢacaksınız.
Eskiden çayırlık olan bu alan, Ģimdi böğürtlenlerle kaplıdır. Çayırlık, sonunda patika ormana
girer ve yeni yapılan orman yoluna ulaĢır. Orman yolu üzerinde bulunan iki çeĢmeden ikincisi
yaz-kıĢ sürekli akar, burada bir mola verebilirsiniz. Daha sonra sağa ayrılan orman yolunu
takip ederek yolun sağındaki alt tarafında çeĢme olan bir çayırlığa ulaĢırsınız. Burada öğle
molası verebilir, çayınızı yapar ve Marmara‟yı seyrederek yemeğinizi yiyebilirsiniz. Daha
196
2012
sonra çayırlığın sağ tarafından, çeĢmenin altından orman içi patikaya girersiniz. Rota, çok
doğal bir patika ile devam ederek Elmalık kalesi üzerindeki çayırlıklara ulaĢmaktadır.
Çayırlık baĢlangıcında küçük bir çınar ağacı (Platanus orientalis) ve çeĢme sizi beklemektedir.
Burada küçük bir mola verip Marmara‟yı seyredebilirsiniz. Buradan Elmalık Kalesi‟ne ulaĢır,
kalenin son kalan kalıntılarını görür ve ilerleyince tepeden ovayı ve geniĢ açıdan Marmara‟yı
görürsünüz. Tepeden inerken azami dikkat gerekir, burada kaymalar yaĢanmaktadır. Köye
ulaĢınca meydandaki kahvelerde çayınızı içerek yorgunluğunuzu unutursunuz. Arzu ederseniz
köyde çalıĢan su değirmeninden doğal buğday unu ve mısır unu alabilirsiniz. DönüĢ çok
kolay, sık aralıklarla Yalova‟ya minibüsler çalıĢmaktadır. Parkurun uzunluğu yaklaĢık 12,4
km olup, tespit edilen zorluk derecesi 3‟tür.
DönüĢte Kale‟den önce Ġstihkâm tepe görülebilir. Ġsteyenler parkuru tersten yürüyebilir. Eğer
çevreyi iyi bilen biri varsa, mevcut parkurun daha üstünden devam eden ve Avcılar
ÇeĢmesi‟nden geçen orman yolu denenebilir.
5-Hamzalı-BeĢpınar-Güneyköy Trekking Parkuru
Rota baĢlangıcı olan Hamzalı köyü, Gürcü kökenli bir köydür. Buraya Güney Köy‟den veya
Orhangazi‟den gidilir. Araç, Güney Köy meydanının baĢlangıcından sola dönerek direk
devam edip yan yollara sapmadan yaklaĢık 5 km sonra Hamzalı Köyü‟ne ulaĢacaktır. Köyün
geçim kaynakları tarım, hayvancılık ve odunculuktur. Geldiğiniz yol istikametinde ilerleyip
197
2012
köyden çıkın ve yolu takip ederek vadideki yol ve tarlalar boyunca ilerleyin. Sola giden küçük
vadi Fındıklı Köyü‟ne gider. Az ilerde sola sapan küçük vadi BeĢpınar altına yaslanır. Bu
vadilere sapmadan ana vadiden devam edin, burada mevsime göre vadi boyunca dut, kiraz,
kızılcık ve diğer meyveler mevcuttur. Sağa kıvrılan tarlalar bitince kısa bir ağaçlıktan geçip
tekrar yeni bir yamaçta çayırlığa ulaĢacaksınız. Çayırlık ve civarında çeĢmelerde mola verip
su takviyesi yapabilirsiniz. Vadiden yukarı çıkarsanız çok güzel bir patika ve sonra yaman bir
taĢlık yokuĢ sizi bekliyor. Burayı tercih ederseniz, yokuĢta dikkatli yürümek gerekir, taĢ
yuvarlanmasına karĢı dikkatli olmak lazım. YokuĢ sonunda hafif heyelanlı bir alanda bir
çeĢmeden sonra sağa dönerseniz güzel bir çayırlıktan BeĢpınar‟ı göreceksiniz. KarĢı yamaca
tırmanan yolu tercih ederseniz sizi Yılankaya‟ya çıkarır. Sırtın diğer yamacındaki çayırlıkta
eski bir çeĢmeden suyunuzu içebilirsiniz. Daha sonra vadi içinden devam ederek, yokuĢ
yukarı son kısmı büyük ağaçların oluĢturduğu orman içinden, Yassıçalı sırtında büyük bir
çayırlığa çıkacaksınız. Buradan BeĢpınar‟ı ve etrafı seyredebilirsiniz. Çayırlığın sağından
orman içinden yan giden patika sizi güzel bir çayırlık ve çeĢmeye ulaĢtıracaktır. Buradan
BeĢpınar yamaçlarını seyreder, uzun bir mola verir, çayınız varsa içebilirsiniz. Çayırdan sağa
inen yoldan vadiye yönelir, vadinin karĢısında BeĢpınar tepesinin yanından geçen patikadan
BeĢpınar Yaylası‟na ulaĢabilirsiniz. Bu patika çok düzgün ve zevklidir. ÇeĢmede dinlenirken,
patikanın gidiĢini karĢıdan görerek yönünüzü belirleyebilirsiniz. Yol üzerinde hiçbir yörede
göremeyeceğiniz Ayı Fındığı (Styrax officinalis) ağaçlarını inceleyebilirsiniz. Meyveleri
fındık gibi olan bu ağaçların ana vatanı Anadolu olup ender yerlerde bulunmaktadır. Mevsim
uygunsa BeĢpınar sırtlarında Ģakayıkları (Paeonia sp.) görebilirsiniz. BeĢpınar‟da değiĢik iki
çeĢme baĢında öğle molası verir, manzarayı seyreder ve dinlenirsiniz. Yollar boyunca
mevsime göre kiraz, erik, kızılcık, muĢmula kestane, ayva, kuĢburnu, kuzukulağı, kekik vs.
toplayabilirsiniz. Yemek molasından sonra sizi bölgede görmeye pek alıĢık olmadığınız bir
patika beklemektedir. Hamzalı‟ya yapılan yeni orman yoluna girdiğinizde, yolun sağa
kıvrıldığı yerde, tam karĢıda tarla içinden bir patika devam etmektedir. Buradan devam ederek
sol sırta döndüğünüzde patika sırt üstü devam eder. Tam baĢlangıçta, sağdaki kayalıktan
ġahinyurdu‟nun arka yamaçlarını, Ġznik Gölü‟nü, göl civarındaki köyleri, hava açıksa Ġznik ve
arka dağları dahi görmek mümkündür. Daha sonra patikadan devam ederek, sağa dik inen
diğer bir patikaya sapmadan ilerledikten sonra, burada patika yine ikiye ayrılmaktadır.
Bunlardan sağdan giden doğrudan Güney Mezarlığı üstüne gider, soldan inen orman yoluna
bağlanır. Bu yoldan taĢ ocağı yoluna, bunu takiben de birçok tarihi ve dini kiĢileri yetiĢtiren
Güney Köy‟e ulaĢırsınız. Güney‟de Dağıstan yemekleri yapan iki lokantadan hinkal, sürecet
ve pakuk gibi Kafkas yemeklerini tadabilirsiniz. Patikalardan, yollardan, bakılacak yerlerden
198
2012
en güzel manzaraları seyrederken bunların kıymetini bilmek adına tarihi bir olaydan
bahsetmek gerekir. KurtuluĢ SavaĢı‟nda cepheye Güney Köy‟den aynı anda yaklaĢık 105 kiĢi
gider, bunların o dönemde çektirdiği fotoğraf köy muhtarlığında bulunmaktadır. Gidenlerden
5 veya 6 kiĢi geri döner, onlardan biri yeni yetiĢen, çocuk yaĢta biridir. Askeri birlikte çocuk
olduğu gerekçesiyle kabul etmezler, geri köye gönderirler. Köye geri dönmesi annesini çok
üzer, annesi çocuk yaĢtaki oğluna kızarak tekrar askere gönderir ve çocuk Ģehit olur. Onları
rahmetle, minnetle ve saygıyla anıyoruz. Parkurun uzunluğu yaklaĢık 15,2 km olup, tespit
edilen zorluk derecesi 4‟tür.
Alternatif Öneriler: Hava açıksa ve BeĢpınar görülüyorsa, Gemlik ġahinyurdu köyü
sırtlarına doğru yürüyebilirsiniz. Burada tepelerde göreceğiniz link istasyonlarının direklerinin
etrafını dolaĢarak ve sırtlardan ve yamaçlardaki patikalardan BeĢpınar‟a gelebilirsiniz.
Buradaki kayalık alanlarda yürümek için ayakkabı ve deneyiminizin yeterli olması gerekir.
BeĢpınar‟dan
Güneyköy‟e
sonra
Boğadere‟ye
inip
ordan
orman
yolu
ile
gelebilirsiniz.
6-Soğucak Kalıcı Konutları - Soğucak Tepesi
Yalova‟yı ve çevreyi kısa yoldan görmek isteyenler ve manzara sevenler için Marmara
Bölgesi‟ndeki en güzel manzaralı parkurdur. Aynı noktadan bu kadar çok tarihi alanı gören
herhalde baĢka bir yer yoktur. Parkurun en üst noktasından bakıldığında, hava uygunsa
Yalova, Termal tarafları, BeĢpınar civarı, Gemlik üzerine düĢen tepeler, Kurban Dağı, Gürle
199
2012
Kayası, Bayrak Tepe, Samanlı Dağları, Ġznik Gölü‟nün bir tarafı, parkurun diğer ucundan
gölün tümü, Dumantepe, Sugören ve Kirazlı sırtları, Çiftlikköy, TaĢköprü tarafları, Marmara,
Adalar, Ġstanbul, Kartal ve bu sahilin tümü olmak üzere daha birçok yer görünmektedir.
Yalova‟ya ilk gelenlere çevreyi tanıtmak için en kolay yöntem, buradan her tarafı görsel
olarak anlatmak olmalıdır. Parkurun baĢlangıç noktası olan Soğucak Kalıcı Konutları‟na
minibüs veya aracınızla geldikten sonra, okulun karĢısından ormana giren toprak yolu takip
edersiniz. Yol çok hafif bir yokuĢtan sonra vadiye yönelecektir. YaklaĢık bir saat sonra yol,
sola kıvrılarak büyük bir taĢ ocağının içinden geçerek tepeye yönelecektir. Tepeye çıkınca yol
ikiye ayrılacaktır. Önce soldaki yoldan ilerleyerek Güney Köy üzerinde eski yangın
kulübesinin bulunduğu çayırlığa gittiğinizde, baĢlangıçta anlatılan manzaraların ve yerlerin
çoğunu göreceksiniz. Burada kısa bir moladan sonra aynı yoldan geri dönerek tam karĢıki
tepede göreceğiniz yeni yangın kulesine ulaĢacaksınız. Yangın kulesinin üst katına
çıktığınızda baĢlangıçta anlatılan yerlerden fazlasını görerek ĢaĢıracaksınız. Yemeğinizi
kulenin göl istikametinde kayalar üzerindeki uygun bir alanda yiyebilirsiniz. Buraya gelirken
en az 1,5 litre su almanızda yarar var. Tepede bulunan üç kaynaktan biri yazları akmaz ve
çeĢme ısırganlar içinde kaybolmuĢtur, diğer ikisi baĢkaları tarafından taĢındığından ve yol
üzerinde olmadığından bulmanız imkânsız gibidir. DönüĢü, yangın kulesinden Kalıcı
Konutlar yönüne indiğinizde orman içinde doğal bir patikadan yapabilirsiniz. Sırtı takip eden
patika taĢlık bir alandan sonra ikiye ayrılacaktır, sağdaki patika sizi orman yoluna
indirecektir. Ġnerken dik olduğu için batonu olmayanların ellerine sopa alarak kontrollü iniĢ
yapmalarında yarar vardır. Orman yolu ileride önce sağa, sonra sola kıvrılacaktır. Bu bölgede
sağa giden diğer yollara sapmamanız gerekmektedir. Yolu takiben iniĢ bir toprak yoldan
kalıcı konutların su deposuna ve konutlara ulaĢacaksınız. Yol üzerinde kızılcık, muĢmula,
böğürtlen, kiraz, tepelerde kuzukulağı, ayı sarımsağı, kestane, koca yemiĢ ve kuĢburnu gibi
meyveler mevcuttur. Parkurun uzunluğu yaklaĢık 9,6 km olup, tespit edilen zorluk derecesi
2‟dir.
Alternatif Öneriler: ĠniĢ önerilen yerden çıkıĢ yaklaĢık 80 dakika sürmektedir. Bu parkurun
iniĢini dağın Yalova‟ya bakan yüzünden de yapabilirsiniz. Ayrıca Güneyköy‟den veya Güney
Benzin Ġstasyonu ve taĢ ocağından da tepeye ulaĢabilirsiniz.
200
2012
7-Ferhat Yolu-Yedi Pınarlar-Ferhat Yolu BaĢlangıcı
Parkur baĢlangıcı, Gökçedere‟den SudüĢen‟e giden yolda yaklaĢık bir saat yürüdükten sonra
sola giren bir patikadan baĢlar. Patika baĢlangıcının tam karĢısında Sivrice Tepesi
bulunmaktadır. Buradan gelen bir patika, Ferhat Yolu‟nun baĢlangıcının tam karĢısına rastlar.
Patika baĢlangıcı ve devamı oldukça düzgün olup, yamaç doğrultusunda kanal boyu devam
etmektedir. BaĢlangıçta sola dik çıkan patikalar dönüĢ yolumuzun sonu olacaktır. Patika
boyunca yolu ĢaĢırmamak için Ferhat Yolu‟na adını veren, taĢlardan oyularak yapılan su
kanallarını takip etmek gerekir. TaĢlar ve kanallar zaman zaman kaybolur ve tekrar açığa
çıkar. Sola inen patika, aĢağıdaki derede bulunan Gökçedere ġelalesi‟ne iner. Ferhat yolu
yaklaĢık 1,5 saat sonra orman yoluna ulaĢır. Ferhat Yolu‟ndan
akan
su,
Termal
ve
Gökçedere‟de günlük iĢlerde ve sulamada kullanılmaktadır. Kanalın suyu daha yukarılarda
bulanan Yedi Pınarlar‟dan gelmektedir. Yedi Pınarlar‟a giden bir patika daha yukarılardan
geçmektedir. Ferhat Yolu‟nun bitiminde, orman yoluna sapmadan derede biraz ilerledikten
sonra sol yamaca tırmanmanız gerekmektedir. Yamaç oldukça diktir. Küçük patikalar yukarı
doğru devam etse de sonra kaybolur. Patikaya çıkıĢ düĢük bir tempoda birkaç mola ile yarım
saat kadar sürebilir. Yandan ilerleyen patikaya ulaĢtıktan sonra sola dönerek yan yan devam
etmeniz gerekiyor. En son bir dere ve yine bir orman yoluna ulaĢacaksınız. Yeni yolda sola
kıvrılarak devam etmeniz gerekiyor. Ġlerde bir Ģelale sesi duyacaksınız. Ancak buraya iniĢ
201
2012
risklidir. Deneyimi olmayan kiĢilerin buraya inmemesi gerekir. Yedi Pınarlar bu bölge olup,
sular bu bölgelerden çıkmaktadır. Ancak çeĢmeler yeni yolun hafriyatı altında kaldığından bir
Ģey göremeyeceksiniz. DönüĢ yine aynı yerden olacak. Ancak tırmandığınız yamaca
sapmayacak, patikayı devam ederek ilerde sola dönecek, çukur bir alanda ilerledikten sonra
orman yoluna çıkacaksınız. Yolu dik geçerek ormandan aĢağı inen bir patikadan baĢlangıca
ulaĢacaksınız. Parkurun uzunluğu yaklaĢık 5,7 km olup, tespit edilen zorluk derecesi 3‟tür.
Alternatif Öneriler: BaĢlangıç için Üvezpınar SudüĢen ġelalesi yolunda Ferhat Dede
tesislerinden ilerden sağa sapan orman yoluna girerek yan ilerledikten sonra sağa yönelerek
çıkacağınız büyük alanda sivrice tepesini görecek ve o istikamette orman yolu ve patikayı
takip ederek Gökçedere‟den gelen yolla birleĢtiğinizde Ferhat Yolu karĢınıza çıkacaktır.
Ferhat yolu bitiminden sonra orman yolundan sola ilerleyerek kuĢ yuvadan SudüĢen‟e inerek
oradan tekrar Gökçedere‟ye veya Üvezpınar‟a ulaĢabilirsiniz. Üvezpınar‟a inen yoldan sağa
saparak baraj kenarından da Termal giriĢine çıkmanız mümkün. DönüĢ için Sivrice Tepesi‟ne
çıkan patikaya sapar ve soldaki patikayı takip ederseniz yan olarak doğal bir patikadan
ilerleyeceksiniz. Büyük bir kayayı ve kazıntıları takiben yan yolda bir saat kadar ilerledikten
sonra, sola iniĢe yönelen yoldan ana orman yoluna ve yol kenarındaki çeĢmeye ulaĢabilirsiniz.
Yola Gökçedere yönünde devam ederseniz sağda küçük bir baraj göreceksiniz. Baraj
köprüsüne çıkarak barajı ve civarı seyredebilirsiniz. Gökçedere veya Termal‟de doğal sıcak
havuz ve banyo gibi tesislerden faydalanarak yorgunluğunuzu atabilirsiniz.
202
2012
8-Selimiye-Onno Tunç Anıtı-Aldere-Karlık-Delmece Parkuru
Gemlik tarafından gelirseniz aracınızı Selimiye çıkıĢına bırakarak buradan baĢlayabilirsiniz.
Yolun baĢlangıcındaki köy mezarlığı, seyrek orman ve çayırlıklardan sonra solda kısa bir yol
aralığından Onno Tunç Anıtı‟nı göreceksiniz. Anıtı inceledikten sonra yolu takip edince sizi
bir kavĢak karĢılayacak, az ileriden karĢıya geçip vadiden devam ederek ortadaki yoldan
Aldere‟ye ineceksiniz. Bir süre orman yolunda yürüdükten sonra Aldere çayırlıklarına
ulaĢacaksınız. Aldere‟de dere içinde kaynak suları bulabilirsiniz, çayırlık üzerinde bulunan
çeĢmeden yanınıza yeteri kadar su almanızda yarar yar. Aldere, ortadan akan bir derenin,
etrafında çayırlıkların, çayırlık üzerinde seyrek ağaçların ve yanlarda Ģahane çam
ormanlarınun olduğu çok nefis bir vadidir. Bu ormanlarda meĢe (Quercus sp.) ve çam (Pinus
sp.) ağırlıklı türler varken, yöreye hakim olan kestane (Castane sp.) ve ıhlamur (Tilia sp.)
türlerinden hemen hemen hiç yoktur. Dere kenarından yürümek zevklidir, sağ tarafınızda
orman yolu devam eder. Sağdan sapan bir orman yolu Delmece tarafına yönelir. Ancak sizin
vadi yönünde ilerleyip vadi bitince dereyi geçerek sağa yönelen yoldan ilerlemeniz gerekiyor.
Tatlı bir yokuĢla yaklaĢık bir saat yürüdükten sonra birkaç değiĢik patika ve yolun buluĢtuğu
bir alanda sol tarafa yönelen orman yolundan devam ederek Karlık Yaylası‟nı gösteren
tabelalara ulaĢacaksınız. Yaylada gezip etrafı seyredebilir ve mevsime göre çok güzel göl ve
doğa fotoğrafları çekebilirsiniz. Yaylanın yanından Marmara‟ya doğru uzanan patika
Esenköy‟e gider. Aynı yoldan tabelaları takip ederek dönebilirsiniz. Gerek Aldere‟de gerekse
Karlık‟da mevsime göre değiĢik doğal meyveler yiyebilirsiniz. DönüĢ yolunda isterseniz önce
sağdaki orman yoluna sapar, sonra solda bir dereyi geçerek orman içindeki güzel bir
patikadan Delmece Yaylası ortalarına çıkarsınız. Doğrudan tabelaları devam ederek Delmece
Yaylası‟nın baĢlangıcına da çıkabilirsiniz. ġifalı sudan içebilir, yaylada kurulan tesislerde
yemek veya çayınızı içebilirsiniz. Farklı yerler görmek isterseniz dönüĢü Selimiye, Narlı,
Gemlik üzerinden, veya Selimiye, Hayriye, Mecidiye, Armutlu üzerinden de yapabilirsiniz.
Parkurun uzunluğu yaklaĢık 13 km olup, tespit edilen zorluk derecesi 3‟tür.
Alternatif Öneriler: Bu parkura Hayriye köyünden de baĢlayabilirsiniz. Eğer Gemlik
tarafından dönmek isterseniz, ters yönden baĢlanırsa daha az yorucu olabilir zira Aldere‟den
Karlık yaylasına çıkan yokuĢ bazı katılımcılar için uzun olabilir.
203
2012
9-TeĢvikiye-Erikli Parkuru
Parkur, Çınarcık‟a bağlı Gürcü kökenli TeĢvikiye beldesinden baĢlar. Yalova‟da en çok
kullanılan parkurlardandır. Kamp yapmaya uygunluğu nedeniyle gençler tarafından en çok
gidilen yerlerdendir. Köyde yol üzerindeki kahvelerde çayınızı içer, suyunuzu doldurduktan
sonra yola koyulursunuz. Erikli‟ye kadar performansa bağlı olarak 3-3,5 saat kadar sürer.
Erikli Yaylası‟na kadar yol dik olarak ilerler. Bıktırıcı düzeyde dik olmasa da sizi
terleteceğinden emin olabilirsiniz. 20-30 dakikalık ilk molanızı burada vererek, dıĢ katman
giysilerinizi çıkarıp yokuĢa devam ediniz. Yol üzerinde çeĢmeler vardır ancak mevsimine
göre akmayanlar olabilir, bu nedenle mataranızı fırsat buldukça sürekli doldurunuz. Buradan
Erikli Yaylası‟na ulaĢırsınız, Kent Ormanı‟nı gezer, köy yemeklerinin tadına bakabilirsiniz.
Buradan Çifte ġelaleleri görürsünüz. Aynı yoldan geri dönebilirsiniz veya aracınız sizi
yayladan alabilir. Parkurun uzunluğu yaklaĢık 9 km olup, tespit edilen zorluk derecesi 3‟tür.
Alternatif Öneriler:
TeĢvikiye‟den Erikli Yaylası‟na kadar var olan birçok patika da yürüyüĢ için kullanılabilir.
Ġsterseniz vadi içinden veya yoldan Delmece‟ye gidebilir, Karlık Yaylası‟nı ve ġifalı suyu
görebilirsiniz. Bu alternatifi tercih ederseniz aracınızın Delmece‟ye çıkması gerekir.
204
2012
10-Hayriye Köyü-Berkece Mezrası-Taz Dağı-Mecidiye Parkuru
Parkur baĢlangıç noktası olan Hayriye Köyü Gürcü kökenli bir köydür. Buraya Yalova‟dan,
Delmece üzerinden, Gemlik‟ten Narlı Köyü üzerinden veya Armutlu‟dan, Mecidiye Köyü
üzerinden gelebilirsiniz. Köyden Mecidiye yoluna yöneldiğinizde yol kenarında bulunan
birkaç evden sonra sağa döner, tabelanın da iĢaret ettiği yeni bir asfalt yoldan meĢe ve çam
ormanlarından sonra Berkece mezrasına ulaĢırsınız. Mezrada kıĢın kimse oturmaz, yazın
yayla olarak kullanılır. Burada eski meyve ağaçları ve diğer yaĢlı ağaçlar vardır. Mezradan
sonra çam (Pinus sp.), meĢe (Quercus sp.) ve kayın (Fagus sp.) ormanları arasından yol
devam eder. Sola ve sağa sapan yollara girmeden ilerde Çadra denilen uzun bir yaylaya
çıkacaksınız. Çadra çayırlığının sağ tarafından ilerleyerek Mecidiye Köyü yayla
evlerine ulaĢacaksınız. Yayla Taz Dağı‟nın eteğinde bulunur. Yayla evlerine ulaĢtıktan sonra
sağdaki yokuĢa yönelen yol Taz Dağı‟na gider. Aslında uzaklardan, Mecidiye‟den,
Selimiye‟den, Narlı sırtından Taz Dağı‟nı görebilirsiniz. Buradan iyi bir gözlemle gideceğiniz
rotayı tahmin etmek yararlı olabilir. Yolda kıvrım ve sapaklar çok olduğundan, CPS
kayıtlarına göre veya bir rehberle gitmenizde yarar var. YokuĢ yukarı kısa boylu meĢe
ormanlarından ilerledikten sonra yol sola yönelerek tepeye ulaĢacaktır. Tepede yangın kulesi
bulunmakta, buradan çok geniĢ bir açı ile Marmara‟yı ve Gemlik Körfezi‟ni görmenin hazzını
yaĢayabilirsiniz. Hava koĢullarına göre KurĢunlu, Mudanya, Bandırma, Ġmralı ve Marmara
Adaları, Ġstanbul‟un hemen hemen tümü ve Uludağ görülecektir. Diğer tarafta Delmece
sırtları, Selimiye ve Hayriye köyleri ile Onno Tunç‟un uçağının düĢtüğü alanı göreceksiniz.
205
2012
Aynı yoldan Çadra mezrasına dönerek sağdan asfalt yoldan Mecidiye Köyü‟ne ulaĢırsınız
ancak bu yol asfalttır. Buradan yürümek istemezseniz, Taz Dağı yangın kulesinden Mecidiye
Köyü çok yakın görünmektedir. Burası sürekli iniĢi olan bir yerdir ve ormandan ince bir
patika Mecidiye‟ye gitmektedir. Orman bekçisinden de bilgi alarak uygun havada bu alanı
görerek köye inebilirsiniz. Parkurun uzunluğu yaklaĢık 17,6 km olup, tespit edilen zorluk
derecesi 4‟tür.
Mecidiye Köyü‟ndeki köylülerden tarif alarak yürüyüĢe tersten baĢlayabilirsiniz. Taz Dağı
tepesindeki yangın kulesi net görünür, kuleyi gözden kaybetmemeye çalıĢarak zirveye
ulaĢırsınız. Bu durumda dönüĢü Çadra ve Berkece üzerinden yapabilirsiniz.
Kaynak: Yalova Ekoturizminde Trekking Parkurları Projesi
http://www.yalovatrekking.org
206
2012
KAYNAKLAR
- http://www.ormansu.gov.tr, Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı
- http://www.milliparklar.gov.tr, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü
- http://www.yalova.gov.tr, Yalova Valiliği
- http://yalova.ormansu.gov.tr, Yalova Orman ve Su ĠĢleri ġube Müdürlüğü
- http://www.yalovakulturturizm.gov.tr, Yalova Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü
- Yalova Turizm GeliĢtirme Master Planı Ankara-2011
- http://www.yalova.bel.tr, Yalova Belediyesi
- Türkiye Ġstatistik Kurumu, 2011, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2011,
http://www.tuik.gov.tr/
- http://www.ktbyatirimisletmeler.gov.tr
-BAHADIR,M. Yalova Ġli Arazi Kullanımının Uzaktan Algılama Teknikleri Ġle Belirlenmesi,
Yüksek Lisans Tezi (2007)
- Prof. Dr. Ġsmail Hakkı UĞURTAġ, Yalova Ġlinin Faunasının Tespiti (2011)
- Prof. Dr. Gönül KAYNAK, Armutlu Yarımadası Florası 1, Armutlu YArıadası Florası 2
- http://yalovatrekking.org
- Yalova Ekoturizminde Trekking Parkurları Projesi Yalova-2011
- Yerel Gündem 21, Yalova Mevcut Durum Raporu, 2004.
- Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı, 2012; Strateji GeliĢtirme BaĢkanlığı Faaliyet Raporu, Ankara.
- Akpınar, E., Bulut,Y.2010; Ülkemizde Alternatif Turizm Bir Dalı Olan Ekoturizm ÇeĢitlerinin
Bölgelere Göre Dağılımı Ve Uygulama Alanları, III.Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi,
http://www.artvin.edu.tr/karok3/IV.Cilt/(1575-1594).pdf
- Erdoğan N., 2008; Ekoturizm ve Doğa Temelli Turizmin Geldikleri Noktadaki Kavramsal Çerçeve,
http://www.ekoturizmgrubu.org/makale/nazmiye.htm
- Yürik,E.Ö., 2002; Turizmin Geleceği: Ekoturizm, Standart: Ekonomik ve Teknik Dergi, Sayı
500:68-71.
207
2012
- Yılmaz E., Ok K., OKAN T., 2004; Ekoturizm Planlamasında Katılımcı YaklaĢımla Etkinlik Seçimi,
Cehennemdere Vadisi, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın No: 237 ISSN:1300-7912, DOA Yayın No:
30.
- Kuter H., Ünal E., 2009; Sürdürülebilirlik Kapsamında Ekoturizmin Çevresel, Ekonomik ve SosyoKültürel Etkileri, Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 9 (2): 146-156.
- TODEG, 2010; Türkiye Ormancılar Derneği Ekoturizm Grubu, Orman Ekosistemlerinde Ekoturizm
ÇalıĢtayı, 20-22 Mayıs 2010, Ankara.
- Selimoğlu, Ö., 2004; Dünyada ve Türkiye‟de Ekoturizm, Ġstanbul Ticaret Odası, Etüt ve AraĢtırma
ġubesi Yayınları.
- Temur Y., 2011; SüstaĢları, Süleyman Demirel Üniversitesi SDUGEO e-dergi, Ocak-ġubat-Mart
2011, ISSN 1309-6656, Sayı 1, http://www.geo.sdu.edu.tr/docs/sdugeo5.pdf.
- http://www.kursatkarabulut.com/dersler/teknikler/manzara-fotografciligi.html
208
Yalova Doğa Turizmi Master Planı
2012
209
2012

Yalova Doğa Turizmi Master Planı

Transkript

Benzer belgeler

gündem - Sakarya SMMM Odası

1. Yangın var! Mart 2011

GENERAL INFORMATION

© Bu Bülten Sugoren.NET Tarafından Hazırlanmıştır. ©

Kentsel Sorunlar ve Çözüm Önerileri

YALOVA UNIVERSITY – DEPARTMENT OF MANAGEMENT

Yalova`da Termal Keyif

1.Yayla Turizmi

Doç.Dr. Nazmiye ERDOĞAN`ın Sunumu