mirâsta "baba bir kız kardeşin" (uht lieb) durumu

mirâsta "baba bir kız kardeşin" (uht lieb) durumu

MİRÂSTA "BABA BİR KIZ KARDEŞİN" (UHT LİEB) DURUMU
1939 Anne baba bir kız kardeş yoksa; baba bir kız kardeşin aynı şartlarda onun
yerine kâim olacağı icmâ ile sâbittir. Çünkü Ayet-i Kerime'de geçen kız kardeş
(uht) kelimesinin; baba bir kız kardeşi de kapsamına aldığı bilinmektedir. Anne bir
erkek ve kız kardeş hakkında ise özel hüküm bulunmadığı için, onlar ayetin
kapsamına giremez. Mûrise (ölen kimseye) karâbet noktasında yakınlık oldukça
önemlidir. Daha önce de (çizelgede) belirttiğimiz gibi; baba bir kız kardeşin yedi
hali vardır. Şimdi bunları gündeme getirelim:
Birinci hali şudur: Mûrisin (ölen kimsenin) oğlu, kızı, oğlunun ilânihâye oğlu veya
kızı, babası, sahih dedesi ve anne-baba bir kardeşleri olmayıpta; sadece bir tane,
baba bir kız kardeşi olursa terikenin yarısı (1/2) onundur. Çünkü Ayet-i Kerime'de:
(En Nisâ: 176): "Eğer (erkek veya kız) çocuğu (ve babası) olmayan bir erkek ölür,
onun bir tek kız kardeşi kalırsa, mirasın yarısı onundur" buyurulmuştur. Diyelim ki;
Kamil efendi vefat etti!.. Geriye karısı, baba bir kız kardeşi ve amcasının oğlu
kaldı. Mesele şöyledir:
İkinci hali şudur: Mûrisin (ölen kimsenin) oğlu, kızı, oğlunun ilânihaye oğlu veya
kızı, babası, sahih dedesi ve anne-baba bir kardeşleri olmayıpta; iki veya daha
fazla baba bir kız kardeşleri bulunursa, terikenin üçte ikisini (2/3) aralarında eşit
olarak paylaşırlar. Zira Kur'ân-ı Kerîm'de (En Nisâ: 176): "Eğer (aynı şartlarda
kalan) kız kardeş; iki (veya daha fazla) ise, erkek kardeşinin bıraktığının üçte ikisi
(2/3) onlarındır" buyurulmuştur. Farz edelim Selim efendi öldü. Geriye karısı, iki
(baba bir) kız kardeşi ve amca kaldı. Mesele şöyledir:
Üçüncü hali şudur: Mûrisin (ölen kimsenin) oğlu, kızı, oğlunun ilânihâye oğlu,
babası, sahih dedesi bulunmayıp da; yalnız anne-baba bir kız kardeşi ile, baba bir
kız kardeşleri vâris olurlarsa, terikenin altıda birini (1/6) alırlar. Diyelim ki Arif
efendi vefat etti!.. Geriye anne-baba bir kız kardeşi Halime ile ; baba bir kız
kardeşleri (Fatıma, Ayşe) vâris olarak kaldılar. Bir amcası hayatta!.. Mesele şöyle
1/3
MİRÂSTA "BABA BİR KIZ KARDEŞİN" (UHT LİEB) DURUMU
olur.
Dikkat edilecek husus; kızların toplam hissesinin üçte ikisini aşmamasıdır.
Dördüncü hali şudur: Mûrisin (ölen kimsenin) oğlu, kızı, oğlunun ilânihaye oğlu,
babası sahih dedisi bulunmayıp da; baba bir kız ve erkek kardeşleri vâris
olurlarsa, terikeyi aralarında ikili-birli paylaşırlar. Buna müşterek asabelik de
denilir. Zira Kur'ân-ı Kerîm'de (En Nisâ: 176): "Eğer (yine aynı şartlarda misâçılar)
erkek ve kız kardeşler ise; o zaman erkeğin hissesi, iki kızın hissesi kadardır"
buyurulmuştur. Bu ayet; anne-baba bir erkek ve kız kardeş bulunmadığı zaman;
baba bir kız ve erkek kardeşlere de şâmildir. Farzedelim ki Mehmet efendi vefat
etti!.. Bir (anne-baba bir) kız kardeşi Havva ile; (baba bir) kız kardeşi Zeliha ve
(baba bir) erkek kardeşi Zeynel vâris olarak kaldılar. Mesele şöyle olur:
Beşinci hali şudur: Mûrisin (ölen kimsenin) oğlu, kızı, babası ve sahih dedesi
olmayıp da; anne-baba bir kız kardeşleri iki veya daha fazla olursa, baba bir kız
kardeş mirâstan bir-şey alamaz. Buna "Ademü'l-irs" denilir. Zira Kur'ân-ı Kerîm'de
(En Nisâ: 176): "Eğer (aynı şartlarda kalan) kız kardeş iki (veya daha fazla) ise;
erkek kardeşin bıraktığının üçte ikisi (2/3) onlarındır" buyurulmuştur. Ayette
belirlenen üçte iki (2/3) hisse; anne-baba bir kız kardeşlere verilince; baba bir kız
kardeşe hisse kalmaz. Çünkü kızların toplam hissesinin üçte ikiyi aşabilme imkânı
yoktur. Farzedelim ki Cafer efendi vefat eti!.. Geriye (anne-baba bir) kız kardeşleri
Gülsüm ve Fahriye ile, baba bir kız kardeşi Sıddıka ve amcası kaldı. Mesele şöyle
olur:
2/3
MİRÂSTA "BABA BİR KIZ KARDEŞİN" (UHT LİEB) DURUMU
Altıncı hali şudur: Mûrisin (ölen kimsenin) oğlu, kızı, oğlunun ilânihaye oğlu,
babası, dedesi ve (anne-baba bir) erkek kardeşleri olmayıp da; kız veya oğlun
ilânihaye kızı ile birlikte bulunursa asabe olur. Resûl-i Ekrem (sav)'in: "Kız
kardeşleri, kızlarla birlikte olunca asabe yapınız" buyurduğu bilinmektedir. Hadiste
zikredilen kız kardeş lâfzı; öz kız kardeş olmayınca, baba bir kız kardeşi de
kapsamına alır. Farzedelim Yusuf efendi öldü. Geriye karısı, oğlunun iki kızı ve
baba bir iki kız kardeşi vâris oldular. Mesele şöyledir:
Yedinci hali şudur: Mûrisin (ölen kimsenin) baba bir kız kardeşi; O'nun (mûrisin)
oğlu veya ilânihaye oğlunun oğlu, babası, sâhih dedesi, anne-baba bir kız kardeşi
ile birlikte bulunursa sâkıt olur. Zira Kur'ân-ı Kerîm de (En Nisâ: 176): "Eğer
çocuğu (ve babası) olmayan bir erkek ölür, onun (anne-baba bir veya baba bir) kız
kardeşi kalırsa mirâsın yarısı onundur" hükmü beyan buyurulmuştur. Ayette oğul
bulununca; baba bir kız kardeşin vâris olamayacağı sarih olarak beyan edilmiştir.
Çünkü baba bir kız kardeşin mirâs alması; çocuğun ve babasının bulunmamasına
bağlanmıştır. Farzedelim ki Hakkı efendi vefat etti!.. Geriye karısı, oğlunun oğlu ve
baba bir kız kardeşi kaldı. Mesele şöyle olur:
3/3