Ceviz Yetiştiriciliği Dersi Sunumu-1

Transkript

CEVİZ
YETİŞTİRİCİLİĞİ
Prof. Dr. Nurgül TÜREMİŞ
Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri
2015-2016 Güz Dönemi
Ceviz (Juglans regia L.)
Ceviz;
• Anadolu’nun ulu, görkemli ve yerli ağaçlarından biridir.
• Besin değeri çok yüksektir.
• Kerestesi mobilya sanayi için değerli bir ham madde.
• Ekonomik ömrü çok uzundur (100 yıldan fazla).
• İyi bir Orman Ağacı.
Kuvvetli gelişen kökleri yardımı ile yamaçlarda toprak kayması
ve taşınmasını (EROZYONU), dere kenarlarında sel baskınlarını önler.
Ceviz, tohumu, odunu, yeşil meyve kabuğu, sert meyve kabuğu,
kökü ve yaprakları ile çok yönlü bir meyve türüdür.
Dünya Ceviz Üretimi (ton) ve Alanı
(ha)
Yıllar
Üretim (ton)
Alan (ha)
2009
2.648.796
826.226
2010
2.943.573
903.552
2011
3.307.729
983.804
2012
3.425.834
995.505
2013
3.458.046
999.081
Türkiye Ceviz Üretimi (ton) ve
Alanı (ha)
Yıllar
Üretim (ton)
Alan (ha)
2009
177.298
86.533
2010
178.142
90.683
2011
183.240
93.233
2012
203.212
99.617
2013
212.140
108.767
Fao, 2015
Dünya’da Ceviz Üretimi Yapan İlk 10 Ülke
Ülkeler
Çin
Miktar (ton)
Ülkeler
1.700.000 Çin
Alan (ha)
425.000
İran
453.988 A.B.D.
113.120
A.B.D.
420.000 Türkiye
108.767
Türkiye
212.140 Meksika
72.563
Ukrayna
115.800 İran
57.386
Meksika
106.945 Hindistan
31.000
Şili
42.668 Fransa
19.563
Hindistan
36.000 Şili
18.995
Fransa
33.716 Sırbistan
14.400
Romanya
31.764 Ukrayna
14.100
Fao, 2015
2014
YILI
BÖLGELERE GÖRE ÜRETİM
TOPLU
MİKTARLARI
VE
MEYVELİKLERİN ALANI
Bölgeler
Akdeniz
Üretim (ton)
(DA)
Toplu
Meyveliklerin
Alanı (da)
32.634
67.142
14.411
44.244
Batı Karadeniz
20.704
80.534
Batı Marmara
13.255
96.062
4.872
16.172
Doğu Marmara
20.433
72.603
Ege
36.632
136.599
8.916
40.374
428
2.486
Kuzey Doğu Anadolu
3.899
8.025
Orta Anadolu
3.065
36.855
21.558
92.851
Batı Anadolu
Doğu Karadeniz
Güney Doğu Anadolu
İstanbul
Orta Doğu Anadolu
(TON)
(Tuik, 2015)

Ceviz denildiğinde ilk akla “Anadolu cevizi, İran
cevizi ve İngiliz cevizi” olarak da adlandırılan
Juglans regia L. gelmektedir. Yabani formdaki
ceviz türleri dünyanın birçok yerinde
bulunmaktadır. Cevizin anavatanının; “Karpat
dağlarından Türkiye, Irak, İran, Afganistan,
Güney Rusya, Hindistan, Mançurya ve Kore'ye
kadar uzanan geniş bir bölgenin olduğu bilinir.
SİSTEMATİK
Ceviz,
bitkiler
aleminde,
Tohumlu
bitkiler
(Spermatophyta)
bölümünün
Kapalı
Tohumlular
(Angiospermae) alt bölümünün İki Çenekli Bitkiler
(Dicotyledoneae) sınıfında yer alır.
Takım
Familya
Cins
Tür
: Juglandales
: Juglandaceae (Cevizgiller)
: Juglans
: Juglans regia L.
 Juglans cinsinin Dünya’nın ılıman ve subtropik iklim
kuşağında yayılmış birçok türü bulunmaktadır.
 Bu Türlerin tamamı diploid olup, 2n=32 kromozomludur.
Juglans regia L.
Juglans
cinsi
içerisinde
günümüzde
özellikleri
18 tür bildirilmiştir. Bunlardan bazıları;
belirlenen
J. mandshurica (Mançurya cevizi)
J. ailantifolia (Japon cevizi)
J. cathayensis ( Çin cevizi)
J. hindsii (Kuzey Kalifornia kara cevizi)
J. nigra (Kara ceviz)
J. cinerea
J. major
J. microcarpa
 Bu türlerden en önemlisi ve üstün meyve kalitesi ile ceviz
denildiğinde ilk akla gelen, “Anadolu cevizi”, “İran cevizi” ve “İngiliz
cevizi” olarak da adlandırılan J. regia ‘dır. Diğer türler ve bunların
melezleri daha çok J. regia için anaç olarak kullanılmaktadır.
J. ailantifolia (Japon cevizi)
(The Heartnut)
J. cinerea
Dünyada büyük bir tabii yayılma alanına sahip olan
Anadolu cevizi çeşitli göçler ve ticaret kervanları
vasıtasıyla farklı yerlere götürülmüş olup, bugün
tropik bölgeler dışında hemen hemen dünyanın
her yerinde yetiştirilebilmektedir.
 Yakın bir geçmişe kadar ceviz yetiştiriciliğinde
Dünyada söz sahibi olarak ilk sırada Türkiye
gelmekte ve bunu Yunanistan, İtalya, Fransa gibi
ülkeler takip etmekteydi. Ancak, günümüzde ABD
ceviz yetiştiriciliğinde ve dış satımında dünyada
en önemli ülke konumuna gelmiştir.


Meyvecilik kültürü oldukça eski tarihlere uzanan
Anadolu, günümüze kadar yapılan yetiştiricilik
sonucunda, sayıları 10 milyonu bulan ceviz ağacı
varlığına sahip olup, yaklaşık 200 bin tonluk ceviz
üretimi ile dünyada üçüncü sırada bulunmaktadır.
Fakat dünya ceviz dış satımında son sıralarda yer
alan ülkemizde, ceviz en fazla ithalatı yapılan
ürünlerimizdendir.

Bu durum, üretimimizin standart çeşitlerle değil
tohumdan yetişen ağaçlarla yapılmasından
kaynaklanmakta olup, ayrıca diğer meyve
çeşitlerinde olduğu gibi cevizde de birçok
yetiştiricilik sorunlarının yanı sıra üretiminde
doğrudan etkili olan bitki sağlığı sorunlarının
çözülememesi de önemli yer tutmaktadır.
Cevizin bileşimi ve besin
değeri
CEVİZİN BİLEŞİMİ ve BESİN DEĞERİ
Ceviz sağlık ve beslenme bakımından çok önemli bir meyve
türüdür.
Genel olarak cevizde;
% 3.5 su,
% 15-30 protein,
% 55-77 yağ,
% 1.5-3 kül,
% 5-15 oranında da karbonhidrat (ağırlık selüloz)
bulunmaktadır.
Ca, P, Mg, Fe, Na, K gibi mineral maddeler bakımından zengindir.
A, B1, B2, B6, C vitaminlerini de içermektedir.
1
kg
ceviz
yaklaşık
7.000
kalori
enerji
sağlamaktadır.
Gümüş iyonuna ihtiyaç duyan tek organımız
beyindir.
Gümüş ve Selenyum içeren cevizin zeka gelişimi
üzerine önemli etkileri tespit edilmiştir.
 Ceviz çok değişik şekillerde tüketilmektedir.
Çerez olarak.
 Pasta ve tatlı sanayinde.
Parfüm sanayinde, reçel.
Helva yapımında.
Boya, tanen, plastik ve kauçuk endüstrisinde.
Yağ olarak.
İlaç sanayinde.
Sucuk, samsa, pestil yapımında.
Ayrıca kerestesinin son derece kıymetli
olmasından dolayı da mobilyacılıkta aranan
materyallerin başında gelmektedir.

Ayrıca kerestesinin son derece kıymetli
olmasından dolayı da oymacılıkta aranan
materyallerin başında ceviz gelmektedir. Başta
A.B.D. olmak üzere birçok ülkede son yıllarda
yapılan araştırmalarda bazı kalp rahatsızlığı olan
hastalara özellikle ceviz önerilmektedir. Kalp ve
kolesterol bakımından bazı sağlık problemleri olan
kişilerin beslenmesinde cevize yer verilmesi ve
olumlu sonuçların alınması son yıllarda cevizin
önemini daha da artırmıştır.
CEVİZİN BİTKİSEL ÖZELLİKLERİ
 Ağaç Yapısı, Kök gövde ve dallar:
 Cevizler hızlı büyüyerek 25- 40 m’ye kadar boylanır
ve bir ağaç 300- 500 m2’lik bir alanı kaplayabilir.
Ceviz ağaçları genelde “yayvan” taç şekline sahiptir.
Ayrıca, “yarı dik ve dik” yapıda da taç şekli görülebilir.
Cevizler kazık köklü olup kılcal kök bolca bulunabilir.
Kökler 2-4 m derinliğe kadar uzayabilir.
Gövde ve Dallar
 Gövdede dallanma genelde toprak yüzeyinden 1-2 m yükseklikten
başlar.
 Gövde çevresi 5- 6 m ye kadar gelişebilir.
 Gençlik yıllarında düzgün yüzeyli ve gümüşi renkte olan gövdede çok
ileri yaşlarda renk koyulaşır (gri-siyah) ve kabukta uzunluğuna
çatlaklar oluşur.
 Sürgünler, tüysüz, parlak zeytin yeşili
veya esmer renktedir.
Yapraklar ve Gözler
Yaprak; uzunca bir sap üzerinde karşılıklı dizilmiş ve
sayıları 5-13 arasında değişen yaprakçıktan meydana gelir.
 Yaprakçıklar geniş elips şeklinde ve tam kenarlıdır. Uçları sivricedir ve
boyları 6-12 cm arasında değişir. Rengi parlak yeşil olup gövde üzerlerinde
helezonik şeklinde dizilmişlerdir.
 Gözler dal uçlarında ve yaprak koltuklarında (1-3 adet) olup, koyu esmer
renklidirler. Uç gözler iridir. Yaprak koltuklarında bulunan gözlerden iri olanı
sürer ve odun dalını meydana getirir.
 Verimli olmayan çeşitlerin sadece uç tomurcuklarından meydana gelen
sürgünlerin ucunda dişi çiçek vardır. Oysa verimli çeşitlerin hemen hemen
bütün tomurcuklarında (yaprak tomurcukları da dahil) dişi çiçek meydana
gelir.
ÇİÇEK

YAPISI (ERKEK VE DİŞİ ÇİÇEKLER)
Cevizlerde erkek ve dişi çiçekler aynı ağaç
üzerinde fakat farklı yerlerde (monoik) bulunur.
Erkek çiçekler bir önceki gelişme döneminin
sürgünleri üzerinde bulunan yan tomurcukların
ilkbaharda gelişmesiyle meydana gelen 5-20cm
boyundaki yeşil renkli ve aşağı doğru sarkık
püsküller (kedicik) üzerinde meydana gelirler
Dişi çiçekler
Erkek çiçek püskülleri
Dişi Çiçekler
İlkbahar gelişme döneminde sürgünlerin
ucunda meydana gelen dişi çiçeklerin sayısı 1- 26
arasında değişebilir.
 Dişi çiçekte 4 perianth yaprağı ile braktecikler ovaryum ile kaynaşmıştır.
Çanak yaprak sayısı 3- 6 arasında olup taç yaprak yoktur.
Stigma girintili çıkıntılıdır, yumurtalıkta bir tohum taslağı bulunur.
Yumurtalık dış duvarı meyvenin dışındaki
yeşil kabuğu meydana getirirken, sert kabuk
yumurtalık iç duvarlarının sertleşmesinden
meydana gelir.
Ceviz içi, embriyo ve tohum kabuğundan
oluşan tohumdur. Yenen kısım doğrudan
doğruya kendisidir.
Erkek Çiçekler

Erkek çiçekler bir önceki gelişme döneminin sürgünleri
üzerinde bulunan yan tomurcukların ilkbaharda gelişmesiyle meydana
gelen 5- 20 cm boyundaki yeşil renkli ve aşağı doğru sarkık püsküller
(kedicik) üzerinde meydana gelirler.

Olgun bir ceviz ağacı 5000- 6000 adet püskül üretebilir.

Ayrıca bir ağacın çiçek tozu (polen) üretme kapasitesi
yaklaşık 10 ile 100 milyar arasında değişebilir.
CEVİZİN

DÖLLENME BİYOLOJİSİ
Ceviz meyve türünde çiçeklenme süresi,
iklim şartlarına bağlı olarak genellikle 715 gün kadar sürer. Cevizlerde tozlanma
rüzgâr yardımıyla gerçekleşir. Bütün
ceviz çeşitlerinde çiçeklenme dönemleri
(dişi çiçek+erkek çiçek) çakışmak
kaydıyla karşılıklı olarak tozlanma ve
döllenme gerçekleşebilir. Fakat
cevizlerde tozlanma- döllenme
problemleri genellikle uyuşmazlık
nedeniyle değil de, erkek ve dişi
çiçeklerin farklı zamanlarda açması ve
aktif hale gelmesinden dolayı meydana
gelir.
Cevizlerde dikogami eğilimi çok yaygındır. Yani,
erkek ve dişi çiçeklerin farklı zamanlarda, aktif
olması durumu. Birçok araştırma sonucuna göre,
cevizlerin % 80’ine yakın kısmında erkek ve dişi
çiçeklerin olgunlaşması ayrı zamanlara
rastlamaktadır.
 Erkek çiçeklerin daha önce aktif olma durumuna
Protandry, Dişi çiçeklerin daha önce çiçek tozu
kabul etme durumuna ise Protogeny
denilmektedir. Çeşitlerin çoğunda Protandry
görülür. Monogam yani erkek ve dişi çiçekleri
aynı zamanda döllenme-toz verme olgunluğuna
gelen çeşitler de vardır.

Eğer bahçe tesisinde kullanılan ana çeşidin
çiçeklenme özelliği bilinmez ise tozlayıcı seçiminde
hata yapılabilir. Bunun sonucunda meyve tutumu
gerçekleşmeyecektir.
 Çiçeklenmedeki farklı durumlar ağacın yaşına göre
de değişebilir. Bu durum genç ağaçlarda daha
belirgindir. Olgun ağaçlar hem daha fazla miktarda
püskül üretirler; hem de periyodik olarak daha uzun
süre aktiflerdirler. Böylece erkek çiçeklenme ile dişi
çiçeklenme daha garanti bir şekilde denk gelebilir.


Ayrıca iklim de çiçeklenme özelliklerine etki edebilir.
Ilık dönemlerde erkek çiçeklerin olgunlaşması, dişi
çiçeklenmeye göre daha erken meydana gelebilir.
Kış sonlarında ve ilkbahar başlarında soğuk havanın
sürekliliği çiçeklenmeyi geciktirirken, ılık kışlar çiçek
gelişmesini hızlandırma eğilimindedir. Sıcak ve kuru
havalarda çiçeklenme periyodu kısalırken, soğuk ve
nemli günlerde çiçeklenme periyodu uzayabilmektedir.
Çiçeklenme özelliği coğrafi konumdan da etkilenebilir.

Bir ceviz bahçesinde iyi bir tozlanma ve döllenme
sağlayabilmek için; en iyi metot, bir ceviz
bahçesini, ana çeşit ve yeterli sayıda tozlayıcı
(ana çeşide uygun) ile beraber tesis etmektir.
Böylece yeterli tozlanma sağlanacak ve çeşitten
beklenen verim alınacaktır. Bir ceviz bahçesinde
%3-5 oranında tozlayıcı kullanmak yeterlidir.
Bahçede normalin üzerinde (sayıda) tozlayıcı
bulunması, meyve dökümü ile sonuçlanan
duruma neden olabilir. Bu durum bazı çeşitlerde
(Serr gibi) çok belirgindir.

Tesis edilen ceviz bahçelerinde ağaçlar arasında
iyi bir rüzgâr dolaşımına imkân verecek şekilde
aralık varsa, ana çeşide ait bitkiler ile tozlayıcı
bitkilerin arasında 150-180 metrelik mesafe
tozlanma için uygun olabilir.

Ancak bitkiler büyüyüp sıklaştıkları zaman,
rüzgârın taşıdığı çiçek tozları ağaçların arasında
serbestçe dolaşamayabilirler. Bu yüzden, ana
(tozlanacak) çeşide ait ağaç ile tozlayıcı çeşide
ait bitkiler arasında en fazla 80-100m mesafe
olmalıdır.
BAZI STANDART CEVİZ ÇEŞİTLERİ VE
TOZLAYICILARI
Ana Çeşit
Tozlayıcı(ları)
Maraş 18
Bilecik, Sütyemez 1, Chandler
Sütyemez 1
Şebin, Maraş 18, Yalova 4
Kaman 1
Franquette, Bilecik, Pedro, Şen- 2,
Bilecik
Şebin
şebin
Bilecik
Chandler
Franquette, Cisco
Pedro
Hartley, Cisco
10X10 DİKİM ARALIK VE MESAFESİNDE DİKİLMİŞ
BİR BAHÇEDE TOZLAYICILARIN YERLEŞTİRİLMESİ
a-ana çeşit
T-Tozlayıcı
Hakim Rüzgar
a
Hakim Rüzgar
a
a
a
T
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
T
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
T
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
T
a
a
a
a
T
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
T
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
T
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
T
a
a
a
a
a
a
a
a
a
T
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
T
CEVİZİN
EKOLOJİK İSTEKLERİ
. İklim
Cevizler, kış ve ilkbahar aylarında soğuklama
ihtiyacını karşılayacak kadar soğuk; ilkbahar ve yaz
aylarında normal büyüme ve olgunlaşmayı
sağlayacak ölçüde sıcak (22-35oC) isterler. Hava
sıcaklığının yüksek (sıkca, 42oC nin üzerinde
seyretmesi) ve nemin düşük olduğu yaz aylarında
ceviz yeşil kabuğunda güneş yanıklığı zararları
meydana gelebilir.

Yaz mevsiminin erken dönemindeki aşırı sıcaklar
meyvelerin yeterince iç dolgunluğuna
ulaşamamasına, geç dönemdeki (Ağustos) güneş
yanıklıkları ise, iç meyvenin büzüşüp
kararmasına, veya yeşil kabuğun sert kabuğa
yapışarak lekelenmesine yol açarak meyve
kalitesinin düşmesine sebep olabilir.

Bu kalite kayıpları meyvelerin pazarlanma
değerlerinin azalmasına belki de ıskartaya
ayrılmasına neden olabilmektedir. Meyve tutumu
genelde sürgün uçlarında ve tacın dış kısımlarında
olan ceviz çeşitlerinin güneş yanıklığına
maruz kalma ihtimalleri daha yüksektir. Ağaç
üzerinde yani taçta meyve tutumu itibariyle
Chico, Hartley ve Chandler çeşitleri güneş
yanıklığına biraz daha dayanıklı iken Ashley,
Payne, Vina ve Sunland gibi ceviz çeşitlerinin
daha hassas olduğu söylenebilir.
Ceviz bitkisi genelde –20oC den düşük sıcaklarda
zarar görmekteyse de –25oC‟ye kadar
dayanabilen çeşitler olduğu bilinmektedir.
Cevizde, erkek çiçekler (püsküller), yeni
sürgünler ve küçük meyveler ilkbahar
donlarından -20C den düşük sıcaklıklarda çabuk
zarar görebilir.
 Erken sonbahar donları da genç sürgünlere
zarar vererek izleyen ilkbaharda
yapraklanmamaya yol açabilir.


Soğuklardan zararlanma konusunda düşük
sıcaklığın derecesi, düşme hızı, süresi gibi
etkenler önemli rol oynar. Ceviz çeşitlerinin
soğuklama ihtiyacı +7.2oC nin altında 500-2000
saat arasında değişir. Düzenli bir mahsul için
cevizlerde soğuklama ihtiyacının karşılanması
gerekmektedir.

Ceviz yetiştiriciliği açısından yıllık toplam en az
500mm yağış yeterli olmakla birlikte bu yağışın
düzenli olması önemlidir. Meyvelerin normal
gelişebilmeleri için yazın toprakta yeterli suyun
bulunması gerekir. Bunun yanında çiçeklenme
dönemindeki yağmurlar ve aşırı rüzgârlar
özellikle tozlanma-döllenme bakımından olumsuz
bir durum ortaya çıkarabilir.
TOPRAK

Ceviz botanik olarak 2-4m derinliğe kadar
inebilen güçlü bir kök sistemine sahip bitkidir. Bu
yüzden toprak derinliğinin az olduğu yerlerde
yetiştiricilik bakımından olumsuz durumlar
ortaya çıkabilmektedir. Yetiştiricilik bakımından
ideal bir ceviz toprağı; en az 1.5-2m derinlikte,
iyi drenajlı, milli-tınlı yapıda, geçirgen, organik
maddece zengin ve havadar olmalıdır. Ayrıca
toprağın, pH’sı 6.4-7.3 dolayında olmalı ve
bünyesinde alkalilik ve tuz problemi
bulunmamalıdır.

Toprak su tutma kapasitesinin yüksek olması
yanında yüksek veya hareketsiz taban suyu
problemi bulunmamalıdır. Ancak ceviz, bazı meyve
türleri gibi toprak bakımından çok seçici bir
meyve türü olmamakla birlikte, fakir ve kötü
kabul edilen toprakların da bitkisi değildir.

Ceviz yetiştiriciliği açısından, yapısal olarak çok
kumlu ve/veya çok killi, ağır topraklar cevize
uygun değildir. Birçok meyve türü gibi
cevizde alkalilik durumuna hassastır. Ceviz
ağaçlarına toksik etki yapması ve de toprağa
zarar vermesi nedeniyle Sodyuma dikkat
edilmesi gerekir. Toprakta taban suyunun yüksek
olduğu alanlarda kök boğazı ve kök çürüklüklerinin
görülme ihtimali yüksektir. Bu yüzden çok dikkat
edilmelidir.
SU
Ceviz
yetiştiriciliğinde
kullanılacak
sulama
suyunda düşük miktarda bile olsa bor bulunması
yaprakların yanmasına ve az ya da şiddetli yaprak
dökümlerine neden olarak verim ve kaliteyi
düşürür. Bundan dolayı ceviz bahçesi tesis
etmeden evvel bahçe yeri ile sulama suyu
özellikleri iyice tetkik edilmeli ve uzmanların
tavsiyelerine uyulmalıdır. Suyun bikarbonat
miktarı önceden bilinmeli (bunu da pH’yı ölçerek
anlayabiliriz) ona göre gerekirse her sulamada
asit (nitrik-2.34 TL/kg- veya fosforik asit-6.47
TL/kg) uygulaması yapılmalıdır.
 Gençlik
döneminde nitrik asit, çiçeklenme
döneminde fosforik asit önerilir.

BAHÇE TESİSİ

Ceviz meyve türünün ekolojik ve toprak istek ve
hassasiyetleri ekoloji bölümünde verilmiştir.
Yetiştiricilikte bu genel kurallara dikkat etmek
şarttır. Cevizin genel ekolojik istekleri çerçevesinde
özetle bahçe tesis etmeden önce aşağıdaki tabloda
verilen özelliklerin çok iyi gözden geçirilmesinde
fayda vardır.
A- Ekolojik faktörler
1 İklim
2- Toprak
3- Yer ve yöney
B- Ekonomik faktörler
1- Pazar
2- Pazarlama
3- Tüketici alışkanlığı
4- Ulaşım
5 İşletme büyüklüğü
6- İşletme sayısı
7- Tüketim
8- Tanıtım ve reklam
C- Kültürel faktörler
1- Çeşit
2- Fidan
3- Sulama
4- Gübreleme
5- Budama
6- Hasat
7- Saklama
8- Teknik eleman

Örneğin; çok sık ilkbahar geç donlarının görüldüğü
yerler ya da sık sık erken sonbahar erken soğuklarının
(don) görüldüğü bulduğu alanlar veya çok aşırı yaz
sıcaklıklarının olduğu bölgeler, ceviz yetiştiriciliği için
müsait değildir. Bu nedenle Bir yerde ceviz bahçesi
tesis edileceği zaman bu değerleri içeren en az 10
yıllık meteoroloji kayıtlarının incelenmesi gerekir.

Cevizler derine inen güçlü bir kök sistemine sahip
oldukları için toprak derinliğinin en az 1.5-2 m
olması sert ve geçirimsiz katmanların olmaması
gerekir. Yetiştiricilik yapılacak bölgenin
topraklarında fazla kireç, alkalilik ve tuzluluk
problemleri bulunmamalıdır. Elbette zengin
topraklar tercih edilmelidir.

Yetiştiricilik yapılacak bölgenin topraklarında
fazla kireç, alkalilik ve tuzluluk problemleri
bulunmamalıdır. Elbette zengin topraklar tercih
edilmelidir. Son yıllarda yan kök oluşumu için
sırta ekim modern yetiştiricilikte yaygınlaşmaya
başlamıştır.
ÇEŞİT SEÇİMİ VE ÖNEMİ

Meyvecilik ve meyve bahçeleri tesisi uzun yıllara
dayanan bir yatırım olduğu için daha baştan çok
dikkatli olup uygun çeşidi seçmek gerekmektedir.
Çünkü işin başında yapılacak bir hata çok uzun
yıllardan sonra ortaya çıkar ve bu hatanın telafisi de
çok uzun zaman alabilir. Bu da hem emek, hem
zaman, hem de moral kaybı demektir. Bu yüzden
meyve bahçesi kuracak üreticilerin daha baştan
işi sıkı tutup, çok dikkatli olmaları fidancı
önerisiyle değil uzman önerisiyle çeşit seçimi
yapmalarıdır.
Çeşit seçiminde; tercih edilen çeşit için
ekolojinin uygunluğu kadar, pazarlanabilir
durumunun yüksek olması yani tüketicinin tercih
ettiği, pazarda rağbet gören kaliteli bir çeşit
olması önemlidir. Bir ceviz çeşidi sadece bir yönü
ile öne çıkıyor diye tercih edilmemelidir.
 Örneğin; geç yapraklanma bir ceviz çeşidi için
önemli bir kriterdir. Ancak geç yapraklanma
bir çeşidin tercih edilmesi için tek başına yeterli
bir çeşit özelliği değildir. Çeşidin kalite, verim
unsurları ile ekolojik ve pazar uyum dengeleri
beraber düşünülerek karar verilmelidir..


Çeşit seçiminde yapılabilecek bir hata, daha baştan
bahçe kurulmasının yanlış olması anlamına gelir. Bu
yüzden çeşit seçiminde çok hassas davranmalı
rastgele öneriler ile çeşit tercih edilmemelidir.
Mutlaka uzman görüşü alınmalıdır. Sonuç itibariyle
çeşit seçiminde genel ceviz yetiştiriciliği kuralları
çerçevesinde tüm faktörleri birlikte düşünerek karar
vermek esastır.
VERİM
VE KALİTE ÖZELLİKLERİ İLE DİKKAT
ÇEKEN BAZI CEVİZ ÇEŞİTLERİ

Ülkemiz ceviz yetiştiriciliğinde son yıllarda
dikkat çeken ve birinci derecede rağbet gören
ceviz çeşitleri “Maraş 18, Kaman 1, Sütyemez 1,
Chandler, Pedro, Franquette, Hartley”
çeşitleridir. Ayrıca ülkemizde kullanılan diğer
çeşitler ise Bilecik, Şebin,Yalova 1-4, Fernor gibi
çeşitlerdir.
ÇEŞİT SEÇİMİ
Kaliteli, verimli ve pazarda yüksek fiyatla
seçilmelidir. Cevizlerde istenen başlıca özellikler;

Randıman en az %50 olmalı

Meyve ağırlığı en az 10g olmalı

Kabuk kalınlığı 0.92mm den fazla olmamalı

Periyodisite göstermemeli

Çiçeklenme geç olmalı

Yapraklanma geç olmalı

Verim yüksek olmalı

İç rengi açık beyaz, kehribar sarısı olmalı

İç dolgun olmalı

Kabuk düzgün olmalı

Yan dallarda çiçek oluşturma oranı fazla olmalı

Her tomurcuktan oluşan dişi çiçek sayısı fazla olmalı
satılan
çeşitler
İYİ BİR CEVİZ ÇEŞİDİNDE ARANAN ÖNEMLİ
ÖZELLİKLER
Bitki (ağaç) özellikleri:
 *Verimlilik durumu→ Çok verimli olmalı (35
kg/ağaç ve üzeri ) **Maraş 18, Chandler gibi
 *Yan dal verimi→ Yüksek olmalı ( %80’in üzeri )
**Maraş 18, Chandler,Kaman 1 gibi
 *Yapraklanma durumu→ (Bölgede eğer ilkbahar
don riski var ise don döneminden sonra
yapraklanan çeşit tercihi ) **Franquette,
Chandler, Kaman 1, Maraş 18 gibi


*Çiçeklenme özelliği → (Homogamy tercih
sebebidir. Çeşitlerin tozlayıcı problemi olmamalı)
 *Hastalık ve zararlılara dayanım→ Dayanıklı
olmalı (antraknoz, bakteriyel yanıklık, iç kurdu)
 b- Meyve Özellikleri
 *Meyve iriliği→ Extra **Maraş 18, Sütyemez 1,
Serr gibi
 *Kabuklu ağırlık → Yüksek (12 gr üzeri) **Maraş
18, Chandler, Sütyemez 1, Serr gibi
 *İç ağırlığı → Yüksek (6 gr üzeri) ** Maraş 18,
Chandler, Kaman 1, Serr
 *İç oranı → Yüksek (%50’nin üzeri) **Maraş 18,
Kaman 1, Şebin, Sütyemez 1, Serr gibi

Kabuk kalınlığı → İnce (0.85- 1.20 mm)
 Kabuğun kırılma kolaylığı (Kabukta yapışma = Kabuk
sertliği)→ Kolay
 İçin tüm çıkma oranı → %100 **Maraş 18, Chandler,
Kaman 1, gibi
 Dolgun iç oranı → %100 **Maraş 18, Kaman 1 gibi
 Sağlam iç oranı → %100 (özellikle iç kurduna dayanıklı)
Maraş 18 gibi
 Kabuk pürüzlülüğü → Düz, Maraş 18, Sütyemez 1 gibi
 Dış kabuk rengi → Açık sarı Maraş 18, Chandler,
Kaman 1, Sütyemez 1, Serr gibi
 İç rengi → Beyaz, açık sarı, Maraş 18, Chandler,
Kaman 1, Sütyemez 1, Serr, Şebin gibi
 İç damarlanma durumu → Düz, Az , Maraş 18 gibi

BAZI CEVİZ ÇEŞİTLERİNE AİT VERİM KALİTE VE
YAPRAKLANMA DURUMLARI
Meyve ağırlığı (g)
İç oranı (%)
Şebin
11,37
58,83
Bilecik
13,21
47,31
Kaman 1
12,47
52.12
Franquette
13,47
38,67
Serr
11,26
49,55
Chandler
12,44
49,27
Pedro
13,23
40,66
Sütyemez 1
26.13
49,97
Hartley
13,35
43,89
Yalova 4
12,70
48,34
Maraş 18
16,07
52,77
Kaplan 86
24,61
34.79
Kr 2
19,17
45,85
Şen 1
19,15
52,32
Çeşitler
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tohumluk Tescil ve
Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü kayıtlarına göre Türkiye’ de
üretimine ve dağıtılmasına izin verilen ceviz çeşitleri listesi
Çeşit Adı
Tescil Sahibi Kurum
Tescil Tarihi
Altınova-1
Atatürk Bahçe Kültürleri Mrk. Arşt. Enst.
03.05.1990
Altınova-2
03.05.1990
Bilecik
03.05.1990
Franquette
03.05.1990
Gültekin-1
03.05.1990
Kaplan-86
03.05.1990
Yalova-3
03.05.1990
Yalova-4
03.05.1990
Şebin
03.05.1990
Şen – 1
21.05.1993
Şen – 2
21.05.1993
Tokat-1
03.05.1990
Yalova-1
03.05.1990
Yalova-2
03.05.1990
Yavuz-1
21.05.1993
Maraş 18
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
08.04.2009
Sütyemez 1
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
08.04.2009
Kaman 1
Sütçü İmam Üniversitesi (Kahramanmaraş)
06.04.2010
Chandler
Sütçü İmam Üniversitesi (Kahramanmaraş)
06.04.2010
Oğuzlar 77
06.04.2010
Hartley
09.03.2011
Pedro
09.03.2011
Midland
09.03.2011
Fernor
09.03.2011
Fernette
09.03.2011
Niksar 1
Gaziosmanpaşa Üniversitesi (Tokat)
26.02.2013
Meyve ağırlığı: 14.5– 16.0 g
İç oranı: %53–57
İç rengi: Açık sarı
Yapraklanma: Orta geç
Çiçeklenme yapısı: Prodandry
Hasat: Eylül 9- 17
Çeşit sahibi: KSÜ Ziraat Fakültesi
Tozlayıcısı:Bilecik, Sütyemez 1, Chandler
Meyve ağırlığı: 25–27 g
İç oranı: %49– 51
İç rengi: Açık sarı
Yapraklanma: Orta
Çiçeklenme yapısı: Protogyny
Hasat: Eylül 5- 15
Tozlayıcısı:Şebin, Maraş 18, Yalova 4
Meyve ağırlığı: 12– 14.0 g
İç oranı: %52–56
İç rengi: Açık Sarı
Yapraklanma: Orta geç
Çiçeklenme yapısı: Protandry
Hasat: Eylül 17- 30
Tozlayıcısı; Kaman- 4, Franquette, Van- 6, Bilecik, Pedro, Şen- 2
KAMAN - 1
Meyve ağırlığı: 12- 13.5 g
İç oranı: %49– 50
İç rengi: Çok Açık
Yapraklanma: Geç
Çiçeklenme yapısı: Protandry
Hasat: Eylül 25- Ekim 7
Tozlayıcısı; Franquette, Cisco
Uygun ekolojide tercih edilmek şartıyla, ABD başta olmak üzere,
tüm dünyada ceviz yetiştiriciliğine müsait alanlarda rahatlıkla yetiştirilen
ve tercih edilen bir çeşittir. Dünya ceviz ticaretinde söz sahibi olan
Amerika Birleşik Devletlerinde tüm ceviz çeşitleri arasında en fazla
yetiştirme oranına (%38-40) sahip çeşittir.
CHANDLER
YALOVA-1
Salkımda meyveler 1-2’li olup, kabuğu orta kalınlıkta, az pürüzlü, oval
şekilli bir çeşittir, dağınık dallıdır.
Kabuktan ayrılması kolaydır.
Kıyıdan itibaren geçit kuşağına kadar olan bölgelerde tavsiye edilir.
Ağacı kuvvetli büyür.
Meyve ağırlığı= 16 g
İç oranı= % 49
Yağ oranı= % 70
Protein oranı= % 23
Tozlayıcı= Yalova-4 , Kaplan-86 , Şebin
YALOVA-2
Meyve kabuğu orta kalınlıkta, kabuk pürüzlü olup, meyvesi
oval şekillidir.
Önce dişi çiçekler olgunlaşır.
Taze olarak tüketilmeye elverişlidir.
İçin kabuktan ayrılması kolaydır.
Meyve Eylül sonlarında hasat edilir.
Meyve ağırlığı= 16.5 g
İç ağırlığı= 7.6 g
İç oranı= %46
Yağ oranı= % 68
Protein oranı= %18
Tozlayıcı= Yalova 1, Bilecik, Şebin
YALOVA-3
Salkımda meyveler 2-3’lü oluşur. Dik dallıdır.
İnce kabuklu ve ovalimsi bir meyve şekline sahiptir.
Kuru ceviz olarak tüketilmeye elverişlidir.
Kıyıdan itibaren geçit kuşağına kadar olan bölgeler için tavsiye edilir.
İç oranı= % 53
Yağ oranı= % 69
Tozlayıcı= Yalova–4, Bilecik, Yavuz
YALOVA-4
Yayvan, dik dallı ağacı orta kuvvette gelişme gösterir.
Kıyıdan itibaren geçit kuşağına kadar olan bölgeler için tavsiye edilir.
Yalova çeşitlerinin içinde erken uyanan bir çeşittir.
Meyveler 2-5’li oluşur. Meyve içi dolgun olup kabuktan kolay ayrılır.
Tane ağırlığı= 13 g
İç oranı= % 52
Yağ oranı= % 69
Tozlayıcı= Yalova–1, kaplan-86
YAVUZ
Ceviz yetişen tüm bölgelerde yetişir. Özellikle geç donların görüldüğü
yerlerde yetiştirilmesi tavsiye edilir.
Meyvesi oval şekilli olup, kabuktan çok kolay ayrılır.
İçi dolgun ve beyaz renklidir.
Kuru ve taze ceviz olarak tüketilmeye elverişlidir.
Eylül ayı sonlarına doğru hasat edilir.
Tane ağırlığı= 17.4 g
İç oranı= % 56
Tozlayıcı= Bilecik
ŞEBİN
Kıyı bölgeleri hariç ceviz yetişen yörelerde yetişir.
Özellikle geç donların görüldüğü yerlerde yetiştirilmesi tavsiye edilir.
Çok verimli, meyve salkımı 2-4’lüdür.
Yuvarlak meyve yapısına sahiptir.
İnce kabukludur, kabuktan kolay ayrılır. İçi dolgundur.
İç kurduna hassastır.
İç oranı= % 63
Yağ oranı= % 67
Tozlayıcı= Bilecik , Yavuz
ŞEBİN
BİLECİK
Kıyı bölgeler hariç ceviz yetişen yörelerde yetişir. Özellikle geç donların
görüldüğü yerlerde yetiştirilmesi tavsiye edilir.
Meyve salkımı 2-3’lüdür.
%30 yan dallarda meyve yapar.
İnce kabukludur, kabuktan kolay ayrılır. İçi dolgundur.
İç oranı= % 53
Yağ oranı= % 68
Tozlayıcı= Şebin , Yavuz
BİLECİK
FRANQUETTE
Dik ve iri ağaçlar yapar, yan dal verimliliği düşüktür. Meyveleri
uzunumsudur.
Chandler’e tozlayıcı olarak yetiştirilir. Kapama bahçe olarak tavsiye
edilmez.
Geç yapraklandığı için ilkbahar geç donlarına karşı dayanıklı sayılır.
Beyaz iç yapar.
Meyve iriliği= 11-12 gr
İç ağırlığı= 5.3 gr
İç oranı= % 46-47
FRANQUETTE
PEDRO
Ağaç küçük taç yapar zayıf gelişir. İleriki yıllarda budamaya
gereksinim duyar. 7 x 7 dikime uygundur.
Orta geç yapraklanır. Yan tomurcuklarda verim % 65 dir.
Kabukta yanakların yapışması zayıftır.
İç ağırlığı= 5,6 gr
İç oranı= % 47 - 49
Beyaz Renkli iç oranı= % 80-85
Tozlayıcı= yerli kaman -1
PEDRO
FERNOR
Salkımda meyveler 1-4’lü oluşur.
Dik ağaç yapar.
İnce kabuklu ve uzunumsu bir meyve şekline sahiptir.
Geç çiçeklenir.
Franquette çeşidinin yan dallarda meyve veren Lara melezidir.
Meyve ağırlığı= 11-12 g
İç randımanı= % 42-47
Yağ oranı= % 69
ŞEN-1
Kıyı bölgeler hariç, tüm bölgelerde yetiştirilir. Özellikle geç donların
görüldüğü yerlerde yetiştirilmesi tavsiye edilen en önemli çeşitlerimizden
biridir.
Dik, yayvan, kuvvetli bir gelişme gösterir.
Kabuklu ve iç ceviz olarak tüketilmeye elverişlidir.
İçin kabuktan ayrılması kolaydır. Meyve Eylül sonlarında hasat edilir.
Çok verimli bir çeşit olup, salkımda 3-4’lü meyvelere sahiptir.
Meyve ağırlığı= 17g
İç oranı= %54
Yağ oranı= %74
Protein oranı= %18
Tozlayıcı= Şebin, Yalova-1, Yavuz-1
(Erkek ve dişi çiçekleri aynı zamanda olgunlaştığı için
tozlayıcıya gerek duymaz. Fakat yine de bu çeşitler bahçeye dikilebilir.)
ŞEN-2
Meyvesi yuvarlak şekilli, kabuk orta derecede pürüzlü ve orta
kalınlıktadır.
İç ve kabuklu ceviz olarak pazarlanabilir.
Meyveler Ekim başlarında olgunlaşır, salkımda genellikle 2-3’lü
meyve oluşur.
Dişi çiçeklerin olgunlaşması daha öncedir. Bu iyi bir çeşit özelliğidir.
Meyve ağırlığı= 12.1 g
İç ağırlığı= 6.6 g
İç oranı= % 55’tir.
Yağ oranı= %67
Protein oranı= %22
Tozlayıcı= Şen 1, Maraş 18
TOKAT-1 (Şen 3)
Ceviz yetişen tüm bölgelerde uygundur. Ağacı dik yayvan, kuvvetli bir
gelişme gösterir.
Meyvesi yuvarlak, meyve kabuğu pürüzlü ve gözenekli olup, incedir.
Taze ve kuru ceviz olarak tüketilmeye elverişlidir.
İçi dolgun ve beyaz renklidir. İçin kabuktan ayrılması kolaydır.
Meyveler Eylül ortalarında olgunlaşır ve salkımda 2-3’lü meyve oluşur.
Erkek çiçeklerin olgunlaşması daha öncedir.
İç ağırlığı= 7,5 g
İç oranı= % 63
Yağ oranı= % 71
Tozlayıcı= Şebin, Şen-2, Yavuz-1
KAMAN-4
MİDLAND

Ceviz Yetiştiriciliği Dersi Sunumu-1

Transkript

Benzer belgeler

Ceviz - YazarVizor

PDF ( 7 ) - DergiPark

SERT ÇEKİRDEKLİ MEYVE AĞAÇLARINDA MONİLYA (MUMYA

PDF ( 5 ) - DergiPark

Ceviz Yetiştiriciliği Bilgi Notu

PDF ( 6 ) - DergiPark