1 2 3 4 A

Transkript

1 2 3 4 A

Önsöz
İçindekiler
SIPROTEC
Giriş
Fonksiyonlar
Mesafe Koruma
7SA6
Montaj ve Devreye Alma
Teknik Veriler
V4.65`dan itibaren
Kullanım Kılavuzu
Ek
Kaynakça
Terimler Sözlüğü
Dizin
C53000-G115A-C156-1
1
2
3
4
A
Not
Emniyetiniz için, Önsöz'de yer alan talimat ve uyarılara uyunuz!
Sorumluluk Reddi
Telif hakkı
Bu kullanım kılavuzunun içeriği, açıklanan yazılım ve donanıma
uygunluğu yönünden kontrol edilmiştir. Bununla birlikte,
açıklamalarda sapmalar tamamen ortadan kaldırılamaz, bundan
dolayı verilen bilgilerdeki hata veya eksiklikler konusunda herhangi
bir sorumluluk kabul edilemez.
Telif hakkı © Siemens AG 2009. Tüm hakları saklıdır.
Bu kullanm kılavuzundaki bilgiler düzenli olarak gözden
geçirilmekte olup, gerekli düzeltmeler ileriki baskılara dahil
edilecektir. Kullanım kılavuzunda karşılaşacağınız bu tür hataları
yapacağınız düzeltmelerle bize bildirmenizi rica ederiz.
Siemens’in açık müsaadesi olmadan, bu belgenin yayınlanması,
kopyalanması, içeriğinin aktarılması veya değerlendirilmesi
yasaktır. Bu kuralları ihlal edenler, oluşacak zararların tazmini ile
yükümlüdürler. Özellikle patent başvurusu veya marka tescili
maksadıyla, tüm hakları saklıdır.
Tescilli markalar
Çıkış tarih 04.2009
SIPROTEC, SINAUT, SICAM ve DIGSI, SIEMENS AG’nin tescilli
markalarıdır. Bu kullanım kılavuzundaki diğer ad ve gösterimler,
üçüncü şahıslarca kendi amaçları doğrultusunda kullanılması
durumunda unvan sahibinin haklarını ihlal edebilecek ticari
markalar olabilir.
Siemens Aktiengesellschaft
Sipariş No.: C53000-G115A-C156-1
Herhangi bir bildirimde bulunmaksızın teknik
düzeltmeler/iyileştirmeler yapma hakkımız saklıdır.
Belge sürümü V04.00.02
Önsöz
Bu Kullanım Kılavuzunun Amacı
Bu kullanım kılavuzu, 7SA6 cihazlarının fonksiyonlarını, çalışmasını, montajını ve devreye alınmasını
açıklamaktadır. Özellikle, aşağıdakileri bulabilirsiniz:
• Cihaz konfigürasyonu konusunda bilgiler ve cihaz işlevleri ve ayarlarının açıklaması -> Bölüm 2;
• Montaj ve devreye alma talimatları -> Bölüm 3;
• Teknik Verilerin derlenmesi -> Bölüm 4;
• İleri düzeydeki kullanıcılar için en önemli verilerin derlenmesi -> Ek A.
SIPROTEC 4 cihazlarının tasarımı, yapılandırılması ve çalışması hakkında genel bilgiler SIPROTEC 4 Sistem
Tanımlamasında sunulmuştur.
Hedef kitle
Koruma mühendisleri, devreye alma mühendisleri, seçici koruma donatısının, otomatik ve kontrol tesislerinin
ayar, kontrol ve işletmesinden sorumlu personel ve elektrik tesisleri ve güç santralleri işletme personeli
Uygulanabilirlik
Bu kullanım kılavuzu, SIPROTEC 4 Mesafe Koruma 7SA6; Firmware Sürümü V4.61`dan itibaren için geçerlidir.
Uygunluk Bildirimi
Bu ürün, Avrupa Topluluğu Konseyi’nce üye ülkelerin elektromanyetik uyumluluk
ile ilgili kanunları dikkate alınarak hazırlanan yönergeye (EMC Konsey Yönerge
No. 2004/108/EC) ve yine elektrik cihazlarının belli gerilim sınırları içerisinde
kullanımına ilişkin yönergeye (Alçak-gerilim Yönerge No. 2006/95/EG) uygunluk
arz etmektedir.
Bu uygunluk, SIEMENS AG tarafından Konsey Yönergelerine göre, EMC
yönergesi için genel standartlar EN 61000-6-2 ve EN 61000-6-4 ve alçak-gerilim
yönergesi için EN 60255-6 standardı doğrultusunda yapmış olduğu testlerle
kanıtlanmıştır.
Bu cihaz endüstriyel kullanım için tasarlanmış ve üretilmiştir.
Bu ürün IEC 60255 serisi uluslar arası standartlara ve VDE 0435 Alman
standardına uygun olarak tasarlanmıştır.
Diğer Standartlar
IEEE Std C37.90-* ("Teknik Veriler" Bölüm 4.’e bakın)
SIPROTEC, 7SA6, Kullanım kılavuzu
C53000-G115A-C156-1, Yayın Tarihi 04.2009
3
Önsöz
Ek Destek
SIPROTEC 4 Sistemi konusunda fazla bilgi edinmek veya kılavuzda yeterince ele alınmayan sorunlar ortaya
çıkması halinde, yerel Siemens yetkili bayisine müracaat ediniz.
Müşteri Destek Merkezimiz 24 saatlik bir hizmet sunar.
Telefon-No.: +49 (180) 524-7000
Fax-No.: +49 (180) 524-2471
E-posta: [email protected]
Eğitim Kursları
Bireysel kurs programları eğitim merkezimizden temin edebilirsiniz:
Siemens AG
Siemens Power Academy TD
Humboldtstr. 59
90459 Nürnberg
Telefon-No.:+49 (911) 433-7005
Fax: +49 (911) 433-7929
Internet: www.siemens.com/power-academy-td
4
Önsöz
Güvenliğiniz için talimatlar
Özel işletim koşulları ilave tedbirler gerektirdiğinden, bu kullanım kılavuzu cihazın (modül, aygıt) işletmesi için
gerekli tüm emniyet tedbirlerinin tam bir dizinini içermez. Ancak, kişisel güvenlik maksatlarıyla ve maddi
hasardan kaçınmak üzere dikkat edilmesi gerekli önemli bilgiler içerir. Bir İkaz Üçgeni ile ve tehlike derecesine
göre vurgulanmış bilgiler aşağıdaki şekilde gösterilir:
TEHLİKE
Gerekli tedbirlerin alınmamasının, ölüm, ciddi kişisel yaralanma veya önemli maddi hasarlara yol açacağını
bildirir.
UYARI!
Gerekli tedbirlerin alınmamasının, ölüm, ciddi kişisel yaralanma veya önemli maddi hasarlara yol açabileceğini
gösterir.
Dikkat!
Gerekli önlemlerin alınmamasının; hafif kişisel yaralanmalar veya maddi hasara yol açabileceğini bildirir. Bu,
genellikle cihaz üzerinde veya cihazın kendisinde olabilecek hasarlara uygulanır.
Not
Cihaz hakkında bilgi vermek ve vurgulanması gerekli olan kullanım yönergesinin ilgili kısmını belirtmek için
kullanılır.
Uyarı!
Kalifiye personel
Bu kullanım kılavuzunda açıklanan cihazın (modül, aygıt) devreye alma işlemleri ve işletmesi ancak güvenlik
konularına tam olarak aşina, nitelikli personel tarafından gerçekleştirilebilir. Bu kılavuzda belirtilen teknik
emniyet bilgileri bakımından nitelikli personel, cihazları, sistemleri ve elektrik devrelerini emniyet standartlarına
uygun olarak devreye alma, aktif hale getirme, topraklama ve atamaya yetkili kişilerdir.
Amaca uygun kullanım
İşlemsel cihaz (aygıt, modül) yalnızca katalog ve teknik açıklamalarda belirtilen uygulamalar için ve yalnızca
Siemens tarafından önerilen veya onaylanan bağımsız şirketlere ait ekipmanla birlikte kullanılabilir.
Cihazın başarılı ve güvenilir şekilde çalışması, uygun taşıma, depolama, montaj, kullanım ve bakımına bağlıdır.
İşletme sırasında cihazda tehlikeli gerilimler mevcuttur. Cihazın uygun şekilde kullanılmaması ciddi kişisel
yaralanma veya maddi hasarlara yol açabilir.
Herhangi bir elektrik bağlantısı yapılmadan önce, cihaz şasi terminaline topraklanmalıdır.
Güç kaynağına bağlı tüm devre bileşenlerinde tehlikeli gerilimler mevcut olabilir.
Güç kaynağı kesildikten sonra bile cihaz üzerinde tehlikeli gerilimler mevcut olabilir (kondansatörler hala şarjlı
bulunabilir).
Açık devre akım transformatörü devrelerine sahip işlemsel cihaz çalıştırılamayabilir.
Kullanım kılavuzu veya işletme talimatlarında belirtilen sınır değerleri, test ve devreye alma işlemleri de dahil
olmak üzere, asla aşılmamalıdır.
5
Önsöz
Basım ve sembol gösterimleri
Cihazdan alınacak veya cihaza gönderilecek hazır bilgileri metin akışında göstermek için, aşağıdaki metin
formatları kullanılmıştır:
Parametre adları
Cihaz göstergesi veya kişisel bir bilgisayar ekranında (işletim yazılımı DIGSI ile) kelimesi kelimesine
görüntülenen yapılandırma veya işlev parametreleri göstericileri, sabit aralıklı kalın harf tipinde gösterilir.
Bu, menü başlıkları için de geçerlidir.
1234A
Parametre adresleri parametre adları şekilinde görüntülenir. Parametre adreslerinin genel tabloları A sonekini
içerir, eğer parametre sadece Ek Ayarlar Ekranı seçeneği ile DIGSI’de ayarlanabiliyorsa.
Parametre seçenekleri
Cihaz göstergesi veya kişisel bir bilgisayar ekranında (işletim yazılımı DIGSI ile) kelimesi kelimesine
görüntülenen metin parametrelerinin mümkün olan ayarları, ilave olarak italik formatında yazılır. Bu, menü
seçenekleri için de geçerlidir.
“İhbarlar”
Röle çıkışı olabilen ya da diğer aygıtlar veya şalt cihazı tarafından ihtiyaç duyulan bilgi göstericiler, tırnak
içerisinde ve eş aralıklı tipte gösterilir
Gösterici tipi resimden açıkça anlaşılabiliyorsa; çizim ve tablolarda sapmalara müsaade edilebilir.
Çizimlerde aşağıdaki semboller kullanılmışltır:
Aygıt-dahili mantıksal giriş sinyali
Aygıt-dahili mantıksal çıkış sinyali
bir analog büyüklüğün dahili giriş sinyali
numaralı harici ikili giriş sinyali (İkili girdi,
giriş bildirimi)
numaralı harici çıkış sinyali
(Değer bildirimi örneği)
Giriş sinyali oarak kullanılan numaralı harici ikili çıkış sinyali
(Aygıt bildirimi)
1234 adres numarası ve On (AÇIK) ve OFF (KAPALI) mümkün olan
ayar seçeneklerine sahip, FONKSIYON
olarak atanmış bir parametre anahtarı örneği.
6
Önsöz
Bunlardan başka; IEC 60617-12 ve IEC 60617-13 ve benzeri standartlara göre grafik sembolleri kullanılmıştır.
Çok sık kullanılan bazı semboller aşağıda listelenmiştir:
Bir analog büyüklüğün giriş sinyali
AND (VE) kapısı
OR (VEYA) kapısı
D-YA dışlayıcı VEYA kapısı (değerlik karşıtı): Girişlerden yalnızca biri
etkin olduğunda çıkış etkindir
Çakışma kapısı (eşdeğerlik): Girişlerin her ikisi aynı anda etkin ya da
etkin değilse çıkış etkindir
Yukarısı pozitif, aşağısı negatif kenarlı dinamik girişler
(kenar tetiklemeli)
Birkaç analog giriş sinyalinden bir analog çıkış sinyalinin oluşturulması
Ayar adresi ve parametre göstericisi (adı) ile sınır (eşik) kademesi
Ayar adresi ve parametre göstericili (adı) süre ölçer T
(çalışma gecikmesi, ayarlanabilir zaman örneği)
Süre ölçer (T bırakma gecikmesi, ayarlanamaz zaman örneği)
Dinamik tetiklemeli darbe (impuls) zamanlayıcı T
[monoflop (tek durumlu)]
Ayar girişi (S), resetleme girişi (R), çıkış (Q) ve
ters çevrilmiş çıkışa (Q) sahip statik bellek (RS-iki durumlu)
■
7
Önsöz
8
İçindekiler
1
2
Giriş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19
1.1
Genel Çalışması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20
1.2
Uygulama Kapsamı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23
1.3
Özellikler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26
Fonksiyonlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33
2.1
Genel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34
2.1.1
2.1.1.1
2.1.1.2
2.1.1.3
Fonksiyon Kapsamı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34
Fonksiyon Kapsamının Yapılandırılması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34
Ayar Notları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37
2.1.2
2.1.2.1
2.1.2.2
Güç Sistemi Verileri 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40
Ayar Notları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45
2.1.3
2.1.3.1
2.1.3.2
2.1.3.3
2.1.3.4
Ayar Grupları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46
Ayar Gruplarının Amacı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46
Ayar Notları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47
2.1.4
2.1.4.1
2.1.4.2
2.1.4.3
Güç Sistemi Verileri 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48
Ayar Notları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .57
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .59
2.2
Mesafe Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61
2.2.1
2.2.1.1
2.2.1.2
2.2.1.3
2.2.1.4
2.2.1.5
2.2.1.6
Mesafe Koruma, Genel ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61
Toprak Arızasının Tespiti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61
Başlatma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .65
Empedansların Hesaplanması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .70
Ayar Notları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .77
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .85
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .87
2.2.2
2.2.2.1
2.2.2.2
2.2.2.3
Dört Kenarlı (quadrilateral) Mesafe Koruma (Opsiyonel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .90
Çalışma Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .90
Ayar Notları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .97
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .105
2.2.3
2.2.3.1
2.2.3.2
2.2.3.3
Mesafe Kademeleri (Daire) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .107
İşlevsel Açıklama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .107
Ayar Notları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .115
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .123
2.2.4
2.2.4.1
2.2.4.2
Mesafe Korumanın Açma Mantığı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .125
Çalışma Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .125
Ayar Notları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .130
9
İçindekiler
2.3
2.3.1
Çalışma Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
2.3.2
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
2.3.3
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
2.3.4
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
2.4
Koruma Veri Arayüzleri ve Haberleşme Topolojisi (Opsiyonel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
2.4.1
Çalışma Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
2.4.2
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
2.4.3
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
2.4.4
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
2.5
Koruma Veri Arayüzleri üzerinden Uzak Sinyaller (Opsiyonel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
2.5.1
Açıklama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
2.5.2
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
2.6
Mesafe Koruma İçin Koruma Sinyalleşmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
2.6.1
Genel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
2.6.2
Çalışma Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
2.6.3
PUTT (Başlatma). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
2.6.4
Kademe Hızlandırmalı Müsaadeli Düşük Menzil Karşıdan Açtırma (PUTT) . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
2.6.5
Doğrudan Düşük Menzil Karşıdan Açtırma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
2.6.6
Müsaadeli Aşırı Menzil Karşıdan Açtırma (POTT) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
2.6.7
Yön Karşılaştırmalı Başlatma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
2.6.8
Yönlü Kilit Çözme Tertibi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
2.6.9
Yönlü Bloklama Tertibi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
2.6.10
Pilot Kablo Karşılaştırması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
2.6.11
Ters Kilitleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
2.6.12
Geçici Bloklama. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
2.6.13
Zayıf-Besleme ve Sıfır Besleme İçin Önlemler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
2.6.14
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
2.6.15
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182
2.6.16
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
2.7
10
Güç Salınımı Tespiti (Opsiyonel). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
Topraklı Sistemlerde Toprak Arızası Aşırı Akım Koruma (Opsiyonel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184
2.7.1
Çalışma Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184
2.7.2
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
2.7.3
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209
2.7.4
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
İçindekiler
2.8
Toprak Ar. AA için Koruma Sinyalleşmesi (Opsiyonel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .214
2.8.1
Genel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .214
2.8.2
Yön Karşılaştırmalı Başlatma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .215
2.8.3
Yönlü Kilit Çözme Tertibi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .219
2.8.4
Yönlü Bloklama Tertibi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .223
2.8.5
Geçici Bloklama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .225
2.8.6
Zayıf-Besleme ve Sıfır Besleme için Önlemler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .226
2.8.7
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .227
2.8.8
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .230
2.8.9
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .231
2.9
Zayıf-Besleme ve Sıfır Besleme için Önlemler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .232
2.9.1
2.9.1.1
Eko Fonksiyonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .232
Çalışma Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .232
2.9.2
2.9.2.1
2.9.2.2
Klasik Açma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .233
Çalışma Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .233
Ayar Notları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .236
2.9.3
2.9.3.1
2.9.3.2
Fransız Tanımına göre Açma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .237
Çalışma Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .237
Ayar Notları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .240
2.9.4
2.9.4.1
2.9.4.2
Zayıf Besleme (Açma ve/veya Eko) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .242
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .242
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .243
2.10
DKA Harici Doğrudan Karşıdan Açma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .244
2.10.1
Çalışma Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .244
2.10.2
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .245
2.10.3
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .245
2.10.4
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .245
2.11
Aşırı Akım Koruma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .246
2.11.1
Genel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .246
2.11.2
Çalışma Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .247
2.11.3
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .254
2.11.4
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .260
2.11.5
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .262
2.12
Anlık Yüksek Akım-Arıza Üzerine Kapama (AÜK) Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .263
2.12.1
Çalışma Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .263
2.12.2
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .264
2.12.3
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .265
2.12.4
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .265
2.13
Topraksız Sistemlerde Toprak Arızası Tespiti (Opsiyonel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .266
2.13.1
Çalışma Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .266
2.13.2
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .270
2.13.3
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .273
2.13.4
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .273
11
İçindekiler
2.14
2.14.1
Çalışma Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275
2.14.2
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292
2.14.3
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300
2.14.4
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302
2.15
Senkronlama ve Gerilim Kontrolü (Opsiyonel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304
2.15.1
Çalışma Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304
2.15.2
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311
2.15.3
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315
2.15.4
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317
2.16
Aşırı ve Düşük Gerilim Koruma (Opsiyonel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318
2.16.1
Aşırı Gerilim Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318
2.16.2
Düşük Gerilim Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325
2.16.3
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329
2.16.4
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333
2.16.5
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335
2.17
Frekans Koruma (Opsiyonel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338
2.17.1
Çalışma Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338
2.17.2
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341
2.17.3
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343
2.17.4
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344
2.18
Arıza Yeri Tespit Cihazı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345
2.18.1
İşlevsel Açıklama. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345
2.18.2
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348
2.18.3
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349
2.18.4
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349
2.19
Kesici Arıza Koruması (Opsiyonel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350
2.19.1
Çalışma Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350
2.19.2
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362
2.19.3
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366
2.19.4
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367
2.20
Termal Aşırı Yük Koruma (Opsiyonel). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 368
2.20.1
Çalışma Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 368
2.20.2
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370
2.20.3
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372
2.20.4
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372
2.21
12
Otomatik Tekrar Kapama (Opsiyonel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274
Analog Çıkışlar (Opsiyonel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373
2.21.1
Çalışma Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373
2.21.2
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374
2.21.3
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376
2.21.4
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377
İçindekiler
2.22
İzleme Fonksiyonu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .378
2.22.1
2.22.1.1
2.22.1.2
2.22.1.3
2.22.1.4
2.22.1.5
2.22.1.6
2.22.1.7
2.22.1.8
Ölçme Denetimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .378
Donanım İzleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .378
Yazılım İzleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .380
Harici Trafo Devreleri İzleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .380
Pozitif Bileşen Gücün Faz Açısını İzleme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .386
Arıza Tepkileri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .389
Ayar Notları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .392
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .393
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .394
2.22.2
2.22.2.1
2.22.2.2
2.22.2.3
2.22.2.4
Açma Devresi Denetimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .395
Çalışma Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .395
Ayar Notları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .398
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .398
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .398
2.23
Fonksiyon Denetimi ve Kesici Testi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .399
2.23.1
2.23.1.1
2.23.1.2
2.23.1.3
2.23.1.4
2.23.1.5
Fonksiyon Denetimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .399
Hat Enerjilenmesi Tanıma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .399
Kesici Konumunun Tespiti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .403
Açık Kutup Algılayıcısı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .405
Tüm Cihaz için Başlatma Mantığı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .407
Tüm Cihaz için Açma Mantığı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .408
2.23.2
2.23.2.1
2.23.2.2
2.23.2.3
Kesici Açma Testi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .414
İşlevsel Açıklama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .414
Ayar Notları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .415
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .415
2.23.3
2.23.3.1
2.23.3.2
2.23.3.3
2.23.3.4
2.23.3.5
Cihaz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .416
Açmaya Bağlı Bildirimler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .416
Anahtarlama İstatistikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .417
Ayar Notları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .417
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .418
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .418
2.23.4
2.23.4.1
2.23.4.2
2.23.4.3
EN100 Modülü 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .420
Çalışma Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .420
Ayar Notları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .420
Bilgi Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .420
13
İçindekiler
2.24
2.24.1
2.24.1.1
2.24.1.2
Devreye Alma Yardımı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421
İşlevsel Açıklama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 424
2.24.2
2.24.2.1
Mesajların İşlenmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425
Çalışma Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425
2.24.3
2.24.3.1
2.24.3.2
2.24.3.3
İstatistikler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429
İşlevsel Açıklama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430
Bilgi Listesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430
2.24.4
2.24.4.1
2.24.4.2
Ölçme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 431
Çalışma Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 431
Bilgi Listesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433
2.24.5
2.24.5.1
2.24.5.2
2.24.5.3
2.24.5.4
Osilografik Arızası Kayıtları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435
Açıklama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436
Bilgi Listesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436
2.24.6
2.24.6.1
2.24.6.2
2.24.6.3
2.24.6.4
Demant Ölçme Ayarları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437
Uzun-Süreli Ortalama Değerler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 438
Bilgi Listesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 438
2.24.7
2.24.7.1
2.24.7.2
2.24.7.3
2.24.7.4
Min/Maks Ölçme Ayarları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439
Sıfırlama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440
Bilgi Listesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440
2.24.8
2.24.8.1
2.24.8.2
2.24.8.3
Ayar Noktaları (Ölçülen Değerler) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442
Sınır Değeri İzleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443
Bilgi Listesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443
2.24.9
2.24.9.1
2.24.9.2
2.24.9.3
Enerji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444
Enerji Ölçümü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444
Ayar Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444
Bilgi Listesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444
2.25
14
Yardımcı Fonksiyonlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421
Komut İşleme
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445
2.25.1
2.25.1.1
2.25.1.2
2.25.1.3
2.25.1.4
Kontrol Yetkisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445
Komut Tipleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445
Komut Yolunda Sıra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 446
Şalt Teçhizatı Kilitleme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447
Bilgi Listesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449
2.25.2
2.25.2.1
Kontrol Cihazı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450
Bilgi Listesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450
2.25.3
2.25.3.1
2.25.3.2
Veri İşleme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451
Çalışma Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451
Bilgi Listesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 452
2.25.4
2.25.4.1
Protokol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 452
Bilgi Listesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 452
İçindekiler
3
Montaj ve Devreye Alma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .453
3.1
Montaj ve Bağlantılar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .454
3.1.1
Konfigürasyon Bilgileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .454
3.1.2
3.1.2.1
3.1.2.2
3.1.2.3
3.1.2.4
3.1.2.5
Donanım Değişiklikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .460
Genel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .460
Sökme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .462
Baskılı Devre Kartlarında Bulunan Anahtarlama Elemanları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .467
Arayüz Modülleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .487
Tekrar Monte Etme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .491
3.1.3
3.1.3.1
3.1.3.2
3.1.3.3
3.1.3.4
Montaj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .492
Gömme Tip Pano Montajı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .492
Raf Montajı ve Hücre İçine Montaj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .495
Çıkma Tip Pano Montajı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .498
Ayrı Operatör Paneli ile Montaj. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .498
3.2
Bağlantıların Kontrolü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .500
3.2.1
Seri Arayüzlerin Veri Bağlantılarının Kontrolü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .500
3.2.2
Koruma Veri Haberleşme Kontrolü. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .503
3.2.3
Sistem Bağlantılarının Kontrolü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .504
3.3
Devreye Alma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .506
3.3.1
Test Modu ve İletimi Kilitleme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .507
3.3.2
Zaman Senkronlama Arayüzü Kontrolü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .507
3.3.3
Sistem Arayüzünün Testi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .508
3.3.4
İkili Giriş ve Çıkışların Anahtarlama Durumu Kontrolü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .510
3.3.5
Analog Çıkışların Kontrolü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .513
3.3.6
Haberleşme Topolojisinin Kontrolü. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .513
3.3.7
Koruma Verileri Arayüzü iİe Sinyal İletimi Tertibi İçin Test Modu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .517
3.3.8
Kesici Arıza Koruma Testleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .518
3.3.9
Akım-, Gerilim- ve Faz Dönüşü Kontrolü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .520
3.3.10
Yük Akımı ile Yön Kontrolü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .521
3.3.11
U4 Gerilim Girişi için Polarite Kontrolü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .522
3.3.12
Bir Topraksız Sistemde Toprak Arıza Kontrolü. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .524
3.3.13
I4 Akım Girişi için Polarite Kontrolü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .525
3.3.14
Kesicinin Çalışma Zamanının Ölçülmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .529
3.3.15
Mesafe Korumayla Sinyal İletiminin Testi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .530
3.3.16
Toprak Arıza Korumayla Sinyal İletimi Sisteminin Testi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .533
3.3.17
Kesici Arıza Koruma ve/veya Uç Arıza Koruması için Sinyal İletiminin Testi . . . . . . . . . . . . . . . . .534
3.3.18
Dahili ve Harici Uzaktan Açtırma için Sinyal İletiminin Testi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .535
3.3.19
Kullanıcı-Tanımlı Fonksiyonların Testi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .535
3.3.20
Kesici ile Açma ve Kapama Testleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .535
3.3.21
Yapılandırılmış Anahtarlama Aygıtlarıyla Açma/Kapama Testleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .536
3.3.22
Test Amaçlı Osilografik Kayıtlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .536
3.4
Cihazın Son Hazırlıkları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .538
15
İçindekiler
4
Teknik Veriler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 539
4.1
16
Genel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 540
4.1.1
Analog Girişler ve Çıkışlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 540
4.1.2
Yardımcı Gerilim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 541
4.1.3
İkili Girişler ve Çıkışlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 542
4.1.4
Haberleşme Arayüzleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 544
4.1.5
Elektriksel Testler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 547
4.1.6
Mekanik Testler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 549
4.1.7
İklimsel Gerilim Testleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 550
4.1.8
Çalışma Koşulları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 550
4.1.9
Sertifikalar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551
4.1.10
Mekanik Tasarım . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 552
4.2
Mesafe Koruma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553
4.3
Güç Salınımı Tespiti (empedans kapama ile) (opsiyonel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 557
4.4
Mesafe Koruma için Koruma Sinyali Tertipleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 558
4.5
Toprak Arıza Koruma (opsiyonel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 560
4.6
Toprak Arıza Koruma Koruma Sinyali Tertipleri (opsiyonel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 570
4.7
Zayıf Besleme Açma (klasik). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 571
4.8
Zayıf Besleme Açma (Fransız tanımı). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 572
4.9
Koruma Veri Arayüzü ve Haberleşme Topolojisi (opsiyonel). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 573
4.10
Harici Doğrudan ve Karşıdan Açtırma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575
4.11
Zamanlı Aşırı Akım Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 576
4.12
Ani Yüksek-Akım Arıza-üzerine-Kapama Koruma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579
4.13
Topraksız Sistemlerde Toprak Arızası Tespiti (opsiyonel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580
4.14
Otomatik Tekrar Kapama (opsiyonel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 581
4.15
Senkronlama ve Gerilim Kontrolü (opsiyonel). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 582
4.16
Gerilim Koruma (opsiyonel). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 584
4.17
Frekans Koruma (opsiyonel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 587
4.18
Arıza Yeri Tespit Cihazı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 588
4.19
Kesici Arıza Koruma (opsiyonel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 589
4.20
Termal Aşırı Yük Koruma (opsiyonel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 590
4.21
İzleme Fonksiyonları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 592
4.22
İkili Bilgilerin İletimi (opsiyonel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 594
4.23
Kullanıcı-Tanımlı Fonksiyonlar (CFC) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595
4.24
İlave Fonksiyonlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 599
İçindekiler
4.25
4.25.1
4.25.2
Gömme Tip Pano veya Hücre Montajı (Kasa büyüklüğü 1/3)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .602
1
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .603
2
Gömme Tip Pano veya Hücre Montajı (Kasa büyüklüğü /2)
4.25.3
Gömme Tip Pano veya Hücre Montajı (Kasa büyüklüğü /3)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .604
4.25.4
Gömme Tip Pano veya Hücre Montajı (Kasa büyüklüğü 1/1)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .605
4.25.5
4.25.6
A
Boyutlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .602
1
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .606
1
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .606
1
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .607
Çıkma Tip Pano Montajı (Kasa büyüklüğü /3)
4.25.7
4.25.8
Ayrı Operatör Paneli ile Montaj (Kasa büyüklüğü 1/2)
4.25.9
Ayrı Operatör Paneli ile Yüzey Montaj Kasası (Kasa büyüklüğü 1/1)
4.25.10
Ayrı Operatör Paneli. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .610
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .608
. . . . . . . . . . . . . . . . . .609
Ek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .611
A.1
Sipariş Bilgileri ve Aksesuarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .612
A.1.1
A.1.1.1
Sipariş Bilgileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .612
Sipariş Kodu (MLFB) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .612
A.1.2
Aksesuarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .621
A.2
Bağlantı Terminali Atamaları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .625
A.2.1
Gömme Tip Pano ve Hücre Montajı Kasası
A.2.2
Çıkma Tip Pano Montajı Kasası. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .640
A.2.3
Ayrı Operatör Panelli Montaj Kasası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .655
A.3
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .625
Bağlantı Örnekleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .668
A.3.1
Akım Trafoları için Örnekler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .668
A.3.2
Gerilim Trafosu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .676
A.4
Varsayılan Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .683
A.4.1
LED’ler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .683
A.4.2
İkili Girişler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .684
A.4.3
İkili Çıkışlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .685
A.4.4
Fonksiyon Tuşları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .686
A.4.5
Varsayılan Ekranı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .687
A.4.6
Önceden Tanımlanmış CFC Grafikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .690
A.5
Protokole Bağlı Fonksiyonlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .694
A.6
Fonksiyonel Kapsamı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .695
A.7
Ayarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .698
A.8
Bilgi Listesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .716
A.9
Toplu Bildirimler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .751
A.10
Ölçülen Değerler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .752
Kaynakça . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .757
Terimler Sözlüğü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .759
Dizin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .771
17
İçindekiler
18
1
Giriş
Bu bölümde SIPROTEC 4 7SA6 tanıtılmıştır. Cihazın uygulamaları, karakteristikleri ve fonksiyonlarının
kapsamı gösterilmiştir.
1.1
Genel Çalışması
20
1.2
Uygulama Kapsamı
23
1.3
Özellikler
26
19
Giriş
1.1 Genel Çalışması
1.1
Genel Çalışması
Sayısal Mesafe Koruma SIPROTEC 4 7SA6, güçlü bir mikroişlemci sistemiyle donatılmıştır. Bu, ölçülen
değerlerin toplanmasından kesiciye gönderilen çıkış komutlarına kadar cihaz içerisindeki tüm fonksiyonların
tamamen sayısal işlemesini sağlar. Şekil 1-17SA6 cihazının temel yapısını gösterir.
Analog Girişler
Ölçme girişleri (MI), ölçü trafolarından gelen akım ve gerilimleri dönüştürür ve bunları cihazın dahili işlem
seviyelerine uyarlar. Cihaz üzerinde, 4 akım ve 4 gerilim girişi bulunmaktadır. Üç akım girişi, faz akım ölçümleri
için konulmuştur; diğer akım girişi (I4), fider toprak akımının (fider akım trafolarının yıldız-noktası rezidüel
akımı), bir paralel hattın toprak akımının (paralel hat kompanzasyonu için) veya bir güç trafosunun yıldıznoktası akımının (toprak arızası yön tespiti için) ölçümü için biçimlendirilebilir.
Şekil 1-1
20
7SA6 sayısal mesafe koruma rölesinin donanım yapısı
Giriş
Faz-toprak gerilimlerin her birisi için bir gerilim ölçme girişi bulunur. Diğer bir gerilim girişi (U4), rezidüel gerilimi
(e-n-gerilimi), bara gerilimini (senkronizasyon ve gerilim denetimi için) veya başka bir UX gerilimini (aşırı gerilim
koruma için) ölçmek için kullanılabilir. Analog değerler, IA giriş yükseltici grubuna aktarılır.
IA giriş yükseltici grubu, analog giriş büyüklükleri için yüksek dirençli girişler sağlar. Bant genişliği ve işlem hızı
açısından ölçülen değer işleme için uygun hale getirilmiş filtrelerden oluşmuştur.
AD analog-sayısal dönüştürücü grubu, mikrobilgisayar sistemine veri aktarımı için, analog sayısal
dönüştürücüler ve bellek elemanları içerir.
Mikrobilgisayar Sistemi
Ölçülen değerleri işlemeden başka; mikrobilgisayar sistemi μC, gerçek koruma ve denetim fonksiyonlarını da
yürütür. Bunlar, özellikle şunlardan oluşmuştur:
• Ölçülen sinyalleri filtreleme ve iyileştirme,
• Ölçülen büyüklükleri sürekli izleme,
• Bağımsız koruma fonksiyonlarının başlatma koşullarını izleme,
• Sınır değerlerini ve zaman sıralarını (kronoloji) sorgulama,
• Mantık fonksiyonları için sinyallerin denetimi
• Açma ve kapama komut kararlarına ulaşma,
• Arıza çözümlemesi için mesajları, arıza verilerini ve arıza değerlerini saklama,
• İşletim sisteminin ve fonksiyonlarının, örn. veri depolama, gerçek zamanlı saat, iletişim, arayüzler vb.
yönetimi
Bilgiler, OA çıkış yükselteci üzerinden mevcuttur.
İkili Girişler ve Çıkışlar
Bilgisayar sistemine ikili girişler ve bilgisayar sisteminden ikili çıkışlar, I/O modülleri (girişler ve çıkışlar)
üzerinden yönlendirilir. Bilgisayar sistemi, bilgileri, sistemden (örn. uzaktan resetleme) veya harici donanımdan
(örn. kilitleme komutları) alır. Çıkışlar, anahtarlama aygıtlarına gönderilen komutlar ve önemli olay ve
durumların uzaktan bildirimi için mesajlardır.
Ön Elemanlar
LED’ler ve LCD ekran, cihaz fonksiyonları hakkında bilgiler sağlar ve olayları, durumları ve ölçülen değerleri
gösterir.
Dahili kontrol tuşları ve sayısal tuşlar, gösterge ile birlikte cihazla lokal etkileşimi sağlar. Böylelikle; biçimleme
ve ayar parametreleri, işletme ve arıza ihbarları ve ölçülen değerler gibi cihazla ilgili tüm bilgilere erişilebilir veya
bu bilgiler değiştirilebilir (aynı zamanda Bölüm 2’ye ve SIPROTEC 4 Sistem Açıklamalarına bakın).
Kumanda fonksiyonları bulunan modellerinde, cihazın ön panelinden kesici ve diğer teçhizatın kumanda
edilmesi de mümkündür.
21
Giriş
Seri Arayüzler
Cihazın ön panelindeki seri Operatör Arayüzü üzerinden bir kişisel bilgisayarla -DIGSI işletim programı
kullanılarak- iletişim kurulabilir. Bu, bütün cihaz fonksiyonlarının rahat biçiminde kullanılmasını sağlar.
Servis Arayüzü üzerinden de bir kişisel bilgisayarla -DIGSI işletim programı kullanılarak- iletişim kurulabilir.
Bu arayüz, özel uygulamalara uyarlamak için değişik protokollerle ve fiziksel iletim tertipleriyle kullanılabilir.
Seri Sistem Arayüzü üzerinden bir merkezi ana bilgisayara veya ana kontrol sistemine aktarılabilir. Özel
uygulamalara uyarlamak için, bu arayüz için değişik iletim protokolleri ve fiziksel düzenlemeler mevcuttur.
Başka bir arayüz, harici eşzamanlama kaynakları ile dahili Zaman Senkronlaması için konulmuştur.
Ek arayüz modülleriyle, başka haberleşme protokolleri de gerçekleştirilebilir.
Koruma Verileri Arayüzü (opsiyonel)
Cihazın sürümüne bağlı olarak, bir Koruma Verileri Arayüzü bulunabilir. Bu arayüz üzerinden, telekoruma
sinyallerine ek olarak, lokal kesicinin kapatılması, ikili girişler üzerinden bağlanan harici açma komutları vb.
diğer bilgiler ile ikili bilgiler karşı uç birimlerine iletilebilir.
Güç Kaynağı
Yukarıda açıklanan işlevsel birimler, farklı gerilim seviyelerinde yeterli güce sahip bir güç kaynağından (PS)
beslenir. Güç sisteminin yardımcı gerilim beslemesindeki arızalarda olabilecek geçici gerilim kesintileri,
genellikle bir kondansatör ile köprülenir (ayrıca Teknik Veriler, Altbölüm 4.1’ e bakın).
22
Giriş
1.2 Uygulama Kapsamı
1.2
Uygulama Kapsamı
Sayısal Mesafe Koruma cihazı SIPROTEC 4 7SA6, herhangi bir gerilim seviyesinde, radyal, ring veya
enterkonnekte sistemlerde, tek- ve çok-taraftan beslenen havai hatlar ve yer altı kabloları için seçici ve hızlı bir
koruma sağlar. Şebeke nötrü, topraklı, kompanse edilmiş veya yalıtılmış olabilir.
Cihaz, normalde bir havai hat fiderinin korunması için gerekli bütün fonksiyonları içerdiği için üniversal olarak,
yani çok maksatlı kullanılabilir. Ayrıca; zaman kademeli artçı koruma olarak, tüm gerilim seviyelerindeki
hatların, trafoların, jeneratörlerin, motorların ve baraların her tür karşılaştırmalı koruma tertiplerine
uygulanabilir.
Koruma bölgesinin her iki ucunda bulunan cihazlar, klasik bağlantılarla (kontaklar) telekoruma fonksiyonları
üzerinden veya özel iletişim bağlantıları (genellikle fiber optik kablolar) veya bir haberleşme ağı kullanılarak
seçimli koruma verileri arayüzleri üzerinden ölçüm bilgilerini birbirlerine iletebilirler. Eğer 7SA6 cihazları bir
koruma verileri arayüzü ile donatılmışlarsa, iki uçlu bir korunan teçhizat için kullanılabilirler. Üç uçlu hatlarda ise
(saplama fiderler), cihazlardan en az birinin iki koruma verileri arayüzüne sahip olması (7SA522) gerekir.
Koruma Elemanları
Cihazın temel fonksiyonu, mesafe koruma ölçümüyle arıza uzaklığının tespitidir. Mesafe koruma, özellikle
karmaşık çok fazlı arızalar için, mesafe ölçümü birkaç sistem için tasarlanır. Farklı başlatma karakteristikleri,
sistem koşullarına ve kullanıcı felsefesine çok iyi bir uyarlama sağlar. Şebeke nötrü, yalıtılmış, kompanse
edilmiş/denkleştirilmiş, düşük bir direnç üzerinden topraklanmış veya doğrudan/efektif olarak topraklanmış
olabilir. Cihazın, seri kompanzasyonlu veya kompanzasyonsuz çok uzun ve çok yüklü hatlarda kullanılması da
mümkündür.
Mesafe koruma, (hattın tamamında hızlı açma için) değişik sinyal iletim tertiplerini kullanan telekoruma
fonksiyonu ile birlikte kullanılabilir. İlave olarak; yüksek dirençli toprak arızaları için, yönlü veya yönsüz
kullanılabilen ve sinyal iletim tertiplerine de dahil edilebilen bir toprak arıza koruma mevcuttur (sipariş
seçeneği). Zayıf-beslemeli veya radyal hatlarda, sinyal iletim tertipleri vasıtasıyla her iki uçta hızlı açma
gerçekleştirilebilir. Bir kısa-devre üzerine hattın enerjilenmesi durumunda, gecikmesiz açma sinyali almak da
mümkündür.
Sekonder devre arızalarında (örneğin gerilim trafosu minyatür şalterinin veya sigortasının atması), ölçülen
gerilim tekrar gelinceye kadar, cihaz otomatik olarak dahili acil durum aşırı akım koruma çalışma moduna
anahtarlanabilir. Bu kademeler, çeşitli biçimlerde birleştirilebilir. Seçenek olarak; zamanlı aşırı akım koruma,
artçı aşırı akım koruma olarak kullanılabilir.
Bu durumda; aşırı akım koruma, mesafe korumadan bağımsız ve onunla paralel olarak görev yapar. Bu koruma
fonksiyonları, havai hat şebekelerinde, birkaç kesme çevrimiyle 1-kutup, 3-kutup veya 1- ve 3-kutup otomatik
tekrar kapama yapabilen dahili otomatik tekrar kapama fonksiyonu (seçimli) ile birlikte çalışabilir.
3-kutup açmadan sonra, hattın otomatik tekrar kapamasından önce cihaz, gerilim ve/veya senkronizasyon
denetimiyle (seçimli) tekrar kapamanın geçerliliğini denetleyebilir. Harici bir otomatik tekrar kapama ile ve/veya
senkronizasyon denetimiyle kullanılması veya bir veya iki tekrar kapama fonksiyonuyla çift koruma tertibi de
mümkündür.
Yukarıda bahsedilen arıza koruma fonksiyonlarından başka, (yalıtılmış veya kompanse edilmiş sistemler için)
toprak arızası tespiti, çok kademeli aşırı gerilim, düşük gerilim ve frekans koruma, kesici arıza koruma, güç
salınımlarının etkilerine karşı mesafe korumanın güç salınım kilitlemesi, teçhizatı (özellikle yer altı kablolarını)
aşırı yük sebebiyle müsaade edilmeyen ısınmadan koruyan ısıl aşırı yük koruma gibi ek koruma fonksiyonları
da mevcuttur. Cihaza, bir kısa devre sonrası arıza yerinin hızla tespiti için, paralel hatların etkilerini de
denkleştirebilen bir arıza yeri tespit fonksiyonu eklenmiştir.
23
Giriş
Koruma Verilerinin Sayısal İletimi (opsiyonel)
Eğer mesafe koruma sayısal koruma tertipleri ile kullanılacaksa, bu amaç için gerekli veriler, bir sayısal iletim
bağlantısı kullanılarak koruma verileri arayüzü üzerinden iletilebilir. Koruma verileri arayüzü üzerinden
haberleşme, diğer bilgilerin iletilmesi için de kullanılabilir. Ölçülen değerlerin yanı sıra, ikili komutlar ve diğer
bilgiler de iletilebilir.
Kumanda Fonksiyonları
Cihaz, kontrol tuşları, sistem arayüzü, ikili girişler ve DIGSI yazılımı kullanan bir bilgisayar üzerinden şalt
teçhizatını anahtarlayan kumanda fonksiyonları ile donatılmıştır. Primer teçhizatın durum bilgileri, ikili girişlere
bağlı yardımcı kontaklar üzerinden cihaza iletilebilir. Primer ekipmanın mevcut durumu (ya da konumu) cihaz
üzerinde görüntülenebilir ve kilitleme veya kabul edilebilirlik izlemesi için kullanılabilir. Anahtarlanacak şalt
teçhizatı sayısı, cihazın teçhizat konumu bildirimleri için atanmış mevcut ikili giriş ve çıkış sayılarıyla sınırlıdır.
Kullanılan primer teçhizata bağlı olarak, bir (tek öğeli bildirim) veya iki (çift öğeli bildirim) ikili giriş kullanılabilir.
Primer teçhizatın anahtarlanabilmesi, anahtarlama yetkisine ilişkin bir ayarla ve işletim modu (kilitli/kilitsiz, şifre
girişi istemi ve şifresiz) ile kısıtlanabilir. Dahili kullanıcı-tanımlı mantık fonksiyonları kullanılarak, anahtarlama
için kilitleme koşulları (örneğin anahtarlama hatası koruma) tesis edilebilir.
Mesajlar ve Ölçülen Değerler, Arıza Kaydı
İşletme mesajları, güç sistemi ve cihaz hakkında bilgiler sağlar. Ölçüm büyüklükleri ve bunlardan hesaplanan
değerler, lokal olarak cihaz göstergesinden okunabilir veya seri arayüzler üzerinden uzağa iletilebilir.
Cihaz mesajları, ön yüzdeki bir dizi LED'e atanabilir, çıkış kontaklarına atanarak bu çıkışlar üzerinden harici
olarak işlenebilir, kullanıcı-tanımlı mantık fonksiyonları ile birleştirilebilir ve/veya seri arayüzler üzerinden uzağa
iletilebilir (aşağıdaki “Haberleşme” paragrafına bakın).
Bir arıza (sistem arızası) sırasında, önemli olaylar ve durum değişiklikleri, arıza kayıtlarında saklanır. Anlık
arıza değerleri de cihazda saklanır. Uygun yazılım programları ile, bu veriler, daha sonra arızanın
çözümlenmesi için kullanılabilir.
24
Giriş
Haberleşme
İşletme, kontrol ve depolama sistemleri ile haberleşme için seri arayüzler mevcuttur.
Ön yüzde bulunan bir 9-pimli DSUB soket, bir kişisel bilgisayarla lokal haberleşme için kullanılır. SIPROTEC 4işletim sistemi DIGSI 4 ile, bu Operatör Arayüzü üzerinden, yapılandırma parametrelerinin ve ayarların girilmesi
ve değiştirilmesi, kullanıcı-tanımlı mantık fonksiyonlarının biçimlendirilmesi, işletme mesajlarına ve ölçülen
değerlere erişim, cihaz durumlarının ve ölçülen değerlerin sorgulanması, kumanda komutlarının verilmesi gibi
bütün işletme ve değerlendirme işleri yapılabilir.
Diğer sayısal işletme, kontrol ve depolama elemanları ile kapsamlı bir iletişim kurmak için, sipariş biçimine bağlı
olarak, cihaz başka arayüzlerle donatılabilir.
Servis Arayüzü, RS232- veya RS485-arayüzü üzerinden çalıştırılabilir. Bu arayüze, bir modem bağlanabilir. Bu
sayede, kişisel bilgisayar ve DIGSI işletim sistemi ile uzaktan çalıştırma, örneğin bir merkezi PC üzerinden
birkaç cihazı çalıştırmak mümkündür.
Sistem Arayüzü cihaz ile istasyon denetçisi arasında merkezi haberleşme sağlar. Sistem arayüzü, RS232-,
RS485- veya fiber optik port üzerinden çalıştırılabilir. Veri iletimi için, birkaç standart protokol mevcuttur.
EN100-Modülü üzerinden cihazların entegrasyonu, iletim tekniğinin ve otomasyon tekniğinin 100-MBit-iletişim
ağı ile IEC 61850 protokollerine göre, gerçekleşebilir. Kontrol teknik bütünlüğüne paralel olarak, bu arayüz
üzerinden DIGSI-İletişimi ve GOOSE ile İçsel Cihaz İletişimi mümkündür.
Başka bir arayüz, harici eşzamanlı kaynakları (IRIG-B veya DCF77) ile dahili Zaman Senkronizasyonu için
konulmuştur.
Diğer Arayüzler cihazların arasındaki iletişimi korunan teçhizatın uçlarında sağlar. Bu Koruma Verileri
Arayüzleri yukarıda ki koruma fonksiyonlarında bahsedilmiştir.
Tuş takımı- veya hizmet portu üzeri cihazı uzaktan veya lokal bir standart-browserden kullanabirsiniz. Bu,
devreye alma, denetim ve işletim sırasında da cihazın korunan teçhizatın tüm uçlarında iletişim ağı üzerinden
kurulabilir. Özellikle mesafe koruma sistemi için uygun hale getirilmiş bir “WEB-Monitor“ mevcuttur.
25
Giriş
1.3 Özellikler
1.3
Özellikler
Genel Özellikleri
• 32-bit güçlü mikroişlemci sistemi
• Analog giriş değerlerinin örneklenmesinden, kesicilerin açma ve kapama komutlarına kadar ölçülen
değerlerin tamamen sayısal olarak işlenmesi ve denetlenmesi.
• Analog giriş dönüştürücüleri, ikili girişler, ikili çıkışlar ve DC/DC veya AC/DC çeviriciler ile, cihazın dahili
işleme devrelerinin, harici ölçüm, kontrol ve güç besleme devrelerinden tam galvanik ve güvenilir yalıtımı
• Cihazın, normalde bir hat fiderinin korunması için gerekli tüm fonksiyonlar ile donatılmış olması
• Telekoruma için, sayısal koruma verileri arayüzü kullanılabilir. Bu durumda, iletişim ağında olabilecek veri
bozulması, iletişim arızası ve iletim süresi sapmaları sürekli izlenir ve çalışma sırasında bunlar otomatik
olarak düzeltir.
• 3 uçlu hatlarda (saplama fiderler) mesafe koruma sistemi gerçekleştirilebilir
• Dahili operatör paneli üzerinden veya menü güdümlü DIGSI çalışan bir kişisel bilgisayar kullanılarak cihazın
kolay işletimi
• Arıza kaydı için, arıza bildirimlerinin ve anlık değerlerin depolanması
Mesafe Koruma
• Yıldız-noktası doğrudan topraklı, kompanze veya yalıtılmış sistemlerde bütün arıza tipleri için koruma
• Farklı sistem koşullarına ve kullanıcı felsefesine uyarlanabilen değişik başlatma tertipleri: Aşırı akım
başlatma, gerilim ve faz açısı denetimli başlatma
• veya (poligonal veya daıre karakteristikli) empedans başlatma
• Uzun, aşırı yüklü hatlarda, yük ve arıza koşulları arasında güvenilir ayırım
• Az yüklü hatlarda yüksek duyarlık, yük kaymalarına ve güç salınımlarına karşı son derece kararlı çalışma
• Farklı form parametrelerinin ve “Yük trapezoidi“ nin (Mümkün olan yük empedanslarının bölümü) farklı
poligonal açma karakteristikleriyle hat oranına en uygun uyarlama
• Daire formundaki açma karakteristiğinin R-yönüne doğru genişletilmesiyle ark direncleri ve arıza dirençleri
için yüksek direnç toleransı mümkün
• Her bir mesafe kademesi için altı ölçme sistemi
• 6 Mesafe Kademesi, her biri, ileri veya geri yönde ya da yönsüz seçilerbilir; biri aşırı menzil kademesi olarak
kullanılabilir
• Mesafe kademeleri için 9 zaman kademesi
• Yön tespiti (poligon ile), arızasız döngü (dördün) gerilimleri ile veya bellek gerilimi ile yapılır; böylelikle
sınırsız yön duyarlığı sağlanır ve kapasitif gerilim trafolarının transiyentlerinden etkilenme olmaz
• Seri kompanzasyonlu hatlar için uygun
• Akım trafosu doymalarına duyarsız
• Bir paralel hattın etkisine karşı kompanzasyon
• En kısa açma zamanı, yaklaşık 17 ms (fN = 50 Hz için) veya 15 ms (fN = 60 Hz için)
26
Giriş
1.3 Özellikler
• Faz-ayrımlı açma (1-kutup veya 1- ve 3-kutup otomatik tekrar kapama ile birlikte)
• Arıza üzerine kapamada gecikmesiz açma
• İki takım toprak empedansı kompanzasyonu (skalar veya vektörel).
Güç Salınım Tespiti Fonksiyonu (empedans başlatma için opsiyonel olarak)
• Üç ölçme sistemi ile dZ/dt ölçümüyle güç salınımı tespiti
• Maksimum 7 Hz salınım frekansına kadar güç salınım tespiti
• 1-kutup ölü zaman sırasında da etkin
• Ayarlanabilir güç salınım programları
• Güç salınımları sırasında mesafe korumanın istenmeyen açmalarının önlenmesi
• Ayrıca, kademesiz açma koşulları biçimlendirilebilir
Telekoruma Fonksiyonu
• Ayarlanabilen farklı prosedürler:
• Müsaadeli düşük menzil karşıdan açtırma = PUTT (doğrudan, başlatma ile veya ayrı bir ayarlanabilir ağırı
menzil kademesi üzerinden)
• Karşılaştırmalı tertipler (müsaadeli aşırı menzil karşıdan açtırma = POTT veya kilitleme tertipleri, ayrı aşırı
menzil kademesi veya yön başlatma ile)
• Pilot kablo karşılaştırması / ters kilitleme (lokal bağlantılar veya aşırı kısa hatlar için doğru gerilim ile)
• İki veya üç uçlu hatlar için uygun
• İki uçlu hatlarda faz-ayrımlı iletim mümkün
• Opsiyonel olarak, cihazlar arasında sinyal alışverişi, özel iletişim hatları (genellikle optik fiberler) veya bir
iletişim ağı üzerinden yapılabilir. Sayısal iletim ile, iki ve üç uçlu hatlarda faz-ayrımlı iletim, iletişim yollarının
sürekli izlenmesi ve sinyal yayılım gecikmesinin çalışma sırasında otomatik olarak düzeltilmesi mümkün
Toprak Arızası Koruma (opsiyonel)
• Topraklı sistemlerde yüksek dirençli toprak arızaları için, en fazla üç sabit zaman (DMT) ve bir ters zaman
(IDMT) kademesi ile zamanlı aşırı akım koruma
• Ters zamanlı koruma için IDMT, birkaç standarda dayalı değişik karakteristikler arasında bir seçim yapılabilir
• Ters zaman kademesi, dördüncü sabit zaman kademesi olarak ayarlanabilir
• Yüksek duyarlılık (sürüme bağlı olarak, 3 mA’den itibaren)
• Akım trafosu doymaları sırasında hata akımlarına karşı faz akım tutuculuğu
• İkinci harmonik demeraj tutuculuğu
• Seçimli olarak, sıfır bileşen gerilime bağlı açma karakteristiği veya ters zamanlı açma
• Her bir kademe, yönsüz olarak veya ileri veya geri yönde yönlü olarak ayarlanabilir
• Dahili faz seçici ile 1-kutup açma mümkün
• Sıfır bileşen veya negatif bileşen gerilimlerinden büyük olanının otomatik seçimi (U0, IY veya U2), ile, sıfır
bileşen sistem büyüklükleri (I0, U0)ile, sıfır bileşen akım ve trafo yıldız- noktası akımı büyüklükleri (I0, IY) ile,
negatif bileşen sistem büyüklükleri (I2, U2) ile veya sıfır bileşen güç (3I0 · 3U0) ile yön tespiti
• Bir veya daha fazla kademe, telekoruma ile birlikte çalışabilir, ayrıca üç uçlu hatlar için uygun
• Arıza üzerine kapamada herhangi bir kademe ile ani açma mümkün
27
Giriş
1.3 Özellikler
Bilginin İletimi (sadece Sayısal Koruma Veri İletimi ile)
• Korunan teçhizatın bütün uçlarından, ölçülen değerlerin iletimi
• Bütün uçlara 4 komutun iletimi
• Bütün uçlara 24 ilave ikili sinyal iletimi
Zayıf-Beslemeli veya Beslemesiz Hat Uçlarında Açma
• Telekoruma tertipleri ile birlikte mümkündür
• Bir hat ucunda zayıf besleme olması durumunda veya hiç besleme olmasa bile, her iki hat ucunun da hızlı
açmaya imkan tanır
• Faz-ayrımlı açma ve 1-kutup otomatik tekrar kapama (1-kutup açmalı sürüm için)
Harici Doğrudan ve Karşıdan Açtırma
• Bir ikili giriş üzerinden bir harici cihazdan lokal hat ucunda açtırma
• Dahili koruma fonksiyonları ile veya bir ikili giriş üzerinden bir harici cihazla (telekoruma vasıtasıyla) karşı
hat ucunu uzaktan açtırma
Zamanlı Aşırı Akım Koruma
• Ölçülen gerilim arızasında acil durum fonksiyonu olarak veya ölçülen gerilimden bağımsız artçı koruma
fonksiyonu olarak seçilebilir
• En fazla iki sabit zaman (DMT) ve bir ters zaman (IDMT) kademesi, her biri faz akımları ve toprak akımı için
• IDMT koruma için, birkaç standarda dayalı değişik karakteristikler arasında bir seçim yapılabilir
• Kilitleme özelliği, örneğin herhangi bir elemanla ters kilitleme tertibi için kullanılabilir
• Arıza üzerine kapamada herhangi bir kademe ile ani açma mümkün
• Ek kademe, örneğin saplama arıza koruma; akım trafosu ile hat ayırıcı arasındaki arızaların hızla
temizlenmesi için ek kademe ( ayırıcı anahtarlama durumunun geribildirim sinyali mevcut olduğunda),
özellikle 11/2-Kesicili bara tipleri için uygun
Ani Yüksek-Akım Arıza-üzerine-Kapama Koruma
• Hattın tamamında bütün arızalar için hızlı açma
• Elle kapanmasında veya kesicinin her kapanması arasında seçilebilir
• Dahili hat kapamalarını tanıma tespiti ile
Hassas Toprak Arıza Tespiti (opsiyonel)
• Kompanze veya yalıtılmış şebekeler için
• Rezidüel gerilimin tespiti
• Toprağa temas eden fazların tespiti
• Duyarlı toprak arızası yön tespiti
• Akım trafoları için açı hatası düzeltmesi
28
Giriş
1.3 Özellikler
Otomatik Tekrar Kapama Fonksiyonu (opsiyonel)
• 1-kutup, 3-kutup veya 1- ve 3-kutup açma sonrası tekrar kapama
• Bir veya çoklu tekrar kapama (8’e kadar tekrar kapama girişimi)
• Her bir tekrar kapama girişimi için ayrı tepki süreleri, opsiyonel olarak tepki süreleri olmaksızın
• 1-kutup ve 3-kutup açma için ayrı ölü zamanları, ilk dört tekrar tapama çevrimi için ayrı ayar imkanı
• 1-, 2- veya 3-kutup açma için seçenekli koruma başlatması tarafından yönlendirilmiş ayrı ölü zamanlar
• opsiyonel olarak uyarlanabilir gerilimsiz ara, kısaltılmış tekrar kapama ve ölü hat denetimi
Senkronlama ve Gerilim Kontrolü (opsiyonel)
• 3-kutup açma sonrası, tekrar kapamadan önce senkron koşulların doğrulanması
• Udif gerilim farkının, ϕdif faz açısı farkının ve fdif frekans farkının hızlı ölçümü
• Seçenek olarak, tekrar kapama öncesi enerjisiz durumun kontrolü
• Asenkron sistem koşullarında senkron zamanının öngörümü ile kapama
• Ayarlanabilir minimum ve maksimum gerilimler
• Kesicinin elle kapatılması öncesi, senkron koşulların veya enerjisiz durumun ayrı sınır değerleriyle
doğrulanması da mümkündür;
• Bir trafo arkasında gerilim ölçümü için faz açısı kompanzasyonu
• Gerilimlerin opsiyonel olarak faz-faz veya faz-toprak ölçümü
Gerilim Koruma (opsiyonel)
• Farklı kademelerle aşırı gerilim ve düşük gerilim tespiti:
• Faz-toprak gerilimler için, iki aşırı gerilim kademesi
• Faz-faz gerilimler için, iki aşırı gerilim kademesi
• Pozitif bileşen gerilimi için, seçimli olarak birleştirmeli iki aşırı gerilim kademesi
• Negatif bileşen gerilimi için, iki aşırı gerilim kademesi
• Sıfır bileşen gerilimi veya herhangi bir 1-faz gerilim için, iki aşırı gerilim kademesi
• Aşırı gerilim koruma fonksiyonları için ayarlanabilir bırakma/başlatma oranları
• Faz-toprak gerilimler için, iki düşük gerilim kademesi
• Faz-faz gerilimler için, iki düşük gerilim kademesi
• Pozitif bileşen gerilimi için, iki düşük gerilim kademesi
• Düşük gerilim koruma fonksiyonları için ayarlanabilir akım kriteri
Frekans Koruma (opsiyonel)
• Bağımsız olarak ayarlanabilen 4 frekans sınırı ve gecikme zamanı ile düşük frekansın (f<) ve/veya aşırı
frekansın (f>) izlenmesi
• Üst harmonikler ve faz açısı değişimlerine son derece duyarsız
• Geniş frekans aralığı (yaklaşık 25 Hz’den 70 Hz’e kadar)
29
Giriş
1.3 Özellikler
Arıza Yeri Tespiti
• Açma komutu ile veya başlatmanın resetlenmesi ile başlatma
• Özel ölçülen değer yazmaçları ile arıza yerinin hesaplanması
• Ohm, km veya mil cinsinden ve hattın yüzdesi olarak arıza yerinin çıktısı
• Paralel hat kompanzasyonu seçilebilir.
• Her iki taraftan beslenen bir faz toprak arızalarında yük akımının dikkate alınması (ayarlanabilir)
• BCD kodunda (ikiye kodlanmış onlu) veya analog değer olarak arıza yerinin çıktısı (sipariş biçimine bağlı)
Kesici-Arıza Koruma (opsiyonel)
• Kesicinin her kutbundan akım akışını izlemek için sabit zamanlı akım kademeleri
• Faz ve Toprak Akımları için ayrı başlatma eşikleri
• 1-kutup ve 3-kutup açma için sabit zaman izlemeli zaman kademeleri
• Her bir dahili koruma fonksiyonunun açma komutuyla başlatma
• Harici açma fonksiyonları ile başlatma mümkün
• Bir-kademeli veya iki-kademeli
• Kısa bırakma ve aşma süreleri
Isıl (Termal) Aşırı Yük Koruma (opsiyonel)
• Korunan teçhizatın akıma dayalı ısı kayıplarının termal benzetimi
• Üç faz iletken akımlarının efektif (rms) ölçümü
• Ayarlanabilir termal ve akıma-bağlı uyarı kademeleri
Analog Çıkışlar (opsiyonel)
• Dörde kadar analog ölçülen değer çıkışı (sipariş edilen biçime bağlı): Ölçülen değerler, arıza yeri, kesilen
arıza akımı
Kullanıcı-Tanımlı Mantık Fonksiyonları (CFC)
• Kullanıcı-tanımlı mantık fonksiyonlarının gerçekleştirilmesi için dahili ve harici sinyallerin serbestçe
programlanabilir birleşimi
• Bütün genel mantık fonksiyonları
• Zaman gecikmeleri ve sınır değeri sorgulamaları
Devreye Alma; İşletme (sadece koruma verilerinin sayısal iletimi ile)
• Lokal ve karşı uç ölçülen işletme değerlerinin büyüklük ve faz açılarının gösterimi
• Haberleşme bağlantısının, çalışma süresi ve kullanılabilirlik gibi ölçülen değerlerinin gösterimi.
30
Giriş
1.3 Özellikler
Komut İşleme
• Şalt teçhizatı, ön paneldeki lokal kumanda tuşları veya programlanabilir fonksiyon tuşları ile manuel olarak,
sistem arayüzü üzerinden (örneğin SICAM veya LSA ile) uzaktan veya işletim yazılımı DIGSI çalışan bir PC
kullanılarak işletim arayüzü üzerinden lokal olarak enerjilenebilir ve enerjisi kesilebilir.
• Kesici yardımcı kontakları üzerinden anahtarlama durumlarına ilişkin geribildirim sinyalleri (geribildirimli
komutlar için)
• Kesici konumunun kabul edilebilirlik izlemesi ve anahtarlama işlemleri için kilitleme koşullarının izlenmesi
İzleme Fonksiyonları
• Cihazın kullanılabilirliği, dahili ölçme devrelerinin, yardımcı güç kaynağının, donanım ve yazılımın izlenmesi
ile oldukça artırılmıştır.
• Akım ve gerilim trafoları sekonder devreleri, toplama ve simetri kontrolü teknikleri kullanılarak izlenir
• Açma devresi denetimi
• Yük empedansının, ölçülen yönün ve faz sırasının kontrolü
• Opsiyonel sayısal iletişim yolunun sinyal iletiminin izlenmesi
İlave fonksiyonlar
• Bir eşleme sinyali (örneğin uydu alıcı üzerinden DCF77, IRIG B) ile, ikili giriş sinyali ile veya sistem arayüzü
üzerinden komutla eşlenebilen pil destekli gerçek zaman saati
• Ölçülen büyüklüklerin sürekli hesaplanması ve cihaz ön panelinde gösterilmesi. Karşı hat uçlarının
tamamının ölçülen değerlerinin gösterimi (koruma verileri arayüzüne sahip cihazlar için)
• Gerçek zaman etiketli, son 8 şebeke arızası (güç sistemi arızaları) için arıza olay belleği (açma kayıtları)
• 8’e kadar toprak arızası için toprak arıza protokolleri (duyarlı toprak arızası tespiti fonksiyonuna sahip
cihazlar için)
• Arıza kaydı için, en fazla 15 s zaman aralığında arıza kaydı ve veri aktarımı
• Anahtarlama İstatistikleri: Cihaz tarafından verilen açma komutlarının sayısı, arıza akımı verilerinin kaydı ve
kesilen arıza akımlarının toplamı
• Seri arayüzler üzerinden uzaktan merkezi kontrol ve depolama elemanları ile iletişim mümkün (ayrı sipariş
biçimine bağlı), isteğe göre veri hatları, RS232-, RS485-, modem veya fiber optik kablolar üzerinden iletim
• Bağlantı ve yön kontrolleri ve kesici test fonksiyonları gibi devreye alma yardımcıları
• “WEB-Monitor” aracılığıyla koruma sisteminin grafik gösterimini bir gösterge diyagramıyla gösterebilen, PC’
nin veya Laptop’ un devreye alınmasında ve kontrolünde geniş kapsamlı destek. Cihazların koruma verileri
arayüzü ile bağlı olması şartıyla sistemin bütün uçlarındaki tüm akım ve gerilimler ekranda görüntülenir
■
31
Giriş
1.3 Özellikler
32
Fonksiyonlar
2
Bu bölümde, SIPROTEC 4 7SA6 cihazında mevcut pek çok fonksiyon açıklanmıştır. Maksimum
konfigürasyona göre bütün fonksiyonların ayar seçenekleri gösterilmiştir. Ayar değerlerinin belirlenmesi için
bilgiler ve – gerektiği yerde – formüller verilmiştir.
Aşağıdaki bilgilere dayalı olarak, hangi fonksiyonların kullanılması gerektiği belirlenebilir.
2.1
Genel
34
2.2
Mesafe Koruma
61
2.3
Güç Salınımı Tespiti (Opsiyonel)
131
2.4
Koruma Veri Arayüzleri ve Haberleşme Topolojisi (Opsiyonel)
139
2.5
Koruma Veri Arayüzleri üzerinden Uzak Sinyaller (Opsiyonel)
147
2.6
Mesafe koruma için koruma sinyalleşmesi
150
2.7
Topraklı Sistemlerde Toprak Arızası Aşırı Akım Koruma (Opsiyonel)
184
2.8
Toprak Ar. AA için koruma sinyalleşmesi (Opsiyonel)
214
2.9
Zayıf-Besleme ve Sıfır Besleme için Önlemler
232
2.10
DKA Harici Doğrudan Karşıdan Açma
244
2.11
Aşırı Akım Koruma
246
2.12
Anlık Yüksek Akımlı Arıza Üzerine Kapama (AÜK) Koruma
263
2.13
Topraksız Sistemlerde Toprak Arızası Tespiti (Opsiyonel)
266
2.14
Otomatik Tekrar Kapama (Opsiyonel)
274
2.15
Senkronlama ve Gerilim Kontrolü (Opsiyonel)
304
2.16
Aşırı ve Düşük Gerilim Koruma (Opsiyonel)
318
2.17
Frekans Koruma (Opsiyonel)
338
2.18
Arıza Yeri Tespit Cihazı
345
2.19
Kesici Arıza Koruma (Opsiyonel)
350
2.20
Termal Aşırı Yük Koruma (Opsiyonel)
368
2.21
Analog Çıkışlar (Opsiyonel)
373
2.22
İzleme Fonksiyonu
378
2.23
Fonksiyon Denetimi ve Kesici Testi
399
2.24
Yardımcı Fonksiyonlar
421
2.25
Komut İşleme
445
33
Fonksiyonlar
2.1 Genel
2.1
Genel
Cihaz devreye alındıktan birkaç saniye sonra, LCD göstergede varsayılan başlangıç gösterimi görünür.
7SA6’da, cihazın sürümüne bağlı olarak ya ölçülen değerler (dört-satırlık gösterge) veya fider durumunun bir
faz anahtarlama şeması (grafik gösterge) görüntülenir.
Biçimlendirme ayarlarını, DIGSI yazılımı çalışan bir PC’den cihazın önündeki kullanım arayüzünden veya
servis arayüzünden yapabilirsiniz. Biçimlendirme yordamı, SIPROTEC 4 Sistem Açıklamalarında ayrıntılı
olarak verilmiştir. Biçimlendirme ayarlarını değiştirmek için (ayar değişikliği için), 7 no’lu şifre girişi gerekir. Şifre
girişi olmaksızın, ayarlar okunabilir, ancak değiştirilemez ve cihaza aktarılamaz.
Fonksiyon parametrelerinin, örn., fonksiyon seçeneklerinin, eşik değerlerinin vb. ayarları, ön klavyeden
girilebilir ve cihazın ön panelindeki göstergeden okunabilir. Ayrıca, cihazın ön işletim veya arka servis
arayüzüne bağlı bir PC ile DIGSI yazılım paketi kullanılarak yine bu ayarlar girilebilir veya okunabilir. Parametre
ayarlarını değiştirmek için, 5 no’lu şifre girişi gerekir.
2.1.1
Fonksiyon Kapsamı
2.1.1.1 Fonksiyon Kapsamının Yapılandırılması
7SA6 cihazı, bir dizi koruma fonksiyonlarını ve ilave fonksiyonları kapsamaktadır. Cihaz donanımı ve yazılımı,
bu fonksiyonların kapsamına göre tasarımlanmıştır. Ayrıca, komut fonksiyonları, sistem koşullarına
uyarlanabilir. Bununla birlikte projelendirme yoluyla tek tek fonksiyonlar devreye sokulabilir veya kaldırılabilir,
ya da fonksiyonlar arasındaki değiştirilebilir.
Fonksiyon kapsamının yapılandırılması için örnek:
Bir istasyonda, havai hat ve trafo fiderleri bulunur. Biçimlendirme sırasında, sadece havai hatlarda arıza yeri
tespiti fonksiyonu kullanılır. Trafo fiderleri için bu fonksiyon ’’etkin değil’’ olarak ayarlanır.
Mevcut koruma fonksiyonları ve ilave fonksiyonlar Etkin veya Etkin Değil olarak biçimlendirilmiş olmalıdır.
Bazı fonksiyonlar için, aşağıda açıklanacağı gibi bir kaç seçenek arasında bir seçim mümkündür.
Fonksiyonların, Etkin Değil olarak biçimlendirilmiş olanları 7SA6 tarafından işlenmez: Bunlara ilişkin bir
bildirim alınmaz ve ayar parametrelerine (fonksiyonlar, sınır değerler) erişilemez.
Not
Mevcut fonksiyonlar ve varsayılan ayarlar, cihazın sipariş biçimine bağlıdır.
34
Fonksiyonlar
2.1 Genel
2.1.1.2 Ayar Notları
Fonksiyon Kapsamının Yapılandırılması
Mevcut seçenekleri ile fonksiyonel kapsam, sistem gereklerine uyarlamak için İşlevsel Kapsam diyalog
kutusunda ayarlanır.
Ayarların bir çoğu, kendinden açıklamalıdır. Özel durumlar aşağıda açıklanmıştır.
Özel Durumlar
Parametre grubu değiştirme fonksiyonunun kullanılması isteniyorsa 103 no’lu Gr.Değişt.SEÇE. adresi
Etkin seçilerek bu fonksiyon etkinleştirilmelidir. Bu durumda, cihazın işletimi sırasında 4’e kadar farklı ayar
grubu (bakınız bölüm 2.1.3), kolaylıkla ve hızla değiştirilebilir. Eğer Etkin Değil ayarı seçilmişse sadece bir
ayar grubu seçilip kullanılabilir.
Adres 110 1faz Açma, sadece 1-kutup veya 3-kutup açma yapabilen cihazlar için geçerlidir. Bir 1-/3faz kutup açmayı da etkinleştirmek için, yani 1-kutup veya 1-kutup / 3-kutup otomatik tekrar kapama için, 1-/ 3kutup ayarı seçilir. Bu, bir dahili otomatik tekrar kapama fonksiyonunun veya bir harici otomatik tekrar kapama
cihazının kullanılmasını gerektirir. Ayrıca, kesici de 1-kutup açma yapmaya elverişli olmalıdır.
Not
Diğer ayar seçenekleri 110 no’lu adres seçimine bağlı olduğu için; eğer 110 no’lu adresin ayarını
değiştirmişseniz, önce değişikliği OK ile onaylayın sonra diyalog kutusunu yeniden açın.
Mesafe koruması için Adres 115 MK Karakt. (sadece Almanya bölgesi için, sipariş numarasının 10. hanesi
= A) tanımlama türünü seçebilirsiniz. Bunun için Quadrilateral- ve Daire-karakteristikleri mevcuttur.
Mesafe koruma rölesinin başlatma yordamı için (Adres 114 MK Baş. ile) Poligon-Karakteristiğindeki bakış
açısı daire tanımlama kullanımındaki gibi geçerlidir. Yani, eğer MK Baş. ile = Z< (quadr.) ayarlarsanız,
mesafe koruma rölesinin başlatma yordamını da içeren daire tanımlamaları da oluşur: Bütün yönlerdeki mesafe
kademelerinin en büyük menzilleri başlatmayı oluşturur.
Mesafe koruma rölesi için değişik başlatma prosedürü seçilebilir: Bu prosedürlerin özellikleri, ayrıntılı olarak
Altbölüm 2.2.1 ’de açıklanmıştır. Eğer arıza akımı büyüklüğü bir arıza olayı ile yük akımı arasında (müsaade
edilebilir aşırı yük de dahil) ayrım için güvenilir bir ölçüt ise 114 no’lu adres MK Baş. ile = I> (aşırı akım
başlatma) olarak ayarlayın. Eğer başka bir başlatma ölçütü olarak gerilim düşümü de gerekli ise, U/I (gerilime
bağlı akım başlatma) ayarlayın. Çok yüklü yüksek gerilim hatlarında ve çok yüksek gerilim hatlarında U/I/φ
(gerilime- ve faz açısına bağlı akım başlatma) ayarı gerekebilir. Ayar Z< (quadr.) (-başlatma) en yüksek
ayara sahip mesafe kademelerinin R- ve X-Menzilleri başlatma ölçütünü belirler. Eğer 114 MK Baş. ile =
Etkin Değil olarak ayarlanmışsa, mesafe koruma fonksiyonu ve ilgili tüm fonksiyonlar etkisiz kılınmış olur.
Güç salınım tespiti fonksiyonu (bakınız bölüm 2.3) sadece Z< (quadr.)başlatma ayarı ile birlikte çalışır.
Diğer tüm durumlarda, 120 no’lu adres Güç Salınımı = Etkin olarak ayarlanmış olsa bile etkisizdir.
Mesafe korumayı sinyalleşme koruma tertipleri ile tamamlamak için, istenilen sinyalleşme koruma tertibi 121
no’lu KS Mesafe adresinde seçilebilir. Başlatma ile PUTT (Baş.) ve aşırı menzil kademesi ile PUTT (Z1B),
düşük menzil karşıdan açtırma tertipleri, müsaadeli aşırı menzil karşıdan açtırma tertibi POTT, yön
karşılaştırma tertibi Yön.Krş. Baş., kilit çözme tertibi BLOKLAMA ÇÖZME, kilitleme tertibi BLOKLAMA, ve pilot
kablo karşılaştırmalı Pil.Kab. karş. ve Ters Kilitleme tertipleri seçilebilir. Eğer sayısal
iletim hatları üzerinden iletişim için cihaz bir koruma verileri arayüzüne sahipse, bunun için KA ile SİNYAL
seçeneği seçilir. Bu yordamların özellikleri, ayrıntılı olarak Altbölüm 2.6 ’de açıklanmıştır. Eğer mesafe koruma
ile birlikte sinyalleşme koruma kullanılmayacaksa Etkin Değil ayarlanır.
35
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Koruma sinyali iletişimi için, cihaz, (sipariş sürümüne bağlı olarak) bir koruma verileri arayüzü ile donatılmış
olabilir. Bu koruma verileri arayüzü üzerinden iletişim için, 145 no’lu adreste 1 KA 1 ayarı ile koruma verileri
arayüzünün kullanılacağı cihaza bildirilir (Etkin). İki uçlu korunan bir teçhizat, iki rölenin her biri için bir koruma
verileri arayüzüne gerek duyar. Eğer birden fazla karşı uç varsa, ilgili tüm cihazların doğrudan veya dolaysız
olarak (diğer cihazlar üzerinden) iletişim sistemine bağlı olduğundan emin olun. Ayrıca en az cihazlardan birinin
2 koruma verileri arayüzü ile donatılmış olması (örneğin 7SA522) gerekir. Ayrıntılı bilgi için, Altbölüm 2.4 ’de
“Koruma Veri Haberleşmesi Topolojisi” paragrafına bakın.
125 no’lu adres Zayıf Besleme ile sinyalleşme koruma tertiplerine ek bir fonksiyon seçilebilir. Eko ve zayıf
besleme açmanın klasik tertibinin uygulanması için 125 no’lu adres Etkin olarak ayarlanır. Ayar Mantık no 2
bu fonksiyonu Fransız tanımına anahtarlar. Bu ayar, sadece cihazın Fransız Bölgesi sürümlerinde (sadece
7SA6***-**D** veya sipariş kodunun 10’uncu rakamı = D sürümleri için) mevcuttur.
126 no’lu adres Artçı AA da, zamanlı aşırı akım korumanın çalışması için hangi karakteristik tipinin
kullanılacağı seçilir. Sabit zamanlı aşırı akım korumaya ilaveten, sipariş sürümüne bağlı olarak ters zamanlı bir
aşırı akım koruma da biçimlendirilebilir. İkincisi, bir IEC-karakteristiği ile (ZAAE IEC) veya bir ANSI
karakteristiği ile(ZAAE ANSI) çalışabilir. Karakteristikler ve ilgili formüller için, Teknik Veriler bölümüne bakın.
Almanya bölgesi sürümlerinde (Sipariş kodunun 10. rakamı = A) üçüncü UMZ-Basamağı sadece ayar ZAAE
IEC/3kd.li de mevcuttur. Ayrıca, aşırı akım koruma etkisiz kılınabilir (Etkin Değil).
131 no’lu adreste, T.Arıza A.AKIM zamanlı toprak arıza korumanın çalışması için hangi karakteristik tipinin
kullanılacağı seçilir. Üç kademeli olarak kullanılabilen sabit zamanlı aşırı akım korumaya ilaveten (UMZ) sipariş
sürümüne bağlı olarak – ters zamanlı bir aşırı akım koruma da biçimlendirilebilir. Sonuncusu, bir IECkarakteristiği ile (ZAAE IEC) veya bir ANSI-karakteristiği ile (ZAAE ANSI) ya da bir logaritmik-ters karakteristik
ile çalışabilir (ZAA Logaritmik). Eğer bir ters zaman karakteristiği istenmiyorsa, genellikle “ters zaman”
olarak gösterilen kademe, dördüncü sabit zamanlı kademe olarak (Sabit Zaman) kullanılabilir. Seçenek
olarak; ters zaman karakteristikli bir toprak arıza koruma U0 ters (sadece Alman Bölgesi için, sipariş kodunun
10’uncu rakamı = A) veya bir sıfır bileşen güç koruma Sr ters (sadece Fransız Bölgesi için, sipariş kodunun
10’uncu rakamı = D) seçmek de mümkündür. Karakteristikler ve ilgili formüller için, Teknik Veriler bölümüne
bakın. Ayrıca, toprak arıza koruma etkisiz kılınabilir (Etkin Değil).
Toprak arıza koruma, sinyalleşme koruma tertipleri ile birlikte de kullanılabilir. İstenilen sinyalleşme koruma
tertibi 132 no’lu KS T/A adresinde seçilir. Yönlü karşılaştırma tertibi Yön.Krş. Baş., kilit çözme tertibi
BLOKLAMA ÇÖZME ve kilitleme tertibi BLOKLAMA seçilebilir. Bu tertiplerin çalışma yordamları, Bölüm 2.8 ’de
ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Eğer bir sayısal iletim hattı üzerinden iletişim için cihaz bir koruma verileri arayüzü
ile donatılmışsa, bunun için KA ile SİNYAL seçeneği seçilir. Eğer toprak arıza koruma ile birlikte sinyalleşme
koruma kullanılmayacaksa, adres Etkin Değil olarak ayarlanır.
145 no’lu KA 1 adresi, yukarıda açıklandığı gibi sinyalleşme koruma arayüzü üzerinden toprak arıza koruma
için sinyalleşme korumanın iletişimi için de geçerlidir.
Eğer cihaz bir otomatik tekrar kapama fonksiyonu ile donatılmışsa, 133 ve 134 no’lu adresler önemlidir.
Otomatik tekrar kapamaya, sadece havai hatlarda müsaade edilir. Başka durumlarda kullanılmamalıdır. Eğer
korunan teçhizat bir havai hat ve başka bir teçhizattan oluşuyorsa (örneğin havai hat bir trafoya doğrudan bağlı
veya havai hat/kablo fideri), tekrar kapamanın, sadece havai hat bölümündeki arızalar için gerçekleştirilmesi
sağlanmalıdır. 7SA6’nın kullanılacağı fider için bir otomatik tekrar kapama fonksiyonu istenmiyorsa veya tekrar
kapama için harici bir cihaz kullanılıyorsa 133 no’lu OTK adresi Etkin Değil olarak ayarlanır.
Otomatik tekrar kapama yapılacaksa, istenilen tekrar kapama girişim sayısı, yine bu adreste ayarlanır. 1’den 1
OTK çevrimi 8’e kadar 8 OTK çevrimi tekrar kapama çevrimi seçilebilir. Ayrıca ADT (uyarlanır ölü
zamanlar) seçilebilir. Bu durumda, tekrar kapama fonksiyonunun davranışı, karşı ucun çevrimleri ile belirlenir.
Ancak, çevrim sayısı, besleme olan hat uçlarının en az birinde biçimlendirilmiş olmalıdır. Diğer uç -veya ikiden
fazla uca sahip hatlar için diğer uçlar-, uyarlanır ölü zamanla çalışabilir. Bu konu hakkında yeterli bilgi Bölüm
2.14 ’de verilmiştir.
134 no’lu OTK kntrl modu adresi dörde kadar denetim modunun seçimine imkan verir. İlkönce; tekrar
kapama çevrimlerinin, otomatik tekrar kapamayı başlatabilen koruma fonksiyonlarından birinin başlatması
tarafından tespit edilen arızanın tipine (sadece 3-kutup açma) veya açma komutunun tipine göre olacağı
belirlenir. İkinci olarak; otomatik tekrar kapamanın tepki süresi ile veya tepki süresiz çalışabileceği belirlenir.
36
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Ayar KAPAT ... eğer 1-kutup veya 1-kutup/3-kutup otomatik tekrar kapama çevrimleri sağlanmışsa ve
mümkünse (olağan ayar) tercih edilir . Bu durumda, (her bir tekrar kapama çevrimi için) 1-kutup açma ve
3-kutup açma için farklı ölü zamanlar mümkündür. Açma komutu veren koruma fonksiyonları: 1-kutup veya
3-kutup açma tipini belirler ve buna göre ölü zaman seçilir.
Ayar BAŞ. ... (Başlatmalı ...) ancak 3-kutup açma istenirse mümkündür ve görülebilir. Bu, ya cihazın sipariş
kodundan cihazın sadece 3-kutup açmaya uygun olduğu görülüyorsa ya da sadece 3-kutup açma
biçimlendirilmişse (110 no’lu adres 1faz Açma = Yalnız 3faz, yukarı bakınız) böyledir. Bu durumda
1-faz, 2-faz ve 3-faz arızaları takiben otomatik tekrar kapama çevrimleri için farklı ölü zamanlar ayarlanabilir.
Burada belirleyici etken açma komutunun gözüktüğü anda koruma fonksiyonunun Başlatma durumudur. Bu
denetim modu, ölü zamanların, 3-kutup tekrar kapama çevrimleri sırasında da arızanın tipine bağlı olmasına
imkan verir. Açma, her zaman 3-kutuptur.
Ayar Taksiyonlu... (...ile etki süresi) herbir tekrar kapama çevrimi için bir tepki süresi sağlar. Tepki süresi,
bütün koruma fonksiyonlarının bir genel başlatması ile başlatılır. Eğer tepki süresinin dolmasından önce hiç bir
açma komutu alınamamışsa, ilgili tekrar kapama çevrimi yapılmaz. Bu konu hakkında yeterli bilgi Bölüm
2.14’de verilmiştir. Bu ayar, zaman kademeli koruma için önerilir. Eğer otomatik tekrar kapama fonksiyonu ile
çalışacak koruma fonksiyonu, tepki zamanlarını başlatmak için bir genel başlatma sinyaline sahip değilse, ayar
Taksiyonsuz... (... etki süresiz) ayarını seçiniz.
Adres 137 A./D. GERILIM, değişik düşük gerilim ve aşırı gerilim elemanları kullanan gerilim koruma
fonksiyonunun etkinleştirilmesine müsaade eder. Özellikle, ölçülen gerilimlerin pozitif bileşen sistemi ile aşırı
gerilim, dahili kompundlama ile karşı hat ucundaki gerilimi hesaplamak seçeneğini sunmaktadır. Bu, özellikle
yüksüz veya düşük yük koşullarının hüküm sürdüğü ve karşı hat ucunda oluşacak bir aşırı gerilimin (Ferranti
etkisi) lokal kesicinin açmasına sebep olacağı çok uzun iletim hatları için yararlıdır. Bu durumda 137 no’lu
A./D. GERILIM adresi, Brlş. ile etkin (kompundlama ile etkin) ayarlanır. Kompundlama, seri
kapasitörlü hatlarda kullanılmamalıdır!
138 no’lu AYTC adresinde, arıza yeri tespiti fonksiyonun Etkin ve Etkin Değil ve arıza mesafesinin de
ikili çıkışlar üzerinden BCD-Kodunda (4 bit birler, 4 bit onlar ve 1 bit yüzler ve “veri geçerli”) olacağı belirlenir
(BCD çıkışlı). Çıkış rölelerinin uygun sayısı (No 1143 ’den 1152’ye kadar) kullanılır ve biçimlendirilir.
Açma devresi denetimi için 140 no’lu ADD adresinde denetlenecek açma devresi sayısı ayarlanır: 1 açma
devresi, 2 açma devresi veya 3 açma devresi, eğer açma devresi denetimi kullanılmayacaksa, bu
fonksiyon etkisiz kılınır (Etkin Değil).
Sipariş edilen sürüme bağlı olarak, cihaz birkaç analog çıkışa (0 bis 20 mA) sahiptir. 2 Çıkış B portunda (montaj
konumu “B“), ve ek 2 çıkış da D portunda (montaj konumu “D“) bulunur. 150’den 153’e kadar olan adreslerde
mevcut çıkışlar için çıkışı alınacak analog büyüklüğün türü seçilir. Bu, birkaç ölçülen değer veya arıza yeri
olabilir.
2.1.1.3 Ayarlar
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
103
Gr.Değişt.SEÇE.
Etkin Degil
Etkin
Etkin Degil
Ayar Grubu Degistirme Seçenegi
110
1faz Açma
Yalniz 3faz
1-/3faz
Yalniz 3faz
1 faz açmaya izin verildi
114
MK Bas. ile
Z< (quadr.)
I> (asiri akim)
U/I
U/I/ϕ
Etkin Degil
Z< (quadr.)
Mesafe koruma çalisma programi
115
MK Karakt.
Quadrilateral
Daire
Quadrilateral
Mesafe kademeleri karakteristigi
37
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
120
Güç Salinimi
Etkin Degil
Etkin
Etkin Degil
Güç Salinimi tespiti
121
KS Mesafe
PUTT (Z1B)
PUTT (Bas.)
POTT
Yön.Krs. Bas.
BLOKLAMA ÇÖZME
BLOKLAMA
Ters Kilitleme
Pil.Kab. kars.
KA ile SINYAL
Etkin Degil
Etkin Degil
Mesafe koruma için koruma sinyali
122
DKA Dogr.Açtirm
Etkin Degil
Etkin
Etkin Degil
DKA Dogrudan Karsidan Açtirma
124
AÜK Asiri Akim
Etkin Degil
Etkin
Etkin Degil
Ani Yüksek Hizli AÜK Asiri Akim
125
Zayif Besleme
Etkin Degil
Etkin
Mantik no. 2
Etkin Degil
Zayif Besleme (Açma ve/veya
Eko)
126
Artçi AA
Etkin Degil
ZAAE IEC
ZAAE ANSI
ZAAE IEC/3kd.li
ZAAE IEC
Artçi asiri akim
130
Hassas T/A
Etkin Degil
Etkin
Etkin Degil
Hassas Toprak Ariza (denkl./izole
y.n.)
131
T.Ariza A.AKIM
Etkin Degil
ZAAE IEC
ZAAE ANSI
ZAA Logaritmik
Sabit Zaman
U0 ters
Sr ters
Etkin Degil
Toprak ariza asiri akim
132
KS T/A
Yön.Krs. Bas.
KA ile SINYAL
BLOKLAMA ÇÖZME
BLOKLAMA
Etkin Degil
Etkin Degil
Toprak Ariza AA için koruma
sinyali
133
OTK
1 OTK çevrimi
2 OTK çevrimi
3 OTK çevrimi
4 OTK çevrimi
5 OTK çevrimi
6 OTK çevrimi
7 OTK çevrimi
8 OTK çevrimi
ADT
Etkin Degil
Etkin Degil
Otomatik Tekrar Kapama
Fonksiyonu
134
OTK kntrl modu
Taksiyonlu Bas.
Taksiyonsuz Bas
Taksiyonlu Açma
Taksiyonsuz Aç.
Taksiyonlu Açma
OTK kontrol modu
135
Senkron-Denetim
Etkin Degil
Etkin
Etkin Degil
Senkronizasyon ve Gerilim
Kontrolü
136
FREKANS Koruma
Etkin Degil
Etkin
Etkin Degil
Asiri / Düsük Frekans Koruma
38
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
137
A./D. GERILIM
Etkin Degil
Etkin
Brls. ile etkin
Etkin Degil
Düsük / Asiri Gerilim Koruma
138
AYTC
Etkin
Etkin Degil
BCD çikisli
Etkin
Ariza Yeri Tespit Cihazi
139
KESICI ARIZA
Etkin Degil
Etkin
3I0> ile etkin
Etkin Degil
Kesici Ariza Koruma
140
ADD
Etkin Degil
1 açma devresi
2 açma devresi
3 açma devresi
Etkin Degil
Açma Devresi Denetimi
142
Term Asiri Yük
Etkin Degil
Etkin
Etkin Degil
Termal Asiri Yük Koruma
145
KA 1
Etkin
Etkin Degil
Etkin
Koruma Arayüzü 1 (Port D)
147
RÖLE SAYISI
2 röle
3 röle
2 röle
Röle sayisi
150
Analog Çikis B1
Etkin Degil
IL2 [%]
UL23 [%]
|P| [%]
|Q| [%]
d [%]
d [km]
d [mil]
ImaksAÇMA [pri]
Etkin Degil
Analog Çikis B1 (Port B)
151
Analog Çikis B2
Etkin Degil
IL2 [%]
UL23 [%]
|P| [%]
|Q| [%]
d [%]
d [km]
d [mil]
ImaksAÇMA [pri]
Etkin Degil
Analog Çikis B2 (Port B)
152
Analog Çikis D1
Etkin Degil
IL2 [%]
UL23 [%]
|P| [%]
|Q| [%]
d [%]
d [km]
d [mil]
ImaksAÇMA [pri]
Etkin Degil
Analog Çikis D1 (Port D)
153
Analog Çikis D2
Etkin Degil
IL2 [%]
UL23 [%]
|P| [%]
|Q| [%]
d [%]
d [km]
d [mil]
ImaksAÇMA [pri]
Etkin Degil
Analog Çikis D2 (Port D)
39
Fonksiyonlar
2.1 Genel
2.1.2
Güç Sistemi Verileri 1
Cihaz, gerçek uygulamaya bağlı olarak, işlevlerini uygun şekilde uyarlayabilmek için, birtakım tesis ve güç
sistemi verilerine ihtiyaç duyar. Bunlar, anma sistem verileri, ölçü trafolarının anma verileri, ölçülen akım ve
gerilimlerin polariteleri ve bağlantı tipleri, bazı durumlarda kesici özellikleri ve benzerleridir. Bundan başka, özel
bir koruma, denetim veya izleme fonksiyonundan çok bütün fonksiyonları ilgilendiren birkaç ayar da mevcuttur.
Bu Veriler 1, ancak DIGSI çalışan bir PC’den değiştirilebilir ve bu altbölümde açıklanacaktır.
Genel
İlgili seçimi görüntülemek üzere, DIGSI'de Ayarlar seçeneğine çift tıklayın. Böylece Güç Sistemi
Verileri 1 altında, trafo verileri, şebeke verileri ve kesici sekmeleri bulunan, içinde tek tek parametrelerin
ayarlanabileceği bir diyalog kutusu açılır. Böylelikle, aşağıdaki altbölümler uygun şekilde yapılandırılır.
Akım Trafosu Polaritesi
201 no’lu AT Yıldız Nokt. adresinde yıldız bağlı akım trafolarının polaritesi belirtilir (Aşağıdaki şekilde
gösterilen seçenekler, iki AT için de geçerlidir). Bu ayar, cihazın ölçme yönünü belirler (ileri yön = hat yönü). Bu
ayarın değiştirilmesi, toprak akım girişleri IE veya IEE’nin polaritelerinin de terslenmesine sebep olur.
Şekil 2-1
Akım Trafolarının Polaritesi
Ölçü Trafolarının Anma Değerleri
203 no’lu Unom PRIMER ve 204 no’lu Unom SEKONDER adreslerinde, gerilim trafolarının primer ve sekonder
anma gerilim değerleri (faz-faz) girilir, 205 no’lu AT PRIMER ve 206 no’lu AT SEKONDER adreslerinde, akım
trafolarının primer ve sekonder anma akım değerleri girilir.
Ayrıca; akım trafosunun anma sekonder akımının cihazın anma akımı ile aynı olması gerekir. Aksi takdirde,
cihaz primer amper değerlerini yanlış hesaplayacaktır.
Eğer cihaz ayarları sekonder değerlerle yapılıyorsa, primer değerler, sadece cihazın ölçülen işletme
değerlerinin primer olarak gösterimi için gerekir. Ancak, eğer cihaz ayarları DIGSI kullanılarak primer değerlerle
yapılıyorsa, cihazın hatasız çalışması için mutlaka bu primer değerlerin doğru girilmiş olması gerekir.
40
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Gerilim Bağlantıları
Cihazın dört gerilim ölçme girişi mevcuttur. Bunlardan üçü, korunan teçhizatın gerilim trafoları setine bağlanır.
Dördüncü gerilim girişi U4 için, değişik seçenekler mevcuttur:
• U4gerilim-girişinin gerilim trafoları setinin açık üçgen sargısına Ue-n bağlanması:
Bu durumda 210 no’lu adres: U4 GT = Udelta trafo.
Bir gerilim trafoları setinin açık üçgen sargılarına bağlantıda, gerilim trafolarının gerilim dönüştürme oranı,
genellikle;
Bu durumda Uf/Udelta çarpanı (sekonder gerilim 211 no’lu Uf / Udelta adresi) 3/√3 = √3 ≈ 1.73
ayarlanmalıdır. Diğer dönüştürme oranları için, yani ara gerilim trafoları seti üzerinden rezidüel gerilimin
oluşturulması durumunda, bu çarpan uygun şekilde hesaplanmalıdır. Eğer, 3U0>-aşırı gerilim koruma
elemanı kullanılıyorsa, bu değer özellikle önemlidir. Ayrıca, ölçülen değerlerin izlenmesi için ve ölçme ve
arıza kayıt sinyallerinin ölçeklendirilmesi için de bu değer kullanılır.
• U4Gerilim-girişinin, senkronizasyon denetimini gerçekleştirmek için bara gerilimine bağlanması:
Bu durumda 210 no’lu adres: U4 GT = Usenk2 trafo.
Eğer gerilim trafosunun koruma fonksiyonları Usenk1 fider tarafında bulunursa, U4-trafosunun bir bara
gerilimine Usenk2 bağlanması gerekir. Eğer koruma fonksiyonlarının gerilim trafoları Usy1 bara yönlü bağlı ise
de bir senkronizasyon mümkün olur; o zaman ek U4-trafosu bir fider gerilimine bağlı olmalıdır.
Eğer bara gerilim trafolarının dönüştürme oranı ile hat gerilim trafolarının dönüştürme oranı aynı değilse,
oranlar 215 no’lu USe1/USe2 oranı adresinde denkleştirilir. 212 no’lu Usenk2 bağlantı adresinde
senkronizasyon denetimi için kullanılacak bara gerilimi Usenk2 biçimlendirilir. Cihaz, o zaman uygun fider
gerilimini otomatik olarak Usenk1 seçer. Eğer senkronizasyon denetimi yapılacak iki ölçme noktası arasında,
yani fider gerilim trafosu ile bara gerilim trafosu arasında faz kaymasına sebep olan herhangi bir güç trafosu
yoksa, o zaman 214 no’lu φ Usenk2-Usenk1 adresindeki faz açısı ayarı parametresine gerek yoktur. Bu
ayar, ancak DIGSI’nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir. Ancak, eğer bu iki ölçme noktası arasında bir
güç trafosu mevcutsa, bu trafonun vektör grubu dikkate alınmalıdır. Hattan baraya doğru faz açısı Usenk1 ’den
Usenk2 ’e pozitif olarak değerlendirilir.
41
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Örnek: (ayrıca bakınız Şekil 2-2)
Bara
400 kV primer, 110 V sekonder,
Fider
220 kV primer, 100 V sekonder,
Trafo
400 kV / 220 kV, Vektör grubu Dy(n) 5
Trafo vektör grubu, yüksek gerilim tarafından alçak gerilim tarafına doğru tanımlanmıştır. Bu örnekte, fider
gerilimi trafonun alçak gerilim tarafına bağlıdır. Cihaz fider gerilim trafosu tarafından “baktığı“, için 5 x 30°’de
negatif (vektör grubuna göre), yani -150°’dedir. 360° eklenerek pozitif açı elde edilir:
214 no’lu adres: φ Usenk2-Usenk1 = 360° - 150° = 210°.
Primer anma işletme değerinde, bara trafoları, cihaza 110 V, fider trafoları ise 100 V sekonder gerilim sağlar.
Dolayısıyla, bu fark da dengelenmelidir:
215 no’lu adres: USe1/USe2 oranı = 100 V/110 V = 0,91.
Şekil 2-2
Trafo üzerinden ölçülen bara gerilimi
• U4gerilim girişinin, aşırı gerilim koruma fonksiyonu tarafından işlenebilecek herhangi bir UX gerilimine
bağlanması:
Bu durumda 210 no’lu adres: U4 GT = Ux trafo.
• Eğer U4 gerilim girişi kullanılmayacaksa:
210 no’lu adres U4 GT = Bağlı değil.
Bu durumda da, ölçme ve arıza kaydı verilerinin ölçeklenmesi için Uf / Udelta çarpan ayarı (211 no’lu
adres, yukarıya bakın) önemlidir.
42
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Akım Bağlantıları
Cihazın dört akım ölçme girişi bulunmaktadır. Bunlardan üçü, korunan teçhizatın akım trafoları setine bağlanır.
Dördüncü akım girişi U4 için, değişik seçenekler mevcuttur:
• I4-Akım girişinin, korunan fiderin akım trafoları setinin yıldız-noktasındaki toprak akımına bağlanması
(normal bağlantı):
Bu durumda 220 no’lu adres: I4 trafosu = Korunan hatta ve 221 no’lu adres I4/If AT = 1.
• I4-akım girişinin, korunan fiderde ayrı bir toprak akım trafosuna (örneğin toplayıcı AT veya nüve dengeli AT)
bağlanması:
Bu durumda 220 no’lu adres: I4 trafosu = Korunan hatta ve 221 no’lu adres I4/If AT olarak
ayarlanır:
Bu I4 için, cihazın normal bir akım ölçme girişine ya da duyarlı bir akım ölçme girişine sahip olmasından
bağımsızdır.
Örnek:
Faz akım trafoları 500 A / 5 A
Toprak akım trafosu 60 A / 1 A
• I 4akımgirişinin, paralel bir hattın toprak akımına bağlanması (mesafe koruma ve/veya arıza yeri tespitinin
paralel hat kompanzasyonu için):
Bu durumda 220 no’lu adres: I4 trafosu = Paralel hatta olarak ve 221 no’lu adres de genellikle
I4/If AT = 1 olarak ayarlanır.
Eğer paralel hattın akım trafoları setinin dönüştürme oranı, korunan hattınkinden farklı ise, bu 221 no’lu
adres ayarlanırken dikkate alınmalıdır:
Bu durumda 220 no’lu adres: I4 trafosu = Paralel hatta olarak ve 221 no’lu adres ise I4/If AT
= IN Paralel hat / IN Kor. hat olarak ayarlanır
Örnek:
Korunan hattın akım trafoları 1200 A
Paralel hattın akım trafoları 1500 A
• I4-akım girişinin, bir güç trafosunun yıldız-noktası akımına bağlanması; bu bağlantı, bazen yönlü toprak arıza
korumanın polarması için kullanılır:
Bu durumda 220 no’lu adres: I4 trafosu = IY yıldız nokt., olarak ve 221 no’lu I4/If AT adresi
de trafo yıldız-noktası ATO’sunun korunan hattın ATO’suna oranı olarak ayarlanır.
• Eğer I4-gerilim girişi kullanılmayacaksa:
220 no’lu adres I4 trafosu = Bağlı değil olarak ayarlanır,
221 no’lu I4/If AT adresi, o zaman anlamsızdır.
Bu durumda, nötr akımı, faz akımlarının toplamından hesaplanır.
43
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Anma Frekansı
Sistemin anma frekansı, 230 no’lu Anma Frekansı adresinde ayarlanır. Sipariş koduna (MLFB) göre olağan
ayarın, ancak cihaz siparişte belirtilenden farklı bir bölgede kullanılıyorsa değiştirilmesine gerek duyulur. 50 Hz
veya 60 Hz ayarı seçilebilir.
Sistem Yıldız- Noktası
Bir faz veya iki faz toprak arızalarının doğru olarak işlenmesi için, sistem yıldız-noktasının topraklama durumu
dikkate alınmalıdır. Bunun için 207 no’lu adres Sis Yıl.Nokt. = Direkt Topraklı, Peterson Bobini
veya İzole olarak ayarlanır. Düşük direnç üzerinden (“efektif/doğrudan topraklı“) topraklı sistemler için, yine
Direkt Topraklı ayarı seçilir.
Faz Dönüşü
235 no’lu FAZ SIRASI adresi, faz dönüşünü tesis etmek için kullanılır. Faz sırası olağan ayarı, saat ibresinin
dönüş yönü için L1 L2 L3 tür. Saat ibresinin tersi yönünde faz sırasına sahip sistemler için, bu adres L1 L3
L2 olarak ayarlanır.
Mesafe Birimi
236 no’lu Mesafe Birimi adresi, arıza yeri tespiti gösterimi için uygulanan mesafe birimine (km veya Mil)
göre seçilir. Eğer gerilim korumanın birleştirme fonksiyonu kullanılırsa, bu durumda hattın mesafesi ve kapasite
doluluğundan hattın toplam kapasitesi hesaplanır. Eğer kompundlama kullanılmazsa ve arıza yeri tespiti
özelliği yoksa, bu parametre anlamsızdır. Mesafe biriminin değiştirilmesi, mesafe birimine bağlı ayar
değerlerinin otomatik dönüşümünü sağlamaz. Bunlar, uygun adreslerde yeniden girilmelidir.
Toprak Empedansı (Rezidüel) Kompanzasyonu Modu
Toprak empedansının hat empedansına oranı, toprak arızaları sırasında arıza mesafesinin doğru ölçümü için
(mesafe koruma, arıza yeri tespiti) zorunlu bir önkoşuldur. 237 no’lu Z0/Z1 biçimi adresinde, rezidüel toprak
katsayısının girilmesi için format belirlenir. RE/RL, XE/XL oranlarını kullanmak veya doğrudan K0 kompleks
toprak (rezidüel) empedans katsayısını girmek mümkündür. Toprak (rezidüel) empedans katsayılarının gerçek
ayarı, Güç Sistemi Verileri 2’de yapılır (Bakınız Bölüm 2.1.4).
Toprak Arızasında Tek Kutuplu Açma
238 no’lu T/A AA 1f adresiyle, toprak arıza ayarlarının 1-kutuplu açma ve 1- kutuplu gerilimsiz aradaki
bloklamada bütün kademeler için topluca mı (Ayar kademeler brlk.) veya ayrı ayrı mı (Ayar
kad.lerayrıayrı) yapılacağı belirlenir. Ayarlar toprak arıza aşırı akım koruma alanında topraklı sistemler
için (Bakınız Bölüm 2.7.2) yapılır, bu esnada gerekmeyen adresler gizlenir. Bu ayar ancak DIGSI’nin İlave
Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
Kesici Kapama Süresi
Elle kapama için olsun 3-kutup açma sonrası otomatik tekrar kapama için olsun veya her ikisi için de eğer cihaz
asenkron sistem koşullarında kapama kumandası verecekse, kesicinin kapama süresinin cihaza bildirilmesi
gerekir. Kesici kapama süresi, 239no’lu T-Ke kapama adresinde ayarlanır. Cihaz, o zaman kesici kutupları
birbirine temas ettiği anda her iki sistem geriliminin faz açıları aynı olacak şekilde kapama komutu vermek için
gerekli süreyi hesaplar.
44
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Açma Komutu Süresi
240 no’lu adreste, açma kontağının kapalı kalacağı minimum açma komutu süresi TMin AÇMA KOM ayarlanır.
Bu süre, açma komutunu başlatan bütün koruma ve kontrol fonksiyonları için geçerlidir. Bu ayrıca kesici
denetiminde cihaz üzerinden açma impulsunun süresini de belirler. Bu ayar ancak DIGSI’nin İlave Ayarlar
menüsünden değiştirilebilir.
241 no’lu adreste maksimum kapama komutu süresi TMaks KA KOM ayarlanır. Bu süre, cihaz tarafından
verilen tüm kapama komutlarına uygulanır. Aynı zamanda, cihaz tarafından bir kesici test çevrimi
gerçekleştirildiğinde kapama komutu impuls uzunluğunu da belirler. Bu süre, kesici kontaklarının güvenli
şekilde kapanmasına müsaade edecek kadar uzun seçilmelidir. Bu sürenin çok uzun seçilmesi bir problem
teşkil etmez; çünkü herhangi bir koruma fonksiyonundan yeni bir açma komutu verilmesi durumunda, kapama
komutu derhal sonlandırılır. Bu ayar ancak DIGSI’nin İlave Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
Kesici Testi
7SA6 ön panelden veya DIGSI üzerinden girilen bir açma ve bir kapama komutu vasıtasıyla, gerilim altında
kesici testine imkan verir. Açma komutu süresi, yukarıda açıklandığı şekilde ayarlanır. 242 no’lu T-Ke.testölü adresi, bu test sırasında açma komutunun bitiminden kapama komutunun verilmesine kadar geçecek
süreyi belirler. Bu süre 0,1 s’den az olmamalıdır.
2.1.2.2 Ayarlar
Sonuna “A” harfi eklenmiş adresler, ancak DIGS’nin “İlave Ayarlar” menüsünden değiştirilebilir.
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
201
AT Yildiz Nokt.
Hatta dogru
Baraya dogru
Hatta dogru
AT Yildiz Noktasi
203
Unom PRIMER
1.0 .. 1200.0 kV
400.0 kV
Anma Primer Gerilimi
204
Unom SEKONDER
80 .. 125 V
100 V
Anma Sekonder Gerilimi (F-F)
205
AT PRIMER
10 .. 5000 A
1000 A
AT Anma Primer Akim
206
AT SEKONDER
1A
5A
1A
AT Anma Sekonder Akim
207
Sis Yil.Nokt.
Direkt Toprakli
Peterson Bobini
Izole
Direkt Toprakli
Sistem Yildiz Noktasi
210
U4 GT
Bagli degil
Udelta trafo
Usenk2 trafo
Ux trafo
Bagli degil
U4 gerilim trafosu
211
Uf / Udelta
0.10 .. 9.99
1.73
Faz-GT / Açik-Üçgen-GT
Eslestirme orani
212
Usenk2 baglanti
L1-E
L2-E
L3-E
L1-L2
L2-L3
L3-L1
L1-L2
Usenk2 için GT baglantisi
214A
ϕ Usenk2-Usenk1
0 .. 360 °
0°
Usenk2-Usenk1 Açi ayari
215
USe1/USe2 orani
0.50 .. 2.00
1.00
Usenk1 / Usenk2 eslestirme orani
45
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Adres
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklama
220
I4 trafosu
Bagli degil
Korunan hatta
Paralel hatta
IY yildiz nokt.
Korunan hatta
I4 akim trafosu
221
I4/If AT
0.010 .. 5.000
1.000
AT’ler için I4/If uyumlandırma
oranı
230
Anma Frekansi
50 Hz
60 Hz
50 Hz
Anma Frekansi
235
FAZ SIRASI
L1 L2 L3
L1 L3 L2
L1 L2 L3
Faz Sirasi
236
Mesafe Birimi
km
Mil
km
Mesafe ölçme birimi
237
Z0/Z1 biçimi
RE/RL, XE/XL
K0
RE/RL, XE/XL
Sifir bilesen denkl. için ayar
formati
238A
T/A AA 1f
kademeler brlk.
kad.lerayriayri
kademeler brlk.
Toprak Ariza AA: 1 faz OTK ayari
239
T-Ke kapama
0.01 .. 0.60 sn
0.06 sn
Kesici kapama (çalisma) zamani
240A
TMin AÇMA KOM
0.02 .. 30.00 sn
0.10 sn
Minimum AÇMA Komutu Süresi
241A
TMaks KA KOM
0.01 .. 30.00 sn
0.10 sn
Maksimum Kapama Komutu
Süresi
242
T-Ke.test-ölü
0.00 .. 30.00 sn
0.10 sn
Kesici testi-OTK için ölü zaman
2.1.3
Ayar Grupları
2.1.3.1 Ayar Gruplarının Amacı
Bir ayar grubu, belli bir uygulama için kullanılacak ayar değerlerinin toplamından başka bir şey değildir. Cihazın
fonksiyon ayarlarının tesisi için, dörde kadar bağımsız ayar grubu kullanılabilir. Kullanıcı, cihaz üzerinden lokal
olarak, ikili girişler üzerinden (eğer böyle biçimlendirilmişse), bir kişisel bilgisayar kullanarak operatör veya
hizmet arayüzü üzerinden veya sistem arayüzü üzerinden ayar grupları arasında geçiş yapabilir. Güvenlik
açısından, bir güç sistemi arızası sırasında ayar grubunu değiştirmek mümkün değildir.
Bir ayar grubu, biçimlendirme 2.1.1.2 sırasında Etkin leştirilen bütün fonksiyonların ayar değerlerini kapsar
(Altbölüme bakın). 7SA6 rölelerinde (A’dan D’ye kadar) dört bağımsız ayar grubu mevcuttur. Her bir ayar
grubunda farklı ayar değerleri kullanılabilir; ancak bütün ayar grupları için seçilen fonksiyonlar aynıdır.
Birden fazla ayar grubunun biçimlendirilmesi, rölenin birden fazla uygulamada kullanılmasını sağlar. Ayar
değişikliğine gerek duyulduğunda, yeni ayarlar hızla yüklenebilir. Bütün ayar grupları rölede saklanmış
olmasına rağmen, belli bir zamanda ancak bir ayar grubu etkindir.
46
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Genel
Eğer birden çok ayar grupları kullanılması istenilmiyorsa, o zaman sadece Ayar grubu A kullanılır. Bu durumda
aşağıdakiler uygulanamaz.
Eğer birden fazla ayar grubunun kullanılması isteniyorsa, röle fonksiyonlarının yapılandırılması sırasında 103
no’lu adres Gr.Değişt.SEÇE. = Etkin olarak ayarlanır (Bölüm 2.1.1.2, Adres 103). Fonksiyon
parametrelerinin ayarı için, A’dan D’ye kadar istenilen ayar gruplarının her biri, birbiri peşi sıra biçimlendirilebilir.
Maksimum 4 ayar grubu mümkündür. Gerekirse bunlar ayarlanır. Bir ayar grubundan diğerine nasıl geçileceği,
bu ayar gruplarının nasıl kopyalanacağı ve fabrika çıkışı varsayılan değerlerine nasıl geri döndürüleceği ve
diğer bilgiler için, SIPROTEC 4 Sistem Açıklamalarına bakın.
Harici bir kaynaktan 4 ayar grubu değişikliği için, 2 ikili giriş kullanılmalıdır.
2.1.3.3 Ayarlar
Adres
302
Parametre
Degisiklik
Ayar Seçenekleri
Grup A
Grup B
Grup C
Grup D
Girisler
Protokol
Varsayılan Ayar
Grup A
Açıklama
Baska Bir Ayar Grubuna
Degistirme
2.1.3.4 Bilgi Listesi
Nr.
Bilgi
Bilgi Tipi
IE
Açıklama
-
Grup A Akt
Ayar Grubu A aktif
-
Grup B Akt
IE
Ayar Grubu B aktif
-
Grup C Akt
IE
Ayar Grubu C aktif
-
Grup D Akt
IE
Ayar Grubu D aktif
7
>Ayar Gr. Bit0
EM
>Ayar Grubu Seçme Bit 0
8
>Ayar Gr. Bit1
EM
>Ayar Grubu Seçme Bit 1
47
Fonksiyonlar
2.1 Genel
2.1.4
Güç Sistemi Verileri 2
Genel koruma verileri (Sis. Verileri 2) özel bir koruma, izleme veya denetim fonksiyonundan ziyade
bütün fonksiyonlarla ilgili ayarları içerir. Altbölümde açıklanan; GüçSis.Veriler1 ’in tersine; bu ayarlar, ayar
grupları ile değiştirilebilir ve cihazın ön panelinden de biçimlendirilebilir.
Korunan Teçhizatın Anma Değerleri
Korunan teçhizatın anma primer gerilim (faz-faz) ve anma primer akım (fazlar) değerleri, sırasıyla 1103 no’lu
Tam Skala Ger. ve 1104 no’lu Tam Skala Akım adreslerinde, girilir. Bu değerler, ölçülen işletme
değerlerinin yüzde olarak gösterilmesi için gereklidir. Eğer bu anma değerler primer GT ve AT değerine eşitse,
bunlar 203 ve 205 no’lu adreslere karşılık gelir (Bölüm 2.1.2.1).
Genel Hat Verileri
Genel hat verileri, mesafe kademelerinin menzillerinden ve koordinasyon planından bağımsız olan hat
sabiteleridir.
Hat açısı (1105 no’lu adres HAT AÇISI), hat parametrelerinden hesaplanır. Aşağıdakiler uygulanır:
RL ve XL ,sırasıyla korunan hattın direnci ve reaktansıdır. Hat parametreleri toplam hat değeri olarak da hat
uzunluğunun birim değeri olarak da uygulanabilir, çünkü bölümler uzunluktan bağımsızdır. Bunun gibi,
bölümlerin (Quotienten) primer değerlerle veya sekonder değerlerle hesaplanması fark etmez.
Hat açısı, örneğin toprak empedansının büyüklük ve açı olarak eşleştirilmesi için ve aşırı gerilimde birleştirme
için çok önemlidir.
Hesaplama Örneği:
110 kV, havai hat 150 mm2 aşağıdaki verilerle
R’1 = 0,19 Ω/km
X’1 = 0,42 Ω/km
Hat açısı, aşağıdaki şekilde hesaplanır
1105 no’lu adreste HAT AÇISI = 66° girilir.
1211 no’lu adres Mesafe Açısı, mesafe koruma poligonlarının R bölümlerinin eğim açısını belirtir.
Genellikle, burada da 1105 no’lu adresteki hat açısı değeri girilir.
Ölçülen işletme değerlerinden hesaplanan yöne bağlı değerler (güç, güç faktörü, enerji ve bunlara ilişkin
minimum, maksimum, ortalama ve ayar noktası (demant) değerleri, genellikle korunan teçhizata doğru pozitif
yönde tanımlanmıştır. Bu, tüm cihaz için bağlantı polaritesinin, Güç Sistemi Verileri 1’de uygun olarak
tanımlanmış olmasını gerektirir (201 no’lu adreste, akım trafolarının polarite ayarına bakın). Ancak, koruma
fonksiyonları için “İleri yön“ ile güç vb. için pozitif yönü farklı olarak tanımlamak, örneğin hattan baraya doğru
aktif güç akışını pozitif olarak göstermek de mümkündür. Bunun için 1107 no’lu P,Q işareti adresi ters
çevrilmiş olarak ayarlanır. Eğer ayar tersçevrilmemiş ise (olağan ayar), güç vb. için pozitif yön, koruma
fonksiyonları için “ileri yön” e karşılık olur.
48
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Korunan hattın reaktans değeri X’ mesafe birimi x’ olarak ayarlanmışsa 1110 no’lu adreste Ω/km, cinsinden
veya mesafe birimi mil olarak seçilmişse (236 no’lu adres, bakınız Bölüm 2.1.2.1’de “Mesafe Birimi’’
paragrafına) veya 1112 no’lu adreste Ω/Mil, cinsinden x’ birim değer olarak girilir. 1111 no’lu Hat Uzunluğu
adresinde km olarak veya 1113 no’lu adresde mil olarak girilir. 1112 veya 1111 no’lu adreste birim uzunluk
başına reaktans değeri girildikten sonra ya da 1113 veya 1110 no’lu adreste hat uzunluğu girildikten sonra,
236 no’lu adreste mesafe birimi değiştirilmişse, hat verileri değiştirilmiş mesafe birimine göre yeniden
girilmelidir.
Korunan hattın kapasitans değeri C’, aşırı gerilim korumada kompundlama için gereklidir. Kompundlama
yapılmayacaksa, önemsizdir. Eğer mesafe birimi c’ olarak ayarlanmışsa 1114 no’lu adreste µF/km cinsinden
(236 no’lu adres, bölüm 2.1.2.1 de “Mesafe Birimi” paragrafına bakın) veya eğer mesafe birim mil olarak
seçilmişse 1115 no’lu adreste µF/mil cinsinden c’ birim değeri olarak girilir. 236 no’lu adreste mesafe birimi
değiştirilmişse, 1110’ dan 1115’ e kadar olan adreslerde hat verileri, değiştirilmiş mesafe birimine göre yeniden
girilmelidir.
DIGSI çalışan bir PC ile parametreler girilirken, değerler, primer değerler olarak da girilebilir. Primer trafonun
Trafo-Anma büyüklükleri minimum ayarlandıysa (U, I) o zaman değer parametreleri primer değerlere kabaca
ayarlanır. Bu durumda parametrelerin sekonder büyüklükler olarak girilmesi tercih edilir.
Bu durumda, primer değerlerden sekonder değerlere dönüşüm genel olarak aşağıdaki gibidir:
Benzer şekilde, bir hattın reaktans ayarı için aşağıdaki formül uygulanır:
ile birlikte
NAT
= Akım trafolarının oranı
NGT
= Gerilim trafolarının oranı
Birim uzunluk başına kapasitans için aşağıdaki formül uygulanır:
49
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Hesaplama Örneği:
110 kV, Havai hat 150 mm2 yukarıdaki gibi
R'1
= 0,19 Ω/km
X'1
= 0,42 Ω/km
C'
= 0,008 µF/km
Akım trafosu
600 A / 1 A
Gerilim trafosu
110 kV / 0,1 kV
Dolayısıyla; birim uzunluk başına sekonder reaktans:
1110 no’lu adreste şu girilir x’ = 0,229 Ω/km.
Birim uzunluk başına sekonder kapasitans:
1114 no’lu adreste şu girilir c’ = 0,015 µF/km.
Toprak Empedans Oranı
Toprak empedansının hat empedansına oranı, toprak arızaları sırasında arıza mesafesinin doğru ölçümü için
(mesafe koruma, arıza yeri tespiti) zorunlu bir önkoşuldur. Kompanzasyon, ya RE/RL direnç oranı ve XE/XL
reaktans oranı girilerek ya da doğrudan kompleks toprak (rezidüel) kompanzasyon katsayısı girilerek yapılır K0.
Bu iki ayar seçeneğinden hangisinin uygulanacağı 237 no’lu Z0/Z1 biçimi adresinde belirlenmiştir (Bakınız
Bölüm 2.1.2.1). Burada, seçilen seçeneğin karşılığı olan adresler görünür.
Skalar Katsayılarla Toprak Empedansı (Rezidüel) Kompanzasyonu RE/RL ve XE/XL
Direnç oranı RE/RL ve reaktans oranı XE/XL girildiğinde, 1116 ’dan 1119 ’a kadar olan adresler uygulanır.
Bunlar, ayrı ayrı hesaplanır ve ZE/ZL’nin gerçek ve sanal bileşenlerinin karşılığı değillerdir. Dolayısıyla,
kompleks sayılarla bir hesaplama gerekli değildir! Oranlar, sistem verilerinden aşağıdaki formüller kullanılarak
elde edilir:
Direnç oranı:
Reaktans oranı:
Burada
R0
= Hattın sıfır bileşen direnci
X0
= Hattın sıfır bileşen reaktansı
R1
= Hattın pozitif bileşen direnci
X1
= Hattın pozitif bileşen reaktansı
Bölümler hat uzunluğundan bağımsız olduğu için, bu değerler, ya tüm hat uzunluğu olarak uygulanabilir ya da
hat uzunluğu birim değerine dayalı yapılabilir. Bunun gibi, bölümlerin primer değerlerle veya sekonder
değerlerle hesaplanması fark etmez.
50
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Hesaplama Örneği:
110 kV, havai hat 150 mm2 aşağıdaki verilerle
R1/s
= 0,19 Ω/km pozitif bileşen direnç
X1/s
= 0,42 Ω/km pozitif bileşen reaktans
R0/s
= 0,53 Ω/km sıfır bileşen direnç
X0/s
= 1,19 Ω/km sıfır bileşen reaktans
(Burada s
= Hat uzunluğu)
Toprak empedans oranları için, aşağıdaki değerler bulunur:
Birinci kademe Z1 için toprak empedansı (rezidüel) kompanzasyon katsayısı ayarı, mesafe korumanın diğer
kademelerinin toprak empedansı kompanzasyon katsayısı ayarından farklı olabilir. Bu, hem korunan hat için
gerçek değerlerin ayarlanmasını mümkün kılar hem de komşu hatlar oldukça farklı toprak empedans oranlarına
sahip olsa bile (örneğin bir havai hat sonrası yer altı kablosu), daha yüksek (artçı) kademeler için, ayar, gerçek
değerlere uyarlanabilir. Dolayısıyla 1116 no’lu RE/RL(Z1) ve 1117 no’lu XE/XL(Z1) adresleri için ayarlar,
korunan hattın verilerinden tespit edilir ve 1118 no’lu RE/RL(Z1B...Z5) ve 1119 no’lu XE/XL(Z1B...Z5)
adres ayarları da, (röle mahallinden görünen) Z1B ve Z2’den Z5’e kadar diğer kademelere uygulanır.
Not
Adresler 1116 no’lu RE/RL(Z1) ve 1118 no’lu RE/RL(Z1B...Z5), yaklaşık 2,0 ’den itibaren, kademe erim
değerlerinin R-Yönünde asla daha önce tespit edilmiş değerden daha büyük olamayacağına dikkat edilmelidir
(Bakınız Bölüm 2.2.2.2/Paragraf Direnç toleransı) . Aksi takdirde Faz-Toprak-Empedans döngüleri, geçiş
dirençli toprak arızaları durumunda, açma koordinasyonu kaybına yol açabilecek, yanlış bir mesafe
kademesinde ölçülebilir.
(K0-Katsayısı) Büyüklüğü ve Açısı ile Toprak Empedansı (Rezidüel) Kompanzasyonu (K0-Katsayısı)
Kompleks toprak empedansı (rezidüel) kompanzasyon katsayısı K0 ayarlandığında, 1120 ’den 1123 ’e kadar
adresler uygulanır. Bu durumda, hat açısının doğru olarak ayarlanmış olması önemlidir ( 1105 no’lu adres,
ayrıca “Genel Hat Verileri” paragrafına bakın). Bu toprak empedansı kompanzasyon katsayıları K0, aşağıdaki
denklem kullanılarak hat verilerinden hesaplanabilen büyüklük ve açı bileşenleri ile tanımlanır:
Burada
Z0
= hattın (kompleks) sıfır bileşen empedansı
Z1
= hattın (kompleks) pozitif bileşen empedansı
Bölümler hat uzunluğundan bağımsız olduğu için, bu değerler, tüm hat uzunluğu olarak uygulanabilir ya da hat
uzunluğu birim değerine dayalı olabilir. Bunun gibi, bölümlerin primer değerlerle veya sekonder değerlerle
hesaplanması fark etmez.
51
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Havai hatlar için, sıfır bileşen ve pozitif bileşen sistem açıları hemen hemen birbirlerine eşit olduğundan,
genellikle skalar büyüklüklerle hesaplama doğru sonuç verir. Bununla birlikte, yer altı kabloları için, aşağıdaki
örnekten de görüleceği gibi önemli miktarda açı farkı olabilir.
Hesaplama Örneği:
110 kV, Tek damarlı, yağlı tip 3 · 185 mm2 lik bakır kablo, aşağıdaki verilerle
Z1/s
= 0,408 · ej73° O/km pozitif bileşen empedans
Z0/s
= 0,632 · ej18,4° O/km sıfır bileşen empedans
(burada s
= Hat uzunluğu)
Toprak empedansı (rezidüel) kompanzasyon katsayısı K0 aşağıdaki şekilde hesaplanır:
ve sonuçta K0 skalar büyüklüğü
Açı hesaplanırken, sonucun dördünü dikkate alınmalıdır. Aşağıdaki tabloda K0 ’ın hesaplanan gerçek ve sanal
bileşenlerinin işaretlerinden tespit edilen dördün ve açı aralığı görülmektedir.
Tablo 2-1
K0 açısının dördünleri ve aralıkları
Gerçek
kısım
Sanal kısım
tan φ(K0)
Dördün//Açı aralığı
+
+
+
I
Hesap
0° ... +90°
arc tan (|Im| / |Re|)
–arc tan (|Im| / |Re|)
+
–
–
IV
–90° ... 0°
–
–
+
III
–90° ... –180°
arc tan (|Im| / |Re|) –180°
–
+
–
II
+90° ... +180°
–arc tan (|Im| / |Re|) +180°
Bu örnekte, K0 açısı:
Birinci kademe Z1’in toprak empedansı (rezidüel) kompanzasyon katsayısı ayarları, mesafe korumanın diğer
kademelerinden farklı olabilir. Bu, hem korunan hat için gerçek değerlerin ayarlanmasını mümkün kılar hem de
komşu hatlar oldukça farklı toprak empedans oranlarına sahip olsa bile (örneğin bir havai hat sonrası yer altı
kablosu), daha yüksek (artçı) kademeler için, ayar, gerçek değerlere uyarlanabilir. Dolayısıyla; 1120 no’lu K0
(Z1) ve 1121 no’lu K0(Z1) açısı adresleri için ayarlar, korunan hattın verilerinden tespit edilir ve 1122 no’lu
K0 (> Z1) ve 1123 no’lu K0(> Z1) açısı adreslerde, (röle mahallinden görünen) Z1B ve Z2’den Z5’e
kadar diğer kademelere uygulanır.
Not
Eğer cihaz tarafından kabul edilmeyen değer çiftleri ayarlanacak olursa, cihaz K0 = 1 · e0°önayarları ile çalışır.
Olay kayıtlarında “MK Hata K0(Z1)“ (Nr 3654) veya “MK Hata K0(>Z1)“ (Nr 3655) ihbarları çıkar.
52
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Paralel Hat Karşılıklı Empedans (opsiyonel)
Eğer cihaz çift devre bir hatta uygulanmışsa (paralel hatlar) ve aynı zamanda mesafe koruma ve/veya arıza
yeri tespiti fonksiyonları için paralel hat kompanzasyonu kullanılıyorsa, iki hattın karşılıklı kuplajı dikkate
alınmalıdır. Bunun için bir önkoşul, paralel hattın toprak (rezidüel) akımının cihazın I4 ölçme girişine bağlanmış
olması ve güç sistem verilerinde (Bölüm ) uygun parametre ayarı ile bunun 2.1.2.1 biçimlendirilmiş olmasıdır.
Kuplaj katsayıları, aşağıdaki denklemler kullanılarak belirlenebilir:
Direnç oranı:
Reaktans oranı:
burada
R0M
= Hattın karşılıklı sıfır bileşen direnci (kuplaj direnci)
X0M
= Hattın karşılıklı sıfır bileşen reaktansı (kuplaj reaktansı)
R1
= Hattın pozitif bileşen direnci
X1
= Hattın pozitif bileşen reaktansı
Bölümler hat uzunluğundan bağımsız olduğu için, bu değerler, tüm hat uzunluğu olarak da hat uzunluğunun
birim değeri olarak da olabilir. Bunun gibi, bölümlerin primer değerlerle veya sekonder değerlerle hesaplanması
fark etmez.
Bu ayar değerleri, sadece korunan hatta uygulanır ve 1126 no’lu RM/RL Paral Hat ve 1127 no’lu XM/XL
Paral Hat adreslerinde girilir.
Korunan fiderde, toprak arızaları için paralel hat kompanzasyonu uygulanıyorsa, teorik olarak, mesafe koruma
veya arıza yeri tespiti için ek ölçüm hataları olmaz. 1128 no’lu ORAN Paral Komp adresinin ayarı, dolayısıyla
sadece korunan fiderin dışındaki arızalara ilişkindir. Mesafe korumanın toprak akım kompanzasyonu için IE/IEP
(Şekilde 2-3 II no’lu yerdeki cihaz) akım oranını sağlar.Bu oranın üzerindeki değerler için, kompanzasyon
yapılmalıdır. Genel olarak % 85 önayarı yeterlidir. Daha duyarlı (daha büyük) bir ayarın bir getirisi olmaz.
Ancak, çok şiddetli sistem asimetrilerinin olması veya çok küçük bir kuplaj katsayısı (XM/XL yaklaşık 0,4)
durumunda, daha küçük bir ayar yararlı olabilir. Paralel hat kompanzasyonu Bölüm 2.2.1 ’de “Paralel Hat
Ölçülen Değer Düzeltimi” paragrafında ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
Şekil 2-3
II ‘de paralel hat kompanzasyonu ile menzil
Akım oranı, paralel hat kompanzasyonunun istenilen menzilinden hesaplanabilir veya bunun tersi yapılabilir.
Aşağıdakiler uygulanır (ayrıca bakın Şekil 2-3):
53
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Akım Trafosu Doyması
7SA6, bir doyma algılayıcısı içerir. Bu algılayıcı, akım trafolarının doymasından kaynaklanan ölçme hatalarını
büyük oranda tanır ve mesafe korumanın ölçüm durumunun değişimine etki eder. Algılayıcının başlatma eşiği,
1140 no’lu I-ATdoy. Eşiği adresinde ayarlanabilir. Bu, üzerinde doymanın olabileceği akım seviyesidir.
Ayar 8’de doyma algılayıcısı etkisiz kılınabilir. Bu ayar, ancak DIGSI’ nin Ek Ayarlar menüsünden
değiştirilebilir. Eğer bir akım trafosu doyması bekleniyorsa, ayar için pratik olarak aşağıdaki denklem
kullanılabilir:
PN
= Anma AT yükü [VA]
Pi
= Anma AT dahili yükü [VA]
P'
= Devre yükü (koruma cihazı + bağlantı kablosu)
Not
Parametre sadece mesafe koruma için anlamlıdır.
Kesici Durumu
Kesici konumuna ilişkin bilgiler, değişik koruma fonksiyonlarının ve ek fonksiyonların optimum çalışmalarının
sağlanması için gereklidir. Cihaz, kesici yardımcı kontaklarının durumunu işleyen ve ayrıca ölçülen akım ve
gerilimlere dayalı bir açma ve kapama tespitini de içeren bir kesici durumu tanıma devresine sahiptir (Bölüm
2.23.1'e de bakın).
1130 no’lu adreste kesici kutbu açık olduğunda kesinlikle aşılmaması gereken bir rezidüel akım
AçıkKutupAkım eşiği ayarlanır. Eğer kesici açıkken parazit akımlar (örneğin endüksiyon yoluyla) dışarıda
bırakılabilirse, bu ayar çok duyarlı yapılabilir. Aksi takdirde, ayar yeterince artırılmalıdır. Genellikle önayar
yeterlidir. Bu ayar ancak DIGSI’nin Ekran İlave Ayarları menüsünden değiştirilebilir.
Kesici açıkken kesinlikle aşılmaması gereken kalıcı gerilim, 1131 no’lu AçıkKutupGer. adresinde ayarlanır.
Gerilim trafoları, hat tarafında bulunmalıdır. Olası parazit gerilimlerden dolayı (örneğin kapasitif kuplaj
yüzünden), ayar çok duyarlı yapılmamalıdır. Hiçbir durumda, normal işletmede beklenilen en küçük faz-toprak
gerilimin üstünde olmamalıdır. Genellikle önayar yeterlidir. Bu ayar ancak DIGSI’nin Ekran İlave Ayarları
Kilit süresi TümKa.sonr.Ttut (Adres 1132) hattın enerjilenmesini takiben koruma fonksiyonlarının
etkinleştirilmesi için (örneğin hızlı açma yüksek-akım kademesi) etkinleştirme süresini belirler. Bu süre, dahili
kesici anahtarlama tespiti ile hattın enerjilenmesi algılandığında veya eğer kesici yardımcı kontakları kesicinin
kapatıldığı bilgisini sağlamak için ikili giriş üzerinden cihaza bağlanmışsa kesici yardımcı kontakları ile başlatılır.
Dolayısıyla; bu süre, kapama sırasındaki kesici çalışma süresi, bu koruma fonksiyonunun çalışma süresi ve
açma sırasında kesicinin çalışma süresi toplamından daha uzun ayarlanmalıdır. Bu ayar ancak DIGSI’nin
Ekran İlave Ayarları menüsünden değiştirilebilir.
54
Fonksiyonlar
2.1 Genel
1134 no’lu Hat kapaması adresinde, hattın enerjilenmesinin dahili tespiti için ölçüt belirlenir. Elle Kapama
kapama olarak, sadece bir ikili giriş üzerinden elle kapama sinyalinin veya dahili kumanda fonksiyonunun
değerlendirileceği anlamına gelir. I VEYA UveyaE/K buna ilave olarak, kesicinin kapanmasının tespiti için
ölçülen akım veya gerilimin kullanılacağını; KeVEYA IveyaE/K ise, yine elle kapama sinyaline ilave olarak,
hattın enerjilenmesini tespit etmek için ya kesici kontak durumunun veya ölçülen akımın kullanılacağı anlamına
gelir. Eğer gerilim trafoları hat tarafında değilse, KeVEYA IveyaE/K seçilmelidir. Ayrıca I veya E/K
durumunda, kesicinin kapanmasının tespiti için sadece akımlar veya elle kapama sinyalleri kullanılır.
Her enerjileme tanıması öncesinde, şalter ayarlanabiliir süre 1133 T GEC. AÜK için açık olarak tanınmalıdır.
Adres 1135 AÇMA KOM. RST. , hangi kriterlerle verilen bir açma komutunun silineceğini belirler. Ayar
AçıkKutupAkım da, açma komutu akımın kaybolmasıyla silinir. Burada belirleyici etken, adres 1130’da
AçıkKutupAkım ayarlanan değerin altında kalınmasıdır (yukarı bakınız). Ayar Akım VE Ke de, bunun
dışında kesici yardımcı kontağından, şalterin açık olduğu bildirilmelidir. Bu ayar, yardımcı kontağın durumunun
bir ikili giriş üzerinden biçimlendirilmiş olmasını gerektirir.
Cihaz açma komutunun, eksiksiz akımın kesilmesinin her durumda yapılamadığı özel uygulamalar için, ayar
Başlatma Reset seçilebilir. Eğer açılmakta olan koruma fonksiyonun başlatması geri kalırsa ve - diğer
ayarlama imkanlarında da olduğu gibi - Minimum Açma Komutu Süresi Adresine 240 ulaşılırsa, açma komutu
bu durumda silinir. Ayar Başlatma Reset örneğin, eğer koruma cihazı testinde donanım tarafından yük akımı
kesilemiyorsa ve test akımı yük akımına paralel beslendiyse, anlam taşır.
TümKa.sonr.Ttut süresi (Adres no 1132, yukarıya bakın) her hat enerjilenmesi tespitini takiben
etkinleştirilirken E/K Mühür Sü.si süresi (Adres no 1150) ise, sadece kesicinin elle kapatılmasını takiben
etkinleştirilen ve koruma fonksiyonlarının özel etkisinin de (örneğin mesafe korumanın menzilinin arttırılması)
bu sırada etkinleştirildiği süredir. Bu ayar ancak DIGSI’nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
Not
Kesici yardımcı kontağının konumu (ikili girişlerde tespit edilen >Ke1 ... (No366 ’dan 371’e kadar, 410 ve 411)
kesici testi ve otomatik tekrar kapama için kesicinin değiştirme konumunu verebilmek için yetkilidir. Diğer ikili
girişler >Ke ... (Nr 351 ,353 e kadar, 379 ve 380) ise, hattın durumunun tanınması (Adres 1134) ve açma
komutunu resetlemek (Adres 1135) için kullanılır. Adres 1135 , diğer koruma fonksiyonları, örneğin eko
fonksiyonu, kısa devre üzerine enerjilenme vb. ile de kullanılabilir. Sadece bir kesici ile kullanım için, ikili giriş
fonksiyonlarının her ikisi, örneğin 366 ve 351 aynı fiziksel girişe atanabilir. Fider başına 2 kesicili uygulamalar
için (1,5 Kesici-Donanımı veya Ring bara) ikili girişler >Ke1... doğru kesiciye yönlendirilmiş olmalıdır. İkili girişler
>Ke... bu durumda hattın durumunu tanımak için tam doğru sinyale gereksinim gösterirler. Gerekirse ek bir CFC
Mantık lazım olur.
Adres 1136 AçıkKutupAlgıl., içsel açık kutup algılayıcının hangi kriterlerle çalışması gerektiğini belirler
(bakınız Bölüm 2.23.1, Bölüm Açık Kutup Algılayıcı). Varsayılan ayar ölçme ile de, kullanıma sunulan
1-kutuplu otomatik tekrar kapamayı bildiren bütün bilgiler değerlendirilir. İçsel Açma komutu- ve Başlatma
sinyalleri, Akım- ve Gerilim ölçüm değerleri hem de Kesici-Yardım kontakları kullanılır. Eğer yardım
kontaklarının sadece bir değerlendirmesi faz akımı da içinde olmak üzere arzu edilirse, bu durumda Adres
1136 ’yı Akım VE Ke’ye ayarlayın. Bir 1-kutuplu otomatik tekrar kapamanın tanınması arzu edilmiyorsa, bu
durumda AçıkKutupAlgıl. ’yı OFF olarak ayarlayın.
Adres 1151’de SENK. E/K ikili girişler üzerinden kesicinin elle kapatılması için, dahili elle KAPAMA tespiti
fonksiyonunun, bara gerilimi ile anahtarlanan fiderin gerilimi arasında senkronizasyonu denetleyip
denetlemeyeceği belirtilebilir. Bu ayar, dahili kumanda fonksiyonları üzerinden bir kapama komutuna
uygulanmaz. Eğer senkronizasyon denetimi isteniyorsa, cihaz ya dahili senkronizasyon denetimi fonksiyonuna
sahip olmalı ya da senkronizasyon denetimi için harici bir senkronizasyon denetim cihazının bağlanmış olması
gerekir.
Eğer dahili senkronizasyon denetimi kullanılması gerekiyorsa, senkronizasyon denetim fonksiyonunun etkin
olarak biçimlendirilmiş olması, bir başka gerilim Usenk2 nin senkronizasyon denetimi için cihaza bağlanmış ve
güç sistemi verilerinde bunun doğru olarak parametrelendirilmiş olması gerekir (Bölüm 2.1.2.1, Adres 210 U4
GT = Usenk2 trafo, ve ilgili çarpanlar).
55
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Eğer elle kapamada herhangi bir senkronizasyon denetimi yapılmayacaksa, SENK. E/K = Senkronden.siz ayarlanır. Bir denetim arzu ediliyorsa, Senkron-den.li ayarlanır. Cihazın ELLE KAPAMA
fonksiyonu hiç kullanılmayacaksa, SENK. E/K ’yı HAYIR’a ayarlayın. Bu, ancak 7SA6 kapama sürecine dahil
edilmeden kesiciye kapama komutu verilecekse ve rölenin kendisinin de bir kapama komutu vermesi
istenmiyorsa makul olabilir.
Dahili kumanda (lokal kumanda, DIGSI, seri arayüz) üzerinden komutlar için; 1152 no’lu E/K Darbesi adresi,
dahili kumanda üzerinden belli bir kapama komutunun, ikili giriş üzerinden bir ELLE KAPAMA komutu gibi,
koruma tarafından (arıza üzerine anahtarlamada ani açma gibi) işlenip işlenmeyeceğini belirler. Bu adres,
ayrıca bunun hangi kumanda teçhizatına uygulanacağını da cihaza bildirir. Dahili kumanda için,
anahtarlanacak şalt aygıtları seçilebilir. Genellikle elle kapama için ve istenirse otomatik tekrar kapama için
çalışacak kesiciyi (normal durumda Q0) seçin. Eğer burada Yok seçilmişse, kumanda üzerinden bir KAPAMA
komutu, koruma fonksiyonu için bir ELLE KAPAMA impulsu üretmeyecektir.
Adres 1135 AÇMA KOM. RST. , hangi kriterlerle verilen bir açma komutunun silineceğini belirler. Ayar
AçıkKutupAkım da, açma komutu akımın kaybolmasıyla silinir. Burada belirleyici etken, akımın adres
1130’da AçıkKutupAkım ayarlanan değerin altında kalmasıdır (yukarı bakınız). Ayar Akım VE Ke de, bunun
dışında kesici yardımcı kontağından, şalterin açık olduğu bildirilmelidir. Bu ayar için önkoşul, yardımcı kontağın
durumunun bir ikili giriş üzerinden biçimlendirilmiş olmasını gerektirir.
3-Faz Kuplaj
3-faz kuplaj, eğer 1-kutup tekrar kapama kullanılıyorsa anlamlıdır. Aksi takdirde, açma her zaman 3-kutuptur.
Bu durumda, bu bölüm atlanabilir.
1155 no’lu 3faz kuplaj adresi, ya herhangi bir çok fazlı Başlatmanın ya da sadece çok fazlı Açma
kararlarının bir 3-kutup açma komutuna yol açacağını belirler. Bu ayar, sadece bir- ve 3-kutup açmaya ilişkindir
ve dolayısıyla sadece bu sürümde mevcuttur. Bu fonksiyonlar hakkında daha fazla bilgi, Altbölüm 2.23.1 ’de
“Tüm Cihaz için Başlatma Mantığı” paragrafında verilmiştir.
Ayar BAŞLATMA ile de, birden fazla fazdaki her başlatma, açma bölgesi içerisinde sadece bir tek faz-toprak
arızası olmuş ve diğer arızalar ise daha yüksek kademeleri etkilemiş ya da geri yönde olmuş olsa bile, açma
çıkışlarının 3-kutup bağlantısına yol açar. Önceden bir 1-kutup açma komutu verilmiş olsa bile, sonraki her bir
başlatma, açma çıkışlarının 3-faz kuplajına yol açar.
Diğer taraftan; eğer bu adres AÇMA ile, olarak ayarlanmış ise, açma çıkışının 3-kutup bağlantısı (3-kutup
açma), ancak birden fazla kutup açmışsa mümkündür. Dolayısıyla, eğer açma bölgesi içerisinde bir tek faztoprak arızası mevcutsa ve diğer olası arıza açma bölgesinin dışında ise, açma yine 1-kutup olur. 1-kutup açma
sırasında yeni bir arıza olmuş olsa bile, bu arıza ancak açma bölgesi içerisinde ise açmanın 3-faz kuplajına yol
açar.
Güç salınım fonksiyonunda bir istisna bulunur. Tespit edilmiş güç salınımında esas olarak sadece bir 3-kutuplu
açma mümkündür.
Bu parametre 7SA6’nın, sadece 1-kutup açma verebilen koruma fonksiyonları için geçerlidir.
Bu parametre ile yapılan ayrım, birden fazla arızanın, yani şebekede farklı yerlerde ve hemen hemen
eşzamanlı olarak meydana gelen arızaların temizlenmesi sırasında açıkça görülebilir.
Örneğin eğer farklı hatlarda -bunlar paralel iki hat da olabilir- iki ayrı yerde bir faz-toprak arızası olmuşsa (Şekil
2-4), her iki hattın uçlarındaki koruma röleleri L1-L2-E, başlatma alacaktır, yani başlatma görüntüsü, bir iki fazlı
toprak arızası ile tutarlı olacaktır. Eğer 1-kutup açma ve otomatik tekrar kapama kullanılıyorsa, her bir hattın
sadece 1-kutup açma ve tekrar kapama yapması istenir. Bu, 1155 no’lu adreste 3faz kuplaj = AÇMA ile
ayarı ile mümkündür. Bu şekilde; her iki hat ucundaki 4 röle de sadece kendi hatlarındaki arıza için 1-kutup
açmanın gerekli olduğunu tespit etmiş olacaktır.
56
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Şekil 2-4
Bir çift devreli hatta çoklu arıza
Bununla birlikte, bazı durumlarda, örneğin büyük bir jeneratörün civarında bulunan bir çift devre hat
durumunda, bu arıza senaryosu için 3-kutup açma tercih edilebilir (Şekil 2-5). Bu tercih, jeneratörün iki ayrı bir
faz-toprak arızasını bir çift fazlı toprak arızası olarak dikkate alacağı ve sonuçta türbin millerinde yüksek
dinamik zorlanma meydana geleceği için yapılır. 1155 no’lu adreste 3faz kuplaj = BAŞLATMA ile ayarı
ile, dört cihaz da L1-L2-E başlatma aldığı, yani bir çok fazlı arıza tespit ettiği için, iki hat da 3-kutup açma ile
devre dışı edilecektir.
Şekil 2-5
Bir jeneratöre bitişik bir çift devreli hatta çoklu arıza
1156 no’lu Açma 2f Ar. adresi, 1-kutup açmanın mümkün olması ve müsaade edilmiş olması koşuluyla, kısa
devre koruma fonksiyonlarının, topraksız iki fazlı arızalarda sadece 1-kutup açma yapıp yapmayacağını
belirler. Bu, bu tip arızalarda 1-kutup otomatik tekrar kapama çevrimine müsaade eder. Bu adresle, ya ileri fazın
(1kutup ilerifaz) veya geri fazın (1kutup geri faz) açacağı belirlenebilir. Bu parametre, sadece
cihazın 1-kutup ve 3-kutup açmalı sürümlerinde mevcuttur. Bu ayar, ancak DIGSI’nin Ek Ayarlar menüsünden
değiştirilebilir. Eğer bu özellik kullanılacaksa, şebekenin tamamı için faz seçiminin aynı olması tercih edilir; bir
hattın bütün uçlarında faz seçiminin ise aynı olması zorunludur. Bu fonksiyonlar hakkında daha fazla bilgi,
Altbölüm 2.23.1 ’de “Tüm Cihaz için Başlatma Mantığı” paragrafında verilmiştir. Genellikle 3faz önayarı tercih
edilir.
2.1.4.2 Ayarlar
Sonuna “A“ harfi eklenmiş adresler, ancak DIGSI’nin “İlave Ayarlar“ menüsünden değiştirilebilir.
Tabloda, bölgeye özgü varsayılan ayarlar gösterilmiştir. C sütunu (yapılandırma), akıma dayalı değerlerin
karşılığı olan akım trafosu sekonder anma akımını göstermektedir.
Adr.
Parametre
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
1103
Tam Skala Ger.
1.0 .. 1200.0 kV
400.0 kV
Ölçme: Tam Skala Gerilimi
(%100)
1104
Tam Skala Akım
10 .. 5000 A
1000 A
Ölçme: Tam Skala Akimi
(%100)
1105
HAT AÇISI
10 .. 89 °
85 °
Hat Açısı
1107
P,Q işareti
tersçevrilmemiş
ters çevrilmiş
tersçevrilmemiş
P,Q ölçülen işletme değeri
işareti
57
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Adr.
1110
Parametre
x'
1111
Hat Uzunluğu
1112
x'
1113
Hat Uzunluğu
1114
c'
1115
c'
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
1A
0.0050 .. 9.5000 Ω/km
0.1500 Ω/km
5A
0.0010 .. 1.9000 Ω/km
0.0300 Ω/km
0.1 .. 1000.0 km
100.0 km
Hat Uzunluğu
1A
0.0050 .. 15.0000 Ω/mil
0.2420 Ω/mil
5A
0.0010 .. 3.0000 Ω/mil
0.0484 Ω/mil
x’ - Uzunluk birimine göre
Hat Reaktansı
0.1 .. 650.0 Mil
62.1 Mil
Hat Uzunluğu
1A
0.000 .. 100.000 µF/km
0.010 µF/km
5A
0.000 .. 500.000 µF/km
0.050 µF/km
c’ - birim hat uzun.
kapasitansı µF/km
1A
0.000 .. 160.000 µF/mi
0.016 µF/mi
5A
0.000 .. 800.000 µF/mi
0.080 µF/mi
x’ - Uzunluk birimine göre
Hat Reaktansı
c’ - birim hat uzun.
kapasitansı µF/mil
1116
RE/RL(Z1)
-0.33 .. 10.00
1.00
Z1 için sıfır blş. denkl.
faktörü RE/RL
1117
XE/XL(Z1)
-0.33 .. 10.00
1.00
Z1 için sıfır blş. denkl.
faktörü XE/XL
1118
RE/RL(Z1B...Z5)
-0.33 .. 10.00
1.00
Z1B...Z5 için SB. denkl.
faktörü RE/RL
1119
XE/XL(Z1B...Z5)
-0.33 .. 10.00
1.00
Z1B...Z5 için SB. denkl.
faktörü XE/XL
1120
K0 (Z1)
0.000 .. 4.000
1.000
Kademe Z1 için SB. denkl.
faktörü K0
1121
K0(Z1) açısı
-180.00 .. 180.00 °
0.00 °
Kademe Z1 için K0 SB.
denkl. açısı
1122
K0 (> Z1)
0.000 .. 4.000
1.000
>Z1 kademeler için SB.
denkl. faktörü K0
1123
K0(> Z1) açısı
-180.00 .. 180.00 °
0.00 °
>Z1 kademeler için SB.
denkl. açısı
1126
RM/RL Paral Hat
0.00 .. 8.00
0.00
Ortak Paralel Hat denkl.
oranı RM/RL
1127
XM/XL Paral Hat
0.00 .. 8.00
0.00
Ortak Paralel Hat denkl.
oranı XM/XL
1128
ORAN Paral Komp
50 .. 95 %
85 %
Nötr akım ORANI Paralel
Hat Denkl.
1130A
AçıkKutupAkım
1A
0.05 .. 1.00 A
0.10 A
Açık Kutup Akım Eşiği
5A
0.25 .. 5.00 A
0.50 A
1131A
AçıkKutupGer.
2 .. 70 V
30 V
Açık Kutup Gerilim Eşiği
1132A
TümKa.sonr.Ttut
0.01 .. 30.00 sn
0.05 sn
Tüm kapamalar sonrasi
mühür süresi
1133A
T GEC. AÜK
0.05 .. 30.00 sn
0.25 sn
AÜK öncesi hat açılması
için min. süre
1134
Hat kapaması
Yalnız E/K ile
I VEYA UveyaE/K
KeVEYA IveyaE/K
I veya E/K
Yalnız E/K ile
Hat Kapamalarını Tanıma
58
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Adr.
Parametre
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
1135
AÇMA KOM. RST.
AçıkKutupAkım
Akım VE Ke
Başlatma Reset
AçıkKutupAkım
Açma Komutunu
RESETLEME
1136
AçıkKutupAlgıl.
OFF
Akim VE Ke
ölçme ile
ölçme ile
açık kutup algılayıcı
1140A
I-ATdoy. Eşiği
1A
0.2 .. 50.0 A; ∞
20.0 A
AT Doyma Eşiği
5A
1.0 .. 250.0 A; ∞
100.0 A
1150A
E/K Mühür Sü.si
0.01 .. 30.00 sn
0.30 sn
MANUEL kapama sonrası
mühür süresi
1151
SENK. E/K
Senkron-den.li
Senkron-den.siz
HAYIR
HAYIR
Manuel KAPAMA
KOMUTU üretme
1152
E/K Darbesi
(Uygulamaya bağlı ayar
imkanları)
Hiçbiri
KUMANDA sonrası
MANUEL Kapama darbesi
1155
3faz kuplaj
BAŞLATMA ile
AÇMA ile
AÇMA ile
3 faz kuplaj
1156A
Açma 2f Ar.
3faz
1kutup ilerifaz
1kutup geri faz
3faz
2 faz arızalar için açma tipi
1211
Mesafe Açısı
30 .. 90 °
85 °
Eğim açısı, mesafe
karakteristiği
Nr.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
301
Güç Sis. Ar.
AM
Güç Sistemi arızası
302
Arıza Olayı
AM
Arıza Olayı
303
Toprak Arıza
AM
Toprak arıza
351
>Ke Yardımcı L1
EM
>Kesici yard. kontağı: Faz L1
352
>Ke Yardımcı L2
EM
353
>Ke Yardımcı L3
EM
356
>Elle Kapama
EM
>Manuel kapama sinyali
357
>Man. Ka. BLKdi
EM
>Harici manuel kapama komutunu blokla
361
>ARIZA:FİDER GT
EM
>Arıza: Fider GT (mcb atık)
362
>AR:Usenk2 GT
EM
>Arıza: Usenk2 GT (mcb atık)
366
>Ke1 Faz L1
EM
>Ke1 Faz L1 (Konum Kontak=Kesici)
367
>Ke1 Faz L2
EM
368
>Ke1 Faz L3
EM
371
>Ke1 Hazır
EM
>Kesici 1 tekrar kapama için HAZIR
378
>Ke arızalı
EM
>Kesici arızalı
379
>Ke 3f Kapandı
EM
>Ke yard. kontağı 3 faz Kapalı
380
>Ke 3f Açık
EM
>Ke yard. kontağı 3 faz Açık
381
>1f Açma Müs.
EM
>Harici OTK’dan tek fazlı açma müsaadesi
382
>Yalnız 1f OTK
EM
>Harici OTK yalnız 1 faz için programlı
383
>OTK kad.Etkinl
EM
>Tüm OTK Bölge/Kademelerini etkinleştir
59
Fonksiyonlar
2.1 Genel
Nr.
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
385
>KLT. AYAR
EM
>AYAR Kilit
386
>KLT. RESET
EM
>RESET Kilit
410
>Ke1 3f Kapandı
EM
>Ke1 yard. 3f Kapalı (OTK,Ke Testi için)
411
>Ke1 3f Açık
EM
>Ke1 yard. 3f Açık (OTK, Ke Testi için)
501
Röle BAŞLATMA
AM
Röle BAŞLATMA
503
Röle BAŞ. L1
AM
Röle BAŞLATMA Faz L1
504
Röle BAŞ. L2
AM
505
Röle BAŞ. L3
AM
506
Röle BAŞ. Topr.
AM
Röle BAŞLATMA Toprak
507
Röle AÇMA L1
AM
Röle AÇMA komutu Faz L1
508
Röle AÇMA L2
AM
509
Röle AÇMA L3
AM
510
Röle KAPAMA
AM
Rölenin Genel KAPAMAsı
511
Röle AÇMA
AM
Röle GENEL AÇMA komutu
512
Röle AÇMA 1f L1
AM
Röle AÇMA komutu - Yalnız Faz L1
513
Röle AÇMA 1f L2
AM
514
Röle AÇMA 1f L3
AM
515
Röle AÇMA 3faz
AM
Röle AÇMA komutu L123 Fazları
530
KİLİTLEME
IE
KİLİTLEME aktif
533
IL1 =
WM
Primer arıza akımı IL1
534
IL2 =
WM
535
IL3 =
WM
536
Son Açma
AM
Son Açma
545
Bas.Zm.ni
WM
Başlatmadan Bırakmaya geçen süre
546
Aç Süresi
WM
Başlatmadan AÇMA ya geçen süre
560
Açma 3f çevrild
AM
Tek faz açma 3 faza çevrildi
561
E/K Tes. Edildi
AM
Manuel kapama sinyali tespit edildi
562
E/K Komutu
AM
Manuel kapama için kesici kapama komutu
563
Ke Alarm Bast.
AM
Kesici alarmı bastırıldı
590
Hat kapaması
AM
Hat kapama tespiti
591
1faz açık L1
AM
Tek faz açık tespiti L1
592
1faz açık L2
AM
593
1faz açık L3
AM
60
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
2.2
Mesafe Koruma
Mesafe koruma, cihazın ana fonksiyonudur. Yüksek ölçme doğruluğu ve mevcut sistem koşullarına
uyarlanabilirliği, mesafe korumanın ayırıcı özelliklerindendir. Röle kapsamı, bir çok yardımcı fonksiyonla
genişletilmiştir.
2.2.1
Mesafe Koruma, Genel ayarlar
2.2.1.1 Toprak Arızasının Tespiti
İşlevsel Açıklama
Bir toprak arızasının tespiti, arıza tipini belirlemede önemli bir öğedir. Arıza mesafesinin ölçümü için geçerli
döngülerin belirlenmesi ve mesafe kademe karakteristiklerinin biçimi, büyük oranda mevcut arızanın bir toprak
arızası olup olmadığına bağlıdır. 7SA6, kararlılaştırılmış bir toprak akım ölçümüne, bir sıfır bileşen akım/negatif
bileşen akım karşılaştırmasına ve bir rezidüel gerilim ölçümüne sahiptir.
Bundan başka; yalıtılmış veya denkleştirilmiş sistemlerde tek bir faz-toprak arızalarında başlatmayı önlemek
için özel önlemler alınmıştır.
Toprak Akımı 3I0
Toprak akımı ölçümü için, sayısal olarak filtrelenen faz akımları toplamının, bir ayar değerini (Parametre 3I0>
Eşiği) aşıp aşmadığı izlenir. Asimetrik işletme akımlarından veya toprak temassız kısa devreler sırasında
akım trafolarının farklı seviyelerde doymaları yüzünden akım trafo sekonder devrelerinde oluşacak hata
akımlarından kaynaklanan hatalı başlatmalara karşı tutuculuk sağlanmıştır: Faz akımı arttıkça gerçek başlatma
eşiği de otomatik olarak arttırılır (Şekil 2-6). Bırakma eşiği başlatma değerinin yaklaşık % 95’idir.
Şekil 2-6
Toprak akım kademesi: Başlatma karakteristiği
61
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Negatif Bileşen Akım 3I2
Uzun, aşırı yüklü hatlarda, toprak akımı ölçümü için büyük akımlarla aşırı derecede tutuculuk sağlanmış olabilir
(Şekil 2-6'ya bakın). Bu durumda toprak arızalarının güvenilir olarak tespit edilmesini sağlamak için, ek bir
negatif bileşen karşılaştırma kademesi bulunur. Bir faz-toprak arızası sırasında I2 negatif bileşen akımın
büyüklüğü, yaklaşık olarak I0sıfır bileşen akım ile aynıdır. Sıfır bileşen akım/negatif bileşen akım oranı önceden
ayarlanmış bir oranı aşmışsa, bu kademe başlatma alır. Ayrıca; bu kademe için, büyük negatif bileşen
akımlarında parabolik karakteristikli bir tutuculuk sağlanmıştır. Şekil 2-7 ’de tutuculuk eğrisi görülmektedir.
Negatif bileşen akım karşılaştırması ile toprak başlatma müsaadesi için, 3 I0 ve 3I2 akımlarının en az 0,2 · IN
olması gerekir.
Şekil 2-7
I0/I2kademesinin karakteristiği
Rezidüel Gerilim 3U0
Rezidüel gerilimin tespiti için, rezidüel gerilim (3·U0) sayısal olarak süzgeçlenir ve temel dalganın bir ayar
eşiğini aşıp aşmadığı izlenir. Bırakma eşiği başlatma değerinin yaklaşık % 95’idir. Topraklı şebekelerde, ek bir
toprak arıza ölçütü olarak (3U0> Eşiği) uygulanabilir. Topraksız şebekelerde, ∞ ayarı uygulanarak U0 ölçütü
etkisiz kılınabilir.
Topraklı Sistemler için Mantıksal Birleşim
Sıfır bileşenin pozitif bileşen empedansa oranı arttıkça rezidüel gerilim büyüklüğü artar, sıfır bileşenin pozitif
bileşen empedansa oranı düştükçe toprak akım büyüklüğü artar. Dolayısıyla, akım ve gerilim ölçütü birbirini
tamamlamaktadır. Topraklı sistemler için, akım ve gerilim ölçütleri bir mantıksal VEYA fonksiyonu ile birleştirilir.
Bununla birlikte, bu iki ölçütün bir VE geçidiyle birleştirilmesi de mümkündür (ayarlanabilir, bakınız Şekil 2-8).
Ayar 3U0> Eşiği vasıtasıyla bu ölçüt sonsuza ayarlanarak etkisiz yapılır.
Röle, faz akımlarının herhangi birinde bir akım trafosu doyması tespit etmişse, farklı seviyedeki akım trafo
doymaları, primer tarafta gerçek bir sıfır bileşen akım olmaksızın sekonder tarafta hatalı bir sıfır bileşen akıma
sebep olur. Gerilim ölçütü, bu durumda toprak akımı tespiti için vazgeçilmez bir önkoşuldur.
Rezidüel gerilim ölçümü, ayarlama yoluyla 3U0> Eşiği sonsuza etkisiz yapılırsa, bu durumda toprak arızası
tespiti akım kriteriyle mevcut akım trafosu doymasında da mümkün olur.
62
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Toprak arızası tespiti yalnız başına mesafe korumanın bir genel başlatmasına sebep olmaz, sadece diğer
başlatma modüllerini denetler ve ancak bir genel başlatma durumunda ihbar edilir. Toprak arızası tespiti yalnız
başına da bildirilmez.
Şekil 2-8
Topraklı sistemler için toprak arızası tespitinin mantığı
1-Kutup Açık Durumu sırasında Toprak Arıza Tanıma
Kesicinin 1-kutup açık durumu sırasında yük akımlarının sebep olacağı toprak arızası tespitinin istenmeyen
başlatmasının önlenmesi için, topraklı sistemlerde 1-kutup açık durumu sırasında değiştirilmiş bir toprak arızası
kullanılır (Şekil 2-9). Bu durumda, akımlar arasındaki açılara ilaveten akım ve gerilim büyüklükleri de izlenir.
Şekil 2-9
1-kutup açık durumu sırasında toprak arızasının tespiti (Örnek: 1-kutup Ara L1)
63
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Topraksız Sistemler için Mantıksal Birleşim
Topraksız sistemlerde (yıldız noktası yalıtılmış veya bir Petersen bobini üzerinden topraklanmış sistemler),
ölçülen rezidüel gerilim, sadece iki faz toprak arızalarında başlatma için kullanılır. Rezidüel gerilim vasıtasıyla
toprak arızası tespiti sadece asimetrik faz-faz gerilimler için mümkündür. Eğer ölçme noktasından hiç veya
sadece çok az bir toprak akımı akıyorsa, o zaman iki faz toprak arızaları tespit edilebilir. Diğer taraftan simetri
kriterleriyle tek bir faz-toprak arızalarında arzu edilmeyen başlatmadan kaçınılır. Besleme durumunda veya tek
bir faz-toprak arızalarında maksimum beklenen asimetri, parametre 1223 Uf-f denges. ile ayarlanabilir. Bu
şebekelerde 1-faz başlatmadakinden farklı olarak, toprak arızasını takiben arıza başlangıç transiyentleri
yüzünden hatalı başlatmadan sakınmak için, bir faz-toprak arıza tahmin edilir ve başlatma bastırılır.
Ayarlanabilir bir gecikme süresinden T3I0 1FAZ sonra başlatmaya tekrar serbestlik verilir. Bu, arızanın
tetikleyeceği başka bir fider arızası ile arızanın fiderler arası çift faz-toprak arızasına dönüşmesi durumunda,
mesafe korumanın arızayı tespit etmesi için gereklidir. Faz-faz gerilimler asimetrik ise, o zaman iki faz toprak
arızaya bu kapattırılır, başlatma derhal serbestlik kazanır.
Şekil 2-10
k=
Şekil 2-11
64
Faz-faz gerilimler için simetri tanınması
Parametre 1223 için ayar değeri
Yalıtılmış veya denkleştirilmiş sistemlerde toprak arızası tespiti
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
2.2.1.2 Başlatma
Arıza tespiti fonksiyonu, güç sistemindeki bir arıza durumunu tespit etme ve bu arızayı seçici olarak temizlemek
için gerekli işlemleri başlatma görevlerini yerine getirir:
• yönlü ve yönsüz başlatma kademelerinin gecikme zamanlarının başlatılması,
• arızalı döngünün/döngülerin tespiti,
• empedans hesaplaması ve yön tespiti,
• açma komutunun üretilmesi,
• yardımcı fonksiyonların başlatılması,
• arızalı faz(lar)ın belirlenmesi/ihbarı.
Mesafe koruma rölesi 7SA6, sipariş edilen sürüme bağlı olarak çeşitli başlatma modlarına sahiptir ve sistem
koşulları için bunlardan en uygun olanı seçilebilir. Sipariş koduna göre, eğer cihaz sadece empedans başlatma
fonksiyonuna sahipse veya biçimlendirme sırasında başlatma modu olarak empedans başlatma seçilmişse, MK
Baş. ile = Z< (quadr.) (114 no’lu adres) ayarlanır, devamını lütfen Bölüm 2.2.1 “Empedansların
Hesaplanması” nda okuyun. Bu tip başlatma dolaylı olarak çalışır, yani mesafe kademelerinin biri başlatma alır
almaz yukarıda bahsedilen işlemler otomatik olarak gerçekleştirilir.
Aşırı Akım Başlatma
Aşırı akım başlatma, faz seçicili bir başlatma prosedürüdür. Sayısal filtreleme sonrası, faz akımlarının bir ayar
eşiğini aşıp aşmadığı izlenir. Ayar eşiği aşıldığında, arızalı faz(lar)a ilişkin bir ihbar verilir.
Ölçülen değerlerin işlenmesi (bakınız Bölüm 2.2.1 “Empedansların Hesaplanması”) için, faz seçicili sinyaller
döngü bilgilerine çevrilir. Bu, toprak arızası tespitine ve -topraklı güç sistemlerinde 1FAZ ARIZALAR
parametresine bağlıdır,Tablo 2-2 ya göre. Topraksız güç sistemlerinde toprak arızası tespiti olmaksızın 1-faz
başlatma için, her zaman faz-faz döngüsü seçilir.
Başlatma alan fazlar ihbar edilir. Eğer bir toprak arızası da tespit edilmişse bu da ihbar edilir.
Sinyal başlatma değerinin % 95’inin altına düştüğünde başlatma bırakılır.
Tablo 2-2
Başlatma
Modülü
1)
1-faz aşırı akım başlatma için döngüler ve faz ihbarları
Toprak
Arıza Tespiti
Parametre
1FAZ
ARIZALAR
Geçerli Döngü
Arızalı
Faz(lar)
(ihbar)
L1
L2
L3
hayır
hayır
hayır
faz-faz
L3-L1
L1-L2
L2-L3
L1, L3
L1, L2
L2, L3
L1
L2
L3
hayır
hayır
hayır
faz-toprak 1)
L1-E
L2-E
L3-E
L1
L2
L3
L1
L2
L3
evet
evet
evet
herhangi biri
L1-E
L2-E
L3-E
L1, E
L2, E
L3, E
sadece topraklı sistemler için etkin
65
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Gerilime Bağlı Akım Başlatma U/I (opsiyonel)
Başlatma U/I, döngü bilgilerini değerlendiren faz seçmeli bir başlatma modudur. Faz akımları için başlatma
eşiğinin aşılması önemlidir. Başlatma değeri, döngü geriliminin büyüklüğüne bağlıdır.
Nötr noktası yalıtılmış şebekelerde; toprak arızalarında başlatma, yukarıda “Toprak Arızası Tespiti” bölümünde
açıklandığı gibi etkin olarak bastırılır.
Başlatma U/I-nın temel karakteristikleri Şekil 2-12 ’de akım-gerilim karakteristiğinden görülebilir. Herhangi bir
fazın başlatma alması için ilk koşul, o faz için If> minimum akımın aşılmış olmasıdır. Faz-faz döngülerin
değerlendirilmesi için, ilgili faz akımlarının her ikisinin de bu değeri aşmış olması gerekir. Bu akımın üstünde,
akım başlatma, gerilime bağlıdır ve başlatma karakteristiği U(I>) ve U(I>>) ayarları ile tanımlanmış bir
eğimdir. Büyük arıza akımlarında, If>> aşırı akım başlatma uygulanır. Şekil 2-12 ’deki kalın çizgiler
akım/gerilim karakteristiğinin biçimini belirleyen ayarları gösterir.
Başlatma alan fazlar ihbar edilir. Başlatma almış döngülere ilişkin ölçülen değerler işlenir.
Sinyal ilgili akım değerinin % 95’inin altına düştüğünde veya ilgili gerilim değerinin yaklaşık % 105 ’ini aştığında
döngü başlatması bırakır.
Şekil 2-12
66
U/I Karakteristiği
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Başlatma Modları
Farklı şebeke koşullarına uyarlama başlatma modları ile belirlenir.
Ayar parametresi (PROGAM U/I) her zaman faz-toprak döngülerin veya her zaman faz-faz döngülerin geçerli
olup olmayacağını veya bunun toprak arızasının tespitine bağlı olup olmadığını belirler. Bu, şebeke koşullarına
esnek uyarlamayı sağlar. En uygun seçim, esas olarak şebeke nötrünün durumuna, yani doğrudan topraklı,
düşük bir direnç üzerinden topraklı veya topraksız (yalıtılmış veya denkleştirilmiş) (“küçük empedans üzerinden
topraklı“) olmasına bağlıdır. Ayar notları Bölüm 2.2.1.4’de verilmiştir.
Faz-toprak döngülerin değerlendirilmesi, toprak arızaları sırasında yüksek bir duyarlıkla betimlenir ve
dolayısıyla yıldız-noktası topraklı şebekelerde son derece avantajlıdır. Başlatma, mevcut besleme koşullarına
otomatik olarak uyarlanır; yani zayıf-besleme çalışma modunda akıma daha duyarlı olur, yüksek yük
akımlarında ise başlatma eşiği daha yüksektir. Bu, özellikle şebeke nötrü küçük empedans üzerinden topraklı
olduğunda uygulanır. (“küçük empedans üzerinden topraklı“). Eğer sadece faz-toprak döngüler
değerlendirilecekse, faz-faz arızalarında aşırı akım kademesi If>> ın tepki vermesi sağlanmalıdır. Eğer
topraklı şebekelerde sadece bir ölçme sistemi başlatma almış ise, bunun topraklı şebekede faz-toprak
döngülerin mi, yoksa faz-faz döngülere mi yol açacağına karar verilebilir. (Tablo 2-3).
Tablo 2-3
1 fazlı U/I başlatmasında döngü ve faz ihbarları; faz-toprak gerilimler programı
Başlatma
Modülü
Ölçme
Akımı
Ölçme
Gerilimi
Toprak
ArızaTespiti
L1
L2
L3
L1
L2
L3
L1-E
L2-E
L3-E
hayır
hayır
hayır
L1
L2
L3
L1
L2
L3
L1-E
L2-E
L3-E
L1
L2
L3
L1
L2
L3
L1-E
L2-E
L3-E
1)
Parametre
1FAZ
ARIZALAR
Geçerli
Döngü
Arızalı
Faz(lar)
(ihbar)
faz-faz
L3-L1
L1-L2
L2-L3
L1, L3
L1, L2
L2, L3
hayır
hayır
hayır
faz-toprak 1)
L1-E
L2-E
L3-E
L1
L2
L3
evet
evet
evet
herhangi biri
L1-E
L2-E
L3-E
L1, E
L2, E
L3, E
yalnızca topraklı güç sistemleri için etkindir.
Faz-faz döngüler değerlendirildiğinde, özellikle faz-faz arızalara doğru duyarlık yükselir. Büyük ölçekli
kompanze şebekelerde, tek faz-toprak arıza başlatmalarını dışarıda tuttuğu için bu seçim yararlıdır. İki veya üç
fazlı arızalarda, mevcut besleme koşullarına otomatik olarak uyarlanır; yani zayıf-besleme çalışma modunda
akıma daha duyarlı olur, yüksek yük akımlarında ve güçlü beslemelerde ise başlatma eşiği daha yüksektir. Eğer
sadece faz-toprak arızalar değerlendirilecekse, ölçme döngüsü toprak arızası tespitinden bağımsızdır;
dolayısıyla bu yordam topraklı şebekeler için uygun değildir (Bakınız Tablo 2-4).
Tablo 2-4
1-fazlı U/I-başlatmasında döngü ve faz ihbarları; faz-faz gerilimler modu
Başlatma
Modülü
Ölçme
Akımı
Ölçme
Gerilimi
Toprak
ArızaTespiti
Parametre
1FAZ
ARIZALAR
L1
L2
L3
L1
L2
L3
L1-L2
L2-L3
L3-L1
herhangi biri
herhangi biri
Geçerli
Döngü
Arızalı
Faz(lar)
(ihbar)
L1-L2
L2-L3
L3-L1
L1, L2
L2, L3
L1, L3
67
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Eğer gerilim döngüsü seçimi toprak arızası tespitine bağlı seçenek seçilmişse, bu durumda faz-toprak ve fazfaz arızalar için yüksek duyarlık uygulanır. Prensip olarak bu seçenek şebeke nötrünün işleyişinden
bağımsızdır; ancak toprak arızası ölçütlerinin, “Toprak Arızası Tespiti” bölümüne göre bütün toprak arızaları ve
çift toprak arızaları için karşılanması gerekir (Bakınız Tablo 2-5).
Tablo 2-5
1-fazlı U/I başlatmasında döngü ve faz ihbarları; toprak arızaları için faz-toprak gerilimler modu,
topraksız arızalar için faz-faz gerilimler programı
Başlatma
Modülü
Ölçme
Akımı
Ölçme
Gerilimi
Toprak
ArızaTespiti
L1
L2
L3
L1
L2
L3
L1-L2
L2-L3
L3-L1
hayır
hayır
hayır
L1
L2
L3
L1
L2
L3
L1-E
L2-E
L3-E
evet
evet
evet
Parametre
1FAZ
ARIZALAR
Geçerli
Döngü
Arızalı
Faz(lar)
(ihbar)
herhangi biri
L1-L2
L2-L3
L3-L1
L1, L2
L2, L3
L1, L3
herhangi biri
L1-E
L2-E
L3-E
L1, E
L2, E
L3, E
Son olarak; bir toprak arızası tespit edildiğinde sadece faz-toprak gerilim döngülerini değerlendirmek de
mümkündür. Bu durumda, faz-faz arızalarda sadece If>> ile başlatma olabilir. Bu, toprak arızasının
sınırlandırılması için nötrü düşük-direnç üzerinden topraklanmış şebekeler için bir üstünlük (efektif/doğrudan
topraklı) sağlar. Bu durumlarda, toprak arızalarının sadece U/I-başlatma ile tespit edilmesi istenir. Bu tür
şebekelerde, çoğu kez faz-faz kısa-devrelerin bir U/I-başlatmasına yol açması istenmez.
Ölçme döngüsü 1FAZ ARIZALAR ayarından bağımsızdır. Tablo 2-6 ’da, faz akımları, döngü gerilimleri ve
ölçüm sonuçları görülmektedir.
Tablo 2-6
1-fazlı U/I-başlatmasında döngüler ve faz ihbarları; toprak arızaları için faz-toprak gerilimler
programı, topraksız arızalar için I>> modu
Başlatma
modülü
Ölçme
akımı
Ölçme
Gerilimi
Toprak
Arıza Tespiti
Parametre
1FAZ
ARIZALAR
L1
L2
L3
L1
L2
L3
L1-E
L2-E
L3-E
evet
evet
evet
herhangi biri
L1
L2
L3
L1
L2
L3
L1-E
L2-E
L3-E
hayır
hayır
hayır
herhangi biri
Geçerli
Döngü
Arızalı
Faz(lar)
(ihbar)
L1-E
L2-E
L3-E
L1, E
L2, E
L3, E
Başlatma yok,
İhbar yok
ile UPh-E
Döngülerin başlatma sinyalleri faz sinyallerine çevrilir ve böylece arızalı faz(lar) ihbar edilir. Eğer bir toprak
arızası da tespit edilmişse bu da ihbar edilir.
68
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Gerilim ve Açıya Bağlı Akım Başlatması U/I/φ (opsiyonel)
Faz açısı kontrollü U/I-başlatma, U/I-karakteristiğinin artık yük ve kısa-devre koşullarını birbirinden güvenilir
olarak ayırt edemediği durumlarda uygulanabilir. Bu durum, küçük kaynak empedansları ile birlikte uzun
hatlarda veya bir sıra hat ve arabesleme olduğunda meydana gelir. Bu durumda, hat ucunda veya mesafe
korumanın yüksek (artçı) kademelerinin menzilinde bir kısa-devre durumunda lokal ölçülen gerilimde çok küçük
bir düşüş olacağı için, arıza tespiti için ek bir ölçüt olarak akım ve gerilim arasındaki açının kullanılması gerekir.
U/I/φ-başlatma, döngü bilgilerini değerlendiren faz seçmeli bir başlatma modudur. Faz akımları için başlatma
eşiğinin aşılması önemlidir. Başlatma değeri, döngü geriliminin büyüklüğüne ve akım ve gerilim arasındaki
açıya bağlıdır.
Faz-faz açılarını ölçmek için bir önkoşul, ilgili faz akımlarının ve döngüye ait akım farkının ayarlanabilir bir If>
minimum değerini aşmış olmasıdır. Açı, faz-faz gerilim ve ilgili akım farkı ile belirlenir.
Faz-toprak açısını ölçmek için bir önkoşul, ilgili faz akımının ayarlanabilir bir If> minimum değerini aşmış
olması ile birlikte toprak arızasının tespit edilmiş olması veya ayar parametreleri ile sadece faz-toprak
ölçümlerinin şart koşulmasıdır. Açı, faz-toprak gerilimi ve ilgili faz akımı ile, toprak akımı dikkate alınmaksızın
belirlenir.
Nötr noktası yalıtılmış şebekelerde; toprak arızalarında başlatma, yukarıda “Toprak Arızası Tespiti” bölümünde
açıklandığı gibi etkin olarak bastırılır.
Başlatma U/I/φ nın temel karakteristikleri, Şekil 2-13 ’de akım-gerilim karakteristiğinden görülebilir.
Karakteristik, başlangıçta U/I-başlatma karakteristiğine (Şekil 2-12) benzer biçimdedir.
Büyük faz farkının olduğu bölgedeki açılar için, yani φ>, eşik açısının üzerindeki kısa-devre açısal bölgesinde,
aynı zamanda U(I>) ve U(Iφ>) arasındaki karakteristik etkindir. Eğri Iφ> aşırı akım kademesi ile kesilir.
Şekil 2-13 ’deki kalın çizgiler akım/gerilim karakteristiğinin biçimini belirler. Açıya bağlı bölge, yani
Şekil 2-13 ’deki karakteristiğin kısa-devre açısı içerisindeki bölge, ileri yönde (hat yönünde) veya her iki yönde
etkin olacak şekilde ayarlanabilir.
Şekil 2-13
U/I/φ Karakteristiği
69
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Sinyal ilgili akım değerinin % 95’inin altına düştüğünde veya ilgili gerilim değerinin yaklaşık % 105’ini aştığında
döngü başlatması bırakır. Faz-açısı ölçümü için, 5°'lik bir histerezis uygulanır.
Başlatma programları, farklı güç sistemi koşullarına uyumu sağlar. U/I/φ-Başlatma, U/I-Başlatmanın
genişletilmiş bir biçimi olduğu için, aynı program seçenekleri kullanılır. Tablo 2-3 ’den Tablo 2-6’ya kadar olan
veriler 1-fazlı başlatmalar için de geçerlidir.
2.2.1.3 Empedansların Hesaplanması
Olası 6 empedans döngüsü L1-E, L2-E, L3-E, L1-L2, L2-L3, L3-L1 ’in her birisi için ayrı bir ölçme sistemi
mevcuttur. Faz-toprak döngüleri, bir toprak arızası tespit edildiğinde ve faz akımı da ayarlanabilir bir Minimum
If> minimum değerini aştığında değerlendirilir. Faz-faz döngüler, etkilenen fazların her ikisindeki faz akımı da
Minimum If> minimum değerini aştığında değerlendirilir.
Bir atlama (birim basamak) algılayıcısı, arızanın başlangıcı ile bütün hesaplamaları eşzamanlar. Eğer
değerlendirme sırasında başka bir arıza olursa, hesaplama için yeni ölçülen değerler kullanılır. Arıza
değerlendirme, dolayısıyla her zaman en yeni arızanın ölçülen değerleri ile yapılır.
Faz-Faz Döngüler
Faz-faz döngüsünü hesaplamak için, örneğin bir 2-faz L1-L2 kısa devresini ele alalım (Şekil 2-14). Döngü
denklemi:
IL1 · ZL – IL2 · ZL = UL1-E – UL2-E
Burada
U, I
(kompleks) ölçülen büyüklükler ve
Z = R + jX
(kompleks) hat empedansıdır.
Hat empedansı şöyle hesaplanır
Şekil 2-14
Bir faz-faz döngü kısa devresi
Etkilenen fazlardan biri açık olduğu sürece (1-kutup ölü zaman sırasında), bu durum sırasında mevcut
tanımlanmamış ölçülen değerler ile yanlış bir ölçümün yapılmasını önlemek için, faz-faz döngünün
hesaplaması yapılmaz. Bir durum tanıma, (bakınız Bölüm 2.23.1) buna ilişkin bir bloklama sinyali sağlar.
Şekil 2-15 ’de, faz-faz ölçme sisteminin mantık şeması görülmektedir.
70
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Şekil 2-15
L1-L2 Döngüsü örneğinde bir faz-faz ölçme sisteminin mantığı
Faz-Toprak Döngüler
Bir faz-toprak döngüsünün, örneğin bir L3-E (Şekil 2-16) kısa devresi sırasında hesabı için, toprak dönüş yolu
empedansının faz empedansının karşılığı olmadığı göz önünde tutulmalıdır.
Şekil 2-16
Bir faz-toprak kısa-devre döngüsü
Hatalı döngüden
gerilim UL3-E faz akımı IL3 ve toprak akımı IE ölçülür. Arıza yeri için empedans şöyledir:
71
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
ve
ile
UL3-E
= Kısa-devre geriliminin fazörü
IL3
= Faz kısa-devre akımının fazörü
IE
= Toprak kısa-devre akımının fazörü
φU
= Kısa-devre geriliminin faz açısı
φL
= Faz kısa-devre akımının faz açısı
φE
= Toprak kısa-devre akımının faz açısı
Faktörler RE/RL ve XE/XL arızanın mesafesine değil, sadece hat parametrelerine bağlıdır.
Etkilenen faz açık olduğu sürece (1-kutup ölü zaman sırasında), bu durum sırasında mevcut tanımlanmamış
ölçülen değerler ile yanlış bir ölçümün yapılmasını önlemek için, faz-toprak döngünün hesaplaması yapılmaz.
Bir durum tanıma buna ilişkin bir kilit sinyali sağlar. Şekil 2-17 ’de, faz-toprak ölçme sisteminin mantık şeması
görülmektedir.
Şekil 2-17
Bir faz-toprak ölçme sisteminin mantığı
Arızasız Döngüler
Yukarıda ele alınan hususlar, kısa devre olmuş ilgili döngüye uygulanır. Akıma dayalı arıza tespit modu (I>, U/I,
U/I/φ) ile bir başlatma, mesafe hesabı için sadece arızalı döngüye/döngülere müsaade verilmesini garanti eder.
Empedans başlatma için, 6 döngünün tamamı hesaplanır; arızasız döngülerin empedansları da kısa-devre
olmuş fazlardaki kısa-devre akım ve gerilimlerden etkilenir. Örneğin bir L1-E arızası sırasında, L1 fazındaki
kısa-devre akımı, L1-L2 ve L3-L1 ölçme döngülerinde de görünür. Toprak akımı L2-E ve L3-E döngülerde de
ölçülür. Mevcut yük akımları ile birleştiğinde, arızasız döngüler, “görünen empedanslar” diyebileceğimiz gerçek
arıza mesafesi ile hiçbir ilgisi olmayan empedanslar üretir.
Arızasız döngülerdeki “görünen empedanslar” arızasız döngü, arıza akımının sadece bir bölümünü taşıdığı ve
her zaman arızalı döngüden daha büyük bir gerilime sahip olduğu için, genellikle arızalı döngünün kısa-devre
empedansından daha büyüktür. Kademelerin seçiciliği için, bunlar, genellikle önemsizdir.
72
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Kademe seçiciliğinden ve faz seçiciliğinden başka, arızalı fazın ihbar edilmesi ve özellikle de, 1-kutup otomatik
tekrar kapamayı etkinleştirmek için arızalı fazların doğru tanılanması önemlidir. Besleme koşullarına bağlı
olarak, çok yakın kısa devreler, arızasız döngülerin, arızayı, arızalı döngünün ötesinde ancak hala açma
bölgesi içerisinde “görmelerine” sebep olabilir. Bu, 3-kutup açmaya sebep olacak ve dolayısıyla 1- kutup
otomatik tekrar kapama imkanını ortadan kaldıracaktır. Bunun sonucunda, hat üzerinden güç aktarımı
kaybolacaktır.
Bu 7SA6 ’da bir “döngü doğrulaması” fonksiyonunun uygulanması ile önlenir. Bu 2 adımda çalışır:
İlk olarak, hat empedansının bir görüntüsünü benzetmek için, hesaplanan döngü empedansları ile bunların
bileşenleri (faz ve/veya toprak) kullanılır. Eğer bu benzetim, kabul edilebilir bir hat görüntüsü sonucunu
doğurursa, ilgili döngü, kesinlikle geçerli bir döngü olarak bildirilir.
Eğer birden fazla döngü empedansı, kademe bölgesi içerisinde ise, en küçük olanı yine geçerli döngü olarak
bildirilir. Buna ek olarak, en küçük döngü empedansının % 50 sinden daha fazlasını geçmeyen bütün döngüler
geçerli olarak bildirilir. Daha büyük empedanslara sahip döngüler yok edilir. Başlangıçta geçerli olarak bildirilen
döngüler, daha büyük empedanslara sahip olsa bile bu aşamada yok edilemez.
Bu şekilde, bir taraftan arızasız “görünen empedanslar” yok edilir, diğer taraftan simetrik olmayan çok fazlı
arızalar ve çok fazlı kısa devreler doğru olarak tanınır.
Geçerli olarak belirlenen döngüler, arıza tespitinin arızalı fazları doğru olarak ihbar etmesi için faz bilgilerine
dönüştürülür.
Efektif Topraklı sistemlerde Çift Toprak Arızası
Doğrudan veya düşük direnç üzerinden topraklı sistemlerde, herhangi bir fazın toprakla teması bir kısa-devre
durumuna sebep olacağından, arızanın en yakın koruma sistemleri ile temizlenmesi/yalıtılması gerekir. Arıza
tespiti, arızalı faza ait arızalı döngüde meydana gelir.
Çift toprak arızalarında arıza tespiti, normalde iki faz-toprak döngüsünde olur. Eğer her iki toprak döngüsü de
aynı yönde ise, ilave olarak bir faz-faz döngüsü de başlatma alabilir. Bu durumda, arıza tespitini belli döngülerle
sınırlamak mümkündür. Çoğu kez, ileri fazın faz-toprak döngüsünün kilitlenmesi istenir (Parametre 1221 2FT arızalar = İleri faz BLK) çünkü her iki hat ucundan ortak bir toprak arıza direnci üzerinden arıza
noktasının beslenmesi durumunda, bu döngü, hatalı aşırı menzil ölçme yapmaya eğilimlidir. Seçenek olarak,
geri fazdaki faz-toprak döngüsünü kilitlemek de mümkündür (Parametre 2F-T arızalar = Geri faz BLK).
Bütün etkilenen fazlar da (Parametre 2F-T arızalar = Bütün döngüler), veya sadece faz-faz döngüler
(Parametre 2F-T arızalar = Yalnız F-F Dön.) ya da sadece faz-toprak döngüler (Parametre 2F-T
arızalar = Yalnız F-T Dön.) değerlendirilebilir. Bu kısıtlamalar için bir önkoşul, ilgili döngülerin aynı yönlü
olmalarıdır.
73
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Tablo 2-7 ’de, topraklı sistemlerde çift toprak arızaları sırasında mesafe ölçümü için kullanılan ölçülen değerler
gösterilmektedir.
Tablo 2-7
Topraklı sistemlerde, çift toprak arızaları için, her iki toprak arızasının birbirine yakın olmaları
durumunda ölçülen döngülerin değerlendirilmesi
Döngü başlatması
Değerlendirilen
döngü(ler)
1221 no’lu parametre ayarı
L1-E, L2-E, L1-L2
L2-E, L3-E, L2-L3
L1-E, L3-E, L3-L1
L2-E, L1-L2
L3-E, L2-L3
L1-E, L3-L1
2F-T arızalar = İleri faz BLK
L1-E, L2-E, L1-L2
L2-E, L3-E, L2-L3
L1-E, L3-E, L3-L1
L1-E, L1-L2
L2-E, L2-L3
L3-E, L3-L1
2F-T arızalar = Geri faz BLK
L1-E, L2-E, L1-L2
L2-E, L3-E, L2-L3
L1-E, L3-E, L3-L1
L1-E, L2-E, L1-L2
L2-E, L3-E, L2-L3
L1-E, L3-E, L3-L1
2F-T arızalar = Bütün döngüler
L1-E, L2-E, L1-L2
L2-E, L3-E, L2-L3
L1-E, L3-E, L3-L1
L1-L2
L2-L3
L3-L1
2F-T arızalar = Yalnız F-F Dön.
L1-E, L2-E, L1-L2
L2-E, L3-E, L2-L3
L1-E, L3-E, L3-L1
L1-E, L2-E
L2-E, L3-E
L1-E, L3-E
2F-T arızalar = Yalnız F-T Dön.
3-fazlı arızalar sırasında, genellikle her üç faz-faz döngüsü de arızayı tespit eder. Bu durumda, üç faz-faz
döngüsü değerlendirilir. Eğer toprak arıza da tespit edilmişse, ayrıca faz-toprak döngüleri de değerlendirilir.
Topraksız sistemlerde Çift Toprak Arızası
Yalıtılmış veya denkleştirilmiş şebekelerde, sadece bir fazın toprakla teması bir kısadevre akımının akmasına
yol açmaz. Sadece gerilim üçgeninde bir yer değiştirme olur (Şekil 2-18). Şebeke için, bu durum acil bir tehlike
arz etmez. Bütünüyle galvanik bağlı sistemde, toprak arızalı fazın gerilimi sıfıra eşit olsa bile, mesafe koruma
bu durumda başlatma almamalıdır. Herhangi bir yük akımı, sıfıra eşit bir empedans değeri ile sonuçlanır.
Dolayısıyla 7SA6 ’da, toprak akım başlatmasız bir tek faz başlatma önlenir.
Şekil 2-18
Nötrü yalıtılmış sistemde toprak arızası
- Özellikle büyük ölçekli denkleştirilmiş şebekelerde- toprak arızalarının meydana gelmesi ile, arıza
başlangıcında toprak akımı başlatmaya yol açacak büyüklükte geçici transiyentler gözükebilir. Bir aşırı akım
başlatma durumunda, bir faz akımı başlatma da olabilir. Böyle sahte başlatmalara karşı 7SA6 özel önlemlere
sahiptir.
74
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Yalıtılmış veya denkleştirilmiş sistemlerde çift toprak arızalarında, arızalardan birisinin temizlenmesi yeterlidir.
İkinci arıza, tek bir toprak arızası olarak sistemde kalabilir. Hangi arızanın temizleneceği, tümüyle galvanik
olarak birbirine bağlı şebekenin her tarafında aynı olacak şekilde ayarlanan çift toprak arızası önceliğine
bağlıdır. 7SA6 ’da, aşağıdaki çift toprak arıza seçeneklerinden biri (Parametre 1220 FAZ Tercihi2f-t)
seçilebilir:
çevrimsiz L3, L1, L2
L3(L1) ÇEVR.siz
çevrimsiz L1 , L3 , L2
L1(L3) ÇEVR.siz
L2(L1) ÇEVR.siz
L1(L2) ÇEVR.siz
L3(L2) ÇEVR.siz
L2(L3) ÇEVR.siz
çevrimli L3 , L1 , L2 , L3
L3 (L1) ÇEVR.li
çevrimli L1 , L3 , L2 , L1
L1 (L3) ÇEVR.li
Bütün döngüler ölçülür
Bütün döngüler
Yukarıdaki sekiz öncelik seçeneğinin tamamında, seçilen önceliğe göre toprak arızalarından sadece biri
temizlenir; ikincisi, tek bir toprak arızası olarak sistemde kalır. Topraksız Sistemlerde Toprak Arızası Tespiti
fonksiyonu ile bu arıza tespit edilebilir.
7SA6 ile aynı zamanda bir çift toprak arızasının her ikisi de temizlenebilir. Bunun için, çift toprak arızası önceliği
Bütün döngüler olarak ayarlanır.
Tablo 2-8 ’de, yalıtılmış veya denkleştirilmiş sistemlerde, mesafe ölçümü için kullanılan bütün ölçülen değerler
listelenmiştir.
Tablo 2-8
Topraksız şebekelerde, çok fazlı başlatmalarda ölçme döngülerin değerlendirilmesi
Değerlendirilen
döngü(ler)
L1-E, L2-E, (L1-L2) L1-E
L2-E, L3-E, (L2-L3) L3-E
L1-E, L3-E, (L3-L1) L3-E
FAZ Tercihi2f-t = L3(L1) ÇEVR.siz
L1-E, L2-E, (L1-L2) L1-E
L2-E, L3-E, (L2-L3) L3-E
L1-E, L3-E, (L3-L1) L1-E
L1-E, L2-E, (L1-L2) L2-E
L2-E, L3-E, (L2-L3) L2-E
L1-E, L3-E, (L3-L1) L1-E
L1-E, L2-E, (L1-L2) L1-E
L2-E, L3-E, (L2-L3) L2-E
L1-E, L3-E, (L3-L1) L1-E
L1-E, L2-E, (L1-L2) L2-E
L2-E, L3-E, (L2-L3) L3-E
L1-E, L3-E, (L3-L1) L3-E
L1-E, L2-E, (L1-L2) L2-E
L2-E, L3-E, (L2-L3) L2-E
L1-E, L3-E, (L3-L1) L3-E
L1-E, L2-E, (L1-L2) L1-E
L2-E, L3-E, (L2-L3) L2-E
L1-E, L3-E, (L3-L1) L3-E
FAZ Tercihi2f-t = L3 (L1) ÇEVR.li
75
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Değerlendirilen
döngü(ler)
L1-E, L2-E, (L1-L2) L2-E
L2-E, L3-E, (L2-L3) L3-E
L1-E, L3-E, (L3-L1) L1-E
FAZ Tercihi2f-t = L1 (L3) ÇEVR.li
L1-E, L2-E, (L1-L2) L1-E, L2-E
L2-E, L3-E, (L2-L3) L2-E, L3-E
L1-E, L3-E, (L3-L1) L3-E; L1-E
FAZ Tercihi2f-t = Bütün döngüler
Paralel Hat Ölçülen Değer Düzeltimi (opsiyonel)
Paralel hatlarda toprak arızaları sırasında, döngü denklemleri vasıtasıyla hesaplanan empedans değerleri, her
iki iletken sisteminin toprak empedansı kuplajından etkilenir (Şekil 2-19). Bu, özel önlemler alınmazsa,
empedans hesabı sonucunda ölçme hatalarına sebep olur. Dolayısıyla, bir paralel hat kompanzasyonu
etkinleştirilebilir. Bu sayede, paralel hattın toprak akımı, hat denkleminde dikkate alınır ve böylece kuplaj
etkisinin kompanzasyonu mümkün olur. Bu amaçla, paralel hattın toprak akımı röleye bağlanmalıdır. Bu
durumda, döngü denklemi Şekil 2-16’da görüldüğü gibi değiştirilir.
IL3 · ZL – IE · ZE – IEP · (Z0M/3) = UL3-E
Burada IEP paralel hattın toprak akımıdır, R0M/3RL ve X0M/3XL oranları da, çift devreli hattın geometrisine ve hat
güzergahındaki toprağın cinsine bağlı hat sabiteleridir. Cihazın ayarlanması sırasında, bu hat parametreleri diğer hat verileri ile birlikte- cihaza girilir.
Şekil 2-19
Çift devreli bir hatta toprak arızası
Paralel hat kompanzasyonu olmaksızın, paralel hattın toprak akımı, pek çok durumda, mesafe korumanın
menzil eşiğinin kısalmasına (yani, mesafe korumanın hatalı düşük menzil ölçüm yapmasına) yol açar. Bazı
durumlarda, -örneğin iki hat farklı baralarda sonlandırılmış ise ve toprak arızası da karşı baralardan birine
yakınsa (Şekil 2-19’de B barası) hatalı aşırı menzil ölçümü de mümkündür.
Paralel hat kompanzasyonu, sadece korunan hatta uygulanır. Kompanzasyon, paralel hattaki arızalar için, ciddi
bir aşırı menzil ölçümüne yol açacağından uygulanmayabilir. Bundan dolayı; Şekil 2-19 'da II No'lu konumunda
yer alan röle kompanze edilmemelidir
Bu sebepten, cihazda, her iki hattaki toprak akımlarının çapraz karşılaştırmasını yapan ek bir toprak akım
dengesi bulunur. Kompanzasyon, sadece paralel hattın toprak akımının korunan hattın toprak akımından çok
büyük olmadığı hat sonlarına uygulanır. Şekil 2-19 ’deki örnekte IE , IEP’den daha büyüktür: Dolayısıyla I no’lu
yerde ZM . IEP faktörü dahil edilerek kompanzasyon uygulanır, II no’lu yerde kompanzasyon uygulanmaz.
76
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Bir Arıza üzerine Kapama
Kesici bir tam kısa-devre üzerine elle kapatıldığında, mesafe koruma anlık bir açma komutu gönderebilir.
Parametre ayarıyla, bir elle kapama sonrası hangi kademenin/kademelerin ani açma yapmaya müsaade
edileceği belirlenebilir (bakınız Şekil 2-20). Hattın enerjilenmesi bilgisi (“Hattın kapatılması” girişi), hat
enerjilenmesi tanıma fonksiyonundan alınabilir.
Şekil 2-20
Bir arıza üzerine kesici kapaması
Mesafe koruma fonksiyonu 1201 no’lu MK FONKSIYONU adresinde ON- veya OFF’a ayarlanabilir.
Minimum Akım
Arıza tespiti için minimum akım Minimum If> (Adres 1202) beklenilen minimum kısa devre akımının (yaklaşık
% 10 ) altında ayarlanır. Diğer başlatma programları Adres 1611’de ayarlanır.
Toprak Arızası Tespiti
Ayar değeri 3I0> Eşiği (Adres 1203) yıldız-noktası topraklı sistemlerde, beklenilen minimum toprak arıza
akımının biraz altında ayarlanır. 3I0 akımı, akım trafoları setinin yıldız-noktası akımına eşit olan, faz akımlarının
|IL1 + IL2 + IL3|, toplamı olarak tanımlanmıştır. Topraksız sistemlerde, ayar değerinin çift toprak temaslı arızaları
için toprak akım değerinin altında olması önerilir.
3I0-karakteristiğinin eğimi için, genellikle 3I0>/ Ifmaks = 0,10 (Adres 1207) önerilir. Bu ayar ancak
DIGSI’nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
Adresler 1204 ve 1209 sadece topraklı sistemlere ilişkindir. Bu ayar topraksız sistemlerde anlamsızdır
dolayısıyla bu adreslere erişilemez.
3U0> Eşiği (Adres 1204) ayarlanırken, işletme asimetrilerinin bir başlatmaya yol açmamasına dikkat
edilmelidir. 3U0 faz-toprak gerilimlerin |UL1-E + UL2-E + UL3-E| toplamı olarak tanımlanmıştır. Eğer U0-ölçütü
kullanılmayacaksa, Adres 1204, ∞ olarak ayarlanır.
Topraklı sistemlerde, toprak arızası tespiti bir sıfır bileşen gerilim tespiti fonksiyonu ile tamamlanabilir. Bir
arızanın, sadece sıfır bileşen akım veya sadece sıfır bileşen gerilim eşiği aşıldığında veya her iki ölçüt de
karşılandığında tespit edilmesi belirlenebilir. 1209 no’lu T/A tanıma adresinde, iki ölçütün sadece biri geçerli
ise 3I0> VEYA 3U0> ayarı uygulanır. Eğer toprak arızası tespiti için her iki ölçütün de karşılanması isteniyorsa
3I0> VE 3U0> ayarı seçilir. Bu ayar ancak DIGSI’nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir. Eğer sadece
toprak akımı tespit edilmek isteniyorsa 3I0> VEYA 3U0> ve ayrıca 3U0> Eşiği (Adres 1204) ∞e ayarlanır.
77
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Not
1209 no’lu adresi T/A tanıma = 3I0> VE 3U0> ’a ayarlanmışsa, hiçbir koşulda 1204 no’lu 3U0> Eşiği
∞ ’a ayarlanmamalıdır, aksi takdirde toprak arızası tespiti artık mümkün olmaz.
Yalıtılmış veya denkleştirilmiş sistemlerde iki faz toprak arızaların toprak arızaları sıfır bileşen gerilim kullanarak
da mümkündür. Eşik değeri 1205 no’lu 3U0> KOMP/IZ. adresiyle ayarlanabilir. Eğer U0-ölçütü iki faz toprak
arızalarında kullanılmayacaksa, bu değer ∞ ’a ayarlanır.
İki faz toprak arızalarında toprak arızası tespiti U0-ölçütü ile sadece asimetrik, faz-faz gerilimlerde mümkündür.
1223 no’lu Uf-f denges. adresiyle, tek bir faz-toprak arızalarındaki besleme durumunda asimetrinin ne
büyüklükte olabileceği ayarlanabilir.
Eğer bir tek faz toprak arızası, arıza başlangıç transiyentleri takibi yüzünden toprak arızası tespitinin başlatma
alma riski I0-ölçütü yüzünden ilişkiliyse, Parametre T3I0 1FAZ (Adres 1206) ile tespit geciktirilebilir.
Seri Kompanzasyonlu Hatlarda Uygulama
Seri kompanzasyonlu hatlar ya da bunların yakınındaki uygulamalar için, (seri kapasitörlü hatlar) bütün
durumlarda yön tespitinin doğru olarak çalışmasını temin etmek için 1208 no’lu SERİ KOMP. adresi EVET
olarak ayarlanır. Seri kapasitörlerin yön tespitine etkisi, Altbölüm 2.2.2 ’de “Seri Kompanzasyonlu Hatlarda Yön
Tespiti” paragrafında açıklanmıştır.
Gecikme Zamanlarını Başlatma
Daha önce ölçme yöntemlerinin açıklamasında bahsedildiği gibi, her bir mesafe kademesi, kademe ve ilgili faza
ilişkin bir çıkış sinyali üretir. Kademe mantığı, bu kademe başlatmalarını diğer dahili ve harici sinyallerle
birleştirir. Mesafe kademe zamanları, ya hepsi beraber genel başlatma ile ya da arıza ilgili mesafe kademesi
içerisine girdiği an başlatılabilir. Parametre Zamanl. Başlat (Adres 1210), MK Baş. ile olağan ayarında
alıkonulabilir. Bu ayar, örneğin bir arabeslemenin açması dolayısıyla arızanın tipi veya seçilen ölçüm döngüsü
değişmiş olsa bile, bütün gecikme zamanlarının birlikte çalışmasını sağlar. Bu, aynı zamanda güç sistemindeki
diğer mesafe koruma rölelerinin de bu zaman başlatmasıyla çalışması durumunda tercih edilir. Özellikle zaman
koordinasyonunun önemli olduğu yerlerde, örneğin arıza yeri değişiminin kademe Z3 ’ün kademe Z2 ’ye, ayar
Kad. Baş. ile seçilmelidir.
Açma Karakteristiğinin Eğim Açısı
Açma karakteristiğinin grafiği, başka parametrelerle birlikte eğim açısı Mesafe Açısı (Adres 1211) ile
belirlenir. Açma karakteristikleri hakkında ayrıntılı bilgi, Altbölüm 2.2.2 ’de “Çalışma Poligonları” paragrafında
bulunmaktadır. Genellikle; burada, 1105 no’lu HAT AÇISI adresindeki (Altbölüm 2.1.4.1) hat açısı ayarıyla
aynı değer girilir. Bununla birlikte, hat açısına bakılmaksızın farklı bir açma karakteristiği eğim açısı seçmek de
mümkündür.
Paralel Hat Ölçülen Değer Düzeltimi (opsiyonel)
Çift devre düzenlenmiş iki hat arasında karşılıklı kuplaj, sadece cihaz bir çift devreli hatta uygulandığında ve
paralel hat kompanzasyonu gerçekleştirilmesi de düşünüldüğünde 7SA6 ’yı ilgilendirir. Bir önkoşul, paralel
hattın toprak akımının cihazın I4 akım ölçme girişine bağlanmış olması ve bunun da yapılandırma ayarlarında
röleye girilmiş olmasıdır. Bu durumda 1215 no’lu adreste Par. Hat Komp. = EVET ayarı (olağan ayar)
yapılmış olmalıdır.
Kuplaj çarpanları, paralel hat kompanzasyonu menzili için olduğu gibi (Altbölüm 2.1.4.1) genel koruma
verilerinin bir parçası olarak önceden ayarlanmış olmalıdır.
78
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Efektif Topraklı sistemlerde Çift Toprak Arızaları
Çift toprak arızası için döngü seçimi, 1221 no’lu 2F-T arızalar (iki fazlı toprak arızaları) adresinde yapılır.
Bu ayar, ancak DIGSI’nin İlave Ayarlar menüsünden değiştirilebilir. Bir çok durumda, özellikle büyük toprak
arıza dirençleri ile birlikte ileri fazdaki faz-toprak döngüsü aşırı menzil ölçüm yapmaya eğilimli olduğu için
İleri faz BLK ayarı (ileri fazın kilitlenmesi, olağan ayar) uygundur. Bazı durumlarda (faz-faz arıza direnci
faz-toprak dirençten daha büyük olduğunda), Geri faz BLK ayarı (geri fazın kilitlenmesi) daha uygun olabilir.
Bütün etkilenen fazların Bütün döngülerr ayarı ile değerlendirilmesi, maksimum yedeklik sağlar. Aynı
zamanda, Yalnız F-F Dön. ayarı ile sadece faz-faz döngülerini değerlendirmek de mümkündür. Bu, iki faztoprak arızalar için en büyük doğruluğu beraberinde getirir. Son olarak, sadece faz-toprak döngüleri geçerli
olarak belirlenebilir (Ayar Yalnız F-T Dön.).
Topraksız sistemlerde Çift Toprak Arızaları
Yalıtılmış veya denkleştirilmiş şebekelerde, tümüyle galvanik olarak birbirine bağlı sistemde çift toprak arızaları
için seçilen önceliğin tutarlı olması sağlanmalıdır. Çift toprak arızası önceliği, 1220 no’lu FAZ Tercihi2f-t
adresinde yapılır.
7SA6 sistemin farklı yerlerindeki iki toprak arızasını, birbirinden bağımsız olarak tespit edilebilir. FAZ
Tercihi2f-t = Bütün döngüler korunan hattaki her iki toprak arızasının da temizleneceği anlamına gelir.
Farklı bir öncelikle de birleştirilebilir. Örneğin bir trafo fiderinde, bir çift toprak arızasını takiben her iki arızadan
herhangi biri temizlenebilir. Sistemin geri kalanı için L1(L3) ÇEVR.siz sürekli geçerlidir.
Eğer yalıtılmış veya denkleştirilmiş sistemlerde bir tek faz toprak arızasını takiben arıza başlangıç transiyentleri
yüzünden toprak arızası tespitinin başlatma alma riski mevcutsa, T3I0 1FAZ parametresi (Adres 1206) ile
arıza tespiti geciktirilebilir. Genellikle önayar yeterlidir (0,04 s). Büyük denkleştirilmiş sistemlerde, zaman
gecikmesi artırılmalıdır. Eğer toprak akım eşiği, kalıcı durum koşullarında da aşılabiliyorsa, T3I0 1FAZ
parametresi ∞ ’a ayarlanır. Bu durumda, yüksek toprak akımlarında bile, artık tek faz başlatma mümkün
olmayacaktır. Bununla birlikte, çift toprak arızaları, öncelik moduna göre doğru olarak tespit edilir ve
değerlendirilir.
Kesicinin bir tam kısa-devre üzerine kapanması sırasında mesafe korumanın tepkisini belirlemek için, 1232
no’lu AÜK kademesi parametresi kullanılır. Ayar Aktif degil ,herhangi bir özel tepkinin olmayacağı, yani
bütün mesafe kademelerin ayarlanan kademe parametreleri ile çalışacağını belirtir. Kademe Z1B ayarı,
kesicinin kapanmasını takiben, Z1B aşırı menzil kademesi içerisindeki (bu kademe için belirtilen yönde) bütün
arızaların gecikmesiz olarak temizlenmesine sebep olur. Eğer Z1B yönsüz ayarlanmışsa, yine belirleyicidir,
ancak 1351 no’lu Çal. modu Z1B adresinde ayarlanan yöne bakılmayarak her iki yönde de çalışır. Ayar
BAŞLATMA , hattın enerjilenmesini takiben, her hangi bir kademe içerisinde tespit edilen bütün arızalar için (yani
mesafe korumanın genel başlatması ile), gecikmesiz açmanın etkinleştirileceği anlamına gelir.
Yük Bölgesi (sadece Empedans Başlatma için)
Uzun, çok yüklü hatlarda empedans başlatma fonksiyonu kullanıldığında, yük empedansının mesafe
korumanın açma karakteristiğinin içerisine girme riski mevcuttur. Ağır yük koşullarında mesafe koruma
tarafından istenmeyen başlatma riskini önlemek için, aşırı yükle böyle istenmeyen arıza tespitini dışarıda
bırakacak büyük R-menzilleriyle bir açma karakteristiği için bir yük trapezoidi karakteristiği ayarlanabilir. Bu yük
trapezoidi, diğer başlatma modlarına uygulanmaz; çünkü, bu modlarda açma poligonlarına başlatmadan sonra
müsaade edilir ve başlatma fonksiyonu da yük çalışmasıyla kısa-devre koşullarını güvenilir olarak birbirinden
ayırt eder. Bu yük bölgesi, açma karakteristiklerinin açıklamasında (bakınız Bölüm 2.2.2) ele alınmıştır.
R-Değeri R yük (Ø-E) (Adres 1241) faz-toprak döngülere ve R yük (Ø-Ø) (Adres 1243) de faz-faz
döngülere ilişkindir. Değerler, beklenen minimum yük empedansının biraz (yaklaşık % 10 ) altında ayarlanır.
Minimum yük empedansı, maksimum yük akımı ve minimum işletme geriliminde oluşur.
79
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Hesaplama Örneği:
110 kV, Havai hat 150 mm2 , Aşağıdaki verilerle:
Maksimum iletim gücü
Pmaks
= 100 MVA dolayısıyla
Imaks
= 525 A
Minimum işletme gerilimi
Umin
= 0,9 UN
Akım Trafosu
600 A/5 A
Gerilim Trafosu
110 kV/0,1 kV
Bu verilerden, minimum yük empedansı:
Bu değer, DIGSI çalışan bir PC ile parametreleme yapılıyorsa, doğrudan bir primer değer olarak girilebilir.
Sekonder değerlere çevrimi
% 10’luk bir emniyet payı eklenerek aşağıdaki değerler ayarlanabilir:
primer: R yük (Ø-Ø) = 97,98 Ω veya
sekonder: R yük (Ø-Ø) = 10,69 Ω.
Yük trapezoidinin phi yük (Ø-T) (Adres 1242) ve phi Y (Ø-Ø) (Adres 1244) kaplam açıları, (minimum
güç faktörü cos’nin karşılığı olan) maksimum yük açısından (yaklaşık 5°) büyük olmalıdır.
Hesaplama Örneği:
Minimum güç faktörü
cos φmin
= 0,63
φmaks
= 51°
Ayar değeri phi Y (Ø-Ø) = φmaks + 5° = 56°.
80
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Aşırı Akım-, U/I- ve U/I/φ- Başlatma
Sipariş edilen sürüme bağlı olarak, 7SA6 mesafe koruma bir dizi başlatma moduna sahiptir ve bunlar arasından
şebeke koşullarına en çok uyanı seçilebilir (ayrıca Ek’te Sipariş Verilerine bakın).
Eğer cihaz ayrı bir başlatma fonksiyonuna sahip değilse veya koruma fonksiyonlarının biçimlendirilmesi
sırasında (Bölüm 2.1.1.2) başlatma tipi olarak düşük empedans başlatma MK Baş. ile = Z< (quadr.)
(Adres 114) seçilmişse, aşağıdaki ayarlar gereksizdir ve dolayısıyla bunlara erişilemez.
Mevcut başlatma modları, Bölüm 2.2.1 ’de ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Eğer cihaz birkaç başlatma modu
seçeneğine sahipse, biçimlendirme sırasında 114 no’lu adreste bir seçim yapılmış olmalıdır. Aşağıda bütün
başlatma modları için parametreler verilmiş ve açıklanmıştır. Aşağıdaki ayarlarda, seçilmiş olan başlatma modu
için geçerli sadece ilgili parametreler görünür.
U/I(/φ)-başlatma modunda, gerilim ölçümü ve eğer mevcutsa faz-toprak ve faz-faz ölçme döngüleri için fazaçısı ölçümleri ayrı ayrı ayarlanabilir. 1601 no’lu PROGAM U/I adresi, faz-toprak ve faz-faz arızalar için hangi
döngü gerilimlerinin uygulanacağını bildirir:
Yıldız-noktası doğrudan topraklı şebekelerde, çoğu kez toprak arızaları için UPh-E topraksız arızalar için UPhPh gerilimlerinin kullanılması (Adres 1601 PROGAM U/I = LE:Uphe/LL:Uphp) tercih edilir. Bu mod, bütün
arızalar için maksimum duyarlığa sahiptir; ancak toprak arızası tespiti fonksiyonu ile toprak arızalarının kesin
tespitine gerek duyar (bakınız Bölüm 2.2.1). Aksi takdirde, bütün arıza tipleri için UPh-E gerilimlerinin
kullanılması (Adres 1601 PROGAM U/I = LE:Uphe/LL:Uphe), yararlı olabilir. Ancak, topraksız arızalar için,
Iph>> aşırı akım kademesi genellikle bu arızalarda başlatma aldığı için daha az bir duyarlığın olması peşinen
kabul edilir.
Yıldız-noktası düşük-direnç üzerinden topraklı şebekelerde; faz-faz arızalar aşırı akım başlatma ile tespit
edildiği için, U/I/φ-başlatması sadece faz-toprak arızalar için etkindir. Bu durumda, 1601 no’lu adresi PROGAM
U/I = LE:Uphe/LL:I>> olarak ayarlamak daha mantıklıdır.
Yalıtılmış veya denkleştirilmiş şebekelerde sadece faz-faz gerilimler kullanılarak U/I/φ-başlatması mümkündür
(Adres 1601 PROGAM U/I = LE:Uphp/LL:Uphp). Doğal olarak, bu bir fazlı toprak arızaları ile başlatmayı
devre dışı bırakır. Ayrıca doğru bir çift toprak arıza tespiti de sağlamaz. Dolayısıyla sadece küçük ölçekli
yalıtılmış kablo şebekeleri için uygundur.
Diğer iki genel ayar, nihai (genel başlatma) açma zamanlarına, yani bütün mesafe koruma kademe
menzillerinin dışındaki arızalar için en kötü durum senaryosunda açma zamanlarına ilişkindir. Nihai bir artçı
koruma olarak mesafe kademelerinin gecikme zamanlarının üzerinde ayarlanmalıdır (ayrıca mesafe
kademeleri için fonksiyon ayarlarının biçimlendirilmesine bakınız Bölüm 2.2.2.2).
Yönlü başlatma nihai açma zamanı İLERI Baş. GEC. (Adres 1602) sadece ileri yönde kısa-devrelerde ve
sadece başlatma sonrası arıza empedansı herhangi bir mesafe kademesinin menzili içerisinde değilse çalışır.
Yönsüz başlatma nihai açma zamanı Yönsüz baş.Gec. (Adres 1603) bütün arızalarda ve sadece başlatma
sonrası arıza empedansı herhangi bir mesafe kademesinin menzili içerisinde değilse çalışır.
81
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Aşırı Akım Başlatma
Aşırı akım başlatma için, beklenen maksimum işletme yük akımı belirleyicidir. Aşırı yük sebebiyle başlatma
olmamalıdır! Dolayısıyla If>> (Adres 1610) beklenen maksimum (aşırı) yük akımının (yakl. 1,2 kez) üzerinde
ayarlanmalıdır. Bu durumda, minimum kısa-devre akımı bu değerin üzerinde ise aşırı akım başlatma kullanılır.
Aksi takdirde, U/I-başlatması kullanılmalıdır.
Hesaplama Örneği::
Maksimum işletme akımı (aşırı yük de dahil), 680 A, akım trafo dönüştürme oranı 600 A/5 A, minimum kısadevre akımı 1200 A . Bu verilere göre, aşağıdaki ayarlar yapılır:
Iph>> = IL maks · 1,2 = 680 A · 1,2 = 816 A
Bu değer, 1200 A minimum kısa-devre akımının yeterince altındadır. DIGSI çalışan bir PC ile biçimlendirme
yapıldığında, bu değer, doğrudan primer değer olarak da girilebilir. Sekonder değerlere çevrimi
Minimum kısa-devre akımı, aynı zamanda (topraklı şebekelerde) toprak arızaları için veya sadece aşırı akım
başlatma kullanılıyorsa çift toprak arızalar için de uygulanır.
U/I(/φ)-Başlatma
Eğer minimum arıza akımı maksimum yük akımının (1,2 kadar bir güvenlik payı da dahil) altında ise, U/Ibaşlatması kullanılmalıdır. If>> ye göre maksimum yük akımı yine gözlemlenmelidir. Bu durumda Minimum
akım sınırı If> (Adres 1611) minimum arıza akımının (yaklaşık % 10 ) altında ayarlanır. Bu, aynı zamanda
toprak arızaları veya çift toprak arızaları sırasında faz akımlarına da uygulanır.
1630 no’lu 1FAZ ARIZALAR adresinde, topraklı bir şebekede toprak akımsız 1-faz başlatma sırasında bir faztoprak döngüsünün değerlendirilmesi seçilebilir (IE-PUTT). Eğer toprak arızalarında ölçme noktasından hiç
toprak akımı akmıyorsa veya cüzi bir toprak akım akışı varsa 1FAZ ARIZALAR = FAZ-TOPRAK ayarı yararlıdır.
1FAZ ARIZALAR = YALNIZ FAZ-FAZ ayarı ile, topraklı bir şebekede 1-faz başlatma durumunda ileri faz-faz
döngüsü ölçülür. Bu ayar ancak DIGSI’nin İlave Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
Ayarların anlamları, Şekil 2-21 ’de gösterilmiştir. If> (Bölüm a, Adres 1611) önceki bölümde açıklandığı gibi
minimum akımdır, If>> (Bölüm c) aşırı akım başlatma değeridir.
82
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Şekil 2-21
U/I/φ-Başlatma modu parametreleri
Açısal bağımlılık, çoğu durumda gereksizdir. Bu durumda, gerilime bağlı bölüm b geçerlidir ve dolayısıyla
karakteristik eğrisi a-b-c olacaktır. Uphe ile denetim yapıldığında, faz-toprak akım için gerilimler, gerilime bağlı
b bölümü için 1612 no’lu Uf-t (I>>) ve 1613 no’lu Uf-t (I>) adreslerinde girilir, Uphph ile denetim
yapıldığında, faz-faz için gerilimler, 1614 no’lu Uf-f (I>>) ve 1615 no’lu Uf-f (I>) adreslerinde ayarlanır.
İlgili ayarlar, başlatma moduna göre belirlenir (yukarıya bakın).
Karakteristik, beklenen maksimum yük akımında beklenen minimum gerilimin altında olacak şekilde
ayarlanmalıdır. Şüpheli durumunda U/I-karakteristiğine göre başlatma koşullarını kontrol edin.
83
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Açısal Bağımlılık
Eğer faz açısından bağımsız U/I-karakteristiği kullanılarak kısa-devre ile yük koşulları arasında bir ayrım her
zaman mümkün olmazsa, ilave olarak açıya bağımlı d-e bölümü kullanılabilir. Bu, küçük kaynak empedansları
ile birlikte uzun hatlar ve arabesleme olan hat bölümleri için gereklidir. Bu durumda, hat ucunda veya mesafe
korumanın üst (artçı) kademe menzilleri içerisinde bir kısa devrede lokal ölçülen gerilim sadece bir miktar
düşer. Bundan dolayı, arızanın tespiti için ek bir ölçüt olarak akım ve gerilim arasındaki açının kullanılması
gerekir.
Parametreler Uf-t (Iphi>) (Adres 1616) ve Uf-t (Iphi>) (Adres 1617) veya Uf-f (Iphi>) (Adres
1618), büyük açılar aralığında φKkarakteristiği belirler, yani kısa-devre açısal bölgesinde. Kısa-devre açısal
bölgesi φK K’yi belirleyen eşik açıları, 1620 no’lu phi > ve 1621 no’lu phi < adreslerinde ayarlanır. Kısadevre açısal bölgesi φK, bu iki açı arasındaki bölgedir. Aynı zamanda başlatma moduna göre gerekli gerilim
ayarları da (yukarıya bakın) gerekir.
Yük açısı bölgesi için, karakteristik, beklenen maksimum yük akımında beklenen minimum işletme geriliminin
altında olacak şekilde ayarlanır. φK kısa-devre açısal bölgesinde, yük akımının bu bölgede başlatmaya sebep
olmaması sağlanmalıdır. Eğer korunan hat üzerinden reaktif enerjinin iletilmesi gerekli ise, yine minimum
işletme geriliminde maksimum reaktif akımın başlatma bölgesi içerisinde, yani φK, kısa-devre açısal bölgesinde
olmaması sağlanmalıdır. Şüpheli durumunda U/I/φ-karakteristiğine göre başlatma koşullarını kontrol edin.
Büyük şebekeler için, bir aritmetik kısa-devre hesabının yapılması önerilir.
Alt eşik açısı phi > (Adres 1620) yük açısı ve kısa-devre açısı arasında olmalıdır. Dolayısıyla φL = arctan
(XL/RL) hat açısından daha küçük ayarlanmalıdır (yakl. 10° - 20°). Sonradan yük koşullarında açının
aşılmadığını kontrol edin. Eğer durum böyleyse, çünkü örneğin reaktif gücün hat üzeri taşınması gerekiyorsa,
gerilime bağlı d bölümündeki parametrelerin, yani Uf-t (Iphi>) ve Uf-t (Iphi>) veya Uf-f
(Iphi>)’nin reaktif gücün sonucu bir başlatma olması önlenmelidir (yukarı bakınız).
Üst eşik açısı phi <(Adres 1621) kritik değildir. Bütün durumlarda 100° - 120° ayarı yeterli olacaktır.
Açısal bağımlılık, yani büyük kısa-devre açıları için karakteristikte d ve e bölümleri ile duyarlığın artırılması,
1619 no’lu Adres ETKIN phi ile ileri yön (hat yönü) ile sınırlandırılabilir. Bu durumda ETKIN phi adresi
İleri olarak ayarlanır. Aksi takdirde ETKIN phi = ileri ve geri olağan ayarında bırakın. Bu ayar ancak
DIGSI’nin İlave Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
84
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
2.2.1.5 Ayarlar
Sonuna “A” harfi eklenmiş adresler, ancak DIGSI’nin İlave Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
Adr.
Parametre
1201
MK FONKSIYONU
1202
Minimum If>
1203
3I0> Esigi
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
ON
OFF
ON
Mesafe koruma
1A
0.05 .. 4.00 A
0.10 A
5A
0.25 .. 20.00 A
0.50 A
Mesafe ölçümü için faz
akim esigi
1A
0.05 .. 4.00 A
0.10 A
5A
0.25 .. 20.00 A
0.50 A
Nötr akim baslatma için
3I0 esigi
1204
3U0> Esigi
1 .. 100 V; ∞
5V
Sifir bls. gerilim bas. için
3U0 esigi
1205
3U0> KOMP/IZ.
10 .. 200 V; ∞
40 V
3U0> basl. (denkl./izole
yildiz noktasi)
1206
T3I0 1FAZ
0.00 .. 0.50 sn; ∞
0.04 sn
1 faz ar. geciktirme
(denkl./izole y.n.)
1207A
3I0>/ Ifmaks
0.05 .. 0.30
0.10
3I0>-bas. stabilizasyonu
(3I0>/If maks)
1208
SERI KOMP.
HAYIR
EVET
HAYIR
Seri kompanze hat
1209A
T/A tanima
3I0> VEYA 3U0>
3I0> VE 3U0>
3I0> VEYA 3U0>
Toprak ariza tanima kriteri
1210
Zamanl. Baslat
MK Bas. ile
Kad. Bas. ile
MK Bas. ile
Kademe zamanlayici
baslatma kosulu
1211
Mesafe Açisi
30 .. 90 °
85 °
Egim açisi, mesafe
karakteristigi
1212
R-rezerv
HAYIR
EVET
HAYIR
Ariza direnci için rezerv
1215
Par. Hat Komp.
HAYIR
EVET
EVET
Ortak kuplaj paralel hat
denklestirmesi
1220
FAZ Tercihi2f-t
L3(L1) ÇEVR.siz
L1(L3) ÇEVR.siz
L2(L1) ÇEVR.siz
L1(L2) ÇEVR.siz
L3(L2) ÇEVR.siz
L2(L3) ÇEVR.siz
L3 (L1) ÇEVR.li
L1 (L3) ÇEVR.li
Bütün döngüler
L3(L1) ÇEVR.siz
2f-t arizalar için faz tercihi
1221A
2F-T arizalar
Ileri faz BLK
Geri faz BLK
Bütün döngüler
Yalniz F-F Dön.
Yalniz F-T Dön.
Ileri faz BLK
2F-T arizalar için döngü
seçimi
1223
Uf-f denges.
5 .. 50 %
25 %
1f ar. tespiti için maks. Uf-f
denges.
85
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Adr.
Parametre
1232
AÜK kademesi
1241
R yük (Ø-E)
1242
ϕ yük (Ø-T)
1243
R yük (Ø-Ø)
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
BASLATMA
Kademe Z1B
Aktif degil
Z1B yönsüz
Aktif degil
AÜK sonrasi ani açma
1A
0.100 .. 600.000 Ω; ∞
8Ω
5A
0.020 .. 120.000 Ω; ∞
8Ω
R yük, minimum Yük
Empedansi (f-t)
20 .. 60 °
45 °
PHI yük, maksimum Yük
Açisi (f-t)
1A
0.100 .. 600.000 Ω; ∞
8Ω
5A
0.020 .. 120.000 Ω; ∞
8Ω
R yük, minimum Yük
Empedansi (f-f)
1244
ϕ Y (Ø-Ø)
20 .. 60 °
45 °
PHI yük, maksimum Yük
Açisi (f-f)
1305
T1-1faz
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.00 sn
T1-1faz, tek faz arizalar
için gecikme
1306
T1-çok fazli
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.00 sn
T1çok-faz, çok fazli ar. için
gecikme
1315
T2-1faz
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.30 sn
T2-1 faz, tek faz arizalar
için gecikme
1316
T2-çok fazli
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.30 sn
T2-çok-faz, çok fazli ar.
için gecikme
1317A
Açma 1faz Z2
HAYIR
EVET
HAYIR
Z2 arizalari için tek faz
açma
1325
T3 GECIKMESI
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.60 sn
T3 gecikmesi
1335
T4 GECIKMESI
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.90 sn
T4 gecikmesi
1345
T5 GEC.
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.90 sn
T5 gecikmesi
1355
T1B-1faz
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.00 sn
T1B-1 faz, tek faz arizalar
için gecikme
1356
T1B-çok fazli
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.00 sn
T1B-çok-faz, çok fazli ar.
için gecikme
1357
1. OTK -> Z1B
HAYIR
EVET
EVET
1. OTK (dah. veya har.)
öncesi Z1B etkin
1601
PROGAM U/I
LE:Uphe/LL:Uphp
LE:Uphp/LL:Uphp
LE:Uphe/LL:Uphe
LE:Uphe/LL:I>>
LE:Uphe/LL:Uphp
U/I baslatma
1602
ILERI Bas. GEC.
0.00 .. 30.00 sn; ∞
1.20 sn
Ileri yön BASLATMA açma
gecikmesi
1603
Yönsüz bas.Gec.
0.00 .. 30.00 sn; ∞
1.20 sn
Yönsüz BASLATMA açma
gecikmesi
1610
If>>
1A
0.25 .. 10.00 A
1.80 A
If>> çalisma (asiri akim)
5A
1.25 .. 50.00 A
9.00 A
1A
0.10 .. 4.00 A
0.20 A
5A
0.50 .. 20.00 A
1.00 A
20 .. 70 V
48 V
1611
1612
86
If>
Uf-t (I>>)
If> çalisma (minimum
akim)
If>>deDüsükgerilim(f-t)'
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Adr.
Parametre
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
1613
Uf-t (I>)
20 .. 70 V
48 V
If>deDüsükgerilim(f-t)'
1614
Uf-f (I>>)
40 .. 130 V
80 V
If>>deDüsükgerilim(f-f)'
1615
Uf-f (I>)
40 .. 130 V
80 V
If>deDüsükgerilim(f-f)'
1616
Uf-t (Iphi>)
1A
0.10 .. 8.00 A
0.50 A
5A
0.50 .. 40.00 A
2.50 A
Iphi> Çalisma
(phi>deminimumakim)'
1617
Uf-t (Iphi>)
20 .. 70 V
48 V
Iphi>deDüsükgerilim(f-t)'
1618
Uf-f (Iphi>)
40 .. 130 V
80 V
Iphi>deDüsükgerilim(f-f)'
1619A
ETKIN ϕ
ileri ve geri
Ileri
ileri ve geri
phi baslatmanin etkin yönü
1620
ϕ>
30 .. 60 °
50 °
PHI> baslatma (alt ayar
noktasi)
1621
ϕ<
90 .. 120 °
110 °
PHI< baslatma (üst ayar
noktasi)
1630A
1FAZ ARIZALAR
FAZ-TOPRAK
YALNIZ FAZ-FAZ
FAZ-TOPRAK
1 faz basl. döngüsü
seç.(topr.siz basl.)
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
3603
>MK BLK
EM
>Mesafe koruma BLOKLAMA
3611
>Z1B ETKINL.
EM
>Z1B ETKINL. (ayarlanan zaman gec. ile)
3613
>Z1Bani ETKINL.
EM
>Z1B ani ETKINL.. (Zaman Gecikmesiz)
3617
>Z4 Açma BLK
EM
>Z4 Açma BLOKLAMA
3618
>Z5 Açma BLK
EM
>Z5 Açma BLOKLAMA
3619
>Z4 F-Topr. BLK
EM
>F-T Döngüler için Z4 BLOKLAMA
3620
>Z5 F-Topr. BLK
EM
>F-T Döngüler için Z5 BLOKLAMA
3651
MK OFF
AM
Mesafe devre disi
3652
MK BLKdi.
AM
Mesafe BLOKLANDI
3653
MK AKTIF
AM
Mesafe AKTIF
3654
MK Hata K0(Z1)
AM
K0(Z1) veya Açi K0(Z1) ayar hatasi
3655
MK Hata K0(>Z1)
AM
K0(>Z1) veya Açi K0(>Z1) ayar hatasi
3671
MK BASLATMA
AM
Mesafe BASLATMA
3672
MK Baslatma L1
AM
Mesafe BASLATMA L1
3673
MK Baslatma L2
AM
Mesafe BASLATMA L2
3674
MK Baslatma L3
AM
Mesafe BASLATMA L3
3675
MK Baslatma E
AM
Mesafe BASLATMA Toprak
3681
MK Bas. 1f L1
AM
Mesafe Baslatma yalniz Faz L1
3682
MK Baslatma L1E
AM
Mesafe Baslatma L1E
3683
MK Bas. 1f L2
AM
3684
MK Baslatma L2E
AM
Mesafe Baslatma L2E
3685
MK Baslatma L12
AM
Mesafe Baslatma L12
3686
MK Bas. L12E
AM
Mesafe Baslatma L12E
3687
MK Bas. 1f L3
AM
3688
MK Baslatma L3E
AM
Mesafe Baslatma L3E
87
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
3689
MK Baslatma L31
AM
Mesafe Baslatma L31
3690
MK Bas. L31E
AM
3691
MK Baslatma L23
AM
Mesafe Baslatma L23
3692
MK Bas. L23E
AM
3693
MK Bas. L123
AM
Mesafe Baslatma L123
3694
MK Bas. L123E
AM
Mesafe Baslatma123E
3695
MK Bas. ϕ L1
AM
Mesafe: Phi faz L1 Baslatma
3696
MK Bas. ϕ L2
AM
3697
MK Bas. ϕ L3
AM
3701
MK Döngü L1-E i
AM
Mesafe Döngü L1E seçildi ileri
3702
MK Döngü L2-E i
AM
3703
MK Döngü L3-E i
AM
3704
MK Döngü L1-2 i
AM
Mesafe Döngü L12 seçildi ileri
3705
MK Döngü L2-3 i
AM
3706
MK Döngü L3-1 i
AM
3707
MK Döngü L1-E g
AM
Mesafe Döngü L1E seçildi geri
3708
MK Döngü L2-E g
AM
3709
MK Döngü L3-E g
AM
3710
MK Döngü L1-2 g
AM
Mesafe Döngü L12 seçildi geri
3711
MK Döngü L2-3 g
AM
3712
MK Döngü L3-1 g
AM
3713
MK Döngü L1E<->
AM
Mesafe Döngü L1E seçildi yönsüz
3714
MK Döngü L2E<->
AM
3715
MK Döngü L3E<->
AM
3716
MK Döngü L12<->
AM
Mesafe Döngü L12 seçildi yönsüz
3717
MK Döngü L23<->
AM
3718
MK Döngü L31<->
AM
3719
MK ileri
AM
Mesafe Baslatma ILERI
3720
MK geri
AM
Mesafe Baslatma GERI
3741
MK Z1 L1E
AM
Mesafe Baslatma Z1, Döngü L1E
3742
MK Z1 L2E
AM
3743
MK Z1 L3E
AM
3744
MK Z1 L12
AM
Mesafe Baslatma Z1, Döngü L12
3745
MK Z1 L23
AM
3746
MK Z1 L31
AM
3747
MK Z1B L1E
AM
Mesafe Baslatma Z1B, Döngü L1E
3748
MK Z1B L2E
AM
3749
MK Z1B L3E
AM
3750
MK Z1B L12
AM
Mesafe Baslatma Z1B, Döngü L12
3751
MK Z1B L23
AM
3752
MK Z1B L31
AM
3755
MK Baslatma Z2
AM
Mesafe Baslatma Z2
3758
MK Baslatma Z3
AM
Mesafe Baslatma Z3
3759
MK Baslatma Z4
AM
Mesafe Baslatma Z4
3760
MK Baslatma Z5
AM
Mesafe Baslatma Z5
3771
MK Z.Asimi T1
AM
Mesafe Zaman Asimi T1
88
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
3774
MK Z.Asimi T2
AM
3777
MK Z.Asimi T3
AM
3778
MK Z.Asimi T4
AM
3779
MK Z.Asimi T5
AM
3780
MK Z.Asimi T1B
AM
Mesafe Zaman Asimi T1B
3781
MK Z.Asimi Ti
AM
Mesafe Zaman Asimi Ileri BASLATMA
3782
MK Z.Asimi Tg
AM
Mesafe Zaman Asimi Yönsüz BASLATMA
3801
MK Genel Açma
AM
Mesafe koruma: Genel açma
3802
MK Açma 1f L1
AM
Mesafe AÇMA komutu - Yalniz Faz L1
3803
MK Açma 1f L2
AM
3804
MK Açma 1f L3
AM
3805
MK AÇMA 3faz
AM
Mesafe AÇMA komutu Faz L123
3811
MK Açma Z1/1f
AM
Mesafe AÇMA Kademe Z1 1 faz
3813
MK Açma Z1B 1f
AM
Mesafe AÇMA 1 faz Z1B
3816
MK Açma Z2/1f
AM
Mesafe AÇMA 1 faz Z2
3817
MK Açma Z2/3f
AM
3818
MK Açma Z3/3f
AM
3819
MK Açma Basl->
AM
Mesafe: Ariza tespiti ile Açma, ileri
3820
MK Açma <->
AM
Mesafe: Ariza tes. ile Açma, geri/yönsüz
3821
MK AÇMA 3faz Z4
AM
3822
MK AÇMA 3faz Z5
AM
3823
MK 3f AÇMA Z1tf
AM
Mesafe AÇMA 3faz Z1, bir fazli ariza ile
3824
MK 3f AÇMA Z1çf
AM
Mesafe AÇMA 3faz Z1, çok fazli ariza ile
3825
MK 3fAÇMA Z1Btf
AM
Mesafe AÇMA 3faz Z1B,bir fazli ariza ile
3826
MK 3fAÇMA Z1Bçf
AM
Mesafe AÇMA 3faz Z1B,çok fazli ariza ile
3850
MK AÇMA Z1B KS
AM
KS tertibi ile Z1B Mesafe Açma
89
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
2.2.2
Dört Kenarlı (quadrilateral) Mesafe Koruma (Opsiyonel)
Mesafe koruma bir poligonal açma karakteristiğine sahiptir. Sipariş edilen uygulamaya bağlı olarak (Sipariş
numarasının 10. rakamı = A) dairesel bir açma karakteristiğine dönüştürülebilir. Eğer sadece dairesel bir açma
karakteristiği arzu ediliyorsa, lütfen bir sonraki Bölüm 2.2.3 ’e geçin.
2.2.2.1 Çalışma Yöntemi
Çalışma Poligonları
Her bir arıza empedans döngüsü için, toplam olarak beş bağımsız ve ek bir denetimli kademe mevcuttur. Şekil
2-22 ’de, poligonların şekli örnek olarak gösterilmiştir. Birinci kademe gölgeli olarak gösterilmiş olup ileri
yöndedir. Üçüncü kademe geri yönde seçilmiştir.
Poligon, genel olarak koordinat eksenlerini R ve X değerleri ile kesen ve φMes eğim açısına sahip bir
paralelkenar ile tanımlanır. Yük empedansı bölgesini poligondan ayırmak için RYük ve φYük ayarlarına sahip bir
yük trapezoidi kullanılabilir. Eksen koordinatları R ve X her bir kademe için ayrı ayrı ayarlanabilir; φMes, RYük ve
φYük bütün kademeler için ortaktır. Paralelkenar, R-X koordinat sisteminin orijinine göre simetriktir. Ancak; yönlü
karakteristik, açma bölgesini istenilen dördünlerle sınırlar (aşağıda bakınız “Yön Tespiti” paragrafı)
R-menzili, toprak arızaları için daha büyük bir arıza direnci kaplamı elde etmek için, istenirse faz-faz ve faztoprak arızalar için ayrı olarak ayarlanabilir.
Birinci kademe Z1 için, açı değişikliğinden ve/veya her iki taraftan ortak arıza direnci üzerinden kısa-devreleri
beslemeden dolayı meydana gelebilecek aşırı menzil ölçüm hatalarını önlemek için, ayarlanabilir ek bir a eğimi
mevcuttur. Z1B ve daha yüksek kademeler için, bu eğim mevcut değildir.
90
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Şekil 2-22
Poligonal karakteristik (ayar değerleri, noktalarla belirtilmiştir)
Yön Tespiti
Her bir döngü için, kısa-devrenin yönünü tespit etmek için ayrıca bir empedans vektörü kullanılır. Genellikle,
mesafe hesabı için ZL kullanılır. Bununla birlikte, ölçülen değerlerin niteliğine bağlı olarak, değişik hesaplama
teknikleri kullanılır. Arıza başlangıcının hemen ardından, transiyentler ile kısa-devre gerilimi bozulur.
Dolayısıyla; bu durumda arıza başlangıcı öncesi belleğe alınmış gerilim kullanılır. Eğer (çok yakın arızalar
sırasında) kararlı-durum kısa-devre gerilimi, yön tespiti yapılamayacak kadar çok küçük ise, bir arızasız
gerilimle yön tespiti yapılır. Bu gerilim, teorik olarak hem faz-toprak ve hem de faz-faz döngüleri için gerçek
kısa-devre gerilimine diktir (Şekil 2-23), bundan dolayı, yön vektörü hesaplanırken gerilim 90° döndürülür. Tablo
2-9 ’da, arıza yönünün tespiti için, altı arıza döngüsüne atanan ölçülen değerler görülmektedir.
91
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Şekil 2-23
Harici olarak üretilen kısa devre açma akımlarının yön tespiti
Tablo 2-9
Arıza yönünün tespiti için gerilim ve akım değerleri
Döngü
Ölçülen Akım
(Yön)
Gerçek kısa-devre gerilimi
Arızasız gerilim
L1-E
IL1
UL1-E
UL2 - UL3
L2-E
IL2
UL2-E
UL3 - UL1
L3-E
IL3
UL3-E
UL1 - UL2
UL1-E
UL2 - UL3
UL2-E
UL3 - UL1
1)
IL1 -
L2-E1)
IL2 -
L1-E
IE1)
IE1)
IE1)
L3-E1)
IL3 -
UL3-E
UL1 - UL2
L1-L2
IL1 - IL2
UL1 - UL2
UL2-L3 - UL3-L1
L2-L3
IL2 - IL3
UL2 - UL3
UL3-L1 - UL1-L2
L3-L1
IL3 - IL1
UL3 - UL1
UL1-L2 - UL2-L3
1)
Toprak Empedansı Kompanzasyonu itibarıyle
Eğer yön ölçümü için yeterli büyüklükte ne bir ölçülen gerilim ne de bir belleğe alınmış gerilim mevcutsa, röle
İleri yönü seçer. Pratik olarak, bu durum, enerjisiz bir hat üzerine kesici kapatıldığında bu hatta da bir kısadevre mevcutsa (örneğin hat topraklı ise) meydana gelir.
Teorik kararlı-durum yön karakteristiği Şekil 2-24 ’te görülmektedir. Belleğe alınmış gerilimler kullanıldığında,
yön karakteristiğinin konumu, hem kaynak empedansına hem de arıza öncesi hattan iletilen yüke bağlıdır.
Dolayısıyla; yön karakteristiği, R-X diyagramında ilk dördünün sınırlarına göre bir güvenlik payı içerir
(Şekil 2-24).
92
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Şekil 2-24
R-X koordinat ekseninde yön karakteristiği
Her bir kademe İleri, Geri veya Yönsüz olarak ayarlanabildiği için, İleri ve Geri için farklı (merkezi
olarak aksedilmiş) yön karakteristikleri mevcuttur. Yönsüz bir kademe, şüphesiz bir yön karakteristiğine sahip
değildir. Onun için bütün açma bölgesi geçerlidir.
Yön Belirleme Karakteristikleri
Teorik olarak kararlı-durum yön karakteristiği Şekil 2-24 ’te görünen, arızalı döngü gerilimlerine uygulanır.
Dördün gerilimler veya belleğe alınmış gerilimler kullanıldığında, yön karakteristiğinin konumu, hem kaynak
empedansına hem de arıza öncesi hattan iletilen yüke bağlıdır.
Şekil 2-25 ’te, dördün veya belleğe alınmış gerilim kullanıldığında, yön karakteristiği görülmektedir. Ayrıca,
burada sadece kaynak empedansı hesaba katılmıştır (yük iletimi sıfır). Bu gerilimler, ilgili jeneratör gerilimi E
’ye eşit olduğundan ve arıza başlangıcında değişmediğinden, yön karakteristiği, empedans diyagramında, ZV1
= E1/I1 kaynak empedansı kadar kayar. F1 (Şekil 2-25a) arızası için, kısa-devre yeri ileri ve kaynak empedansı
geri yöndedir. Cihaz mahallinin (akım trafosu) ilerisindeki bütün arıza yerleri için, açık bir İleri kararı verilir
(Şekil 2-25b). Eğer akım yönü terslenmişse, yön karakteristiğinin pozisyonu, aniden değişir (Şekil 2-25c). Şimdi
ölçme mahallinden (akım trafolarından), I2 akımı akar, bu, kaynak empedansı ZV2 + ZL ile belirlenen ters yönde
bir I2 akımıdır. Hattan yük iletimi yapılıyorken, yön karakteristiği, kaynak empedansına ek olarak yük açısı
kadar kayabilir.
93
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Şekil 2-25
Dördün veya belleğe alınmış gerilimlerle yön karakteristiği
Seri Kompanzasyonlu Hatlarda Yön Tespiti
Yön karakteristiği ve karakteristiğin kaynak empedansı ile yer değiştirmesi, seri kapasitörlü hatlar için de
geçerlidir. Eğer lokal seri kapasitörlerin ilerisinde bir kısa-devre olmuşsa, koruma ark aralığı tutuşmadığı sürece
kısa-devre gerilimi terslenir (bakınız Şekil 2-26).
Şekil 2-26
Seri bir kapasitörün ilerisinde bir arızada gerilim karakteristiği
a)
Koruma ark aralığının tutuşması olmaksızın
b)
Koruma ark aralığının tutuşması ile
Mesafe koruma fonksiyonu, bundan dolayı yanlış bir yön tespit eder. Bu durumda, belleğe alınmış gerilimlerin
kullanılması, yönün doğru olarak tespit edilmesini sağlar (bakınız Şekil 2-27a).
Yön tespiti için arıza öncesi gerilim kullanıldığı için, yön karakteristiğinin uç noktaları, -her zaman seri
reaktanstan daha küçük olan- kapasitör reaktansı açık bir yön terslenmesine sebep olmayacak şekilde, kaynak
empedansına ve arıza öncesi besleme koşullarına göre yer değiştirir (Şekil 2-27b).
94
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Eğer kısa-devre, röle mahallinden (akım trafosu) bakıldığında kapasitörden önce ise, yön karakteristiğinin uç
noktaları diğer yöne kayar (Şekil 2-27c). Böylece, bu durumda da yön tespiti doğru olarak yapılmış olur.
Şekil 2-27
Seri kompanzasyonlu hatlarda yön tespiti
Başlatma ve Poligonlara Atama
I, U/I veya U/I/φ başlatma modları kullanıldığında, geçerli döngülerden hesaplanan empedanslar, başlatma
sonrası mesafe koruma için ayarlanan kademe karakteristiklerine atanır. Poligon sınırlarında kararsız sinyalleri
önlemek için, arıza empedansının poligonun içerisine düştüğü tespit edilir edilmez, karakteristik için, yaklaşık
% 5 bir histeresiz uygulanır, yani poligon sınırları bütün yönlerden % 5 kadar artırılır. Döngü bilgileri de faz
ayrımlı bildirimlere dönüşür.
Empedans başlatma kullanıldığında, hesaplanan döngü empedansları, yine mesafe koruma için ayarlanan
kademe karakteristiklerine atanır. Ancak bu defa açık bir başlatma sorgulaması yapılmaz. Mesafe korumanın
başlatma bölgesi, ilgili yön dikkate alınarak, ayarlanan en büyük poligonun eşiklerinden belirlenir. Burada da
döngü bilgileri de faz ayrımlı bildirimlere dönüşür.
Her bir kademe için “Başlatma”-sinyalleri üretilir ve faz bilgilerine, örneğin “MK Z1 L1 L1“ (dahili sinyal), Z1
kademesi ve L1 fazı için, dönüştürülür. Bu, her bir fazın ve kademenin ayrı bir başlatma bilgisi ile sağlanacağı
anlamına gelir. Bilgi, daha sonra kademe mantığı ve ek fonksiyonlar (örneğin sinyalleşme koruma mantığı,
Altbölüm 2.6) tarafından işlenir. Döngü bilgileri de faz ayrımlı bildirimlere dönüştürülür. Bir kademenin
“Başlatması” için diğer koşullar, arıza yönünün bu kademe için ayarlanan yöne karşılık olması ve bu kademenin
güç salınım tarafından kilitlenmemiş olmasıdır (bakınız Altbölüm 2.3). Ayrıca; mesafe koruma, kilitlenmiş veya
tamamen devreden çıkarılmış olmamalıdır. Şekil 2-28 tüm bu koşulları gösterir.
95
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Şekil 2-28
Bir kademe için müsaade mantığı (Z1 için örnek)
Toplam olarak, aşağıdaki kademeler mevcuttur:
Bağımsız kademeler:
• 1. X(Z1); R(Z1) F-F, RE(Z1) F-T ile 1’inci kademe Z1 (hızlı açma kademesi), T1-1faz veya T1-çok
fazlı ile geciktirilebilir,
• 2. X(Z2); R(Z2) F-F, RE(Z2) F-T ile 2’nci kademe Z2 (artçı kademe), T2-1faz veya T2-çok fazlı
ile geciktirilebilir,
• 3. X(Z3); R(Z3) F-F, RE(Z3) F-T ile 3’üncü kademe Z3 (artçı kademe), T3 GECİKMESİ ile
geciktirilebilir,
• 4. X(Z4); R(Z4) F-F, RE(Z4) F-T ile 4’üncü kademe Z4 (artç kademe), T4 GECİKMESİ ile geciktirilebilir,
• 5. X(Z5)+ (ileri) ve X(Z5)- (geri); R(Z5) F-F, RE(Z5) F-T ile 5’inci kademe Z5 (artçı kademe), T5 GEC.
ile geciktirilebilir.
Bağımlı (denetimli) Kademe:
•
96
X(Z1B); R(Z1B) F-F, RE(Z1B) F-T ile aşırı menzil kademesi Z1B, T1B-1faz veya T1B-çok fazlı
ile geciktirilebilir.
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Kademe Koordinasyon Planı
Elektriksel olarak birbirine bağlı tüm şebeke için kapsamlı bir kademe koordinasyon planı yapılmalıdır. Bu,
O/km olarak X primer reaktanslarıyla, hat uzunluklarını yansıtmalıdır. Mesafe kademelerinin menzilleri için, X
reaktansları belirleyici büyüklüktür.
Normalde; birinci kademe Z1, herhangi bir açma gecikmesi olmaksızın korunan hattın % 85 ’ini koruyacak
şekilde ayarlanır (yani T1 = 0,00 s). Koruma, bu kademe menzili içerisindeki arızaları, ek zaman gecikmesi
olmaksızın, kendi doğal çalışma zamanı içerisinde temizler.
Daha yüksek kademeler için, ilgili açma zamanları, art arda bir kademe aralığı kadar arttırılır. Kademe zaman
aralığı, toleransıyla birlikte kesici çalışma zamanını, koruma rölesinin reset olma süresini ve gecikme
sürelerinin tolerans sınırlarını kapsar. Normalde kademeler arasında 0,2 s - 0,4 s zaman farkı yeterlidir. Bir
sonraki menzil, komşu en kısa hattın % 80 ’ini koruyacak şekilde seçilir(bak. Şekil 2-42).
Şekil 2-29
Menzilin Ayarlanması- A cihazı için örnek s1, s2 örnek Korunan Hat Kısmı
Ayarların uygulanması için bir kişisel bilgisayar ve DIGSI kullanıldığında, bu ayarlar isteğe göre primer veya
sekonder değerler olarak girilebilir.
Sekonder büyüklüklerle parametreleme durumunda, koordinasyon planına göre hesaplanan primer değerler
akım ve gerilim trafolarının sekonder tarafına icra edilir. Genel olarak:
Buna göre; herhangi bir kademenin menzili, aşağıdaki denklemden hesaplanabilir:
Burada
NAT
= Akım trafo oranı
NGT
= Gerilim trafo oranı
97
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Hesaplama Örneği:
110 kV, Havai hat 150 mm2 verileriyle:
s (uzunluk)
= 35 km
R1/s
= 0,19 Ω/km
X1/s
= 0,42 Ω/km
R0/s
= 0,53 Ω/km
X0/s
= 1,19 Ω/km
Akım Trafosu
600 A/5 A
Gerilim Trafosu
110 kV/0,1 kV
Aşağıdaki hat verileri hesaplanır:
RL = 0,19 Ω/km . 35 km = 6,65 Ω
XL = 0,42 Ω/km . 35 km = 14,70 Ω
Birinci kademe için, hat uzunluğunun % 85 ’i bir ayar uygulanmalıdır, bu değer primer olarak:
X1prim = 0,85 · XL = 0,85 · 14,70 Ω = 12,49 Ω
veya sekonder olarak:
Direnç Toleransı
R direnç ayarı, arıza yerinde ek bir direnç olarak gözüken arıza direnci için bir pay sağlar. Bu değer, hat
iletkenlerinin empedanslarına eklenir. Bu direnç, ark direncini, arıza noktalarının toprak dağılım direncini, direk
adım direncini ve benzeri dirençleri kapsar. Ayar yapılırken bütün bu dirençler göz önünde bulundurulmalı,
ancak kesinlikle gerekenden büyük olmamalıdır. Uzun, aşırı yüklü hatlarda, ayar, yük empedansı bölgesine
uzanabilir. Bu durumda; aşırı yük koşullarında başlatma, yük trapezoidi ile önlenmelidir. Paragraf “Yük Bölgesi”
(sadece empedans başlatma için) ’e bakınız, Bölüm 2.2.1. Direnç toleransı, faz-faz ve ve faz-toprak arızalar
için ayrı ayrı ayarlanabilir. Bu sayede, örneğin toprak arızaları için daha büyük bir arıza direncinin ayarlanması
mümkün olur.
Havai hatlarda bu ayar için en önemli husus, ark direncidir. Kablolarda fark edilecek derecede bir ark oluşmaz.
Ancak, çok kısa kablolarda, bir lokal kablo başlığındaki ark arızasının, birinci kademenin ayar direnci içerisinde
olması gerekir.
Ark direnci kılavuz değeri ULB metre uzunluk başına yaklaşık. 2,5 kV ark uzunluğuna sahiptir.
Örnek:
Faz-faz arızalar için en fazla 8 kV bir ark gerilimi var sayılır (hat verileri yukarıdaki gibi). Eğer minimum primer
kısa-devre akımı 1000 A olarak öngörülmüşse, bu 8 Ω primer ark direncine karşılık olur. Birinci kademenin
direnç ayarı için; emniyet toleransı % 20 ile bu,
primer:
R1prim = 0,5 · RLB · 1,2 = 0,5 · 8 Ω · 1,2 = 4,8 Ω
veya sekonder:
98
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Denklemde, döngü empedansına eklendiği şekilde sadece ark direncinin yarısı uygulanmıştır. Çünkü, faz
başına empedansta ark direncinin sadece yarısı gözükür. Bu durumda bir ark direncinin mevcut olduğu
varsayıldığından, diğer uçtan gelen beslemenin dikkate alınmasına gerek yoktur.
Hattın kendi direncinin RL SIPROTEC 4 cihazlarında ayrıca hesaba katılmasına gerek yoktur. Çünkü,
poligonun eğim açısı Mesafe Açısı (Adres 1211), hat açısı HAT AÇISI (Adres 1105) ndan daha büyük
ayarlanmamış olduğu sürece zaten bu direnç poligon karakteristiğnin şekli vasıtasıyla hesaba katılmıştır.
Toprak arızaları için ayrı bir direnç toleransı ayarlanabilir. Şekil 2-30 ’de ilişkiler görülmektedir.
Şekil 2-30
Ark arızalarında mesafe korumanın rezistans ölçümü
Mesafe kademesinin ayarında R- yönünde maksimum ark direnci RLB tespit edilmelidir. Eğer kısa devre akımı,
toprak arızada bir ark daha yandığında, en küçük ise, ark direnci bu durumda maksimum olur.
Mesafe koruma tarafından ölçülmüş rezistans, toprak arızalarında aşağıdaki gibi (Kabul: I1 ve IE zıt fazlıdır):
ile
RRE
SIPROTEC Mesafe koruma tarafından ölçülen direnç
RL1
Arıza mahalline kadar hat direnci
RLB
Ark direnci
RE/RL
Mesafe korumada ayar değeri (Adresler 1116 ve 1118)
I2/I1
Toprak arıza akımlarının oranı kendi ucuna karşı ucun oranıdır. Mesafe korumanın doğru Rayarı için en elverişsiz durum bakılmalıdır. Eğer toprak arıza akımı karşı uçtan maksimum ise
ve toprak arıza akımı kendi ucunda minimum ise bu gerçekleşir. Ayrıca burada akımlar efektif
değerler olarak ve faz kaydırma olmadan olur. Eğer akım oranlarının büyüklüğü üzerine
bilgiler mevcut değilse, yaklaşık ’’3“ gibi bir değer kararlaştırılabilir. Taslak hatlarda karşı ucun
ihmal edilen beslemesi ile bu oran ’’0“dır.
RM
Havai hat sisteminin etkili direk adım direnci. Eğer direk adım direncinin büyüklüğüyle ilgili
bilgiler mevcut değilse, toprak iletkeni olan havai hatlar için bir değer olarak 3 Ω alınabilir
(ayrıca /5/).
99
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Aşağıdaki Ayar önerisi Mesafe kademesi Z1 ’in direnç toleransı için geçerlidir :
Burada
R1E
Mesafe korumadaki ayar değeri RE(Z1) F-T, Adres 1304
1,2
Emniyet toleransı % 20
Hattın kendi direncinin RL ayrıca hesaba katılmasına gerek yoktur. Çünkü, poligonun eğim açısı Mesafe
Açisi (Adres 1211), hat açısı HAT AÇISI (Adres 1105) ndan daha büyük ayarlanmadığı sürece zaten bu
direnç poligon karakteristiğinin şekli vasıtasıyla hesaba katılmıştır.
Örnek:
Ark uzunluğu 2 m
Minimum kısa-devre akımı 1,0 kA
Havai hat sisteminin etkili adım direnci 3 Ω
Burada
I2/I1
=3
RE/RL
= 0,6
Gerilim Trafosu
110 kV/0,1 kV
Akım Trafosu
600 A/5 A
Ark direnci için şu değerler bulunur:
ve Direk direnci için RM = 3 Ω
Rezistans ayarı için şu değerler bulunur
primer:
veya sekonder:
100
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Pratikte rezistans ayarının reaktans ayarına oranı aşağıdaki alanlarda bulunur (ayrıca /5/):
Pilot kablo çeşidi
R/X-Kademe ayarının oranı
Kısa kablo mesafeleri (yaklaşık 0,5 km-3 km) 3 - 5
Daha uzun kablo mesafeleri (> 3 km)
2-3
Kısa havai hat mesafeleri < 10 km
2-5
Havai hatlar < 100 km
1-2
Uzun havai hatlar 100 km - 200 km
0,5 - 1
Uzun yüksek gerilim hatları > 200 km
= 0,5
Not
Büyük R/X-oranlı kısa hatlarda kademe ayarı için şunlara dikkat edilmelidir: Akım ve gerilim trafolarının açı
hatası ölçülen empedansın R-ekseni yönünde döndürülmesine yol açar. Eğer poligon-, RE/RL- ve XE/XLayarları nedeniyle döngü menzili R-yönünde oranda X-yönüne kademe 1 için büyük ise, risk, dışsal arızanın
böylelikle 1. Kademeye kaydırılması riskini oluşturur. %85 lik bir kademe faktörü sadece R/X = 1 (Döngü
menzili) e kadar kullanılmalıdır. Daha büyük R/X ayarlarında indirgenmiş bir kademe faktörü kademe 1 için
aşağıdaki formüle göre hesaplanabilir (ayrıca /5/).
İndirgenmiş kademe faktörünün hesabı şöyle yapılır :
KF
= Kademe faktörü = Hattın uzunluğuna bağlı olarak Kademe 1’in menzili
R
= Kademe 1 için R yönünde döngü menzili = R1 · (1+RE/RL)
X
= Kademe 1 için X yönünde Döngü menzili = X1 · (1+XE/XL)
dU
= Gerilim trafosunun açı hatası (Tipik olarak: 1°)
dI
= Akım trafosunun açı hatası (Tipik olarak: 1°)
Alternatif olarak ya da ek olarak ayar 1307 KADEME Düşürme de, kademe 1’in poligonunun küçültülmesiyle
sıçramayı engellemek için kullanılabilir (bakınız Şekil 2-22).
Not
Küçük R/X-oranlı uzun hatlarda, ilgili kademe ayarlarının R menzilinin, buna ait X ayarının en az yaklaşık yarısı
büyüklüğünde olmasına dikkate edilmelidir. Kademe 1 ve aşırı menzil kademesi Z1B, mümkün en kısa hızlı
açma süresine ulaşılması için özel bir öneme sahiptir.
Z1’den Z5’e kadar Bağımsız Kademeler
Her bir kademenin çalışma modu İleri veya Geri veya Yönsüz olarak ayarlanabilir (Adres 1301 Çal.
modu Z1, 1311 Çal. modu Z2, 1321 Çal. modu Z3, 1331 Çal. modu Z4 ve 1341 Çal. modu Z5).
Bu, örneğin trafolar, jeneratör veya kublaj fiderleri için istenilen ileri yön, ters yön veya yönsüz birleşime imkan
verir. Beşinci kademe için, X-yönünde ileri veya geri yön için farklı menzil ayarlanabilir. İstenmeyen kademeler,
Aktif degil ayarıyla etkisiz kılınır.
Koordinasyon planından çıkarılan değerler, istenilen kademelerin her biri için ayrı ayrı ayarlanır. Ayar
parametreleri, her bir kademe için ayrı gruplandırılmıştır. Birinci kademe için, bunlar, R(Z1) F-F (Adres 1302)
poligonun faz-faz arızalar için uygulanan R kesişimi için, X(Z1) (Adres 1303) X kesişimi için (Menzil), RE(Z1)
F-T (Adres 1304) faz-toprak arızalar için uygulanan R kesişimi için ve gecikme zamanı ayarları.
101
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Eğer arıza mahallinde bir arıza direnci (Ark, Direk-Topraklı vb.) ölçülen empedans döngüsünde bir gerilim
düşüşüne sebep olursa, bu gerilim ve ölçülen döngü akımı arasındaki faz açısı farkı tespit edilen arıza yerinin
X-yönünde etkilenmesine yol açar. Parametre 1307 KADEME Düşürme ile kademe Z1’in üst sınırlamasını
1. Dördünde eğebilir (bakınız Şekil 2-22). Bu kademe 1 ’in korunan alanın dışındaki hatalarını engeller. Burada
sadece belirli bir şebeke- ve arıza durumu için detaylı bir hesaplama geçerli olduğundan ve isteğe bağlı birçok
karmaşık hesaplamalar ayarlamayı yapmak için gerekli olsa bile, burada kolaylaştırılmış fakat çok kere test
edilmiş bir uygulama önerilir:
Şekil 2-31
Açının ayar önerisi için eşdeğer devre şeması KADEME Düşürme.
Arıza mahallinde gerilim düşüşü:
UF = (IA + IB) á RF
Eğer IA ve IB aynı fazlı iseler, bu durumda UF da IA ile aynı fazlı olur. Bu durumda arıza direnci RF nedeniyle,
ölçülen X döngüde etkilenmez ve KADEME Düşürme 0°ye ayarlanabilir.
Pratikte IA ve IB aynı fazlı değildir, bu fark esasında UA ve UB nin faz farkından oluşur. Bu açı (yük açısı da denir)
bu nedenle KADEME Düşürme açısının belirlenmesinde kullanılır.
Şekil 2-32
102
Ayar önerisi 1307 KADEME Düşürme için, (Bu grafik 60° ’den daha büyük hat açılı havai hatlar için
geçerlidir. Kablolarda veya korunan teçhizatta küçük açı ile daha küçük bir ayar değeri seçilebilir)
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
1307 KADEME Düşürme için ayar değeri yapmak için, ilk olarak normal işletmede maksimum yük açısını tespit
etmek gerekir (Computersimulation). Bu bilgi mevcut değilse, batı Avrupa için yaklaşık 20° alınabilir. Diğer
bölgeler için daha az karışık sistemlerle daha büyük açılar da söz konusu olabilir. Şekil 2-32 ’de o zaman bu
yük açısına uyan eğri seçilir. R1/X1 (Kademe 1 Poligon) nin ayarlanan oranıyla daha sonra 1307 KADEME
Düşürme için uyan ayar değeri tespit edilir.
Örnek:
20°lik bir yük açısında ve R/X = 2,5 (R1 = 25 Ω, X1 = 10 Ω) un ayarında, 10° lik bir ayar 1307 KADEME
Düşürme için uygundur.
Birinci kademe içerisindeki bir fazlı ve çok fazlı arızalar için farklı gecikme zamanları ayarlanabilir: T1-1faz
(Adres 1305) ve T1-çok fazlı (Adres 1306). Birinci kademe, tipik olarak ek zaman gecikmesiz çalışacak
şekilde ayarlanır.
Diğer kademeler için, aynı şekilde aşağıdakiler uygulanır:
X(Z2) (Adres 1313), R(Z2) F-F (Adres 1312), RE(Z2) F-T (Adres 1314);
X(Z5)+ (Adres1343) ileri yön için, X(Z5)- (Adres 1346) geri yön için, R(Z5) F-F (Adres 1342), RE(Z5)
F-T (Adres 1344).
2. Kademe içerisindeki bir fazlı ve çok fazlı arızalar için, ayrı gecikme zamanları ayarlanabilir. Genel olarak
zamanlar aynı ayarlanabilir. Eğer çok fazlı arızalar sırasında kararlılık problemleri bekleniyorsa T2-çok
fazlı (Adres 1316) için daha kısa bir zaman gecikmesi ayarlanabilir; bir fazlı arızalar içinse daha yüksek bir
T2-1faz (Adres 1315) ayarına müsaade edilebilir.
Diğer kademe zamanları T3 GECIKMESI (Adres 1325), T4 GECIKMESI (Adres 1335) ve T5 GEC. (Adres
1345) parametreleri ile ayarlanır.
Eğer cihaz 1-kutup açma yapmaya elverişli ise, o zaman Z1 ve Z2 kademelerinde 1-kutup açma mümkündür.
1-kutup açma genellikle Z1 içerisindeki bir fazlı arızalara uygulanırken (eğer 1-kutup açma için diğer koşullar
da sağlanmışsa); bu aynı zamanda 1317 no’lu Açma 1faz Z2 adresi ile ikinci kademe için de seçilebilir.
Kademe 2’de 1-kutup açma, ancak bu adres EVET olarak ayarlanmışsa mümkündür. Varsayılan ayar
HAYIR’dır.
Not
Sadece Z1 ve Z1B, cihazın en kısa çalışma zamanları ile açmayı garanti ettiği için, ileri yönde ani (gecikmesiz)
açma için, her zaman 1’inci kademe Z1 kullanılmalıdır. Diğer kademeler ileri yönde kademelendirmede artan
şekilde sıralandırılmalıdır.
Geri yöndeki arızalar için, sadece Kademe Z3 , cihazın en kısa çalışma zamanı ile ani açmayı garanti ettiği için;
eğer geri yön için de ani (gecikmesiz) açma isteniyorsa bu kademe kullanılmalıdır. Bu ayar, aynı zamanda
sinyalleşme korumanın BLOKLAMA tertibi için de önerilir.
İkili giriş bildirimleri 3619 “>Z4 F-Topr. BLK“ ve 3620 “>Z5 F-Topr. BLK“ ile, Kademe Z4 ve Z5 faztoprak döngüsü için bloke edilir. Eğer bu kademelerin sürekli faz-toprak döngüsü için kilitlenmesi gerekiyorsa,
o zaman bu ikili giriş bildirimleri CFC yardımıyla sürekli mantıksal Değer 1’ e değiştirilmelidir.
Kademe Z5 bilhassa yönsüz başlatma kademesi olarak ayarlanır. Bu esnada diğer bütün kademeleri kapamalı
ve geri yönde yeterli bir menzili de olmalıdır. Bu mesafe korumanın hataya uygun başlatmasını garantiler ve en
elverişsiz şartlar altında arızalı döngünün gerçek doğruluğunu sağlar.
103
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Not
Eğer yönsüz mesafe kademesi gerekmiyorsa da, yine de Z5 yukarıdaki bakış açılarına göre ayarlanır. T5 in
sonsuza ayarlanması yoluyla bu kademeyle bir başlatmadan kaçınınız.
Z1B Denetimli Kademe
Aşırı menzil kademesi Z1B, denetimli bir kademedir. Z1’den Z5’e kadar olan normal kademeleri etkilemez.
Dolayısıyla bir kademe anahtarlaması olmaz; sadece ilgili ölçütler karşılandığında, aşırı menzil kademesi
etkinleştirilir veya etkisiz kılınır. 1351 no’lu adres Çal. modu Z1B = İleri, Geri veya Yönsüz çalışma modu
seçilebilir. Eğer bu kademe istenmiyorsa, Aktif değil ayarlanır (Adres 1351). Ayar seçenekleri, Z1’inkilerle
aynıdır: Adres 1352 R(Z1B) F-F, Adres 1353 X(Z1B), Adres 1354 RE(Z1B) F-T. Bir fazlı ve çok fazlı
arızalar için farklı gecikme zamanları ayarlanabilir: T1B-1faz (Adres 1355) ve T1B-çok fazlı (Adres
1356). Eğer Çal. modu Z1B adresi İleri veya Geri olarak ayarlanmışsa, Parametre 1232 AÜK
kademesi ,Z1B yönsüz ayarı ile bir arıza üzerine kapama durumunda bir yönsüz açma da mümkündür
(ayrıca bakınız Bölüm 2.2.1.4).
Z1B kademesi, genellikle otomatik tekrar kapama ve/veya sinyalleşme koruma tertipleri ile birlikte kullanılır. Bu
kademe, sinyalleşme koruma fonksiyonları (bakınız Bölüm 2.6) dahili otomatik tekrar kapama fonksiyonu ile
(eğer mevcutsa, bakınız Bölüm 2.14) dahili olarak veya bir ikili giriş üzerinden harici olarak etkinleştirilebilir.
Genellikle menzil korunan hattın en az % 120’sine ayarlanır. Üç uçlu hat uygulamalarında (“saplama fiderler”)
saplama noktası üzerinden ek bir besleme olması durumunda bile en uzun hat bölümünü kapsayacak kadar
uzun seçilmelidir. Gecikme zamanları, uygulama tipine göre ve genellikle sıfıra veya çok küçük bir zaman
gecikmesine ayarlanır. Sinyalleşme koruma karşılaştırma tertipleri ile birlikte kullanıldığında, başlatmaya bağlı
olması dikkate alınmalıdır (bakınız Paragraf “Mesafe Koruma Gerekleri“ Bölüm 2.6.14).
Eğer mesafe koruma otomatik tekrar kapama ile birlikte kullanılacaksa, bir hızlı tekrar kapama öncesi hangi
mesafe kademelerinin OTK nin başlatmasından önce etkin olacağı 1357 no’lu 1. OTK -> Z1B adresinde
belirtilir. Genellikle ilk koruma başlatmasından önce ilk tekrar kapama çevrimi için aşırı menzil kademesi Z1B
kullanılır (1. OTK -> Z1B = EVET). Bu 1. OTK -> Z1B HAYIR ayarı ile bastırılabilir. Bu durumda birinci
tekrar kapama çevrimi öncesi ve çevrim sırasında aşırı menzil kademesi Z1B ye müsaade edilmez. Z1, her
zaman etkindir. Otomatik tekrar kapama fonksiyonunun çalışma koşulu “>OTK kad.Etkinl“ (No 383) ikili
girişi üzerinden cihaza girilmişse, bu ayar ancak o zaman etkindir.
Kademeler Z4 ve Z5 , No 3619 “>Z4 F-Topr. BLK“ veya No 3620 “>Z5 F-Topr. BLK“ ikili giriş mesajları
yardımıyla faz-toprak döngüleri için kilitlenebilir. Eğer bu kademelerin sürekli faz-toprak döngüsü için
kilitlenmesi gerekiyorsa, o zaman bu ikili giriş bildirimleri CFC üzerinden sürekli mantıksal Değer 1’ e
değiştirilmelidir.
104
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
2.2.2.3 Ayarlar
Sonuna “A” harfi eklenmiş adresler, ancak DIGSI’nin “İlave Ayarlar” menüsünden değiştirilebilir.
Adr.
Parametre
1301
Çal. modu Z1
1302
R(Z1) F-F
1303
1304
X(Z1)
RE(Z1) F-T
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
Ileri
Geri
Yönsüz
Aktif degil
Ileri
Z1 Çalisma modu
1A
0.050 .. 600.000 Ω
1.250 Ω
5A
0.010 .. 120.000 Ω
0.250 Ω
R(Z1), f-f arizalar için
direnç
1A
0.050 .. 600.000 Ω
2.500 Ω
5A
0.010 .. 120.000 Ω
0.500 Ω
1A
0.050 .. 600.000 Ω
2.500 Ω
5A
0.010 .. 120.000 Ω
0.500 Ω
X(Z1), Reaktans
RE(Z1), f-t arizalar için
direnç
1305
T1-1faz
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.00 sn
için gecikme
1306
T1-çok fazli
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.00 sn
gecikme
1307
KADEME Düsürme
0 .. 45 °
0°
Kademe Düsürme Açisi
(yük denklestirme)
1311
Çal. modu Z2
Ileri
Geri
Yönsüz
Aktif degil
Ileri
Z2 Çalisma modu
1312
R(Z2) F-F
1A
0.050 .. 600.000 Ω
2.500 Ω
5A
0.010 .. 120.000 Ω
0.500 Ω
direnç
1A
0.050 .. 600.000 Ω
5.000 Ω
5A
0.010 .. 120.000 Ω
1.000 Ω
1A
0.050 .. 600.000 Ω
5.000 Ω
5A
0.010 .. 120.000 Ω
1.000 Ω
1313
1314
X(Z2)
RE(Z2) F-T
X(Z2), Reaktans
direnç
1315
T2-1faz
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.30 sn
için gecikme
1316
T2-çok fazli
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.30 sn
için gecikme
1317A
Açma 1faz Z2
HAYIR
EVET
HAYIR
açma
1321
Çal. modu Z3
Ileri
Geri
Yönsüz
Aktif degil
Geri
Z3 Çalisma modu
1322
R(Z3) F-F
1A
0.050 .. 600.000 Ω
5.000 Ω
5A
0.010 .. 120.000 Ω
1.000 Ω
direnç
105
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Adr.
1323
1324
Parametre
X(Z3)
RE(Z3) F-T
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
1A
0.050 .. 600.000 Ω
10.000 Ω
5A
0.010 .. 120.000 Ω
2.000 Ω
1A
0.050 .. 600.000 Ω
10.000 Ω
5A
0.010 .. 120.000 Ω
2.000 Ω
Açıklamalar
X(Z3), Reaktans
direnç
1325
T3 GECIKMESI
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.60 sn
T3 gecikmesi
1331
Çal. modu Z4
Ileri
Geri
Yönsüz
Aktif degil
Yönsüz
Z4 Çalisma modu
1332
R(Z4) F-F
1A
0.050 .. 600.000 Ω
12.000 Ω
5A
0.010 .. 120.000 Ω
2.400 Ω
direnç
1A
0.050 .. 600.000 Ω
12.000 Ω
5A
0.010 .. 120.000 Ω
2.400 Ω
1A
0.050 .. 600.000 Ω
12.000 Ω
5A
0.010 .. 120.000 Ω
2.400 Ω
1333
1334
X(Z4)
RE(Z4) F-T
X(Z4), Reaktans
direnç
1335
T4 GECIKMESI
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.90 sn
T4 gecikmesi
1341
Çal. modu Z5
Ileri
Geri
Yönsüz
Aktif degil
Aktif degil
Z5 Çalisma modu
1342
R(Z5) F-F
1A
0.050 .. 600.000 Ω
12.000 Ω
5A
0.010 .. 120.000 Ω
2.400 Ω
direnç
1A
0.050 .. 600.000 Ω
12.000 Ω
5A
0.010 .. 120.000 Ω
2.400 Ω
1A
0.050 .. 600.000 Ω
12.000 Ω
5A
0.010 .. 120.000 Ω
2.400 Ω
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.90 sn
T5 gecikmesi
1A
0.050 .. 600.000 Ω
4.000 Ω
X(Z5)-, Geri yön reaktansi
5A
0.010 .. 120.000 Ω
0.800 Ω
Ileri
Geri
Yönsüz
Aktif degil
Ileri
Z1B Çalisma modu (asiri
menzil kademesi)
1A
0.050 .. 600.000 Ω
1.500 Ω
5A
0.010 .. 120.000 Ω
0.300 Ω
R(Z1B), f-f arizalar için
direnç
1A
0.050 .. 600.000 Ω
3.000 Ω
5A
0.010 .. 120.000 Ω
0.600 Ω
1A
0.050 .. 600.000 Ω
3.000 Ω
5A
0.010 .. 120.000 Ω
0.600 Ω
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.00 sn
1343
1344
X(Z5)+
RE(Z5) F-T
1345
T5 GEC.
1346
X(Z5)-
1351
Çal. modu Z1B
1352
R(Z1B) F-F
1353
1354
1355
106
X(Z1B)
RE(Z1B) F-T
T1B-1faz
X(Z5)+, Ileri yön reaktansi
direnç
X(Z1B), Reaktans
RE(Z1B), f-t arizalar için
direnç
için gecikme
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Adr.
Parametre
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
1356
T1B-çok fazli
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.00 sn
için gecikme
1357
1. OTK -> Z1B
HAYIR
EVET
EVET
öncesi Z1B etkin
2.2.3
Mesafe kademeleri (Daire)
Mesafe koruma 7SA6 bir poligonal açma karakteristiğine sahiptir. Sipariş edilen uygulamaya bağlı olarak
(Sipariş numarasının 10. rakamı = A) dairesel bir açma karakteristiğine dönüştürülebilir. Eğer sadece poligonal
açma karakteristiği arzu ediliyorsa, Bölüm 2.2.2 'yi okuyun.
2.2.3.1 İşlevsel Açıklama
Ana daire
Her mesafe kademesi için ilgili kademe için açma karakteristiğini temsil eden bir empedans dairesi tanımlanır.
Bu R-X koordinat sisteminin orijini etrafında merkezi bir dairedir. Her bir arıza döngüsü için, toplam olarak
Z1’den Z5’e kadar beş bağımsız ve ek bir denetimli Z1B kademesi mevcuttur. Daire pozitif (ileri yön) ve negatif
(geri yön) empedans arasında karar veremediğinden, yön karakteristikleri açma alanını arzu edilen dördüne
sınırlar (bakınız aşağıya “Yön tespiti“). Şekil 2-33 ’de, empedans dairelerinin şekli örnek olarak gösterilmiştir.
Birinci kademe için daire gölgeli olarak gösterilmiş olup ileri yöndedir. Üçüncü kademe geri yönde seçilmiştir.
Kademe Z5 yönsüzdür.
Empedans dairesi kendi yarıçapı ile tanımlıdır, sabit Empedans Z = √
8R2 + X2 yer eğrilerini oluşturur. Yani yarıçap R-X-Diyagramında bir mesafe kademesinin menzilini belirler ve
kısa-devre açısı φk ’dan bağımsızdır.
Şekil 2-33
Daire karakteristiği
107
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Yüksek Direnç Toleransı
Daire karakteristiği kendi merkezi simetrisi ile sadece arızalarda denge noktasına yakın sınırlı bir direnç
toleransı içerir. Böylelikle — havai hatlarda — sadece ark dirençlerinin çok az dikkate alınması mümkündür.
Çok yakın arızalarda (X ≈ 0) arıza dirençleri R ayarlanan empedans Z ’nin büyüklüğüne kadar tespit edilebilir.
Bu, eğer ark direnci yerel son kilitlemede dairenin R- bölümüyle örtülü ise, uzun kablolarda yeterlidir. Kablonun
kendisinde fark edilecek derecede bir ark direnci oluşmaz.
Havai hatlarda denge noktasının yakınında uygun bir direnç toleransı elde etmek için, R-yönünde açma
karakteristiğinin genişletilmesi ayarlanabilir. Bu, eğer — kısa kablolarda — yükseltilmiş bir direnç toleransına
gerek duyulursa anlamlıdır. Bu durum, eğer kablonun yerel başlığındaki bir ark arızasının direnci denge
noktasında mesafe korumanın birinci kademesinin kablo empedansından daha büyük ise, söz konusu olur.
Direnç toleransının yükselmesi ayarlanabilir bir sınır açısı α altında hat açısına karşılık gelmesi gereken bir etki
gösterir. Şekil 2-34 1. Kademe için ve α = 60° örneğini gösterir. Açık gölgelendirilmiş empedans dairesininin
karşısında koyu renk gölgelendirilmiş alan direnç kazancıdır.
Şekil 2-34
Yüksek direnç toleransı örneği
Sınır açısı α her kademe için ayrı ayrı ayarlanabilir. Eğer bir kademe geri yönde ayarlandıysa, o zaman yüksek
direnç toleransı alanı da tabii ki koordinat orijininde yansır.
Direnç toleransının yükselmesi denkleme göre gerçekleşir
Burada
108
ZDenge
– Denge empedansı = Kademenin gerçek sınırı
Zr
– Ayarlanmış empedans = Ana dairenin yarıçapı
α
– Ayarlanmış sınır açısı = Açı, altında direnç toleransının etkin olduğu
φk
– Gerçek kısa-devre açısı = Hesaplanmış kısa-devre empedansının açısı
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Ayarlanmış sınır açısı α’da, denge noktası daha empedans dairesindedir: nedeniyle φk = α o zaman sin(α – α)
= 0, yani ZDenge = Zr. Daha büyük açılar için empedans dairesinin tanımı geçerlidir, orada direnç toleransının
yükselmesi anlamsız ve etkisizdir. Daha küçük açılar için direnç toleransı bu ifade kapsamında yükselir
sin(α – φk), φk = 0° yani sin α ölçüsünde.
Yük Bölgesi
Eğer empedans dairesi dolaylı başlatma yordamı olarak kullanılırsa, uzun aşırı yüklü hatlarda yük
empedansının mesafe korumanın açma karakteristiğinin içerisine girme riski mevcuttur. Ağır yük koşullarında
mesafe koruma tarafından istenmeyen başlatma riskini önlemek için, aşırı yükle böyle istenmeyen arıza
tespitini dışarıda bırakacak büyük R-menzilleriyle bir açma karakteristiği için bir yük trapezoidi karakteristiği
ayarlanabilir. Diğer başlatma uygulamalarında bu yük trapezoidi gerekmez, çünkü mesafe kademeleri sadece
başlatmadan sonra serbest bırakılır ve başlatmanın görevi burada yük koşulları ve kısa devre arasında seçimi
gerçekleştirmektir.
Yük trapezoidi, yük empedansı bölgesini daire karakteristiğinden keser (Şekil 2-35). 1. Kademe için şekilde
gösterildiği gibi, yükselmiş direnç toleransının bölgesine etki eder. Formu yük kesişimi RYük ve yük alan açısı
φYük tarafından belirlenir. Bu değerler bütün kademeler için ortaktır.
Şekil 2-35
Yük trapezoidi ile Daire Karakteristiği — Örnek
109
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Yön Tespiti
Her bir döngü için, kısa-devrenin yönünü tespit etmek için kısa-devre ölçüm değerlerinden hesaplanan bir
empedans vektörü kullanılır. Genellikle bu tespit edilmiş kısa devre empedansıdır ZK , mesafe hesabı için
olduğu gibi. Bununla birlikte, ölçülen değerlerin ’’Niteliğine’’ bağlı olarak, değişik hesaplama teknikleri kullanılır.
Arıza başlangıcının hemen ardından, transiyentler ile kısa-devre gerilimi bozulur/yayılır. Dolayısıyla; bu
durumda arıza başlangıcı öncesi belleğe alınmış gerilim kullanılır. Eğer (çok yakın arızalar sırasında) kalıcıdurum kısa-devre gerilimi, yön tespiti yapılamayacak kadar çok küçük ise, bir arızasız gerilimle yön tespiti
yapılır. Bu gerilim, teorik olarak hem faz-toprak ve hem de faz-faz döngüleri için gerçek kısa-devre gerilimine
diktir (Şekil 2-23), bundan dolayı, yön vektörü hesaplanırken gerilim 90° döndürülür. Tablo 2-10 ’da, arıza
yönünün tespiti için, altı arıza döngüsüne atanan ölçülen değerler görülmektedir.
Şekil 2-36
Harici olarak üretilen kısa devre açma akımlarının yön tespiti
Tablo 2-10
Arıza yönünün tespiti için akım ve gerilim değerlerinin ataması
Döngü
Arızalı Döngü gerilimi
Dördün gerilim
L1-E
IL1
UL1-E
UL2 - UL3
L2-E
IL2
UL2-E
UL3 - UL1
L3-E
IL3
UL3-E
UL1 - UL2
L1-E1)
IL1 - IE1)
UL1-E
UL2 - UL3
L2-E1)
IL2 -
UL2-E
UL3 - UL1
L3-E1)
IL3 -
IE1)
IE1)
UL3-E
UL1 - UL2
L1-L2
IL1 - IL2
UL1 - UL2
UL2-L3 - UL3-L1
L2-L3
IL2 - IL3
UL2 - UL3
UL3-L1 - UL1-L2
L3-L1
IL3 - IL1
UL3 - UL1
UL1-L2 - UL2-L3
1)
110
Ölçülen Akım
(Yön)
Toprak Empedansı Kompanzasyonu itibarıyle
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Eğer yön ölçümü için yeterli büyüklükte ne bir ölçülen gerilim ne de bir belleğe alınmış gerilim mevcutsa, röle
İleri yönü seçer. Pratik olarak, bu durum, enerjisiz bir hat üzerine kesici kapatıldığında bu hatta da bir kısadevre mevcutsa (örneğin hat topraklı ise) meydana gelir.
Teorik kalıcı-durum yön karakteristiği Şekil 2-37 ’te görülmektedir. Belleğe alınmış gerilimler kullanıldığında,
yön karakteristiğinin konumu, hem kaynak empedansına hem de arıza öncesi hattan iletilen yüke bağlıdır.
Dolayısıyla; yön karakteristiği, R-X diyagramında ilk dördünün sınırlarına göre bir güvenlik payı içerir.
Şekil 2-37
R-X koordinat ekseninde yön karakteristiği
Her bir kademe İleri, Geri veya Yönsüz olarak ayarlanabildiği için, İleri ve Geri için farklı (merkezi
olarak aksedilmiş) yön karakteristikleri mevcuttur. Yönsüz bir kademe, şüphesiz bir yön karakteristiğine sahip
değildir. Onun için bütün açma bölgesi geçerlidir.
Yönlü Ölçme Karakteristikleri
Teorik olarak kararlı-durum yön karakteristiği Şekil 2-37 ’de görünen, arızasız döngü gerilimlerine uygulanır.
Dördün veya belleğe alınmış gerilimler kullanıldığında, yön karakteristiğinin konumu, hem kaynak
empedansına hem de arıza öncesi hattan iletilen yüke bağlıdır.
Şekil 2-38 ’te, dördün veya belleğe alınmış gerilim kullanıldığında, yön karakteristiği görülmektedir. Ayrıca,
burada sadece kaynak empedansı hesaba katılmıştır (yük iletimi sıfır). Bu gerilimler, ilgili jeneratör gerilimi E ’ye
eşit olduğundan ve arıza başlangıcında değişmediğinden, yön karakteristiği, empedans diyagramında,
ZV1 = E1/I1 kaynak empedansı kadar kayar. F1 (Şekil 2-38a) arızası için, kısa-devre yeri ileri ve kaynak
empedansı geri yöndedir. Cihaz mahallinin (akım trafosu) ilerisindeki bütün arıza yerleri için, belirgin bir İleri
kararı verilir (Şekil 2-38b). Eğer akım yönü terslenmişse, yön karakteristiğinin pozisyonu, aniden değişir
(Şekil 2-38c). Şimdi ölçme mahallinden (akım trafolarından), I2 akımı akar, bu, kaynak empedansı ZV2 + ZL ile
belirlenen ters yönde bir I2 akımıdır. Hattan yük iletimi yapılıyorken, yön karakteristiği, kaynak empedansına ek
olarak yük açısı kadar kayabilir.
111
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Şekil 2-38
Dördün veya belleğe alınmış gerilimlerle yön karakteristiği
Seri Kompanzasyonlu Hatlarda Yön Tespiti
Yön karakteristiği ve karakteristiğin kaynak empedansı ile yer değiştirmesi, seri kapasitörlü hatlar için de
geçerlidir. Eğer lokal seri kapasitörlerin ilerisinde bir kısa-devre olmuşsa, koruma ark aralığı tutuşmadığı sürece
kısa-devre gerilimi terslenir (bakınız Şekil 2-39).
Şekil 2-39
Bir kapasitörün ilerisinde bir arızada gerilim karakteristiği
a)
Koruma ark aralığının tutuşması olmaksızın
b)
Koruma ark aralığının tutuşması ile
Mesafe koruma fonksiyonu, bundan dolayı yanlış bir yön tespit eder. Bu durumda, belleğe alınmış gerilimlerin
kullanılması, yönün doğru olarak tespit edilmesini sağlar (bakınız Şekil 2-40a).
Yön tespiti için arıza öncesi gerilim kullanıldığı için, yön karakteristiğinin uç noktaları, -her zaman seri
reaktanstan daha küçük olan- kapasitör reaktansı açık bir yön terslenmesine sebep olmayacak şekilde, kaynak
empedansına ve arıza öncesi besleme koşullarına göre yer değiştirir (Şekil 2-40b).
112
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Eğer kısa-devre, röle mahallinden (akım trafosu) bakıldığında kapasitörden önce ise, yön karakteristiğinin uç
noktaları diğer yöne kayar (Şekil 2-40c). Böylece, bu durumda da yön tespiti doğru olarak yapılmış olur.
Şekil 2-40
Seri kompanzasyonlu hatlarda yön tespiti
Açma bölgesine başlatma ve atama
Eğer koruma fonksiyonlarının biçimlendirilmesinde net ve kesin bir başlatma yordamı seçildiyse, başlatılmış
döngülerden hesaplanan empedanslar başlatmadan sonra mesafe kademeleri için ayarlanmış karakteristiklere
atanır. Yani, başlatma yordamının kullanımında I>, U/I veya U/I/φ başlatma yoluyla geçerli bulunan döngüler
dikkate alınır. Döngü bilgileri de faz ayrımlı bildirimlere dönüşür.
Empedans başlatma kullanıldığında, hesaplanan döngü empedansları, yine mesafe koruma için ayarlanan
kademe karakteristiklerine atanır. Ancak bu defa açık bir başlatma sorgulaması yapılmaz. Mesafe korumanın
başlatma bölgesi, ilgili yön dikkate alınarak, ayarlanan en büyük açma bölgesinin eşiklerinden belirlenir.
Karakteristiğin sınırlarında kararsız sinyalleri önlemek için, arıza empedansının açma bölgesinin içerisine
düştüğü tespit edilir edilmez, karakteristik için, yaklaşık % 5 bir histeresiz uygulanır, yani sınırları bütün
yönlerden % 5 kadar artırılır. Burada da döngü bilgileri de faz ayrımlı bildirimlere dönüşür.
Her bir kademe için de ’’Başlatma’’-sinyalleri üretilir ve faz bilgilerine, örneğin “Mesafe Başlatma Z1 L1“ Z1
kademesi ve L1 fazı için dönüştürülür. Bu, her bir fazın ve kademenin ayrı bir başlatma bilgisi ile sağlanacağı
anlamına gelir. Bilgi, daha sonra kademe mantığı ve ek fonksiyonlar (örneğin sinyalleşme koruma mantığı,
Altbölüm 2.6) tarafından işlenir. Döngü bilgileri de faz ayrımlı bildirimlere dönüştürülür. Bir kademenin
“Başlatması” için diğer koşullar, arıza yönünün bu kademe için ayarlanan yöne karşılık olması ve bu kademenin
güç salınım tarafından kilitlenmemiş olmasıdır (bakınız Altbölüm 2.3). Ayrıca; mesafe koruma, kilitlenmiş veya
tamamen devreden çıkarılmış olmamalıdır. Şekil 2-41 tüm bu koşulları 1. Kademe için gösterir.
113
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Şekil 2-41
Bir kademe için müsaade mantığı (Z1 için örnek)
Toplam olarak, aşağıdaki kademeler mevcuttur:
Bağımsız kademeler:
• 1. Kademe (hızlı açma kademesi) Z1 daire yarıçapı ZR(Z1) ile; T1-1faz veya T1-çok fazlı ile
geciktirilebilir,
• 2. Kademe (artçı kademe) Z2 daire yarıçapı ZR(Z2) ile; T2-1faz veya T2-çok fazlı ile geciktirilebilir,
• 3. Kademe (artçı kademe) Z3 daire yarıçapı ZR(Z3) ile; T3 GECİKMESI ile geciktirilebilir,
• 4. Kademe (artçı kademe) Z4 daire yarıçapı ZR(Z4) ile; T4 GECİKMESI ile geciktirilebilir,
• 5. Kademe (artçı kademe) Z5 daire yarıçapı ZR(Z5) ile; T5 GEC. ile geciktirilebilir.
Bağımlı (denetimli) Kademe:
• Aşırı menzil kademesi Z1B daire yarıçapı ZR(Z1B) ile; T1B-1faz veya T1B-çok fazlı ile geciktirilebilir.
Her kademe için ayrı ayrı sınır açısı yükseltilmiş direnç toleransı için belirlenebilir, bu; direnç toleransının 1212
no’lu R-rezerv adresinde, EVET olarak ayarlanmasıyla gerçekleşir.
114
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Kademe Koordinasyon Planı
Elektriksel olarak birbirine bağlı tüm şebeke için kapsamlı bir kademe koordinasyon planı oluşturulması önerilir.
Bu, Ω/Faz olarak Z primer empedanslarıyla, hat uzunluklarını yansıtmalıdır. Z empedansları daire yarıçaplarını
belirler ve mesafe kademelerinin menzilleri için ölçüdürler.
Normalde; birinci kademe Z1, herhangi bir açma gecikmesi olmaksızın korunan hattın % 85 ’ini koruyacak
şekilde ayarlanır (yani T1 = 0,00 s). Koruma, bu kademe menzili içerisindeki arızaları, ek zaman gecikmesi
olmaksızın, kendi doğal çalışma zamanı içerisinde temizler.
Daha yüksek kademeler için, ilgili açma zamanları, art arda bir kademe aralığı kadar arttırılır. Kademe zaman
aralığı, toleransıyla birlikte kesici çalışma zamanını, koruma rölesinin reset olma süresini ve gecikme
sürelerinin tolerans sınırlarını kapsar. Normalde kademeler arasında 0,2 s - 0,4 s zaman farkı yeterlidir. Bir
sonraki menzil, komşu en kısa hattın % 80 ’ini koruyacak şekilde seçilir (bak. Şekil 2-42).
Şekil 2-42
Menzilin Ayarlanması - A cihazı için örnek s1, s2 Korunan Hat
sekonder değerler olarak girilebilir.
Sekonder büyüklüklerle parametreleme durumunda, koordinasyon planına göre hesaplanan primer değerler
akım ve gerilim trafolarının sekonder tarafına icra edilir. Genel olarak:
Buna göre; herhangi bir kademenin menzili, aşağıdaki denklemden hesaplanabilir:
Burada
NAT
= Akım trafo oranı
NGT
= Gerilim trafosu dönüşüm oranı
115
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Hesaplama Örneği:
Kuşaklı kablo 10 kV , Al-Kılıf 3 x 120 mm2 verileriyle:
s (uzunluk)
= 8,5 km
R1/s
= 0,15 Ω/km
X1/s
= 0,10 Ω/km
R0/s
= 0,83 Ω/km
X0/s
= 0,31 Ω/km
Akım Trafosu
500 A/5 A
Gerilim Trafosu
10 kV/0,1 kV
Aşağıdaki hat verileri hesaplanır:
ZL = √0,152 + 0,102 Ω/km · 8,5 km = 0,18 Ω/km · 8,5 km = 1,53 Ω
Birinci kademe için, hat uzunluğunun % 85 ’i bir ayar uygulanmalıdır, bu değer primer olarak:
Z1prim = 0,85 · ZL = 0,85 á 1,53 O = 1,30 Ω
veya sekonder:
116
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Direnç Toleransı
Empedans dairesinin doğal direnç toleransı yatay mesafede daire çevresinin hat doğrularından oluşur.
Havai hatlarda bununla bir arıza direncinin (ark direnci) bulunması durumunda mesafe kademelerinin bir
altında kalma olur, direnç toleransı denge noktasında sıfır olduğu için, ancak bundan sonra koordinat orijini
yönünde hızlı şekilde artar (Şekil 2-43).
Şekil 2-43
Havai hatlarda empedans dairesinin direnç toleransı
Zr
— Ayarlanmış menzil
ZL
— Hat empedansı
φL
— Hat açısı
RL
— Ark direnci
Zk
— Kısa-devre empedansı
φk
— Kısa-devre açısı
Direnç Toleransı RL bu durumda hat açısına ve mesafe kademesinin müsaade edilebilen hatalı ölçümüne
bağlıdır. φL = 80° hat açısında ve % 10 menzil altında (Underreach) örneğin denge empedansının % 30’u eder
(Tablo 2-11).
Tablo 2-11
Empedans dairesinde direnç toleransı
Hat açısı φL
Direnç toloeransı RL müsaade edilebilen Underreach
10 %
15 %
20 %
85°
36 %
45 %
53 %
80°
30 %
40 %
47 %
75°
26 %
35 %
42 %
70°
22 %
31 %
38 %
65°
19 %
27 %
35 %
60°
17 %
25 %
32 %
Bütün %-Veriler Denge empedansı ile ilgilidir (= Daire yarıçapı)
117
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Kablolarda denge noktasının yakınındaki direnç toleransı değil, lokal direnç toleransı ilgilidir. Kabloda pratik
olarak kendi ark direnci mümkün olmadığından, direnç toleransı sadece bir lokal kablo başlığı bölgesindeki ark
arızası dikkate alınmalıdır (Şekil 2-44).
Empedans dairesi bu sırada denge empedansının olduğu büyüklüğe kadar arıza dirençlerini kompanze eder
(Şekil 2-45).
118
Şekil 2-44
Lokal başlıkta ark arızalı kablo çıkışı
Şekil 2-45
Kablolarda empedans dairesinin lokal direnç toleransı
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Yüksek Direnç Toleransı
Arıza direnci için pay yükseltmek için, 1212 no’lu R-rezerv adresinde yüksek direnç toleransı EVET olarak
ayarlanır. Bu durumda empedans dairesi R-Yönünde bir genişletme ile tamamlanır (Şekil 2-46). Bu esnada α
açısı geçidi, empedans dairesinden yüksek direnç toleransının eğrisi üzerine belirler.
Şekil 2-46
Yüksek direnç toleransı örneği
Bu genişleme hem denge noktasının yakınında hem de montaj konumu yakınında yüksek bir direnç toleransına
neden olur. Genişletme eğrisinin kubbesi X-Yönünde bir menzil aşılmasını (Overreach) gerektirir, ancak belli
bir dereceye kadar sınırlara müsaade edilebilir, çünkü denge sınırının zaten bir sonraki istasyona en fazla % 15
bir güvenlik payı vardır, yani hat ucuna.
α Sınır açılarında (örneğin Parametre ALFA(Z1), Adres 1503, 1. Kademe için) 45° ve bunun altında hiçbir
genişleme belirleyen menzil aşılması yoktur. a ne kadar büyük ayarlanırsa, muhtemel menzil aşılması da o
kadar büyük olur. Şekil 2-47 farklı α açılarında açma karakteristiğinin şeklini kalitatif olarak gösterilir.
Şekil 2-47
Yüksek direnç toleransında açma karakteristiğinin kalitatif çalışma sırası
119
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Menzil aşılması ve direnç toleransı hem hat açısı hem de α ayar açısına bağlı olduğundan, aşağıdaki birkaç
yardımcı değer verilmelidir.
Havai hatlarda direnç toleransını birinci sırada denge noktası yakınındaki ark direnci kısa devreleri ilgilendirir.
a sınır açısı (örneğin Parametre ALFA(Z1), Adres 1503, 1. Kademe için), yüksek bir direnç toleransı
müsaadesi olmayan yüksek menzil aşılması etkin olacak şekilde seçilir.
1. ALPHA açısı hat açısından daha büyük ayarlanmış olmamalıdır.
2. ALPHA açısı 75°’nin üzerinde ayarlanmış olmamalıdır.
Aksi takdirde ark arızalarında yüksek bir menzil aşılması oluşabilir. Tablo 2-12 yaklaşık menzil aşılmasıyla ilgili
birkaç örnek bağlantıyı gösterir, yüksek direnç toleransı ayarı şartıyla.
Tablo 2-12
Yüksek direnç toleransında yaklaşık menzil aşılması
Ayar ALPHA
Bir hat açısında ark arızasıyla uygun menzil aşılması
90°
75°
1)
10 %
85°
11 %
80°
12 %
75°
14 %
70°
65°
60°
55°
50°
1)
1)
1)
1)
—1)
1)
—
—
1)
—
1)
—
70°
3%
4%
5%
7%
10 %
—
—
—
—1)
65°
0%
0%
0%
0%
3%
7%
—1)
—1)
—1)
1)
—1)
60°
0%
0%
0%
0%
0%
0%
4%
—
55°
0%
0%
0%
0%
0%
0%
0%
2%
—1)
50°
0%
0%
0%
0%
0%
0%
0%
0%
1%
Burada koşul α = φL yerine getirilmemiş
Direnç toleransının değeri RL , ana dairede olduğu gibi, hat açısına ve müsaade edilen mesafe kademesine
bağlıdır (bakınız Şekil 2-46). Tablo 2-13 yaklaşık direnç toleransını % 15’lik müsaade edilebilir menzil değeri
altında gösterir.
Tablo 2-13
Yüksek bir direnç toleransının ayarında direnç toleransı
Ayar ALPHA
Direnç toleransı RL % 15’lik müsaade edilebilir menzil altı için, hat açıları
90°
85°
80°
75°
70°
65°
60°
55°
50°
75°
148 %
141 %
135 %
129 %
—1)
—1)
—1)
—1)
—1)
70°
137 %
131 %
125 %
120 %
116 %
—1)
—1)
—1)
—1)
65°
125 %
118 %
112 %
108 %
105 %
102 %
—1)
—1)
—1)
—1)
60°
107 %
100 %
96 %
93 %
91 %
90 %
89 %
—1)
55°
—2)
—2)
59 %
86 %
71 %
73 %
75 %
77 %
—1)
50°
2)
2)
36 %
55 %
61 %
65 %
—
—
2)
—
—
2)
—
2)
Bütün %-Verileri ayarlanmış denge empedansıyla (=Daire yarıçapı) ilgilidir
1)
Burada koşul α = φL yerine getirilmemiş
2)
Menzil altı % 15’ den büyük
Kablolarda denge noktasının yakınındaki direnç toleransı değil, lokal direnç toleransı ilgilidir, yani φk = 0° için.
Burada da ALPHA açısı, bir menzil aşılmasını önlemek için hat açısından daha büyük ayarlanmış olmamalıdır.
Direnç toleransı genişletilmiş başlatma eğrisinin R-koordinat ekseninden (X=0) bulunur. Tablo 2-14 çeşitli
ALPHA ayarları için bazı değerleri gösterir. İstenilen değerler için şu formülden
RL = Zr · (1 + sina)
burada Zr = Ayarlanmış menzil (Empedans)
hesaplanır. Hat açısı gerçek direnç toleransında bir rol oynamaz. Burada yine önkoşul, empedansın daire
yarıçapının korunan hat mesafesine karşılık gelmesidir, yani ayar yaklaşık kablo empedansının % 85’idir.
120
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Tablo 2-14
Yüksek ayarlanmış bir direnç toleransında lokal direnç toleransı
Ayar α
Direnç toleransı RL X = 0 durumunda
75°
196 %
70°
193 %
65°
190 %
60°
186 %
55°
181 %
50°
176 %
45°
170 %
40°
164 %
35°
157 %
30°
150 %
25°
142 %
20°
134 %
15°
125 %
10°
117 %
Bütün %-Veriler Denge empedansı ile ilgilidir (= Daire yarıçapı)
1. Kademeye nazaran daha yüksek kademeler için genel olarak düşük bir direnç toleransı anlamlıdır
(empedans menziline bağlı olarak). Buna ALPHA sınır açısı daha küçük ayarlanarak ulaşılır.
Z1’den Z5’e kadar Bağımsız Kademeler
Her bir kademenin çalışma modu İleri veya Geri veya Yönsüz olarak ayarlanabilir (Adres 1301 Çal.
modu Z1, 1311 Çal. modu Z2, 1321 Çal. modu Z3, 1331 Çal. modu Z4 ve 1341 Çal. modu Z5).
Bu, istenilen ileri yön, ters yön veya yönsüz kademe basamakları örneğin trafolar, jeneratörler veya kublaj
fiderleri için birleşime imkan verir. İstenmeyen kademeler, Aktif degil ayarıyla etkisiz kılınır.
Koordinasyon planından çıkarılan değerler, istenilen kademelerin her biri için ayrı ayrı ayarlanır. Ayar
parametreleri, kademelere göre gruplandırılmıştır. 1. Kademe için menzil empedans ZR(Z1) (Adres 1502) ile
temsil edilir. Empedans belirlenmesi için bir örnek yukarıda ’’Kademe Koordinasyon Planı’’ yan başlığında
verilmiştir.
Birinci kademe içerisindeki bir fazlı ve çok fazlı arızalar için farklı gecikme zamanları ayarlanabilir: T1-1faz
(Adres 1305) ve T1-çok fazlı (Adres 1306). Birinci kademe, tipik olarak ek zaman gecikmesiz çalışacak
şekilde ayarlanır.
Eğer Mesafe koruma-Ayarlarında yüksek direnç toleransı ayarlandıysa (Adres 1212 R-rezerv = EVET), her
kademe için a açısı ayarlanır, bunun altında genişleme R-yönünde etkin olur. 1. Kademe için bu, 1503 no’lu
ALFA(Z1) adresinde gerçekleşir. Bununla ilgili notlar yukarıda “Yüksek Direnç Toleransı” yan başlığı altında
verilmiştir.
Diğer kademeler için, aynı şekilde aşağıdakiler uygulanır:
ZR(Z2) (Adres 1512) ve ALFA(Z2) (Adres 1513);
ZR(Z5) (Adres 1542) ve ALFA(Z5) (Adres 1543).
2. kademe içerisindeki bir fazlı ve çok fazlı arızalar için, ayrı gecikme zamanları ayarlanabilir. Genel olarak
zamanlar aynı ayarlanabilir. Eğer çok fazlı arızalar sırasında kararlılık problemleri bekleniyorsa T2-çok
fazlı (Adres 1316) için daha kısa bir zaman gecikmesi ayarlanabilir; bir fazlı arızalar içinse daha yüksek bir
T2-1faz (Adres 1315) ayarına müsaade edilebilir.
121
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Diğer kademe zamanları, T3 GECİKMESI (Adres 1325), T4 GECİKMESI (Adres 1335) ve T5 GEC.
(Adres 1345) parametreleri ile ayarlanır.
Eğer cihaz 1-kutup açma yapmaya elverişli ise, o zaman Z1 ve Z2 kademelerinde 1-kutup açma mümkündür.
1-kutup açma genellikle Z1 içerisindeki bir fazlı arızalara uygulanırken (eğer 1-kutup açma için diğer koşullar
da sağlanmışsa); bu aynı zamanda 1317 no’lu Açma 1faz Z2 adresi ile ikinci kademe için de seçilebilir.
Kademe 2’de 1-kutup açma, ancak bu adres EVET olarak ayarlanmışsa mümkündür. Olağan ayar HAYIR dır.
Not
Sadece Z1 ve Z1B, cihazın en kısa çalışma zamanları ile açmayı garanti ettiği için, ileri yönde ani (gecikmesiz)
açma için, her zaman birinci kademe Z1 kullanılmalıdır. Diğer kademeler ileri yönde kademelendirmede artan
şekilde sıralandırılmalıdır.
Geri yöndeki arızalar için, sadece Kademe Z3 , cihazın en kısa çalışma zamanı ile ani açmayı garanti ettiği için;
eğer geri yön için de ani (gecikmesiz) açma isteniyorsa bu kademe kullanılmalıdır. Bu ayar, aynı zamanda
sinyalleşme koruma BLOKLAMA tertibi için de önerilir.
İkili giriş bildirimleri 3619 “>Z4 F-Topr. BLK“ ve 3620 “>Z5 F-Topr. BLK“ ile, Kademe Z4 ve Z5 faztoprak döngüsü için bloke edilir. Eğer bu kademelerin sürekli faz-toprak döngüsü için kilitlenmesi gerekiyorsa,
o zaman bu ikili giriş bildirimleri CFC yardımıyla sürekli mantıksal Değer 1’ e değiştirilmelidir.
Z1B Denetimli Kademe
Aşırı menzil kademesi Z1B, denetimli bir kademedir. Z1’den Z5’e kadar olan normal kademeleri etkilemez.
Dolayısıyla bir kademe anahtarlaması olmaz; sadece ilgili ölçütler karşılandığında, aşırı menzil kademesi
etkinleştirilir veya etkisiz kılınır. 1351 no’lu adres Çal. modu Z1B = İleri, Geri veya Yönsüz çalışma modu
seçilebilir. Eğer bu kademe istenmiyorsa, Aktif değil ayarlanır (Adres 1351). Ayar seçenekleri, Z1’inkilerle
aynıdır: Adres 1552 ZR(Z1B) ve Adres 1553 ALPHA(Z1B). Bir fazlı ve çok fazlı arızalar için farklı gecikme
zamanları ayarlanabilir: T1B-1faz (Adres 1355) ve T1B-çok fazlı (Adres 1356).
Z1B kademesi, genellikle otomatik tekrar kapama ve/veya sinyalleşme koruma tertipleri ile birlikte kullanılır. Bu
kademe, sinyalleşme koruma fonksiyonları (bakınız Bölüm 2.6) dahili otomatik tekrar kapama fonksiyonu ile
(eğer mevcutsa, bakınız Bölüm 2.14) dahili olarak veya bir ikili giriş üzerinden harici olarak etkinleştirilebilir.
Genellikle menzil korunan hattın en az % 120’sine ayarlanır. Üç uçlu hat uygulamalarında (“saplama fiderler”)
saplama noktası üzerinden ek bir besleme olması durumunda bile en uzun hat bölümünü kapsayacak kadar
uzun seçilmelidir. Gecikme zamanları, uygulama tipine göre ve genellikle sıfıra veya çok küçük bir zaman
gecikmesine ayarlanır. Sinyalleşme koruma karşılaştırma tertipleri ile birlikte kullanıldığında, başlatmaya bağlı
olması dikkate alınmalıdır (bakınız Paragraf “Mesafe Koruma Gerekleri” Bölüm 2.6.14).
Eğer mesafe koruma otomatik tekrar kapama ile birlikte kullanılacaksa, bir hızlı tekrar kapama öncesi hangi
mesafe kademelerinin etkin olacağı 1357 no’lu 1. OTK -> Z1B adresinde belirtilir. Genellikle ilk tekrar
kapama çevrimi için aşırı menzil kademesi Z1B kullanılır (1. OTK -> Z1B = EVET). Bu 1. OTK -> Z1B
HAYIR ayarı ile bastırılabilir. Bu durumda birinci tekrar kapama çevrimi öncesi ve çevrim sırasında aşırı menzil
kademesi Z1B ye müsaade edilmez. Kademe Z1, her zaman etkindir. Otomatik tekrar kapama fonksiyonunun
çalışma koşulu “>OTK kad.Etkinl“ (Nr 383) ikili girişi üzerinden cihaza girilmişse, bu ayar ancak o zaman
etkindir.
122
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
2.2.3.3 Ayarlar
Adr.
Parametre
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
1301
Çal. modu Z1
Ileri
Geri
Yönsüz
Aktif degil
Ileri
Z1 Çalisma modu
1305
T1-1faz
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.00 sn
için gecikme
1306
T1-çok fazli
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.00 sn
gecikme
1311
Çal. modu Z2
Ileri
Geri
Yönsüz
Aktif degil
Ileri
Z2 Çalisma modu
1315
T2-1faz
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.30 sn
için gecikme
1316
T2-çok fazli
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.30 sn
için gecikme
1317A
Açma 1faz Z2
HAYIR
EVET
HAYIR
açma
1321
Çal. modu Z3
Ileri
Geri
Yönsüz
Aktif degil
Geri
Z3 Çalisma modu
1325
T3 GECIKMESI
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.60 sn
T3 gecikmesi
1331
Çal. modu Z4
Ileri
Geri
Yönsüz
Aktif degil
Yönsüz
Z4 Çalisma modu
1335
T4 GECIKMESI
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.90 sn
T4 gecikmesi
1341
Çal. modu Z5
Ileri
Geri
Yönsüz
Aktif degil
Aktif degil
Z5 Çalisma modu
1345
T5 GEC.
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.90 sn
T5 gecikmesi
1351
Çal. modu Z1B
Ileri
Geri
Yönsüz
Aktif degil
Ileri
Z1B Çalisma modu (asiri
menzil kademesi)
1355
T1B-1faz
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.00 sn
için gecikme
1356
T1B-çok fazli
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.00 sn
için gecikme
1357
1. OTK -> Z1B
HAYIR
EVET
EVET
öncesi Z1B etkin
123
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Adr.
1502
Parametre
ZR(Z1)
1503
ALFA(Z1)
1512
ZR(Z2)
1513
ALFA(Z2)
1522
ZR(Z3)
1523
ALFA(Z3)
1532
ZR(Z4)
1533
ALFA(Z4)
1542
ZR(Z5)
1543
ALFA(Z5)
1552
ZR(Z1B)
1553
124
ALPHA(Z1B)
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
1A
0.050 .. 600.000 Ω
2.500 Ω
ZR(Z1), Z1 dairesinin
yariçapi
5A
0.010 .. 120.000 Ω
0.500 Ω
10 .. 90 °; 0
60 °
ALFA(Z1), R rezervi açisi
1A
0.050 .. 600.000 Ω
5.000 Ω
5A
0.010 .. 120.000 Ω
1.000 Ω
yariçapi
10 .. 90 °; 0
60 °
1A
0.050 .. 600.000 Ω
10.000 Ω
5A
0.010 .. 120.000 Ω
2.000 Ω
yariçapi
10 .. 90 °; 0
60 °
1A
0.050 .. 600.000 Ω
12.000 Ω
5A
0.010 .. 120.000 Ω
2.400 Ω
yariçapi
10 .. 90 °; 0
60 °
1A
0.050 .. 600.000 Ω
12.000 Ω
5A
0.010 .. 120.000 Ω
2.400 Ω
yariçapi
10 .. 90 °; 0
60 °
1A
0.050 .. 600.000 Ω
3.000 Ω
5A
0.010 .. 120.000 Ω
0.600 Ω
ZR(Z1B), Z1B dairesinin
yariçapi
10 .. 90 °; 0
60 °
ALFA(Z1B), R rezervi açisi
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
2.2.4
Mesafe Korumanın Açma Mantığı
Genel Cihaz Başlatması
Başlatma yordamları I, U/I veya U/I/φ kullanıldığında, başlatma için koşullardan biri karşılanır karşılanmaz
başlatma sonrası “MK BAŞLATMA“ (mesafe koruma fonksiyonunu genel başlatma) sinyali üretilir. Empedans
başlatma kullanıldığında, mesafe koruma kademelerinden herhangi biri, arızanın kesinlikle kendi açma bölgesi
içinde olduğunu belirler belirlemez, “MK BAŞLATMA“ sinyali üretilir.
“MK BAŞLATMA“ sinyali, ihbar edilir ve dahili ve harici yardımcı fonksiyonların (örneğin sinyalleşme koruma
sinyal iletimi, otomatik tekrar kapama) başlatması için hazır durumdadır.
Z1’den Z5’e kadar Bağımsız Kademelerin Mantığı
Daha önce ölçme yöntemlerinin açıklamasında bahsedildiği gibi, her bir mesafe kademesi, kademe ve ilgili faza
ilişkin bir çıkış sinyali üretir. Kademe mantığı, bu kademe başlatmalarını diğer dahili ve harici sinyallerle
birleştirir. Mesafe kademelerinin gecikme zamanları, ya hepsi beraber genel başlatma ile ya da bağımsız olarak
arıza ilgili mesafe kademesi içerisine girdiği an başlatılabilir. Parametre Zamanl. Başlat (Adres 1210), MK
Baş. ile olağan ayarında alıkonulabilir. Bu ayar, örneğin bir arabeslemenin açması dolayısıyla arızanın tipi
veya seçilen ölçüm döngüsü değişmiş olsa bile, bütün gecikme zamanlarının birlikte çalışmasını sağlar. Bu,
aynı zamanda şebekedeki diğer mesafe koruma rölelerinin de bu zaman başlatmasıyla çalışması durumunda
tercih edilir. Özellikle zaman koordinasyonunun önemli olduğu yerlerde, örneğin arıza yeri değişiminin kademe
Z3 ’ün kademe Z2 ’ye, ayar Kad. Baş. ile seçilmelidir. Şekil 2-48 Z1 için, Şekil 2-49 Z2 için ve Şekil 2-50
Z3 için sadeleştirilmiş kademe mantıklarını gösterir. Kademeler Z4 ve Z5 Şekil 2-51 ’ya göre çalışır.
Eğer cihaz sürümü 1-kutup açma seçeneğini de içeriyorsa; Z1, Z2 ve Z1B kademeleri ile, 1- faz arızalar için
1-kutup açma mümkündür. Dolayısıyla; olay çıkışları, bu durumlarda her bir kutup için sağlanır. Bu
kademelerde, bir fazlı ve çok fazlı arızalar için ayrı gecikme zamanları ayarlanabilir. Diğer kademelerdeki
arızalar için, açma her zaman 3-kutuptur.
Not
İkili giriş “>1f Açma Müs.“ (No. 381) ,1-kutup açmayı gerçekleştirmek için etkinleştirilmelidir. Dahili bir
otomatik tekrar kapama cihazı da 1-kutuplu izni verebilir. Bu ikili giriş, genellikle harici bir otomatik tekrar
kapama cihazı tarafından denetlenir.
(Genellikle gecikmesiz etki gösteren Z1 kademesi hariç) kademelerin açma zamanı gecikmeleri baypas
edilebilir. Kademe zamanları, ya kademe başlatması ile ya da mesafe koruma fonksiyonunun genel başlatması
ile başlatılır. Gecikmesiz müsaade, kesici kapama anahtarından kesici kapama sinyali ile başlatılabilen hat
enerjilenmesi mantığı ile harici olarak veya dahili bir hat enerjilenmesi tanıma fonksiyonundan verilebilir Z4 ve
Z5 kademeleri (Nr 3617 “>Z4 Açma BLK“, No.3618 “>Z5 Açma BLK“) harici ölçütlerle kilitlenebilir.
125
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Şekil 2-48
1’inci kademe için açma mantığı
Şekil 2-49
2’inci kademe için açma mantığı
126
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Şekil 2-50
3’üncü kademe için açma mantığı
Şekil 2-51
4’üncü ve 5’inci kademeler için açma mantığı, Z4 için gösterilmiştir
127
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Z1B Denetimli Kademenin Açma Mantığı
Denetimli kademe Z1B, genellikle bir aşırı menzil kademesi olarak uygulanır. Mantık Şekil 2-52 ’de
görülmektedir. Değişik dahili ve harici fonksiyonlarla başlatılabilir. Dışarıdan ikili girişler “>Z1B ETKINL.“ ve
“>OTK kad.Etkinl“ mesafe korumanın Z1B kademesini etkinleştirirler. İlki, örneğin harici bir sinyalleşme
koruma cihazından olabilir ve sadece mesafe korumanın Z1B kademesini etkiler. İkincisi, örneğin harici bir
otomatik tekrar kapama cihazından da denetlenebilir. İlave olarak; örneğin sadece 1-kutup otomatik tekrar
kapama çevrimleri yürütülüyorsa, Z1B kademesini, sadece bir fazlı arızalarda çalışan bir hızlı otomatik tekrar
kapama kademesi olarak kullanmak da mümkündür.
Nihayet 7SA6 için, 1-kutup otomatik tekrar kapama kullanıldığında, toprak temassız 2- fazlı arızalar sırasında
aşırı menzil kademesinde 1-kutup açma yapmak da mümkündür.
Cihaz dahili bir sinyalleşme koruma fonksiyonuna sahip olduğu için; dahili sinyal iletimi fonksiyonunun 121
no’lu KS Mesafe parametresi ile mevcut tekniklerden birine biçimlendirilmiş olması, yani bu fonksiyonun
(Etkin Değil) ayarı ile etkisiz kılınmamış olması koşuluyla, bu fonksiyondan müsaade sinyalleri ile Z1B
kademesi etkinleştirilebilir. Eğer entegre edilmiş Otomatik Tekrar Kapama-Fonksiyonu etkinleştirilmiş ise,
kademe Z1B 1.Tekrar kapama-Devresinde serbestlik alabilir, eğer parametre 1357 1. OTK -> Z1B uygun
ayarlanmış ise.
Eğer mesafe koruma Bölüm 2.6 ’da açıklanan sinyal iletim yöntemlerinden biri ile çalışıyorsa; sinyal iletim
mantığı, aşırı menzil kademesini denetler, yani aşırı menzil kademesi içindeki (yani Z1B’nin menzil erimine
kadar olan) arızalarda hattın her iki ucundan eşanlı olarak gecikmesiz (veya T1B gecikmeli) açmaya müsaade
edilip edilmeyeceğini belirler. Otomatik tekrar kapama cihazının tekrar kapamaya hazır olup olmadığı burada
anlamlı değildir; çünkü sinyalleşme koruma fonksiyonu, hattın % 100 tamamında seçiciliği ve hızlı ve eşanlı
açmayı temin eder.
Ancak, eğer sinyal iletimi devreden çıkarılmışsa veya iletim kanalı arızalı ise; dahili otomatik tekrar kapama
devresi, hızlı açma için aşırı menzil kademesinin (mesafe korumada Z1B) serbest bırakılıp bırakılmayacağını
belirleyebilir. Eğer bir tekrar kapama beklenmiyorsa (örneğin kesici hazır değilse), seçiciliğin sağlanması için
mesafe koruma normal kademeleri içinde çalışmalıdır, yani ani açma ancak Z1 kademesi için söz konusu
olacaktır.
Tekrar kapama öncesi hızlı açma, aynı zamanda çok vurumlu tekrar kapamalarla da mümkündür. Uygun
bağlantılar, çıkış bildirimleri arasında (örneğin 2. tekrar kapama hazır: 2890, “OTK2.çevr.KSür.“) ve
koruma fonksiyonlarının gecikmesiz açmalarını etkinleştirmek/serbest bırakmak için ikili girişler ve çıkışlar
üzerinden (383, “>OTK kad.Etkinl“) veya dahili kullanıcı-tanımlı mantık fonksiyonları (CFC) üzerinden
oluşturulabilir.
128
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Şekil 2-52
Z1B denetimli kademe için açma mantığı
129
Fonksiyonlar
2.2 Mesafe Koruma
Açma Mantığı
Ayrı kademeler tarafından üretilen çıkış sinyalleri, mantıksal olarak, gerçek açma mantığında “MK Genel
Açma“, “MK Açma 1f L1“, “MK Açma 1f L2“, “MK Açma 1f L3“, “MK AÇMA 3faz“ çıkış sinyallerine
bağlanır. 1-kutup bilgisi, açmanın sadece 1-kutup olacağına işaret eder. Bundan başka; açmayı başlatan
kademe tanımlanır. Eğer 1-kutup açma mümkünse, kademe mantık şemalarından da görüleceği üzere (Şekil
2-48 ’den 2-52’ye kadar şemalar) bu da bildirilir. Açma (çıkış) röleleri için kumanda komutlarının gerçek üretimi,
tüm cihazın açma mantığı içerisinde yürütülür.
Mesafe kademelerinin açma gecikme zamanları ve mesafe korumanın açma mantığında da işlenen ara
seçenekler, kademe ayarları yapılırken daha önce dikkate alınmış olmalıdır.
Açmayı etkileyen başka ayar seçenekleri, cihazın açma mantığının bir parçası olarak açıklanmaktadır.
130
Fonksiyonlar
2.3 Güç Salınımı Tespiti (Opsiyonel)
2.3
Güç Salınımı Tespiti (Opsiyonel)
7SA6, hem güç salınımları sırasında mesafe korumanın açmasını kilitleyen (güç salınımı kilitleme) hem de
kararsız güç salınımları sırasında bir açmaya (kademesiz açma) müsaade eden dahili bir güç salınımı yardımcı
fonksiyonuna sahiptir. Gereksiz bir açmayı önlemek için, mesafe koruma cihazları, güç salınım kilitleme
fonksiyonları ile donatılmıştır. Sistemin belirli yerlerinde, şiddetli (kararsız) güç salınımları yüzünden sistem
kararlılığının (senkronizasyonun) kaybolması durumunda, sistemi belirlenen yerlerde ada şebekelere bölen
kademesiz açma cihazları olarak da kullanılabilir.
2.3.1
Çalışma Yöntemi
Yük dalgalanmaları, kısa devreler, tekrar kapama ölü zamanları veya anahtarlama işlemleri gibi dinamik olaylar
sonrası, jeneratörler, şebekedeki yeni yük koşullarına salınımlı bir biçimde kendilerini ayarlamak zorunda
kalabilirler. Mesafe koruma, güç salınımı sırasındaki yüksek mertebedeki geçici dengeleme akımlarını ve özellikle elektrik merkezlerinde- güç salınımı sırasındaki gerilim düşümlerini tespit eder (Şekil 2-53). Küçük
gerilimlere eşlik eden yüksek mertebedeki akımlar, küçük empedans gibi görünür; bu da mesafe koruma
tarafından yanlış açmalara yol açar. Ağır yük koşullarına sahip, yani büyük güç aktarmalarının yapıldığı büyük
şebekelerde, bu şekildeki güç salınımları, enerji iletimindeki kararlılığı bile tehlikeli boyutlarda riske sokabilir.
Şekil 2-53
Güç salınımı
Not
Güç salınım fonksiyonu, sadece empedans başlatma ile birlikte çalışır ve dolayısıyla sadece bu başlatmanın
da kullanıldığı durumlarda mevcuttur.
Çalışma yöntemi poligon karakteristiğinin örneğinde gösterilmiştir. Analog olarak Daire-Karakteristiği için de
geçerlidir (bu durumda poligon yerine uygun empedans dairesi görünür).
Güç salınımları, 3-fazlı simetrik oluşumlardır. Bu yüzden, genel olarak belli bir dereceye kadar ölçülen değer
simetrisi varsayılabilir. Sistemde güç salınımları, simetrik olmayan işlemler sırasında da, örneğin 2-fazlı kısadevreler sırasında veya 1-kutup ölü zamanlar sırasında olabilir. Bundan dolayı; 7SA6 ’daki güç salınım tespiti,
üç ölçme sistemine dayalı yapılır. Yani, her faz için, bir ölçme sistemi mevcuttur. Bir güç salınımı tespit edilmiş
olsa bile, ardından bir kısa-devrenin oluşu, etkilenen fazda güç salınımı bloklamanın hızla iptal edilmesini ve
böylece mesafe korumanın doğru açma vermesini sağlar.
131
Fonksiyonlar
Güç salınım tespiti için, empedans vektörlerinin değişim hızı ölçülür. Empedans vektörü, güç salınım
poligonunun (bakınız Şekil 2-54) içine girdiğinde ve güç salınım tanınmasının diğer kriterleri yerine
getirildiğinde, bildirim başarılı olur. Başlatma poligonu, etkinleştirilmiş bütün kademelerin X ve R değerleri için
en büyük ayar değerlerinden oluşmuştur. Güç salınım kademesi başlatma poligonundan itibaren her yönde
ZFark 5 Ω (veya IN = 1 A) veya 1 Ω ( IN = 5 A) bir minimum mesafeye sahiptir. Bir kısadevre durumunda (1),
empedans vektörü aniden yük koşullarından bu başlatma poligonu içerisine girer. Ancak, güç salınımı
durumunda, görünen empedans vektörü önce güç salınım poligonuna (PPOL) ve daha sonra başlatma
poligonuna (APOL) girer (2). Empedans vektörünün başlatma poligonuna girmeden güç salınım poligonuna
girip çıkması da mümkündür (3). Empedans vektörü güç salınım poligonunu baştan başa kat etmesi
durumunda, koruma rölesinden görünen şebeke bölümlerinde senkronizasyon tamamen kaybolmuş
olacağından(4): Enerji transferi de kararsız olacaktır.
Şekil 2-54
Güç salınım tespitinin başlatma karakteristiği, poligonal karakteristik için
3 empedans vektörünün değişim hızı 1/4-çevrim aralıklarıyla izlenir.
132
Fonksiyonlar
Şekil 2-55
Güç salınımı sırasında empedans vektörü
Gezinge Sürekliliği ve Tekdüzelik
Arızalar ile güç salınımı koşullarını birbirinden ayırt etmek için, empedans vektörünün değişim hızı çok
önemlidir. Şekil 2-55 ’de bu gösterilmiştir. Güç salınımı sırasında, bir örnekten diğerine ölçülen empedans, R ve
X’te dR(k) ve dX(k) olarak gösterilen açık bir değişime sahiptir. Bir örnekle diğeri arasında çok küçük fark
olması, yani, |dR(k) – dR(k+1)| < Eşik, koşulunun sağlanmış olması önemlidir.
Bir arıza başlatmasında ise, güç salınım fonksiyonunun başlatmasına sebep olmayacak çok hızlı bir değişim
mevcuttur.
Gezinge Kararlılığı
Empedans vektörü, bir güç salınımı sırasında, eliptik eğrinin bir kararlı durum (sürekli) kararsızlığına karşılık
gelen bir noktasından. empedans karakteristiği içerisine girer. Dolayısıyla güç salınım tespiti müsaadesi için bu
bir ölçüttür. Şekil 2-56 ’da, kararlı durum kararsızlık bölgesi görülmektedir. Bu bölge 7SA6 ’da tespit edilir.
Bununla cihaz elipsin merkezini hesaplar ve gerçek ölçülen X-Değerinin (Olması gereken-Değer) bundan
küçük olup olmadığı kontrol edilerek yapılır.
Şekil 2-56
Kalıcı durum kararsızlık bölgesi
133
Fonksiyonlar
Gezinge Simetrisi
Güç salınımı bloklamanın başlatılmasını simetri denetiminin içine alınmasıyla, asimetrik bir şebeke arızasında
güç salınımı bloklamanın engellenmesi toprak bağlantısız gerçekleşir. 1–kutuplu ölü zamanda da bir güç
salınım tanınmasına ulaşmak için, simetri denetimi sadece yavaş güç salınımında olur. Güç salınımı kilitlemesi
yavaş güç salınımlarında yani sadece simetrik işletme durumlarında veya 3–kutuplu kısa devrelerde izinlidir.
Güç Salınımı Tespiti
Bir kısa devre arızası esnasında güç salınım tespitinin sahte açma riski olmadan güç salınımı tespitinin kararlı
ve güvenilir olarak yapılabilmesi için, çeşitli ölçme kriterlerinin mantıksal bir birleşimi kullanılır.
Şekil 2-57
Güç salınım tespiti için mantık şeması
Şekil 2-57 ’de güç salınımı fonksiyonu için basitleştirilmiş bir mantık şeması görülmektedir. Bu ölçümler, Şekil
2-57 ’de sadece bir fazın mantığı gösterilmiş olmasına rağmen faz başına esasına göre yapılır. Bir güç salınımı
tespiti sinyalinin üretilmesinden önce, ölçülen empedansın, güç salınımı poligonu (PPOL) içerisinde olması
gerekir.
134
Fonksiyonlar
Aşağıda 4 ölçüm kriteri listelenmiştir:
Gezinge Sürekliliği
Hesaplanan R ve X değerleri, sabit bir çizgi oluşturmalıdır. Bir ölçülen
değerden diğerine bir atlama olmamalıdır. Bakınız Şekil 2-55.
Gezinge Tekdüzeliği
Empedans gezingesi, başlangıçta R-yönünü değiştirmemiş olmalıdır.
Bakınız Şekil 2-55.
Gezinge Simetrisi
Yavaş güç salınımı uygulamalarında 3 fazın gezingesi, birbiriyle simetrik
olmalıdır.
Gezinge Kararlılığı
Empedans gezingesi bir güç salınımı sırasında güç salınımı poligonu
(PPOL) içerisine girdiğinde, sistem, kalıcı durum kararsızlık bölgesi
içerisinde olmalıdır. Şekil 2-56 ’da, kalıcı durum kararsızlık bölgesi, dairenin
alt yarısına karşılık gelmektedir.
Bir güç salınımı kilitleme sinyalinin üretilmesi için tüm bu koşullar sağlanmış olmalıdır. Bir kez güç salınımı
bloklama koşulları sağlandığında, empedans vektörü güç salınım poligonunu (PPOL) terk edinceye kadar
fonksiyon sürekli başlatma durumunda kalır. Bu durum, ilgili fazda arıza olmadığı sürece geçerlidir. Gezingede
bir atlama tespit edildiğinde veya simetri bozulduğunda, güç salınım bloklaması kendiliğinden resetlenir. Güç
salınımı tespiti, bir ikili giriş üzerinden bloklanabilir.
Güç Salınımı Bloklama
Güç salınımı bloklama, mesafe korumayı etkiler. Eğer en az bir fazda güç salınımı kriterleri sağlanmışsa, güç
salınımı bloklama fonksiyonu ile ilgili aşağıdaki tepkiler alınabilir (şu adreste ayarlanabilir, Adres 2002 G/S
Çal. Modu):
• Bütün kademeler için Açma komutu bloklaması (Tüm kad. BLKdi): Mesafe korumanın açma komutu güç
salınımında bütün kademeler için bloklanır.
• Sadece birinci kademenin Açma komutunun bloklanması (Z1/Z1B BLKdi): Bir güç salınımı sırasında,
sadece birinci kademenin (Z1) ve aşırı menzil kademesinin (Z1B) açma komutu bloklanır. Diğer
kademelerdeki arızalarda, ilgili kademe zamanlarında açma verilir.
• Sadece daha yüksek kademelerin Açma komutunun bloklaması (Z2 - Z5 BLKdi): Bir güç salınımı
sırasında, daha yüksek kademelerin (Z2’den Z5’e kadar kademeler) Açma komutu bloklanır. Sadece birinci
kademedeki ve aşırı menzil kademesindeki (Z1 ve Z1B) bir başlatma Açma komutunu yürütebilir.
• Sadece ilk iki kademenin Açma komutunun bloklanması (Z1,Z1B,Z2 BLKdi): Bir güç salınımı sırasında,
birinci ve ikinci kademenin (Z1 ve Z2) ve aşırı menzil kademesinin (Z1B) açma komutu bloklanır. Z3’ten Z5’e
kadar daha yüksek kademelerin bir başlatması bir tetiklemeye devam eder.
Mesafe korumasına güç salınımı bloklamasının etkisi ayarlanabilir bir zaman için uzatılır (Adres 2007 Açma
GEC. G/S). Böylece, bir güç salınımı sırasında olabilecek geçici durumlar (örneğin anahtarlama işlemleri) ve
bunun sebep olacağı ölçülen büyüklüklerde bir atlama telafi edilmiş olur.
135
Fonksiyonlar
Şekil 2-58
Güç salınım fonksiyonu bloklama mantığı
Güç salınımı tespit edildiğinde, sadece başlatmalar nedeniyle fazlarda açma komutları bloklanır. Yine, güç
salınımı tespitinde, alınan önlemler, bütün fazlar için uygulanır. Empedans vektörü, güç salınım bölgesi PPOL
içerisinde olduğu sürece etkindir. Eğer ilgili empedans vektöründe ani bir değişim olmuşsa, artık güç salınım
ölçütü karşılanmaz, yani başlatma resetlenir.
No 4160 “>G/S BLK“ ile, bir ikili giriş üzerinden güç salınım tespitini kilitlemek mümkündür.
Şekil 2-59'da gösterilen mantık diğer tüm kademeler için de geçerlidir.
Şekil 2-59
136
Kademe Z1 için güç salınım fonksiyonu bloklama mantığı
Fonksiyonlar
Güç Salınımı Açma
Kararsız bir güç salınımı durumunda açma istenirse Parametre GüçSalınım açma = EVET olarak ayarlanır.
Eğer güç salınımı koşulları sağlanmışsa, mesafe koruma tarafından açma verilmesini önlemek için, ilk olarak,
güç salınımı kilitleme için biçimlendirilmiş programa göre mesafe korumanın açma komutu bloklanır.
Güç salınım tespiti ile tanılanan empedans vektörü, güç salınım poligonu PPOL’u terk ettiğinde, vektörün R
bileşeninin işaretinin başlatma poligonuna girdiği noktadaki işaretle aynı olup olmadığı kontrol edilir. Eğer aynı
ise, güç salınım süreci kararlı duruma dönme eğilimindedir. Aksi takdirde, vektör güç salınım karakteristiğini bir
baştan diğer başa kat etmiş demektir (senkronizasyon kaybı, Durum (4) Şekil 2-54). Kararlı güç iletimi artık
mümkün olmaz. Cihaz, buna ilişkin (No 4163 “G/S Kararsız“), bir ihbar verir, Adres 2006 GüçSalınım
açma parametresi HAYIR olarak ayarlanmışsa. Bu ihbar No 4163 “G/S Kararsız“ yaklaşık 50 ms süreli bir
impulstur ve bir çıkış rölesi veya CFC-Bağlantıları üzerinden işlem görebilir, örneğin bir çevrim sayıcı veya
impuls sayıcı için kullanılabilir.
Kararsız durum tespit edilir edilmez cihaz bir 3-kutup açma komutu verir ve böylece iki sistem bölümünü
birbirinden yalıtarak bu iki sistem arasındaki kararsız güç iletimini önlemiş olur. Ayrıca, bir güç salınımı açma
ihbarı verilir.
Bildirim No 4177 “G/S Kararsız 2“ o anda durdurulur, eğer empedans vektörü orjin yoluyla giden poligon
yarısında geçerse. Bu doğrunun açısı poligonun eğim açısına karşılık gelir (Adres 1211 Mesafe Açısı).
Kural olarak bu doğru hat doğrusuyla özdeştir. Bu bildirim aynı zamanda yaklaşık 50 ms uzunluğundadır, bir
çıkış rölesi veya CFC-Bağlantıları üzerinden işlem görebilir, ancak bir açmayı yürütemez.
Güç salınım fonksiyonunun çalışma bölgesi, mesafe korumanın ayarlarına bağlı olduğu için; mesafe koruma
etkinse, ancak o zaman güç salınım açma etkin olabilir.
2.3.2
Ayar Notları
Güç salınım fonksiyonu, ancak cihaz fonksiyonlarının kapsamının biçimlendirilmesi sırasında Güç Salınımı
= Etkin olarak ayarlanmışsa etkindir (Adres 120). Güç Salınımı için başka bir parametre ayarına gerek
duyulmaz.
Olası dört program, Adres 2002 G/S Çal. Modu ’nda ayarlanabilir, Altbölüm 2.3 ’te açıklandığı gibi,: Tüm
kad. BLKdi, Z1/Z1B BLKdi, Z2 - Z5 BLKdi veya Z1,Z1B,Z2 BLKdi.
İlave olarak; kararsız salınımlar için açma fonksiyonu (kademesiz açma, senkronizasyon kaybı) istenirse,
GüçSalınım açma (Adres 2006) ayarı EVET yapılarak devreye alınabilir (Olağan ayar HAYIR). Güç salınım
açma durumunda güç salınım kilitleme anlamlı olarak G/S Çal. Modu = Tüm kad. BLKdi olarak
ayarlanmalıdır, böylece mesafe koruma tarafından vaktinden önce bir açma verilmesi önlenir.
Bir güç salınım kilitlemeyi takiben, güç salınımı kilitlemenin en az etkin olacağı süre, yani açma gecikmesi 2007
no’lu Açma GEC. G/S adresinde ayarlanabilir.
Not
Uygun güç salınımı tespitini en elverişsiz koşullar altında da güvenli ayarlamak için, yönsüz bir mesafe
kademesinin ayarı önerilir. Diğer bütün kademeleri içine almalıdır. Öncelikle kademe Z5 kullanılır. Z5 ’de hiçbir
başlatma olmayacaksa, gecikme zamanı T5 sonsuz ayarlanabilir. Kapatılan kademeler arasındaki mesafe kritik
değil ve sıfır olabilir. Ayar negatif X5-Yönünde, pozitif X5-Yönündeki değerin yaklaşık % 50 sinden daha küçük
olmamalıdır, yani Adres 1346 = 50% Adres 1343.
137
Fonksiyonlar
2.3.3
Adr.
Ayarlar
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
2002
G/S Çal. Modu
Tüm kad. BLKdi
Z1/Z1B BLKdi
Z2 - Z5 BLKdi
Z1,Z1B,Z2 BLKdi
Tüm kad. BLKdi
Güç Salinimi Çalisma modu
2006
GüçSalinim açma
HAYIR
EVET
HAYIR
Güç salinimi açma
2007
Açma GEC. G/S
0.08 .. 5.00 sn; 0
0.08 sn
Güç Salinimi Blk sonrasi açma
gecikmesi
2.3.4
Bilgi Listesi
Nr.
4160
Bilgi
>G/S BLK
Bilgi Tipi
EM
Açıklamalar
>Güç Salinimi tespiti BLOKLAMA
4163
G/S Kararsiz
AM
Güç Salinimi kararsiz
4164
Güç Salinimi
AM
Güç Salinimi tespit edildi
4166
G/S AÇMA
AM
Güç Salinimi AÇMA komutu
4167
Güç Salinimi L1
AM
Güç Salinimi tespit edildi faz L1
4168
Güç Salinimi L2
AM
4169
Güç Salinimi L3
AM
4177
G/S Kararsiz 2
AM
Güç Salinimi kararsiz 2
138
Fonksiyonlar
2.4 Koruma Veri Arayüzleri ve Haberleşme Topolojisi (Opsiyonel)
2.4
Koruma Veri Arayüzleri ve Haberleşme Topolojisi (Opsiyonel)
% 100 ani korumayı sağlamak için bir sinyalleşme koruma tertibinin kullanıldığı hatlarda (Bölüm 2.6), cihazlar
arasında veri iletimi için sayısal iletişim kanalları kullanılabilir. Koruma verilerine ilave olarak, diğer veriler de
iletilebilir ve böylelikle hat uçlarında bu veriler kullanılabilir. Bu veriler, eşzamanlama ve topoloji verileri,
karşıdan açtırma sinyalleri, karşıya gönderilen ihbar sinyalleri ve ölçülen değerlerdir. Koruma verileri iletişim
sisteminin topolojisi, korunan teçhizatın uçlarında bulunan cihazlar ile bu cihazların koruma verileri arayüzlerine
tahsis edilen iletişim kanallarından oluşmuştur.
2.4.1
Çalışma Yöntemi
Koruma Verileri Topolojisi
İki uçlu standart bir hat düzeninde, her bir cihaz için bir koruma verileri arayüzüne gerek duyulur. Koruma
verileri arayüzü, kısaca WS 1 simgesiyle gösterilmiştir ( bakınız Şekil 2-60). İlgili koruma verileri arayüzü, cihaz
fonksiyonlarının kapsamının biçimlendirilmesi (bakınız Altbölüm 2.1.1) sırasında Etkin olarak ayarlanmış
olmalıdır. İlave olarak, cihazlara indisler atanmalıdır (bakınız Altbölüm 2.4.2 paragraf “Koruma Verileri
Topolojisi”).
Şekil 2-60
Her biri bir koruma verileri arayüzüne (alıcı/verici) sahip iki 7SA6 cihazı ile iki uç için mesafe
koruma
Üç uçlu bir hatta, iki koruma verileri arayüzüne sahip en az bir 7SA522 cihazının olması gerekir. Bu sayede bir
haberleşme zinciri oluşturulabilir. Cihazların sayısı (Adres 147 RÖLE SAYISI) korunan teçhizatın uç sayısına
karşılık olmalıdır. Her bir uçta, sadece bir akım trafo setinin korunan teçhizatı sınırladığına dikkat edin. Örneğin;
Şekil 2-61’da, korunan hat üç uca ve üç cihaza sahiptir, çünkü üç akım trafosu seti ile sınırlanmıştır.
Haberleşme zinciri, 1 indisli cihazda koruma verileri arayüzü KA 1’den başlar, 3 indisli cihazda koruma arayüzü
2 ile devam eder, 3 indisli cihazdan KA 1 ’den 2 indisli cihazın KA 1 ile tamamlanır. Bu örnek, cihaz indislerinin
haberleşme zincirinin tertibine uymasının gerekli olmadığını göstermektedir. Hangi koruma verileri arayüzünün
hangi koruma verileri arayüzüne bağlı olduğu önemli değildir.
139
Fonksiyonlar
Şekil 2-61
Üç uç için mesafe koruma, iki uçta 7SA6 cihazı ve bir uçta 7SA522 cihazı ile zincir topolojisi
Haberleşme Araçları
Haberleşme, doğrudan optik fiber bağlantılarla veya haberleşme ağları üzerinden yapılabilir. Hangi tür iletim
aracının kullanılacağı, mesafeye ve mevcut haberleşme aracına bağlıdır. Kısa mesafeler için 512 kBit/s’lik bir
iletim hızına sahip optik fiberler üzerinden doğrudan bağlantı mümkündür. Aksi takdirde iletişim
dönüştürücülerinin kullanılması önerilir. Modem ve iletişim ağları üzerinden bir iletim de gerçekleştirilebilir.
Koruma verileri iletişiminin tepki sürelerinin iletimin kalitesine bağlı olduğu ve iletim kalitesi düştükçe ve/veya
veri iletiminin süresinin arttıkça bu tepki sürelerinin de uzayacağı dikkate alınmalıdır.
Şekil 2-62’de, haberleşme bağlantıları için bazı örnekler verilmiştir Doğrudan bağlantı durumunda, iletim
mesafesi, kullanılan optik fiberin tipine bağlıdır. Tablo 2-15 mevcut seçenekleri gösterir. Cihaza, farklı tip
modüller takılabilir. Sipariş bilgileri için, Ek’te Donatılar altbölümüne bakın.
Tablo 2-15
Doğrudan bağlantı üzerinden haberleşme
Koruma verileri arayüzü için bağlantı modülleri, sipariş sürümüne bağlı
1)
2)
3)
140
Cihaz
modülü
Konnektör
tipi
Fiber tipi
Optik dalga
uzunluğu
Müsaade
edilen yol
zayıflaması
Mesafe,
maksimum
Zayıflama
bileşeni
gerekli
FO51)
ST
Çok kipli
62,5/125 µm
820 nm
5 dB
1,5 km
hayır
FO61)
ST
Çok kipli
62,5/125 µm
820 nm
13 dB
3,5 km
hayır
FO17 2)
LC
Tek kipli 9/125
µm
1300 nm
10 dB
24 km
hayır
FO182)
LC
Tek kipli
9/125 µm
1300 nm
26 dB
60 km
25’ km den
daha küçük
uzaklıklarda3)
FO192)
LC
Tek kipli
9/125 µm
1550 nm
26 dB
100 km
50 km’ den
daha küçük
uzaklıklarda3)
Lazer sınıfı 1 EN 60825–1/-2’ye göre 62,5/125 µm’lik cam fiber kullanılarak
Lazer sınıfı 1 EN 60825–1/-2’ye göre 9/125 µm’lik cam fiber kullanılarak
Koruma verileri arayüzü iletişimi uzaklıklar üzerinden olursa, 25 km altında (FO18 de) ya da 50 km altında
(FO19 da) bulunursa, gönderme gücü optik bir zayıflama bileşeni seti ile düşürülmelidir. Her iki zayıflama
bileşeni de bir yan üzerine yerleştirilmelidir.
Fonksiyonlar
Eğer bir haberleşme dönüştürücü kullanılacaksa, cihaz ve iletişim dönüştürücü, bir FO5 modülü ve optik fiberler
üzerinden birbirlerine bağlanır. Dönüştürücü, iletişim şebekesine bağlantı için farklı arayüzler ile donatılmıştır.
Sipariş bilgileri için, Ek’te Donatılar altbölümüne bakın.
Şekil 2-62
Haberleşme Bağlantıları için Örnekler
Not
Farklı haberleşme bağlantılarının (Halka topolojisi için) artıklığı, haberleşme ağına bağlı cihazların sonuçta
ayrılmalarını gerektirir. Örneğin, farklı haberleşme yolları, aynı çoklayıcı kart üzerinden yönlendirilmemelidir,
çünkü çoklayıcı kart arızalandığında, artık kullanılacak başka bir bağlantı seçeneği bulunmaz.
İşlevsel Ayrılma
Telekoruma fonksiyonunu kullanan 3 cihaza kadar genel topoloji düzenlemesinde, cihazları tekrar
parametrelemeye gerek olmadan, bir cihazı, örneğin bakım için, “Sinyalleşme koruma” koruma fonksiyonundan
çıkarmak mümkündür. Sistemden ayrılmış cihaz (İşlevsel Ayrılma), artık sinyalleşme korumaya katılmaz,
ancak hala karşı uçlara ihbarlar ve komutlar gönderebilir ve bunları alabilir (Bölüm 2.4.2 paragraf “Haberleşme
Topolojisi”).
Veri Bozunumu ve İletim Arızası
Haberleşme, cihazlar tarafından sürekli izlenir. Karşıdan münferit arızalı veri metinlerinin alınması, eğer bunlar
ara sıra oluyorsa bir risk oluşturmaz. Bunlar, veri bozunumunu algılayan cihazda tanınarak sayılır ve bir
istatistik bilgisi olarak okunabilir.
Eğer karşıdan birkaç arızalı veri mesajı alınmışsa veya hiç veri mesajı alınmıyorsa, bu bir Bozulma olarak
dikkate alınır ve bir zaman gecikmesi 100 ms (varsayılan ayar, değiştirilebilir) aşılmıştır. Uygun bir ihbar verilir.
Eğer sistem, (halka topolojisinde olduğu gibi) bir seçenek iletişim yolu sunmuyorsa, sinyalleşme koruma tertibi
etkisiz kılınır. Veri iletimi yeniden düzgün şekilde çalışmaya başlayınca, cihaz otomatik olarak tekrar
sinyalleşme koruma tertibine anahtarlanır.
141
Fonksiyonlar
Haberleşme ağında, örneğin anahtarlama işlemleri sırasında meydana gelen iletim zamanı atlamaları, cihaz
tarafından tanınır ve düzeltilir. En fazla 2 s sonra, sinyal iletim süreleri yeniden ölçülmeye başlanır.
Eğer haberleşme (ayarlanabilir bir zaman periyodundan daha uzun bir süre) kalıcı olarak kesilmişse, bu,
iletişimin bir iletim Arızası olarak değerlendirilir. Uygun bir ihbar verilir. Cihaz, veri bozunumunda olduğu gibi
aynı tepkileri gösterir.
2.4.2
Ayar Notları
Genel
Koruma verileri arayüzleri, iletişim araçları ile cihazları birbirine bağlar. İletişim, cihazlar tarafından sürekli
izlenir. Adres 4509 T-VERİBOZULMASI , bir arızalı veya kayıp veri mesajı ihbarı verilmesini tanımlar. Adres
4510 T-VERİ ARIZASI , bir iletim arızası ihbarı verilmesi için geçecek süreyi tanımlar.
Koruma Verileri Arayüzü
Koruma verileri arayüzü 1, Adres 4501 KA1 DURUMU da ON- veya OFF olarak devreye alınabilir veya devreden
çıkarılabilir. Eğer OFF ayarlanmış ise, bu iletim arızası olarak varsayılır. Bir zincir topolojisi durumunda
sinyalleşme koruma çalışmaya devam edemez.
Adres 4502 BAGL.1SONA ERDI ’de, koruma verileri arayüzü 1 ile hangi iletim araçları üzerinden bağlantı
kurulacağı seçilir. Aşağıdaki seçenekler mümkündür
F.optik direkt, yani 512 kBit/s ile doğrudan fiber-optik kablo ile iletişim,
Ha.Çev. 64 kB, yani 64 kBit/s ile iletişim dönüştürücüleri üzerinden (G703.1),
Ha.Çev. 128 kB, yani 128 kBit/s iletişim dönüştürücüleri üzerinden (X.21, Bakır kablo),
Ha.Çev. 512kB, yani 512 kBit/s iletişim dönüştürücüleri üzerinden (X.21).
Farklı cihaz sürümlerine göre seçenekler değişiklik gösterebilir. Veriler, bir haberleşme yolunun her iki ucunda
da aynı olmalıdır.
Cihazlar, iletim sürelerini ölçer ve izler. Sapmalar, müsaade edilen aralıkta olduğu sürece düzeltilir.
Müsaade edilen maksimum iletim süresi 4505 no’lu KA1 T-GEC. iletişim ortamının olağan ayarını aşmayacak
şekilde seçilir. Bu ayar, ancak DIGSI’ nin İlave Ayarlar menüsünden değiştirilebilir. Eğer çalışma sırasında bu
süre aşılmışsa (örneğin farklı bir iletim biçimine anahtarlama yüzünden) “KA1 IltG alarm“ ihbarı verilir.
Koruma verileri arayüzünün iletişiminde bir arıza tespit edilir edilmez, uzaktan sinyalleri resetlemek için 4511
no’lu Td Reset Uzak adresindeki süre başlatılır. Sadece karşı ucu arızalı olan cihazın iletişim arızası
süresinin değerlendirildiğine dikkat edin. Böylece; bir haberleşme zincirini takip eden bütün cihazlar için aynı
süre geçerlidir.
Koruma Verileri Topolojisi
İlk olarak; kendi haberleşme topolojinizi belirleyiniz: Yani ardışık cihaz numaraları tanımlayın. Bu numaralama,
haberleşme topolojisini oluşturmanıza yarayan ve her bir mesafe koruma sistemi için (yani her bir korunan
teçhizat için) 1’den başlayarak ardışık sıralanan Cihaz-İndisi dir. Mesafe koruma sistemi için; 1 indisli cihaz, her
zaman mutlak-zamanlı ana cihazdır. Yani, birbirine bağlı bütün cihazların mutlak zaman yönetimi, bu cihazın
mutlak zaman yönetimine bağlıdır. Sonuç olarak; bütün cihazların zaman bilgileri, her zaman karşılaştırılabilir.
Cihaz indisi, mesafe koruma sistemi içerisinde (yani bir korunan teçhizat için) cihazların tek tek tanılanması için
kullanılır.
142
Fonksiyonlar
Ayrıca, her bir cihaza bir kimlik numarası verilmelidir (Cihaz-Kim). Kimlik numarası, haberleşme sistemi
tarafından her bir cihazın tanılanması için kullanılır. Bu, 1 ile 65534 arasında bir rakam olmalı ve bu rakam,
haberleşme sistemi içerisinde yalnız bir cihaz için kullanılmalıdır. Birkaç mesafe koruma sistemi arasında
(böylece aynı zamanda birkaç korunan teçhizat için), aynı iletişim sistemi üzerinden bilgi değişimi yapılacağı
için, kimlik numarası, haberleşme sistemi içerisinde cihazları tanılar.
Olası haberleşme bağlantılarının ve mevcut arayüzlerin birbirine uygun olduğundan emin olun. Eğer cihazların
tamamı iki koruma verileri arayüzü ile donatılmamışsa, sadece bir koruma arayüzüne sahip cihazlar,
haberleşme zincirinin uçlarında olmalıdır.
Farklı fiziksel arayüzler ve haberleşme bağlantıları ile çalışırken, her bir koruma verileri arayüzünün,
tasarımlanan haberleşme bağlantısına uyduğundan emin olun.
İki uçlu bir korunan teçhizat (örneğin bir hat) için 4701 no’lu RÖLE 1 ID ve 4702 no’lu RÖLE 2 ID adresleri,
örneğin 1 no’lu cihaz için 1 2 no’lu cihaz için 2 olarak ayarlanır (Şekil 2-63). Cihazların indislerinin ve cihaz
kimliklerinin, yukarıda bahsedildiği gibi, birbiriyle aynı olması zorunlu değildir.
Şekil 2-63
İki uç için, iki cihazla mesafe koruma topolojisi -Örnek
İkiden fazla uca sahip bir korunan teçhizat (ve dolayısıyla bu uçların karşılığı olan cihazlar) için; 4703 no’lu
RÖLE 3 ID adresinde üçüncü uçta bulunan cihazın kimliği girilir. 3 cihazla, en fazla üç hat ucu mümkündür.
Şekil 2-64 ’de, 3 cihazlı bir örnek verilmiştir. Koruma fonksiyonlarının biçimlendirilmesi sırasında, mevcut
uygulama durumu için gerekli cihaz sayısı, önceden 147 RÖLE SAYISI adresinde ayarlanmış olmalıdır. Bu
adres altında biçimlendirilen cihaz sayısı kadar cihaz kimliği girilebilir. Ayar sırasında, bundan fazla cihaz kimliği
önerilmez.
143
Fonksiyonlar
Şekil 2-64
Üç uç için, üç cihazla mesafe koruma topolojisi - Örnek
Son olarak 4710 no’lu LOKAL RÖLE adresinde, gerçek lokal cihazın hangisi olduğu bildirilir. (Kullanılan ardışık
numaralamaya göre) her bir cihaz için bir indis girilir. 1’den itibaren cihazların tamamının sayısı kadar her bir
indis, bir defa kullanılmış olmalıdır, ancak iki defa kullanılamaz.
Mesafe koruma sistemi için, mesafe koruma topolojisinin parametrelerinin aşağıdakileri karşıladığından
kesinlikle emin olun:
• Her bir cihaz indisi ancak bir kez kullanılabilir;
• Her bir cihaz indisi, kesinlikle bir cihaz kimliğine atanmış olmalıdır;
• Her bir cihaz indisi, bir kez bir lokal cihazın indisi olmalıdır;
• 1 indisli cihaz, mutlak zaman yönetimi için kaynaktır (mutlak zaman ana cihazı).
Koruma sisteminin başlatması sırasında, yukarıda listelenen koşullar kontrol edilir. Eğer bu koşullardan biri
karşılanmamışsa, hiç bir koruma verisi iletilemez. Cihaz “Cih.Tab. Tu.siz“ (Cihaz tablosunda tutarsız
sayılar mevcut) ihbarı verir.
Cihazın Sistemden Ayrılması
Cihaz 3484 no’lu “Çıkış” alma sinyali ile koruma topolojisinden kaldırılabilir. Bu durumda, diğer röleler, kendi
koruma fonksiyonlarını üstlenmeyi sürdürürler.
Eğer bir cihaz fonksiyonel olarak sistemden ayrılmışsa (İşlevsel Ayrılma), etkin koruma cihazı sayısı
azalacaktır. Bu durumda, sinyalleşme koruma tertipleri, otomatik olarak 3 uçtan 2 uca anahtarlanır. Eğer karşı
uç hiç mevcut değilse “MK KS Kn.Ar.“ ihbarı verilir.
144
Fonksiyonlar
2.4.3
Ayarlar
Adr.
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
4501
KA1 DURUMU
ON
OFF
ON
Koruma arayüzü 1 durumu
4502
BAGL.1SONA ERDI
F.optik direkt
Ha.Çev. 64 kB
Ha.Çev.128 kB
Ha.Çev. 512kB
F.optik direkt
Baglanti 1 son bulmus
4505A
KA1 T-GEC.
0.1 .. 30.0 ms
30.0 ms
KA1: Maks. izin verilen gecikme
zamani
4509
T-VERIBOZULMASI
0.05 .. 2.00 sn
0.10 sn
Veri arizasi alarmi zaman
gecikmesi
4510
T-VERI ARIZASI
0.0 .. 60.0 sn
6.0 sn
Iletim arizasi alarmi zaman
gecikmesi
4511
Td Reset Uzak
0.00 .. 300.00 sn; ∞
0.00 sn
Ilts. Ar. GEC. RESETLEME uzak
sinyali
4701
RÖLE 1 ID
1 .. 65534
1
Röle 1 Kimlik Numarasi
4702
RÖLE 2 ID
1 .. 65534
2
4703
RÖLE 3 ID
1 .. 65534
3
4710
LOKAL RÖLE
Röle 1
Röle 2
Röle 3
Röle 1
Lokal röle
145
Fonksiyonlar
2.4.4
Bilgi Listesi
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
3196
lkl. Testdurumu
IE
Lokal röle test durumunda
3215
Hatali Firmware
AM
Uyumsuz Firmware Sürümleri
3217
KA1 Veri alindi
AM
KA1: Kendi Verileri alindi
3227
>KA1 isik sönük
EM
>KA1: Gönderici devre disi
3229
KA1 VeriArizasi
AM
KA1: Arizali veri alma
3230
KA1 VeriArizasi
AM
KA1: Toplam alma arizasi
3233
Cih.Tab. Tu.siz
AM
Cihaz tablosu tutarsiz sayilara sahip
3234
Cih.Tab. EsitDg
AM
Cihaz tablolari esit degil
3235
Para. farkli
AM
Ortak parametreler arasindaki farklar
3236
KA1<->KA2 hata
AM
Gönderme ve alma için farkli KA
3239
KA1 IltG alarm
AM
KA1: Iletim gecikmesi çok yüksek
3243
KA1 ile
WM
KA1: Röle ID si ile baglandi
3457
Ring Topol.
AM
Sist. kapali ring topolojisi çalisiyor
3458
Zincir Topol.
AM
Sist. açik zincir topolojisi çalisiyor
3464
Topol. tamam
AM
Haberlesme topolojisi tamam
3475
Rö1 Ç.disi
IE
Röle 1 Ayrilma durumunda
3476
Rö2 Ç.disi
IE
3477
Rö3 Ç.disi
IE
3484
Çikis
IE
Ayrilma durumu lokal etkinlestirme
3487
Esit IDler'
AM
Grup içerisinde esit IDler'
3491
Röle1 Çevrimiçi
AM
Röle 1 Baglanma durumunda
3492
Röle2 Çevrimiçi
AM
3493
Röle3 Çevrimiçi
AM
146
Fonksiyonlar
2.5 Koruma Veri Arayüzleri üzerinden Uzak Sinyaller (Opsiyonel)
2.5
Koruma Veri Arayüzleri üzerinden Uzak Sinyaller (Opsiyonel)
2.5.1
Açıklama
Cihazlar, uçlarından koruma görevleri için sağlanmış haberleşme hatları üzerinden, 28’e kadar her tip ikili
bilginin bir cihazdan diğerine iletimine imkan verir. Bu 28 taneden dört adedi, koruma sinyalleri gibi yüksek
öncelikle, yani çok hızlı olarak iletilir ve dolayısıyla 7SA6 ’nın haricinde üretilmiş harici koruma ve açma
sinyallerinin iletimi için uygundur. Geriye kalan 24 adet bilgi, arka planda iletilir ve dolayısıyla yüksek hızda
iletime gerek duyulmayan bilgilerin, örneğin bir istasyonda olan olaylara ilişkin bilgiler diğer istasyonlar için de
yararlı ise bu tür bilgilerin iletimi için kullanılabilir.
Bilgiler, cihaza ikili girişler üzerinden katılır ve diğer hat uçlarına da ikili çıkışlar üzerinden iletilir. Dahili kullanıcıtanımlı CFC mantığı, hem giriş (alma) hem de çıkış (gönderme) tarafında ve koruma ve izleme
fonksiyonlarından sinyaller ve diğer bilgiler üzerinde mantıksal işlemlerin gerçekleştirilmesini sağlar.
Kullanılacak ikili girişler ve çıkışlar, giriş ve çıkış fonksiyonlarının biçimlendirilmesi sırasında uygun şekilde
atanmalıdır (SIPROTEC 4 Sistem Açıklamaları’na bakın). Dört adet yüksek öncelikli sinyal, cihaza “>Uzak
Açma1“ ,“>Uzak Açma4“ ’e kadar ikili girişleri üzerinden katılır, diğer hat uçlarındaki cihazlara iletilir ve her
bir alma tarafında “Uz. Aç.1 alindi“, “Uz. Aç.4 alindi“ ’ya kadar çıkış fonksiyonları ile bu sinyaller
işlenebilir.
Eğer doğrudan karşıdan açtırma için karşı istasyondan sinyaller kullanılacaksa, bunlar, gönderme tarafında,
CFC yolu ile karşı tarafta uzaktan açtırmayı gerçekleştirecek fonksiyona “gönderme“ ve alma tarafında da, yine
CFC yolu ile “>Ext. KAPALI ...“ giriş sinyallerine atanmış olmalıdır.
Diğer 24 adet bilgi “>Uzak Sinyal 1“ , “>Uzak Sinyal 24“ e kadar ikili girişler üzerinden cihaza erişir
ve alma tarafında “Uz.Siny.1alındı“ vb. altında bu sinyaller mevcuttur.
İkili bilgilerin iletimi için, ayarlara gerek yoktur. Her bir cihaz, koruma verileri topolojisi eksik olmasına rağmen,
kendisine katılan bilgileri korunan teçhizatın karşı uçlarındaki diğer tüm cihazlara gönderir. Seçim gerekli
olduğunda; bu, uygun bir atama ile ve gerekirse alma ucunda bir bağlantı ile yapılmalıdır.
Fonksiyonel olarak oturumu kapatılan her bir cihaz (İşlevsel Ayrılma), karşıdan sinyaller ve komutlar alabilir
veya bunları yine karşıya gönderebilir.
Topoloji tespit fonksiyonunun Cih x mevcut ihbarları, gönderen cihazların sinyallerinin hala mevcut olup
olmadığını belirlemek için kullanılabilir. Eğer x cihazı etkin olarak iletişim topolojisine katılmış ve bu durum
kararlı biçimde sürüyorsa, bu ihbarlar ancak o zaman gönderilir.
Koruma verileri arayüzünün iletişiminde bir arıza tespit edilir edilmez, uzaktan sinyalleri resetlemek için 4511
no’lu Td Reset Uzak adresindeki süre başlatılır.
147
Fonksiyonlar
2.5.2
Bilgi Listesi
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
3541
>Uzak Açma1
EM
>Uzak Açma 1 sinyal girisi
3542
>Uzak Açma2
EM
3543
>Uzak Açma3
EM
3544
>Uzak Açma4
EM
3545
Uz. Aç.1 alindi
AM
Uzak Açma 1 alindi
3546
Uz. Aç.2 alindi
AM
Uzak Açma 2 alindi
3547
Uz. Aç.3 alindi
AM
Uzak Açma 3 alindi
3548
Uz. Aç.4 alindi
AM
Uzak Açma 4 alindi
3549
>Uzak Sinyal 1
EM
>Uzak Sinyal 1 girisi
3550
>Uzak Sinyal 2
EM
3551
>Uzak Sinyal 3
EM
3552
>Uzak Sinyal 4
EM
3553
>Uzak Sinyal 5
EM
3554
>Uzak Sinyal 6
EM
3555
>Uzak Sinyal 7
EM
3556
>Uzak Sinyal 8
EM
3557
>Uzak Sinyal 9
EM
3558
>Uzak Sinyal 10
EM
3559
>Uzak Sinyal 11
EM
3560
>Uzak Sinyal 12
EM
3561
>Uzak Sinyal 13
EM
3562
>Uzak Sinyal 14
EM
3563
>Uzak Sinyal 15
EM
3564
>Uzak Sinyal 16
EM
3565
>Uzak Sinyal 17
EM
3566
>Uzak Sinyal 18
EM
3567
>Uzak Sinyal 19
EM
3568
>Uzak Sinyal 20
EM
3569
>Uzak Sinyal 21
EM
3570
>Uzak Sinyal 22
EM
3571
>Uzak Sinyal 23
EM
3572
>Uzak Sinyal 24
EM
3573
Uz.Siny.1alindi
AM
Uzak sinyal 1 alindi
3574
Uz.Siny.2alindi
AM
3575
Uz.Siny.3alindi
AM
3576
Uz.Siny.4alindi
AM
3577
Uz.Siny.5alindi
AM
3578
Uz.Siny.6alindi
AM
3579
Uz.Siny.7alindi
AM
3580
Uz.Siny.8alindi
AM
3581
Uz.Siny.9alindi
AM
3582
Uz.Siny10alindi
AM
3583
Uz.Siny11alindi
AM
3584
Uz.Siny12alindi
AM
148
Fonksiyonlar
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
3585
Uz.Siny13alindi
AM
3586
Uz.Siny14alindi
AM
3587
Uz.Siny15alindi
AM
3588
Uz.Siny16alindi
AM
3589
Uz.Siny17alindi
AM
3590
Uz.Siny18alindi
AM
3591
Uz.Siny19alindi
AM
3592
Uz.Siny20alindi
AM
3593
Uz.Siny21alindi
AM
3594
Uz.Siny22alindi
AM
3595
Uz.Siny23alindi
AM
3596
Uz.Siny24alindi
AM
149
Fonksiyonlar
2.6 Mesafe koruma için koruma sinyalleşmesi
2.6
Mesafe koruma için koruma sinyalleşmesi
2.6.1
Genel
Koruma sinyalleşmesinin amacı
Korunan hatta mesafe korumanın birinci kademesi dışında meydana gelen arızalar, cihaz tarafından, seçici
olarak ancak bir gecikme süresi sonrası temizlenebilir. Ayrıca, en küçük duyarlı mesafe ayarından daha kısa
hat bölümlerinde de yine arızalar seçici olarak ani temizlenemez.
% 100 hat uzunluğunda bütün arızalar için gecikmesiz seçici açmayı gerçekleştirmek için, mesafe koruma,
sinyal iletim tertipleri vasıtasıyla karşı hat ucu ile bilgi alışverişinde bulunabilir ve bu bilgileri işleyebilir. Bu
amaçla; cihaz, sinyal gönderme çıkışlarına ve sinyal alma girişlerine ve bunlara eşlik eden mantık
fonksiyonlarına sahiptir. Bu, alma ve gönderme kontakları kullanarak klasik bir yöntemle yapılabilir. Bir seçenek
olarak; sinyal iletimi için sayısal iletişim hatları kullanılabilir (sipariş seçeneği).
İletim Modları
Düşük menzil ve aşırı menzil tertipleri arasında bir ayrım yapılır.
Düşük menzil tertiplerinde koruma, normal zaman koordinasyonuna uygun bir karakteristikle ayarlanır. Eğer
birinci kademede bir açma komutu verilmişse, bir iletim kanalı üzerinden diğer hat ucu da bu bilgiyi alır. Karşı
uçta, alınan sinyal, ya Z1B aşırı menzil kademesini etkinleştirerek ya da doğrudan bir açtırma komutu ile bir
açma başlatır.
7SA6 şunlara müsaade eder:
• PUTT (Başlatma)
• Kademe Hızlandırmalı Müsaadeli Düşük Menzil Karşıdan Açtırma Z1B (doğrultulmuş)
• Doğrudan (Düşük Menzil) Karşıdan Açtırma
Aşırı menzil tertiplerinde, koruma, başlangıçta hızlı bir aşırı menzil kademesi ile başlatma alır. Karşı uç da aşırı
menzil kademesi içerisinde bir başlatma almışsa, ancak o zaman bu kademe bir açmayı başlatabilir. Bir
müsaade (kilit çözme) sinyali veya bir kilit sinyali iletilebilir. Aşağıdaki tertipler arasında bir ayrım yapılır:
Müsaadeli tertipler:
• Z1B aşırı menzil kademesi ile sinyal koruma karşılaştırma
• Yön karşılaştırması
• Z1B aşırı menzil kademesi ile kilit çözme
Bloklamalı tertip:
• Z1B aşırı menzil kademesi ile bloklama
Pilot kablo üzerinden tertipler:
• Pilot Kablo Karşılaştırması,
• Ters Kilitleme
Mesafe korumanın kademeleri bağımsız olarak çalıştıkları için, Z1 kademesinde bir müsaade veya kilitleme
sinyali olmaksızın ani açma her zaman mümkündür. Eğer Z1 kademesinde hızlı açma istenmiyorsa (örneğin
çok kısa hatlar için), bu durumda Z1 kademesi açması T1 ile geciktirilmelidir.
150
Fonksiyonlar
İletim Kanalları
Özellikle kısa hatlarda kullanılan pilot kablo karşılaştırması, hat uçları arasında bilgi değişimini dc akımla bir
pilot kablo (pilot kablo veya kontrol kablosu) üzerinden sağlar. Aynı şekilde ters kilitleme tertibi de dc kontrol
sinyalleri ile çalışır.
Sinyal iletimi için, her yön için bir kanala gerek duyulur. Bu amaçla, örneğin doğrudan fiber optik bağlantılar
veya pilot kablolar, kuranportör cihazı (güç hattı taşıyıcı) veya mikrodalga radyo bağlantıları üzerinden ses
frekansı kiplemeli yüksek frekans kanalları kullanılabilir.
Eğer cihaz opsiyonel bir koruma verileri arayüzü ile donatılmışsa, bu durumda sinyal iletimi için sayısal
haberleşme kullanılabilir. Örneğin: Fiber optik kablolar, haberleşme ağları veya özel hatlardır.
Bu tür bir iletim için, aşağıdaki sinyal tertipleri kullanılabilir:
• Kademe Hızlandırmalı Müsaadeli Düşük Menzil Karşıdan Açtırma Z1B (PUTT)
• Sinyal koruma karşılaştırma (Z1B aşırı menzil kademesi ile)
7SA6 aynı zamanda faz-seçicili sinyal iletimine de imkan verir. Bu, sistemde farklı hatlarda iki bir fazlı arıza olsa
bile, 1-kutup otomatik tekrar kapamanın yapılabilmesine imkan verir. Sayısal koruma verileri arayüzü
kullanıldığında, sinyal iletimi her zaman faz-ayrımlı yapılır.
Sinyal iletim tertipleri, üç uçlu hatlar (saplama fiderler) için de uygundur. Bu durumda, üç hat ucunun her
birinden diğer iki uca her iki yönde sinyal iletilir. Üç uçlu hat uygulamalarında faz-ayrımlı iletim, ancak sayısal
iletişim kanalları kullanılmışsa mümkündür.
İletim kanalı arızalarında, koruma sinyalleşmesi ek fonksiyonu, klasik zaman koordinasyonlu mesafe korumaya
etki etmeksizin kilitlenebilir. Dahili otomatik tekrar kapama fonksiyonundan (Z1B kademesini etkinleştirme)
veya harici bir tekrar kapama cihazı ile “>OTK kad.Etkinl“ ikili girişi üzerinden ölçme menzili denetimi
sağlanabilir. Klasik sinyal iletim tertipleri ile, arıza, bir ikili giriş ile ihbar edilir; sayısal iletişimle, arıza, koruma
cihazı tarafından otomatik olarak tespit edilir.
2.6.2
Çalışma Yöntemi
Etkinleştirme ve Etkisiz Kılma
Koruma sinyalleşmesi fonksiyonu 2101 no’lu KS MK FONKS., parametresi yoluyla veya sistem arayüzü ile
(eğer mevcutsa) ya da ikili giriş üzerinden (eğer atanmışsa) devreye alınabilir veya devreden çıkarılabilir.
Anahtarlanmış durum, dahili olarak saklanır ( bakınız Şekil 2-65) ve yardımcı besleme kaybına karşı korunur.
Ancak daha önce devreden çıkarıldığı kaynaktan yeniden devreye alınabilir. Etkin olması için, her üç
anahtarlama kaynağının fonksiyonunun devreye sokulmuş olması gerekir.
Şekil 2-65
Sinyal iletim mantığının etkinleştirilmesi ve etkisiz kılınması
151
Fonksiyonlar
2.6.3
PUTT (Başlatma)
Aşağıdaki yordam, klasik iletim araçları için uygundur.
Çalışma Prensibi
Şekil 2-66 PUTT tertibinin fonksiyon şeması görülmektedir. Z1 kademesi içerisinde bir arıza durumunda, açma
sinyali karşı hat ucuna gönderilir. Karşı uçtaki cihaz, koruma fonksiyonunun başlatma almış olması koşuluyla,
alınan sinyal ile birlikte bir açma başlatır. Her iki hat ucundaki cihazların başlatma zamanları arasındaki farkı
telafi etmek için için, gönderme sinyali TS süresi kadar (2103 no’lu Gönd. Uzatımı adresinde ayarlanabilir),
uzatılabilir. Mesafe korumanın birinci kademesi , yaklaşık olarak hattın % 85’ini görecek şekilde ayarlanır. Üç
uçlu hatlarda, Z1 kademesi menzili, en kısa hat bölümünün % 85’ine, ancak en az saplama noktasının ötesine
ayarlanır.
Bu çalışma modunda, sinyalleşme koruma tertibi için Z1B aşırı menzil kademesi önemsizdir. Bununla birlikte;
bu kademe otomatik tekrar kapama fonksiyonu tarafından kontrol edilebilir (ayrıca bakınız Bölüm 2.14).
Şekil 2-66
Başlatma üzerinden müsaadeli düşük menzil karşıdan açtırmanın fonksiyon şeması
Çalışma Sırası
Müsaadeli karşıdan açtırma, sadece “İleri ”-yön arızalarında çalışır. Dolayısıyla, birinci kademe Z1 1301 no’lu
Çal. modu Z1 adresinde kesinlikle İleri olarak ayarlanmalıdır, ayrıca Altbölüm 2.2.1 ’de “Z1’den Z5’e kadar
Bağımsız Kademeler” paragrafına bakın.
İki uçlu hatlarda, sinyal iletimi faz-ayrımlı olabilir. Bu durumda; gönderme ve alma devreleri, her faz için ayrı
ayrı oluşturulur. Üç uçlu hatlarda, gönderme sinyali, diğer her iki hat ucuna da gönderilir. Alma sinyalleri, o
zaman bir mantıksal VEYA geçiti ile birleştirilir. Parametre Hat tipi (Adres 2102) ile cihaza bir veya iki karşı
hat ucu olduğunu bildirir.
Eğer mesafe koruma başlatma alamayacak şekilde bir hat ucunda zayıf besleme mevcutsa veya hiç besleme
yoksa, kesici yine açtırılabilir. Bu “Zayıf Besleme Açma” fonksiyonu için, Bölüm 2.9.2 ’e bakın.
152
Fonksiyonlar
Şekil 2-67
Başlatma ile müsaadeli düşük menzil karşıdan açtırma (PUTT) tertibinin mantık şeması (bir hat ucu için)
153
Fonksiyonlar
2.6.4
Kademe Hızlandırmalı Müsaadeli Düşük Menzil Karşıdan açtırma (PUTT)
Aşağıdaki prosedür, klasik ve sayısal iletim araçlarının her ikisi için de uygundur.
Prensip
Şekil 2-68 ’da, bu müsaadeli düşük menzil karşıdan açtırma tertibi için kademe hızlandırmalı çalışma tertibinin
fonksiyon şeması görülmektedir. Z1 kademesi içerisinde bir arıza durumunda, açma sinyali karşı hat ucuna
gönderilir. Karşı uçtaki cihaz, ayarlanan yönde Z1B kademesi içerisinde başlatma almışsa, alınan sinyal ile
birlikte bir açma başlatır. Her iki hat ucundaki cihazların başlatma zamanları arasındaki farkı denkleştirmek için,
gönderme sinyali TS süresi kadar (2103 no’lu Gönd. Uzatımı adresinde ayarlanabilir), uzatılabilir. Mesafe
korumanın birinci kademe menzili, yaklaşık olarak hattın % 85’ini ve aşırı menzil kademe menzili de karşı
istasyonun ötesini (yaklaşık olarak korunan hattın % 120’sini) görecek şekilde ayarlanır. Üç uçlu hatlarda, Z1
kademesi menzili, en kısa hat bölümünün % 85’ine, ancak en az saplama noktasının ötesine ayarlanır. Bu
esnada Z1’in diğer iki hat ucundan biri üzerinden dışarıya iletilmemesine dikkat edilmelidir. Z1B, saplama
noktası üzerinden ek besleme mümkün olsa bile, daha uzun hat bölümünün ötesine erişecek şekilde
ayarlanmalıdır. Bu yordam için, (eğer mevcutsa) bir koruma verileri arayüzü üzerinden iletim önerilir.
Bir koruma verileri arayüzü ile donatılmış koruma rölelerinde 121 no’lu KS Mesafe adresi KA ile SİNYAL
ayarına müsaade eder. 2101 no’lu KS MK FONKS. adresinde, PUTT (Z1B) ayarlanabilir.
Şekil 2-68
154
Z1B üzerinden müsaadeli düşük menzil karşıdan açtırma yönteminin fonksiyon şeması
Fonksiyonlar
Çalışma Sırası
Müsaadeli karşıdan açtırma, sadece “ileri ”-yön arızalarında çalışır. Dolayısıyla, birinci kademe Z1 ve aşırı
menzil kademesi Z1B mesafe korumada muhakkak İleri ayarlanmış olmalıdır (Adresler 1301 Çal. modu
Z1 ve 1351 Çal. modu Z1B, bakınız Altbölüm 2.2.2 paragraf “Z1’den Z5’e kadar Bağımsız Kademeler” ve
Z1B Denetimli Kademe).
Şekil 2-69
Z1B kademesi kullanılarak müsaadeli düşük menzil karşıdan açtırma (PUTT) tertibinin mantık şeması
(bir hat ucu için, klasik, koruma verileri arayüzü olmadan)
155
Fonksiyonlar
Şekil 2-70
156
Z1B kademesi kullanılarak müsaadeli düşük menzil karşıdan açtırma (PUTT) tertibinin mantık şeması
(bir hat ucu için, koruma verileri arayüzü ile)
Fonksiyonlar
zaman bir mantıksal VEYA geçidi ile birleştirilir. Eğer KS Mesafe (Adres 121) parametresi KA ile SİNYAL
ve RÖLE SAYISI (Adres 147) parametresi 3 röle olarak ayarlanmışsa; cihaza, iki karşı uç olduğu bildirilmiş
olur. Varsayılan ayar 2 röle ’dir ve bir karşı hat ucuna karşılık olan seçenektir. Eğer sayısal koruma iletimi ve
dolayısıyla koruma verileri arayüzü kullanılıyorsa, sinyaller, her zaman faz-seçicili olarak iletilir.
Klasik iletimde Hat tipi (Adres 2102) parametresi üzerinden cihaza bir veya iki karşı hat ucu olduğunu
bildirir.
İletim kanalı arızalarında, dahili bir tekrar kapama cihazı ile 1. OTK -> Z1B parametresi ayarıyla ve harici bir
tekrar kapama cihazı ile ikili giriş üzerinden “>OTK kad.Etkinl“ Z1B kademesi etkinleştirilebilir .
Eğer mesafe koruma başlatma alamayacak şekilde bir hat ucunda zayıf besleme mevcutsa veya hiç besleme
yoksa, kesici yine açtırılabilir. Bu “Zayıf Besleme Açma” Bölüm 2.9.2 ’de tarif edilmiştir.
2.6.5
Doğrudan Düşük Menzil Karşıdan Açtırma
Aşağıdaki prosedür, klasik iletim araçları için uygundur.
Prensip
PUTT (başlatma) veya kademe hızlandırmalı PUTT’de olduğu gibi, Z1 kademesindeki bir arıza bir karşıdan
açtırma sinyali olarak karşı hat ucuna iletilir. Karşı hat ucunda, alınan sinyal, başka bir sorgulamaya gerek
duyulmaksızın (2202 no’lu Açma Zm. GEC.adresinde ayarlanabilir) Tv süresi kadar kısa bir güvenlik
gecikmesi sonrası bir açmaya yol açar (Şekil 2-71). Her iki hat ucundaki cihazların başlatma zamanları
arasındaki farkı denkleştirmek için, gönderme sinyali TS süresi kadar (2103 no’lu Gönd. Uzatımı adresinde
ayarlanabilir), uzatılabilir. Mesafe korumanın birinci kademesi , yaklaşık olarak hattın % 85’ini görecek şekilde
ayarlanır. Üç uçlu hatlarda, Z1 kademesi menzili, en kısa hat bölümünün % 85’ine, ancak en az saplama
noktasının ötesine ayarlanır. Bu esnada Z1’in diğer iki hat ucundan biri üzerinden dışarıya iletilmemesine dikkat
edilmelidir. Burada Z1B kademesinin kullanılmasına gerek yoktur. Burada Z1B kademesinin kullanılmasına
gerek yoktur. Ancak; bu kademe, dahili otomatik tekrar kapama ile veya “>OTK kad.Etkinl“ ikili girişi
üzerinden harici bir ölçütle etkinleştirilebilir.
Kademe hızlandırmalı müsaadeli düşük menzil karşıdan açtırma ile karşılaştırıldığında bir üstünlüğü, bir hat
ucunda bir besleme olmaması durumunda bile başka önlemlere gerek duyulmaksızın her iki hat ucunun da
açtırılmasıdır. Ancak, bunun bir sakıncası, alma ucunda, açma sinyali için başka bir denetimin olmamasıdır.
Doğrudan düşük menzil karşıdan açtırma, seçilebilir ayrı bir sinyalleşme koruma tertibi ayarı olarak mevcut
değildir. Ancak sinyalleşme koruma fonksiyonunun müsaadeli düşük menzil karşıdan açtırma tertibi k (Adres
121 KS Mesafe = PUTT (Z1B) veya PUTT (Bas.)) ayarlanarak ve alma hat ucunda doğrudan harici
açtırma için ikili girişler kullanılarak bu tertip gerçekleştirilir. Dolayısıyla, Altbölüm “PUTT prensibi” ndeki
gönderme devresi uygulanır (Şekil 2-67). Alma devresi içinse “Harici açtırma” mantığı, Bölüm 2.10 ’da
açıklandığı şekilde uygulanır.
zaman bir mantıksal VEYA geçidi ile birleştirilir.
157
Fonksiyonlar
Şekil 2-71
2.6.6
Doğrudan düşük menzil karşıdan açtırma tertibinin fonksiyon şeması
Müsaadeli Aşırı Menzil Karşıdan Açtırma (POTT)
Çalışma Prensibi
Müsaadeli aşırı menzil karşıdan açtırma modu, müsaadeli bir tertiptir. Karşı istasyonun ötesine ayarlanan Z1B
kademesi belirleyicidir. Bu mod, aynı zamanda hat uzunluğunun % 85’i bir ayarın mümkün olmadığı ve
dolayısıyla seçicili gecikmesiz bir açmanın yapılamayacağı aşırı kısa hatlarda da kullanılabilir. Sonuncu
durumda, Z1 kademesi ile seçicisiz açmayı önlemek için, bu kademe T1 ile biraz geciktirilmelidir (Şekil 2-72).
Eğer mesafe koruma Z1B kademesi içerisinde bir arıza tespit etmişse, karşı hat ucuna bir müsaade sinyali
gönderir. Eğer mesafe koruma Z1B kademesi içerisinde bir arıza tespit etmişse, karşı hat ucuna bir müsaade
sinyali gönderir. Dolayısıyla hızlı açma için bir önkoşul, arızanın her iki uçtan da ileri yönde, Z1B kademesi
içerisinde görülmüş olmasıdır. Z1B aşırı menzil kademesi, karşı istasyonun ötesini görecek şekilde (yaklaşık
olarak hattın % 120’sine) ayarlanır. Üç uçlu hatlarda Z1B, saplama noktası üzerinden ek besleme mümkün olsa
bile, daha uzun hat bölümünün ötesine erişecek şekilde ayarlanmalıdır. 1. kademe, normal koordinasyona
göre, hat uzunluğunun yaklaşık % 85’ine ayarlanır; üç uçlu hatlarda Z1 kademesinin menzili, en az saplama
noktasının ötesini görmelidir.
Gönderme sinyali TS süresi kadar uzatılabilir (ayarlanabilir, Adres 2103 Gönd. Uzatımı). Gönderme
sinyalinin uzatımı, ancak koruma hızlı bir açma komutu vermişse etkindir. Bu, arıza bağımsız Z1 kademesi
tarafından hızlı olarak temizlenmiş olsa bile, karşı hat ucundaki cihazın müsaade sinyalini almasını garanti
eder.
Z1B kademesi hariç diğer tüm kademelerde, korumanın sinyal iletiminden bağımsız, genel koordinasyon
karakteristiğine göre, karşı hat ucundan müsaade sinyali alınmaksızın kendi kademe zamanları ile açma
komutu verilir.
Bu yordam için, (eğer mevcutsa) bir koruma verileri arayüzü üzerinden iletim önerilir.
Bir koruma verileri arayüzü ile donatılmış koruma rölelerinde 121 no’lu KS Mesafe adresi KA ile SİNYAL
ayarına müsaade eder. 2101 no’lu KS MK FONKS. adresinde, POTT (Z1B) ayarlanabilir.
158
Fonksiyonlar
Şekil 2-72
Müsaadeli aşırı menzil karşıdan açtırma tertibinin fonksiyon şeması
Çalışma Sırası
Müsaadeli aşırı menzil karşıdan açtırma, sadece “ileri ”-Yön arızalarında çalışır. Dolayısıyla, ilk aşırı menzil
kademesi Z1B kesinlikle İleri olarak ayarlanmalıdır (Adres 1351 Çal. modu Z1B, ayrıca bakınız Altbölüm
2.2.2 paragraf “Denetimli Kademe Z1B”).
ayrı oluşturulur. Üç uçlu hatlarda, gönderme sinyali, diğer her iki hat ucuna da gönderilir. Bir dahili arıza
sırasında her üç hat ucunun da bir müsaade sinyali göndermesi gerektiği için, alma sinyalleri, bu durumda
mantıksal bir VE geçidi ile birleştirilir. Eğer KS Mesafe (Adres 121) parametresi KA ile SİNYAL ve RÖLE
SAYISI (Adres 147) parametresi 3 röle olarak ayarlanmışsa; cihaza, iki karşı uç olduğu bildirilmiş olur.
Olağan ayar 2 röle ’dir ve bir karşı hat ucuna karşılık olan seçenektir. Bir koruma verileri arayüzü ile
donatılmış koruma rölelerinde, sinyal iletimi, her zaman faz ayrımlı olarak yapılır (Şekil 2-74).
Eğer klasik iletim kullanılıyorsa Hat tipi (Adres 2102) parametresi cihaza bir veya iki karşı hat ucu olduğunu
bildirir (Şekil 2-73).
İletim kanalı arızalarında, dahili bir tekrar kapama cihazı ile 1. OTK -> Z1B parametresi ayarıyla ve harici bir
tekrar kapama cihazı ile ikili giriş üzerinden “>OTK kad.Etkinl“ Z1B aşırı menzil kademesi etkinleştirilebilir.
Harici arızaların temizlenmesinden kaynaklanan veya paralel hatlarda arızaların temizlenmesi sırasında arıza
yönünün terslenmesinin sebep olacağı geçici rejimlerden kaynaklanan hatalı sinyaller “Geçici Kilitleme” ile
etkisiz kılınır.
Radyal/tek taraftan beslenen hatlarda, beslemesiz taraf başlatma alamayacağı için bir müsaade sinyali de
üretemez. Bu durumda da müsaadeli aşırı menzil karşıdan açtırma tertibi ile açmayı sağlamak için, cihaz özel
önlemlere sahiptir. Bu “Zayıf-Besleme Fonksiyonu” (Eko fonksiyonu) için “Zayıf Besleme ve Sıfır Besleme için
Önlemler” altbölümüne bakın. Cihaz bir arıza tanımaksızın karşı hat ucundan -üç uçlu hatlarda karşı uçlardan
en az birinden- bir müsaade sinyali aldığında, eko fonksiyonu etkinleştirilir.
Zayıf besleme veya sıfır besleme olan karşı hat ucundaki kesici de açtırılabilir. Bu “Zayıf Besleme Açma”
fonksiyonu için, Bölüm 2.9.2 ’e bakın.
159
Fonksiyonlar
Şekil 2-73
160
Müsaadeli aşırı menzil karşıdan açtırma tertibi (POTT) için mantık şeması (bir hat ucu için, klasik, koruma
verileri arayüzü mevcut değil)
Fonksiyonlar
Şekil 2-74
Müsaadeli aşırı menzil karşıdan açtırma (POTT) tertibi için mantık şeması (bir hat ucu için, koruma verileri
arayüzü ile)
161
Fonksiyonlar
2.6.7
Yön Karşılaştırmalı Başlatma
Çalışma Prensibi
Yön karşılaştırmalı başlatma müsaadeli bir tertiptir. Şekil 2-75 fonksiyon prensibini basitleştirilmiş olarak
gösterir.
Şekil 2-75
Yön karşılaştırmalı başlatma tertibinin fonksiyon şeması
Eğer mesafe koruma ileri yönde başlatma almışsa, önce hattın karşı ucuna bir müsaade sinyali gönderir. Eğer
karşı hat ucundan da bir müsaade sinyali alınmışsa, burada da hat yönünde bir arıza belirlenmesi şartıyla açma
rölesine bir açma sinyali gönderilir. Dolayısıyla hızlı açma için bir önkoşul, arızanın her iki hat ucundan da ileri
yönde tespit edilmiş olmasıdır. Mesafe kademeleri, yön karşılaştırmalı başlatmadan bağımsız olarak çalışır.
eder.
162
Fonksiyonlar
Çalışma Sırası
Şekil 2-76 ’te bir hat ucu için yön karşılaştırmalı başlatma tertibinin mantık şeması gösterilmiştir.
mantıksal bir VE geçidi ile birleştirilir. Parametre Hat tipi (Adres 2102) ile cihaza bir veya iki karşı hat ucu
olduğunu bildirir.
yönünün terslenmesinin sebep olacağı geçici rejimlerden kaynaklanan hatalı sinyaller “Geçici Bloklama” ile
etkisiz kılınır.
önlemlere sahiptir. Bu “Zayıf-Besleme Fonksiyonu” (eko fonksiyonu), cihaz arıza almaksızın karşı hat ucundan
-üç uçlu hatlarda karşı uçlardan en az birinden- bir müsaade sinyali aldığında etkinleştirilir.
163
Fonksiyonlar
Şekil 2-76
164
Yön karşılaştırmalı başlatma tertibinin mantık şeması (bir hat ucu için)
Fonksiyonlar
2.6.8
Yönlü Kilit Çözme Tertibi
Prensip
Kilit çözme yöntemi, müsaadeli bir tertiptir. Müsaadeli aşırı menzil karşıdan açtırma tertibinden farkı, karşı hat
ucundan müsaade sinyali alınmadığında da açmanın mümkün olmasıdır. Bundan dolayı; genellikle sinyal
iletiminin kuranportör cihazı (PLC) (güç hattı taşıyıcı) kullanılarak korunan hat üzerinden yapılmasının gerekli
olduğu çok uzun hatlarda, arıza yerinde iletilen sinyalin çok şiddetli zayıflamasından hatta kaybolmasından
dolayı, karşı uçtan sağlıklı sinyal alınmasının artık garanti edilemeyeceği durumlarda kullanılır. Burada, özel bir
kilit çözme mantığı devreye girer.
Şekil 2-77 ’de, yönlü kilit çözme tertibinin fonksiyon şeması gösterilmiştir.
Sinyal iletimi için 7SA6 ’nın verici çıkışı ile anahtarlanan iki sinyal frekansına gerek duyulur. Eğer kuranportör
(güç hattı taşıyıcı) sistemi kanal izleme fonksiyonuna sahipse, o zaman f0 izleme frekansı fU çalışma frekansına
(kilit çözme frekansı) anahtarlanır. Koruma, Z1B aşırı menzil kademesi içerisinde bir arıza tespit ettiğinde fUkilit
çözme frekansının iletimini başlatır. Normal koşullarda veya Z1B dışındaki bir arıza sırasında, sadece f0 kilit
frekansı iletilir.
Eğer karşı uçtan kilit çözme frekansı alınmışsa, açma mantığına bir açma sinyali gönderilir. Dolayısıyla hızlı
açma için bir önkoşul, arızanın her iki uçtan da ileri yönde, Z1B kademesi içerisinde görülmüş olmasıdır. Z1B
aşırı menzil kademesi, karşı istasyonun ötesini görecek şekilde (yaklaşık olarak hattın % 120’sine) ayarlanır.
Üç uçlu hatlarda Z1B, saplama noktası üzerinden ek besleme mümkün olsa bile, daha uzun hat bölümünün
güvenli ötesine erişecek şekilde ayarlanmalıdır. 1. kademe, normal koordinasyona göre, hat uzunluğunun
yaklaşık % 85’ine ayarlanır; üç uçlu hatlarda Z1 kademesinin menzili, en az saplama noktasının ötesini
görmelidir.
eder.
Şekil 2-77
Yönlü kilit çözme yöntemi fonksiyon diyagramı
165
Fonksiyonlar
Z1B kademesi hariç diğer tüm kademelerde, korumanın sinyal iletiminden bağımsız, genel koordinasyon
karakteristiğine göre, karşı hat ucundan müsaade sinyali alınmaksızın kendi kademe zamanları ile açma
komutu verilir.
Çalışma Sırası
Şekil 2-78 ’da, bir hat ucu için kilit çözme tertibinin mantık şeması verilmiştir.
Kilit çözme tertibi, sadece “ileri”-yönde arızalar için çalışır. Dolayısıyla, mesafe korumanın aşırı menzil
kademesi Z1B, İleri olarak ayarlanmalıdır: Adres 1351 Çal. modu Z1B, ayrıca; Altbölüm 2.2.1’de paragraf
“Denetimli Kademe Z1B” ’ye bakınız.
mantıksal bir VE geçidi ile birleştirilir. Parametre Hat tipi (Adres 2102) ile cihaza bir veya iki karşı hat ucu
olduğunu bildirir.
Alma mantığından önce, esas olarak müsaadeli aşırı menzil karşıdan açtırma tertibindekine karşılık olan bir
kilit çözme mantığı eklenir, Şekil 2-79 de gösterildiği gibi. Eğer bir girişimden etkilenmeksizin bir kilit çözme
sinyali alınmışsa, bir alma sinyali, örneğin “>MK KS BÇ Kn 1“ gözükür ve kilitleme sinyali, örneğin “>MK KS
BÇ bl 1“ kaybolur. Dahili “Kilit çözme 1“ sinyali, alma mantığına gönderilir ve oradan, (diğer tüm koşullar
sağlanmışsa) Z1B aşırı menzil kademesi açma müsaadesi başlatılır.
Eğer korunan fiderdeki kısa-devrenin gönderilen sinyali çok zayıflatması veya geri yansıtması gibi sebeplerle
iletilen sinyal karşı uca ulaşamamışsa, karşı uçtan ne kilit çözme sinyali, “>MK KS BÇ Kn 1“, ne de izleme
sinyali “>MK KS BÇ bl 1“ alınır. Bu durumda, 20 ms kadar bir güvenlik gecikme süresi sonrası “Kilit çözme
1“ müsaade sinyali alma mantığına aktarılır. Ancak, bu müsaade, bir 100/100 ms zamanlayıcı kademesi ile
100 ms sonra iptal edilir. Eğer girişim sinyali tekrar kaybolmuşsa, iki alma sinyalinden biri, “>MK KS BÇ Kn
1“ veya “>MK KS BÇ bl 1“ yeniden gözükmüş olmalıdır. 100 ms sonra (100/100 ms zamanlayıcı
kademesinin bırakma gecikmesi) yeniden normal duruma dönülür; yani “Kilit çözme L1“ sinyaline müsaade
yolu tekrar sağlanır ve sonuçta normal müsaade yoluna dönülmüş olur.
Eğer 10 s’den daha uzun bir süre içerisinde sinyallerden hiç birisi de alınmamışsa, “MK KS BÇ Arıza1“
ihbarı verilir.
İletim kanalı arızalarında, (dahili veya harici) bir tekrar kapama cihazı ile, “>OTK kad.Etkinl“ ikili girişi
üzerinden Z1B kademesi etkinleştirilebilir.
etkisiz kılınır.
önlemlere sahiptir. Bu “Zayıf-Besleme Fonksiyonu” (Eko fonksiyonu) için “Zayıf Besleme ve Sıfır Besleme için
Önlemler” altbölümüne bakın. Cihaz bir arıza tanımaksızın karşı hat ucundan -üç uçlu hatlarda karşı uçlardan
en az birinden- bir müsaade sinyali aldığında, eko fonksiyonu etkinleştirilir.
166
Fonksiyonlar
Şekil 2-78
Yönlü kilit çözme tertibinin Gönderme- ve Etkinleştirme Mantığı
167
Fonksiyonlar
Şekil 2-79
168
Kilit çözme mantığı
Fonksiyonlar
2.6.9
Yönlü Bloklama Tertibi
Çalışma Prensibi
Bloklama tertibinde, iletim kanalı, bir hat ucundan diğerine bir kilit sinyali göndermek için kullanılır. Sinyal, arıza
başlangıcının hemen sonrası doğrudan gönderilebilir, seçenek olarak, ancak mesafe koruma geri yönde bir
arıza tespit etmişse sinyal gönderilir ( noktalı çizgi üzerinden atlama algılayıcısı Şekil2-80). Mesafe koruma ileri
yönde bir arıza tespit eder etmez sinyal iletimi derhal durdurulur. Bu tertiple, karşı hat ucundan bir sinyal
alınmasa bile açma mümkündür. Bundan dolayı; genellikle sinyal iletiminin kuranportör cihazı (PLC) (güç hattı
taşıyıcı) kullanılarak korunan hat üzerinden yapılmasının gerekli olduğu çok uzun hatlarda, arıza yerinde iletilen
sinyalin çok şiddetli zayıflamasından hatta kaybolmasından dolayı, karşı uçtan sağlıklı sinyal alınmasının artık
garanti edilemeyeceği durumlarda kullanılır.
Şekil 2-80 ’de, fonksiyon şeması gösterilmiştir.
Eğer karşı uçtan bir kilitleme sinyali alınmamışsa, yaklaşık olarak hattın % 120’sine ayarlanan aşırı menzil
kademesi Z1B içerisindeki arızalar açmaya sebep olur. Üç uçlu hatlarda Z1B, saplama noktası üzerinden ek
besleme mümkün olsa bile, daha uzun hat bölümünün güvenli ötesine erişecek şekilde ayarlanmalıdır. Hattın
her iki ucundaki cihazların başlatma zamanı gecikmelerindeki olası farklılıklar ve sinyal iletim zaman gecikmesi
yüzünden, açma,TV süresi kadar uzatılabilir.
Sinyal koşusu durumlarını önlemek için, gönderilen sinyal, bir kez başlatıldığında, ayarlanabilir TS süresi kadar
uzatılabilir.
Şekil 2-80
Bloklama tertibinin fonksiyon şeması
169
Fonksiyonlar
Çalışma Sırası
Şekil 2-81 ’da, bir hat ucu için bloklama tertibinin mantık şeması görülmektedir.
Aşırı menzil kademesi Z1B İleri olarak ayarlanmalıdır (Adres 1351 Çal. modu Z1B, ayrıca bakınız
Altbölüm 2.2.1, paragraf “Denetimli Kademe Z1B”).
sırasında, karşı hat uçlarından hiç birisinden bir kilitleme sinyalinin alınmaması gerektiğinden, alma sinyalleri
bu durumda bir mantıksal VEYA geçidi ile birleştirilir. Parametre Hat tipi (Adres 2102) ile cihaza bir veya iki
karşı hat ucu olduğunu bildirir.
170
Fonksiyonlar
Şekil 2-81
Bloklama tertibinin mantık şeması (bir hat ucu için)
171
Fonksiyonlar
Mesafe koruma geri yönde bir arıza tespit eder etmez, bir bloklama sinyali gönderir (örneğin, “MK KS Gönd.“,
No 4056). İletilen sinyal, aynı zamanda 2103 no’lu adres ayarı ile uzatılabilir. İleri yönde bir arıza tespit
edildiğinde, kilitleme sinyali durdurulur (örneğin “MK KS BLK DURD.“, Nr 4070). Ölçülen değerler için, birim
basamak çıkış sinyali gönderilerek çok hızlı kilitleme sağlanabilir. Böyle yapmak için, “MK Atlama BLK“ (No
4060) çıkışı, aynı zamanda gönderici çıkış rölesine atanmalıdır. Bu birim basamak sinyali her ölçülen değer
atlamasında çıktığı için, ancak iletim kanalı iletilen sinyalin kaybolmasına hemen tepki verebiliyorsa
kullanılması anlamlıdır.
Sinyal iletim kanalı arızası sırasında, aşırı menzil kademesi bir ikili giriş üzerinden kilitlenebilir. Mesafe koruma,
normal zaman koordinasyonlu çalışma karakteristiğine göre çalışır (Z1’de gecikmesiz açma). Bununla birlikte;
Z1B aşırı menzil kademesi, dahili otomatik tekrar kapama ile veya “>OTK kad.Etkinl“ ikili girişi üzerinden
harici bir ölçütle etkinleştirilebilir.
etkisiz kılınır. Bu sırada alınan kilitleme sinyalleri de müsaadeyi geçici kilitleme süresi için Geçi.BLK Blk Sü
(Adres 2110), onun en az bir bekleme süresi boyunca Geçi.BLK Bek Sü (Adres 2109) bekletilmesi şartıyla
(bakınız Şekil 2-86) uzatırlar. Geçi.BLK Blk Sü (Adres 2110) ’nin akışından sonra gecikme zamanı Sürme
Gecikmesi (Adres 2108) yeniden başlatılır.
Kilitleme tertibinin doğal bir özelliği olarak, tek taraftan beslenen kısa-devreler, besleme olmayan tarafta bir
kilitleme sinyali üretilemeyeceği için, herhangi bir özel önlem alınmaksızın hızlı olarak temizlenir.
2.6.10
Pilot Kablo Karşılaştırması
Pilot kablo karşılaştırmasında, Z1B aşırı menzil kademesi korunan hattın her iki ucunda da ani kademe olarak
görev yapar. Z1B kademesinin menzili, karşı istasyonun ötesine ayarlanır. Pilot kablo karşılaştırması, seçicisiz
açmayı önler.
Her iki hat ucu arasında bilgi değişimi, bir istasyon dc geriliminden beslenen kapalı bir akım döngüsü üzerinden
yapılır (Şekil 2-82). Her bir sinyal çıkışı için N/K bir kontak atanır, alma girişi L-etkin(“düşük“-etkin) olarak
biçimlendirilmelidir. Seçenek olarak, kontak konumunu çevirmek için iki yardımcı röleden oluşan birleşimler
(örneğin 7PA5210-3D) kullanılabilir.
Normal çalışmada pilot kablo doğru akım taşır; böylelikle aynı zamanda bağlantının sağlam olup olmadığı da
izlenmiş olur.
Eğer mesafe koruma rölesi başlatma alırsa, “MK KS Gönd.“sinyali de çıkar. N/K kontak açılır ve başlangıçta
pilot kablo döngüsü kesilir. Böylelikle açma, “>MK KS Alma Kn1“ alma girişi üzerinden Z1B ile kilitlenir. Eğer
koruma sistemi Z1B aşırı menzil kademesi içerisinde bir arıza tespit etmişse, gönderme sinyali resetlenir. N/K
kontak normal çalışma (kapalı) durumuna döner. Eğer aynı çalışma sırası sonrası karşı istasyon döngüsü de
kapanmışsa, döngü tekrar enerjilenir. Açmaya her iki hat ucunda da tekrar müsaade edilir.
Arıza korunan hattın dışında ise, her iki cihazın başlatma alması (her iki N/K “MK KS Gönd.“ kontaklarının
açılması) ile pilot kablo döngüsü yine kesilir. Hat uçlarından en az birinde gönderme sinyali resetlenmeyeceği
için (arıza Z1B kademesinde hat yönünde değil), döngü o hat ucunda açık kalır. Dolayısıyla, her iki alma
girişinin de enerjisi kesilir ve (düşük-etkin atama dolayısıyla) açmalar kilitlenir. Z1 kademesi de dahil diğer
mesafe kademeleri ise sinyalleşmeden bağımsız olarak çalışır.
En kısa ayarlanabilir hattan daha kısa hatlar için, Z1 kademesi etkisiz kılınmalı veya T1 zamanı en azından bir
kademe zamanı kadar geciktirilmelidir.
Eğer hat tek yönlü besleniyorsa, tüm hat için ani açma mümkündür. Besleme olmayan hat ucunda bir başlatma
olmayacağı için, o noktada döngü kesilmez; sadece besleme olan uçta döngü kesilir. Cihazın Z1B kademesi
içerisinde başlatma almasından sonra döngü tekrar kapanır ve açma gerçekleştirilir.
172
Fonksiyonlar
Koruma fonksiyonunun başlatma alması ve açma vermesi arasında pilot kablo döngüsünün açıp kapaması için
yeterli süreyi sağlamak için, T1B kısa bir süre geciktirilmelidir. Eğer pilot kablo karşılaştırması her iki hat ucunda
farklı cihazlarla (örneğin bir hat ucunda 7SA6 rölesi ve diğer hat ucunda standart bir koruma rölesi ile)
gerçekleştiriliyorsa, istenmeyen müsaade sinyallerine yol açacak kadar büyüklükte iki cihazın başlatma ve
açma gecikmeleri arasında olabilecek farklar dikkate alınmalıdır. T1B’nin geciktirilmesinde bu da dikkate
alınmalıdır.
Normal durumda kapalı olan döngü, kesintilere/kopukluklara karşı pilot kablo bağlantılarının sürekli bir
kontrolünü de sağlar. Her bir arızada döngü kesildiği için, pilot kablo arızası ihbarı süresi 10 s kadar geciktirilir.
O zaman pilot kablo karşılaştırması fonksiyonu kilitlenir. Pilot kablo arızası dahili olarak tespit edildiği için harici
kilitlemeye gerek duyulmaz. Mesafe korumanın diğer kademeleri, normal koordinasyon planına göre
çalışmalarını sürdürür.
İkili girişlerin düşük akım tüketimleri dolayısıyla, harici şönt bağlı dirençlerle pilot kablo döngüsünü ek olarak
yüklemek gerekebilir. Böylelikle, döngünün kesilmesinden sonra pilot kablo kapasitansı dolayısıyla ikili girişlerin
enerjili kalmaları önlenmiş olur. Bir seçenek olarak, yardımcı röle birleşimlerini (örneğin 7PA5210-3D)
kullanmak da mümkündür.
Şekil 2-82
Pilot kablo karşılaştırması - çalışma prensibi
Her iki ikili rölenin ve pilot kablonun iç direncinin birbirlerine seri bağlandığına dikkat edin. Dolayısıyla ne döngü
gerilimi çok düşük ne de ikili girişlerin enerjilenme gerilimi çok yüksek olmalıdır.
Eğer cihaz müsaade ediyorsa üç uçlu hatlarda çalışma da mümkündür. Aşağıdaki Şekil iki uçlu hat için alma
mantığı görülmektedir.
173
Fonksiyonlar
Şekil 2-83
Pilot kablo karşılaştırma mantığının alma devresi
Pilot kablo iletkenlerinin ve ikili giriş ve çıkışların aralarındaki yalıtım gerilimleri de dikkate alınmalıdır. Bir toprak
arızası durumunda, hat boyunca indüklenen gerilim, hem pilot kablo iletkenlerinin ve hem de cihazın yalıtım
geriliminin % 60 seviyesini aşmamalıdır. Dolayısıyla, pilot kablo karşılaştırması sadece kısa hatlar için
uygundur.
174
Fonksiyonlar
2.6.11
Ters Kilitleme
Eğer 7SA6 mesafe koruma rölesi tek taraftan beslenen trafo fiderleri için artçı koruma olarak kullanılacaksa,
ters kilitleme fonksiyonu, çıkış fiderlerindeki arızalarda seçiciliği tehlikeye atmaksızın hızlı bir bara koruma
sağlar.
Şekil 2-84 ’de, ters kilitleme için mantık şeması görülmektedir.
Şekil 2-84
Ters kilitlemenin mantık şeması
Şekil 2-85 ’e göre, Z1 ve Z2 mesafe kademeleri çıkış fiderlerindeki arızalarda, örneğin F2 arızasında artçı
koruma kademeleri olarak görev yapar. Mesafe koordinasyonu için en kısa çıkış fideri kullanılır.
Cihazın Z1B aşırı menzil kademesinin T1B zamanı, çıkış fiderlerinin koruma cihazlarının Ta başlatma
süresinden daha uzun ayarlanmalıdır. Bu sayede arızalı fiderin korumasının başlatması ile Z1B kademesi
kilitlenir. İlgili fiderin başlatma sinyali Şekil 2-85 ’e göre alma girişi üzerinden (4006 “>MK KS Alma Kn1“)
mesafe korumaya gönderilir. Eğer bir sinyal alınmamışsa, Z1B aşırı menzil kademesi, şu durumlarda hızlı bara
koruma açmasını sağlar:
• bara arızalarında, örneğin F1 arızasında,
• fider arızalarında, örneğin F2 arızasında ilgili fider korumasının çalışmaması durumunda artçı koruma
olarak.
175
Fonksiyonlar
Mesafe korumanın ters kilitleme tertibi, Z1B kademesinin özel bir müsaade veya kilit sinyali ile gerçekleştirilir.
Kilitleme modu (Şekil 2-85’te gösterildiği şekilde N/A kontakların paralel bağlantısı) ile veya müsaade modu
(N/K kontakların seri bağlantısı) ile gerçekleştirilebilir.
Harici arızaların temizlenmesi sonrası geçici yanlış sinyallerin önlenmesi için, ters kilitlemenin kilitleme durumu
geçici bir kilitleme süresi (Şekil 2-85’te TB) kadar uzatılabilir.
Şekil 2-85
176
Ters kilitleme - çalışma ilkesi ve koordinasyon örneği
Fonksiyonlar
2.6.12
Geçici Bloklama
Aşırı menzil tertiplerinde; geçici bloklama, Harici arızaların temizlenmesinden kaynaklanan veya paralel
hatlarda arızaların temizlenmesi sırasında arıza yönünün terslenmesinin sebep olacağı geçici rejimlerden
kaynaklanan hatalı sinyallere karşı ek güvenlik sağlar.
Geçici bloklama tertibi çalışma prensibi, harici bir arıza olayını takiben bir müsaade sinyalinin oluşmasının belli
bir (ayarlanır) süre önlenmesidir. Müsaadeli tertipler için, bu gönderme ve alma devrelerinin geçici bloklanması
ile gerçekleştirilir.
Şekil 2-86 ’te, yönlü karşılaştırma ve müsaadeli tertipler için geçici bloklamanın fonksiyon şeması
görülmektedir.
Başlatmayı takiben, bekleme süresi Geçi.BLK Bek Sü (Adres 2109) içerisinde yönsüz veya geri yönde bir
arıza tespit edilmişse, gönderme devresi ve Z1B aşırı menzil kademesinin müsaadesi engellenir. Bu kilitleme,
geçici kilitleme süresi Geçi.BLK Blk Sü (Adres 2110) süresi kadar ve aynı zamanda kilitleme ölçütünün
bırakması sonrasında da sürdürülür. Ancak Z1 kademesi içerisinde o an bir açma komutu mevcutsa, geçici
kilitleme süresi Geçi.BLK BlkSü sonlandırılır ve bu sayede dahili bir arıza sırasında sinyal iletim tertibinin
kilitlemesi önlenmiş olur.
Kilitleme tertibinde ise; geçici kilitleme, Şekil 2-86 ’deki mantık şemasında da görüldüğü gibi alınan kilit sinyalini
uzatır. Geçi.BLK Blk Sü (Adres 2110) ’nin akışından sonra gecikme zamanı Sürme Gecikmesi (Adres
2108) yeniden başlatılır.
Şekil 2-86
Müsaadeli tertipler için geçici bloklama
177
Fonksiyonlar
2.6.13
Zayıf-Besleme veya Sıfır Besleme için Önlemler
Bir hat ucunda zayıf besleme veya sıfır beslemenin olduğu durumlarda, mesafe koruma başlatma almaz.
Dolayısıyla ne bir açma sinyali ne de bir gönderme sinyali üretilir. Karşılaştırmalı tertipler ile; zayıf beslemenin
olduğu uç bir müsaade sinyali göndermediği için, kaynak tarafındaki cihaz, başlatma alıp karşı uca bir müsaade
sinyali göndermiş olsa bile, özel önlemler alınmazsa, hızlı açmayı gerçekleştiremez.
Bu koşullar altında her iki hat ucunda da hızlı açmayı sağlamak için, mesafe korumanın zayıf beslemeli hatlar
için özel ek fonksiyonları mevcuttur.
Zayıf beslemeli hat ucunun da bağımsız olarak açmasını sağlamak için, 7SA6 zayıf besleme koşulları için özel
bir açma fonksiyonuna sahiptir. Bu, özel bir açma komutu ile ayrı bir koruma fonksiyonu olduğu için, Bölüm
2.9.2 ’de ayrı bir fonksiyon başlığı altında açıklanacaktır.
Eko Fonksiyonu
Eğer bir başlatma mevcut değilse, eko fonksiyonu, alınan sinyali karşı hat ucuna bir “Eko“ (yansıma) olarak geri
gönderir ve bu eko sinyali orada bir müsaadeli açma başlatmak için kullanılır.
Ortak Eko-Sinyali (bakınız Şekil 2-114, Altbölüm 2.9.1) hem mesafe korumadan hem de toprak arıza
korumadan başlatılır. Şekil 2-87 ’de mesafe koruma aracılığıyla eko müsaadesinin oluşumu gösterilmiştir.
Zayıf-besleme durumunun tespiti ve buna göre bir eko için gereksinim, bir VE geçidinde birleştirilmiştir. Mesafe
koruma ne devreden çıkarılmalı ne de kilitlenmelidir; aksi takdirde koruma başlatma almayacağı için sürekli bir
eko sinyali üretir. Ancak, eğer zaman gecikmeli aşırı akım koruma bir acil durum fonksiyonu olarak
kullanılmışsa, mesafe koruma devreden çıkarılmış olsa bile acil durum aşırı akım koruma mesafe koruma
başlatmasının yerini alacağından, eko yine de mümkündür. Bu çalışma modu sırasında, acil durum aşırı akım
koruma, doğal olarak kilitlenmemeli veya devreden çıkarılmamalıdır.
Acil durum aşırı akım koruma başlatma almadığı zaman bile, acil durum fonksiyonu sırasında müsaadeli tertip
için bir eko sinyali üretilir. Zayıf besleme tarafındaki zamanlı aşırı akım koruma, kaynak tarafındaki mesafe
korumadan daha duyarlı çalışmalıdır. Aksi takdirde, hattın % 100’ünde seçicilik sağlanamaz.
Bir eko için esas koşul, ilgili mantık şemalarından da (Şekil 2-73, 2-74, 2-76 veya Şekil 2-78) görüleceği üzere,
sinyalleşme koruma tertibinin mantığından bir sinyal alınması ve aynı anda mesafe koruma veya aşırı akım
korumanın başlatma almamış olmasıdır.
Mesafe korumanın 1-faz veya 2-faz başlatması durumunda, eğer başlatma almayan fazların ölçümleri bir zayıfbesleme koşulu tespit etmişse, yine bir eko göndermek mümkündür.
Hattın açılmasından ve başlatmanın bırakmasından sonra hatalı bir eko sinyalinin üretilmesini önlemek için,
eğer hali hazırda bir başlatma varsa, hiçbir eko oluşturulamaz (Şekil 2-87RS flip-flop devresi). Bunun haricinde
istenildiğinde “>MK KS Eko BLK“ ikili girişi üzerinden eko kilitlenebilir.
Şekil 2-87 eko müsaadesi için sinyal oluşumunu göstermektedir. Bu fonksiyon zayıf beslemede açma
fonksiyonuyla bağlantılı olduğundan, ayrıca açıklanacaktır (bakınız Altbölüm 2.9.1).
178
Fonksiyonlar
Şekil 2-87
2.6.14
Eko müsaadesi sinyalinin oluşumu
Ayar Notları
Genel
Mesafe korumanın sinyalleşme koruma fonksiyonu, ancak cihazın biçimlendirilmesi sırasında mevcut çalışma
modlardan biri seçilmişse etkindir (Adres 121). Bu biçimlendirmeye bağlı olarak, sadece seçilen moda ilişkin
parametrelere erişilebilir. Eğer sinyalleşme koruma ek fonksiyonu kullanılmayacaksa, Adres 121 KS Mesafe
= Etkin Değilolarak ayarlanır.
Klasik İletim
Klasik iletim kanalları ile, (Altbölüm 2.6 ’da açıklandığı gibi) aşağıdaki çalışma modları mümkündür:
Doğrudan Düşük Menzil Karşıdan Açtırma Herhangi bir başlatma olmaksızın uzaktan açtırma
PUTT (Baş.)
PUTT (Başlatma)
PUTT (Z1B)
Kademe Hızlandırmalı Müsaadeli Düşük Menzil Karşıdan Açtırma Z1B
(PUTT),
POTT
Müsaadeli Aşırı Menzil Karşıdan Açtırma
Yön.Krs. Bas.
Yön Karşılaştırmalı Başlatma,
BLOKLAMA ÇÖZME
Yönlü Bloklama Çözme tertibi,
BLOKLAMA
Yönlü Bloklama tertibi,
Pil.Kab. kars.
Pilot Kablo Karşılaştırma,
Ters Kilitleme
Ters Kilitleme.
Adres 2101 KS MK FONKS. ’de, bir sinyalleşme koruma tertibinin kullanımı ON- veya OFF olarak
anahtarlanabilir.
Eğer sinyalleşme koruma üç uçlu bir hatta kullanılacaksa 2102 no’lu adres Hat tipi = Üç Uç olarak
ayarlanır, diğer durumlarda İki Uç olağan ayarında bırakılır.
179
Fonksiyonlar
Sayısal İletim
Aşağıdaki çalışma modları, (Altbölüm 2.6’da açıklanan) koruma verileri arayüzü üzerinden sayısal iletimle
mümkündür:
PUTT (Z1B)
Kademe Hızlandırmalı Müsaadeli Düşük Menzil Karşıdan Açtırma Z1B
(PUTT),
POTT
Müsaadeli Aşırı Menzil Karşıdan Açtırma (POTT).
Adres 2101 KS MK FONKS. ’nda, istenilen mod seçilir. Burada, bir sinyalleşme tertibi OFF olarak da
anahtarlanabilir. Adres 147 RÖLE SAYISI , korunan teçhizatın uç sayısını gösterir ve bütün cihazlar için aynı
olmalıdır. Koruma verileri arayüzü üzerinden mesafe koruma tertibi, ancak 121 no’lu KS Mesafe parametresi,
bir kümedeki bütün cihazlar KA ile SİNYAL olarak ayarlanmışsa etkindir.
Mesafe Koruma Gerekleri
Sinyalleşme koruma tertiplerinin bütün uygulamaları için, mesafe korumanın geri yön başlatmasının karşı hat
ucunun aşırı menzil kademesinden daha büyük bir menzile sahip olması temin edilmelidir (Şekil 2-88 ’de sağ
taraftaki gölgeli alan)! U/I/φ-Başlatmada bu kural kendiliğinden garantilidir, çünkü lokal gerilim geri bir arızada
uzak beslenen hat ucundakinden daha küçüktür. Empedans başlatma için en az bir mesafe koruma kademesi
Geri veya Yönsüz ayarlanmış olmalıdır. Gölgeli alanda (resmin sol tarafı) bir arıza sırasında, B’deki koruma,
Z1B kademesi yanlış olarak ayarlandığı için, bu arızayı Z1B kademesi içerisinde görecektir. A’daki mesafe
koruma başlatma almayacak ve dolayısıyla B’deki koruma bu arızayı B’den tek taraflı beslenen bir arıza olarak
değerlendirecektir (dolayısıyla müsaadeli tertipte A’dan eko olacak veya kilitlemeli tertipte A‘dan kilitleme
sinyali almayacaktır). Bu da, yanlış açmaya sebep olacaktır!
Ayrıca, kilitlemeli tertip, kilit sinyalini üretmek için hızlı çalışan bir geri kademeye gerek duyar. Bu uç için,
gecikmesiz ayarla kademe 3’ü uygulayın.
Şekil 2-88
Müsaadeli aşırı menzil tertipleri ile mesafe koruma ayarları
Zaman Ayarları
Gönderme sinyali uzatımı Gönd. Uzatımı (Adres 2103) gönderen hat ucunda çok hızlı bir açma olsa veya
sinyal iletimi nispeten uzun sürse bile, gönderilen sinyalin güvenilir olarak karşı hat ucuna erişecek şekilde
yeterli sürede olmasını temin etmelidir. Müsaadeli tertipler POTT, Yön.Krs. Bas. ve BLOKLAMA ÇÖZME ’de,
sinyal uzatımı, ancak cihaz daha önce bir açma komutu vermişse etkin olur. Bu, arıza bağımsız Z1 kademesi
eder. Kilitleme tertibi BLOKLAMA ’da, gönderilen sinyal her zaman bu süre kadar uzatılır. Bu durumda, bir geri
yön arızasını takiben geçici bir kilitlemeye karşılık olur. Bu ayar ancak DIGSI’nin İlave Ayarlar menüsünden
değiştirilebilir.
İletken kopması gibi kalıcı-durum hat arızalarını tespit etmek için, bir arıza tespit edildiğinde bir izleme süresi
Alarm gecikmesi (Adres 2107) başlatılır. Bu sürenin dolmasından sonra, arıza, kalıcı bir arıza olarak var
sayılır. Bu ayar ancak DIGSI’nin İlave Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
180
Fonksiyonlar
Müsaade gecikmesi Sürme Gecikmesi (Adres 2108) ile, Z1B kademesinin müsaadesi geciktirilebilir.
Genellikle, harici arızalarda kilitleme sinyali için yeterli iletim süresinin temin edilmesi için sadece BLOKLAMA
kilitleme tertibinde buna gerek duyulur. Bu gecikme, sadece sinyalleşme koruma tertibinin alma devresine etki
eder. Buna karşılık, müsaade sinyali, Z1B aşırı menzil kademesinin T1B zaman gecikmesi ayarı ile
geciktirilemez. Pil.Kab. kars. ve Ters Kilitleme tertiplerinde, mesafe korumanın başlatması ile Z1B
kademesinin açma sinyali arasında yeterli süre olacak şekilde T1B geciktirilmelidir.
Geçici Bloklama
Parametreler Geçi.BLK Bek Sü ve Geçi.BLK Blk Sü , müsaadeli aşırı menzil tertiplerinde geçici
kilitlemeye yarar. Müsaadeli düşük menzil karşıdan açtırma ile, bunlar önemsizdir.
Geçi.BLK Bek Sü zamanı (Adres 2109), geçici kilitleme öncesi bir bekleme süresidir. Müsaadeli aşırı menzil
karşıdan açtırma tertiplerinde, başlatma sonrası mesafe koruma bu süre içerisinde geri yönde bir arıza tespit
etmişse, ancak o zaman geçici kilitleme etkinleştirilir. Kilitleme tertibinde, bekleme süresi, karşı hat ucundan
kilitleme sinyal alımının çok hızlı olması durumunda geçici kilitlemeyi önler. ∞ ayarı ile, geçici kilitleme iptal
edilir. Bu ayar ancak DIGSI’nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
Geçici kilitleme süresi Geçi.BLK Blk Sü (Adres 2110) harici arızaların olmasından veya temizlenmesinden
kaynaklanan şiddetli geçici rejimlerin süresinden kesinlikle daha uzun ayarlanmalıdır. Bu süre esnasında
müsaadeli tertiplerde POTT ve BLOKLAMA ÇÖZME, eğer koruma ilk önce geri yönlü bir arıza belirtiyorsa,
gönderme sinyali kilitlenir. Kilitlemeli tertipte BLOKLAMA, Z1B-Müsaadesinin kilitlemesi hem geri yönlü bir
arızanın tanınmasıyla hem de (kilitlenen) alma sinyali ile, bu süre uzatılır. Geçi.BLK Blk Sü (Adres 2110)
’nin akışından sonra gecikme zamanı Sürme Gecikmesi (Adres 2108) yeniden başlatılır. Kilitleme tertibinde
gecikme zamanının ayarı daima Sürme Gecikmesi gerektiğinden, bu nedenle geçici kilitleme süresi
Geçi.BLK Blk Sü (Adres 2110) alışıldığı gibi çok kısa ayarlanabilir. Bu ayar ancak DIGSI’nin İlave Ayarlar
Eğer Mesafe- ve Toprak Arıza Koruma için sinyal iletimi tertipleri (telekoruma) bir kanalı paylaşıyorlarsa, MES
GeçiBlk. T/A (Adres 2112) Evet olarak ayarlanmalıdır. Böylece mesafe koruma da, eğer önceden sadece
toprak arıza koruma harici bir arızayı tanıdıysa, kilitlenir.
Eko Fonksiyonu
Eko fonksiyonu ayarları, bütün zayıf besleme önlemleri için ortaktır ve Bölüm 2.9.2.2 ’de, tablo biçiminde
özetlenmiştir.
Not
“EKO SİNYALİ“ (No 4246) , iletim fonksiyonlarının gönderme sinyallerine dahil olmadığı için, göndericiyi
etkinleştirmek için çıkış rölelerine ayrı olarak atanmalıdır. Sayısal koruma verileri arayüzü müsaadeli aşırı
menzil karşıdan açtırma tertibi ile kullanıldığında, herhangi bir özel önlem alınmaksızın, eko, ayrı bir sinyal
olarak iletilir.
181
Fonksiyonlar
2.6.15
Ayarlar
Adr.
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
2101
KS MK FONKS.
ON
PUTT (Z1B)
POTT
OFF
ON
Mesafe koruma için koruma
sinyali
2102
Hat tipi
Iki Uç
Üç Uç
Iki Uç
Hat Tipi
2103A
Gönd. Uzatimi
0.00 .. 30.00 sn
0.05 sn
Sinyal gönderme uzatma süresi
2107A
Alarm gecikmesi
0.00 .. 30.00 sn
10.00 sn
Alarm Zaman Gecikmesi
2108
Sürme Gecikmesi
0.000 .. 30.000 sn
0.000 sn
Bas. sonrasi sürme için zaman
gecikmesi
2109A
Geçi.BLK Bek Sü
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.04 sn
Geçici Bloklama: Harici ariza
süresi
2110A
Geçi.BLK Blk Sü
0.00 .. 30.00 sn
0.05 sn
Geçici Blk: Har. Ar. sonrasi Blk
Süresi
2112A
MES GeçiBlk.T/A
EVET
HAYIR
EVET
T/A tarafindan MESAFE geçici
Bloklama
182
Fonksiyonlar
2.6.16
Bilgi Listesi
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
4001
>MK KS ON
EM
>Mesafe KS DEVREDE
4002
>MK KS OFF
EM
>Mesafe KS DEVRE DISI
4003
>MK KS BLK
EM
>Mesafe KS BLOKLAMA
4005
>MK Alma Ariza
EM
>Mesafe KS: Kanal ariza
4006
>MK KS Alma Kn1
EM
>Mesafe KS Sinyal ALMA Kanal 1
4007
>MK KS.Al.Kn1L1
EM
>Mesafe KS Sinyal ALMA Kanal 1, L1
4008
>MK KS.Al.Kn1L2
EM
4009
>MK KS.Al.Kn1L3
EM
4010
>MK KS Alma Kn2
EM
>Mesafe KS Sinyal ALMA Kanal 2
4030
>MK KS BÇ Kn 1
EM
>Mesafe KS KÇ: Kanal ÇÖZME Kanal 1
4031
>MK KS BÇ bl 1
EM
>Mesafe KS KÇ: BLOKLAMA Kanal 1
4032
>MK KS BÇ kn1L1
EM
>Mesafe KS KÇ: Kanal ÇÖZME Kanal 1, L1
4033
>MK KS BÇ Kn1L2
EM
4034
>MK KS BÇ Kn1L3
EM
4035
>MK KS BÇ Kn 2
EM
>Mesafe KS KÇ: Kanal ÇÖZME Kanal 2
4036
>MK KS BÇ bl 2
EM
>Mesafe KS KÇ: BLOKLAMA Kanal 2
4040
>MK KS Eko BLK
EM
>Mesafe KS Eko Sinyali BLOKLAMA
4050
G üz. MK KS O/O
IE
Giris ile Mesafe KS ON/OFF
4052
MK KS OFF
AM
Mesafe KS DEVRE DISI
4054
MK KS SinyAldi.
AM
Mesafe KS Sinyal alindi
4055
MK KS Kn.Ar.
AM
Mesafe KS KANAL ARIZA
4056
MK KS Gönd.
AM
Mesafe KS Sinyal GÖNDERME
4057
MK KS Gönd. L1
AM
Mesafe KS Sinyal GÖNDERME, L1
4058
MK KS Gönd. L2
AM
4059
MK KS Gönd. L3
AM
4060
MK Atlama BLK
AM
Mesafe KS BLK.: Atlama ile sinyal gönd.
4068
MK KS GeçiciBLK
AM
Mesafe KS Geçici Bloklama
4070
MK KS BLK DURD.
AM
Mesafe KS Bloklama: DURDURMA Sinyali
4080
MK KS BÇ Ariza1
AM
Mesafe KS KÇ: ARIZA Kanal 1
4081
MK KS BÇ Ariza2
AM
Mesafe KS KÇ: ARIZA Kanal 2
4082
MKKS BLKDURD.L1
AM
Mesafe KS BLK.: DURDURMA sinyali, L1
4083
MKKS BLKDURD.L2
AM
4084
MKKS BLKDURD.L3
AM
4085
MK KSAlmaL1Cih1
AM
Mesafe KS Sinyal ALMA, L1, Cihaz 1
4086
MK KSAlmaL2Cih1
AM
4087
MK KSAlmaL3Cih1
AM
4088
MK KSAlmaL1Cih2
AM
4089
MK KSAlmaL2Cih2
AM
4090
MK KSAlmaL3Cih2
AM
4091
MK KSAlmaL1Cih3
AM
4092
MK KSAlmaL2Cih3
AM
4093
MK KSAlmaL3Cih3
AM
183
Fonksiyonlar
2.7 Topraklı Sistemlerde Toprak Arızası Aşırı Akım Koruma (Opsiyonel)
2.7
Topraklı Sistemlerde Toprak Arızası Aşırı Akım Koruma
(Opsiyonel)
Topraklı sistemlerde, toprak arızaları sırasında oldukça büyük arıza dirençleri (örneğin toprak iletkeni olmayan
havai hatlar, kumlu toprak vb.) olabilir. Bunun sonucunda toprak arıza empedansı mesafe korumanın başlatma
karakteristiğinin dışında olabileceğinden, böyle durumlarda mesafe koruma da çoğu kez başlatma
almayacaktır.
Mesafe koruma 7SA6, topraklı güç sistemlerinde yüksek dirençli toprak arızaları için koruma fonksiyonlarına
sahiptir. Sipariş edilen modele bağlı olarak, aşağıdaki fonksiyon seçenekleri mevcuttur:
Sabit zaman açma karakteristikli üç aşırı akım kademesi (definite time),
Ters zaman açma karakteristikli bir aşırı akım kademesi (IDMT) veya
Ters zaman karakteristikli bir sıfır bileşen gerilim kademesi veya
Ters zaman karakteristikli bir sıfır bileşen güç kademesi.
Bu kademeler, kullanıcı gerekliliklerine göre birbirlerinden bağımsız olarak yapılandırılabilir ve birlikte
kullanılabilir. Eğer akıma, gerilime veya güce bağlı dördüncü kademenin kullanılmasına gerek duyulmuyorsa,
bu kademe, dördüncü bir sabit zamanlı kademe olarak da kullanılabilir.
Ayrıca; her bir kademe yönsüz veya yönlü -ileri veya geri yönde- ayarlanabilir. Bu dört kademe, bir sinyal iletim
tertibi ile birleştirilebilir. Her bir kademenin, sinyal iletimi fonksiyonu ile birlikte kullanılıp kullanılmayacağı
belirlenebilir. Eğer koruma güç trafolarının civarında uygulanıyorsa, devreye girme tutuculuğu da
etkinleştirilebilir. Bunlardan başka, ikili girişler üzerinden harici ölçütlerle kilitleme de (örneğin ters kilitleme veya
harici otomatik tekrar kapama) mümkündür. Korunan hattın tam kısa devre arıza üzerine enerjilenmesi
sırasında, herhangi bir kademenin veya birden fazla kademenin gecikmesiz açma yapmasına da müsaade
edilebilir. İstenmeyen kademeler, devre dışı bırakılır.
2.7.1
Çalışma Yöntemi
Ölçülen büyüklükler
Ölçülen büyüklük olarak sıfır bileşen akım kullanılır. Sıfır bileşen akım, tanım denklemine göre üç faz akımın
vektörel toplamından, yani 3.I0 = IL1 + IL2 + IL3 ’den sağlanır. Sipariş edilen sürüme ve dördüncü akım girişi I4
’ün biçimlendirilmesine bağlı olarak, sıfır bileşen akım, doğrudan ölçülebilir veya faz akımlarından
hesaplanabilir.
Eğer I4 akım girişi, korunan fiderin akım trafoları setinin yıldız-noktasına veya ayrı bir toprak akım trafosuna
bağlanmışsa, toprak akımı, ölçülen bir büyüklük olarak doğrudan mevcuttur.
Eğer cihaz I4 için oldukça duyarlı akım girişi ile donatılmışsa, bu akım I4, I4/If AT (Adres 221, Altbölüm
2.1.2.1) çarpanı ile kullanılır. Bu ölçülen girişin doğrusallık aralığı, yüksek akım aralığında oldukça kısıtlanmış
olduğu için, bu akım ancak yaklaşık 1,6 A büyüklüğe kadar değerlendirilir. Daha büyük akımlar için, cihaz,
otomatik olarak faz akımlarından hesaplanan sıfır bileşen akımın değerlendirilmesine anahtarlanır. Bu
durumda, doğal olarak, bir yıldız-bağlı akım trafoları setinden üç faz akımın tamamının mevcut olması ve
cihaza bağlanmış olması gerekir. Toprak akımının işlenmesi, toprak arızası akımı çok büyük ya da çok küçük
olsun fark etmez, ancak o zaman mümkün olur.
Eğer dördüncü akım girişi I4, başka türlü, örneğin bir güç trafosunun yıldız-noktası akımı veya paralel bir hattın
toprak akımı için kullanılmışsa, cihaz, toprak akımını faz akımlarından hesaplar. Bu durumda, doğal olarak, bir
yıldız-bağlı üç akım trafosu setinden üç faz akımın tamamının mevcut olması ve cihaza bağlanmış olması
gerekir.
184
Fonksiyonlar
Sıfır bileşen gerilim, 3 U0 = UL1-E + UL2-E + UL3-E tanım formülünden belirlenir. Cihazın dördüncü gerilim girişi
U4 ’ün uygulamasına bağlı olarak, sıfır bileşen gerilim, doğrudan ölçülebilir veya faz-toprak gerilimlerden
hesaplanabilir. Eğer dördüncü gerilim girişi, gerilim trafoları setinin Uen açık üçgen sargısına bağlanmışsa ve
bunlar uygun konfigüre edilmişse (Adres 210 U4 GT = Udelta trafo, bakınız Altbolüm 2.1.2.1), cihaz Uf /
Udelta (Adres 211, bakınız Altbölüm 2.1.2.1) eşleme çarpanını da hesaba katarak bu gerilimi kullanır. Eğer
değilse; cihaz, sıfır bileşen gerilimi faz gerilimlerden hesaplar. Bu durumda, doğal olarak, bir yıldız-bağlı üç
gerilim trafosu setinden üç faz-toprak gerilimlerin tamamının mevcut olması ve cihaza bağlanmış olması
gerekir.
Sabit Zamanlı Çok Yüksek Ayar Akım Kademesi 3I0>>>
Sıfır bileşen akımın üç katı 3I0 ,bir sayısal süzgeçten geçirilir ve daha sonra 3I0>>> ayar değeri ile
karşılaştırılır. Eğer bu değer aşılmışsa, bir ihbar verilir. İlgili T 3I0>>> gecikme zamanının dolmasından sonra,
bir açma komutu üretilir ve bir ihbar verilir. Bırakma eşiği başlatma değerinin yaklaşık% 95’idir.
Şekil 2-89 ’de 3I0>>> kademesinin mantık şeması görülmektedir. Fonksiyon modülleri; “Yön tespiti“,
“Müsaadeli sinyalleşme tertibi“ ,“Arıza üzerine kapama“ ve “Demeraj tutuculuğu“ , bütün kademeler için ortaktır
ve aşağıda açıklanmıştır. Bununla birlikte; bunlar, her bir kademeyi ayrı olarak etkileyebilir. Bu, aşağıdaki ayar
parametreleri ile gerçekleştirilir:
• Çal.modu 3I0>>>, kademenin çalışma yönünü belirler: İleri, Geri, Yönsüz veya Aktif değil,
• 3I0>>> KS/Giriş, sinyal iletimi tertibi ile veya bir ikili giriş 1310 “>T/A Ani AÇMA“ üzerinden bir
gecikmesiz açmanın mümkün olup (EVET) olmayacağını (HAYIR) belirler,
• 3I0>>>AÜK Açma, fiderin bir arıza üzerine enerjilenmesi durumunda, açmanın gecikmesiz (EVET) veya
normal gecikme zamanı ile (HAYIR) olacağını belirler ve
• 3I0>>>DEM BLK, devreye girme tutuculuğunu devreye almak (EVET) veya devreden çıkarmak (HAYIR) için
kullanılır.
185
Fonksiyonlar
Şekil 2-89
186
3I0>>>-kademesinin mantık şeması
Fonksiyonlar
Sabit Zamanlı Yüksek Ayar Akım Kademesi 3I0>>
Yüksek ayar akım kademesi 3I0>> için mantık, 3I0>>>kademesinin aynısıdır. Ancak, bütün referanslarda
3I0>>> yerine 3I0>> alınır. Diğer tüm hususlar için, Şekil 2-89 uygulanır.
Sabit Zamanlı Aşırı Akım Kademesi 3I0>
Yüksek ayar akım kademesi 3I0> için mantık, 3I0>>>kademesinin aynısıdır. Ancak, bütün referanslarda
3I0>>> yerine 3I0> alınır. Diğer tüm hususlar için, Şekil 2-89 uygulanır. Bu kademe, 2’nci harmonikten
itibaren tüm harmonik bileşenleri tamamen yok eden özel olarak optimize edilmiş bir sayısal süzgeçle çalışır.
Bundan dolayı, özellikle oldukça duyarlı bir toprak arızası tespiti için uygundur.
“Ters zaman“ kademesi (sonraki paragrafa bakın), uygun parametre ayarıyla, dördüncü sabit zaman kademesi
olarak kullanılabilir.
Ters Zamanlı Aşırı Akım Kademesi 3I0P
Ters zaman gecikmeli kademe, diğer kademeler ile aynı şekilde çalışır. Bu kademe, 2. harmonikten itibaren tüm
harmonik bileşenleri tamamen yok eden özel olarak optimize edilmiş sayısal bir filtre ile çalışır. Bundan dolayı,
özellikle oldukça duyarlı bir toprak arızası tespiti için uygundur. Ancak, zaman gecikmesi, burada ayar
karakteristiğinin tipine, toprak akımının şiddetine ve bir 3I0p Z. Kadranı (IEC-Karakteristiği, Şekil 2-90)
veya Z.ÇarpanıZÇ3I0p (ANSI-Karakteristiği) zaman çarpanına dayalı olarak hesaplanır. Mevcut
karakteristiklerin ön seçimi, koruma fonksiyonlarının biçimlendirilmesi sırasında daha önce yapılmıştı. Bundan
başka; ters zaman karakteristiğine eklenecek ek bir sabit zaman gecikmesi Ek T-GEC. seçilebilir. Karakteristik
eğrileri, Teknik Verilerde gösterilmiştir.
Şekil 2-90 ’de mantık şeması görülmektedir. Örnek olarak, IEC karakteristikleri için ayar adresleri gösterilmiştir.
Ayar notlarında, değişik ayar adresleri ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
Ayrıca; bu kademeyi bir sabit zaman kademesi olarak uygulamak da mümkündür. Bu durumda, 3I0p
BAŞLATMA ,başlatma eşiği ve Ek T-GEC. sabit zaman gecikmesidir. Ters zaman karakteristiği, bu durumda
etkin olarak baypaslanır.
187
Fonksiyonlar
Şekil 2-90
3I0P-kademesi (ters zamanlı aşırı akım koruma) için mantık şeması, IEC karakteristikleri için örnek
Logaritmik- Ters Karakteristikli Ters Zamanlı Aşırı Akım Kademesi
Ters logaritmik karakteristik, özellikle eğri biçiminin bir çok parametreden etkilenmesi olgusu ile diğer ters
zamanlı karakteristiklerden farklıdır. Eğriyi doğrudan etkileyen eğim ve 3I0p MaksT-GEC. zaman kaydırması
değiştirilebilir. Karakteristik, Teknik Verilerde gösterilmiştir.
Şekil 2-91 ’da mantık şeması görülmektedir. Eğri parametrelerinden başka, bir minimum zaman 3I0p Min TGEC. belirlenebilir; bu zamanın altında açma olmaz. 3I0p Yıl. Nokt., taban ayarının bir katı olarak
ayarlanan bir 3I0p BAŞLATMA akım çarpanının altında, yine açma olmaz.
Değişik parametrelerin etkilerine ilişkin diğer bilgiler, Altbölüm 2.7.2’de fonksiyon parametrelerinin ayar
notlarında bulunabilir.
Geri kalan ayar seçenekleri, diğer eğriler için olanlarla aynıdır.
188
Fonksiyonlar
Şekil 2-91
Ters logaritmik karakteristik için 3I0P-kademesinin mantık şeması
Sıfır Bileşen Gerilim Zaman Koruma (U0-ters)
Sıfır bileşen gerilim zaman koruması, bir gerilime bağlı açma zamanı karakteristiğine göre çalışır. Ters zaman
gecikmeli zamanlı aşırı akım kademesinin yerine kullanılabilir.
Gerilim/zaman karakteristiği, gerilim yönünde t → ∞ için belirlenen bir (U0ters minimum, t → ∞) sabit gerilim
ile zaman yönünde belirlenen bir (T ileri(U0ters)) arasında yer değiştirir. Karakteristik, Teknik Verilerde
gösterilmiştir.
189
Fonksiyonlar
Şekil 2-92 ’de mantık şeması görülmektedir. Açma zamanı, U0 sıfır bileşen gerilimin büyüklüğüne bağlıdır.
Gözlü, topraklı sistemlerde, sıfır bileşen gerilim, toprak arızası yerine doğru artar. Ters zaman karakteristiği,
arızaya en yakın röle için en kısa açma komutu zamanı ile sonuçlanır. Diğer röleler, o zaman resetlenir.
Şekil 2-92
Yönsüz artçı kademeli yönlü ters zamanlı sıfır bileşen gerilim koruma
Diğer bir zaman kademesi T ters (U0ters) , sabit bir gecikme ile yönsüz açma yapar. Bu kademe, yönlü
kademenin üzerinde ayarlanabilir. Bu kademe ile açma için bir önkoşul, gerilim-denetimli kademenin zamanının
(yön denetimi olmaksızın) daha önce dolmuş olmasıdır. Sıfır bileşen gerilimin çok küçük olması durumunda
veya gerilim trafosu minyatür şalteri attığı zaman, bu kademe de etkisiz kılınır.
190
Fonksiyonlar
Sıfır Bileşen Güç Koruması
Sıfır bileşen güç koruması, güce bağlı bir açma zamanı karakteristiği ile çalışır. Bir ters zamanlı aşırı akım
kademesinin yerine kullanılabilir.
Güç, sıfır bileşen gerilim ve sıfır bileşen akımdan hesaplanır. Açma için, biçimlendirilebilir bir kompanzasyon
açısı, Sr bileşeni belirleyicidir, bu φDenk yönündedir, yani bu kompanze sıfır bileşen güç olarak da tanımlanabilir.
Sr = 3 I0·3 U0·cos(φ – φDenk)
Burada φ = ∠ (U0; I0) yani U0 ile I0 arasındaki açıdır. φKomp maksimum duyarlık yönünü belirler
(cos(φ – φKomp) = 1’dir, eğer φ = φKomp) ise. İşaret bilgisi yüzünden, güç hesabı otomatik olarak yönü de kapsar.
Ters yön için güç, işaret ters çevirerek belirlenebilir.
Güç-zaman karakteristiği, güç yönünde bir referans değer Sref (= için ters karakteristiğin temel değeri
φ = φDenk) üzerinden ve zaman yönünde bir k çarpanı ile tanımlanmış bir eğridir.
Şekil 2-93
Sıfır Bileşen Güç Koruması
191
Fonksiyonlar
Şekil 2-93 ’de mantık şeması görülmektedir. Açma zamanı, yukarıda tanımlanan denkleştirilmiş Sr sıfır bileşen
gücün seviyesine bağlıdır. Gözlü, topraklı sistemlerde, sıfır bileşen gerilim ve sıfır bileşen akım, toprak arızası
yerine doğru artar. Ters zaman karakteristiği, arızaya en yakın röle için en kısa açma komutu zamanı ile
sonuçlanır. Diğer röleler, o zaman resetlenir.
Faz Akım Tutuculuğu
Çok noktadan topraklı sistemlerde simetrik olmayan yük koşulları veya farklı akım trafo hataları bir sıfır bileşen
akıma yol açabilir. Bu sıfır bileşen akım da, eğer toprak akım kademeleri için başlatma eşikleri düşük
ayarlanmışsa hatalı başlatmalara yol açabilir. Bunu önlemek için, faz akımları toprak akım kademeleri için bir
tutuculuk sağlar: faz akımları arttıkça, başlatma eşikleri de artar (Şekil 2-94). Tutuculuk çarpanı (= eğim), IfSTAB. Eğimi (Adres 3104) parametresi vasıtasıyla değiştirilebilir. Bütün kademelere uygulanır.
Şekil 2-94
Demeraj Tutuculuğu
Eğer cihaz bir trafo fiderine bağlanmışsa, trafo enerjilendiğinde büyük demeraj akımları beklenir; eğer trafonun
yıldız-noktası topraklı ise, aynı şekilde sıfır bileşen akımlarda da bir artış olur. Demeraj akımları, anma akım
mertebelerinde olabilir ve birkaç on milisaniyeden birkaç dakikaya kadar sürebilir.
Ölçülen akım süzgeçlenerek temel akım değerlendirilmesine rağmen, çok kısa gecikme zamanları
ayarlanmışsa, trafonun enerjilenmesi sırasında bir yanlış başlatma olabilir. Demeraj akımında, enerjilenen
trafonun tipine ve büyüklüğüne bağlı olarak büyük oranda temel harmonik bileşen mevcuttur.
Demeraj tutuculuğu, demeraj akımları tespit edildiği sürece demeraj tutuculuğu için etkinleştirilmiş bütün
kademelerin açmalarını kilitler.
Demeraj akımı, bir arıza akımı sırasında hemen hemen hiç olmayan nispeten büyük ikinci harmonik bileşen
(anma frekansın iki katı) içerir. Frekans çözümlemesi için, akımın bir Fourier çözümlemesini gerçekleştiren
sayısal süzgeçler kullanılır. Harmonik miktar, ayar değerinin (2. DEMERAJ Tut.) üzerine çıkar çıkmaz,
etkilenen kademe kilitlenir.
Demeraj tutuculuğu bir minimum akımın etkili olmasından itibaren olur. Bu hassas toprak akım trafolu
cihazlarda 22 mA sekonder ve normal toprak akım trafolu cihazlarda 0,41 IN olur.
192
Fonksiyonlar
Sıfır Bileşen Sistemle Yön Tespiti (Sıfır bileşen gerilim ve/veya Trafo-Yıldız noktası akımı)
Yön tespiti, ölçülen akım IE (= –3·I0), referans gerilimi UP ile karşılaştırılarak yapılır.
Yön tespiti için gerekli UP gerilimi, yıldız-noktası topraklı bir güç trafosunun (kaynak trafosu) IY yıldız-noktası
akımından da -eğer mevcutsa- hesaplanabilir.
Ayrıca; bir trafonun hem 3·U0 sıfır bileşen gerilimi, hem de IY yıldız-noktası akımı polarma büyüklüğü olarak
kullanılabilir. Referans değer UP , o zaman sıfır bileşen gerilim 3·U0 ile IY yıldız-noktası akımıyla orantılı bir
değerin toplamıdır. Bu değer, anma akım için yaklaşık 20 V ’tur (Şekil 2-95).
Trafonun yıldız-noktası akımını kullanan yönlü polarma, gerilim trafolarından bağımsızdır ve dolayısıyla bir
gerilim trafosu sekonder devrede arızası sırasında da güvenilir olarak işler. Ancak, toprak arıza akımının
tamamı olmasa bile önemli bir kısmının yıldız-noktası akımı ölçülen trafo üzerinden akması gerekir.
Yön tespiti, minimum bir 3I0 akımı ile 3U0> olarak ayarlanabilen bir minimum bir rezidüel gerilime gerek duyar.
Eğer rezidüel gerilim çok küçükse, yön, ancak trafo yıldız-noktası akımıyla polarlanmış ve bu akım da IY>
ayarına karşılık olan bir minimum değeri aşmışsa tespit edilebilir. Yön tespiti 3U0 ile engellenir, eğer cihaz
gerilim trafolarının sekonder devrelerinde bir arıza (gerilim trafosu minyatür şalterinin attığı bir ikili giriş
üzerinden rapor edilmişse, “Sigorta Arızası İzleme“, ölçülen gerilim arızası izleme) veya 1-kutup gerilimsiz bir
ara belirlenmişse.
Şekil 2-95
Toprak arıza korumanın yön karakteristiği
Negatif Bileşen Sistemle Yön Tespiti
Eğer bir toprak arızası sırasında, oluşan sıfır bileşen gerilim doğru bir ölçüm yapılamayacak kadar çok küçükse
veya sıfır bileşen akım, örneğin paralel bir hattan karşılıklı kuplaj yüzünden bir girişime maruz kalmışsa, bu
durumlarda negatif bileşen sistem değerlerini kullanmanın bir üstünlüğü olabilir. Eğer cihazda sıfır bileşen
gerilim mevcut değilse, yine negatif bileşen sistem değerleri kullanılabilir.
Diğer hususlarda, bu fonksiyon, sıfır bileşen akım ve sıfır bileşen gerilimle aynı şekilde çalışır. 3I0 ve 3U0
çalışma büyüklükleri yerine, ölçüm için 3I2 ve 3U2 negatif bileşen sinyalleri kullanılır. Bu sinyaller de aynı şekilde
bir 3I2> veya 3U2> minimum büyüklüğüne sahip olmalıdır.
Sıfır bileşen sistem veya negatif bileşen sistemle yön tespiti de mümkündür. Bu durumda; cihaz, sıfır bileşen
büyüklüğün mü yoksa negatif bileşen gerilimin mi daha büyük olduğunu belirler. Yön tespiti, bu iki değerden
büyük olanı ile yapılır. Yön tespiti 1-kutuplu gerilimsiz ölü zamanda yürütülmez.
193
Fonksiyonlar
Kompanze Sıfır Bileşen Sistem Gücü ile Yön Tespiti
Yön tespiti için sıfır bileşen güç de kullanılabilir. Bu durumda, kompanze sıfır bileşen gücün işareti belirleyicidir.
Bu, yukarıdaki “Sıfır Bileşen Güç“ paragrafında bahsedildiği gibi biçimlendirilebilir kompanzasyon açısının
yönündeki sıfır bileşen güç bileşenidir, sıfır bileşen Sr , φDenkl, yani
Sr = 3I0·3U0·cos(φ – φKomp).
Yön tespiti;
• eğer, Sr pozitif ve Sr > S İLERİ ise ileri yönü,
• eğer, Sr negatif ve |Sr| > S İLERİ ise geri yönü gösterir.
Yön tespiti, minimum bir 3I0 akımı ile 3U0> olarak ayarlanabilen bir minimum bir rezidüel gerilime gerek duyar.
Önkoşul, yine denkleştirilmiş sıfır bileşen gücün biçimlendirilebilir bir minimum büyüklüğe sahip olmasıdır. Eğer
cihaz gerilim trafolarının sekonder devrelerinde bir arıza (gerilim trafosu minyatür şalterinin attığı bir ikili giriş
üzerinden rapor edilmişse “Sigorta Arızası İzleme“, ölçülen gerilim arızası izleme) veya 1-kutup gerilimsiz bir
ara belirlenmişse, yön tespiti de engellenir. Şekil 2-96’de bir yön karakteristiği örneği verilmiştir.
Şekil 2-96
194
Sıfır bileşen güç ile yön karakteristiği, Sr = Ayar değeri S İLERİ YÖN örneğı
Fonksiyonlar
Toprağa Temas Eden Fazın Tespiti
Toprak arıza koruma sıfır bileşen sistem ve negatif bileşen sistem büyüklüklerini kullandığı için, arızalı faz
doğrudan tespit edilemez. Yüksek dirençli toprak arızaları durumunda 1-kutup otomatik tekrar kapamayı
mümkün kılmak için, toprak arıza koruma fonksiyonu bir faz seçici özelliğine sahiptir. Akım ve gerilimlerin
dağılımı vasıtasıyla, bir arızanın bir fazlı veya çok fazlı bir arıza olduğu tespit edilir. Eğer arıza bir fazlı ise, faz
seçici ile arızalı faz belirlenir. 1-kutuplu bir otomatik tekrar kapama esnasında faz seçici özellik bloklanır.
Çok fazlı bir arıza tespit edilir edilmez, bir 3-kutup açma üretilir. Eğer 1-kutup açmaya müsaade edilmemişse
(ayar veya diğer dahili ek fonksiyonların veya ikili giriş üzerinden harici cihazların, örneğin tekrar kapama
cihazının 3-kutup bağlantısı sebebiyle), yine 3-kutup açma başlatılır.
Faz seçici, faz-toprak gerilimlerini, faz akımlarını ve akımların simetrik bileşenlerini değerlendirir. Eğer büyükçe
bir gerilim düşümü veya bir yüksek aşırı akım sebebiyle kesinlikle arızanın bir fazlı olduğu tespit edilmişse, ilgili
fazda bir açma başlatılır. Eğer akımlar ve/veya gerilimler bir çok-fazlı arızayı gösterirse, buna uygun 3-kutup
açma başlatılır.
Eğer açıklanan yöntemler yardımıyla arızanın tipi tam tespit edilememişse, en sonunda faz akımlarından
negatif bileşen ve pozitif bileşen sistemler süzgeçlenir. Arızanın tipini tespit etmek için, yani arızanın bir fazlı
veya çok fazlı olduğunu belirlemek için, negatif bileşen akım ile sıfır bileşen akım arasındaki faz açısı kullanılır.
Eğer gerekirse yük akımını düzeltmek için faz akımları da değerlendirilir. Bu yöntem, bir fazlı arıza durumunda,
arızasız fazların ya hiç arıza akımı iletmeyeceği veya sadece yaklaşık aynı fazda arıza akımlarını ileteceği
olgusuna dayanır.
Faz seçici, yaklaşık 40 ms bir çalışma süresine sahiptir. Eğer bu süre içerisinde arızanın tipi tespit
edilememişse, 3-kutup açma başlatılır. Yukarıda açıklandığı gibi, çok fazlı bir arıza tespit edilir edilmez mutlaka
3-kutup açma başlatılır. Bu nedenle sinyal iletim yöntemlerinde faz ayrımlı gönderme sinyalleri 40 ms’ye kadar,
faz ayrımlı olmayan gönderme sinyaline göre 1384 “T/A KS GÖND.“ geciktirilebilir (bakınız Bölüm 2.8).
Şekil 2-97 ’de mantık şeması görülmektedir. Faz seçici ile tespit edilen faz, seçici olarak işlenebilir; örneğin fazseçicili sinyal iletimi için “EF Anr L1“ vb. dahili bilgisi kullanılır.
Faz-seçicili başlatmanın harici ihbarları, “T/A L1 seçildi“ vb. olarak verilir. Bunlar, ancak faz açıkça tespit
edilmişse çıkar. 1-kutup açma için, şüphesiz genel önkoşulların yerine getirilmiş olması (örneğin cihazın
1-kutup açma için uygun olması, 1-kutup açmaya müsaade edilmiş olması, kesicinin 1-kutup açma yapabilmesi
vb.) gerekir.
195
Fonksiyonlar
Şekil 2-97
196
Faz seçici ile 1-kutup açmanın mantık şeması
Fonksiyonlar
Bloklama
Toprak arıza korumanın açması, mesafe koruma tarafından bloklanabilir. Eğer mesafe koruma bir başlatma
almışsa, o zaman toprak arıza koruma açmayacaktır. Bu, mesafe koruma ile seçicili arıza temizlemeye toprak
arıza koruma ile açma üzerine bir öncelik verir. Kilitleme, biçimlendirme ile, bir fazlı veya çok fazlı arızalarla ve
Z1 veya Z1/Z1B mesafe kademeleri içerisindeki arızalarla sınırlandırılabilir. Kilitleme, sadece zaman sırasını
ve toprak arıza koruma fonksiyonu ile açmayı etkiler. Kilitleme sebebi ortadan kalktıktan sonra, sinyal koşusu
durumlarını önlemek için kilitleme yaklaşık 40 ms sürdürülür. Arıza bildirimi olarak “T/A AÇMA BLKdi“ (No
1335) verilir.
Toprak arıza koruma, aynı zamanda, bir otomatik tekrar kapama çevriminin 1-kutup ölü zamanı süresince de
kilitlenebilir. Böylece, bu durumda ortaya çıkacak sıfır bileşen akım ve gerilim sinyallerinden kaynaklanacak bir
hatalı ölçüm önlenmiş olur. Kilitleme, koruma fonksiyonunun tamamını etkiler ve tekrar kapama sonrası, sinyal
koşusu durumlarını önlemek için, yaklaşık 40 ms sürdürülür. Komple fonksiyonun kilitlenmesinde “T/A
BLKdi“ (No1332) bildirimi verilir. Tek kademelerin kilitlenmesinde 14080 - 14083 bildirimleri görünür.
Eğer cihaz bir harici otomatik tekrar kapama cihazı ile birlikte çalışıyorsa ve ayrı bir (paralel açma) koruma
cihazından 1-kutup açma verilmişse, toprak arıza koruma, 1-kutup açık durumu süresince bir ikili giriş
üzerinden kilitlenmelidir.
Şekil 2-98
Faz seçicili tek-kutup açma mantık diyagramı
197
Fonksiyonlar
Bir Toprak Arızası üzerine Kapama
Hattın enerjilenmesinin tespiti, bir toprak arızası üzerine kesici anahtarlandığında hızlı açma yapmak için
kullanılabilir. Toprak arıza koruma, bu durumda gecikmesiz 3-kutup açma yapabilir. Hattın enerjilenmesini
takiben, hangi kademenin/kademelerin gecikmesiz açma yapacağını belirlemek üzere parametreler
ayarlanabilir (Şekil 2-89 ’den Şekil 2-93’e kadar mantık şemalarına bakın).
Hattın enerjilenmesinin tespiti durumunda, demeraj tutuculuğu bir ani yığılma akımı tespit ettiği sürece
gecikmesiz açma kilitlenir. Bu, bir kademenin ani açmasının, bir trafonun enerjilenmesi sırasında yeterince
geciktirilerek açma yapmasını önler.
2.7.2
Ayar Notları
Genel
Cihaz fonksiyonlarının biçimlendirilmesi sırasında, (Bölüm 2.1.1, Adres 131 T.Arıza A.AKIM) hangi
karakteristik grubunun kullanılacağı belirlenir. Aşağıda açıklanan işlemler sırasında, sadece cihazın sürümüne
ve seçilen biçimlendirmeye göre mevcut olan karakteristiklere uygulanan parametrelere erişilebilir.
Parametre 3101 Topr. AA FONKS., toprak arıza korumayı devreye almak ON- veya devreden çıkarmak OFF
için kullanılabilir. Bu, toprak arıza korumanın bütün fonksiyonlarını kapsar.
Eğer istenmiyorsa, dört kademeden her biri, çalışma modu MODUS ... Aktif değil olarak ayarlanarak
etkisiz kılınabilir (aşağıya bakın).
Bloklama
Mesafe koruma ile seçicili arıza temizlemeye, toprak arıza koruma ile açma üzerine öncelik vermek için; toprak
arıza koruma, mesafe koruma tarafından kilitlenebilir. 3102 no’lu MK için BLK adresinde, kilitlemenin,
mesafe korumanın her bir toprak başlatması sırasında (her BAŞLATMADA) veya sadece mesafe koruma
tarafından bir fazlı başlatma sırasında (1faz BAŞLATMA) ya da mesafe koruma tarafından çok fazlı başlatma
sırasında (Çok fazlı BAŞ.) yapılacağı belirlenir. Eğer kilitleme istenmiyorsa, adres HAYIR olarak ayarlanır.
Aynı zamanda, toprak arıza koruma açmayı, sadece korunan hat bölümündeki mesafe koruma başlatmasında
kilitlemek de mümkündür. Z1 kademesi içerisinde olan arızalarda toprak arıza koruma açmasını kilitlemek için
3174 no’lu MK KADEME BLK adresi Z1 kademesinde olarak ayarlanır. Z1 veya Z1B kademesi içerisinde olan
arızalarda toprak arıza koruma açmasını kilitlemek için 3174 no’lu MK KADEME BLK adresi Z1/Z1B kad.
olarak ayarlanır. Ancak, arıza yerine bakmaksızın mesafe koruma ile toprak arıza korumayı kilitlemek için,
3174 no’lu MK KADEME BLK adres her kademede olarak ayarlanır.
Dolayısıyla 3102 no’lu adres, arızanın tipine ve 3174 no’lu adres de arıza yerine ilişkindir. Bu iki kilitleme
seçeneği bir VE koşulu sağlar. Örneğin, toprak arıza korumayı sadece Z1 kademesi içerisindeki bir fazlı
arızalarda kilitlemek için, 3102 no’lu adres, MK için BLK = 1faz BAŞLATMA olarak ve 3174 no’lu adres de
MK KADEME BLK = Z1 kademesinde olarak ayarlanır. Toprak arıza korumayı Z1 kademesi içerisindeki her
arızada kilitlemek için, 3102 no’lu adres MK için BLK = her BAŞLATMADA ve 3174 no’lu adres de MK
KADEME BLK = Z1 kademesinde olarak ayarlanır.
Toprak arıza koruma, 1-kutup otomatik tekrar kapama ölü zamanı içerisinde bloklanmalıdır, aksi takdirde; bu
sırada ortaya çıkan hatalı sıfır bileşen değerler ve -eğer uygulanıyorsa- negatif bileşen değerler, korumanın
yanlış başlatmasına yol açabilir.
Ağ verilerinin ayarında (Alt bölüm 2.1.2.1), 1-kutuplu gerilimsiz arada toprak arıza korumanın bütün
kademelerinin ortak mı veya ayrı ayrı mı kilitlenmesi gerektiği belirlenir.
238 no’lu T/A AA 1f , kademeler brlk. olarak ayarlanmasında, 3103 no’lu 1f ÖLÜ Zm BLK parametre
görünür, kademe ayrımlı kilitleme için parametreler gizlenir.
1-kutuplu otomatik tekrar kapamanın yürütülmesi gerekiyorsa, Parametre 3103 1f ÖLÜ Zm BLK , EVET olarak
ayarlanmalıdır (1-kutup açmalı cihazlar için önayar). Aksi takdirde HAYIR olarak ayarlanır.
198
Fonksiyonlar
3103 no’lu 1f ÖLÜ Zm BLK parametre adresi EVET olarak ayarlandığında, eğer Açık-Kutup Algılayıcı bir
1-kutup ölü zamanı tespit etmişse, toprak arıza koruma tamamen kilitlenir. Eğer korunan şebekede 1-kutup
açma uygulanmıyorsa, bu parametrenin kesinlikle HAYIR olarak ayarlanması gerekir.
3103 no’lu 1f ÖLÜ Zm BLK parametre adresinin ayarına bakılmaksızın, eğer 1-kutup ölü zaman sırasında
toprak arıza korumanın kendisi bir açma komutu vermişse, koruma mutlaka kilitlenecektir. Aksi takdirde, eğer
arıza akımına yük akımı sebep olmuşsa, başlatma almış olan toprak arıza koruma reset olamaz.
kad.lerayrıayrı ayarında, kademe ayrımlı kilitleme için parametreler görünür şekildedir (3116 BLK /1f
3I0>>>, 3126 BLK /1f 3I0>>, 3136 BLK /1f 3I0> ve 3157 BLK /1f 3I0p), Parametre 3103 1f ÖLÜ
Zm BLK gizlenir.
3116, 3126, 3136 ve 3157 parametreleri ile, 1-kutup ölü zaman sırasında kademelerden hangisinin
kilitlenmesi gerektiği belirlenir Eğer ilgili kademenin kilitlenmesi gerekiyorsa, ayar EVET olarak kalır, aksi
takdirde Hayır (yönsüz) olarak ayarlanır.
Not
1-kutup ölü zamanda kilitlenmesi gerekmeyen toprak arıza koruma kademeleri, kendi toprak arıza
korumalarının 1-kutup açma kumandasında da kilitlenmezler. Eğer yük akımının sebep olduğu arıza akımı ile
eşik değerinin altında böyle bir kademe bulunuyorsa, toprak arıza korumanın açma ve başlatması da geriye
dönebilir.
Açma
Ağ verilerinin ayarında (Alt bölüm 2.1.2.1) 1-kutuplu açma imkanının toprak arıza korumanın bütün kademeleri
için ortak mı veya ayrı ayrı mı ayarlanması gerektiği belirlenir.
238 no’lu T/A AA 1f kademeler brlk. olarak ayarlanmasında, 3109 no’lu Açma 1faz T/A kademe
ayrımlı ayarlamanın gizlendiği parametreler görünür.
3109 no’lu Açma 1faz T/A adresi, arızalı fazın kesinlikle tespit edilmiş olması koşuluyla, toprak arıza
korumanın 1-kutup açma yapıp yapmayacağını belirtir. Bu adres, ancak 1-kutup açma yapma seçeneği olan
cihazlar için geçerlidir Eğer 1-kutup otomatik tekrar kapama uygulanıyorsa, adresi EVET olağan ayarında
bırakın. Aksi takdirde; ayarı HAYIR olarak değiştirin.
kad.lerayrıayrı ayarında kademe ayrımlı ayar için parametreler görünür (3117 Açma 1f 3I0>>>, 3127
Açma 1f 3I0>>, 3137 Açma 1f 3I0>>> ve 3158 Açma 1f 3I0p), 3109 no’lu Açma 1faz T/A
Parametresi gizlenir.
3117, 3127, 3137 ve 3158 no’lu parametrelerle, arızalı fazın kesin olarak belirlenebilmesinden itibaren
kademelerden hangisinin 1-kutup açma yapması gerektiği belirlenebilir. Eğer ilgili kademenin 1-kutup açma
yapması gerekiyorsa, ayar EVET olarak kalır, aksi takdirde Hayır (yönsüz) olarak ayarlanır.
199
Fonksiyonlar
Sabit Zamanlı Kademeler
İlk önce, her bir kademenin çalışma modu ayarlanır: 3110 no’lu Çal.modu 3I0>>> adresi, 3120 no’lu Çal.
modu 3I0>> adresi ve 3130 no’lu Çal. modu 3I0> adresi. Her bir kademe, İleri (genellikle hat tarafı ileri
yöndür), Geri (genellikle bara tarafı geri yöndür) veya Yönsüz (her iki yön) olarak ayarlanabilir. Eğer bir
kademe istenmiyorsa Aktif değil olarak ayarlanır.
Sabit zaman kademeleri 3I0>>> (Adres 3111), 3I0>> (Adres 3121) ve 3I0> (Adres 3131), üç kademeli bir
sabit zamanlı aşırı akım koruma olarak kullanılabilir. Bu kademeler, aynı zamanda, 3I0p BAŞLATMA (Adres
3141, aşağıya bakın) kademesi ile birlikte de kullanılabilir. Başlatma eşikleri, genel olarak, en duyarlı kademe,
beklenen en küçük toprak akımını görecek şekilde seçilmelidir.
3I0>>- ve 3I0>>>-kademeleri, daha kısa tepki süresine sahip özel sayısal süzgeçler kullandıkları için, hızlı
açma (ani) için en uygun kademelerdir. Diğer taraftan 3I0> ve 3I0P kademeleri ise, etkili harmonikleri bastırma
yöntemleri sayesinde, çok duyarlı toprak arızası tespiti için uygundur.
Ters zamanlı kademeden çok, dördüncü bir sabit zaman kademesi isteniyorsa “ters zaman“ kademesi, bir sabit
zamanlı kademe olarak da kullanılabilir. Bu, koruma fonksiyonlarının biçimlendirilmesi sırasında (bakın Bölüm
2.1.1.2, Adres 131 T.Arıza A.AKIM = Sabit Zaman) ayarlanarak yapılır. Bu kademe için, bu durumda
3141 no’lu 3I0p BAŞLATMA adresi, akım başlatma eşiğini ve 3147 no’lu Ek T-GEC. adresi de sabit zaman
gecikmesini belirler.
Zaman gecikme ayarları T 3I0>>> (Adres 3112), T 3I0>> (Adres 3122) ve T 3I0> (Adres 3132) için
değerler, sistemin toprak koordinasyonuna göre belirlenir.
Akım ve zaman ayarlarının seçimi sırasında, bir kademenin yöne bağlı olmasının gerekli olup olmadığına veya
telekoruma ile kullanılıp kullanılmayacağına özel dikkat göstermek gerekir Bunun için, “Yön tespiti“ ve “Toprak
Arıza Koruma ile Sinyal iletimi“ paragraflarına bakın.
Ayarlanan zaman gecikmeleri, doğal çalışma (ölçme) sürelerini kapsamayan salt ek gecikmelerdir.
200
Fonksiyonlar
IEC Karakteristikli Ters Zamanlı Kademe
Eğer dördüncü kademe ters zamanlı kademe olarak IEC-Karakteristiği ile biçimlendirilmiş ise (Adres 131
T.Arıza A.AKIM = ZAAE IEC), ilk önce çalışma modu ayarlanır: Adres 3140 Çal. modu 3I0p. Kademeyi,
İleri (genellikle hat tarafı ileri yöndür), Geri (genellikle bara tarafı geri yöndür) veya Yönsüz (her iki yön)
olarak ayarlanabilir. Eğer kademe istenmiyorsa Aktif değil olarak ayarlanır.
3I0P ters zamanlı aşırı akım kademesi için, rölenin sürümüne ve seçilen biçimlendirmeye bağlı olarak ( Bölüm
2.1.1.2, Adres 131), çeşitli eğriler seçilebilir. Eğer ters zaman kademesi istenmiyorsa, 131 no’lu adres
T.Arıza A.AKIM = Sabit Zaman olarak ayarlanır. 3I0P kademesi dördüncü sabit zaman kademesi olarak
kullanılabilir (yukarıdaki “Sabit zamanlı Kademeler“ paragrafına bakın) veya tamamen etkisiz kılınır. IECKarakteristikleri ile (Adres 131 T.Arıza A.AKIM = ZAAE IEC),3151 no’lu IEC Eğrisi adresinde şu eğriler
seçilebilir:
Normal Ters (ters, IEC 60255–3’e göre tip A),
Çok Ters (çok ters, IEC 60255–3’e göre tip B),
Aşırı Ters (aşırı ters, IEC 60255–3’e göre tip C), ve
Uzun Sü. Ters (uzun süreli ters, IEC 60255–3’e göre tip B).
Karakteristikler ve eğri denklemleri, Teknik Verilerde verilmiştir.
3I0p BAŞLATMA (Adres 3141) akım eşiğinin ayarı, sabit zamanlı kademelerin ayarlarına benzer (yukarıya
bakın). Ancak, bu durumda, başlatma eşiği ile ayar değeri arasına bir güvenlik payının dahil edildiğine dikkat
edin. Başlatma, ancak ayar değerinin yaklaşık % 10 üzerinde bir akımda olacaktır.
Zaman çarpanı ayarı 3I0p Z. Kadranı (Adres 3143), şebeke için tasarlanan toprak akımı koordinasyonuna
göre yapılır.
Akıma bağlı ters zamanlı gecikmeye ilave olarak, eğer gerekli ise, sabit bir zaman gecikmesi ayarlanabilir. Ayar
Ek T-GEC. (Adres 3147) , ayar eğrilerinin zaman gecikmelerine eklenir.
201
Fonksiyonlar
ANSI Karakteristikli Ters Zamanlı Kademe
Dördüncü kademenin ANSI karakteristikli bir ters zamanlı aşırı akım kademesi olarak yapılandırılması
durumunda, (Adres 131 T.Ariza A.AKIM = ZAAE ANSI), ilk olarak çalışma modu ayarlanır: Adres 3140
Çal. modu 3I0p. Kademeyi, İleri (genellikle hat tarafı ileri yöndür), Geri (genellikle bara tarafı geri
yöndür) veya Yönsüz (her iki yön) olarak ayarlanabilir. Eğer kademe istenmiyorsa Aktif değil olarak
ayarlanır.
3I0P ters zamanlı aşırı akım kademesi için, rölenin sürümüne ve seçilen biçimlendirmeye bağlı olarak (Bölüm
2.1.1, Adres 131), çeşitli eğriler seçilebilir. Eğer ters zaman kademesi istenmiyorsa, 131 no’lu adres T.Arıza
A.AKIM = Sabit Zaman olarak ayarlanır. 3I0P kademesi dördüncü sabit zaman kademesi olarak kullanılabilir
(yukarıdaki “Sabit zamanlı Kademeler“ paragrafına bakın) veya tamamen etkisiz kılınır. ANSI-Karakteristikleri
ile (Adres 131,T.Arıza A.AKIM = ZAAE ANSI), 3152 no’lu ANSI Eğrisi adresinde şu eğriler seçilebilir:
Normal Ters,
Kısa Ters,
Uzun Ters,
Orta Ters,
Çok Ters,
Aşırı Ters,
Sabit Ters.
Karakteristikler ve eğri denklemleri, Teknik Verilerde verilmiştir.
3I0p BAŞLATMA (Adres 3141) akım eşiğinin ayarı, sabit zamanlı kademelerin ayarlarına benzer (yukarıya
bakın). Ancak, bu durumda, başlatma eşiği ile ayar değeri arasına bir güvenlik payının dahil edildiğine dikkat
edin. Başlatma, ancak ayar değerinin yaklaşık % 10 üzerinde bir akımda olacaktır.
Zaman çarpanı ayarı 3I0p Z. Kadranı (Adres 3144), şebeke için tasarlanan toprak akımı koordinasyonuna
göre yapılır.
Akıma bağlı ters zamanlı gecikmeye ilave olarak, eğer gerekli ise, sabit bir zaman gecikmesi ayarlanabilir. Ayar
Ek T-GEC. (Adres 3147) , ayar eğrilerinin zaman gecikmelerine eklenir.
202
Fonksiyonlar
Logaritmik Ters Karakteristikli Ters Zamanlı Kademe
Eğer biçimlendirme sırasında logaritmik ters karakteristikli ters zamanlı aşırı akım kademesini seçmişseniz
(Adres 131 T.Arıza A.AKIM = ZAA Logaritmik), ilk olarak çalışma modu ayarlanır: Adres 3140 Çal.
modu 3I0p. Kademeyi, İleri (genellikle hat tarafı ileri yöndür), Geri (genellikle bara tarafı geri yöndür) veya
Yönsüz (her iki yön) olarak ayarlanabilir. Eğer kademe istenmiyorsa Aktif değil olarak ayarlanır.
Logaritmik ters karakteristik için (Adres 131 T.Arıza A.AKIM = ZAA Logaritmik), 3153 no’lu adres ayarı
LOG Eğrisi = Log. ters A.
Karakteristik ve eğri denklemi, Teknik Verilerde verilmiştir.
Şekil 2-99 ’da, en önemli ayar parametrelerinin eğri üzerindeki etkileri gösterilmiştir. 3I0p BAŞLATMA (Adres
3141), bütün akım değerleri için referans değerdir. 3I0p Yıl. Nokt. (Adres 3154), eğrinin başlangıcını,
yani akım ekseni üzerindeki en düşük çalışma aralığını (3I0p BAŞLATMA taban ayarının katı olarak) belirler.
Zaman ayarı 3I0p MaksT-GEC. (Adres 3146), eğrinin başlangıç noktasını (3I0 = 3I0p BAŞLATMA için)
belirler. Zaman çarpanı 3I0p Z. Kadranı (Adres 3145) , eğrinin eğimini değiştirir. Büyük akımlar için 3I0p
Min T-GEC. (Adres 3142) zaman ekseninde alt sınırı belirler. Esas olarak 35 · 3I0p BAŞLATMA değerinden
daha büyük akımlar için, çalışma zamanı sabittir.
Son olarak, diğer eğriler için olduğu gibi 3147 no’lu Ek T-GEC. adresinde, bir sabit zaman gecikmesi
ayarlanabilir.
Şekil 2-99
Logaritmik-ters karakteristik için eğri parametreleri
203
Fonksiyonlar
Ters Zaman Karakteristikli Sıfır Bileşen Gerilim Kademesi
Eğer biçimlendirme sırasında sıfır bileşen gerilim denetimli kademeyi seçmişseniz (Adres 131 T.Arıza
A.AKIM = U0 ters), ilk olarak çalışma modu ayarlanır: Adres 3140 Çal. modu 3I0p. Kademe, İleri
(genellikle hat tarafı ileri yöndür), Geri (genellikle bara tarafı geri yöndür) veya Yönsüz (her iki yön) olarak
ayarlanabilir. Eğer kademe istenmiyorsa Aktif değil olarak ayarlanır.
3141 no’lu 3I0p BAŞLATMA adresi, bu kademenin, üzerinde çalışmasının istendiği minimum akım değerini
gösterir. Bu değer, minimum toprak arıza akım değerinden daha küçük ayarlanmalıdır.
Gerilim-denetimli karakteristik, şu formülden elde edilir
U0 ölçülen sıfır bileşen gerilimdir ve U0 min ayar değeridir U0ters minimum (Adres 3183). Denklemde, U0 sıfır
bileşen gerilimin kullanıldığına, 3U0 rezidüel gerilimin kullanılmadığına dikkat edin. Fonksiyon, Teknik Verilerde
gösterilmiştir.
Şekil 2-100 ’de, eğri üzerinde, en önemli parametreler gösterilmiştir. U0ters minimum, gerilim-denetimli
karakteristiği 3U0 yönünde kaydırır. Ayar değeri, bu karakteristiğin asimptotudur (t → 8). Şekil 2-100 ’de a’,
a karakteristiğine ait asimptotu gösterir.
Minimum gerilim 3U0>(U0 ters) (Adres 3182), alt gerilim eşiğidir. Aşağıdaki şekilde c çizgisine karşılık gelir,
Şekil 2-100. b karakteristiğinde (asimptot çizilmemiş), eğri, minimum gerilim 3U0>(U0 ters) ile kesilir
(c çizgisi).
Yön-denetimli açma için, 3184 no’lu T ileri(U0ters) adresinde, gerilim-denetimli karakteristiğe eklenecek
ek bir zaman ayarlanabilir.
T ters (U0ters) yönsüz zamanı ile (Adres 3185), yönsüz bir artçı koruma kademesi sağlanabilir.
Şekil 2-100
204
Ters zamanlı sıfır bileşen gerilim kademesi için karakteristik ayarları - ek zamanlar dahil
edilmemiş
Fonksiyonlar
Sıfır Bileşen Güç Kademesi
Eğer biçimlendirme sırasında dördüncü kademe olarak sıfır bileşen güç kademesini seçmişseniz (Adres 131,
T.Arıza A.AKIM = Sr ters), ilk olarak çalışma modu ayarlanır: Adres 3140 Çal. modu 3I0p. Kademe,
İleri (genellikle hat tarafı ileri yöndür), Geri (genellikle bara tarafı geri yöndür) veya Yönsüz (her iki yön)
olarak ayarlanabilir. Eğer kademe istenmiyorsa Aktif değil olarak ayarlanır. Sıfır bileşen güç koruması, her
zaman hat yönünde çalışır.
3141 no’lu 3I0p BAŞLATMA adresi, bu kademenin, üzerinde çalışmasının istendiği minimum akım değerini
gösterir. Bu değer, minimum toprak arıza akım değerinden daha küçük ayarlanmalıdır.
Sıfır bileşen güç Sr, aşağıdaki formülden hesaplanır:
Sr = 3I0 · 3U0 · cos(φ – φKomp)
φKomp açısı 3168 no’lu PHI komp. adresinde maksimum duyarlılık açısı olarak ayarlanır. Sıfır bileşen akımla
sıfır bileşen gerilim arasındaki faz açısını gösterir. Olağan ayar 225°’dir; bu, 75° (255° - 180°) bir sıfır bileşen
empedans açısına karşılık gelir. Ayrıca “Sıfır Bileşen Güç Koruması” paragrafına bakın.
Açma zamanı, aşağıdaki formülden de görüleceği üzere, sıfır bileşen güce bağlıdır:
Burada; Sr, yukarıdaki formüle göre denkleştirilmiş güçtür. Sref ayar değeridir S ref (Adres 3156), ve φ = φKomp
için kademenin başlatma değerini gösterir. k çarpanı (Adres 3155), sıfır bileşen zaman karakteristiğini zaman
yönünde ve S ref referans değeri de karakteristiği güç yönünde kaydırmak için kullanılır.
Zaman ayarı Ek T-GEC. (Adres 3147), güçten bağımsız ek bir gecikme zamanının ayarlanmasına imkan
verir.
Yön Tespiti
İstenilen her bir kademenin yönü, ilgili kademe ayarları yapılırken belirlenir.
Uygulama gereklerine göre, her bir kademenin yönü ayrı olarak seçilir. Örneğin yönsüz artçı kademeli bir yönlü
toprak arıza koruma isteniyorsa, bu, 3I0>> kademesi bir kısa gecikme ile veya gecikmesiz yönlü olarak ve
3I0>kademesi de aynı başlatma eşiği ile ancak daha uzun bir gecikme süresi ile yönsüz artçı kademesi olarak
ayarlanarak gerçekleştirilebilir. 3I0>>> kademesi de ek bir yüksek ayar ani kademe olarak uygulanabilir.
Eğer bir kademe Bölüm 2.8 ’e göre sinyal iletimi ile çalışacaksa, bir müsaadeli tertiple birlikte gecikmesiz
çalışabilir. Kilitleme tertibinde, sinyal iletim süresine eşit kısa bir gecikme + yaklaşık 20 ms kadar küçük bir
güvenlik payı yeterlidir.
Aşırı akım kademelerinin yön tespiti, genellikle ölçülen büyüklük olarak IE = –3I0, toprak akımını kullanır ve bu
akımın açısı bir referans büyüklük ile karşılaştırılır. İstenilen referans büyüklük(ler) POLARİZASYON (Adres
3160) adresinde ayarlanır:
Olağan ayar U0 + IY veya U2 evrenseldir. Cihaz, bu ayar ile, sıfır bileşen gerilim ile trafo yıldız akımından
oluşan referans büyüklüğünden veya negatif bileşen geriliminden hangisi büyükse, bunu otomatik olarak seçer.
Cihaza bir trafo yıldız-noktası akımı IY bağlı değilken de -bağlı olmayan akımın bir etkisi olmayacağı için- yine
bu ayar uygulanabilir.
Yine, trafo yıldız-noktası akımı bağlı iken veya bağlı değilken, U0 + IY ayarı da uygulanabilir.
Eğer yön tespitinin, referans sinyal olarak sadece IY kullanılarak yapılması gerekiyorsa, Yalnız IY ile
ayarını uygulayın. Bu, her zaman bir güvenilir trafo yıldız-noktası akımı IY, cihaz girişi I4’de mevcutsa anlamlıdır.
Yön tespiti, bu durumda gerilim trafolarının sekonder devrelerindeki arızalardan etkilenmeyecektir. Bu ayar,
cihazın normal duyarlıkta bir I4 akım girişi ile donatılmış olduğunu ve akımın da güç trafosunun yıldız-noktası
akım trafosundan I4 ’e bağlanmış olduğunu varsayar.
205
Fonksiyonlar
Eğer yön tespiti sadece negatif bileşen sistem sinyalleri 3I2 ve 3U2 kullanılarak yapılacaksa, U2 ve I2 ile
ayarı uygulanır. Bu durumda, yön tespiti için, sadece cihaz tarafından hesaplanan negatif bileşen sinyaller
kullanılır. Bu durumda, yön tespiti için sıfır bileşen sinyallerine gerek duyulmaz.
Eğer sıfır bileşen güç koruması kullanılıyorsa (Adres 131 T.Arıza A.AKIM = Sr ters), yön tespitini sıfır
bileşen güç ile yapmak mantıklıdır. Bu durumda, POLARİZASYON için Sıfır blş. güç ayarını uygulayın.
Son olarak; referans büyüklüğün eşik değeri ayarlanmalıdır. 3U0> (Adres 3164), U0 ile yön tespiti için minimum
çalışma gerilimini belirler. Eğer yön tespiti için U0 kullanılmayacaksa, bu ayar önemsizdir. Ayar eşiği, ölçülen
işletme gerilimindeki asimetrilerden etkilenmemelidir. Ayar değeri, rezidüel gerilimin, yani sıfır bileşen gerilimin
üç katına göredir. Yani
3·U0 = |UL1 + UL2 + UL3|
Eğer bir yönlü kademe olarak gerilime bağlı karakteristik (U0 inverse) kullanılıyorsa; minimum polarma gerilimi
için, gerilim- denetimli karakteristiğin minimum gerilimine eşit veya onun altında bir değer kullanmak mantıklıdır
(Adres 3182) .
GüçSis.Veriler1 ’de (bakınız Bölüm 2.1.2.1) dördüncü akım girişi bağlantısı için trafo yıldız-noktası akımı
seçilmişse I4 trafosu (Adres 220) = IY yıldız nokt. ancak o zaman 3165 no’lu IY> adresine
erişilebilir. Bu, bir kaynak trafosunun yıldız-noktasında ölçülen akım için alt eşiktir. Yıldız-noktası akımının
ölçümü, özünde oldukça doğru olduğu için, bu değer için oldukça duyarlı bir ayar uygulanabilir.
Eğer yön tespitinin negatif bileşen sistemi sinyalleri ile yapılması gerekiyorsa; yön tespitinin alt sınırı için 3U2>
(Adres 3166) ve 3I2> (Adres 3167) ayar değerleri belirleyicidir. Ayar değerleri, bu durumda sistemdeki işletme
asimetrisi bir başlatmaya yol açmayacak şekilde seçilmelidir.
Eğer sıfır bileşen güç koruma kullanılıyorsa ve arıza yönü de sıfır bileşen güç esasına göre belirlenecekse;
3169 no’lu S ileri adresi, üzerinde yönün ileri olarak tanınacağı denkleştirilmiş sıfır bileşen gücün değerini
gösterir. Bu değer, S ref referans gücünden (Adres 3156, bakınız yukarıda “Sıfır Bileşen Güç Kademesi“
paragrafı) daha küçük olmalıdır. Bu, daha küçük sıfır bileşen güç koşullarında bile yön tespitinin
yapılabilmesine imkan verir.
Yön karakteristiğinin konumu, yön tespiti için seçilen yönteme bağlı olarak değiştirilebilir (Adres 3160,
POLARİZASYON, yukarıya bakınız). Ölçülen sinyal ve referans sinyali arasında açı ölçümüne dayalı tüm
yöntemler (yani, POLARIZASYON = Sıfır blş. güç hariç tüm yöntemler), Yön. ALFA ve Yön. BETA
(Adresler 3162 ve 3163) açı ayarlarıyla yön tespitinin açı bölgesinin değiştirilmesine müsaade eder. Bu ayar,
ancak DIGSI’nin İlave Ayarlar menüsünden değiştirilebilir. Bu ayar değerleri kritik olmadığı için, önayar
değerleri değiştirilmeden bırakılabilir. Bu değerlerin değiştirilmesi isteniyorsa “Sıfır Bileşen Güç ile Yön Tespiti“
paragrafına bakın.
POLARİZASYON Sıfır blş. güç ile yön tespitinde, yön karakteristiğinin simetri eksenini gösteren PHI
komp. (Adres 3168) kompanzasyon açısı, vasıtasıyla yön karakteristiğini belirler. Bu değer, yön tespiti için
kritik değildir. Bu açı hakkında daha fazla bilgi için, “Sıfır Bileşen Güç ile Yön Tespiti” paragrafına bakın. Bu açı,
sıfır bileşen güç kademesinin maksimum duyarlığını da belirler ve dolayısıyla yukarıda açıklandığı gibi dolaysız
olarak açma süresini de etkiler (“Sıfır Bileşen Güç Kademesi” paragrafına bakın).
206
Fonksiyonlar
Toprak Arıza Koruma ile Sinyal İletimi
7SA6 ’da, toprak arıza koruma, dahili sinyal iletimi mantığı kullanılarak bir yön karşılaştırmalı korumaya
genişletilebilir. Mevcut sinyal iletimi tertipleri ve bunların çalışma modları, Bölüm 2.8 ’de açıklanmıştır. Eğer bu
yöntem kullanıacaksa, toprak akım kademesini ayarlarken bazı önkoşullar gözlemlenmelidir.
İlk olarak; sinyal iletimi ile hangi kademenin çalışacağı belirlenmelidir. Bu kademe, yönlü ve hat yönü “ileri”
olarak ayarlanmış olmalıdır. Örneğin, eğer yönlü karşılaştırma olarak 3I0> kademesi kullanılacaksa 3130 no’lu
adres Çal. modu 3I0> = İleri olarak ayarlanır (yukarıda “Sabit Zamanlı Kademeler” paragrafına bakın).
Bundan başka; seçilen kademenin, dahili arızalar sırasında gecikmesiz açmaya müsaade etmesi için sinyal
iletimi ile birlikte çalışması gerektiği cihaza bildirilmelidir. 3I0> kademesi için, bu 3133 no’lu 3I0> KS/Giriş
adresinin EVET olarak ayarlanması anlamına gelir. Bu durumda, sinyal iletimi arızası sırasında T 3I0> (Adres
3132) zaman gecikmesi ile, bu kademe bir artçı koruma kademesi olarak görev yapar. Dolayısıyla; diğer
kademeler için ilgili ayar parametreleri HAYIR olarak ayarlanır, bu örnekte yani: Adres 3123 3I0>>
KS/Giriş, 3I0>> kademesi için; Adres 3113 3I0>>> KS/Giriş, 3I0>>> kademesi için; Adres 3148 3I0p
KS/GİRİŞ,3I0P kademesi için (eğer kullanılıyorsa).
Eğer sinyal iletimi tertibi ile birlikte eko fonksiyonu kullanılıyorsa veya zayıf besleme fonksiyonun da
kullanılması gerekiyorsa, harici toprak arızaları sırasında seçicisiz açmanın önlenmesi için, ek sinyal iletimi
kademesi 3IoMin KS (Adres 3105) ayarlanmalıdır. Ayrıntılı bilgi için, Bölüm 2.8’de, “Toprak Arıza Koruma
Gerekleri“ paragrafına bakınız.
Bir Toprak Arızası üzerine Kapama
Bir tam kısa-devre üzerine kapamayı takiben gecikmesiz açma yapacak kademeyi belirlemek mümkündür. Bu
amaçla kullanılacak kademe için, ilgili parametre, 3I0>>>AÜK Açma (Adres 3114), 3I0>> AÜK Açma (Adres
3124), 3I0> AÜK Açma (Adres 3134) ve gerekirse 3I0p AÜK Açma (Adres 3149), EVET veya HAYIR olarak
ayarlanır. Arıza üzerine kapamayı takiben bir tam kısa-devre öngörüldüğü için, en duyarlı kademenin seçimi
mantıklı değildir; bu kademe, çoğu kez yüksek dirençli arızaları tespit etmek için kullanılır. Seçilen kademenin,
hat enerjilenmesi sırasında geçici de olsa başlatma almaması önemlidir.
Diğer taraftan; seçilen kademe bir trafonun enerjilenmesi sırasında oluşan ani mıknatıslanma akımlarında
başlatma almışsa bunun bir sakıncası olmaz. Çünkü, elle kapama için ani arıza-üzerine-kapama kademesi
olarak ayarlanmış olsa bile, bir kademenin arıza-üzerine-kapama açması, devreye girme tutuculuğu ile kilitlenir.
Geçici aşırı akımlar yüzünden hatalı başlatmaları önlemek için, AÜK Zm. GEC. (Adres 3173) ayarlanabilir.
Genellikle 0 önayarı alıkonulur. Büyük devreye girme akım piklerinin beklendiği uzun yeraltı kablo fiderlerinde,
kısa bir zaman gecikmesi yararlı olabilir. Zaman gecikmesi, geçici aşırı akımların şiddetine ve süresine ve aynı
zamanda hızlı arıza-üzerine-kapama açması için hangi kademenin seçilmiş olduğuna bağlıdır.
Son olarak, AÜK Çal. Modu (Adres 3172) parametresi ile bir arıza-üzerine kapama açması için arıza
yönünün denetlenip (BAŞLATMA+YÖN.) denetlenmeyeceğini (BAŞLATMA) belirlemek de mümkündür. Bu yön
denetimi için, her bir kademe için ayarlanan yön uygulanır.
Topraklı sistemlerde asimetrik yük koşulları veya değişik akım trafo ölçme hataları durumunda hatalı kademe
başlatmalarını önlemek için, faz akımları toprak akım kademeleri için tutuculuk sağlar: Faz akımları arttıkça,
başlatma eşikleri de artar. 3104 no’lu If-STAB. Eğimi adresi ile olağan ayar % 10 bütün kademeler için
ortak değiştirilir. Bu ayar ancak DIGSI’nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
207
Fonksiyonlar
Demeraj Tutuculuğu
Demeraj tutuculuğu, ancak, cihaz, trafo fiderlerinde veya bir trafo ile sonlanan hatlarda kullanılıyorsa gereklidir.
Bu durumda, sadece demeraj akımının altında bir başlatma eşiğine sahip olan ve çok kısa açma gecikmeli veya
gecikmesiz kademeler için devreye girme tutuculuğu uygulanır. Her bir kademe için, 3I0>>>DEM BLK (Adres
3115), 3I0>> DEM BLK (Adres 3125), 3I0> DEM BLK (Adres 3135) ve 3I0p DEM BLK (Adres 3150)
parametreleri, EVET (demeraj tutuculuğu etkin) veya HAYIR (demeraj tutuculuğu etkisiz) olarak ayarlanabilir.
Eğer demeraj tutuculuğu bütün kademeler için etkisiz kılınmışsa, aşağıdaki parametreler önemsizdir.
Demeraj akımının tespiti için 3170 no’lu 2. DEMERAJ Tut. adresinde, ikinci harmonik bileşenin temel
harmonik bileşene oranı ayarlanır. Bu eşiğin üzerinde, demeraj tutuculuğu etkindir. Önayar (% 15), bir çok
durumda yeterlidir. Daha düşük değerler, demeraj kilitlemesi için daha yüksek duyarlığı beraberinde getirir
(ikinci harmonik akımın daha küçük bölümü kilitlemeye yol açar).
Trafo fiderlerindeki veya bir trafo ile sonlanan hatlardaki uygulamalarda, eğer çok büyük akımlar olursa,
trafonun önünde bir kısa devre arızası var sayılır. Böyle yüksek akımlarda, demeraj tutuculuğu engellenir. Bu
amaçla 3171 no’lu Imaks DEM Tut adresinde ayarlanan eşik değer, beklenen en yüksek demeraj akımından
(efektif) daha büyük olmalıdır.
208
Fonksiyonlar
2.7.3
Ayarlar
Adr.
Parametre
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
3101
Topr. AA FONKS.
ON
OFF
ON
Toprak Ariza asiri akim
fonksiyonu
3102
MK için BLK
her BASLATMADA
1faz BASLATMA
Çok fazli BAS.
HAYIR
her BASLATMADA
Mesafe koruma için T/A
Blok
3103
1f ÖLÜ Zm BLK
EVET
HAYIR
EVET
1 faz Ölü zaman için T/A
Blok
3104A
If-STAB. Egimi
0 .. 30 %
10 %
Ifaz Tutuculuk Egimi
3105
3IoMin KS
1A
0.01 .. 1.00 A
0.50 A
5A
0.05 .. 5.00 A
2.50 A
KS tertipleri için 3Io-Min
esigi
1A
0.003 .. 1.000 A
0.500 A
5A
0.015 .. 5.000 A
2.500 A
3105
3IoMin KS
KS tertipleri için 3Io-Min
esigi
3109
Açma 1faz T/A
EVET
HAYIR
EVET
Toprak ariza koruma ile tek
faz açma
3110
Çal.modu 3I0>>>
Ileri
Geri
Yönsüz
Aktif degil
Aktif degil
Çalisma modu
3111
3I0>>>
1A
0.05 .. 25.00 A
4.00 A
3I0>>> Çalisma Akimi
5A
0.25 .. 125.00 A
20.00 A
3112
T 3I0>>>
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.30 sn
T 3I0>>> Zaman
Gecikmesi
3113
3I0>>> KS/Giris
HAYIR
EVET
HAYIR
KS/Giris ile ani açma
3114
3I0>>>AÜK Açma
HAYIR
EVET
HAYIR
3115
3I0>>>DEM BLK
HAYIR
EVET
HAYIR
Demeraj Bloklama
3116
BLK /1f 3I0>>>
EVET
Hayir (yönsüz)
EVET
1 faz ölü zaman esnasinda
3I0>>> blklama
3117
Açma 1f 3I0>>>
EVET
HAYIR
EVET
3I0>>> ile tek faz açma
3120
Çal. modu 3I0>>
Ileri
Geri
Yönsüz
Aktif degil
Aktif degil
Çalisma modu
3121
3I0>>
1A
0.05 .. 25.00 A
2.00 A
3I0>> Çalisma Akimi
5A
0.25 .. 125.00 A
10.00 A
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.60 sn
3122
T 3I0>>
T 3I0>> Zaman Gecikmesi
209
Fonksiyonlar
Adr.
Parametre
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
3123
3I0>> KS/Giris
HAYIR
EVET
HAYIR
3124
3I0>> AÜK Açma
HAYIR
EVET
HAYIR
3125
3I0>> DEM BLK
HAYIR
EVET
HAYIR
Demeraj Bloklama
3126
BLK /1f 3I0>>
EVET
Hayir (yönsüz)
EVET
3I0>> bloklama
3127
Açma 1f 3I0>>
EVET
HAYIR
EVET
3I0>> ile tek faz açma
3130
Çal. modu 3I0>
Ileri
Geri
Yönsüz
Aktif degil
Aktif degil
Çalisma modu
3131
3I0>
1A
0.05 .. 25.00 A
1.00 A
3I0> Çalisma Akimi
5A
0.25 .. 125.00 A
5.00 A
1A
0.003 .. 25.000 A
1.000 A
5A
0.015 .. 125.000 A
5.000 A
3131
3I0>
3I0> Çalisma
3132
T 3I0>
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.90 sn
T 3I0> Zaman Gecikmesi
3133
3I0> KS/Giris
HAYIR
EVET
HAYIR
3134
3I0> AÜK Açma
HAYIR
EVET
HAYIR
3135
3I0> DEM BLK
HAYIR
EVET
HAYIR
Demeraj Bloklama
3136
BLK /1f 3I0>
EVET
Hayir (yönsüz)
EVET
3I0> bloklama
3137
Açma 1f 3I0>>>
EVET
HAYIR
EVET
3I0> ile tek faz açma
3140
Çal. modu 3I0p
Ileri
Geri
Yönsüz
Aktif degil
Aktif degil
Çalisma modu
3141
3I0p BASLATMA
1A
0.05 .. 25.00 A
1.00 A
3I0p Çalisma
5A
0.25 .. 125.00 A
5.00 A
1A
0.003 .. 25.000 A
1.000 A
5A
0.015 .. 125.000 A
5.000 A
3141
3I0p BASLATMA
3I0p Çalisma
3142
3I0p Min T-GEC.
0.00 .. 30.00 sn
1.20 sn
3I0p Minimum Zaman
Gecikmesi
3143
3I0p Z. Kadrani
0.05 .. 3.00 sn; ∞
0.50 sn
3I0p Zaman Çarpani
3144
3I0p Z. Kadrani
0.50 .. 15.00 ; ∞
5.00
3I0p Zaman Çarpani
3145
3I0p Z. Kadrani
0.05 .. 15.00 sn; ∞
1.35 sn
3I0p Zaman Çarpani
3146
3I0p MaksT-GEC.
0.00 .. 30.00 sn
5.80 sn
3I0p Maksimum Zaman
Gecikmesi
210
Fonksiyonlar
Adr.
Parametre
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
3147
Ek T-GEC.
0.00 .. 30.00 sn; ∞
1.20 sn
Ek Zaman Gecikmesi
3148
3I0p KS/GIRIS
HAYIR
EVET
HAYIR
3149
3I0p AÜK Açma
HAYIR
EVET
HAYIR
3150
3I0p DEM BLK
HAYIR
EVET
HAYIR
Demeraj Bloklama
3151
IEC Egrisi
Normal Ters
Çok Ters
Asiri Ters
Uzun Sü. Ters
Normal Ters
IEC Egrisi
3152
ANSI Egrisi
Normal Ters
Kisa Ters
Uzun Ters
Orta Ters
Çok Ters
Asiri Ters
Sabit Ters
Normal Ters
ANSI Egrisi
3153
LOG Egrisi
Log. ters A
Log. ters A
LOGARITMIK Egri
3154
3I0p Yil. Nokt.
1.0 .. 4.0
1.1
Ters karakteristigin
baslangiç noktasi
3155
k
0.00 .. 3.00 sn
0.50 sn
Sr karakteristiginin
k-çarpani
3156
S ref
1A
1 .. 100 VA
10 VA
Sr karakteristigi için S ref
5A
5 .. 500 VA
50 VA
3157
BLK /1f 3I0p
EVET
Hayir (yönsüz)
EVET
3I0p bloklama
3158
Açma 1f 3I0p
EVET
HAYIR
EVET
3I0p ile tek faz açma
3160
POLARIZASYON
U0 + IY veya U2
U0 + IY
Yalniz IY ile
U2 ve I2 ile
Sifir bls. güç
U0 + IY veya U2
Polarizasyon
3162A
Yön. ALFA
0 .. 360 °
338 °
ALFA, ileri yön alt açisi
3163A
Yön. BETA
0 .. 360 °
122 °
BETA, ileri yön üst açisi
3164
3U0>
0.5 .. 10.0 V
0.5 V
Polar. için min. sifir bls.
gerilimi 3U0
3165
IY>
1A
0.05 .. 1.00 A
0.05 A
5A
0.25 .. 5.00 A
0.25 A
Polarizasyon için min.
toprak akimi IY
0.5 .. 10.0 V
0.5 V
Min. neg. bls. polarizasyon
gerilimi 3U2
1A
0.05 .. 1.00 A
0.05 A
5A
0.25 .. 5.00 A
0.25 A
Min. neg. bls. polarizasyon
akimi 3I2
0 .. 360 °
255 °
3166
3U2>
3167
3I2>
3168
PHI komp.
Sr için denklestirme açisi
PHI denkl.
211
Fonksiyonlar
Adr.
3169
Parametre
S ileri
3170
2. DEMERAJ Tut.
3171
Imaks DEM Tut
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
1A
0.1 .. 10.0 VA
0.3 VA
Ileri yön güç esigi
5A
0.5 .. 50.0 VA
1.5 VA
10 .. 45 %
15 %
Demeraj tutuculugu için 2.
harm. orani
1A
0.50 .. 25.00 A
7.50 A
5A
2.50 .. 125.00 A
37.50 A
Maks. Akim, demeraj
tutuculugu iptal
3172
AÜK Çal. Modu
BASLATMA
BASLATMA+YÖN
BASLATMA+YÖN
AÜK sonrasi ani mod
3173
AÜK Zm. Gec.
0.00 .. 30.00 sn
0.00 sn
AÜK sonrasi açma zamani
gecikmesi
3174
MK KADEME BLK
Z1 kademesinde
Z1/Z1B kad.
her kademede
her kademede
Mesafe Koruma Çalisma
için T/A bloklama
3182
3U0>(U0 ters)
1.0 .. 10.0 V
5.0 V
3U0> ayar noktasi
3183
U0ters minimum
0.1 .. 5.0 V
0.2 V
T->oo için U0min minimum
gerilim
3184
T ileri(U0ters)
0.00 .. 32.00 sn
0.90 sn
T-ileri Zaman gecikmesi
(U0ters)
3185
T ters (U0ters)
0.00 .. 32.00 sn
1.20 sn
T-geri Zaman gecikmesi
(U0ters)
212
Fonksiyonlar
2.7.4
Bilgi Listesi
No
Bilgi
Bilgi Tipi
EM
Açıklamalar
1305
>T/A BLK 3I0>>>
>Toprak Ariza AA Bloklama 3I0>>>
1307
>T/A 3I0>> BLK
EM
>Toprak Ariza AA Bloklama 3I0>>
1308
>T/A 3I0> BLK
EM
>Toprak Ariza AA Bloklama 3I0>
1309
>T/A 3I0p BLK
EM
>Toprak Ariza AA Bloklama 3I0p
1310
>T/A Ani AÇMA
EM
>Toprak Ariza AA Ani açma
1331
T/A Koruma OFF
AM
Toprak ariza koruma DEVRE DISI
1332
T/A BLKdi
AM
Toprak ariza koruma BLOKLANDI
1333
T/A AKTIF
AM
Toprak ariza koruma AKTIF
1335
T/A AÇMA BLKdi
AM
Toprak ariza koruma Açma bloklandi
1336
T/A L1 seçildi
AM
T/A faz seçici L1 seçildi
1337
T/A L2 seçildi
AM
1338
T/A L3 seçildi
AM
1345
T/A Baslatma
AM
Toprak ariza koruma BASLATMA
1354
T/A 3I0>>> Bas.
AM
T/A 3I0>>> BASLATMA
1355
T/A 3I0>> Bas.
AM
T/A 3I0>> BASLATMA
1356
T/A 3I0> Bas.
AM
T/A 3I0> BASLATMA
1357
T/A 3I0p Bas.
AM
T/A 3I0p BASLATMA
1358
T/A ileri
AM
T/A Baslatma ILERI
1359
T/A geri
AM
T/A Baslatma GERI
1361
T/A Açma
AM
T/A Genel AÇMA komutu
1362
T/A Açma L1
AM
Toprak ariza koruma: Açma 1 faz L1
1363
T/A Açma L2
AM
1364
T/A Açma L3
AM
1365
T/A Açma 3f
AM
Toprak ariza koruma: Açma 3 faz
1366
T/A 3I0>>> AÇMA
AM
T/A 3I0>>> AÇMA
1367
T/A 3I0>> AÇMA
AM
T/A 3I0>> AÇMA
1368
T/A 3I0> AÇMA
AM
T/A 3I0> AÇMA
1369
T/A 3I0p AÇMA
AM
T/A 3I0p AÇMA
1370
T/A Dem. Bas.
AM
T/A Demeraj baslatma
14080
T/A 3I0>>>BLKdi
AM
T/A 3I0>>> bloklandi
14081
T/A 3I0>> BLKdi
AM
T/A 3I0>> bloklandi
14082
T/A 3I0> BLKdi
AM
T/A 3I0> bloklandi
14083
T/A 3I0p BLKdi
AM
T/A 3I0p bloklandi
213
Fonksiyonlar
2.8 Toprak Ar. AA için koruma sinyalleşmesi (opsiyonel)
2.8
Toprak Ar. AA için koruma sinyalleşmesi (opsiyonel)
2.8.1
Genel
Dahili karşılaştırma mantığının yardımıyla, Bölüm 2.7 ’ye göre yönlü toprak arıza koruma, bir yön karşılaştırmalı
koruma tertibine genişletilebilir.
İletim Modları
Yön karşılaştırmalı tertip için, yönlü kademelerden biri kullanılmalı ve bu kademe de İleri yönde seçilmelidir.
Bu kademe, ancak arıza diğer hat ucunda da ileri yönde tespit edilmiş ise hızlı açma yapabilir. Bir müsaade
veya kilitleme sinyali gönderilebilir.
Aşağıdaki müsaadeli tertipler mevcuttur:
• Yön karşılaştırma,
• Yönlü blok çözme.
ve bloklama tertibi:
• Yönlü kademenin bloklanması.
Diğer kademeler, yönlü ve/veya yönsüz artçı kademeler olarak uygulanabilir.
Faz seçicinin müsaade sinyallerine etkisi ile ilgili bilgileri 2.7 Altbölümünde “Toprağa Temas Eden Fazın Tespiti“
paragrafında bulabilirsiniz.
İletim Kanalları
Sinyal iletimi için, her bir yön için bir kanala gerek duyulur. Bu amaçla, örneğin doğrudan fiber optik bağlantılar
veya pilot kablolar, kuranportör cihazı (güç hattı taşıyıcı) veya mikrodalga radyo bağlantıları üzerinden ses
frekansı kiplemeli yüksek frekans kanalları kullanılabilir. Eğer aynı kanal mesafe korumanın iletimi için de
kullanılacaksa, iletim modunun da aynı olması gerekir!
Eğer cihaz seçimli bir koruma verileri arayüzü ile donatılmışsa, bu durumda sinyal iletimi için sayısal iletişim
kullanılabilir, örneğin: Fiber optik kablolar, iletişim ağları veya özel hatlar. Bu tür bir iletim için, aşağıdaki sinyal
iletim tertibi kullanılabilir:
• Yönlü karşılaştırma
7SA6 aynı zamanda faz-seçicili sinyal iletimine de imkan verir. Bu, sistemde farklı hatlarda iki bir fazlı arıza olsa
bile, 1-kutup otomatik tekrar kapamanın yapılabilmesine imkan verir. Sayısal koruma verileri arayüzü
kullanıldığında, sinyal iletimi her zaman faz-ayrımlı yapılır. Eğer sistemde çok fazlı bir arıza olmuşsa, bütün
sinyaller tüm üç faz için de iletilir. Toprak arıza koruma için faz-ayrımlı iletişim, eğer faz seçici tarafından arızalı
faz tespit edilmişse anlamlıdır (3109 no’lu Açma 1faz T/A adresi EVET olarak ayarlı, ayrıca Bölüm 2.7 ’de
“Açma“ paragrafına bakın).
Sinyal iletim tertipleri, üç uçlu hatlar (saplama fiderler) için de uygundur. Bu durumda, üç hat ucunun her
birinden diğer iki uca her iki yönde sinyal iletim kanallarına gerek duyulur. Üç uçlu hat uygulamalarında fazayrımlı iletim, ancak sayısal haberleşme kanalları kullanılmışsa mümkündür.
İletim yolundaki arızalar sırasında, sinyal iletme ek fonksiyonu bloklanabilir. Klasik sinyal iletim tertipleri ile, bir
ikili giriş üzerinden kanal arızası ihbar edilir; sayısal iletişimle, arıza, koruma cihazı tarafından otomatik olarak
tespit edilir.
214
Fonksiyonlar
Etkinleştirme ve Etkisiz Kılma
Karşılaştırma fonksiyonu, 3201 no’lu KS T/A FONKS., parametresi yoluyla veya sistem arayüzü ile
(eğer mevcutsa) ya da ikili giriş üzerinden (eğer atanmışsa) devreye alınabilir veya devreden çıkarılabilir
Anahtarlanmış durum, dahili olarak saklanır (bakınız Şekil 2-101) ve yardımcı besleme kaybına karşı korunur.
Ancak daha önce devreden çıkarıldığı kaynaktan yeniden devreye alınabilir. Etkin olması için, her üç
anahtarlama kaynağının fonksiyonunun devreye sokulmuş olması gerekir.
Şekil 2-101
2.8.2
Sinyal iletim mantığının etkinleştirilmesi ve etkisiz kılınması
Çalışma Prensibi
Yön karşılaştırmalı başlatma, müsaadeli bir tertiptir. Şekil 2-75 fonksiyon şemasını göstermektedir.
Toprak arıza koruma ileri yönde arızayı tespit ettiğinde, ilkin karşı hat ucuna bir müsaade sinyali gönderir. Eğer
mesafe koruma Z1B kademesi içerisinde bir arıza tespit etmişse, karşı hat ucuna bir müsaade sinyali gönderir.
Dolayısıyla hızlı açma için bir önkoşul, arızanın her iki hat ucundan da ileri yönde tespit edilmesidir.
Gönderme sinyali (ayarlanabilir) bir TS süresi kadar uzatılabilir. Gönderme sinyalinin uzatımı, ancak koruma
hızlı bir açma komutu vermişse etkindir. Bu, arızanın farklı bir bağımsız koruma ile çok hızlı temizlenmiş olması
halinde bile, müsaade sinyalinin karşı hat ucuna ulaşmasını garanti eder.
Şekil 2-102
Yön karşılaştırmalı başlatma tertibinin fonksiyon şeması
215
Fonksiyonlar
Çalışma Sırası
Şekil 2-103 ’te bir hat ucu için yön karşılaştırmalı başlatma tertibinin mantık şeması gösterilmiştir.
Yön karşılaştırması, sadece “İleri“ yöndeki arızalar için yapılır. Dolayısıyla, yön karşılaştırma modunda
çalışması düşünülen aşırı akım kademesi kesinlikle İleri (YÖN. 3I0...) ayarlanmalıdır. Ayrıca; Altbölüm
2.7’de “Toprak Arıza Koruma ile Sinyal İletimi“ paragrafına bakın.
mantıksal bir VE geçiti ile birleştirilir. Hat Konf. parametresi (Adres 3202) ayarı ile, hattın bir veya iki karşı
ucu olduğu cihaza bildirilir. Eğer KS T/A (Adres 132) parametresi KA ile SİNYAL ve RÖLE SAYISI (Adres
147) parametresi 3 röle olarak ayarlanmışsa; cihaza, iki karşı uç olduğu bildirilmiş olur. Olağan ayar 2 röle
’dir ve bir karşı hat ucuna karşılık olan seçenektir.
yönünün terslenmesinin sebep olacağı geçici rejimlerden kaynaklanan hatalı sinyaller “Geçici Kilitleme“ ile
etkisiz kılınır (“Geçici Kilitleme“ paragrafına bakın).
Radyal/tek taraftan beslenen veya yıldız-noktası sadece bir hat ucunun gerisinde topraklanmış hatlarda, sıfır
bileşen akımın akmayacağı hat ucu başlatma alamayacağı için bir müsaade sinyali de üretemez. Bu durumda
da yön karşılaştırması ile açmayı sağlamak için, cihaz özel önlemlere sahiptir. Bu “Zayıf-besleme açma”
(Eko fonksiyonu) için “Eko Fonksiyonu” paragrafına bakın. Cihaz bir arıza tanımaksızın karşı hat ucundan -üç
uçlu hatlarda karşı uçlardan en az birinden- bir müsaade sinyali aldığında, eko fonksiyonu etkinleştirilir.
216
Fonksiyonlar
Şekil 2-103
Yön karşılaştırmalı başlatma tertibinin mantık şeması (bir hat ucu için)
Şekil 2-104 ’de, bir hat ucu için koruma verileri arayüzü ile yön karşılaştırmalı tertibin mantık şeması
görülmektedir.
Toprak arıza koruma için; koruma arayüzü üzerinden iletim için, sadece yön karşılaştırmalı başlatma tertibi
kullanılabilir. Yön karşılaştırmalı başlatma tertibi, ancak 132 no’lu KS T/A parametresi, tüm hat uçlarında KA
ile SİNYAL olarak ayarlanmışsa etkindir. Bir ayar hatası durumunda “Para. farklı“ ihbarı verilir.
217
Fonksiyonlar
Şekil 2-104
218
Koruma verileri arayüzü ile yön karşılaştırmalı tertip için mantık şeması (bir cihaz için)
Fonksiyonlar
2.8.3
Yönlü Kilit Çözme Tertibi
Aşağıdaki yordam, klasik iletim araçları için uygundur.
Çalışma Prensibi
Kilit çözme yöntemi, müsaadeli bir tertiptir. Yön karşılaştırmalı tertipten farkı, karşı hat ucundan müsaade
sinyali alınmadığında da açmanın mümkün olmasıdır. Bundan dolayı; genellikle sinyal iletiminin kuranportör
cihazı (PLC) (güç hattı taşıyıcı) kullanılarak korunan hat üzerinden yapılmasının gerekli olduğu çok uzun
hatlarda, arıza yerinde iletilen sinyalin çok şiddetli zayıflamasından hatta kaybolmasından dolayı, karşı uçtan
sağlıklı sinyal alınmasının artık garanti edilemeyeceği durumlarda kullanılır.
Sinyal iletimi için 7SA6 ’nın verici çıkışı ile anahtarlanan iki sinyal frekansına gerek duyulur. Eğer kuranportör
sistemi (güç hattı taşıyıcı) kanal izleme fonksiyonuna sahipse, o zaman f0 izleme frekansı fU çalışma frekansına
(kilit çözme frekansı) anahtarlanır. Koruma, ileri yönde bir toprak arızası tespit ettiğinde, fU kilit çözme
frekansının iletimini başlatır. Normal koşullarda veya geri yönde bir toprak arızası sırasında, sadece f0 izleme
frekansı iletilir.
Eğer karşı uçtan kilit çözme frekansı alınmışsa, açma mantığına bir açma sinyali gönderilir. Dolayısıyla hızlı
açma için bir önkoşul, toprak arızasının her iki hat ucundan da ileri yönde tespit edilmesidir.
Gönderme sinyali (ayarlanabilir) bir TS süresi kadar uzatılabilir. Gönderme sinyalinin uzatımı, ancak koruma
hızlı bir açma komutu vermişse etkindir. Bu, arızanın farklı bir bağımsız koruma ile çok hızlı temizlenmiş olması
halinde bile, müsaade sinyalinin karşı hat ucuna ulaşmasını garanti eder.
Şekil 2-105
Yönlü kilit çözme tertibinin fonksiyon şeması
219
Fonksiyonlar
Çalışma Sırası
Şekil 2-106 ’da, bir hat ucu için kilit çözme tertibinin mantık şeması verilmiştir.
Yönlü kilit çözme tertibi, sadece “ileri” yönde arızalar için çalışır. Dolayısıyla, yönlü kilitleme tertibinde çalışması
düşünülen aşırı akım kademesi kesinlikle İleri (YÖN.3I0...) ayarlanmalıdır. Ayrıca; Altbölüm 2.7 ’de
“Toprak Arıza Koruma ile Sinyal İletimi“ paragrafına bakın.
mantıksal bir VE geçiti ile birleştirilir. Hat Konf. (Adres 3202) parametresi ayarı ile, hattın bir veya iki karşı
ucu olduğu cihaza bildirilir.
Alma mantığından önce, esas olarak yönlü karşılaştırma tertibindekine karşılık olan bir kilit çözme mantığı
eklenir, Şekil 2-107 de gösterildiği gibi. Eğer bir girişimden etkilenmeksizin bir kilit çözme sinyali alınmışsa, bir
alma sinyali, örneğin “>T/A BÇ bç 1“, gözükür ve kilitleme sinyali, örneğin, “>T/A BÇ blk 1“ kaybolur.
Dahili “Kilit çözme 1“ sinyali, alma mantığına gönderilir ve oradan, (diğer tüm koşullar sağlanmışsa) bir açma
müsaadesi başlatılır.
Eğer korunan fiderdeki kısa-devrenin gönderilen sinyali çok zayıflatması veya geri yansıtması gibi sebeplerle
iletilen sinyal karşı uca ulaşamamışsa, bir kilit çözme faaliyete girer: Ne kilit çözme sinyali “>T/A BÇ bç 1“
, ne de izleme sinyali “>T/A BÇ blk 1“ alınır. Bu durumda, 20 ms kadar bir güvenlik gecikme süresi sonrası
“Kilit çözme 1“ müsaade sinyali alma mantığına aktarılır. Ancak, bu müsaade, bir 100/100 ms zamanlayıcı
kademesi ile 100 ms sonra iptal edilir. Eğer girişim sinyali tekrar kaybolmuşsa, iki alma sinyalinden biri “>T/A
BÇ bç 1“ veya “>T/A BÇ blk 1“ yeniden gözükmüş olmalıdır. 100 ms sonra (100/100 ms zamanlayıcı
kademesinin bırakma gecikmesi) yeniden normal duruma dönülür; yani “Kilit çözme 1“ sinyaline müsaade yolu
tekrar sağlanır ve sonuçta normal müsaade yoluna dönülmüş olur. Üç uçlu hatlarda, kilit çözme mantığı, her iki
alma kanalı üzerinden denetlenebilir.
Eğer 10 s’den daha uzun bir süre içerisinde sinyallerden hiç birisi de alınmamışsa “T/A KS BÇ Ar.1“ ihbarı
verilir.
etkisiz kılınır.
bileşen akımın akmayacağı hat ucu başlatma alamayacağı için bir müsaade sinyali de üretemez. Bu durumda
da yön karşılaştırması ile açmayı sağlamak için, cihaz özel önlemlere sahiptir. Bu “Zayıf Besleme Açma“ için
Altbölüm “Zayıf Besleme ve Sıfır Besleme için Önlemler“ ’e bakın. Cihaz bir arıza tanımaksızın karşı hat
ucundan -üç uçlu hatlarda karşı uçlardan en az birinden- bir müsaade sinyali aldığında, eko fonksiyonu
etkinleştirilir.
fonksiyonu için, Bölüm 2.9.2 ’ye bakın.
220
Fonksiyonlar
Şekil 2-106
Kilit çözme tertibinin mantık şeması (bir hat ucu için)
221
Fonksiyonlar
Şekil 2-107
222
Kilit çözme mantığı
Fonksiyonlar
2.8.4
Yönlü Bloklama Tertibi
Çalışma Prensibi
Bloklama tertibinde, iletim kanalı, bir hat ucundan diğerine bir bloklama sinyali göndermek için kullanılır. Sinyal,
arıza başlangıcının hemen sonrası doğrudan gönderilebilir, seçenek olarak, ancak mesafe koruma geri yönde
bir arıza tespit etmişse sinyal gönderilir (noktalı çizgi üzerinden atlama algılayıcısı). Toprak arıza koruma ileri
yönde bir toprak arızası tespit eder etmez sinyal iletimi derhal durdurulur. Bu tertiple, karşı hat ucundan bir
sinyal alınmasa bile açma mümkündür. Bundan dolayı; genellikle sinyal iletiminin kuranportör cihazı (PLC) (güç
hattı taşıyıcı) kullanılarak korunan hat üzerinden yapılmasının gerekli olduğu çok uzun hatlarda, arıza yerinde
iletilen sinyalin çok şiddetli zayıflamasından hatta kaybolmasından dolayı, karşı uçtan sağlıklı sinyal
alınmasının artık garanti edilemeyeceği durumlarda kullanılır.
Eğer karşı uçtan bir kilitleme sinyali alınmamışsa, ileri yöndeki toprak arızaları açmaya sebep olur. Hattın her
iki ucundaki cihazların başlatma zamanı gecikmelerindeki olası farklılıklar ve sinyal iletim zaman gecikmesi
yüzünden, açma,TV süresi kadar uzatılabilir.
Sinyal koşusu durumlarını önlemek için, gönderilen sinyal, bir kez başlatıldığında, ayarlanabilir TS süresi kadar
uzatılabilir.
Şekil 2-108
Yönlü bloklama yöntemi çalışma diyagramı
Çalışma Sırası
Şekil 2-109 ’da, bir hat ucu için kilitleme tertibinin mantık şeması görülmektedir.
Kilitlenecek kademe İleri (YÖN. 3I0...) olarak ayarlanmalıdır. Ayrıca; Altbölüm 2.7’de “Toprak Arıza
Koruma ile Sinyal İletimi“ paragrafına bakın.
sırasında, karşı hat uçlarından hiç birisinden bir kilitleme sinyalinin alınmaması gerektiğinden, alma sinyalleri
bu durumda bir mantıksal VEYA geçiti ile birleştirilir. Hat Konf. (Adres 3202) parametresi ayarı ile, hattın bir
veya iki karşı ucu olduğu cihaza bildirilir.
223
Fonksiyonlar
Şekil 2-109
224
Bloklama tertibinin mantık şeması (bir hat ucu için)
Fonksiyonlar
Toprak arıza koruma geri yönde bir arıza tespit eder etmez, bir kilitleme sinyali gönderir (örneğin, “T/A KS
GÖND.“, Nr 1384). İletilen sinyal, aynı zamanda 3203 no’lu adres ayarı ile uzatılabilir. İleri yönde bir arıza tespit
edildiğinde, kilitleme sinyali durdurulur (örneğin “T/A KS BLK DURD“, No 1389). Ölçülen değerler için, birim
basamak çıkış sinyali gönderilerek çok hızlı kilitleme sağlanabilir. Böyle yapmak için, “T/A KSAtlamaBLK“
(No 1390) çıkışı, aynı zamanda gönderici çıkış rölesine atanmalıdır. Bu birim basamak sinyali her ölçülen değer
atlamasında çıktığı için, ancak iletim kanalı iletilen sinyalin kaybolmasına hemen tepki verebiliyorsa
kullanılması anlamlıdır.
etkisiz kılınır. Eğer kilitleme sinyali, Geçi.BLK BlkSü (Adres 3210), bekleme süresine eşit minimum süre
kadar mevcut olmuşsa, geçici kilitleme, kilitleme sinyalini Geçi.BLK BekSü. (Adres 3209) süresi kadar uzatır
(bakın Şekil 2-110). Geçi.BLK BlkSü (Adres 3210) ’nin çalışmasından sonra gecikme zamanı Sürme
Kilitleme tertibinin doğal bir özelliği olarak, tek taraftan beslenen toprak arızalar, besleme olmayan tarafta bir
kilitleme sinyali üretilemeyeceği için, herhangi bir özel önlem alınmaksızın hızlı olarak temizlenir.
2.8.5
Geçici Bloklama
Geçici bloklama, harici arızaların temizlenmesinden kaynaklanan veya paralel hatlarda arızaların temizlenmesi
sırasında arıza yönünün terslenmesinin sebep olacağı geçici rejimlerden kaynaklanan hatalı sinyallere karşı ek
güvenlik sağlar.
Geçici bloklama tertibinin çalışma ilkesi, geri yönlü bir toprak arıza olayını takiben bir müsaade sinyalinin
oluşmasının belli bir (ayarlanır) süre önlenmesidir. Müsaadeli tertipler için, bu gönderme ve alma devrelerinin
geçici kilitlenmesi ile gerçekleştirilir.
Şekil 2-110 ’te, müsaadeli tertipler için geçici bloklamanın fonksiyon şeması görülmektedir.
Başlatmayı takiben, bekleme süresi Geçi.BLK BekSü. (Adres 3209) içerisinde yönsüz veya geri yönde bir
arıza tespit edilmişse, gönderme devresi ve açma müsaadesi engellenir. Bu kilitleme, geçici kilitleme süresi
Geçi.BLK BlkSü (Adres 3210) süresi kadar ve aynı zamanda kilitleme ölçütünün bırakması sonrasında da
sürdürülür.
Kilitleme tertibinde ise; geçici bloklama, Şekil 2-110 ’deki mantık şemasında da görüldüğü gibi alınan kilit
sinyalini uzatır. Geçi.BLK BlkSü (Adres 3210) ’nin çalışmasından sonra gecikme zamanı Sürme
Şekil 2-110
Geçici Bloklama
225
Fonksiyonlar
2.8.6
bileşen akımın akmayacağı hat ucu başlatma alamayacağı için bir müsaade sinyali de üretemez.
Karşılaştırmalı tertipler ile; zayıf beslemenin olduğu uç bir müsaade sinyali göndermediği için, kaynak
tarafındaki cihaz, başlatma alıp karşı uca bir müsaade sinyali göndermiş olsa bile, özel önlemler alınmazsa,
hızlı açmayı gerçekleştiremez.
Bu koşullar altında her iki hat ucunda da hızlı açmayı sağlamak için, cihaz zayıf sıfır bileşen beslemeli hatlar
için özel ek fonksiyonları mevcuttur.
Hatta sıfır beslemeli hat ucunun da bağımsız olarak açmasını sağlamak için 7SA6 bir zayıf-besleme açma
fonksiyonu sağlar. Bu, özel bir açma komutu ile ayrı bir koruma fonksiyonu olduğu için, Bölüm 2.9.2 ’de ayrı bir
fonksiyon başlığı altında açıklanacaktır.
Eko Fonksiyonu
Arızalı bir toprak akımında, eko fonksiyonu, alınan sinyali karşı hat ucuna bir “Eko“ (yansıma) olarak geri
gönderir ve bu eko sinyali orada bir müsaadeli açma başlatmak için kullanılır.
Ortak Eko-Sinyali (bakınız Şekil 2-114, Bölüm 2.9.1) hem mesafe korumadan hem de toprak arıza korumadan
başlatılır. Şekil 2-111 ’de toprak arıza koruma aracılığıyla eko müsaadesinin oluşumu gösterilmiştir.
Zayıf-besleme durumunun tespiti ve buna göre bir eko için gereksinim, bir VE geçitinde birleştirilmiştir. Toprak
arıza koruma ne devreden çıkarılmalı ne de kilitlenmelidir; aksi takdirde koruma başlatma almayacağı için
sürekli bir eko sinyali üretir.
Bir eko için esas koşul, ilgili, sinyal iletimi tertibinin mantığından bir alma sinyali ile eş zamanlı bir toprak
akımının 3IoMin KS mantık şemalarından da görüleceği üzere, (Şekil 2-103, 2-104 veya Şekil 2-106) mevcut
olmamasıdır.
Hattın açılmasından ve toprak akım kademesinin 3IoMin KS bırakmasından sonra bir eko sinyalinin
üretilmesini önlemek için, bir RS flip-flop devresi (iki-durumlu kapan) kullanılmıştır. Böylelikle daha önce toprak
akım kademesi başlatma almış olduğundan, bir eko sinyalinin üretilmesi artık mümkün olmayacaktır (bk. Şekil
2-111). Bunun haricinde istenildiğinde “>T/A Eko BLK“ ikili girişi üzerinden eko kilitlenebilir.
Şekil 2-111 eko müsaadesi için sinyal oluşumunu göstermektedir. Bu fonksiyon zayıf beslemede açma
fonksiyonuyla bağlantılı olduğundan, ayrı olarak açıklanmaktadır (bakınız Altbölüm 2.9.1).
Şekil 2-111
226
Eko müsaadesi sinyalinin oluşumu
Fonksiyonlar
2.8.7
Ayar Notları
Genel
Toprak arıza koruma için telekoruma ek fonksiyonu, ancak cihazın biçimlendirilmesi sırasında mevcut çalışma
modlarından biri seçilmişse etkindir (Adres 132). Bu yapılandırmaya bağlı olarak, sadece seçilen moda ilişkin
parametrelere erişilebilir. Eğer telekoruma ek fonksiyonu kullanılmayacaksa, Adres 132 KS T/A = Etkin değil,
olarak ayarlanır.
Eğer bir koruma verileri arayüzü mevcutsa, 132 no’lu KS T/A adresinde, ek KA ile SİNYAL ayar seçeneği
görüntülenir.
Klasik İletim
Klasik iletim kanalları ile, Altbölüm 2.8 ’de açıklandığı gibi aşağıdaki çalışma modları mümkündür:
Yön.Krş. Baş.
Yön Karşılaştırmalı Başlatma,
BLOKLAMA ÇÖZME
Yönlü Kilit Çözme Tertibi,
BLOKLAMA
Yönlü Kilitleme Tertibi.
3201 no’lu KS T/A FONKS. adresinde, biçimlendirme sırasında seçilmiş telekoruma modu devreye alınabilir
ON- veya OFF devreden çıkarılabilir.
Eğer telekoruma üç uçlu bir hatta kullanılacaksa, 3202 no’lu Hat Konf. adresi = Üç Uç olarak ayarlanır. Eğer
hat iki uçlu ise, adres İki Uç olağan ayarında bırakılır.
Sayısal İletim
Aşağıdaki çalışma modu, koruma verileri arayüzünü kullanan sayısal iletimle mümkündür:
KA ile SİNYAL
3201 no’lu KS T/A FONKS. adresinde, biçimlendirme sırasında seçilmiş telekoruma modu devreye alınabilir
ON veya OFF devreden çıkarılabilir. Adres 147 RÖLE SAYISI , korunan teçhizatın uç sayısını gösterir ve bütün
cihazlar için aynı olmalıdır. Koruma verileri arayüzü üzerinden toprak arıza yön karşılaştırmalı başlatma tertibi,
bir kümedeki bütün cihazlar 132 no’lu KS T/A parametresi KA ile SİNYAL olarak ayarlanmışsa etkindir.
Toprak Arıza Koruma Gerekleri
Karşılaştırma tertiplerinin uygulanmasında, her iki hat ucunun da harici bir toprak arızasını (hattan akan toprak
akımını) görmesi çok önemlidir ve özellikle koruma ayarları yapılırken buna tam bir özen gösterilmesi gerekir.
Bu, müsaadeli tertiplerde hatalı bir eko sinyalini önlemek ve bloklama tertibinde de bloklama sinyalini garanti
etmek içindir. Eğer bir toprak arızası sırasında Şekil 2-112 ’a göre, B’deki koruma arızayı görmezse, bu arıza,
A’dan, tek taraflı beslenen bir arıza olarak değerlendirilir (müsaadeli tertiplerde B’de eko olur ya da kilitleme
tertibinde bir kilit sinyali gönderilmez). Bu da A’daki korumanın hatalı çalışarak açma vermesine yol açar.
Dolayısıyla; toprak arıza koruma, bir 3IoMin KS toprak arıza kademesine sahiptir (Adres 3105). Bu kademe,
telekoruma için kullanılan toprak akım kademesinden daha duyarlı ayarlanmalıdır. Daha büyük bir kapasitif
toprak akımı için (IEC, Şekil 2-112), bu kademe, daha küçük bir değere ayarlanmalıdır. Havai hatlarda, toprak
akım kademesinin % 70-80 ’ine eşit bir ayar genellikle yeterlidir. Toprak arızalarında kapasitif akımların toprak
arıza akımları mertebelerine ulaştığı yer altı kablolarında veya uzun havai hatlarda, eko fonksiyonu ya hiç
kullanılmamalı ya da kullanımı, kesicinin açık olma durumu ile sınırlandırılmalıdır. Bloklama tertibi, bu koşullar
altında hiç kullanılmamalıdır.
227
Fonksiyonlar
Şekil 2-112
Harici toprak arıza sırasında olası akım dağılımı
Üç uçlu hatlarda (saplama fiderlerde), harici bir arızada toprak arıza akımının hat uçlarında eşit olarak
dağılmayacağı da dikkate alınmalıdır. Şekil 2-113’de en elverişsiz durum görülmektedir. Burada, A’dan akan
toprak akımı, B ve C uçlarında eşit olarak dağıtılmıştır. Eko veya bloklama sinyali için belirleyici olan 3IoMin
KS ayarı değeri (Adres 3105), dolayısıyla telekoruma için kullanılan toprak akım kademesinin ayar değerinin
yarısından küçük olmalıdır. Ayrıca, Şekil 2-113 ’de gözardı edilen kapasitif toprak akımına ilişkin yukarıdaki
açıklama da burada uygulanır. Eğer toprak akımı dağılımı, burada öngörülenden farklı ise, koşullar daha
elverişli olacaktır. Bu durumda, iki toprak akımından biri, IEB veya IEC yukarıdaki değerlerden daha büyük
olacaktır.
Şekil 2-113
Harici bir toprak arızasında üç uçlu bir hatta olası en elverişsiz akım dağılımı
Zaman Ayarları
Gönderme sinyali uzatımı Gönd. Uzatımı (Adres 3203) gönderen hat ucunda çok hızlı bir açma olsa ve/veya
sinyal iletimi nispeten uzun sürse bile, gönderilen sinyalin güvenilir olarak karşı hat ucuna erişecek şekilde
yeterli sürede olmasını temin etmelidir. Müsaadeli tertipler Yön.Krş. Baş. ve BLOKLAMA ÇÖZME ’de, sinyal
uzatımı, ancak cihaz daha önce bir açma komutu vermişse etkin olur. Bu, kısa-devrenin farklı bir bağımsız
koruma ile veya başka bir kademe ile çok hızlı temizlenmiş olması halinde bile, müsaade sinyalinin karşı hat
ucuna ulaşmasını garanti eder. Kilitleme tertibi BLOKLAMA ’da, gönderilen sinyal her zaman bu süre kadar
uzatılır. Bu durumda, bir geri yön arızasını takiben geçici bir kilitlemeye karşılık olur. Bu ayar ancak DIGSI’nin
İletken kopması gibi kalıcı-durum hat arızalarını tespit etmek için, bir arıza tespit edildiğinde bir izleme süresi
Alarm gecikmesi (Adres 3207) başlatılır. Bu sürenin dolmasından sonra, arıza, kalıcı bir arıza olarak var
sayılır. Bu ayar ancak DIGSI’nin Ekran İlave Ayarları menüsünden değiştirilebilir.
Müsaade gecikmesi Sürme Gecikmesi (Adres 3208) ile, yönlü açma müsaadesi geciktirilebilir. Genellikle;
harici arızalarda kilitleme sinyali için yeterli iletim süresinin temin edilmesi için, sadece BLOKLAMA kilitleme
tertibinde buna gerek duyulur. Bu gecikme, sadece telekorumanın alma devresine etki eder. Bunun tersine;
karşılaştırmalı koruma tertibinde, yönlü kademenin zaman gecikmesi ayarı ile açma geciktirilmez.
228
Fonksiyonlar
Geçici Bloklama
Parametreler Geçi.BLK BekSü. ve Geçi.BLK BlkSü , karşılaştırmalı tertiplerde geçici bloklama içindir. Bu
ayar ancak DIGSI’nin Ekran İlave Ayarları menüsünden değiştirilebilir.
Geçi.BLK BekSü. zamanı (Adres 3209) geçici bloklama öncesi bir bekleme süresidir. Müsaadeli tertiplerde,
başlatma sonrası toprak arızası korumanın yönlü kademesi bu süre içerisinde geri yönde bir arıza tespit
etmişse, ancak o zaman geçici bloklama etkinleştirilir. Kilitleme tertibinde, bekleme süresi, karşı hat ucundan
kilitleme sinyal alımının çok hızlı olması durumunda geçici kilitlemeyi önler. ∞ ayarı ile, geçici bloklama iptal
edilir.
Geçici kilitleme süresi Geçi.BLK BlkSü (Adres 3210) kesinlikle harici toprak arızaların olmasından veya
temizlenmesinden kaynaklanan şiddetli geçici rejimlerin süresinden kesinlikle daha uzun ayarlanmalıdır.
Yön.Krş. Baş. ve BLOKLAMA ÇÖZME müsaadeli tertiplerde; eğer koruma başlangıçta bir geri yön arızası
tespit etmişse, gönderme sinyali, bu süre kadar geciktirilir. Bloklama tertibinde; kademe müsaadesinin
kilitlemesi hem geri yönlü bir arıza tanınması yoluyla hem de alınan (kilitlemeli) sinyal yoluyla, bu süre kadar
uzatılır. Geçi.BLK BlkSü (Adres 3210) ’nin çalışmasından sonra gecikme zamanı Sürme Gecikmesi
(Adres 3208) yeniden başlatılır. Bloklama tertibinde gecikme zamanının ayarı daima Sürme Gecikmesi
gerektiğinden, bu nedenle geçici kilitleme süresi Geçi.BLK BlkSü (Adres 3210) alışıldığı gibi çok kısa
ayarlanabilir.
Eğer Mesafe- ve Toprak Arıza Koruma için sinyal iletimi tertipleri (telekoruma) bir kanalı paylaşıyorlarsa, MES
GeçiBlk. T/A (Adres 3212) Evet olarak ayarlanmalıdır. Böylece mesafe koruma da, eğer önceden sadece
toprak arıza koruma harici bir arızayı tanıdıysa, kilitlenir.
Eko Fonksiyonu
Eko fonksiyonu ayarları, bütün zayıf besleme önlemleri için ortaktır ve Bölüm 2.9.2.2 ’de, tablo biçiminde
özetlenmiştir.
Not
olarak iletilir.
229
Fonksiyonlar
2.8.8
Ayarlar
Sonuna “A” harfi eklenmiş adresler, ancak DIGS’nin “İlave Ayarları” menüsünden değiştirilebilir.
Adr.
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
3201
KS T/A FONKS.
ON
OFF
ON
Toprak Ariza AA için koruma
sinyali
3202
Hat Konf.
Iki Uç
Üç Uç
Iki Uç
Hat Konfigürasyonu
3203A
Gönd. Uzatimi
0.00 .. 30.00 sn
0.05 sn
Sinyal uzatimi gönderme süresi
3207A
Alarm gecikmesi
0.00 .. 30.00 sn
10.00 sn
Bloklama Çözme: Alarm zaman
gecikmesi
3208
Sürme Gecikmesi
0.000 .. 30.000 sn
0.000 sn
Bas. sonrasi sürme için zaman
Gecikmesi
3209A
Geçi.BLK BekSü.
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.04 sn
Geçici Bloklama: Harici ariza
süresi
3210A
Geçi.BLK BlkSü
0.00 .. 30.00 sn
0.05 sn
Geçici Blk.: Har. Ar. sonrasi Blk
süresi
3212A
T/A GeçiBlk.MES
EVET
HAYIR
EVET
MESAFE tarafindan T/A geçici
Bloklama
230
Fonksiyonlar
2.8.9
Bilgi Listesi
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
1311
>T/A KS ON
EM
>T/A Koruma Sinyali DEVREDE
1312
>T/A KS OFF
EM
>T/A Koruma Sinyali DEVRE DISI
1313
>T/A KS BLK
EM
>T/A Koruma Sinyali BLOKLAMA
1318
>T/A Alma Kn1
EM
>T/A Sinyal ALMA, Kanal 1
1319
>T/A Alma Kn2
EM
>T/A Sinyal ALMA, Kanal 2
1320
>T/A BÇ bç 1
EM
>T/A Blok Çözme: BLOK ÇÖZME, Kanal 1
1321
>T/A BÇ blk 1
EM
>T/A Blok Çözme: BLOKLAMA, Kanal 1
1322
>T/A BÇ bç 2
EM
>T/A Blok Çözme: BLOK ÇÖZME, Kanal 2
1323
>T/A BÇ blk 2
EM
>T/A Blok Çözme: BLOKLAMA, Kanal 2
1324
>T/A Eko BLK
EM
>T/A BLOKLAMA Eko Sinyali
1325
>T/A Alma Kn1L1
EM
>T/A Sinyal ALMA, Kanal 1, Faz L1
1326
>T/A Alma Kn1L2
EM
1327
>T/A Alma Kn1L3
EM
1328
>T/A BÇ bç 1-L1
EM
>T/A Blok Çözme: BLOK ÇÖZME Kn.1, Faz L1
1329
>T/A BÇ bç 1-L2
EM
1330
>T/A BÇ bç 1-L3
EM
1371
T/A KS GÖND. L1
AM
T/A KS Sinyal GÖNDERME, Faz L1
1372
T/A KS GÖND. L2
AM
1373
T/A KS GÖND. L3
AM
1374
T/A KS DURD. L1
AM
T/A KS Blok: Sinyal DURDURMA L1
1375
T/A KS DURD. L2
AM
1376
T/A KS DURD. L3
AM
1380
G üz.T/A KS O/O
IE
T/A KS Giris ile ON/OFF
1381
T/A KS OFF
AM
T/A KS DEVRE DISI
1384
T/A KS GÖND.
AM
T/A KS Sinyal GÖNDERME
1386
T/A KSGeçiciBLK
AM
T/A KS Geçici Bloklama
1387
T/A KS BÇ Ar.1
AM
T/A KS Bloklama Çözme: ARIZA Kanal 1
1388
T/A KS BÇ Ar.2
AM
T/A KS Bloklama Çözme: ARIZA Kanal 2
1389
T/A KS BLK DURD
AM
T/A KS Bloklama: Sinyal DURDURMA
1390
T/A KSAtlamaBLK
AM
T/A KS Bloklama: Atlama ile sinyal gönd.
1391
T/A AlmaL1 Cih1
AM
T/A KS Sinyal ALMA, L1, Cihaz 1
1392
T/A AlmaL2 Cih1
AM
1393
T/A AlmaL3 Cih1
AM
1394
T/A AlmaL1 Cih2
AM
1395
T/A AlmaL2 Cih2
AM
1396
T/A AlmaL3 Cih2
AM
1397
T/A AlmaL1 Cih3
AM
1398
T/A AlmaL2 Cih3
AM
1399
T/A AlmaL3 Cih3
AM
231
Fonksiyonlar
2.9 Zayıf-Besleme ve Sıfır Besleme için Önlemler
2.9
Bir hat ucunda hiçbir beslemenin olmadığı veya zayıf beslemenin olduğu durumlarda, hattaki bir kısa-devre
sırasında buradaki mesafe koruma başlatma almaz. Aynı şekilde radyal/tek taraftan beslenen veya yıldıznoktası sadece bir hat ucunun gerisinde topraklanmış hatlarda, sıfır bileşen akımın akmayacağı hat ucu
başlatma alamayacağı için bir müsaade sinyali de üretemez. Ayarlar ve bilgi listeleri aşağıdaki fonksiyonlar için
ortak olarak geçerlidir.
2.9.1
Eko Fonksiyonu
Şekil 2-114’de, eko fonksiyonunun çalışma ilkesi gösterilmiştir. Eko fonksiyonu 2501 no’lu ZB FONKSİYONU
adresinde (Z ayıf B esleme MODUS) adresinde etkinleştirilebilir (Yalnız EKO) veya etkisiz kılınabilir (OFF).
Bu “Anahtar“ vasıtasıyla zayıf-besleme açma fonksiyonu da etkinleştirilebilir (EKO ve AÇMA, bakınız Bölüm
2.9.2). Bu ayar Mesafe koruma ile ve Toprak arıza koruma ile sinyal iletimi tertipleri için ortaktır.
Arızalı bir başlatmada veya arızalı bir toprak akımında, eko fonksiyonu, alınan sinyali karşı hat ucuna bir “Eko“
(yansıma) olarak geri gönderir ve bu eko sinyali orada bir müsaadeli açma başlatmak için kullanılır.
Hem mesafe hem de toprak arıza koruma tarafından ortak bir iletim kanalının kullanıldığı uygulamalarda, eğer
mesafe koruma ve toprak arıza koruma birbirlerinden bağımsız olarak bir Eko üretecek olurlarsa, yanlış
açmalar olabilir. Bu senaryo için, Eko:1kanal parametresi EVET olarak ayarlanmalıdır.
Mesafe koruma veya toprak arıza koruma için eko koşulları yerine getirilmişse (bakınız Bölüm 2.6 ve 2.8,“Eko
fonksiyonu“ paragrafına), ilk önce kısa bir gecikme Açma/Eko GEC. etkin olur. Bu gecikme gereklidir, böylece
eğer zayıf besleme hat ucunda geri yönlü arızada yüksek bir başlatma zamanı varsa veya elverişsiz Kısa
devre- veya Toprak akımı dağılımı biraz daha geç başlıyorsa, eko gönderilmez. Ancak besleme olmayan hat
ucunda kesici açık ise, ekonun gecikmesine ihtiyaç duyulmaz. Eko gecikme zamanı bu durumda baypas
edilebilir. Kesicinin konumu, cihazın merkezi fonksiyon denetimi tarafından (bakınız Bölüm 2.23.1) bilgilendirilir.
Daha sonra eko impulsu verilir (Çıkış bildirimi “EKO SİNYALI“), onun uzunluğu Açma UZATIMI parametresi
ile ayarlanabilir. “EKO SİNYALİ“ ayrıca bunun üzerine veya çıkış rölesi gönderme için biçimlendirilmiş
olmalıdır, çünkü gönderme sinyalleri “MK KS Gönd.“, “MK KS Gönd L*“ veya “T/A KS GÖND.“ içinde
bulunmaz.
Not
olarak iletilir.
Eko impulsunun verilmesinden sonra veya mesafe korumanın veya toprak arıza korumanın gönderme sinyali
esnasında yeniden başlatılmış bir ekonun gönderilmesi en az 50 ms (önayar) engellenir. Bu hattın
açılmasından sonra bir ekonun tekrarını önler.
Bloklama tertiplerinde ve düşük menzil tertiplerinde eko fonksiyonuna gereksinim duyulmaz ve bu nedenle
etkisizdir.
232
Fonksiyonlar
Şekil 2-114
2.9.2
Sinyal iletimi ile eko fonksiyonunun mantık şeması
Klasik Açma
İletim Modları
Sinyal iletimi tertibi ile zayıf besleme fonksiyonu, mesafe koruma ve/veya toprak arıza koruma ile birlikte
kullanılarak, yukarıdaki durumlarda her iki hat ucunda da hızlı açma gerçekleştirilebilir.
Güçlü besleme olan hat ucunda, mesafe koruma, Z1 kademesi içerisindeki arızalarda ani olarak açma yapar.
Müsaadeli iletim tertipleri ile, hattın % 100’ündeki arızalar için hızlı açma, eko fonksiyonunun etkinleştirilmesi
ile gerçekleştirilir (bakınız Altbölüm2.6). Bu, güçlü besleme ucunda açma sinyali müsaadesini sağlar.
Toprak arıza koruma ile birlikte müsaadeli iletim tertibi de aynı şekilde eko fonksiyonu vasıtasıyla güçlü
besleme ucundaki korumanın açma sinyali müsaadesini sağlar (bakınız Altbölüm 2.8).
Bir çok durumda, zayıf besleme ucundaki kesicinin de açması istenir. Bu amaçla, 7SA6 cihazı, özel açma
komutuyla özel bir koruma fonksiyonuna sahiptir.
233
Fonksiyonlar
Düşük Gerilimle Başlatma
Şekil 2-115 ’de, zayıf-besleme açmanın mantık şeması görülmektedir. Sie kann unter Adresse 2501 2501 no’lu
adreste ZB FONKSİYONU (Zayıf Besleme Fonksiyonu etkinleştirilebilir (EKO ve AÇMA) veya etkisiz kılınabilir
(OFF). Eğer bu “Anahtar“ sadece Yalnız EKO ’ya ayarlanmışsa, açma olmaz (ayrıca Altbölüm 2.6 ve 2.8).
Bundan başka, açma fonksiyonu, istenirse “>ZB BLK“ ikili girişi üzerinden kilitlenebilir.
Bir zayıf-besleme durumunun tespiti için mantık, mesafe korumayla birlikte her faz için ayrı ayrı ve ilave olarak
bir de toprak arıza koruma için oluşturulur. Düşük gerilim denetimi her faz için ayrı yapıldığı için, cihaz
sürümünün 1-kutup açma seçeneğine sahip olması koşuluyla, 1-kutup açma da mümkündür.
Bir kısa devre durumunda, zayıf-besleme koşullarının olduğu hat ucunda ancak çok küçük bir gerilim gözükür,
çünkü küçük arıza akımı kısa-devre döngüsünde ancak küçük bir gerilim düşümü üretir. Sıfır-besleme
durumunda, döngü gerilimi yaklaşık olarak sıfırdır. Zayıf besleme açma, dolayısıyla aynı zamanda arızalı fazın
seçimi için de kullanılan ölçülen DÜŞÜK GERİLİM düşük gerilimine bağlıdır.
Eğer lokal koruma tarafından bir başlatma olmaksızın karşı hat ucundan bir sinyal alınmışsa, bu, korunan
fiderde bir arıza olduğunu gösterir. Üç uçlu hatlarda, müsaadeli aşırı menzil tertiplerinden biri kullanıldığında,
her iki uçtan da alma sinyali alınabilir. Müsaadeli düşük menzil tertiplerinde, en az bir uçtan bir alma sinyali
yeterlidir.
Alma sinyalinin başlangıcından itibaren 40 ms ’lik bir güvenlik gecikmesi sonrası, diğer koşulların da mevcut
olması koşuluyla zayıf-besleme açmaya müsaade edilir: Bu koşullar, düşük gerilim, kesicinin kapalı olması ve
mesafe korumanın veya toprak arıza korumanın başlatma almamasıdır.
Hattın açılmasından ve başlatmanın bırakmasından sonra zayıf-besleme fonksiyonunun hatalı olarak başlatma
almasını önlemek için, bir RS flip-flop devresi (iki-durumlu kapan) kullanılmıştır (Şekil 2-115). Böylelikle, arızalı
fazda daha önce bir başlatma mevcut olduğundan, fonksiyonun tekrar başlatma alması artık mümkün olmaz.
Toprak arıza korumada, müsaade sinyali faz-ayrımlı mantık modülleri üzerinden gönderilir. Dolayısıyla mesafe
korumanın ve toprak arıza korumanın her ikisi veya sadece toprak arıza koruma müsaade sinyali göndermişse,
yine bir fazlı açma mümkündür.
234
Fonksiyonlar
Şekil 2-115
Zayıf besleme açmanın mantık şeması
*) Eğer Mesafe- ve Toprak Arıza Koruma aynı iletim kanalını paylaşıyorlarsa (Parametre 2509 = Evet) ve
Mesafe- ve Toprak Arıza Korumada hiçbir kilitleme mevcut değilse, bu kapıdaki çıkış, girişlerin bir VE
bağlantısıdır
235
Fonksiyonlar
Genel
Zayıf besleme fonksiyonunun çalışması için bir önkoşul, cihaz fonksiyonlarının yapılandırılması sırasında 125
no’lu adreste Zayıf Besleme = Etkin ayarı yapılarak bu fonksiyonun etkinleştirilmiş olmasıdır.
ZB FONKSİYONU parametresi ile (Adres 2501), bir zayıf besleme durumunda cihazın açma yapıp
yapmayacağı belirlenir. EKO ve AÇMA ayarı ile, hem eko fonksiyonu hem de zayıf besleme açma fonksiyonu
etkinleştirilir. Yalnız EKO ayarı ile, sadece beslemenin olduğu hat ucunda müsaade sinyalinin sağlanması
için eko fonksiyonu etkinleştirilir. Ancak besleme olmayan veya zayıf beslemeli hat ucunda bir açma olmaz.
Zayıf-besleme ölçümleri, karşı hat ucundan sinyal alımına bağlı olduıu için, eğer koruma sinyal iletimi ile birlikte
çalışırsa bir anlam ifade eder (bakınız Bölüm 2.6 ve/veya 2.8).
Alma sinyali, açma koşulunun bir fonksiyonel bileşenidir. Dolayısıyla, zayıf besleme açma fonksiyonu, kilitleme
tertipleri ile kullanılmamalıdır. Sadece müsaadeli tertiplerle veya müsaadeli karşılaştırma tertipleriyle
müsaade edilebilir. Diğer tüm durumlarda, 2501 no’lu adreste devreden çıkarılmalıdır OFF. Böyle durumlarda
125 no’lu adresi Etkin Değil olarak ayarlayarak bu fonksiyonu en başından cihazın yapılandırılması etkisiz
kılmak daha iyidir. Bu durumda, ilgili parametreler tamamen erişilmez kılınır.
Düşük gerilim ayar değeri DÜŞÜK GERİLİM (Adres 2505), her koşulda beklenen minimum faz-toprak işletme
geriliminin altında ayarlanmalıdır. Bu ayar için alt sınır, korunan fiderde bir kısa-devre sırasında zayıf-besleme
taraftaki röle mahallinde beklenen ve artık mesafe korumanın başlatma almayacağı maksimum gerilim düşümü
ile belirlenir.
Eko Fonksiyonu
Zayıf beslemeli hat uçları için, eko fonksiyonu, besleme tarafının da bir müsaade sinyali alabilmesi için, sadece
müsaadeli aşırı menzil tertiplerinde kullanılır. Zayıf beslemeye ait ayar listeleri, Altbölüm 2.9.3.2 ’de verilmiştir.
Eko fonksiyonu 2501 no’lu ZB FONKSİYONU adresinde etkinleştirilebilir (Yalnız EKO) veya etkisiz kılınabilir
(OFF) . Bu “Anahtar“ vasıtasıyla zayıf-besleme açma fonksiyonu da etkinleştirilebilir (EKO ve AÇMA).
Daha önce “Mesafe Koruma Gereklilikleri“ paragrafında Altbölüm 2.6 ’de verilen açıklamalara dikkat edin veya
Toprak akımı kademesi ayarı üzerinden toprak arıza koruma için bilgiler 3IoMin KS, paragraf “Toprak Arıza
Koruma Gerekleri“ Altbölüm 2.8.
Eko gecikme süresi Açma/Eko GEC. (Adres 2502), harici arızalarda (hattan akan arıza akımlarında) her iki
hat ucundaki mesafe koruma fonksiyonlarının farklı başlatma zamanlarının sebep olacağı yanlış eko
sinyallerini önlemek için yeterince uzun bir süreye ayarlanmalıdır. Tipik ayar, yaklaşık 40 ms ’dir (önayar). Bu
ayar ancak DIGSI’nin Ekran İlave Ayarları menüsünden değiştirilebilir.
Eko impuls süresi Açma UZATIMI (Adres 2503), sinyal iletim donatısının biçimlendirme verilerine
uyarlanabilir. Her iki hat ucundaki koruma cihazlarının farklı başlatma zamanlarıyla veya her iki hat ucundaki
sinyal iletim donatılarının farklı tepki süreleriyle bile alma sinyalinin alınmasını garanti etmek için yeterince uzun
bir süreye ayarlanmalıdır. Pek çok durumda yaklaşık 50 ms (önayar) yeterlidir. Bu ayar ancak DIGSI’nin Ekran
İlave Ayarları menüsünden değiştirilebilir.
Hat uçları arasındaki sonsuz eko sinyali gönderimi (örneğin sinyal yolunda girişim bağlaşımı), her bir eko sinyal
çıkışından sonra yeni bir eko için belli bir süre Eko BLK Süresi (Adres 2504) kadar eko kilitlenerek
önlenebilir. Tipik ayar, yaklaşık 50 ms ’dir (önayar). Mesafe koruma sinyali gönderildikten sonra, eko, aynı
şekilde Eko BLK Süresi süresi kadar bloklanır. Bu ayar ancak DIGSI’nin Ekran İlave Ayarları menüsünden
değiştirilebilir.
Hem mesafe hem de toprak arıza koruma tarafından ortak bir iletim kanalının kullanıldığı uygulamalarda, eğer
mesafe koruma ve toprak arıza koruma birbirlerinden bağımsız olarak bir Eko üretecek olurlarsa, yanlış
açmalar olabilir. Bu senaryo için, Eko:1kanal parametresi (Adres 2509), EVET olarak ayarlanmalıdır.
Varsayılan ayar HAYIR dır.
236
Fonksiyonlar
Not
olarak iletilir.
2.9.3
Fransız Tanımına göre Açma
Zayıf beslemeyi tespit etmek için diğer bir seçenek, sadece rölenin 7SA6***-**D** modellerinde mevcuttur.
Nispi Gerilim Atlama ile Başlatma
Zayıf beslemenin klasik fonksiyonuna ek olarak, Mantık no. 2 (Adres 125) adıyla, şimdiye kadar kullanılan
yöntemden ayrı başka bir seçenek daha sunulmaktadır.
Bu fonksiyon, kendi alma sinyalini kullanarak sinyal iletimi tertibinden bağımsız olarak çalışır ve gecikmeli veya
gecikmesiz açma yapabilir.
237
Fonksiyonlar
Gecikmesiz Açma
Şekil 2-116
238
Gecikmesiz Açma için mantık şeması
Fonksiyonlar
Gecikmeli Açma
Şekil 2-117
Gecikmeli açma için mantık şeması
239
Fonksiyonlar
Faz Seçimi
Faz seçimi, düşük gerilim tespiti ile yapılır. Bunun için, volt olarak doğrudan bir gerilim büyüklüğü değil, bir
çarpan (Adres 2510 Ufe< Faktörü), parametrelenir. Bu çarpanın, ölçülen faz-faz gerilim ile çarpılması
gerilim eşiğini verir. Bu yöntem, düşük gerilim eşiğinde anma gerilimden işletme sapmalarını da hesaba katar
ve onları mevcut koşullara uyarlar.
Düşük gerilim eşiği en son ölçülen faz-faz geriliminin ortalama değerinin 500 ms üzerinde oluşturulur ve bellek
gerilimim üzerinden geciktirilir. Böylece faz-faz gerilimlerin değişiklikleri zaman gecikmeli olarak eşiğe etki eder.
Zaman sabitesi, 2511 no’lu Zaman Sabiti t adresinde ayarlanabilir. Gelmekte olan başlatmada, başlatma
alan fazın en son tespit edilen gerilim eşiği bir açma komutuna kadar tutulur. Böylece uzun gecikme
zamanlarında arıza nedeniyle gerilim eşiğinin etkilenmesinden kaçınılır. Düşük gerilim, her üç faz için de tespit
edilir.
Eğer ölçülen faz-faz gerilim (Adres 1131 AçıkKutupGer.) eşiğinin altına düşmüşse, düşük gerilim, artık bu
fazda tespit edilmez.
Açma esnasında pozitif bir geribildirim meydana geldiğinden, yani ölçülen arıza durumu açma yoluyla
giderilemezse, başlatma ASE-Açma’ dan sonra geriye döner. Güncel gerilim bırakma eşiğini tekrar geçerse,
yeni bir başlatma en fazla 1 s’den sonra mümkündür.
Resim 2-118
UL1–E (L1 fazı) için Düşük Gerilim Tespiti
Ani Açma
Eğer bir “>ZB Alma“ alma sinyali mevcutsa ve aynı anda düşük gerilim durumu da tespit edilmişse,
gecikmesiz bir AÇMA komutu verilir. Gönderen hat ucunun hızlı bir bırakması durumunda bile bir açma
komutunun mümkün olması için, alma sinyali, 2512 no’lu Alma Uzatımı adresinde uzatılır.
Hattın açmasını ve başlatmanın bırakmasını takiben, zayıf-besleme fonksiyonunun yanlış başlatma almasını
mesafe koruma fonksiyonu ile önlemek için, ilgili fazda bir başlatma bloklanır. Bu bloklama, alma sinyali tekrar
gidene kadar sürer.
Bir alma sinyali mevcut, ancak bir düşük gerilim tespit edilememiş, sadece sıfır bileşen akım eşiği 3I0> Eşik
(Adres 2514) aşılmışsa, hatta bir arıza olduğu varsayılabilir. Eğer bu koşullar (alma sinyali, düşük gerilim
olmaması ve sıfır bileşen akım) 500 ms ’den daha uzun bir süre sürerse, 3-kutup açma başlatılır. “3I0> akım
eşiğinin aşılması“ sinyali için zaman gecikmesi 2513 no’lu T 3I0> harici adresinde ayarlanır. Eğer sıfır
bileşen akım, T 3I0> alarm ayar süresinden daha fazla bir süre (Adres 2520) 3I0> Eşik eşiğini aşmışsa,
“3I0 akım tespiti“ ihbarı verilir.
Gecikmesiz açma, ancak “>ZB Alma OK“ ikili girişi, iletim kanalının doğru çalıştığını rapor etmişse çalışır.
Bundan başka; faz-seçicili kilit sinyalleri ZB blok L.... Özellikle özel hat ucu devre dışı bırakıldıktan sonra,
yanlış başlatmalar böylelikle önlenmiş olur.
2530 no’lu ZB gecikmesiz adresinde, ani (gecikmesiz) açma kademesi devreye alınabilir OFF veya
devreden çıkarılabilir ON.
240
Fonksiyonlar
Gecikmeli Açma
Gecikmeli açma çalışması 3 parametre ile belirlenir:
• Eğer 2517 no’lu adres 1f Açma, ON ayarlanmışsa, bir fazlı arızalarda 1-kutup açma komutuna imkan verir.
• Eğer 2518 no’lu adres 1f Açma 3I0 ile, ON ayarlanmışsa, ancak 3I0> Eşik sıfır bileşen akım eşiği
aşılmışsa 1-kutup açmaya müsaade edilir. Eğer eşik 3I0> Eşik aşılmadıysa, 1-kutup arızada açma
gerçekleşmez. OFF ayarı ile 3I0> Eşik sıfır bileşen akım eşiği aşılmamış olsa bile, 1-kutup açmaya
müsaade edilir. “3I0> akım eşiğinin aşılması“ sinyali için zaman gecikmesi 2513 no’lu T 3I0> harici
adresinde ayarlanır.
•
2519no’lu adresin 3f Açma ,ON ayar durumuna getirilmesiyle, 3-kutup açmaya müsaade edilir. OFF ayarı
ile, çok-kutuplu bir başlatma sadece rapor edilir, ancak bir 3-kutup açma komutu verilmez (sadece bildirme).
Yine de 1-kutup başlatmada 1-kutup veya 3-kutup açma komutu verilebilir.
Gecikmeli açma kademesi, iletim kanalı arızasında özel hat ucunun açılmasının sağlanması için uygulanır.
Düşük gerilim koşulları tespit edildiğinde, bu kademe bir veya birden fazla fazda başlatma alır ve
biçimlendirilmiş bir zamanın (Adres 2515 TM ve Adres 2516 TT) geçmesinden sonra gecikme başlatılır, bu da
kademenin çalışma şekline bağlı olarak gerçekleşir (Adres 2517 1f Açma ve 2519 3f Açma). Eğer bir
başlatmada zamanların çalışmaya başlamasından sonra 2515 TM ve 2516 TT açma komutu verilmezse,
bellek gerilimleri bırakılır ve böylece başlatma da geri alınır.
2531 no’lu ZB gecikmeli adresinde, gecikmeli açma kademesinin işletim çeşidi ayarlanabilir. ON ayarında
kalıcı olarak devreye alınabilir. arıza alma ile ayarıyla, bu kademe sadece değil “>ZB Alma OK“ ikili
girişi, iletim kanalının devre dışı olduğunu rapor etmemişse bu kademe etkinleştirilir. “OFF” ayarında kademe
kalıcı olarak devreden çıkarılabilir.
Bir gerilim arızası (gerilim sigortası izleme fonksiyonunun başlatması veya GT minyatür şalterinin atması)
durumunda, hatalı başlatmaları önlemek için, düşük gerilim üzerinden faz seçimi tamamen kilitlenir. Ayrıca,
mesafe koruma fonksiyonunun başlatmasında ilgili fazlar bloklanır.
241
Fonksiyonlar
2.9.4
Zayıf Besleme (Açma ve/veya Eko)
2.9.4.1 Ayarlar
Adr.
Parametre
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
2501
ZB FONKSIYONU
OFF
Yalniz EKO
EKO ve AÇMA
Yalniz EKO
Zayif Besleme fonksiyonu
2502A
Açma/Eko GEC.
0.00 .. 30.00 sn
0.04 sn
Sinyal alma sonrasi Aç. /
Eko Gecikmesi
2503A
Açma UZATIMI
0.00 .. 30.00 sn
0.05 sn
Açma Uzatimi / Eko
Pulsisüresi'
2504A
Eko BLK Süresi
0.00 .. 30.00 sn
0.05 sn
Eko Bloklama Süresi
2505
DÜSÜK GERILIM
2 .. 70 V
25 V
Düsük Gerilim (f-t)
2509
Eko:1kanal
HAYIR
EVET
HAYIR
Eko mantigi: Mes ve T/A
ortak kanalda
2510
Ufe< Faktörü
0.10 .. 1.00
0.70
Düsük gerilim Uf-t< için
faktör
2511
Zaman Sabiti t
1 .. 60 sn
5 sn
Zaman sabiti Tau
2512A
Alma Uzatimi
0.00 .. 30.00 sn
0.65 sn
Alma uzatimi
2513A
T 3I0> harici
0.00 .. 30.00 sn
0.60 sn
3I0> uzatimini asti
2514
3I0> Esik
1A
0.05 .. 1.00 A
0.50 A
5A
0.25 .. 5.00 A
2.50 A
Nötr akim baslatma için
3I0 esigi
2515
TM
0.00 .. 30.00 sn
0.40 sn
ZB gecikmesi tek faz
2516
TT
0.00 .. 30.00 sn
1.00 sn
ZB gecikmesi çok faz
2517
1f Açma
ON
OFF
ON
Tek faz ZB açma
müsaadesi
2518
1f Açma 3I0 ile
ON
OFF
ON
3I0 ile Tek faz ZB açma
2519
3f Açma
ON
OFF
ON
Üç faz ZB açma
müsaadesi
2520
T 3I0> alarm
0.00 .. 30.00 sn
10.00 sn
3I0> alarm için gecikmeyi
asti
2530
ZB gecikmesiz
ON
OFF
ON
ZB gecikmesiz
2531
ZB gecikmeli
ON
ariza alma ile
OFF
ariza alma ile
ZB gecikmeli
242
Fonksiyonlar
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
4203
>ZB BLK
EM
>Zayif Besleme Açma fonksiyonu BLOKLAMA
4204
>Gec. ZB BLK
EM
>Gecikmeli Zayif Besleme kad. BLOKLAMA
4205
>ZB Alma OK
EM
>Zayif Besleme Kanal Alma Tamam
4206
>ZB Alma
EM
>Zayif Besleme sinyal alma
4221
Zayif Besl. OFF
AM
Zayif Besleme Açma fonksiyonu DEVRE DISI
4222
ZB BLKdi
AM
Zayif Besleme Açma fonksiyonu BLOKLANDI
4223
ZB AKTIF
AM
Zayif Besleme Açma fonksiyonu AKTIF
4225
3I0 tespiti
AM
Zayif Besleme Sifir bls. akim tespiti
4226
ZB U L1<
AM
Zayif Besleme Açma fonk düsük gerilim L1
4227
ZB U L2<
AM
4228
ZB U L3<
AM
4229
ZB AÇMA 3I0
AM
Zayif Besleme Açma fonksiyonu AÇMA 3I0
4231
ZB BASLATMA
AM
Zayif Besleme Açma fonksiyonu BASLATMA
4232
ZB Baslatma L1
AM
Zayif Besleme Açma fonk BASLATMA L1
4233
ZB Baslatma L2
AM
4234
ZB Baslatma L3
AM
4241
Zayif Besl.AÇMA
AM
Zayif Besleme Genel AÇMA komutu
4242
ZB AÇMA 1f.L1
AM
Zayif Besleme AÇMA komutu - Yalniz L1
4243
ZB AÇMA 1f.L2
AM
4244
ZB AÇMA 1f.L3
AM
4245
ZB AÇMA L123
AM
Zayif Besleme AÇMA komutu L123
4246
EKO SINYALI
AM
EKO SINYAL Gönderme
243
Fonksiyonlar
2.10 DKA Harici Doğrudan Karşıdan Açma
2.10
DKA Harici Doğrudan Karşıdan Açma
Harici bir koruma veya izleme cihazından herhangi bir sinyal, bir ikili giriş üzerinden 7SA6 ’nın sinyal işlemesine
dahil edilebilir. Bu sinyal, geciktirilebilir, ihbar edilebilir ve bir veya daha fazla çıkış rölesine atanabilir.
2.10.1
Çalışma Yöntemi
Lokal Kesicinin Hariçten Açtırılması
Şekil 2-119 ’de mantık şeması görülmektedir. Eğer hem cihaz hem de kesici 1-fazlı çalışmaya uygun ise,
1-kutup açma yapmak mümkündür. Bu durumda, cihazın açma mantığı, 1-kutup açma koşullarının (örneğin
1-kutup açmanın etkinleştirilmesi, otomatik tekrar kapamanın hazır olması vb.) yerine getirilmesini sağlar.
Harici açma, bir ayar parametresi ile devreye alınabilir veya devreden çıkarılabilir ve bir ikili giriş üzerinden
bloklanabilir.
Şekil 2-119
Lokal kesiciyi hariçten açtırma mantık şeması
Karşı Hat Ucundaki Kesicinin Uzaktan Açtırılması
Bölüm 2.5 ’te açıklandığı gibi, koruma arayüzü üzerinden bir sayısal haberleşme bağlantısı ile, 4’e kadar
uzaktan komut göndermek mümkündür.
Klasik iletim kanallarında, karşı uç kesicisini uzaktan açtırmak için, istenilen her bir iletim yönü için bir iletim
kanalına gerek duyulur. Örneğin, bu amaç için, doğrudan fiber optik bağlantılar veya pilot kablolar, kuranportör
cihazı (güç hattı taşıyıcı) veya mikrodalga radyo kanalları üzerinden ses frekans kiplemeli yüksek frekans
kanalları kullanılabilir.
Eğer mesafe korumanın açma komutu karşıya gönderilecekse, Altbölüm 2.6 ’da açıklandığı gibi iletilen sinyalin
uzatılmasını da içerdiği için sinyal iletimi için dahili sinyal iletimi fonksiyonunu kullanmak en iyisidir. Gönderme
sinyalini başlatmak için göndericiyi tetiklemek üzere elbette bu komutlardan herhangi biri kullanılabilir.
Alıcı tarafında, lokal hariçten açtırma fonksiyonu kullanılır. Alınan sinyal, “>DKA Açma L123“ mantıksal ikili
giriş fonksiyonuna atanmış bir ikili sinyale yönlendirilir. Eğer 1-kutup açma isteniyorsa, aynı zamanda “>DKA
Açma L1“, “>DKA Açma L2“ ve “>DKA Açma L3“ ikili girişleri de kullanılabilir. Dolayısıyla, bu durumda da
Şekil 2-119 uygulanır.
244
Fonksiyonlar
2.10 DKA Harici Doğrudan Karşıdan Açma
2.10.2
Ayar Notları
Genel
Doğrudan ve uzaktan açtırma fonksiyonun kullanılması için bir önkoşul, fonksiyonların kapsamının
yapılandırılması sırasında 122 no’lu adresin DKA Dogr.Açtırm = Etkin olarak ayarlanarak bu fonksiyonun
etkinleştirilmesidir. Eğer fonksiyon etkinleştirilmişse, 2201 no’lu DKA FONKSİYONU adresinde devreye
alınabilir ON-veya OFF devreden çıkarılabilir.
Hem lokal harici açma için hem de uzaktan açtırmanın alıcı tarafı için, 2202 no’lu Açma Zm. GEC. adresinde
bir açma gecikmesi ayarlamak mümkündür. Bu, özellikle lokal açma durumunda bir güvenlik zaman payı olarak
kullanılabilir.
Bir açma komutu verildiğinde, en az, TMin AÇMA KOM genel minimum açma komutu süresi kadar açma
sürdürülür, bu 240 no’lu adreste ayarlanan süre kadardır (Altbölüm 2.1.2). Bu sayede, başlatma sinyal impulsu
çok kısa süreli olsa bile kesicinin güvenilir biçimde çalışması sağlanmış olur. Bu ayar ancak DIGSI’nin İlave
2.10.3
Adr.
Ayarlar
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
2201
DKA FONKSIYONU
ON
OFF
OFF
Dogrudan Karsidan Açtirma
(DKA)
2202
Açma Zm. GEC.
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.01 sn
Açma Zaman Gecikmesi
2.10.4
Bilgi Listesi
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
4403
>DKA BLK
EM
>Dogrudan Karsidan Açma fonk. BLOKLAMA
4412
>DKA Açma L1
EM
>DKA GIRIS Faz L1
4413
>DKA Açma L2
EM
>DKA GIRIS Faz L2
4414
>DKA Açma L3
EM
>DKA GIRIS Faz L3
4417
>DKA Açma L123
EM
>DKA GIRIS 3 faz L123
4421
DKA OFF
AM
Dogrudan Karsidan Açma DEVRE DISI
4422
DKA BLKdi
AM
Dogrudan Karsidan Açma BLOKLANDI
4432
DKA AÇMA 1f. L1
AM
DKA AÇMA komutu - Yalniz L1
4433
DKA AÇMA 1f. L2
AM
4434
DKA AÇMA 1f. L3
AM
4435
DKA AÇMA L123
AM
DKA AÇMA komutu L123
245
Fonksiyonlar
2.11 Aşırı Akım Koruma
2.11
Aşırı Akım Koruma
7SA6, artçı koruma olarak veya acil durum aşırı akım koruma olarak kullanılabilen bir zamanlı aşırı akım
koruma fonksiyonuna sahiptir. Bütün elemanlar, birbirlerinden bağımsız olarak yapılandırılıp, kullanıcının
gerekliliklerine göre birlikte kullanılabilir.
2.11.1
Genel
Mesafe koruma, ancak ölçülen gerilim sinyali mevcutsa doğru olarak çalışabilir. Oysa Acil durum aşırı akım
koruma sadece akımlara gerek duyar. Örneğin gerilim trafosu sekonder devrelerinde bir kısa-devre veya
iletken kopması yüzünden ölçülen gerilim sinyali kaybolmuşsa, acil durum aşırı akım koruma fonksiyonu
otomatik olarak etkinleştirilir (acil durum çalıması). Dolayısıyla, aşağıdaki durumlardan biri ile ölçülen gerilim
sinyali kaybı tespit edilmişse, acil durum çalışma, bir kısa-devre koruma olarak mesafe korumanın yerini alır:
• Dahili ölçülen gerilim izleme fonksiyonunun başlatması (“Gerilim-Sigortası-İzleme”, bakınız Altbölüm 2.22.1)
veya
• İkili giriş üzerinden, ölçülen gerilim sinyalinin kaybolduğunu bildiren “Gerilim Trafosu Minyatür şalteri atması“
sinyali alınmışsa.
Bu durumlardan herhangi birisi meydana geldiğinde, mesafe koruma derhal kilitlenir ve acil durum çalışması
etkinleştirilir.
Eğer aşırı akım koruma Artçı aşırı akım koruma olarak ayarlanmışsa, diğer koruma ve izleme
fonksiyonlarından bağımsız olarak, yani mesafe korumadan da bağımsız olarak çalışır. Örneğin, fider ilk olarak
devreye alındığı zaman, eğer gerilim trafoları henüz kullanılabilir değilse, artçı aşırı akım koruma yegane kısadevre koruması olarak kullanılabilir.
Aşırı akım koruma için, toplam olarak, faz akımları için dört ve toprak akımları için dört kademe mevcuttur.
Bunlar:
• Sabit zaman karakteristikli iki aşırı akım kademesi (sabit zamanlı aşırı akım)
• Ters zaman karakteristikli bir aşırı akım kademesi (sabit minimumlu ters zaman karakteristiği)
• Tercihen akım trafo seti ile hat ayırıcı arasındaki kısa-devre arıza koruması için kullanılan, ancak ek bir
normal sabit zamanlı kademe olarak da kullanılabilen ayrı bir aşırı akım kademesi. Almanya bölgesi
sürümlerinde (Sipariş kodunun 10. rakamı = A) bu kademe ancak eğer 126 no’lu adresinde ZAAE
IEC/3kd.li ayarlanmış ise mevcuttur.
Bu dört kademe, birbirlerinden bağımsızdır ve istenilen şekilde serbestçe birleştirilebilir. İkili girişler üzerinden
harici ölçütlerle bloklanmaları ve ayrıca (örneğin bir harici bir otomatik tekrar kapama cihazı tarafından) hızlı
(gecikmesiz) açma yapmaları mümkündür. Korunan hattın tam kısa devre arıza üzerine enerjilenmesi
sırasında, herhangi bir kademenin veya birden fazla kademenin gecikmesiz açma yapmasına da müsaade
edilebilir. Eğer bazı kademelerin kullanılmasına gerek duyulmuyorsa, bu kademelerin başlatma değerleri
yapılarak etkisiz kılınabilir.
246
Fonksiyonlar
2.11.2
Çalışma Yöntemi
Ölçülen Değerler
Faz akımları, ölçme girişinden giriş trafoları üzerinden cihaza beslenir. Toprak akımı 3.I0 cihazın sipariş
sürümüne ve dördüncü akım girişi I4 ’ün kullanımına bağlı olarak ya doğrudan ölçülür veya faz akımlarından
hesaplanır.
Eğer I4 akım girişi, korunan fiderin, akım trafoları setinin yıldız-noktasına veya ayrı bir toprak akım trafosuna
bağlanmışsa, toprak akımı, ölçülen bir büyüklük olarak doğrudan mevcuttur.
Eğer cihaz I4 için oldukça duyarlı akım girişi ile donatılmışsa, bu akım I4, I4/If AT (Adres 221, bakınız
Altbölüm 2.1.2, GüçSis.Veriler1) çarpanı ile birlikte kullanılır. Bu ölçülen girişin doğrusallık aralığı, yüksek
akım aralığında oldukça kısıtlanmış olduğu için, bu akım ancak yaklaşık 1,6 A büyüklüğe kadar değerlendirilir.
Daha büyük akımlar için, cihaz, otomatik olarak faz akımlarından hesaplanan sıfır bileşen akımın
değerlendirilmesine anahtarlanır. Bu durumda, doğal olarak, bir yıldız-bağlı akım trafoları setinden üç faz
akımın tamamının mevcut olması ve cihaza bağlanmış olması gerekir. Toprak akımının işlenmesi, toprak
arızası akımı çok büyük ya da çok küçük olsun fark etmez, ancak o zaman mümkün olur.
Eğer dördüncü akım girişi I4 örneğin bir güç trafosunun yıldız-noktası akımı veya paralel bir hattın toprak akımı
için kullanılmışsa, cihaz, toprak akımını yine faz akımlarından hesaplar. Bu durumda, doğal olarak, bir yıldızbağlı üç akım trafosu setinden üç faz akımın tamamının mevcut olması ve cihaza bağlanmış olması gerekir.
Sabit Zamanlı Yüksek-Ayar Akım Kademesi I>>
Her bir faz akımı, sayısal süzgeçleme sonrası If>> ayar değeri ile ve toprak akımı da 3I0>> BAŞLATMA ile
karşılaştırılır. İlgili başlatma değerinin üzerindeki akımlar tespit edilip ihbar edilir. T If>> veya T 3I0>> zaman
gecikmesinin dolmasından sonra, bir açma komutu verilir. Bırakma değeri, başlatma değerinden yaklaşık
olarak % 5 daha düşüktür, ancak başlatma değerinin altında, en az cihaz anma akımının % 1.5’uğudur.
Şekil I>> kademelerinin mantık şemasını göstermektedir. Kademeler, bir “>AA I>> BLK“ ikili girişi üzerinden
kilitlenebilir. “>AA Ani AÇMA“ ikili girişi ve “Arıza üzerine kapama“ fonksiyon bloğu, tüm kademeler için ortaktır
ve aşağıda açıklanacaktır. Ancak faz ve/veya toprak akım kademelerini ayrı olarak etkileyebilir. Bu, aşağıdaki
ayar parametreleri ile gerçekleştirilir:
• I>>KS/Giriş (Adres 2614), “>AA Ani AÇMA“ ikili girişi üzerinden, bu kademenin gecikmesiz açma
yapmasının mümkün (EVET) veya mümkün olmadığını (HAYIR) belirtir.
• I>> AÜK (Adres 2615), bir arıza üzerine anahtarlama sırasında, bu kademe ile açmanın ani (EVET) veya
normal gecikme zamanıyla (HAYIR) olacağını belirtir.
247
Fonksiyonlar
Şekil 2-120
1
)
2)
I>> kademesinin mantık şeması
Başlatma sinyalleri ile ilgili çıkış bildirimleri tabloda gösterilmiştir 2-16
Açma sinyalleri ile ilgili çıkış bildirimleri tabloda gösterilmiştir 2-17
Sabit Zamanlı Aşırı Akım Kademesi I>
I> aşırı akım kademesinin mantığı, I>> kademesininkiyle aynıdır. Bütün referanslarda; sadece If>> yerine
If> veya 3I0>> BAŞLATMA yerine 3I0> alınır. Diğer tüm hususlar için, Şekil 2-120 uygulanır.
Ters Zamanlı Aşırı Akım Kademesi IP
Ters zamanlı aşırı akım kademesinin mantığı, esas olarak diğer kademelerin aynısıdır. Ancak; zaman
gecikmesi, burada ayar karakteristiğinin tipine, akım şiddetine ve bir zaman çarpanına dayalı olarak hesaplanır
(Şekil). Mevcut karakteristiklerin ön seçimi, koruma fonksiyonlarının biçimlendirilmesi sırasında daha önce
yapılmıştı. Ayrıca; ters zaman karakteristiğine eklenecek ek bir sabit zaman gecikmesi T Ip Ek veya T 3I0p
Ek seçilebilir. Karakteristikler, Teknik Verilerde gösterilmiştir.
Aşağıdaki şekilde mantık şeması görülmektedir. Örnek olarak, IEC karakteristikleri için ayar adresleri
gösterilmiştir. Ayar notlarında (Altbölüm 2.11.3), değişik ayar adresleri ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
248
Fonksiyonlar
Şekil 2-121
IP-kademesi (ters zamanlı aşırı akım koruma) için mantık şeması, IEC karakteristikleri için örnek
1)
2)
249
Fonksiyonlar
Uç Arızası Koruma
Diğer bir aşırı akım kademesi, uç arıza korumadır. Ancak, diğer kademelerden bağımsız olarak çalıştığı için,
yine ek bir normal sabit zamanlı aşırı akım kademesi olarak da kullanılabilir.
Bir uç arıza, akım trafo seti ile hat ayırıcısı arasında bir kısa-devre arızasıdır. Özellikle 11/2-kesicili bara
tertiplerinde önemlidir.
Şekil 2-122
11/2-kesicili bara düzeninde uç arıza
Eğer hat ayırıcısı açıkken bir IA ve/veya IB kısa devre akımı akarsa; bu IA, IB akım trafoları ile hat ayırıcısı
arasındaki bara bölümünde bir arıza olduğunu gösterir. Kısa devre akımlarını taşıyan CBA ve CBC kesicileri,
gecikmesiz açtırılabilir. İki akım trafo seti, IA + IB akım toplamı hat ayırıcısına doğru akan akımı gösterecek
şekilde paralel olarak bağlanır.
Uç arızası koruma, bir “>I-STUB ETKİNL.“ ikili girişi üzerinden hat ayırıcısının açık konumda olduğu röleye
bildirilmişse, ancak o zaman devreye alınan bir aşırı akım korumadır. Dolayısıyla; bu ikili giriş, ayırıcının
yardımcı kontağı üzerinden enerjilenmelidir. Hat ayırıcısı kapalı iken, uç arızası devre dışıdır. Daha fazla bilgi
için, bir sonraki şekilde verilen mantık şemasına bakın.
Eğer uç koruma kademesi, normal sabit zamanlı bir aşırı akım kademesi olarak kullanılacaksa, “>I-STUB
BLK“ ikili girişi, tanımlanmaksızın veya yol ataması (matris) yapılmaksızın boşta bırakılmalıdır. Ancak “>ISTUB ETKİNL.“ etkinleştirme girişi, (bir ikili giriş üzerinden veya kullanıcı-tanımlı dahili mantık (CFC)
fonksiyonları üzerinden) sürekli etkinleştirilmiş olmalıdır.
250
Fonksiyonlar
Şekil 2-123
Uç arızası koruma için mantık şeması
1
2)
)
Otomatik Tekrar Kapama öncesi Ani Açma
Otomatik tekrar kapama öncesi, arızanın ani olarak temizlenmesi için otomatik tekrar kapama uygulanır.
Koruma mantığına, “>AA Ani AÇMA“ ikili girişi üzerinden, harici bir otomatik tekrar kapama cihazından bir
müsaade sinyali katılabilir. Dahili otomatik tekrar kapama fonksiyonu için bağlantı ek bir CFC Mantığı üzerinden
gerçekleşir, tipik olarak 2889 “OTK1.çevr.KSür.“ çıkış sinyali “>AA Ani AÇMA“ giriş sinyali ile bağlıdır.
Aşırı akım korumanın herhangi bir kademesi, bu şekilde ETKZ.KILMA MÜS.I ... parametresinin ayarıyla
tekrar kapama öncesi ani bir açma gerçekleştirebilir.
251
Fonksiyonlar
Bir toprak arızası durumunda kesicinin hızla açılmasını sağlamak üzere dahili hat enerjileme tespiti
kullanılabilir. Aşırı akım koruma, bu durumda gecikmesiz veya düşürülmüş bir gecikmeyle 3-kutup açma
yapabilir. Tam kısa-devre üzerine kapamayı müteakip hangi kademenin/kademelerin hızlı açma yapacağı,
parametre ayarı yoluyla belirlenebilir (ayrıca Şekil 2-120, 2-121 ve 2-123’de verilen mantık şemalarına bakın).
Bu fonksiyon, Altbölüm 2.12’de açıklanan yüksek-akım ani açmadan bağımsızdır.
Başlatma Mantığı ve Açma Mantığı
Ayrı ayrı fazların (veya toprağın) ve kademelerin başlatma sinyalleri, hem başlatma alan faz ve hem de kademe
ihbarları verilecek şekilde birleştirilmiştir (Tablo 2-16).
Tablo 2-16
Ayrı ayrı fazların başlatma sinyalleri
Dahili İhbar
Şekil
I>> Başl L1
I>Başl L1
Ip Başl L1
I>>> Başl L1
2-120
I>> Başl L2
I> Başl L2
Ip Başl L2
I>>> Başl L2
2-120
I>> Başl L3
I> Başl L3
Ip Başl L3
I>>> Başl L3
2-120
I>> Başl E
I> Başl E
Ip BaşlE
I>>> Başl E
2-120
I>> Başl L1
I>> Başl L2
I>> Başl L3
I>> Başl E
2-120
2-120
2-120
2-120
2-121
2-123
2-121
2-123
2-121
2-123
2-121
2-123
I> Başl L1
I> Başl L2
I> Başl L3
I> Başl E
Çıkış İhbarı
No
“AA Baslatma L1“
7162
7163
7164
“AA Bas. Toprak“
7165
“AA BASLATMA I>>“
7191
“AA BASLATMA I>“
7192
Ip Başl L1
Ip Başl L2
Ip Başl L3
Ip BaşlE
2-121
2-121
2-121
2-121
“AA BASLATMA Ip“
7193
I>>> Başl L1
I>>> Başl L2
I>>> Başl L3
I>>> Başl E
2-123
2-123
2-123
2-123
“I-STUB BASLATMA“
7201
“AA BASLATILDI“
7161
(Bütün başlatmalar)
Ayrıca; (Tablo 2-17) açma sinyalleri için, açmayı başlatan eleman gösterilir. Eğer cihaz 1-kutup açma
seçeneğine sahipse ve bu seçenek de etkinleştirilmişse, 1-kutup açma sırasında açma yapan kutup da
gösterilir (ayrıca Altbölüm 2.23.1 “Tüm Cihaz için Açma Mantığı” paragrafına bakın).
252
Fonksiyonlar
Tablo 2-17
Ayrı ayrı fazların açma sinyalleri
Dahili İhbar
Şekil
I>> AÇMA L1
I> AÇMA L1
Ip AÇMA L1
I>>> AÇMA L1
2-120
I>> AÇMA L2
I> AÇMA L2
Ip AÇMA L2
I>>> AÇMA L2
2-120
I>> AÇMA L3
I> AÇMA L3
Ip AÇMA L3
I>>> AÇMA L3
2-120
I>> AÇMA E
I> AÇMA E
Ip AÇMA E
I>>> AÇMA E
2-120
I>> AÇMA L1
I>> AÇMA L2
I>> AÇMA L3
I>> AÇMA E
2-120
2-120
2-120
2-120
2-121
2-123
2-121
2-123
2-121
2-123
2-121
2-123
I> AÇMA L1
I> AÇMA L2
I> AÇMA L3
I> AÇMA E
Çıkış İhbarı
No
“AA AÇMA 1f. L1“ veya “AA AÇMA L123“
7212 veya
7215
7213 veya
7215
7214 veya
7215
“AA AÇMA L123“
7215
“AA AÇMA I>>“
7221
“AA AÇMA I>“
7222
Ip AÇMA L1
Ip AÇMA L2
Ip AÇMA L3
Ip AÇMA E
2-121
2-121
2-121
2-121
“AA AÇMA Ip“
7223
I>>> AÇMA L1
I>>> AÇMA L2
I>>> AÇMA L3
I>>> AÇMA E
2-123
2-123
2-123
2-123
“I-STUB AÇMA“
7235
“AA AÇMA“
7211
(Bütün AÇMA)
253
Fonksiyonlar
2.11.3
Ayar Notları
Genel
Cihaz fonksiyonlarının kapsamının yapılandırılması sırasında (Adres 126) kullanılabilir karakteristikler
belirlenir. Aşağıda açıklanan işlemler sırasında, sadece cihazın sürümüne ve seçilen konfigürasyona bağlı
olarak mevcut olan karakteristiklere uygulanan parametrelere erişilebilir.
Aşırı akım korumanın istenilen çalışma moduna göre 2601 no’lu adres ayarlanır: Çalışma Modu = ON:her
zm aktif, aşırı akım korumanın, diğer koruma fonksiyonlarından bağımsız olarak, yani bir artçı aşırı akım
olarak çalışacağı anlamına gelir. Eğer aşırı akım sadece bir gerilim arızası sırasında bir acil durum koruma
olarak çalışacaksa, ON:GT kaybı ile çalışma modu seçilmelidir. Son olarak; bu fonksiyon tamamen OFF
etkisiz de kılınabilir.
Eğer bazı kademelerin kullanılmasına gerek duyulmuyorsa, bu kademelerin başlatma değerleri ∞ yapılarak
etkisiz kılınabilir. Bunun yerine; ilgili kademelerin zaman gecikmeleri 8 yapılırsa, başlatma sinyalinin çıkması
bastırılmaz, ancak süre ölçerlerin sayması, dolayısıyla açma komutunun verilmesi önlenir.
Aşırı akım çalışma modu olarak ON:GT kaybı ile seçilmiş olsa bile, uç arıza koruma serviste kalır.
Bir arıza üzerine anahtarlama sırasında, bir veya daha fazla kademe ani açma kademesi olarak ayarlanabilir.
Bu, her bir kademenin ayarlarının yapılması sırasında seçilir (aşağıya bakın). Geçici aşırı akımlar yüzünden
yanlış başlatmanın önlenmesi için, bir AÜK Zm. GEC. (Adres 2680) ayarlanabilir. Genellikle 0 önayarı
değiştirilmez. Yüksek devreye girme akımlarının beklendiği uzun yer altı kablolarında veya trafolarda kısa bir
zaman gecikmesi uygun olabilir. Zaman gecikmesi, geçici aşırı akımların şiddetine ve süresine ve aynı
zamanda hızlı arıza-üzerine-kapama açması için hangi kademenin seçilmiş olduğuna bağlıdır.
Yüksek Ayar Akım Kademeleri Iph>>, 3I0>>
I>> kademeleri If>> (Adres 2610) ve 3I0>> BAŞLATMA (Adres 2612) ,I> kademeleri veya Ip kademeleri ile
birlikte iki kademeli bir karakteristik sağlar. Şüphesiz, üç kademenin tamamı da birlikte kullanılabilir. Eğer bir
kademenin kullanılması istenmiyorsa, başlatma değeri 8’a ayarlanır. I>> kademeleri, her zaman tanımlanmış
bir sabit zaman gecikmesi ile çalışır.
Eğer I>> kademeleri otomatik tekrar kapama öncesi ani açma için kullanılacaksa (CFC- Bağlantı), akımayarları I> veya Ip kademelerine eşit alınır (aşağıya bakınız). Bu durumda, sadece farklı gecikme zamanları
önemlidir. Otomatik tekrar kapamadan önce seçicilik gözardı edilerek arızanın hızlı temizlenmesine öncelik
verilmesi için, T If>> (Adres 2611) ve T 3I0>> (Adres 2613) süreleri 0’a veya çok küçük bir değere
ayarlanabilir. Seçiciliğin sağlanması için, son açmadan önce bu kademelerin kilitlenmeleri gerekir.
Düşük kaynak empedansına sahip çok uzun hatlar için veya büyük reaktanslı (örneğin trafolar, seri reaktörler)
uygulamalarda I>> kademeleri ile ani aşırı akım koordinasyonu yapılabilir. Bu durumda, bu kademeler, sadece
kendi hattını koruyacak, yani hattın sonunda olacak arızalarda başlatma almayacak şekilde ayarlanmalıdır. Bu
durumda; gecikme zamanları, 0’a veya küçük bir değere ayarlanabilir.
sekonder değerler olarak girilebilir. Eğer sekonder büyüklükler kullanılacaksa, bütün akımlar akım trafolarının
sekonder tarafına dönüştürülmelidir.
254
Fonksiyonlar
Hesaplama Örneği:
110 kV, 150 mm2 havai hat:
s (uzunluk)
= 60 km
R1/s
= 0,19 Ω/km
X1/s
= 0,42 Ω/km
Hattın başında kısa-devre gücü:
Sk'
Akım Trafoları
= 2,5 GVA
600 A/5 A
Bu değerlerden, hat empedansı ZL ve kaynak empedansı ZV hesaplanır:
Z1/s = √0,192 + 0,422 Ω/km = 0,46 Ω/km
ZL = 0,46 Ω/km · 60 km = 27,66 Ω
Hattın sonunda 3-faz kısa-devre akımı Ik Uç:
% 10 bir güvenlik payı ile, primer ayar değeri:
I>> ayar değeri= 1,1 · 2150 A = 2365 A
veya sekonder ayar değeri:
Yani, hattan 2365 A (primer) veya 19,7 A (sekonder) akımın üzerinde bir arıza akımı akması durumda, kısadevre arızası mutlaka korunan hatta meydana gelmiş demektir. Bu arıza, zamanlı aşırı akım koruma tarafından
derhal temizlenebilir.
Not: Hesaplama, mutlak değerlerle yapılmıştır ve havai hatlar için bu hesaplama yeterli doğruluktadır. Ancak,
eğer kaynak empedansı ile hat empedansının açıları birbirlerinden oldukça farklı değerlerde ise, bu durumda
arıza akımını bulmak için bir kompleks hesaplama yapılmalıdır.
Toprak arızaları için de benzer hesaplama yapılabilir. Burada, yine hat sonunda olacak bir kısa-devre
arızasında hattan akacak maksimum toprak akımı belirleyici olacaktır.
Ayarlanan zaman gecikmeleri, doğal çalışma (ölçme) sürelerini kapsamayan salt ek gecikmelerdir.
I>> KS/Giriş parametresi (Adres 2614) ,“>AA Ani AÇMA“ (No 7110) ikili girişi üzerinden veya otomatik
tekrar kapama müsaadesi ile, T If>> (Adres 2611) ve T 3I0>> (Adres 2613) zaman gecikmelerinin
köprülenip köprülenmeyeceğini belirtir. İkili giriş (eğer atanmışsa), zamanlı aşırı akım korumanın bütün
kademelerine sağlanır. I>> KS/Giriş = EVET ayarı ile, I>> kademeleri, başlatma sonrası, ancak ikili giriş
etkinleştirilmişse derhal açma yapacaktır. Bunun yerine I>> KS/Giriş = HAYIR ayarı yapılmışsa, bu
kademelerin zaman gecikmeleri her zaman etkin olacaktır.
Hattın bir arıza üzerine kapatılması sırasında, eğer I>> kademesi gecikmesiz veya kısa bir AÜK Zm. GEC.
(Adres 2680, yukarıda “Genel“ paragrafına bakınız) zaman gecikmesi ile açma yapacaksa; I>> AÜK
parametresi (Adres 2615), EVET olarak ayarlanır. Bu ani açma için, başka bir kademe de seçilebilir.
255
Fonksiyonlar
Aşırı Akım Kademeleri Iph>, 3I0> (Sabit Zamanlı A.A.)
Akım başlatma değeri, If>’nin ayarı için (Adres 2620), en çok maksimum işletme akımı belirleyicidir. Cihaz,
bu çalışma modunda, oldukça kısa açma zamanları ile -aşırı yük koruma olarak değil- sadece kısa-devre
koruma olarak çalışacağı için, aşırı yük yüzünden başlatma hiçbir zaman olmamalıdır. Bu sebeple, beklenen
tepe yükün, hat koruması için % 10 üzerinde ve trafolar ve motorlar içinse % 20 üzerinde bir ayar önerilir.
sekonder değerler olarak girilebilir. Eğer sekonder büyüklükler kullanılacaksa, bütün akımlar akım trafolarının
sekonder tarafına dönüştürülmelidir.
Hesaplama Örneği:
110 kV, 150 mm2 havai hat:
Maksimum iletim gücü
Pmaks
= 120 MVA
Buradan;
Imaks
= 630 A
Akım Trafoları
600 A/5 A
Güvenlik çarpanı
1,1
Primer büyüklüklerle ayarlar için:
I> ayar değeri= 1,1 · 630 A = 693 A
veya sekonder büyüklükler ile:
Toprak akımı kademesi 3I0> (Adres 2622), beklenen en küçük toprak arıza akımını tespit edecek şekilde
ayarlanmalıdır. Toprak arıza koruma, çok küçük toprak akımları için en uygun korumadır (bakınız Bölüm 2.7).
Zaman gecikmesi T If> (Adres 2621) , şebeke için tasarlanan normal aşırı akım koordinasyonuna göre
ayarlanır. Eğer acil durum aşırı akım koruma olarak uygulanacaksa, bu fonksiyon, sadece yerel ölçülen gerilim
kaybı durumunda çalışacağı için, daha kısa açma zamanları (hızlı açma kademesinin bir basamak üstü)
önerilebilir.
T 3I0> zamanı (Adres 2623), toprak arızası akımları için ayrı bir toprak koordinasyonuna göre normalde daha
kısa bir süreye ayarlanabilir.
Ayar zamanları, bağımsız kademeler için, korumanın doğal çalışma süresini kapsamayan salt ilave
gecikmelerdir. Eğer sadece faz akımları izlenecekse, toprak arıza kademesinin başlatma değeri ∞’a ayarlanır.
I> KS/Giriş parametresi (Adres 2624) , “>AA Ani AÇMA“ ikili girişi üzerinden, T If> (Adres 2621) ve T
3I0> (Adres 2623) zaman gecikmelerinin köprülenip köprülenmeyeceğini belirtir. İkili giriş (eğer atanmışsa),
zamanlı aşırı akım korumanın bütün kademelerine sağlanır. I> KS/Giriş = EVET ayarı ile, I>kademeleri,
başlatma sonrası, ancak ikili giriş etkinleştirilmişse derhal açma yapacaktır. Bunun yerine I> KS/Giriş =
HAYIR ayarı yapılmışsa, bu kademelerin zaman gecikmeleri her zaman etkin olacaktır.
Hattın bir arıza üzerine kapatılması sırasında, eğer I> kademesi gecikmesiz veya kısa bir AÜK Zm. GEC.
(Adres 2680, yukarıda “Genel“ paragrafına bakınız) zaman gecikmesi ile açma yapacaksa; I> AÜK
parametresi (Adres 2625), EVET olarak ayarlanır. Ancak bir arıza üzerine enerjilenme sırasında büyük arıza
akımı akacağı için, arıza üzerine kapama fonksiyonu için duyarlı ayar kademesinin seçilmesi önerilmez. Hattın
enerjilenmesi sırasında geçici de olsa seçilen kademenin başlatma almasının önlenmiş olması önemlidir.
Seçilen kademenin, hat enerjilenmesi sırasında geçici de olsa başlatma almaması önemlidir.
256
Fonksiyonlar
Aşırı Akım Kademeleri IP, 3I0P (IEC Karakteristikleri ile Sabit Minimumlu Ters Zaman)
Ters zamanlı aşırı akım kademeleri için, cihazın sipariş sürümüne ve biçimlendirmeye (Adres 126), bağlı olarak
değişik karakteristikler seçilebilir. IEC-karakteristikleri ile (Adres 126 Artçı AA = ZAAE IEC), 2660 no’lu IEC
EĞRİSİ adresinde aşağıdaki seçenekler mevcuttur:
Normal Ters (ters, IEC 60255-3’e göre tip A),
Çok Ters (çok ters, IEC 60255-3’e göre tip B),
Aşırı Ters (aşırı ters, IEC 60255-3’e göre tip C) ve
Uzun Sü. Ters (uzun süreli ters, IEC 60255–3’e göre tip B).
Ip> (Adres 2640) ve 3I0p Baş. (Adres 2650) akım eşiklerinin ayarları için, sabit zamanlı aşırı akım
kademeleri için olan aynı varsayımlar uygulanır (yukarıya bakın). Ancak, bu durumda, başlatma eşiği ile ayar
değeri arasına bir güvenlik payının dahil edildiğine dikkat edin. Başlatma, ancak ayar değerinin yaklaşık % 10
üzerinde bir akımda olacaktır.
Bu, önceki örnekte verilen beklenen maksimum işletme akımının burada ayar değeri olarak, yani bir güvenlik
çarpanı katılmaksızın doğrudan uygulanabileceğini gösterir.
primer: Ayar değeri IP = 630 A,
sekonder: Ayar değeri IP = 5,25 A, yani (630 A/600 A) · 5 A.
Zaman çarpanı ayarı T Ip Z.Çarpanı (Adres 2642), şebeke için tasarlanan normal aşırı akım
koordinasyonuna göre yapılır. Eğer acil durum aşırı akım koruma olarak uygulanacaksa, bu fonksiyon, sadece
yerel ölçülen gerilim kaybı durumunda çalışacağı için, daha kısa açma zamanları (hızlı açma kademesinin bir
basamak üstü) önerilebilir.
Zaman çarpanı ayarı T 3I0p ZÇ. (Adres 2652), toprak arızası akımları için ayrı bir toprak koordinasyonuna
göre normalde daha kısa bir süreye ayarlanabilir. Eğer sadece faz akımları izlenecekse, toprak arıza
kademesinin başlatma değeri 8’a ayarlanır.
Akıma bağlı ters zamanlı gecikmeye ilave olarak, eğer gerekli ise, bir sabit zaman gecikmesi de ayarlanabilir.
T Ip Ek (Adres 2646, faz akımları için) ve T 3I0p Ek (Adres 2656, toprak akımı için) ayarı, ayar eğrilerinin
zaman gecikmelerine eklenir.
I(3I0)p KS/Grs.parametresi (Adres 2670), ikili giriş “>AA Ani AÇMA“ (No 7110) üzerinden, T Ip
Z.Çarpanı (Adres 2642) ek süresi de dahil T Ip Ek (Adres 2646) ve T 3I0p ZÇ. (Adres 2652) ek süresi
de dahil T 3I0p Ek (Adres 2656) zaman gecikmelerinin köprülenip köprülenmeyeceğini belirtir. İkili giriş (eğer
atanmışsa), zamanlı aşırı akım korumanın bütün kademelerine sağlanır. I(3I0)p KS/Grs. = EVET ayarı ile,
IP kademeleri, başlatma sonrası, ancak ikili giriş etkinleştirilmişse derhal açma yapacaktır. Bunun yerine
I(3I0)p KS/Grs. = HAYIR ayarı yapılmışsa, Ip kademeleri için zaman gecikmeleri her zaman etkin
olacaktır.
Hattın bir arıza üzerine kapatılması sırasında, eğer IP kademesi gecikmesiz veya kısa bir AÜK Zm. GEC.
(Adres 2680, yukarıda “Genel“ paragrafına bakın) zaman gecikmesi ile açma yapacaksa; I(3I0)p AÜK
(Adres 2671), EVET olarak ayarlanır. Ancak bir arıza üzerine enerjilenme sırasında büyük arıza akımı akacağı
için, arıza üzerine kapama fonksiyonu için duyarlı ayar kademesinin seçilmesi önerilmez. Hattın enerjilenmesi
sırasında geçici de olsa seçilen kademenin başlatma almasının önlenmiş olması önemlidir. Seçilen kademenin,
257
Fonksiyonlar
Aşırı Akım Kademeleri IP, 3I0P (ANSI Karakteristikleri ile Sabit Minimumlu Ters Zaman)
Ters zamanlı aşırı akım kademeleri için, cihazın sipariş sürümüne ve biçimlendirmeye (Adres 126), bağlı olarak
değişik karakteristikler seçilebilir. ANSI-karakteristikleri ile (Adres 126 Artçı AA = ZAAE ANSI), 2661 no’lu
ANSI EĞRİSİ adresinde aşağıdaki seçenekler mevcuttur:
Normal Ters,
Kısa Ters,
Uzun Ters,
Orta Ters,
Çok Ters,
Aşırı Ters ve
Sabit Ters.
Ip> (Adres 2640) ve 3I0p Baş. (Adres 2650) akım eşiklerinin ayarları için, sabit zamanlı aşırı akım
kademeleri için olan aynı varsayımlar uygulanır (yukarıya bakın). Ancak, bu durumda, başlatma eşiği ile ayar
değeri arasına bir güvenlik payının dahil edildiğine dikkat edin. Başlatma, ancak ayar değerinin yaklaşık % 10
üzerinde bir akımda olacaktır.
Bu, önceki örnekte verilen beklenen maksimum işletme akımının burada ayar değeri olarak, yani bir güvenlik
çarpanı katılmaksızın doğrudan uygulanabileceğini gösterir.
primer: Ayar değeri IP = 630 A,
sekonder: Ayar değeri IP = 5,25 A, yani (630 A/600 A) . 5 A.
Zaman çarpanı ayarı Z.Kadranı ZÇ Ip (Adres 2643), şebeke için tasarlanan normal aşırı akım
koordinasyonuna göre yapılır. Eğer acil durum aşırı akım koruma olarak uygulanacaksa, bu fonksiyon, sadece
yerel ölçülen gerilim kaybı durumunda çalışacağı için, daha kısa açma zamanları (hızlı açma kademesinin bir
basamak üstü) önerilebilir.
Zaman çarpanı ayarı Z.ÇarpanıZÇ3I0p (Adres 2653), toprak arızası akımları için ayrı bir toprak
koordinasyonuna göre normalde daha kısa bir süreye ayarlanabilir. Eğer sadece faz akımları izlenecekse,
toprak arıza kademesinin başlatma değeri 8’a ayarlanır.
Akıma bağlı ters zamanlı gecikmeye ilave olarak, eğer gerekli ise, bir sabit zaman gecikmesi de ayarlanabilir.
T Ip Ek (Adres 2646, faz akımları için) ve T 3I0p Ek (Adres 2656, toprak akımı için) ayarı, ayar eğrilerinin
zaman gecikmelerine eklenir.
I(3I0)p KS/Grs. parametresi (Adres 2670), ikili giriş “>AA Ani AÇMA“ (No 7110) üzerinden, Z.Kadranı
ZÇ Ip (Adres 2643) ek süresi de dahil T Ip Ek (Adres 2646) ve Z.ÇarpaniZÇ3I0p (Adres 2653) ek süresi
de dahil T 3I0p Ek (Adres 2656) zaman gecikmelerinin köprülenip köprülenmeyeceğini belirtir. İkili giriş (eğer
atanmışsa), zamanlı aşırı akım korumanın bütün kademelerine sağlanır. I(3I0)p KS/Grs. = EVET ayarı ile,
IP kademeleri, başlatma sonrası, ancak ikili giriş etkinleştirilmişse derhal açma yapacaktır. Bunun yerine
I(3I0)p KS/Grs. = HAYIR ayarı yapılmışsa, Ip kademeleri için zaman gecikmeleri her zaman etkin
olacaktır.
Hattın bir arıza üzerine kapatılması sırasında, eğer IP kademesi gecikmesiz veya kısa bir AÜK Zm. GEC.
(Adres 2680, yukarıda “Genel“ paragrafına bakın) zaman gecikmesi ile açma yapacaksa; I(3I0)p AÜK
(Adres 2671), EVET olarak ayarlanır. Ancak bir arıza üzerine enerjilenme sırasında büyük arıza akımı akacağı
için, arıza üzerine kapama fonksiyonu için duyarlı ayar kademesinin seçilmesi önerilmez. Hattın enerjilenmesi
sırasında geçici de olsa seçilen kademenin başlatma almasının önlenmiş olması önemlidir. Seçilen kademenin,
258
Fonksiyonlar
Ek Kademe Istub>>>
I>>> kademesi uç arıza koruma olarak kullanıldığında, If> STUB (Adres 2630) ve 3I0> STUB (Adres 2632)
ayarları genellikle kritik değildir. Çünkü bu koruma ancak hat ayırıcısı açıkken etkindir dolayısıyla her ölçülen
akım mutlaka bir arıza akımını gösterecektir. 11/2 kesicili bara düzenlerinde, A barasından B barasına veya 2
no’lu fidere akım trafoları üzerinden büyük kısa devre akımlarının akması muhtemeldir. Bu akımlar her iki IA ve
IB akım trafoları setinde ve özellikle de farklı doyma mertebelerinde farklı dönüştürme hatalarına yol açabilir.
Korumanın, bu yüzden gereksiz yere duyarlı olarak ayarlanmaması gerekir. Eğer baradaki minimum kısa devre
akımları biliniyorsa, If> STUB başlatma eşiği, minimum 2-faz kısa-devre akımının yaklaşık % 10 altında
ayarlanır. Aynı şekilde, 3I0> STUB başlatma eşiği de minimum bir faz-toprak kısa devre akımının altında
ayarlanır. Eğer sadece faz akımları izlenecekse, toprak arıza kademesinin başlatma değeri ∞’a ayarlanır.
Bu uygulama için, hat ayırıcıları kapalı iken korumanın çalışması önlendiği için, T If STUB (Adres 2631) ve
T 3I0 STUB (Adres 2633) gecikmeleri 0 ’a ayarlanır.
Eğer bu kademe farklı şekilde uygulanacaksa, diğer aşırı akım kademelerine uygulanan benzer varsayımlar
uygulanır.
I-STUB KS/Giriş (Adres 2634) parametresi, “>AA Ani AÇMA“ ikili girişi üzerinden, T If STUB (Adres
2631) ve T 3I0 STUB (Adres 2633) zaman gecikmelerinin köprülenip köprülenmeyeceğini belirtir. İkili giriş
(eğer atanmışsa), zamanlı aşırı akım korumanın bütün kademelerine sağlanır. I-STUB KS/Giriş = EVET
ayarı ile, I>>>kademeleri, başlatma sonrası, ancak ikili giriş etkinleştirilmişse derhal açma yapacaktır. Bunun
yerineI-STUB KS/Giriş = HAYIR ayarı yapılmışsa, I kademeleri için zaman gecikmeleri her zaman etkin
olacaktır.
Hattın bir arıza üzerine kapatılması sırasında, eğer I>>>kademesi gecikmesiz veya kısa bir AÜK Zm. GEC.
(Adres 2680, yukarıda “Genel“ paragrafına bakın) zaman gecikmesi ile açma yapacaksa; I-STUB AÜK
parametresi (Adres 2635), EVET olarak ayarlanır. Eğer bu kademe uç arıza olarak kullanılacaksa, bu koruma
fonksiyonun etkisi sadece ayırıcının konumuna bağlı olduğundan, HAYIR ayarını seçin.
259
Fonksiyonlar
2.11.4
Ayarlar
Adr.
Parametre
2601
Çalisma Modu
2610
If>>
2611
T If>>
2612
3I0>> BASLATMA
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
ON:GT kaybi ile
ON:her zm aktif
OFF
ON:GT kaybi ile
Çalisma modu
1A
0.10 .. 25.00 A; ∞
2.00 A
If>> Çalisma Akimi
5A
0.50 .. 125.00 A; ∞
10.00 A
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.30 sn
T If>> Zaman Gecikmesi
1A
0.05 .. 25.00 A; ∞
0.50 A
3I0>> Çalisma Akimi
5A
0.25 .. 125.00 A; ∞
2.50 A
2613
T 3I0>>
0.00 .. 30.00 sn; ∞
2.00 sn
T 3I0>> Zaman Gecikmesi
2614
I>> KS/Giris
HAYIR
EVET
EVET
2615
I>> AÜK
HAYIR
EVET
HAYIR
2620
If>
1A
0.10 .. 25.00 A; ∞
1.50 A
If> Çalisma Akimi
5A
0.50 .. 125.00 A; ∞
7.50 A
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.50 sn
T If> Zaman Gecikmesi
1A
0.05 .. 25.00 A; ∞
0.20 A
3I0> Çalisma Akimi
5A
0.25 .. 125.00 A; ∞
1.00 A
2621
T If>
2622
3I0>
2623
T 3I0>
0.00 .. 30.00 sn; ∞
2.00 sn
T 3I0> Zaman Gecikmesi
2624
I> KS/Giris
HAYIR
EVET
HAYIR
2625
I> AÜK
HAYIR
EVET
HAYIR
2630
If> STUB
1A
0.10 .. 25.00 A; ∞
1.50 A
If> STUB Çalisma Akimi
5A
0.50 .. 125.00 A; ∞
7.50 A
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.30 sn
T Ifaz STUB Zaman
Gecikmesi
1A
0.05 .. 25.00 A; ∞
0.20 A
3I0> STUB Çalisma Akimi
5A
0.25 .. 125.00 A; ∞
1.00 A
2631
T If STUB
2632
3I0> STUB
2633
T 3I0 STUB
0.00 .. 30.00 sn; ∞
2.00 sn
T 3I0 STUB Zaman
Gecikmesi
2634
I-STUB KS/Giris
HAYIR
EVET
HAYIR
2635
I-STUB AÜK
HAYIR
EVET
HAYIR
2640
Ip>
1A
0.10 .. 4.00 A; ∞
8A
Ifaz> Çalisma Akimi
5A
0.50 .. 20.00 A; ∞
8A
0.05 .. 3.00 sn; ∞
0.50 sn
2642
260
T Ip Z.Çarpani
T Ifaz Zaman Çarpani
Fonksiyonlar
Adr.
Parametre
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
2643
Z.Kadrani ZÇ Ip
0.50 .. 15.00 ; ∞
5.00
ZÇ Ifaz Zaman Çarpani
2646
T Ip Ek
0.00 .. 30.00 sn
0.00 sn
T Ifaz Ilave Zaman
Gecikmesi
2650
3I0p Bas.
1A
0.05 .. 4.00 A; ∞
8A
3I0faz Çalisma Akimi
5A
0.25 .. 20.00 A; ∞
8A
2652
T 3I0p ZÇ.
0.05 .. 3.00 sn; ∞
0.50 sn
T 3I0faz Zaman Çarpani
2653
Z.ÇarpaniZÇ3I0p
0.50 .. 15.00 ; ∞
5.00
ZÇ 3I0faz Zaman Çarpani
2656
T 3I0p Ek
0.00 .. 30.00 sn
0.00 sn
T 3I0faz Ilave Zaman
Gecikmesi
2660
IEC EGRISI
Normal Ters
Çok Ters
Asiri Ters
Uzun Sü. Ters
Normal Ters
IEC Egrisi
2661
ANSI EGRISI
Normal Ters
Kisa Ters
Uzun Ters
Orta Ters
Çok Ters
Asiri Ters
Sabit Ters
Normal Ters
ANSI Egrisi
2670
I(3I0)p KS/Grs.
HAYIR
EVET
HAYIR
2671
I(3I0)p AÜK
HAYIR
EVET
HAYIR
2680
AÜK Zm. GEC.
0.00 .. 30.00 sn
0.00 sn
AÜK sonrasi açma zamani
gecikmesi
261
Fonksiyonlar
2.11.5
Bilgi Listesi
No
2054
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
Acil modu
AM
Acil Durum modu
7104
>AA I>> BLK
EM
>Artçi Asiri Akim I>> BLOKLAMA
7105
>AA I> BLK
EM
>Artçi Asiri Akim I> BLOKLAMA
7106
>AA Ip BLK
EM
>Artçi Asiri Akim Ip BLOKLAMA
7110
>AA Ani AÇMA
EM
>Artçi Asiri Akim Ani Açma
7130
>I-STUB BLK
EM
>I-STUB BLOKLAMA
7131
>I-STUB ETKINL.
EM
>I-STUB-Bara fonksiyonu etkinlestirme
7151
AA OFF
AM
Artçi AA DEVRE DISI
7152
AA BLKdi
AM
Artçi AA BLOKLANDI
7153
AA AKTIF
AM
Artçi AA AKTIF
7161
AA BASLATILDI
AM
Artçi AA BASLATILDI
7162
AA Baslatma L1
AM
Artçi AA BASLATMA L1
7163
AA Baslatma L2
AM
7164
AA Baslatma L3
AM
7165
AA Bas. Toprak
AM
Artçi AA BASLATMA TOPRAK
7171
AA Bas.yalniz E
AM
Artçi AA Baslatma - Yalniz TOPRAK
7172
AA Bas. 1f. L1
AM
Artçi AA Baslatma - Yalniz L1
7173
AA Bas. L1E
AM
Artçi AA Baslatma L1E
7174
AA Bas. 1f. L2
AM
7175
AA Bas. L2E
AM
7176
AA Bas. L12
AM
Artçi AA Baslatma L12
7177
AA Bas. L12E
AM
7178
AA Bas. 1f. L3
AM
7179
AA Bas. L3E
AM
7180
AA Bas. L31
AM
7181
AA Bas. L3
AM
7182
AA Bas. L23
AM
7183
AA Bas. L23E
AM
7184
AA Bas. L123
AM
7185
AA Bas.L123E
AM
7191
AA BASLATMA I>>
AM
Artçi AA Baslatma I>>
7192
AA BASLATMA I>
AM
Artçi AA Baslatma I>
7193
AA BASLATMA Ip
AM
Artçi AA Baslatma Ip
7201
I-STUB BASLATMA
AM
AA I-STUB Baslatma
7211
AA AÇMA
AM
Artçi AA Genel AÇMA komutu
7212
AA AÇMA 1f. L1
AM
Artçi AA AÇMA - Yalniz L1
7213
AA AÇMA 1f. L2
AM
7214
AA AÇMA 1f. L3
AM
7215
AA AÇMA L123
AM
Artçi AA AÇMA Faz L123
7221
AA AÇMA I>>
AM
Artçi AA AÇMA I>>
7222
AA AÇMA I>
AM
Artçi AA AÇMA I>
7223
AA AÇMA Ip
AM
Artçi AA AÇMA Ip
7235
I-STUB AÇMA
AM
AA I-STUB AÇMA
262
Fonksiyonlar
2.12 Anlık Yüksek-Akım Arıza Üzerine Kapama (AÜK) Koruma
2.12
Anlık Yüksek-Akım Arıza Üzerine Kapama (AÜK) Koruma
Ani yüksek-akım arıza-üzerine-kapama koruma fonksiyonu, bir yüksek-akım arıza üzerine anahtarlanan
fiderlerin doğrudan ve gecikmesiz olarak açtırılması için sağlanmıştır. Esas olarak, toprak ayırıcısı kapalı olarak
yanlışlıkla bir fiderin enerjilenmesi durumunda hızlı koruma olarak kullanılır. Ancak fiderin enerjilendiği her
zaman, örneğin otomatik tekrar kapama sonrasında da kullanılabilir.
Fiderin enerjilenmesi, kesici durumunu tanıma fonksiyonu tarafından cihaza bildirilir. Bu fonksiyon, bölüm
2.23.1’de ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
2.12.1
Çalışma Yöntemi
Başlatma
Yüksek-akım başlatma fonksiyonu, her üç fazın akımını ölçer ve bunlarıI>>> (Adres 2404) ayar değeri ile
karşılaştırır. Akımlar, sadece temel frekans bileşen değerlendirilecek şekilde sayısal olarak filtrelenir. Eğer
ölçülen akım başlatma ayar değerinin iki katından büyükse, koruma, otomatik olarak filtrelenmemiş ölçülen
değerlere geri döner ve böylece aşırı derecede hızlı açmaya imkan sağlar. Büyük arıza akımlarının kesilmesi
sırasında arıza akımındaki ve AT sekonder devredeki DC akım bileşenlerinin, yüksek-akım başlatmanın
çalışmasına hemen hemen hiç bir etkisi yoktur.
Yüksek-akım arıza-üzerine-kapama fonksiyonu, faz-ayrımlı veya 3-faz olabilir.
Kesicinin elle kapatılması durumunda, koruma rölesinin merkezi fonksiyon denetimi tarafından sağlanan
“Hattın kapatılması“, dahili müsaade sinyali üzerinden, koruma her zaman 3-faz çalışır. Şüphesiz bunun için
öncelikle kesicinin elle kapatılmasının bu fonksiyon tarafından tespit edilmiş olması gerekir (bakınız Altbölüm
2.23.1, “Enerjilenme sinyalinin üretilmesi“, Şekil 2-188).
Eğer hat enerjilenmesi tespitinin biçimlendirilmesi sırasında başka ölçütler de belirtilmişse (Adres 1134 Hat
kapaması, bakınız Altbölüm 2.1.4.1), her bir faz için seçici olarak bir“Hat kapaması Lx“ müsaade sinyali
başlatılabilir. Bu, sadece 1-kutup açma yapabilen cihazlara uygulanır ve ancak 1-kutup otomatik tekrar kapama
ile birlikte bir öneme haizdir.
Açma, her zaman 3-kutup olur. Faz seçiciliği, kapatılan kesici kutbu ile yüksek akım ölçütünün kuplajı yüzünden
sadece başlatmaya uygulanır.
Hattın enerjilenmesi sonrası mümkün olan en kısa sürede bir açma komutunun üretilebilmesi için, hızlı arızaüzerine-kapama korumaya, hat açıldığında her bir faz için seçici olarak önceden müsaade verilir.
Aşağıdaki şekil mantık şemasını göstermektedir.
263
Fonksiyonlar
Şekil 2-124
2.12.2
Yüksek-akım arıza-üzerine-kapama koruma için mantık şeması
Ayar Notları
Gereklilikler
Arıza-üzerine-kapama korumasının çalışması için bir önkoşul, cihaz fonksiyonlarının kapsamının
yapılandırılması sırasında bu fonksiyonun 124 no’lu AÜK Aşırı Akım = Etkin adresinde etkinleştirilmiş
olmasıdır. Eğer etkinleştirilmişse, 2401 no’lu AÜK AA Fonks. adresinde, bu fonksiyon ON devreye alınabilir
veya OFF devreden çıkarılabilir.
Başlatma Eşiği
Koruma fonksiyonunun başlatmasına sebep olacak akım büyüklüğü, I>>> olarak 2404 no’lu adreste ayarlanır.
Ayar değeri, aşırı yük koşulları yüzünden veya örneğin paralel bir fiderde bir otomatik tekrar kapama ölü zamanı
sırasında oluşacak yük kayması sonucu bir akım artışından dolayı korumanın hiçbir şekilde başlatma
almaması sağlanacak şekilde yeterince yüksek seçilmelidir. Bu koşullar göz önünde tutularak, fiderin anma
akımının en az 2.5 katı bir ayar önerilir.
264
Fonksiyonlar
2.12.3
Ayarlar
Adr.
Parametre
2401
AÜK AA Fonks.
2404
I>>>
2.12.4
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
ON
OFF
ON
Ani Yüksek Hizli AÜK-AA
1A
0.10 .. 25.00 A
2.50 A
I>>> Çalisma
5A
0.50 .. 125.00 A
12.50 A
Bilgi Listesi
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
4253
>AÜK AA BLK
EM
>Ani AÜK Asiri Akim BLOKLAMA
4271
AÜK AA OFF
AM
Ariza Üzerine Kapama-AA DEVRE DISI
4272
AÜK AA BLKdi
AM
Ariza Üzerine Kapama-AA BLOKLANDI
4273
AÜK AA AKTIF
AM
Ariza Üzerine Kapama-AA AKTIF
4281
AÜK AA BASLATMA
AM
Ariza Üzerine Kapama-AA BASLATMA
4282
AÜK AA Bas. L1
AM
Ariza Üzerine Kapama-AA Baslatma L1
4283
AÜK AA Bas. L2
AM
4284
AÜK AA Bas. L3
AM
4295
AÜK AAaçmaL123
AM
Ariza Üzerine Kapama-AA AÇMA komutu L123
265
Fonksiyonlar
2.13 Topraksız Sistemlerde Toprak Arızası Tespiti (Opsiyonel)
2.13
Topraksız Sistemlerde Toprak Arızası Tespiti (Opsiyonel)
Toprak arızası tespiti fonksiyonu, yıldız noktası yalıtılmış veya bir toprak arızası dengeleme bobini
(Petersen bobini) üzerinden topraklanmış güç sistemlerinde uygulanabilir.
2.13.1
Çalışma Yöntemi
Genel
Yıldız noktası yalıtılmış veya Petersen bobini üzerinden topraklı sistemlerde, bir fazlı toprak arızalarında yeterli
büyüklükte bir arıza akımı akmayacağı için bu arızalar toprak arıza koruma tarafından tespit edilemeyecektir.
Üstelik, şebekenin çalışması bir toprak arızasından derhal etkilenmeyeceği için (gerilim üçgeni normal olarak
sürdürülür, Şekil 2-125), hızlı bir açtırmaya genellikle gerek duyulmaz. Toprak arızasının tespiti, bildirimi ve
eğer mümkünse yerinin belirlenmesi daha önemlidir. Sistemde besleme düzeninde gerekli değişiklikler
gerçekleştirildikten sonra arıza temizlenebilir. Ancak; 7SA6, kullanıcıya topraksız sistemlerde yönlü toprak
arıza açma imkanı sağlamaktadır.
Şekil 2-125
Topraksız nötr bir şebekede toprak arızası
Seçilen modele bağlı olarak, 7SA6 mesafe koruma rölesi, aşağıdaki fonksiyonları kapsayan seçimli toprak
arızası tespiti modülü ile donatılabilir:
• Rezidüel gerilimi izleyerek bir toprak arızasının tespiti (başlatma)
• Faz-toprak gerilimleri ölçerek arızalı fazın tespiti
• Yüksek doğrulukta toprak arıza (rezidüel) akımının aktif ve reaktif bileşeninin ölçümü ile toprak arızasının
yönünün tespiti.
Başlatma
3·U0 rezidüel gerilim için ayarlanabilir eşik aşıldığında başlatma gerçekleşir. Kararlı değer ölçümünün
sağlanması için, bütün toprak arızası tespiti fonksiyonları gerilim kaymasının başlangıcından itibaren 1 s
(ayarlanabilir) kadar geciktirilir. Ayrıca, toprak arıza koşullarında bir değişiklik (örneğin yön değişimi) ancak bu
gecikme sonrası tespit edilir. Bir arıza tespit edildiğinde, başlatma sadece ihbar edilir. Arızanın güvenilir olarak
belirlenmesi, daha sonra faz tespiti fonksiyonu ile yapılır (aşağıdaki paragrafa bakın).
Toprağa Temas Eden Fazın Tespiti
Rezidüel gerilimin tespitinden sonra, ilk olarak toprağa temas eden faz belirlenir. Bunun için, faz-toprak
gerilimleri ayrı ayrı ölçülür. Eğer herhangi bir fazın faz-toprak gerilim büyüklüğü Umin ayar değerinin altında ve
aynı anda diğer iki fazın faz-toprak gerilimleri de Umaks ayar değerinin üzerinde ise o faz arızalı faz olarak
belirlenir.
266
Fonksiyonlar
Duyarlı Toprak Arıza Yön Tespiti
Toprak arızasının yönü, toprak arıza akımı rezidüel gerilim ile karşılaştırılarak belirlenebilir. Tek bir kısıtlama,
ölçme noktasında yeterli büyüklükte aktif veya reaktif akım bileşeninin mevcut olmasıdır.
Yıldız noktası yalıtılmış şebekelerde, toprak arıza akımı, sağlam hatlardan ölçme noktası üzerinden arıza
yerine doğru kapasitif akım olarak akar. Yön tespiti için kapasitif reaktif gücün yönü önemlidir.
Sönümleme bobini üzerinden topraklı şebekelerde, bir toprak arızasında, arıza noktasındaki kapasitif akımın
dengelenmesi için Petersen bobini kapasitif toprak akımı üzerine bir endüktif akım bindirir. Sistemde ölçme
noktasının yerine bağlı olarak, ölçülen toprak akımı endüktif veya kapasitif olabilir. Bundan dolayı yön tespiti
için reaktif akım uygun değildir. Bu durumda, yön tespiti için sadece Petersen bobininin kayıplarından sağlanan
omik (aktif) rezidüel akım kullanılabilir. Bu toprak arıza rezidüel akımı, kapasitif toprak arızası akımının küçük
bir yüzdesidir.
Toprağa temas eden fazın tespitinden sonra, aktif ve reaktif güç çok yüksek bir doğrulukla hesaplanarak toprak
arızasının yönü tespit edilir. Bu amaçla, aşağıdaki tanım denklemi kullanılır:
T, tümleme periyoduna eşittir.
Etkin hesaplama algoritmasının ve eşzamanlı sayısal filtrelemenin kullanılması, yön tespitinin yüksek
doğrulukla ve keskin olarak tanımlanmış eşik sınırlarıyla (bakınız Şekil 2-126) yapılmasına ve ayrıca harmonik
etkilere -özellikle toprak arıza akımlarında büyük miktarda mevcut olan üçüncü ve beşinci harmoniklereduyarsız olmasına imkan verir. Yön tespiti, aktif ve reaktif gücün işaretine dayalıdır.
Şekil 2-126
Topraklı sistemde toprak arızası için duyarlı yön tespitinin ölçme karakteristiği
267
Fonksiyonlar
Toprak arızasının yön kararını akımın-güç değil- aktif ve reaktif bileşeni belirlediği için, güç bileşenlerinden bu
akım bileşenleri hesaplanır. Böylelikle, toprak arızasının yönü için aktif ve reaktif güç ile birlikte akımın aktif ve
reaktif bileşenleri de değerlendirilir.
Yıldız-noktası yalıtılmış şebekelerde, aşağıdaki ölçütler uygulanır:
• Eğer QE > 0 ve IEr > ayar değeri ise, toprak arızası ileri yönde,
• Eğer QE < 0 ve IEr > ayar değeri ise, toprak arızası geri yönde.
Yıldız-noktası sönümleme bobini üzerinden topraklanmış şebekelerde ise aşağıdaki ölçütler uygulanır:
• Eğer PE > 0 ve IEa > ayar değeri ise, toprak arızası ileri yönde,
• Eğer PE < 0 ve IEa > ayar değeri ise, toprak arızası geri yönde.
İkinci durumda, cihazın yerine bağlı olarak akımın aktif bileşeni üzerine, aktif bileşenin katları (en kötü durumda
aktif bileşenin 50 katı) mertebelerinde bir reaktif bileşen bindirilmiş olabilir. Eğer trafolar primer değerleri aynen
iletemiyorsa, oldukça yüksek olan hesaplama algoritmasının doğruluğu yeterli olamayabilir.
Toprak akımı tespiti sürümlü rölenin ölçme girişi, bu amaç için özel olarak tasarımlanmıştır ve vatmetrik rezidüel
akımın yön tespiti için oldukça yüksek duyarlığa imkan verir. Bu duyarlığın kullanılabilmesi için, Petersen bobini
üzerinden topraklı sistemlerde toprak akım tespiti için toroidal tip akım trafosunun kullanılması önerilir. Üstelik
toroidal akım trafosunun açı hatası 7SA6 ’da dengelenebilir. Açı hatası doğrusal olmadığı için, dengeleme,
trafonun açı hatası eğrisinin iki çalışma noktası girilerek yapılır. Cihaz, o zaman gereken doğrulukla hata
eğrisini hesaplar.
Toprak Arızasının Yerinin Belirlenmesi
Radyal sistemlerde toprak arızalarının yerini belirlemek nispeten daha kolaydır. Ortak bir baradan beslenen
bütün fiderler (Şekil 2-127) arıza yerine bir kapasitif şarj akımı sağlar ve topraklı sistemde sistemin toprak arıza
akımının neredeyse tamamı arızalı fiderin ölçme noktasından akar. Topraksız sistemde, ölçme noktasından
akan akım Petersen bobininin rezidüel vatmetrik akımıdır. Arızalı hat veya kablo için, kesin bir “İleri yön“ kararı
verilir; geri kalan devreler için, toprak akımı ölçülemeyecek kadar küçük olmadıkça bir “Geri yön“ ihbarı verilir.
Arızalı hat kesin olarak belirlenebilir.
Şekil 2-127
268
Bir radyal şebekede bir toprak arızasının yerinin belirlenmesi
Fonksiyonlar
Gözlü veya halka biçimli şebekelerde, arızalı hattın uçlarındaki ölçme noktalarında en büyük (kapasitif veya
omik) toprak arıza akımı görünür. Sadece arızalı hattın her iki ucunda “İleri yön“ bildirimi olur (Şekil 2-128).
Toprak arızasının tespiti için, ayrıca sistemdeki diğer yön bildirimlerinden de yararlanılabilir. Toprak akımı çok
küçük olduğu zaman bazı yön bildirimleri alınamayabilir. Daha fazla bilgi için, “Nötrü Yalıtılmış veya Sönümleme
Bobini üzerinden Topraklı Yüksek Gerilim sistemlerinde Toprak Arızası Tespiti” broşürüne bakın.
Şekil 2-128
Gözlü şebekelerde yön bildirimleri kullanılarak arızalı hattın belirlenmesi
269
Fonksiyonlar
2.13.2
Ayar Notları
Genel
Bu bölüm, sadece toprak arızası tespiti fonksiyonu bulunan röle modellerine ve sadece röleler yalıtılmış veya
kompanze şebekelerde kullanıldığında uygulanır. Diğer durumlarda bu bölümü atlayın.
Toprak arızası tespiti, ancak cihaz fonksiyonlarının biçimlendirilmesi sırasında fonksiyon Hassas T/A (Adres
130) , Etkin olarak ayarlanmışsa mümkündür. Eğer cihaz toprak arızası tespiti ile donatılmışsa ancak bir
topraklı şebekede kullanılacaksa, mecburi olarak 130 no’lu adreste Hassas T/A Etkin Değil olarak etkisiz
kılınmalıdır!
Toprak arızası tespiti, 3001 no’lu Hassas T/A adresinde devreye alınabilir ON: Açma ile, devreden
çıkarılabilir OFF veya sadece ihbar Yalnız alarm verecek şekilde ayarlanabilir. Son durumda (olağan ayar),
cihaz bir toprak arızası tespit ettiğinde ihbar verir, diğer ayarlara göre arızalı fazı ve toprak arızasının yönünü
tanılar; ancak bir açma komutu üretmez.
ON: Açma ile ayarı ile, cihaz aynı zamanda bir açma komutu da verir. Bu durumda, toprak arıza protokolü
üretilmez, bunun yerine toprak arızasına ve toprak arızası açmaya ilişkin tüm bilgiler cihazın açma kayıtlarına
kaydedilir. Açma 3007 no’lu T 3U0> adresi ile geciktirilebilir.
Gerilim Aşamaları
Rezidüel gerilim, toprak arızası tespitinin başlatma eşiğidir ve 3002 no’lu 3U0> adresinde ayarlanır.
Eğer gerilim trafoları setinin Uen açık-üçgen gerilimi doğrudan cihazın U4 dördüncü gerilim ölçme girişine
bağlanmış ve biçimlendirme sırasında bu tanımlanmışsa, cihaz bu gerilimin Uf / Udelta (Adres 211) çarpanı
ile çarpımını kullanır. Açık-üçgen sargısı olan gerilim trafolarının,
normal dönüştürme oranı için, bu çarpan 1,73 (√3) değerine ayarlanır (Altbölüm 2.1.2.1, “Gerilim Bağlantıları”
paragrafına bakın). Sağlam bir gerilim üçgenindeki bir yer değiştirmede yer değiştirme gerilimi, bağlı gerilimin
√3-katı hesaplanır.
Eğer cihaza bir rezidüel gerilim bağlanmamışsa, cihaz, rezidüel gerilimi aşağıdaki tanım denklemine göre
faz-toprak gerilimlerin vektörel toplamından hesaplar.
3U0 = |UL1 + UL2 + UL3|.
Sağlam gerilim üçgeninin tam kayması (toprağa tam temas) durumunda, rezidüel gerilim faz-faz gerilimin
√3-katı bir değere ulaşacaktır.
Yalıtılmış veya denkleştirilmiş sistemlerde tam bir gerilim kayması gözüktüğü için, ayar değeri kritik değildir.
Rezidüel gerilimin yaklaşık % 25-% 50 arası bir değer seçilebilir: Bu UN = 100 V için 50 V - 90 V arası bir değer
demektir.
Toprak arıza önce tanınır ve bildirilir, eğer rezidüel gerilimi an az T HTA (Adres 3006) süresi için bulunursa. Bu
stabilizasyon süresi, eğer toprak arıza koşulları (örneğin bir yön tespitinde) değişirse etkindir.
Eğer toprak arızada açma da gerçekleştirilmeli ise (Adres 3001 Hassas T/A = ON: Açma ile), 3007 no’lu
T 3U0> adresi ile geciktirilebilir.
Arızalı fazın tespiti için, bu fazın geriliminin Uf-t min (Adres 3003) eşiğinin altında olması ve eşanlı olarak
diğer iki fazın gerilimlerinin de Uf-t maks (Adres 3004) ayar değerinin üzerinde olması gerekir. Uf-t min
müsaade edilen minimum faz-toprak gerilimin altında ayarlanmalıdır. Bu ayar da kritik değildir; 40 V (olağan
ayar), her zaman geçerlidir. Uf-t maks müsaade edilen maksimum faz-toprak geriliminin üzerinde, ancak
müsaade edilen minimum faz-faz geriliminin altında ayarlanmalıdır. UN = 100 V için, örneğin 75 V ayarlanır
(olağan ayar). Bir toprak arızası ihbarı için, arızalı fazın kesin olarak tespiti diğer bir önkoşuldur.
270
Fonksiyonlar
Yön Tespiti
Toprak arızaları sırasında yön tespiti için aşağıdakiler geçerlidir: Başlatma akımı 3I0> (Adres 3005),
sistemdeki asimetrik akımlar ve akım trafo hataları (özellikle bir Holmgreen-bağlantıda) yüzünden cihazın
yanlış bir başlatmasını önlemek için mümkün olduğunca yüksek ayarlanmalıdır. Başlatma akımı için, şebeke
yıldız-noktasının durumuna bağlı olarak kapasitif toprak arıza akımının büyüklüğü (yalıtılmış şebekeler için)
veya vatmetrik rezidüel akım (denkleştirilmiş şebekeler için) belirleyicidir.
Yalıtılmış şebekelerde, bir kablo arızasında, arızalı kablonun kendisi hariç elektriksel olarak bağlı tüm
şebekenin toplam kapasitif toprak akımları ölçme noktasından arıza yerine doğru akar. Normalde, eşik değer
olarak bu toprak arıza akımının yarısı kullanılır.
Örnek: 25 kV’luk bir baradan 7 kablo fideri beslenmektedir. Fiderlerin akım trafo dönüştürme oranları
300 A/1 A’dir. Toprak arıza akımı 2,5 A/km’dir. Kablo uzunlukları ve kapasitif akımlar:
Kablo 1
Kablo 2
Kablo 3
Kablo 4
Kablo 5
Kablo 6
Kablo 7
3 km
5 km
2,6 km
5 km
3,4 km
3,4 km
2,6 km
7,5 A
12,5 A
6,5 A
12,5 A
8,5 A
8,5 A
6,5 A
Toplam
25,0 km
62,5 A
2 no’lu kabloda bir toprak arızası durumunda, bu kablodan ölçme noktası üzerinden arıza yerine doğru 62,5 A
– 12,5 A = 50 A bir toprak arıza akımı akacaktır, bu 12,5 A direkt 2 no’lu kablodan arıza yerine doğru akan bir
akımdır. Örnek olarak en uzun kablo seçildiği için, bu en elverişsiz durumdur (ölçme noktasından en küçük
toprak arıza akımı akar). Sekonder tarafta;
50 A/300 = 0,167 A akım akar.
Röle yaklaşık bu değerin yarısına, örneğin 3I0> = 0,080 A, değerine ayarlanmalıdır.
Denkleştirilmiş şebekelerde yön tespiti daha zordur; çünkü kritik vatmetrik (aktif) akım üzerine daha büyük
bir reaktif (kapasitif veya endüktif) akım bindirilir. Dolayısıyla sistem düzenlemesine ve Petersen bobininin
yerine bağlı olarak, cihaza sağlanan toplam toprak akımı büyüklük ve faz açısı olarak çok büyük oranda bir
değişkenlik gösterir. Bununla birlikte, röle, sadece toprak arıza akımının aktif bileşenini, yani IE·cosφ’yi
değerlendirmelidir. Bu, özellikle bütün ölçü trafolarının faz açısı ölçümlerinin çok büyük bir doğrulukla olmasını
gerektirir. Bundan başka, cihaz çok duyarlı çalışacak şekilde ayarlanmamalıdır. Topraklı sistemlerde bu
fonksiyon uygulandığında, güvenilir bir yön tespiti, ancak toroidal akım trafoları kullanıldığında yapılabilir.
Burada pratik olarak şu kural uygulanır: beklenen ölçülen akımın yarısında bir ayar, ki bundan sadece rezidüel
vatmetrik akım değerlendirilecektir. Rezidüel vatmetrik akım, genelde Petersen bobininin kayıplarından elde
edilir.
Örnek: Önceki örnekteki şebekenin bir Petersen bobini üzerinden topraklandığı varsayılmıştır. Bobin, toplam
şebekeye uyumlanmıştır. Dengeleme akımı, dolayısıyla 62,5 A’dir. Kayıplar % 4 olacaktır. Toprak arıza yön
tespiti için, nüve dengeli 60 A/1 A oranında akım trafoları kullanılmıştır.
Rezidüel vatmetrik akım, prensip olarak bobin kayıplarından bulunur ve toprak arızasının yerinden bağımsızdır.
Yaklaşık olarak;
4 % von 62,5 A = 2,5 A primer veya
2,5 A/60 A = 0,042 A sekonder akıma eşittir.
Ayar değeri olarak, 3I0> = 0,020 A seçilir.
Eğer toprak arıza koruma aynı zamanda açma yaptıracaksa (Adres 3001 Hassas T/A = ON: Açma ile),
3008 no’lu adres AÇMA Yönü ile, toprak arızalarının açma yönü olarak İleri yön (normalde hat yönü), Geri
yön (normalde baraya doğru) veya Yönsüz seçilebilir. Bu ayar ancak DIGSI’nin Ekran İlave Ayarları
271
Fonksiyonlar
Açı Hatası Kompanzasyonu
Denkleştirilmiş şebekelerdeki yüksek reaktif akım bileşeni ve nüve dengeli akım trafolarının kaçınılmaz hava
aralığı yüzünden, akım trafolarının bir faz açısı kompanzasyonunun yapılmasına gerek duyulur. Bu 3010’dan
3013’e kadarki adreslerle mümkündür: Akım trafosunun gerçek sekonder yükü için, akım trafosunun
maksimum faz kayması AT Hatası F1 (Adres 3011) ve ilgili akım AT Hatası I1 (Adres 3010) ve ek olarak
faz açısı kaymasının üzerinde artık değişmeyeceği varsayılan diğer bir AT çalışma noktası AT Hatası F2/AT
Hatası I2 (Adres 3013 ve 3012), (Şekil 2-129). Cihaz, bu sayede yüksek bir doğrulukla trafonun
dönüştürme eğrisinin yaklaşık değerini hesaplar. Topraksız sistemlerde, açı hatası kompanzasyonuna gerek
duyulmaz.
Şekil 2-129
272
Faz açısı düzeltimi için parametreler
Fonksiyonlar
2.13.3
Ayarlar
Adr.
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
3001
Hassas T/A
Yalniz alarm
ON: Açma ile
OFF
Yalniz alarm
Hassas Toprak Ariza
(denkl./izole y.n.)
3002
3U0>
1 .. 150 V
50 V
3U0> çalisma
3003
Uf-t min
10 .. 100 V
40 V
Arizali faz için Uf-t min. gerilimi
3004
Uf-t maks
10 .. 100 V
75 V
Saglam fazlar için Uf-t maks.
gerilimi
3005
3I0>
0.003 .. 1.000 A
0.050 A
3I0> yön elemanini sür
3006
T HTA
0.00 .. 320.00 sn
1.00 sn
HTA baslatma zaman Gecikmesi
3007
T 3U0>
0.00 .. 320.00 sn
0.00 sn
HTA açma zaman gecikmesi
3008A
AÇMA Yönü
Ileri
Geri
Yönsüz
Ileri
HTA açma yönü
3010
AT Hatasi I1
0.003 .. 1.600 A
0.050 A
AT Açi Hatasi için I1 akimi
3011
AT Hatasi F1
0.0 .. 5.0 °
0.0 °
I1deATAçiHatasi'
3012
AT Hatasi I2
0.003 .. 1.600 A
1.000 A
AT Açi Hatasi için I2 akimi
3013
AT Hatasi F2
0.0 .. 5.0 °
0.0 °
I2deATAçiHatasi'
2.13.4
Bilgi Listesi
No
1219
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
IEEa =
WM
Hassas T/A akiminin aktif bileseni
1220
IEEr =
WM
Hassas T/A akiminin reaktif bileseni
1251
>HTA on
EM
>Hassas T/A tespitini devreye alma
1252
>HTA off
EM
>Hassas T/A tespitini devreden çikarma
1253
>HTA BLK
EM
>Hassas T/A tespiti bloklama
1260
HasT/A on/off G
IE
Giris ile hassas T/A tespiti ON/OFF
1261
HassasT/A OFF
AM
Hassas T/A tespiti DEVRE DISI
1262
HasT/A BLKdi
AM
Hassas T/A tespiti BLOKLANDI
1263
HassasT/A AKTIF
AM
Hassas T/A tespiti AKTIF
1271
Hassas T/A Bas.
AM
Hassas Toprak ariza baslatma
1272
HassasT/A FazL1
AM
Hassas Toprak ariza baslatma Faz L1
1273
HassasT/A FazL2
AM
1274
HassasT/A FazL3
AM
1276
HassasT/A Ileri
AM
Hassas Toprak ariza ileri yön
1277
Hassas T/A Geri
AM
Hassas Toprak ariza geri yön
1278
Has.T/Atanimsiz
AM
Hassas Toprak ariza yönü tanimsiz
1281
Has. T/A AÇMA
AM
Hassas T/A tespiti AÇMA komutu
1291
Has. T/A 3U0>
AM
Hassas T/A tespiti 3U0> baslatma
273
Fonksiyonlar
2.14 Otomatik Tekrar Kapama (Opsiyonel)
2.14
Otomatik Tekrar Kapama (Opsiyonel)
Havai hatlarda arklı arızaların yaklaşık % 85’inin koruma tarafından arıza temizlendikten sonra otomatik olarak
sönümlendiği tecrübelerle sabittir. Bu hattın tekrar kapatılabileceğini göstermektedir. Tekrar kapama, bir
otomatik tekrar kapama fonksiyonu (OTK) ile gerçekleştirilir.
Otomatik tekrar kapamaya sadece hatlarda müsaade edilir. Çünkü arıza arkının kendiliğinden sönümlenmesi
sadece havai hatlarda olmaktadır. Başka durumlarda kullanılmamalıdır. Eğer korunan nesne, havai hat ile
birlikte başka bir teçhizatı da kapsıyorsa (örneğin havai hat doğrudan bir trafoya bağlanmışsa veya havai
hat/kablo); ancak havai hat bölümünde bir arıza olması durumunda tekrar kapamanın yapılabilmesi temin
edilmelidir.
Eğer kesici kutupları birbirinden bağımsız olarak açma yapabiliyorsa; yıldız-noktası topraklı şebekelerde,
genellikle bir fazlı arızalar için 1-kutup otomatik tekrar kapama ve çok fazlı arızalar için 3-kutup otomatik tekrar
kapama başlatılır. Eğer otomatik tekrar kapama sonrası arıza hala sürüyorsa (ark sönümlenmemiş, metalik bir
temas var), bu durumda koruma elemanı kesiciyi tekrar açtırır. Bazı sistemlerde birkaç tekrar kapama
denemesi yapılabilmektedir.
1-kutup açmalı bir modelde, 7SA6 faz-seçimli, 1-kutup açmaya müsaade eder. Sipariş edilen sürüme bağlı
olarak, bir ve 3-kutup, tek ve çok-vurumlu otomatik tekrar kapama fonksiyonu mevcuttur.
7SA6, harici bir otomatik tekrar kapama fonksiyonu ile birlikte de çalışabilir. Bu takdirde, 7SA6 ile harici tekrar
kapama rölesi arasındaki sinyal alışverişi ikili giriş ve çıkışlar üzerinden gerçekleştirilmelidir.
Dahili otomatik tekrar kapama fonksiyonunu, harici bir koruma (örneğin ikinci koruma) tarafından kullanılması
da mümkündür. İki 7SA6 ile otomatik tekrar kapama fonksiyonunun birlikte kullanılması veya 7SA6 ’nın ve ikinci
korumanın kendi otomatik tekrar kapama fonksiyonlarını ayrı ayrı kullanmaları seçenekleri de mümkündür.
274
Fonksiyonlar
2.14.1
Çalışma Yöntemi
Tekrar kapama, bir otomatik tekrar kapama fonksiyonu (OTK) ile gerçekleştirilir. Çift vurumlu bir tekrar
kapamanın normal zaman sırası örneği aşağıdaki şekilde görülmektedir.
Şekil 2-130
Tepki süreleriyle birlikte çift vurumlu bir tekrar kapamanın akış şeması (2’nci tekrar kapama başarılı)
Dahili otomatik tekrar kapama fonksiyonu, 8’e kadar tekrar kapama denemesine müsaade etmektedir. İlk dört
kesme çevrimi, farklı parametreler (tepki ve ölü zamanları, 1-/3-kutup) ile çalışabilir. Dördüncü çevrim
parametreleri, beşinci ve sonraki çevrimlere de uygulanır.
Tekrar Kapama Öncesi Seçicilik
Bir otomatik tekrar kapamanın başarılı olabilmesi için, havai hattın tamamında bütün arızalar, tüm hat
uçlarından da aynı anda –ve mümkün olan en kısa sürede- temizlenmesi gerekir.
Mesafe koruma rölesinde, örnek olarak, ilk tekrar kapama öncesi Z1B aşırı menzil kademesinin çalışmasına
müsaade edilir. Bu, Z1B kademesinin menzil erimine kadar arızaların ilk çevrim için gecikmesiz temizleneceğini
anlamına gelir (Şekil 2-131). Burada; her nasılsa bir tekrar kapama yapılacağı için, hızlı eşanlı açmadan yana
sınırlı olarak seçicilik gözardı edilmiştir. Mesafe korumanın normal kademeleri (Z1, Z2 vb.) ile diğer kısa-devre
fonksiyonlarının normal zamanlı kademeleri, otomatik tekrar kapama fonksiyonundan bağımsızdır.
275
Fonksiyonlar
Şekil 2-131
Mesafe koruma kullanılarak, 1’inci tekrar kapama öncesi menzil denetimi
Eğer mesafe koruma Bölüm 2.6 ’da açıklanan sinyal iletim yöntemlerinden biri ile çalışıyorsa; sinyal iletim
mantığı, aşırı menzil kademesini denetler, yani aşırı menzil kademesi içindeki (yani Z1B’nin menzil erimine
kadar olan) arızalarda hattın her iki ucundan eşanlı olarak gecikmesiz (veya T1B gecikmeli) açmaya müsaade
edilip edilmeyeceğini belirler. Otomatik tekrar kapama cihazının tekrar kapamaya hazır olup olmadığı burada
anlamlı değildir; çünkü telekoruma fonksiyonu, hattın % 100 tamamında seçiciliği ve hızlı ve eşanlı açmayı
temin eder. Aynısı, yön karşılaştırmalı toprak-arıza koruma için de geçerlidir (Bölüm 2.8).
Ancak, eğer sinyal iletimi devreden çıkarılmışsa veya iletim kanalı arızalı ise; dahili otomatik tekrar kapama
devresi, hızlı açma için aşırı menzil kademesinin (mesafe korumada Z1B) serbest bırakılıp bırakılmayacağını
belirleyebilir. Eğer bir tekrar kapama beklenmiyorsa (örneğin kesici hazır değilse), seçiciliğin sağlanması için
mesafe koruma normal kademeleri içinde çalışmalıdır, yani ani açma ancak Z1 kademesi için söz konusu
olacaktır.
Tekrar kapama öncesi hızlı açma, aynı zamanda çok vurumlu tekrar kapamalarla da mümkündür. girişler ve
çıkışlar veya dahili kullanıcı-tanımlı mantık fonksiyonları (CFC) üzerinden koruma fonksiyonlarının gecikmesiz
açmalarını etkinleştirmek/serbest bırakmak için, çıkış sinyalleri ile (örneğin 2. tekrar kapama hazır:
“OTK2.çevr.KSür.“) girişler arasında uygun bağlantılar kurulabilir.
Karma Hatlar Havai Hat/Kablo
Mesafe korumada kablo ve havai hat arızalarını bir dereceye kadar karma hatlara ayırmak için mesafe kademe
sinyallerini kullanmak mümkündür. Eğer arıza kablo bölümünde ise kullanıcı-tanımlı mantık fonksiyonları (CFC)
vasıtasıyla üretilen uygun sinyallerle otomatik tekrar kapama devresi bloklanabilir.
276
Fonksiyonlar
Başlatma
Otomatik tekrar kapama fonksiyonunu başlatmak, bir şebeke arızası sırasında otomatik tekrar kapama
fonksiyonu ile çalışan bir koruma fonksiyonu tarafından üretilen ilk açma sinyalini saklamak anlamına gelir.
Bundan dolayı; çok vurumlu tekrar kapamalarda, başlatma, ilk açma komutuyla sadece bir kez olur. Otomatik
tekrar kapama fonksiyonunun doğru görev yapması için gerçek kesici konumunun belirlenmesi gerekir.
Başlatma, ilk açma komutunun, bir tepki süresinin dolmasından önce ortaya çıkmaması durumunda önemlidir
(Aşağıda “Etki Süreleri” paragrafına bakın).
İlk açma komutu anında kesici en azından bir AÇMA-KAPAMA-AÇMA çevrimi için hazır değilse, otomatik tekrar
kapama başlatılmaz. Bu, ayar parametreleri ile yapılır. Daha fazla bilgi için “Kesici Hazır Durumunun
Sorgulanması” paragrafına bakın.
Her bir kısa devre koruma fonksiyonu, otomatik tekrar kapama fonksiyonuyla çalışacak veya çalışmayacak,
yani tekrar kapama fonksiyonunu başlatıp başlatmayacak şekilde parametrelendirilebilir. Aynı durum, ikili giriş
üzerinden uygulanan açma komutlarını ve/veya müsaadeli veya araaçmalı sinyaller ile telekoruma tarafından
üretilen açma komutlarını da kapsar.
Kısa-devrelere veya benzer koşullara tepki vermeyen röle içerisindeki (örneğin, Aşırı yük koruma) diğer
koruma ve izleme fonksiyonları, otomatik tekrar kapama fonksiyonunu başlatmaz; çünkü bir tekrar kapama
burada anlamsızdır. Kesici arıza koruma da otomatik tekrar kapama fonksiyonunu başlatamaz.
Etki süreleri
Eğer kısa-devre koşulları belli bir sürede kendiliğinden ortadan kalkmazsa, örneğin arkın, artık tekrar kapama
ölü zamanı içerisinde kendiliğinden sönümlenme şansı ortadan kalkacak derecede tutuştuğu varsayıldığında,
çoğu kez tekrar kapamanın etkisiz kılınması istenir. Ayrıca seçiciliğin sürdürülmesi için (yukarı bakın), genellikle
bir zaman gecikmesi sonunda temizlenmiş arızalar tekrar kapamaya neden olmamalıdır. Bundan dolayı;
mesafe korumayla birlikte etki sürelerinin kullanılması önerilir.
7SA6 ’nın otomatik tekrar kapama fonksiyonu, etki süreleri ile veya etki süreleri olmaksızın çalışabilir (OTK
kntrl modu biçimlendirme parametresi, Adres 134, bk. Bölüm 2.1.1.2). Etki süreleri olmaksızın çalışan
koruma fonksiyonlarından veya harici koruma cihazlarından başlatma sinyali aranmaz. İlk açma komutu çıkar
çıkmaz başlatma meydana gelir.
Etki süreleri ile çalışmada, her bir tekrar kapama çevrimi için bir etki süresi mevcuttur. Etki süreleri, her zaman
otomatik tekrar kapama fonksiyonunu başlatabilen bütün dahili ve harici koruma fonksiyonlarının mantıksal
VEYA birleşimi ile genel açma sinyaliyle başlatılır. Eğer etki süresinin dolmasından önce hiç bir açma komutu
alınamamışsa, ilgili tekrar kapama çevrimi yapılmaz.
Her bir tekrar kapama çevrimi için; başlatmaya müsaade edip etmeyeceği ayarlanabilir. İlk genel başlatmayı
takiben, diğer çevrimlerin hiçbir şekilde ilk çevrim olmasına müsaade edilmediği için, sadece tekrar kapamaya
yol verecek şekilde ayarlanan çevrimlerin etki süreleri dikkate alınır. Etki süreleri ve tekrar kapama başlatma
müsaadesi (yürütülecek ilk çevrim olma müsaadesi) vasıtasıyla, koruma fonksiyonunun açma yapmak için
kullandığı zamana bağlı olarak hangi çevrimin yürütüleceğini belirlemek mümkündür.
Örnek 1: 3 çevrim ayarlı. Otomatik tekrar kapama başlatması, en azından ilk çevrim için müsaade edilir. Etki
süreleri aşağıdaki gibi ayarlı:
• 1.TK: ETKİ SÜRESİ = 0,2 s;
Tekrar kapama arıza öncesi hazır durumda olduğu için, bir arızayı takip eden bir zamanlı aşırı akım korumanın
ilk açması hızlı, yani her hangi bir tepki süresinden önce olur. Otomatik tekrar kapama fonksiyonu, dolayısıyla
saymaya başlar (ilk çevrim başlatılır). Başarısız bir tekrar kapamadan sonra 2’nci çevrim etkin olacaktır; ancak
aşırı akım koruma, normal zaman gecikmesinin dolmasına, bu örnekte 1 s sonrasına kadar açma yapmaz.
İkinci çevrim için etki süresi burada aşıldığı için kilitlenir. Bundan dolayı, şimdi parametreleri ile birlikte 3’üncü
çevrim devrededir. Eğer açma komutu 1’inci tekrar kapama sonrası, en az 1,2 s, sonra gözükürse, başka bir
tekrar kapama olmaz.
277
Fonksiyonlar
Örnek 2: 3 çevrim ayarlı. Başlatmaya, sadece ilk çevrim için müsaade edilir. Etki süreleri örnek 1’deki gibi ayarlı.
İlk koruma açması, başlatmadan 0,5 s sonra verilir. 1’inci çevrim için etki süresi bu anda dolmuş olduğu için;
bu, otomatik tekrar kapama fonksiyonunu başlatamaz. Tekrar kapama fonksiyonunu başlatmak üzere 2’nci ve
3’üncü çevrimlere müsaade edilmediği için, otomatik tekrar kapama fonksiyonu başlatılmaz. Bundan dolayı;
tekrar kapama başlatma olmadığından bir tekrar kapama da olmaz.
Örnek 3: 3 çevrim ayarlı. En az ilk iki çevrim, tekrar kapamayı başlatabilecek şekilde ayarlı. Etki süreleri örnek
1’deki gibi ayarlı. İlk koruma açması, başlatmadan 0,5 s sonra verilir. 1’inci çevrim için etki süresi dolmuş
olduğu için; bu, otomatik tekrar kapama fonksiyonunu başlatamaz. Fakat 2’nci çevrim, başlatmasına müsaade
edildiği için, derhal etkinleştirilir. Bu 2’nci çevrim, dolayısıyla otomatik tekrar kapama devresini başlatır; 1’inci
çevrim pratik olarak atlanır.
Otomatik Tekrar Kapama Çalışma Modları
Ölü zamanlar, arızanın giderilmesinden (açma komutunun bırakmasından veya yardımcı kontaklar üzerinden
kesicinin açtığının ihbar edilmesinden) otomatik tekrar kapama komutunun başlatılmasına kadar geçen
sürelerdir. Bu ölü zamanlar, fonksiyonların kapsamı belirlenirken seçilen otomatik tekrar kapama denetim
moduna ve bu seçimin sonucu olarak koruma fonksiyonlarının başlatma sinyallerine bağlı olarak değişir.
Eğer cihaz ve kesici 1-/3-kutup anahtarlamaya uygun ise, AÇMA ... (AÇMA komutu ile ...) denetim modunda
1-kutup veya 1-/3-kutup tekrar kapama çevrimleri mümkündür. Bu durumda, (her bir tekrar kapama çevrimi için)
1-kutup açma ve 3-kutup açma için farklı ölü zamanlar mümkündür. Açma komutu veren koruma fonksiyonları:
1-kutup veya 3-kutup açma tipini belirler. Verilen açma komutu tipine göre ölü zaman seçilir.
Baş. ... (Başlatma ile ...) denetim modunda, 1-, 2- ve 3-faz arıza sonrası her bir tekrar kapama çevrimi için
farklı ölü zamanlar ayarlanabilir. Bu durumda, ölü zamanın seçimi, açma komutunun resetlenmesi anındaki
koruma fonksiyonu başlatması ile belirlenen arızanın tipine bağlıdır. Bu işletim modu, 3-kutup tekrar kapama
çevrimlerinde, ölü zamanların, arızanın tipine bağlı olmasına müsaade eder.
Tekrar Kapama Bloklama
Farklı koşullar, otomatik tekrar kapamanın bloklamasına yol açar. Örneğin bir ikili giriş üzerinden otomatik
tekrar kapama bloklanmişsa, hiçbir tekrar kapama mümkün değildir. Bloklama anında, eğer otomatik tekrar
kapama daha önce başlatılmamışsa, artık hiç başlatılamaz. Eğer bir tekrar kapama çevrimi sürüyorsa, dinamik
bloklama meydana gelir (aşağıya bakın).
Her bir tekrar kapama çevrimi bir ikili giriş üzerinden bloklanabilir. Bu durumda, ilgili çevrim geçersiz olarak
bildirilir ve müsaade edilen çevrim sıralamasında atlanır. Eğer söz konusu çevrim sürmekte iken kilitlenirse, bu
tekrar kapamanın durdurulmasına sebep olur, yani diğer geçerli çevrimler parametrelenmiş bile olsa, artık bir
tekrar kapama olmaz.
Dahili bloklama sinyalleri, sınırlı bir süreyle, tekrar kapama çevrimlerinin uygulanması sırasında ortaya çıkabilir:
Zm. TUTUCULUĞU (Adres 3403), her bir tekrar kapama komutu ile başlar, tek istisnayı kilitleme süresini 0 s
ayar değeriyle devre dışı bırakabilen ASP-Modu gösterir. Eğer tekrar kapama başarılı ise, toparlanma süresi
sonunda bütün tekrar kapama fonksiyonları kendi normal durumlarına geri döner. Eğer kilitleme süresi ASPModunda devre dışı kalırsa, tekrar kapamadan sonraki her açma yeni bir arıza olarak nitelenir. Toparlanma
süresinin dolmasından sonraki bir arıza, şebekedeki yeni bir arıza olarak işlem görür. Toparlanma süresi
içerisinde bir koruma fonksiyonunun tekrar açma yapması, çoklu tekrar kapama durumda diğer tekrar kapama
çevrimini başlatır. Eğer başka bir tekrar kapamaya müsaade edilmemişse, son tekrar kapama çevrimi başarısız
olarak bildirilir. Otomatik tekrar kapama dinamik olarak kilitlenir.
Dinamik bloklama, otomatik tekrar kapamayı dinamik bloklama zamanı (0,5 s) kadar kilitler. Bu, örneğin bir
nihai açma sonrası veya başlatıldıktan sonra otomatik tekrar kapamayı kilitleyecek başka olaylarla olur. Tekrar
kapama, bu süre içerisinde kilitlenir. Bu süre dolduğunda, otomatik tekrar kapama fonksiyonu normal çalışma
durumuna geri döner ve güç sistemindeki yeni bir arıza için artık çalışmaya hazırdır.
278
Fonksiyonlar
Eğer kesici elle kapatılmışsa (bir ikili girişe bağlı kesici anahtarı ile, lokal kumanda fonksiyonları ile veya seri
arayüzlerden biri üzerinden) T-BLK E/K, Adres 3404, elle-kapama kilitleme süresi içerisinde otomatik tekrar
kapama kilitlenir. Eğer bu süre içerisinde bir açma komutu verilmişse, bu bir metalik (tam) kısa-devre arızası
(örneğin kapalı toprak ayırıcısı) olarak değerlendirilir. Dolayısıyla bu süre içerisindeki her açma komutu bir son
açmadır. Kullanıcı-tanımlı mantık fonksiyonları (CFC) ile, diğer kumanda fonksiyonları da bir elle-kapama
komutu gibi aynı şekilde işlenebilir.
Kesici Hazır Durumunun Sorgulanması
Bir kısa devrenin temizlenmesini takiben, otomatik tekrar kapama için bir önkoşul, otomatik tekrar kapama
başlatıldığında (yani ilk açma komutu anında) kesicinin en az bir AÇMA-KAPAMA-AÇMA-çevrimi için hazır
olmasıdır. Kesicinin hazır olması, “>Ke1 Hazır“ (No 371) ikili girişi üzerinden cihaza bildirilir. Eğer böyle bir
sinyal kontağı mevcut değilse, kesici sorgulaması bastırılmalıdır (önayar Adres 3402), aksi takdirde otomatik
tekrar kapama hiç mümkün olmaz.
Tek bir tekrar kapama çevrimi durumunda, bu sorgulama genellikle yeterlidir. Örneğin açma sonrası hava
basıncı düştüğünden veya kesici mekanizmasının yayı boşaldığından, başka bir sorgulama olmamalıdır.
Özellikle çoklu tekrar kapama denemeleri programlanmışsa, kesicinin durumunun, sadece ilk tekrar kapama
çevrimi öncesinde değil, sonraki tekrar kapama girişimleri öncesinde de izlenmesi önerilir. İkili giriş, kesicinin
başka bir KAPAMA-AÇMA çevrimini tamamlamaya hazır olduğunu bildirinceye kadar, tekrar kapama kilitlenir.
Kesicinin tekrar hazır durumunu kazanması için gerekli süre, 7SA6 tarafından izlenebilir. Bu izleme süresi KE
ZM. AŞIMI (Adres 3409) , kesicinin hazır durumda olmadığı an başlatılır. Eğer bu süre dolduğunda kesici
hazır değilse, kesici hazır olma ölü süresi (biraz) uzatılabilir. Ancak eğer bu izleme süresinden daha uzun bir
periyotta kesici hazır durumu bildirilmemişse, tekrar kapama dinamik olarak kilitlenir (ayrıca, yukarıdaki “Tekrar
Kapama Bloklama” paragrafına bakın).
Kesici Yardımcı Kontaklarının işlenmesi
Eğer kesici yardımcı kontakları cihaza bağlanmışsa, kabul edilebilirlik için kesicinin tepkisi de kontrol edilebilir.
1-kutup açma durumunda, bu her bir kesici kutbuna uygulanır. Bunun için, her bir kutbun yardımcı kontaklarının
uygun ikili girişlere (“>Ke1 Faz L1“, No 366; “>Ke1 Faz L2“, No 367; “>Ke1 Faz L3“, No 368)
bağlanması gerekir.
Eğer her bir kutbun yardımcı kontakları yerine N/A ve N/K kontakların seri bağlantıları kullanılmışsa, N/K
kontakların seri bağlantısı kapalı olduğunda kesicinin her üç kutbunun da açık olduğu varsayılır (“>Ke1 3f
Açık“, No 411 ikili girişi). Aynı şekilde, N/A kontakların seri bağlantısı kapalı olduğunda kesicinin her üç
kutbunun da kapalı olduğu varsayılır (“>Ke1 3f Kapandı“, No 410 ikili girişi). Eğer bu koşullardan ikisi de
mevcut değilse, (teorik olarak iki kutup açık iken de bu durum mümkün olsa bile) kesicinin bir kutbunun açık
olduğu kabul edilir.
Cihaz, kesicinin anahtarlama durumunu sürekli denetler: Yardımcı kontaklar kesicinin kapalı olmadığını
(3-kutup) gösterdiği sürece, otomatik tekrar kapama fonksiyonu başlatılamaz. Bu, bir kapama komutunun,
ancak kesici önceden açtığında (kapalı durumdan) verilebilmesini garanti eder.
Geçerli ölü zaman, açma komutu kaybolduğunda veya ayrıca kesici yardımcı kontakları üzerinden kesicinin
açmış olduğu da bildirildiyse, başlar.
Eğer 1-kutup açma komutunu takiben kesici 3-kutup açmışsa, bu bir 3-kutup açması olarak değerlendirilir. Eğer
3-kutup tekrar kapama çevrimine müsaade edilmişse, açma komutu ile denetim modu ’nda 3-kutup açma
için ölü zaman süresi etkinleştirilir (yukarıdaki “Otomatik Tekrar Kapama Çalışma Modları“ paragrafına bakın).
Başlatma ile denetim modunda, ölü zaman için, hala tekrar kapamayı başlatacak olan koruma fonksiyonlarının
başlatmasının başlatma biçimlendirmesi belirleyicidir. Eğer 3-kutup çevrimlere müsaade edilmemişse, tekrar
kapama dinamik olarak bloklanır. Açma komutu, son açmadır.
1-kutup açma komutunu takiben kesicinin iki kutbu açmışsa, yine yukarıdaki durum uygulanır. Cihaz, bu
durumu, ancak kesicinin her bir kutbuna ait yardımcı kontaklar ayrı ayrı cihaza bağlanmışsa tespit edebilir.
Ayrıca, cihaz, bu durumda derhal 3-kutup kuplaj başlatır ve dolayısıyla bir 3-kutup açma verir.
279
Fonksiyonlar
Eğer kesici yardımcı kontakları, 1-kutup açmayı takiben ölü zaman süresince en az bir kesici kutbunun daha
açtığını cihaza bildirmişse, eğer müsaade edilmişse, üçkutup tekrar kapama ölü zamanıyla bir 3-kutup tekrar
kapama çevrimi başlatılır. Eğer her bir kutbun yardımcı kontakları cihaza ayrı ayrı bağlanmışsa; cihaz, kesicinin
iki kutup açmasını tespit edebilir. Bu durumda, eğer cebri 3-kutup açma etkinleştirilmişse, cihaz derhal bir
3-kutup açma komutu gönderir (Altbölüm 2.14.2 ’de “Cebri 3-Kutup Açma“ paragrafına bakın).
Bir 3-Kutup Tekrar Kapama Çevrim Sırası
Eğer otomatik tekrar kapama fonksiyonu hazırsa, tekrar kapama için seçilen kademe içerisindeki bütün
arızalarda kısa-devre koruma 3-kutup açma yapar. Bilahare otomatik tekrar kapama fonksiyonu başlatılır.
Açma komutu reset olduğunda veya kesici açtığında (yardımcı kontak ölçütü), bir (ayarlanabilir) ölü zaman
saymaya başlar. Ölü zamanın sonunda, kesici bir kapama komutu alır. Aynı anda, bir (ayarlanabilir) bloklama
süresi başlatılır. Eğer koruma fonksiyonlarının biçimlendirilmesi sırasında 134 no’lu adres OTK kntrl modu
= Başl ... olarak ayarlanmış ise, koruma başlatmasının tipine bağlı olarak farklı ölü zamanlar
parametrelenebilir.
Eğer arıza temizlenmişse (başarılı tekrar kapama), toparlanma zamanı dolduktan sonra bütün fonksiyonlar
normal çalışma durumuna geri döner. Arıza temizlenmiştir.
Ancak, eğer arıza temizlenmemişse (başarısız tekrar kapama), kısa-devre koruması, tekrar kapamasız
çalışma için seçilmiş koruma kademesi ile bir son açma verir. Toparlanma süresi içerisindeki herhangi bir arıza
da, yine bir son (nihai) açma ile sonuçlanır.
Başarısız tekrar kapama (nihai açma) sonrası, otomatik tekrar kapama dinamik olarak bloklanır (ayrıca,
yukarıdaki “Tekrar Kapama Bloklama” paragrafına bakın).
Yukarıdaki işlem sırası, tek vurumlu tekrar kapama çevrimleri için uygulanır. 7SA6 ’da (8 çevrime kadar) çok
vurumlu tekrar kapama da mümkündür (aşağıya bakın).
Bir 1-Kutup Tekrar Kapama Çevrim Sırası
1-kutup tekrar kapama çevrimleri, ancak uygun cihaz sürümleriyle ve koruma fonksiyonlarının biçimlendirilmesi
sırasında bu çalışma modu seçilmişse (Adres 110, 1faz Açma, ayrıca bakınız Bölüm 2.1.1.2). Şüphesiz,
kesici de 1-kutup açmaya elverişli olmalıdır.
Eğer otomatik tekrar kapama fonksiyonu hazırsa, tekrar kapama için seçilen kademe içerisindeki 1-faz
arızalarda kısa-devre koruma 1-kutup açma yapar. Ayrıca genel ayarlar altında (Adres 1156, Açma 2f Ar.,
ayrıca bakınız Bölüm 2.1.4.1) , toprak temassız iki fazlı arızalarda 1-kutup açma da seçilebilir. 1-kutup açma,
şüphesiz ancak arızalı fazı tespit edebilen kısa-devre koruma fonksiyonları ile mümkündür.
Eğer sadece 1-kutup tekrar kapama modu seçilmişse, o zaman tekrar kapamasız geçerli olan/seçilen kademe
ile, kısa-devre koruma nihai bir 3-kutup açma verir. Her bir 3-kutup açma, son açmadır. Otomatik tekrar kapama
dinamik olarak kilitlenir (ayrıca, yukarıdaki “Tekrar Kapama Bloklama” paragrafına bakın).
1-kutup açmayı takiben, otomatik tekrar kapama fonksiyonu başlatılır. Açma komutunun bırakmasıyla veya
kesicinin açmasıyla (yardımcı kontak ölçütü), 1-kutup tekrar kapama çevrimleri için (ayarlanabilir) ölü zaman
saymaya başlar. Ölü zamanın dolmasından sonra, kesici bir kapama komutu alır. Aynı anda, bir (ayarlanabilir)
toparlanma zamanı başlatılır. Eğer 1-kutup açmayı takiben ölü zaman sırasında tekrar kapama kilitlenirse, bir
seçenek olarak derhal 3-kutup açma komutu verilebilir (cebri 3-kutup açma).
çalışma için seçilmiş koruma kademesi ile 3-kutup bir son açma verir. Toparlanma süresi içerisindeki herhangi
bir arıza da, yine 3-kutup bir son (nihai) açma ile sonuçlanır.
yukarıdaki “Tekrar Kapama Bloklama” paragrafına bakın).
280
Fonksiyonlar
Bir 1-Kutup ve 3-Kutup Tekrar Kapama Çevrim Sırası
Bu çalışma modu, ancak uygun cihaz sürümleriyle ve koruma fonksiyonlarının biçimlendirilmesi sırasında bu
mod seçilmişse (Adres 110, ayrıca bakınız Bölüm 2.1.1.2) mümkündür. Şüphesiz, kesici de 1-kutup açmaya
elverişli olmalıdır.
Eğer otomatik tekrar kapama fonksiyonu hazırsa, kısa-devre koruma, bir fazlı arızalarda 1-kutup açma ve çok
fazlı arızalarda ise 3-kutup açma yapar. Ayrıca genel ayarlar altında (Adres 1156, Açma 2f Ar., ayrıca
bakınız Bölüm 2.1.4.1) , toprak temassız iki fazlı arızalarda 1-kutup açma da seçilebilir. 1-kutup açma, şüphesiz
ancak arızalı fazı tespit edebilen kısa-devre koruma fonksiyonları ile mümkündür. Tekrar kapama hazır durumu
için seçilmiş geçerli koruma kademesi, bütün arıza tipleri için uygulanır.
Bir açma durumunda, otomatik tekrar kapama fonksiyonu başlatılır. Arızanın tipine bağlı olarak, açma
komutunun bırakmasıyla veya kesicinin açmasıyla (yardımcı kontak ölçütü), 1-kutup tekrar kapama çevrimleri
için (ayarlanabilir) ölü zaman veya 3-kutup tekrar kapama çevrimleri için (ayrı olarak ayarlanabilir) ölü zaman
saymaya başlar. Ölü zamanın dolmasından sonra, kesici bir kapama komutu alır. Aynı anda, bir (ayarlanabilir)
toparlanma zamanı başlatılır. Eğer 1-kutup açmayı takiben ölü zaman sırasında tekrar kapama kilitlenirse, bir
seçenek olarak derhal 3-kutup açma komutu verilebilir (cebri 3-kutup açma).
çalışma için seçilmiş koruma kademesi ile 3-kutup bir son açma verir. Toparlanma süresi içerisindeki herhangi
bir arıza da, yine 3-kutup bir son (nihai) açma ile sonuçlanır.
yukarıdaki “Tekrar Kapama Kilitleme” paragrafına bakın).
Çok-Vurumlu Tekrar Kapama
Eğer bir tekrar kapama girişimi sonrası bir kısa-devre hala mevcutsa, başka tekrar kapama denemeleri de
yapılabilir. 7SA6 ’ya dahil edilen otomatik tekrar kapama fonksiyonuyla, 8’e kadar tekrar kapama mümkündür.
İlk dört tekrar kapama çevrimi birbirlerinden bağımsızdır. Her biri, ayrı tepki ve ölü zamanları ile çalışabilir, ikili
girişler üzerinden, 1-kutup veya 3-kutup tekrar kapama ayrı ayrı bloklanabilir. Dördüncü çevrim parametreleri
ve ara seçenekleri, beşinci ve sonraki çevrimlere de uygulanır.
Çoklu tekrar kapama çevrimleri, esas olarak yukarıda açıklanan farklı tekrar kapama programları ile olduğu gibi
yapılır. Ancak, eğer ilk tekrar kapama girişimi başarısızsa, tekrar kapama fonksiyonu kilitlenmez. Bunun yerine
diğer tekrar kapama çevrimi başlatılır. Açma komutunun bırakmasıyla veya kesicinin açmasıyla (yardımcı
kontak ölçütü), uygun ölü zaman saymaya başlar. Ölü zamanın dolmasından sonra, kesici bir kapama komutu
alır. Aynı anda, bir toparlanma zamanı başlatılır.
Müsaade edilen tekrar kapama çevrimlerinin ayarlanan maksimum sayısına erişilinceye kadar, toparlanma
zamanı, tekrar kapama sonrasındaki her bir açma komutu ile yeniden sıfırlanır ve diğer kapama komutu ile
yeniden saymaya başlar.
Eğer tekrar kapama denemelerinin biri başarılı olmuşsa, yani tekrar kapama sonrası arıza kaybolmuşsa,
kilitleme zamanı dolar ve otomatik tekrar kapama sistemi normal durumuna döner. Arıza temizlenmiştir.
Eğer çevrimlerin hiç biri de başarılı olmamışsa, sonuncu müsaade edilen tekrar kapama sonrası, kısa-devre
koruması, otomatik tekrar kapamasız etkin bir koruma kademesi ile nihai bir 3-kutup açma başlatır. Otomatik
tekrar kapama dinamik olarak kilitlenir (ayrıca, yukarıdaki “Tekrar Kapama Bloklama” paragrafına bakın).
281
Fonksiyonlar
Yayılan Arızaların İşlenmesi
Şebekede 1-kutup ve bir- ve 3-kutup tekrar kapama çevrimleri yürütülüyorken, birbiri peşi sıra oluşan arızalara
özel önem gösterilmesi gerekir.
Ardışık arızalar, ilk arızanın temizlenmesinden sonra ölü zaman sırasında meydana gelen arızalardır.
7SA6 ’da, şebekenin gereklerine göre ardışık arızaların temizlenmesi için değişik seçenekler mevcuttur:
Bir yayılan arızanın tespiti için, ölü zaman süresi içerisinde bir koruma fonksiyonunun açma komutu seçilebilir
veya diğer her bir başlatma, bir yayılan arıza için ölçüttür.
Dahili tekrar kapama fonksiyonunun, tespit edilen bir yayılan arızaya göstereceği tepki için, seçilebilir değişik
seçenekler mevcuttur.
• YAY. ARIZA MODU OTK yi durdurur:
Yayılan bir arıza tespit edilir edilmez tekrar kapama bloklanır. Ardışık arızanın sonucu olarak açma 3-kutup
olur. Bu, 3-kutup çevrimlere müsaade edilip edilmediğine bakılmaksızın uygulanır. Başka bir tekrar kapama
girişiminde bulunulmaz; otomatik tekrar kapama dinamik olarak bloklanır (ayrıca, yukarıdaki “Tekrar
Kapama Kilitleme” paragrafına bakın).
• YAY. ARIZA MODU 3faz OTK Bas.:
Yayılan bir arıza tespit edilir edilmez tekrar kapama 3-kutup tekrar kapama çevrimine anahtarlanır. Şimdi
bütün açma komutları 3-kutuptur. Ardışık arızanın temizlenmesi ile, yayılan arızalar için ayrı bir (ayarlanır)
ölü zaman saymaya başlar. Ölü zaman sonunda kesici bir kapama komutu alır. Diğer işlemler, aynı bir ve
3-kutup çevrimlerde olduğu gibi uygulanır.
Bu durumda, tam bir ölü zaman süresi, yayılan arızanın temizlenmesine kadar 1-kutup ölü zaman süresinin
bir bölümü ile yayılan arıza için ölü zaman süresinin toplamından oluşur. Şebekenin kararlılığı için 3-kutup
ölü zaman süresi en önemli etken olduğu için bu süre bir anlam ifade eder.
Eğer koruma bir 3-kutup açması vermeksizin, ardışık bir arıza yüzünden tekrar kapama kilitlenmişse (örneğin
başlatma ile birlikte yayılan arızanın tespiti durumunda), kesicinin kapalı olan diğer kutuplarının da açması için,
cihaz bir 3-kutup açma komutu gönderebilir (cebri 3-kutup açma).
Cebri 3-kutup Açma
Eğer bir 3-kutup açma başlatılmaksızın, 1-kutup tekrar kapama çevriminin ölü zamanı sırasında tekrar kapama
bloklanmışsa, hattın bir kutbu açık kalacaktır. Çoğu durumda, kesici, birkaç saniye sonra, geri kalan kutupları
açacak bir kutup uyuşmazlığı denetimi ile donatılmıştır. Fakat ayarlama ile cihazın açma mantığına bu durumda
hemen bir 3-kutup açma kumandası verilebilir. Bu cebri 3-kutup açma kesici kutuplarının faz uyuşmazlığından
daha önce oluşur, çünkü cihazın cebri 3-kutup açması, 1-kutup açmanın tekrar kapamasının kilitlenmesinden
veya kesici yardımcı kontakları kabul edilemez bir kesici konumunda bulunuyorsa, hemen etkin olur.
Eğer farklı dahili koruma fonksiyonları farklı fazlarda bir 1-kutup açma komutu veriyorsa, cebri 3-kutup
açmadan bağımsız olarak, cihaz kendi açma mantığı üzerinden (Bölüm 2.23.1) 3-kutup açma başlatır. Bir
doğrudan uzaktan açtırma ile (Bölüm 2.10) veya alınan bir uzaktan açma komutu (Bölüm 2.5) doğrudan cihazın
açma mantığına etki ettikleri için aynı şekilde işlem görürler.
Eğer cihaz 1-kutup açma yaparsa ve harici bir açma komutu sadece bir ikili giriş üzerinden örneğin “>Açma
L1 OTK“ dahili tekrar kapama otomatiği bir başka faza giderse, açma mantığının bundan haberi olmaz. Burada
sadece cebri 3-kutup açma üzerinden, hızlı bir 3-kutup açmaya erişilmesi mümkündür.
Ayrıca sadece 3-kutup çevrimlerine müsaade edildiğinde, bir ikili giriş üzerinden harici olarak 1-kutup açması
bildirilmişse, yine cebri 3-kutup açma etkinleştirilir.
282
Fonksiyonlar
Ölü Hat Kontrolü (ÖHK)
Eğer bir açma sonrası açılmış olan fazın gerilimi hala mevcutsa, tekrar kapama önlenebilir. Bu fonksiyon için
bir önkoşul, gerilim trafolarının kesicinin hat tarafına konulmuş olmasıdır. Bu fonksiyonu seçmek için, ölü hat
denetimi etkinleştirilmelidir. O zaman, otomatik tekrar kapama fonksiyonu açılan fazın gerilimsiz olup
olmadığını kontrol eder: Hat, ölü zaman sırasında en azından ölçülen uygun bir süre kadar gerilimsiz olması
gerekir. Eğer durum böyle değilse, tekrar kapama dinamik olarak kilitlenir.
Bu ölü hat denetimi, eğer hat üzerinde küçük bir jeneratör (örneğin rüzgar jeneratörü) mevcutsa faydalıdır.
Düşürülmüş Ölü Zaman (RDT - Reduced Dead Time)
Eğer otomatik tekrar kapama zaman-kademeli koruma ile uygulanıyorsa, tekrar kapama öncesi bütün hat
uçlarında aynı anda hızlı açma olması için seçicilik gözardı edilir. 7SA6, kısa-devre arızasının sağlam fazlara
etkisini en aza indiren bir “düşürülmüş ölü zaman (RDT)”, imkanı sağlar. Düşürülmüş ölü zaman için, bütün fazfaz ve faz-toprak gerilimler ölçülür. Bunlar U-live> (Adres 3440) sınır gerilimi üzerinden, T U-kararlı
(Adres 3438) gerilim ölçme süresi için artmalıdırlar. U-live> için ayarlanmış değer, faz-faz gerilimler için
uygun olarak hesaplanır. Önkoşul, gerilim trafolarının kesicinin hat tarafına konulmuş olmasıdır.
Hat uçlarından birine yakın bir kısa-devre durumunda, örneğin bir mesafe koruma rölesi arızayı Z1B aşırı
menzili içerisinde görebileceği için, ilkin sağlam komşu hatlar da açabilir (Şekil 2-132, röle konumu III). Eğer
şebeke gözlü şebeke ise ve B barasında en az bir başka besleme mevcutsa, arızanın temizlenmesinden sonra
bu barada gerilim derhal görünür. 1-kutup açma için, eğer B barasında gerilimlerin simetrik oluşunu sağlayan
üçgen sargılı topraklı bir trafo bağlı ise, açık fazda geri gelen bir gerilim indüklemesi yeterlidir Bu, arıza olan hat
ile sağlam hattın ayrımının yapılabilmesine imkan verir. Şöyle ki;
B-C hattı sadece C ucundan açtığı için, açma olmayan B ucundan dönüş gerilimini alır. Böylelikle C’de açık
faz(lar)da da gerilim mevcuttur. Eğer III no’lu uçtaki röle bunu tespit ederse, derhal veya (gerilim ölçümü için
yeterli süreyi sağlayacak) kısa bir süre içerisinde (RDT) tekrar kapama yapar. Sonuçta sağlam B-C hattı kısa
sürede tekrar servise alınır.
A-B hattı her iki taraftan da açar. Dolayısıyla hatta hiçbir gerilim gözükmez ve bu sayede her iki uçtan da arızalı
hat olduğu tanılanır. Normal ölü zaman süresi uygulanır.
Şekil 2-132
Düşürülmüş ölü zaman (RDT) örneği
A, B, C
Baralar
I, II, III
Röle konumları
X
Açan kesiciler
283
Fonksiyonlar
Uyarlanır Ölü Zaman (ADT - Adaptive Dead Time)
Önceki bütün seçeneklerde, eğer gerekli ise değişik arıza tipleri ve/veya tekrar kapama çevrimleri için, her iki
hat ucunda da tanımlanmış ve eşit ölü zaman sürelerinin ayarlanmış olduğu varsayılmıştı.
Sadece bir hat ucunda (ve gerekirse değişik arıza tipleri ve/veya tekrar kapama çevrimleri için farklı) ölü
zamanlar ayarlamak ve diğer uç(lar)da da uyarlanır ölü zaman biçimlendirmek de mümkündür. Eğer gerilim
trafoları kesicinin hat tarafına konulmuşsa veya karşı hat ucuna bir kapama komutunun gönderilmesi imkanı
mevcutsa, bu yapılabilir.
Şekil 2-133 ’da gerilim ölçümü ile bir örnek görülmektedir. I no’lu uçtaki cihazın tanımlanmış ölü zamanları ile
ve II no’lu uçtaki cihazın da uyarlanır ölü zamanla çalıştığını varsayalım. Hattın, en azından A barasından, yani
tanımlanmış ölü zaman ayarlarının olduğu taraftan beslenmesi önemlidir.
Uyarlanır ölü zaman ile, II no’lu hat ucundaki otomatik tekrar kapama fonksiyonu, tekrar kapamanın gerekli olup
olmadığına ve ne zaman gerekli olduğuna bağımsız olarak karar verir ve gerekli ise tekrar kapamaya müsaade
eder. Ölçüt, I no’lu uçtan, tekrar kapamayı takiben uygulanan II no’lu uçtaki hat gerilimidir. I no’lu uçtan hatta
tekrar gerilim uygulandığı görülür görülmez II no’lu uçta tekrar kapama yapılır. Esas olarak bütün faz-faz ve faztoprak gerilimler izlenir.
Yukarıdaki örnekte, I, II ve III no’lu çıkışlar açar. I no’lu uçta, parametrelenmiş ölü zaman sonrası tekrar kapama
olur. Eğer B barasında, başka bir besleme kaynağı mevcutsa, III no’lu uçta da, düşürülmüş ölü zamanla tekrar
kapama olur (yukarıya bakın).
Eğer arıza temizlenmişse (başarılı tekrar kapama), A-B hattı A barasından kapatılır. II no’lu uçtaki cihaz bu
gerilimi tespit eder ve (gerilim ölçümü için yeterli süreyi sağlayacak) kısa bir gecikme sonrası kendi kesicisine
kapama komutu verir. Arıza temizlenmiştir.
Eğer I no’lu uçta tekrar kapama sonrası arıza temizlenmemişse (başarısız tekrar kapama), II no’lu uçta sağlam
gerilim gözükmez. Buradaki cihaz bunu tespit ettiği için tekrar kapama yapmaz.
Çoklu tekrar kapama durumunda, başarısız tekrar kapamayı takiben, başarılı bir tekrar kapama oluncaya veya
bir son açma oluncaya kadar işlemler birkaç kez tekrarlanabilir.
Şekil 2-133
A, B, C
284
Uyarlanır ölü zaman (ADT) örneği
Baralar
I, II, III
Röle konumları
X
Açan kesiciler
Fonksiyonlar
Örnekte, görüldüğü gibi uyarlanır ölü zamanın birkaç üstünlüğü söz konusudur:
• Eğer arıza kalıcı ise, II no’lu uçtaki kesici hiç tekrar kapama yapmaz ve sonuçta gereksiz yere zorlanmaz.
• III no’lu uçta seçicisiz aşırı menzil açması sonrasında, arızalı hatta birkaç tekrar kapama denemesi olmuş
olsa bile, kısa-devre, B barasından ve dolayısıyla II no’lu uçtan yalıtılmış olacağı için, artık bu uçta başka
açma ve kapama çevrimleri olmaz.
• I no’lu uçtaki cihazın gerçi aşırı menzil açma yapmasına ve çoklu tekrar kapama yapmasına müsaade
edilmiştir, ancak hat sadece bu taraftan kapatıldığı, II no’lu uçtan ise sürekli açık olacağı için gerçek bir aşırı
menzil açması yapmaz. Arıza bu hattadır ve tekrar kapama çevrimleri sadece I no’lu uçtan olmaktadır.
Uyarlanır ölü zaman, aynı zamanda düşürülmüş ölü zamanı da kapsar; çünkü kriterler aynıdır. Ayrı bir
düşürülmüş ölü zamanın ayarlanmasına gerek yoktur.
Kapama Komutunun İletimi (Uzaktan KAPAMA)
Sayısal bağlantı yolları üzerinden kapama komutunun iletilmesi sayesinde, normal ölü zamanlar sadece hattın
bir ucunda ayarlanabilir. Karşı hat ucunda (veya ikiden fazla uçlu hatlarda diğer hat uçlarında), “uyarlanır ölü
zaman (ADT)” uygulanır. İkincisi, sadece karşı/ileten uçtan alınan kapama komutuna tepki verir.
Kapama komutunun gönderildiği hat ucunda, lokal kesici kapamasının başarılı olduğundan emin olununcaya
kadar kapama komutunun iletimi geciktirilir. Bu, tekrar kapama sonrası olası bir lokal koruma başlatmalarının
beklenmesi anlamına gelir. Bu gecikme, karşı hat ucu kesicisinin gereksiz yere kapatılmasını önler, ancak bu
uçta tekrar kapama süresi biraz uzar. Bu, 1-kutup açmalar veya kararlılık problemlerinin beklenilmediği radyal
veya gözlü şebekeler için kritik değildir.
Şekil 2-134
Koruma verileri arayüzü üzerinden Tekrar Kapama Uzaktan Kapama fonksiyonu
Kapama komutu, bir sinyal iletimi tertibi ile koruma arayüzleri (sipariş seçeneği) üzerinden iletilebilir. Yani, lokal
“OTK Uzak Kapama“ ihbarı verildiğinde, bu, aynı zamanda koruma verileri arayüzü üzerinden karşı uca da
iletilir. Bu bilgi “>OTK UzakKapama“ ikili girişinin bilgisi ile VEYA geçiti ile birleştirilir ve otomatik tekrar kapama
için kullanılabilir. (Şekil 2-134)
285
Fonksiyonlar
Harici bir Otomatik Tekrar Kapama Cihazına Bağlanma
Eğer 7SA6 ’nın harici bir otomatik tekrar kapama cihazı ile birlikte çalışması gerekiyorsa, bu amaç için
kullanılacak ikili giriş ve çıkışlar göz önünde bulundurulmalıdır. Aşağıdaki giriş ve çıkışlar önerilir:
İkili girişler::
383 “>OTK kad.Etkinl“
Bu ikili girişle, harici tekrar kapama cihazı, tekrar kapama öncesi etkin olan
kısa-devre koruma fonksiyonlarının kademelerini (örneğin mesafe koruma
fonksiyonu için aşırı menzil kademesini) denetler. Eğer hiçbir aşırı menzil
kademesi kullanılmıyorsa (örneğin diferansiyel koruma veya mesafe
koruma ile karşılaştırma tertibi), bu girişe gerek duyulmaz. Ayrıca, “Tekrar
Kapama öncesi Seçicilik” paragrafına bakın.
382 “>Yalnız 1f OTK“
Harici tekrar kapama cihazı, sadece 1-kutup tekrar kapama yapmaya
programlanmış. No 383 ikili girişi üzerinden tekrar kapama öncesi
etkinleştirilmiş olan koruma fonksiyonlarının kademeleri, sadece bir fazlı
arızalarda etkindir. Çok fazlı arızalarda bu kademeler çalışmaz. Eğer hiçbir
aşırı menzil kademesi kullanılmıyorsa (örneğin diferansiyel koruma veya
mesafe koruma ile karşılaştırma tertibi), bu girişe gerek duyulmaz. Ayrıca,
“Tekrar Kapama öncesi Seçicilik” paragrafına bakın.
381 “>1f Açma Müs.“
Harici tekrar kapama cihazı, 1-kutup açmaya müsaade eder (mantık
terslemesi veya 3-kutup bağlantısı). Eğer bu giriş tanımlanmamışsa veya
atanmamışsa (matris), bütün arızalar için koruma fonksiyonları 3-kutup
açma yapar. Eğer harici tekrar kapama cihazının bu sinyal çıkışı yoksa,
ancak bunun yerine “3-kutup bağlantısı“ sinyali mevcutsa, ikili girişlerin
atanması sırasında bu dikkate alınmalıdır: Bu durumda, bu sinyal
terslenmelidir (D-etkin = gerilimsiz etkin).
İkili çıkışlar:
501 “Röle BAŞLATMA“
Koruma cihazının başlatması, genel (eğer gerekiyorsa harici tekrar kapama
cihazı ile)
512 “Röle AÇMA 1f L1“
Koruma cihazı açması, 1 kutup L1 fazı.
515 “Röle AÇMA 3faz“
Koruma cihazı açması, 3-kutup,
Faz-ayrımlı bir açma sinyali elde etmek için, ilgili 1-kutup açma komutları 3-kutup açma komutu ile bir çıkışta
birleştirilmelidir.
Şekil 2-135 ’de, bir program seçici anahtar kullanılarak bir 7SA6 ile bir harici otomatik tekrar kapama cihazı
arasında gerçekleştirilen bağlantı örneği görülmektedir.
Harici otomatik tekrar kapama cihazının özelliklerine bağlı olarak, üç 1-kutup açma çıkışlarını
(No 512, 513, 514) “1-kutup açma” çıkışına birleştirmek de mümkündür. No 515 , harici cihaza “3-kutup açma“
komutu sinyalini sağlar.
Sadece 3-kutup tekrar kapama çevrimleri için, genel başlatma (No 501, eğer harici harici tekrar kapama
cihazından gerekliyse) ve (No 511) açma sinyali, 7SA6 ’dan olacak şekilde genellikle yeterlidir
(bakınız Şekil 2-136).
286
Fonksiyonlar
Şekil 2-135
Program seçici anahtarı ile harici otomatik tekrar kapama cihazı ile bağlantı örneği, 1-/3-kutup
tekrar kapama için
Şekil 2-136
Harici otomatik tekrar kapama cihazı ile bağlantı örneği, 3-kutup tekrar kapama için
Harici bir Koruma Cihazıyla Dahili Otomatik Tekrar Kapama Cihazının Denetimi
Eğer 7SA6 dahili bir otomatik tekrar kapama fonksiyonu ile donatılmışsa, bu fonksiyon harici bir koruma cihazı
ile de denetlenebilir. Bu, örneğin 7SA6 cihazı ikinci bir hat koruması ile yedeklendiğinde veya aynı hatta ek bir
artçı koruma kullanıldığında, ikinci rölenin 7SA6’nın dahili OTK fonksiyonuyla çalışması için kullanılabilir.
Bu durumda, bu şekilde bir çalışma için sağlanan ikili giriş ve çıkışlar göz önünde tutulmalıdır. Dahili otomatik
tekrar kapamanın, harici koruma cihazının başlatmasıyla mı yoksa açma komutu ile mi denetleneceğine karar
verilmelidir (ayrıca yukarıdaki “Otomatik Tekrar Kapamanın Denetim Modu” paragrafına bakın).
287
Fonksiyonlar
Eğer otomatik tekrar kapama, Açma komutu ile denetlenecekse, aşağıdaki ikili girişlerin ve ikili çıkışların
kullanılması önerilir:
Otomatik tekrar kapama, aşağıdaki ikili girişler üzerinden başlatılır:
2711 “>OTK Başlatma“
OTK için genel başlatma (sadece tepki süresi için gerekli)
2712 “>Açma L1 OTK“
OTK için L1 fazı açma komutu,
OTK için L2 fazı açma komutu,
OTK için L3 fazı açma komutu.
Genel başlatma bilgisi, etki sürelerinin başlatılmasını belirler. Eğer otomatik tekrar kapama fonksiyonu
başlatma ile yayılan/ardışık arızaları tespit edecekse, yine bu sinyal gereklidir. Diğer durumlar için, bu giriş
bilgisi gereksizdir.
Açma komutu, 1-kutup veya 3-kutup tekrar kapama çevrimleri için ölü zamanların hangisinin etkinleştirileceğine
veya 3-kutup açma durumunda tekrar kapamanın bloklanıp bloklanmayacağına (ayarlanan ölü zamanlara bağlı
olarak) karar verir.
Şekil 2-137 ’te, 7SA6 ’nın dahili otomatik tekrar kapama fonksiyonu ile bir harici koruma cihazı arasındaki
bağlantı görülmektedir. Şekilde, 1-kutup çevrimler için bağlantı örneği verilmiştir.
Harici korumanın 3-kutup kuplajını gerçekleştirmek için ve eğer gerekliyse tekrar kapama öncesi hızlandırılmış
kademelere müsaade edilmesi için aşağıdaki çıkış fonksiyonları uygundur:
2864 “OTK 1f Aç. Müs.“
Dahili otomatik tekrar kapama fonksiyonu 1-kutup tekrar kapama çevrimi
için hazır, yani 1-kutup açmaya müsaade eder (3-kutup kuplajın mantıksal
terslenmişi).
2889 “OTK1.çevr.KSür.“
Dahili otomatik tekrar kapama fonksiyonu ilk tekrar kapama çevrimi için
hazır, yani harici koruma cihazının tekrar kapama kademesine müsaade
eder, diğer çevrimler için bunlara karşılık olan çıkışlar kullanılabilir. Eğer
harici korumanın bir aşırı menzil kademesine gerek yoksa (örneğin
diferansiyel koruma veya mesafe koruma ile karşılaştırma modu), bu çıkış
ihmal edilebilir.
2820 “OTK Program1faz“
Dahili otomatik tekrar kapama fonksiyonu 1-kutup tekrar kapama
programlanmış, yani sadece 1-kutup açma sonrası tekrar kapama yapar.
Eğer bir aşırı menzil kademesine gerek yoksa (örneğin diferansiyel koruma
veya mesafe koruma ile karşılaştırma modu), bu çıkış ihmal edilebilir.
Dahili otomatik tekrar kapama fonksiyonu için, faz ayrımlı açma komutlarının yerine 1-kutup ve 3-kutup açma
komutlarını kullanmak da mümkündür. Bunun için harici koruma cihazının ayrı kontak çıkışlarına gerek duyulur.
Bu durumda 7SA6 ’nın aşağıdaki ikili girişleri kullanılır:
2711 “>OTK Başlatma“
Dahili otomatik tekrar kapama fonksiyonu için genel başlatma (sadece tepki
süresi için gerekli)
2715 “>Açma 1f, OTK“
Dahili otomatik tekrar kapama fonksiyonu için 1-kutup açma komutu,
2716 “>Açma 3f, OTK“
Dahili otomatik tekrar kapama fonksiyonu için 3-kutup açma komutu
Eğer sadece 3-kutup tekrar kapama çevrimleri gerçekleştirilecekse; açma sinyali için sadece “>Açma 3f,
OTK“ (No 2716) ikili girişinin atanması yeterlidir. Şekil 2-138 ’de, bir örnek görülmektedir. Harici koruma
cihazının herhangi bir aşırı menzil kademesi, yeniden “OTK1.çevr.KSür.“ (No 2889) ikili çıkışı ile ve eğer
uygulanıyorsa, diğer çevrimlerde ilgili çıkışlarla etkinleştirilir.
288
Fonksiyonlar
Şekil 2-137
Harici koruma cihazı ile 1-/3-kutup tekrar kapama için bağlantı örneği, OTK denetim modu =
AÇMA ile
Şekil 2-138
Harici koruma cihazı ile 3-kutup tekrar kapama için bağlantı örneği, OTK denetim modu =
AÇMA ile
Ancak, eğer otomatik tekrar kapama fonksiyonu başlatma ile denetlenecekse (sadece 3-kutup başlatma için
mümkün: 110 no’lu 1faz Açma = Yalnız 3faz), farklı arıza tipleri arasında bir ayrım yapılacaksa, harici
koruma cihazının faz seçmeli başlatma sinyalleri bağlanmalıdır. Genel açma komutu, o zaman açma için
yeterlidir (No 2746). Şekil 2-139 ’da bir bağlantı örneği görülmektedir.
289
Fonksiyonlar
Şekil 2-139
290
Başlatmaya bağlı ölü zaman için harici koruma cihazı ile bağlantı örneği, OTK denetim modu
= BAŞLATMA ile
Fonksiyonlar
İki Otomatik Tekrar Kapama Cihazı ile 2 Koruma Rölesi
Eğer bir hatta –birbirlerini yedekleyen- iki koruma cihazı kullanılmışsa ve her bir korumada kendi otomatik
tekrar kapama fonksiyonu ile çalışacaksa, bu iki tertip arasında belli bir sinyal alışverişinin olması gerekir. Şekil
2-140 ’deki bağlantı örneğinde, gerekli bağlantılar gösterilmiştir.
Eğer kesicinin her bir kutbunun yardımcı kontakları da bağlı ise, birden fazla kesici kutbu açtığında 7SA6
tarafından bir 3-faz açma bağlantısı güvenilir şekilde temin edilir. Bu, cebri üç kutup açmanın etkinleştirilmesine
gerek duyar (Bölüm 2.14.2 ’de “Cebri 3-Kutup Açma“ paragrafına bakın). Dolayısıyla, bu koşullar sağlanmışsa,
bir harici otomatik 3-kutup açma bağlantısına gerek kalmaz. Ancak; bütün koşullarda
2-kutup açma bunun dışındadır.
Şekil 2-140
İki otomatik tekrar kapama fonksiyonu ile iki koruma cihazı için bağlantı örneği
BI
İkili giriş
M
Sinyal çıkışı
K
Komutlar
*
OTK ile çalışan bütün koruma fonksiyonları için.
)
291
Fonksiyonlar
2.14.2
Ayar Notları
Genel
Eğer 7SA6 ’nın uygulandığı fiderde tekrar kapamanın kullanılmasına gerek yoksa (örneğin kablolar, trafolar,
motorlar ve benzeri), cihazın yapılandırılması sırasında otomatik tekrar kapama fonksiyonu engellenmelidir
(Adres 133, bakınız Bölüm 2.1.1.2). Otomatik tekrar kapama fonksiyonu, bu durumda tamamen etkisiz kılınır,
yani 7SA6 tarafından işlenmez. Tekrar kapama fonksiyonuna ilişkin hiçbir sinyal üretilmez ve otomatik tekrar
kapama için girişler bir anlam ifade etmez. Otomatik tekrar kapama fonksiyonuna ait hiçbir parametreye
erişilmez ve zaten bir önemi de yoktur.
Diğer taraftan, eğer otomatik tekrar kapama kullanılacaksa, cihazın fonksiyonlarının yapılandırılması sırasında
(Bölüm 2.1.1.2), 133 no’lu adres OTK otomatik tekrar kapamanın tipi ve 134 no’lu OTK kntrl modu adresinde
de otomatik tekrar kapama denetim modu seçilmelidir.
7SA6 ’da dahili otomatik tekrar kapama fonksiyonu ile 8’e kadar tekrar kapama denemesine/girişimine
müsaade edilir. 3401 ’den 3441 ’e kadar adresler bütün tekrar kapama çevrimleri için ortaktır. Her bir çevrime
ilişkin ayarlar 3450 no’lu adresten itibaren başlar. İlk dört tekrar kapama çevrimi için farklı parametreler
ayarlamak mümkündür. Dördüncü çevrim parametreleri, beşinci ve sonraki çevrimlere de uygulanır.
Otomatik tekrar kapama fonksiyonu, 3401 no’lu OTK adresinde devreye alınabilir ON veya devreden çıkarılabilir
OFF.
Bir kısa-devre arızasında, açma sonrasında otomatik tekrar kapamanın olması için bir önkoşul, otomatik tekrar
kapama başlatıldığında (yani ilk açma komutu verildiği an) kesicinin en az bir AÇMA-KAPAMA-AÇMA çevrimi
için hazır olmasıdır. Kesicinin hazır olması, “>Ke1 Hazır“ (No 371) ikili girişi üzerinden cihaza bildirilir. Eğer
kesicinin bu şekilde bir sinyal kontağı mevcut değilse, bu durumda otomatik tekrar kapamanın mümkün
olabilmesi için 3402 no’lu adresi Ke? 1.AÇMA = HAYIR önayarında bırakın. Eğer kesici sorgulaması
mümkünse, ayarı Ke? 1.AÇMA = EVET olarak değiştirin.
Ayrıca, kesicinin hazır durum sorgulaması, her bir çevrim öncesinde de yapılabilir. Bu, ayrı ayrı tekrar kapama
çevrimlere ilişkin ayarlar yapılırken ayarlanır (aşağıya bakınız).
Kesicinin hazır durum denetimi ölü zamanlar sırasında da yapılabilir. Bunun için, 3409 no’lu KE ZM. AŞIMI
adresinde bir kesici izleme zamanı ayarlanabilir. İzleme süresi, bir AÇMA-KAPAMA-AÇMA çevrimi sonrası
kesicinin toparlanma (kesici yayının kurulması, hava basıncının normal anma değerine ulaşması) süresinden
biraz yüksek ayarlanır. Eğer bu süre dolduğunda kesici yine hazır değilse, bir tekrar kapama olmaz, otomatik
tekrar kapama dinamik olarak kilitlenir.
Kesicinin hazır olmasının beklenmesi, ölü zaman süresinin uzamasına yol açabilir. Bir senkronlama
denetiminin sorgulanması da (eğer kullanılıyorsa), yine tekrar kapamanın gecikmesine sebep olabilir.
Denetimsiz süre uzatımının önlenmesi için, bu durumlarda 3411 no’lu T-ÖLÜ HARİCİ adresi altında
maksimum ölü zaman süre uzatımını ayarlamak da mümkündür. Eğer ∞ ayarı yapılmışsa, bu süre uzatımı
sınırsız olacaktır. Bu ayar, ancak DIGSI’nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir. 3-kutup açma sonrası, daha
uzun ölü zamanlara, kararlılık problemleri ortaya çıkmayacaksa veya tekrar kapamadan önce bir
senkronizasyon denetimi olacaksa ancak o zaman müsaade edilebileceğini unutmayın.
Kilitleme süresi, Zm. TUTUCULUĞU (Adres 3403), bir başarılı tekrar kapama girişimi sonrası otomatik tekrar
kapama normale dönmeden önce geçmesi gereken süre olarak tanımlanır. Bu süre içerisinde bir koruma
fonksiyonun tekrar açma başlatması, çoklu tekrar kapama çevrimlerinde diğer tekrar kapama çevrimini başlatır,
eğer başka bir tekrar kapamaya müsaade edilmemişse, son tekrar kapama başarısız olarak değerlendirilir.
Dolayısıyla toparlanma/kilitleme süresi, otomatik tekrar kapama fonksiyonunu başlatabilecek bir koruma
fonksiyonun en uzun tepki süresinden daha uzun süreye ayarlanmalıdır. OTK’nın ASP-Modunda işletilmesi
durumunda, kilitleme süresinin parametreleme ile 0 s olarak devre dışı bırakılması mümkün olur.
Genellikle birkaç saniye yeterlidir. Sık sık yıldırımların olduğu bölgelerde, yıldırımların art arda düşmesi veya
gerilim atlamaları yüzünden fiderin nihai açmasını önlemek için daha kısa kilitleme sürelerine gerek duyulabilir.
Eğer çoklu tekrar kapamalar sırasında (örneğin yardımcı kontaklarının veya kesici hazır durum bilgisinin
olmaması sebebiyle) kesiciyi izleme imkanı yoksa (yukarıya bakın), daha uzun kilitleme süresi seçilmelidir. Bu
durumda; kilitleme süresi, kesicinin toparlanma süresinden daha uzun olmalıdır.
292
Fonksiyonlar
Kesicinin Elle-Kapama-Tespitini takiben kilitleme süresi T-BLK E/K (Adres 3404) , kesicinin güvenilir olarak
açmasını ve kapamasını garanti etmelidir (0,5 s - 1 s arası). Eğer kesicinin kapatılmasının tespiti sonrası, bu
süre içerisinde bir koruma fonksiyonu başlatma almışsa, bir tekrar kapama olmaz ve nihai 3-kutup açma
komutu verilir. İstenirse 3404 no’lu adres 0 ’a ayarlanabilir.
Yayılan arızaların işlenmesi için seçenekler, Altbölüm 2.14 ’de “Yayılan Arızaların İşlenmesi“ paragrafında
açıklanmıştı. Uyarlanır ölü zaman uygulanan hat uçlarında (Adres 133 OTK = ADT), yayılan arızaların işlenmesi
gereksizdir. Bu durumda, 3406 ve 3407 no’lu adreslere erişilemez.
Yayılan arızaların tespiti, 3406 no’lu YAY. AR. TANIMA adresinda tanımlanabilir. YAY. AR. TANIMA
BAŞLATMA ile ayarı ile, ölü zaman sırasında bir koruma fonksiyonun her bir başlatması bir yayılan arıza
olarak işlenir. YAY. AR. TANIMA AÇMA ile ayarı ile ölü zaman süresi içerisindeki bir arıza, ancak bir koruma
fonksiyonu ile bir Açma komutu verilmişse, bir yayılan arıza olarak değerlendirilir. Bu, aynı zamanda bir ikili
giriş üzerinden harici olarak verilen veya korunan teçhizatın karşı ucundan iletilen açma komutlarını da kapsar.
Eğer otomatik tekrar kapama fonksiyonu harici bir koruma cihazından denetleniyorsa, başlatma ile yayılan
arızaların tespiti için, harici cihazın bir başlatma sinyalinin 7SA6 ’ya da bağlanmış olması gerekir. Aksi takdirde,
BAŞLATMA ile ayarı yapılmış olsa ile, yayılan arızalar, ancak harici açma komutu ile tespit edilebilir.
Yayılan arızalara karşılık tepki, 3407 no’lu adreste seçilebilir. YAY. ARIZA MODU OTK yi durdurur ayarı
ile, bir yayılan arızanın tespit edilmesinden sonra tekrar kapama olmaz. Bu, sadece 1-kutup tekrar kapama
yapılması gerektiğinde veya sonraki üçkutup ölü zamanı yüzünden kararlılık problemlerinin çıkması
beklenildiğinde her zaman yarar sağlar. Eğer yayılan arıza açması ile bir 3-kutup tekrar kapama çevrimi
başlatılacaksa YAY. ARIZA MODU = 3faz OTK Baş. ayarı seçilir. Bu durumda, yayılan arıza yüzünden
3-kutup açma komutu ile ayrı bir ayarlanabilir 3-kutup ölü zamanı başlatılır. Bu, sadece 3-kutup tekrar
kapamaya da müsaade edilmişse yararlıdır.
3408 no’lu T-Baş. İZLEME adresi, bir açma komutu sonrası kesicinin tepkisini izler. Eğer kesici (açma
komutunun başlangıcından itibaren) bu süre içerisinde açma yapmamışsa, otomatik tekrar kapama dinamik
olarak kilitlenir. Kesici açması için ölçüt, kesici yardımcı kontağının konumu veya açma komutunun
kaybolmasıdır. Eğer fiderde (dahili veya harici) kesici arıza koruma kullanılıyorsa, kesici arızası durumda tekrar
kapama meydana gelmemesi için, bu süre kesici arıza korumanın gecikme zamanından daha kısa
ayarlanmalıdır.
Not
Eğer kesici arıza korumasının bir 1-faz AÇMA Yinelemesi yapılması isteniyorsa, 3408 no’lu T-Baş. İZLEME
parametresinin ayarlanmış zamanı, 3903 1f-Ynd parametresi için ayarlanmış zamandan daha
uzun olmalıdır. Aç (T1).
Eğer açma komutunun önceden 3-faz bağlantısı olmadan (OTK veya K/A üzerinden) kesici arıza koruması
üzerinden baranın başlatılmasının mümkün olması isteniyorsa, ayarlanmış olan zaman 3408 T-Baş.
IZLEME parametresinin ayarlanmış zamanı da, 3906 T2 için parametrelenmiş olan zamandan daha uzun
olmalıdır. Bu durumda, OTK kesici arıza korumasının K/A bir sinyali üzerinden kesilmelidir. Böylece OTK’nın
bara açmasından sonra tekrar kapanması önlenir. 1494 “KAK T2-A (bara)“ sinyalinin OTK girişi ile 2703
“>OTK BLK“ CFC kullanılarak bağlanması mantıklıdır.
Eğer tekrar kapama komutu karşı uca iletiliyorsa, iletim, 3410 no’lu T Uzak Kapama adresinde geciktirilir. Bu
süre, ancak karşı uç taki cihaz uyarlanır ölü zamanı ile çalışıyorsa mümkündür (Adres 133 , OTK = ADT karşı
uçta). Aksi takdirde bu parametre anlamsızdır. Bu gecikme, bir tarafta tekrar kapama başarısız olduğunda karşı
uç kesicisinin gereksiz yere kapatılmasını önlediği için yararlıdır. Ancak, karşı uç kesicisinin kapatılması biraz
geciktirilmiş olur. Hattın her iki ucundaki kesiciler kapatılmadan hattan enerji iletiminin mümkün olamayacağını
unutmayın. Dolayısıyla; şebeke kararlılığı açısından, bu gecikme de ölü zamana eklenmelidir.
293
Fonksiyonlar
Otomatik Tekrar Kapamanın Yapılandırma
Bu yapılandırma, otomatik tekrar kapama ile cihazın koruma ve ek fonksiyonları arasındaki etkileşimi
ilgilendirir. Otomatik tekrar kapamayı başlatacak ve başlatmayacak cihaz fonksiyonlarının seçimi burada
yapılır.
Adres 3420
MK ile OTK, yani mesafe koruma ile
Adres 3421
AÜK AA ile OTK, yani yüksek-akım arıza-üzerine-kapama hızlı açması ile
Adres 3422
ZB Ile OTK, yani zayıf-besleme açma ile
Adres 3423
T/A-AA ile OTK, yani toprak arıza koruma ile
Adres 3424
DKA ile OTK, yani doğrudan uzaktan açtırma ile
Adres 3425
ArtçıAA ile OTK, yani artçı zamanlı aşırı akım koruma ile
Otomatik tekrar kapamayı başlatacak olan fonksiyonlar için, ilgili adres EVET olarak ve diğerleri de HAYIR
olarak ayarlanır. Diğer fonksiyonlar (aşırı yük koruma, frekans koruma, kesici arıza koruma vb.) için tekrar
kapama anlamsız olduğundan, bunlar otomatik tekrar kapamayı başlatamaz.
Cebri 3-kutup Açma
Eğer bir 3-kutup açma başlatılmaksızın, 1-kutup tekrar kapama çevriminin ölü zamanı sırasında tekrar kapama
bloklaması meydana gelirse, kesicinin bir kutbu açık kalacaktır. 3430 no’lu OTK AÇMA 3faz adresi ile, cihazın
açma mantığının, (kesici kutuplarının faz uyuşmazlığını önlemek için) bu durumda bir 3-kutup açma komutu
vermesini belirlemek mümkündür. Eğer kesici 1-kutup açma yapabiliyorsa ve faz uyuşmazlığı koruması da
yoksa, bu adresi EVET, olarak ayarlayın. 1-kutup açmayı takiben, tekrar kapama kilitlenir kilitlenmez veya kesici
yardımcı kontakları kabul edilemez kesici durumunu rapor eder etmez cihazın 3-kutup cebri açması derhal
başlatılır (ayrıca Altbölüm 2.14 ’te “Kesici Yardımcı Kontaklarının İşlenmesi“ paragrafına bakın). Cebri 3-kutup
açma fonksiyonu ile, cihaz, kesicinin faz uyuşmazlığı denetiminin çalışmasından önce kapalı kesici kutbunu
açtırır. Dolayısıyla, kesicinin faz uyuşmazlığı koruması mevcut olduğunda bile, cebri üç kutup açmanın devreye
alınması önerilir. Yalnızca 3-kutup çevrimlerine müsaade edildiğinde, cebri üç kutup açma etkinleştirilir, ancak
ikili bir giriş üzerinden harici olarak 1-kutup açma bildirilir.
Eğer kesicinin sadece 3-kutup kumandası mümkün ise, cebri 3-kutup açma gereksizdir.
Ölü Hat Denetimi / Düşürülmüş Ölü Zaman
3431 no’lu adreste, ölü hat denetimi veya düşürülmüş ölü zaman fonksiyonu etkinleştirilebilir. Bunlardan
sadece biri kullanılabilir, çünkü iki seçenek birbiriyle çelişkili/tutarsızdır. Bu fonksiyon için bir önkoşul, gerilim
trafolarının kesicinin hat tarafına konulmuş olmasıdır. Eğer durum böyle değilse veya iki fonksiyondan hiç birisi
de kullanılmayacaksa, ÖHK / AÖZ = YOK olarak ayarlanır. Eğer uyarlanır ölü zaman kullanılacaksa (aşağıya
bakın), uyarlanır ölü zaman, düşürülmüş ölü zamanın özelliklerini beraberinde getirdiği için, burada bahsedilen
parametreler atlanır.
ÖHK / AÖZ = DLC , hat geriliminin ölü hat denetiminin kullanılacağı anlamına gelir. Bu, eğer önceden hattın
gerilimsiz olduğu biliniyorsa bir tekrar kapamaya müsaade eder. Bunun için, 3441 no’lu U-ölü< adresinde,
burada girilen gerilim değerinin altındaki gerilimler için hattın gerilimsiz (açık) kabul edileceği faz-toprak gerilim
sınırı ayarlanır. Ayar, sekonder Volt olarak uygulanır. Bu değer, DIGSI çalışan bir PC ile parametreleme
yapılıyorsa, doğrudan bir primer değer olarak girilebilir. 3438 no’lu T U-kararlı adresi, gerilim-yok
durumunu tespit etmek için kullanılan ölçme süresini belirler. Burada 3440 no’lu adres kullanılmaz.
ÖHK / AÖZ = RDT , düşürülmüş ölü zamanın kullanılacağı anlamına gelir. Bu, Bölüm 2.14 ’te “Düşürülmüş Ölü
Zaman (RDT)“ paragrafında ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Bu durumda, 3440 no’lu U-live> adresinde, burada
girilen gerilim değerinin üzerindeki gerilimler için hattın arızasız/sağlam kabul edileceği faz-toprak gerilim sınırı
ayarlanır. Ayar, beklenen en küçük işletme geriliminden daha küçük olmalıdır. Ayar, sekonder Volt olarak
uygulanır. Bu değer, DIGSI çalışan bir PC ile parametreleme yapılıyorsa, doğrudan bir primer değer olarak
girilebilir. 3438 no’lu T U-kararlı adresi, geri gelen gerilimle hattın arızasız olduğunu tespit etmek için
kullanılan ölçme süresini belirler. Hattın enerjilenmesinin sebep olacağı geçici salınımlardan daha uzun bir
süreye ayarlanmalıdır. Burada 3441 no’lu adres kullanılmaz.
294
Fonksiyonlar
Uyarlanır Ölü Zaman (ADT - Adaptive Dead Time)
Uyarlanır ölü zamanla çalışıyorken, bir hat ucunun tanımlanmış ölü zamanla çalışması ve bunun da beslemeye
sahip uç olması önceden sağlanmalıdır. Diğer uç (veya çok-dallı hatlarda diğer uçlar), uyarlanır ölü zamanla
çalışabilir. Gerilim trafolarının kesicinin hat tarafında olması önemlidir. Bu fonksiyon hakkında ayrıntılı bilgi,
Bölüm 2.14 ’te “Uyarlanır Ölü Zaman (ADT) ve Kapama Komutunun İletimi (Uzaktan KAPAMA)“ paragrafında
bulunabilir.
Tanımlanmış ölü zamanlara sahip hat ucu için, istenilen tekrar kapama çevrimi sayısı, koruma fonksiyonlarının
yapılandırılması sırasında (Bölüm 2.1.1) 133 no’lu OTK adresinde ayarlanır. Uyarlanır ölü zamanla çalışan
cihazlar için, koruma fonksiyonlarının biçimlendirilmesi sırasında 133 no’lu adres OTK = ADT olarak
ayarlanmalıdır. Bu durumda, sadece aşağıda açıklanan parametreler sorgulanır. Tekrar kapama çevrimleri için
bir ayar yapılmaz. Uyarlanır ölü zaman, düşürülmüş ölü zamanın fonksiyonelliğini beraberinde getirir.
Uyarlanır ölü zaman, gerilim-denetimli veya Uzaktan-KAPAMA-denetimli olabilir. Aynı anda her ikisi de
mümkündür. İlk durumda, karşı uçta tekrar kapama tespit edilir edilmez, yani gerilim gelir gelmez tekrar kapama
olur. Bu amaçla, cihaz, kesicinin hat tarafına konulmuş gerilim trafolarına bağlanmalıdır. Uzaktan-kapama
durumda, cihaz, bir tekrar kapama vermeden önce karşıdan kapama komutunun gelmesini bekler.
Tepki süresi T-Aksiyon UÖZ (Adres 3433) , otomatik tekrar kapamayı başlatabilen herhangi bir koruma
fonksiyonunun başlatması (arıza tespiti) ile başlar. Bu süre içerisinde bir açma komutu olmalıdır. Eğer tepki
süresi dolana kadar bir açma komutu alınamamışsa, tekrar kapama yapılmaz. Koruma fonksiyonlarının
biçimlendirilmesine bağlı olarak (Bölüm 2.1.1.2 ’ye bakınız), tepki süresi atlanabilir. Bu, özellikle, başlatma
veren bir koruma fonksiyonu, bir başlatma sinyaline sahip değilse uygulanır.
Ölü zamanlar, tanımlanmış ölü zamanlara sahip hat ucundaki cihazın tekrar kapama komutu tarafından
belirlenir. Bu tekrar kapama komutunun gözükmediği durumlarda, örneğin tekrar kapama bu sırada
kilitlenmişse, lokal cihazın hazır olma durumu bir süre sonra normal durumuna dönmelidir. Bu, maksimum
bekleme süresi T-MAKS UÖZ (Adres 3434) sonrası olur. Bu süre, karşı ucun son tekrar kapama çevrimini de
kapsayacak kadar uzun olmalıdır. Bir çevrimli tekrar kapama durumunda, maksimum ölü zaman + diğer cihazın
toparlanma/kilitleme süresinin toplamı yeterlidir. Çoklu tekrar kapamalarda, en olumsuz durum, diğer hat
ucunun en son tekrar kapama çevriminde başarılı olmasıdır. Bu durumda bütün çevrimlerin süresi dikkate
alınmalıdır. Gerçek hesaplama yapmak zorunluluğundan kurtulmak için, bütün ölü zamanların toplamının,
bütün koruma çalışma sürelerinin toplamının ve bir toparlanma süresinin kullanılması mümkündür.
3435 no’lu UÖZ 1f İzin Ver adresinde, (1-kutup açmanın mümkün olması koşuluyla) 1-kutup açmaya
müsaade edilip edilmeyeceği belirlenebilir. Eğer HAYIR olarak ayarlanmışsa, koruma, bütün arıza tipleri için
3-kutup açma yapar. Eğer EVET seçilmişse, tekrar kapamayı başlatan koruma fonksiyonlarının olası açma
durumları belirleyicidir. Kilitleme süresi 0 s’ye eşit olmayan şekilde ayarlandıysa ve 1-kutup açma müsaadeli
ise, bunun için kilitleme süresi uzunluğu geri alınır. Yani, kilitleme süresi dahilindeki her arıza 3-kutup açılır.
3403 no’lu T-TOPARLANMA adresi kilitleme süresini devre dışı bırakan ASP-Modunda mümkündür. Bu ayrıca
başarısız bir tekrar kapamadan sonra ASP-çevrimini kendi ayarlarıyla ve müsaadeleriyle yeniden başlatmaya
hizmet eder. Eğer kilitleme süresi etkinleştirilirse, böylece 1-kutup müsaadesi 3435 no’lu adres ve kilitleme
süresinin uzunluğu için koruma müsaadesi geri alınır.
3436 no’lu UÖZ Kes? KAPAMA adresinde, bir uyarlanır ölü zaman sonrası tekrar kapamadan önce kesici hazır
durumunun sorgulanıp sorgulanmayacağı belirlenebilir. EVET ayarı ile, ölü zaman dolduğunda, eğer kesici bir
KAPAMA-AÇMA çevrimi için hazır değilse ölü zaman süresi uzatılabilir. Mümkün olan maksimum süre uzatımı,
kesici izleme süresidir. Bu süre, bütün tekrar kapama çevrimleri için geçerli olmak üzere 3409 no’lu adreste
ayarlanır (yukarıya bakın). Kesici izlemesi hakkında ayrıntılar, Bölüm 2.14’teki fonksiyon
tanımlamalarında,“Kesici Hazır Durumunun Sorgulanması” paragrafında bulunabilir.
Eğer 3-kutup tekrar kapama çevrimi sırasında şebekede kararlılık tehlikesi problemleri baş gösterirse, 3437
no’lu UÖZ Senk.İstemi adresi EVET olarak ayarlanır. Bu durumda, 3-kutup açmadan sonra tekrar kapama
öncesi, bara ve hat gerilimleri karşılaştırılarak yeterli senkronizasyonun olup olmadığı belirlenir. Bu, dahili
senkronizasyon ve gerilim denetimi fonksiyonunun mevcut olması veya senkronizasyon denetimi için harici bir
cihazın kullanılması koşuluyla uygulanabilir. Eğer sadece 1-kutup tekrar kapama çevrimleri uygulanıyorsa veya
3-kutup ölü zamanı sırasında kararlılık problemleri beklenmiyorsa (örneğin radyal hatlarda veya çok gözlü
şebekelerde), 3437 no’lu adresi HAYIR olarak ayarlanır.
295
Fonksiyonlar
3438 ve 3440 no’lu adresler, ancak gerilim-denetimli uyarlanır ölü zaman kullanıldığında önemlidir. Bu
durumda, 3440 no’lu U-live> adresinde, burada girilen gerilim değerinin üzerindeki gerilimler için hattın
arızasız/sağlam kabul edileceği faz-toprak gerilim sınırı ayarlanır. Ayar, beklenen en küçük işletme geriliminden
daha küçük olmalıdır. Ayar, sekonder Volt olarak uygulanır. Bu değer, DIGSI çalışan bir PC ile parametreleme
yapılıyorsa, doğrudan bir primer değer olarak girilebilir. 3438 no’lu T U-kararlı adresi, geri gelen gerilimle
hattın arızasız olduğunu tespit etmek için kullanılan ölçme süresini belirler. Hattın enerjilenmesinin sebep
olacağı geçici salınımlardan daha uzun bir süreye ayarlanmalıdır.
1. Tekrar Kapama Çevrimi
Eğer ayarlanır ölü zamanlı bir hatta çalışılıyorsa, bağımsız tekrar kapama çevrimleri için diğer parametreleri
ayarlamaya gerek yoktur. Ayrı ayrı çevrimlere atanmış olan bütün parametreler, bu durumda gereksizdir ve
dolayısıyla erişilemez.
3450 no’lu 1.OTK: BAŞ. adresi, ancak otomatik tekrar kapamanın çalışma modu tepki süresi ile
biçimlendirilmişse, yani koruma fonksiyonlarının biçimlendirilmesi sırasında (bakınız Bölüm 2.1.1.2) 134 no’lu
adres OTK kntrl modu = Taksiyonlu Baş. veya Taksiyonlu Açma olarak ayarlanmışsa kullanılabilir
(ilk ayar sadece 3-kutup açmaya uygulanır). Bu adres, otomatik tekrar kapamanın mutlaka ilk çevrimle
başlatılmasının gerekip gerekmeyeceğini belirler. Bu adres, esas olarak tekrar kapama çevrimlerinin
parametrelerinin yeknesaklığı hatırına konulmuştur ve ilk çevrim için her zaman EVET olarak ayarlanmalıdır.
Eğer birkaç çevrim gerçekleştirilecekse, çevrimlerin geçerliliğini denetlemek için, bu parametre ( OTK kntrl
modu = BAŞ. ...da) ve farklı tepki süreleri ayarlanabilir. Bölüm 2.14 ’de “Tepki Süreleri“ paragrafında gerekli
bilgiler ve açıklayıcı örnekler verilmiştir.
Tepki süresi 1.OTK: T-AKS (Adres 3451) , otomatik tekrar kapamayı başlatabilen herhangi bir koruma
fonksiyonunun başlatması (arıza tespiti) ile başlar. Bu süre içerisinde bir açma komutu olmalıdır. Eğer tepki
süresi dolana kadar bir açma komutu alınamamışsa, tekrar kapama yapılmaz. Koruma fonksiyonlarının
biçimlendirilmesine bağlı olarak tepki süresi atlanabilir. Bu, özellikle, başlatma veren bir koruma fonksiyonu, bir
başlatma sinyaline sahip değilse uygulanır
Otomatik tekrar kapamanın çalışma modunun biçimlendirilmesine bağlı olarak (Adres 134 OTK kntrl modu),
sadece 3456 ve 3457 no’lu adresler (eğer OTK kntrl modu = AÇMA ... seçilmişse) veya sadece 3453 3455 adresleri (eğer OTK kntrl modu = BAŞ. ...seçilmişse) mevcuttur.
OTK kntrl modu = AÇMA ile ... seçilmişse, 1-kutup ve 3-kutup tekrar kapama çevrimleri için farklı ölü
zamanlar ayarlanabilir. 1-kutup veya 3-kutup açmanın hangisinin olacağı, yalnızca tekrar kapamayı başlatan
koruma fonksiyonlarına bağlıdır. 1-kutup açma, şüphesiz ancak cihaz ve ilgili koruma fonksiyonu 1-kutup açma
yapabiliyorsa mümkündür:
Tablo 2-18
OTK kntrl modu = AÇMA ile ...
3456 1.OTK Tölü1Açma
1-kutup açma sonrası ölü zaman
Eğer sadece 1-kutup tekrar kapama çevrimleri isteniyorsa, 3-kutup için ölü zaman ∞’a ayarlanır. Eğer sadece
3-kutup tekrar kapama çevrimleri isteniyorsa, 1-kutup için ölü zaman ∞’a ayarlanır. Koruma, o zaman her arıza
tipi için 3-kutup açma yapar.
1-kutup açma sonrası ölü zaman (eğer ayarlı ise) 1.OTK Tölü1Açma (Adres 3456) , tekrar kapamanın
başarılı olacak şekilde kısa-devre arkının sönmesi ve ortamın de-iyonize olarak dielektrik dayanımını tekrar
kazanması için yeterince uzun seçilmelidir. Daha uzun bir hat, iletkenin yayılı kapasitansının şarjı yüzünden
daha uzun bir ölü zaman süresi demektir. Tipik değerler 0,9 s - 1,5 s’ dir.
3-kutup açma sonrası ölü zaman (Adres 3457 1.OTK Tölü3Açma) için, şebekenin kararlılığı önemli etkendir.
Enerjisiz hatlar, senkronlama kuvvetleri geliştirmedikleri için, ancak kısa ölü zamanlara müsaade eder. Olağan
değerler 0,3 s - 0,6 s’dir. Eğer cihaz bir senkronizasyon denetimi ile donatılmışsa (Bölüm 2.15’e bakın ) veya
çalışıyorsa belli koşullar altında daha uzun ölü zamanlara müsaade edilebilir. Radyal şebekelerde, daha uzun
ölü zamanlar mümkündür.
296
Fonksiyonlar
OTK kntrl modu = BAŞ. ... için, tekrar kapamayı başlatan koruma fonksiyonlarının başlatma (arıza
tespiti) tipine bağlı ölü zamanlar ayarlamak mümkündür.
Tablo 2-19
OTK kntrl modu = BAŞ. ...
3453 1.OTK Tölü1fAr.
1-faz başlatma sonrası ölü zaman
Eğer ölü zamanın her arıza tipi için aynı olması gerekiyorsa, üç parametreyi de aynı ayarlayın. Bu ayarların,
ancak farklı başlatmalar için farklı ölü zamanlara sebep olacağına dikkat edin. Açma, sadece 3-kutup olabilir.
Yayılan arızaların temizlenmesi sonrası (bakınız yukarıda “Genel“) 3407 no’lu adreste YAY. ARIZA MODU
3faz OTK Baş. ayarı ile, 3-kutup ölü zaman için ayrı bir ölü zaman 1.OTK: Tölü Yay (Adres 3458) ayarı
mümkündür. Burada kararlılık durumu da belirleyicidir. Normalde, ayar kısıtlamaları, 3457 no’lu 1.OTK
Tölü3Açma adresi ile aynıdır.
3459 no’lu 1.OTK: Ke? KA adresinde, ilk tekrar kapama öncesi kesicinin sorgulanıp sorgulanmayacağı
belirlenir. EVET ayarı ile, ölü zaman dolduğunda, eğer kesici bir KAPAMA-AÇMA çevrimi için hazır değilse ölü
zaman süresi uzatılabilir. Mümkün olan maksimum süre uzatımı, kesici izleme süresidir. Bu süre, bütün tekrar
kapama çevrimleri için geçerli olmak üzere 3409 no’lu KE ZM. AŞIMI adresi altında ayarlanır (yukarıya
bakın). Kesici izlemesi hakkında ayrıntılar, Bölüm 2.14’teki fonksiyon tanımlamalarında, “Kesici Hazır
Durumunun Sorgulanması” paragrafında bulunabilir.
Eğer 3-kutup tekrar kapama çevrimi sırasında şebekede kararlılık tehlikesi problemleri baş gösterirse, 3460
no’lu 1.OTK Senk.İst. adresi EVET olarak ayarlanır. Bu durumda, 3-kutup açmadan sonra tekrar kapama
öncesi, bara ve hat gerilimleri karşılaştırılarak yeterli senkronizasyonun olup olmadığı belirlenir. Bu, dahili
senkronizasyon ve gerilim denetimi fonksiyonunun mevcut olması veya senkronizasyon denetimi için harici bir
cihazın kullanılması koşuluyla uygulanabilir. Eğer sadece 1-kutup tekrar kapama çevrimleri uygulanıyorsa veya
3-kutup ölü zamanı sırasında kararlılık problemleri beklenmiyorsa (örneğin radyal hatlarda veya çok gözlü
şebekelerde), 3460 no’lu adresi HAYIR olarak ayarlanır.
2. ’den 4.’ye kadar Tekrar Kapama Çevrimleri
Eğer fonksiyonların kapsamının yapılandırılması sırasında birkaç tekrar kapama çevrimi ayarlanmışsa, 2.’den
4.’ye kadar çevrimler için (4. çevrim dahil) ayrı ayrı tekrar kapama parametreleri ayarlanabilir. Seçenekler 1.
çevrim için olanlar gibidir. Yeniden hatırlatmak gerekirse, koruma fonksiyonlarının yapılandırılması sırasında
yapılan seçime bağlı olarak aşağıdaki parametrelerin ancak bir bölümüne erişilebileceğini unutmayın.
2. çevrim için:
3461 2.OTK: BAŞ.
2. çevrimde tek. kap. başl. müsaade edildi
3462 2.OTK: T-AKS
2. çevrim için tepki süresi
3464 2.OTK Tölü1f Ar
3469 2.OTK:Tölü Yay.
Yayılan arızalar sonrası ölü zaman
3470 2.OTK: Ke? KA.
Tekrar kapama öncesi kesici hazır sorgulaması
3471 2.OTK Senk.Ist.
3-kutup açma sonrası senkr. denetim istemi
297
Fonksiyonlar
3. çevrim için:
3472 3.OTK: BAŞ.
3473 3.OTK: T-AKS
3480 3.OTK:Tölü Yay
3481 3.OTK: Ke? KA.
4. çevrim için:
3483 4.OTK: BAS.
3484 4.OTK: T-AKS
3491 4.OTK:Tölü Yay.
3492 4.OTK: Ke? KA.
5. ’den 8.’ye kadar Tekrar Kapama Çevrimleri
Eğer fonksiyonların kapsamının yapılandırılması sırasında dörtten fazla tekrar kapama çevrimi ayarlanmışsa,
5.’den 8.’ye kadar tekrar kapama denemeleri öncesindeki ölü zamanlar, 4. tekrar kapama ölü zamanına eşittir.
Genel Bilgilere ilişkin
Aşağıdaki bilgi listelerinde, cihaza ilişkin en önemli bilgiler topluca görülmektedir. Bu bilgiler, önceki metinlerde
ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Daha önce açıklanmayan tekrar kapama çevrimleri için ortak birkaç parametrenin
açıklaması ise aşağıda verilmiştir.
“>1.OTK çevr.BLK“ (No 2742), .... “>4.-n. OTK BLK“ (No 2745)
İlgili otomatik tekrar kapama çevrimi kilitlenmiş. Eğer otomatik tekrar kapama fonksiyonu başlatma aldığında
kilitli durum o an mevcut ise, kilitlenmiş çevrim uygulanmaz ve (eğer diğer çevrimlere müsaade edilmişse)
atlanır. Otomatik tekrar kapama başlatma almış (sürmekte) iken, dahili kilitleme olursa, yine aynısı uygulanır.
Ancak, bir çevrim sürmekte iken bu çevrimin kilitleme sinyalinin alınması, otomatik tekrar kapamanın dinamik
olarak kilitlenmesine yol açar, artık diğer bir tekrar kapama çevrimi yürütülmez.
“OTK1.çevr.KSür.“ (No 2889), .... “OTK4.çevr.KSür.“ (No 2892)
Otomatik tekrar kapama, ilgili tekrar kapama çevrimi için hazır. Bu bilgi, daha sonra yürütülecek çevrimi gösterir.
Örneğin, harici koruma fonksiyonu, ilgili tekrar kapama çevrimi öncesi hızlandırılmış kademeye veya aşırı
menzil kademesine müsaade etmek (yol vermek) için bu bilgiyi kullanabilir.
298
Fonksiyonlar
“OTK BLKdi“ (No 2783)
Otomatik tekrar kapama kilitlenmiş (örneğin kesici hazır değil). Bu bilgi, olabilecek sonraki sistem arızasında,
işletim bilişim sistemine, açmanın nihai, yani tekrar kapamasız olacağını bildirir. Eğer otomatik tekrar kapama
başlatma almışsa, bu bilgi gözükmez.
“OTK hazır DEĞIL“ (No 2784)
Otomatik tekrar kapama, o an için tekrar kapama yapmaya müsait değil. Yukarıda bahsedilen “OTK BLKdı“
(No 2783) ’e ilaveten, aynı zamanda otomatik tekrar kapama çevrimlerinin yürütülmesi sırasında, örneğin “tepki
süresi“ nin dolması veya “son kilitleme süresinin çalışması“ gibi bir takım engeller mevcut olabilir. Bu bilgi,
özellikle test işlemlerinde faydalıdır; çünkü bu durumda tekrar kapama ile koruma test çevrimi ile başlatılamaz.
“OTK sürmekte“ (No 2801)
Bu bilgi, otomatik tekrar kapamanın fonksiyonunun başlatmasını takiben, yani otomatik tekrar kapama
fonksiyonunu başlatabilecek ilk açma komutu ile birlikte çıkar. Eğer otomatik tekrar kapama başarılı ise (veya
daha sonraki çevrimlerde başarılı ise), bu bilgi son kilitleme süresinin dolması ile resetlenir. Eğer hiçbir tekrar
kapama başarılı değilse veya otomatik tekrar kapama kilitlenmiş ise, son -nihai- açma komutu ile sinyal
sonlandırılır.
“OTK Senk.İstemi“ (No 2865)
Harici bir senkronizasyon denetim cihazına ölçme istemi. Bu bilgi, eğer ilgili çevrim için bir senkronlama
denetimi parametrelenmiş ise, 3-kutup açma sonrası ölü zamanın sonunda çıkar. Tekrar kapama, ancak
senkronizasyon denetim cihazı “>Senk. sürme“ (No 2731) müsaade sinyalini vermişse gerçekleştirilir.
“>Senk. sürme“ (No 2731)
Eğer “OTK Senk.İstemi“ (No 2865) çıkış bilgisi ile harici senkronlama denetim cihazına ölçme istemi
verilmişse, harici senkronlama denetim cihazından tekrar kapama müsaadesi.
299
Fonksiyonlar
2.14.3
Ayarlar
Sonuna “A“ harfi eklenmiş adresler, ancak DIGS’nin “İlave Ayarlar“ menüsünden değiştirilebilir.
Adr.
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
3401
OTK
OFF
ON
ON
Otomatik Tekrar Kapama
Fonksiyonu
3402
Ke? 1.AÇMA
EVET
HAYIR
HAYIR
1. açmada kesici hazir
sorgulamasi
3403
Zm. TUTUCULUGU
0.50 .. 300.00 sn
3.00 sn
Otomatik tekrar kapama reset
süresi
3403
T-TOPARLANMA
0.50 .. 300.00 sn; 0
3.00 sn
Basarili OTK çevr. sonrasi
toparlama sü.
3404
T-BLK E/K
0.50 .. 300.00 sn; 0
1.00 sn
Man. kapama sonrasi OTK
bloklama süresi
3406
YAY. AR. TANIMA
BASLATMA ile
AÇMA ile
AÇMA ile
Yayilan ariza tanima
3407
YAY. ARIZA MODU
OTK yi durdurur
3faz OTK Bas.
3faz OTK Bas.
Yayilan ariza (ölü zaman
sirasinda)
3408
T-Bas. IZLEME
0.01 .. 300.00 sn
0.20 sn
OTK baslatma sinyali izleme
süresi
3409
KE ZM. ASIMI
0.01 .. 300.00 sn
3.00 sn
Kesici (Ke) Denetimi Süresi
3410
T Uzak Kapama
0.00 .. 300.00 sn; ∞
8 sn
Uzak kapama komutu için
gönderme gec.
3411A
T-ÖLÜ HARICI
0.50 .. 300.00 sn; ∞
8 sn
Maksimum ölü zaman uzatimi
3420
MK ile OTK
EVET
HAYIR
EVET
Mesafe Koruma ile OTK
3421
AÜK AA ile OTK
EVET
HAYIR
EVET
AÜK asiri akim ile OTK
3422
ZB Ile OTK
EVET
HAYIR
EVET
Zayif besleme açma ile OTK
3423
T/A-AA ile OTK
EVET
HAYIR
EVET
Toprak ariza asiri akim koruma ile
OTK
3424
DKA ile OTK
EVET
HAYIR
EVET
Dogrudan transfer açma ile OTK
3425
ArtçiAA ile OTK
EVET
HAYIR
EVET
Artçi asiri akim ile OTK
3430
OTK AÇMA 3faz
EVET
HAYIR
EVET
OTK ile 3 faz AÇMA
3431
ÖHK / AÖZ
YOK
RDT
DLC
YOK
Ölü Hat Kontrolü / Azaltilmis Ölü
Zaman
3433
T-Aksiyon UÖZ
0.01 .. 300.00 sn; ∞
0.20 sn
Etki süresi
3434
T-MAKS UÖZ
0.50 .. 3000.00 sn
5.00 sn
Maksimum ölü zaman
3435
UÖZ 1f Izin Ver
EVET
HAYIR
HAYIR
1 faz AÇMA ya izin verildi
300
Fonksiyonlar
Adr.
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
3436
UÖZ Kes? KAPAMA
EVET
HAYIR
HAYIR
OTK öncesi kesici hazir
sorgulamasi
3437
UÖZ Senk.Istemi
EVET
HAYIR
HAYIR
3 faz OTK sonrasi senkrondenetim istemi
3438
T U-kararli
0.10 .. 30.00 sn
0.10 sn
Ölü/canli gerilim için denetim
süresi
3440
U-live>
30 .. 90 V
48 V
Canli hat veya bara için gerilim
esigi
3441
U-ölü<
2 .. 70 V
30 V
Ölü hat veya bara için gerilim esigi
3450
1.OTK: BAS.
EVET
HAYIR
EVET
Bu çevrimde OTK baslatmaya izin
verildi
3451
1.OTK: T-AKS
0.01 .. 300.00 sn; ∞
0.20 sn
Etki süresi
3453
1.OTK Tölü1fAr.
0.01 .. 1800.00 sn; ∞
1.20 sn
1 faz ariza sonrasi ölü zaman
3454
1.OTK Tölü2fAr.
0.01 .. 1800.00 sn; ∞
1.20 sn
3455
1.OTK Tölü3fAr.
0.01 .. 1800.00 sn; ∞
0.50 sn
3456
1.OTK Tölü1Açma
0.01 .. 1800.00 sn; ∞
1.20 sn
1 faz açma sonrasi ölü zaman
3457
1.OTK Tölü3Açma
0.01 .. 1800.00 sn; ∞
0.50 sn
3458
1.OTK: Tölü Yay
0.01 .. 1800.00 sn
1.20 sn
Yayilan ariza sonrasi ölü zaman
3459
1.OTK: Ke? KA.
EVET
HAYIR
HAYIR
sorgulamasi
3460
1.OTK Senk.Ist.
EVET
HAYIR
HAYIR
3461
2.OTK: BAS.
EVET
HAYIR
HAYIR
verildi
3462
2.OTK: T-AKS
0.01 .. 300.00 sn; ∞
0.20 sn
Etki süresi
3464
2.OTK Tölü1f Ar
0.01 .. 1800.00 sn; ∞
1.20 sn
3465
2.OTK Tölü2f Ar
0.01 .. 1800.00 sn; ∞
1.20 sn
3466
2.OTK Tölü3f Ar
0.01 .. 1800.00 sn; ∞
0.50 sn
3467
2.OTK Tölü1Açma
0.01 .. 1800.00 sn; ∞
8 sn
3468
2.OTK Tölü3Açma
0.01 .. 1800.00 sn; ∞
0.50 sn
3469
2.OTK:Tölü Yay.
0.01 .. 1800.00 sn
1.20 sn
3470
2.OTK: Ke? KA.
EVET
HAYIR
HAYIR
sorgulamasi
3471
2.OTK Senk.Ist.
EVET
HAYIR
HAYIR
3472
3.OTK: BAS.
EVET
HAYIR
HAYIR
verildi
3473
3.OTK: T-AKS
0.01 .. 300.00 sn; ∞
0.20 sn
Etki süresi
3475
3.OTK Tölü1f Ar
0.01 .. 1800.00 sn; ∞
1.20 sn
3476
3.OTK Tölü2f Ar
0.01 .. 1800.00 sn; ∞
1.20 sn
3477
3.OTK Tölü3f Ar
0.01 .. 1800.00 sn; ∞
0.50 sn
3478
3.OTK Tölü1Açma
0.01 .. 1800.00 sn; ∞
8 sn
301
Fonksiyonlar
Adr.
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
3479
3.OTK Tölü3Açma
0.01 .. 1800.00 sn; ∞
0.50 sn
3480
3.OTK:Tölü Yay
0.01 .. 1800.00 sn
1.20 sn
3481
3.OTK: Ke? KA.
EVET
HAYIR
HAYIR
sorgulamasi
3482
3.OTK Senk.Ist.
EVET
HAYIR
HAYIR
3483
4.OTK: BAS.
EVET
HAYIR
HAYIR
verildi
3484
4.OTK: T-AKS
0.01 .. 300.00 sn; ∞
0.20 sn
Etki süresi
3486
4.OTK Tölü1fAr.
0.01 .. 1800.00 sn; ∞
1.20 sn
3487
4.OTK Tölü2fAr.
0.01 .. 1800.00 sn; ∞
1.20 sn
3488
4.OTK Tölü3fAr.
0.01 .. 1800.00 sn; ∞
0.50 sn
3489
4.OTK Tölü1Açma
0.01 .. 1800.00 sn; ∞
8 sn
3490
4.OTK Tölü3Açma
0.01 .. 1800.00 sn; ∞
0.50 sn
3491
4.OTK:Tölü Yay.
0.01 .. 1800.00 sn
1.20 sn
3492
4.OTK: Ke? KA.
EVET
HAYIR
HAYIR
sorgulamasi
3493
4.OTK Senk.Ist.
EVET
HAYIR
HAYIR
2.14.4
Bilgi Listesi
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
2701
>OTK ON
EM
>OTK DEVREDE
2702
>OTK OFF
EM
>OTK DEVRE DISI
2703
>OTK BLK
EM
>OTK BLOKLAMA
2711
>OTK Baslatma
EM
>Dahili OTK yihariciolarakbaslatma'
2712
>Açma L1 OTK
EM
>OTK: Dahili OTK için harici Açma L1
2713
>Açma L2 OTK
EM
2714
>Açma L3 OTK
EM
2715
>Açma 1f, OTK
EM
>Dahili OTK için harici 1 faz Açma
2716
>Açma 3f, OTK
EM
>Dahili OTK için harici 3 faz Açma
2727
>OTK UzakKapama
EM
>OTK: Uzak Kapama sinyali
2731
>Senk. sürme
EM
>OTK: Harici senkron-denetimden senkr.
2737
>1kutup OTK BLK
EM
>OTK: 1 faz OTK çevrimi bloklama
2738
>3kutup OTK BLK
EM
>OTK: 3 faz OTK çevrimi bloklama
2739
>1faz OTK BLK
EM
>OTK: 1 faz-ariza OTK çevrimi bloklama
2740
>2faz OTK BLK
EM
2741
>3faz OTK BLK
EM
2742
>1.OTK çevr.BLK
EM
>OTK: 1. OTK çevrimi bloklama
2743
>2.OTK çevr.BLK
EM
2744
>3.OTK çevr.BLK
EM
2745
>4.-n. OTK BLK
EM
>OTK: 4. ve üstü OTK çevrimleri bloklama
302
Fonksiyonlar
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
2746
>OTK için Açma
EM
>OTK: OTK baslatma için Harici Açma
2747
>Bas. L1 OTK
EM
>OTK: OTK baslatma için har. baslatma L1
2748
>Bas. L2 OTK
EM
2749
>Bas. L3 OTK
EM
2750
>1f OTK Bas.
EM
>OTK: OTK baslatma için har. basl. 1 faz
2751
>2f OTK Bas.
EM
2752
>3f OTK Bas.
EM
2781
OTK OFF
AM
OTK DEVRE DISI
2782
OTK ON
IE
OTK DEVREDE
2783
OTK BLKdi
AM
OTK: OTK bloklandi
2784
OTK hazir DEGIL
AM
OTK Hazir degil
2787
Ke Hazir Degil
AM
OTK: Kesici hazir degil
2788
OTK T-KEhazirDo
AM
OTK: Ke hazir izleme penceresi sü. doldu
2796
G ileOTK on/off
IE
OTK: Giris ile OTK ON/OFF
2801
OTK sürmekte
AM
OTK sürmekte
2809
OTK T-Bas. SüD.
AM
OTK: Baslatma-sinyali izleme sü. doldu
2810
OTK TölüMaksSüD
AM
OTK: Maksimum ölü zaman süresi doldu
2818
OTK yayilan ar.
AM
OTK: Gelisen ariza tanima
2820
OTK Program1faz
AM
OTK yalniz 1f açma sonrasi çal. ayarli
2821
OTK TölüYay.ar.
AM
Gelisen ariza sonrasi OTK ölü zamani
2839
OTK Tölü 1fAçma
AM
1 faz açma sonrasi OTK ölü zm. sürmekte
2840
OTK Tölü 3fAçma
AM
3 faz açma sonrasi OTK ölü zm. sürmekte
2841
OTK Tölü1fAriza
AM
1 faz ar. sonrasi OTK ölü zm. sürmekte
2842
OTK Tölü2fAriza
AM
2843
OTK Tölü 3f Ar.
AM
2844
OTK 1.çevr.Çal.
AM
OTK 1. çevrim sürmekte
2845
OTK 2.çevr.Çal.
AM
2846
OTK3.çevr.Çal.
AM
2847
OTK 4.çevr.Çal.
AM
OTK 4. veya üstü çevrim sürmekte
2848
OTK UÖZ çal.
AM
UÖZ modunda OTK çevrimi sürmekte
2851
OTK Kapama
AM
OTK Kapama komutu
2852
OTK Ka.1.çevr1f
AM
OTK: 1 faz 1. çevrim sonrasi kap. komutu
2853
OTK Ka.1.çevr3f
AM
OTK: 3 faz 1. çevrim sonrasi kap. komutu
2854
OTK Ka. 2.çevr.
AM
OTK: 2. çevrim sonrasi kapama komutu
2857
OTK Ka AÖZ Tölü
AM
OTK: TÖLÜxAÇMA sonrasi AÖZ kap. komutu
2861
OTK T-top. Çal.
AM
OTK: Toparlanma zamani sürmekte
2862
OTK Basarili
AM
OTK çevrimi basarili
2864
OTK 1f Aç. Müs.
AM
OTK: Dahili OTK 1 faz açma müsaadesi
2865
OTK Senk.Istemi
AM
OTK: Senkron-denetim istemi
2871
OTK AÇMA 3faz
AM
OTK: AÇMA komutu 3 faz
2889
OTK1.çevr.KSür.
AM
OTK 1. çevrim kademe uzatma sürme
2890
OTK2.çevr.KSür.
AM
2891
OTK3.çevr.KSür.
AM
2892
OTK4.çevr.KSür.
AM
2893
OTK Kad. Sürümü
AM
OTK kademe uzatma (genel)
2894
OTK Uzak Kapama
AM
OTK Uzak kapama sinyali gönderme
303
Fonksiyonlar
2.15 Senkronlama ve Gerilim Kontrolü (Opsiyonel)
2.15
Senkronlama ve Gerilim Kontrolü (Opsiyonel)
Senkronlama ve gerilim denetimi fonksiyonu, bir hattın baraya anahtarlanması sırasında şebeke kararlılığının
bozulmasını önler. Enerjilenecek fiderin gerilimi ile bara gerilimini, büyüklük, faz açısı ve frekans olarak
karşılaştırarak, bunların belli toleranslar içerisinde uygunluğunu kontrol eder. Seçenek olarak; enerjisiz bir fider,
enerjili bir baraya bağlanmadan önce -veya bunun tersi- denetlenebilir.
Senkronlama denetimi, sadece otomatik tekrar kapama için veya sadece elle kapama için (bu kumanda komutu
fonksiyonu üzerinden kapamayı da kapsar) ya da her iki durum için de yapılabilir. Otomatik kapama ve elle
kapama için de farklı müsaade kriterleri parametrelenebilir.
Eğer ölçme noktaları arasında bir güç trafosu mevcutsa (örneğin bir trafo fideri için), harici uyumlama trafoları
gerekmeksizin senkronlama denetimi mümkündür.
Senkron veya asenkron sistem koşulları için kapamaya müsaade edilir. İkinci durumda; cihaz, kesici
kontaklarının birbirine temas ettiği anda gerilimler senkron olacak şekilde kapama komutunu vermek için
gerekli süreyi belirler.
2.15.1
Çalışma Yöntemi
Genel
Her iki gerilimi karşılaştırma için senkronizasyon denetimi Usenk1 ve Usenk2 gerilimlerini kullanır. Eğer koruma
fonksiyonlarının gerilim trafoları Usenk1 bara taraflı bağlı ise, Usenk2 fider taraflı bağlı olmalıdır.
Diğer taraftan koruma fonksiyonlarının gerilim trafoları Usenk1 fider taraflı bağlı ise, Usenk2 bara gerilimine bağlı
olmalıdır.
Usenk2 uygun bir faz-toprak veya faz-faz gerilim olabilir (karş. Bölüm 2.1.2.1 Gerilim Bağlantıları paragrafı).
Şekil 2-141
304
Kapama sırasında senkronlama denetimi - Örnek
Fonksiyonlar
Fider gerilim trafoları ile bara gerilim trafoları arasında bir güç trafosu bulunursa (Şekil 2-142), harici uyumlama
trafolarına gerek duyulmaksızın 7SA6 rölesinde vektör grubu denkleştirilebilir.
Şekil 2-142
Bir trafo fiderinde senkronlama denetimi - Örnek
7SA6 ’nın senkronlama denetimi fonksiyonu, genellikle rölenin dahili otomatik tekrar kapama, elle kapama ve
kumanda fonksiyonlarıyla birlikte çalışır. Ayrıca, harici bir otomatik tekrar kapama sistemi ile çalışması da
mümkündür. Bu durumda; cihazlar arasındaki sinyal alışverişi, ikili giriş ve çıkışlar üzerinden yapılır (bakınız
Şekil 2-143).
Kesici dahili kumanda fonksiyonu üzerinden kapatıldığında, senkronlama koşulları kontrol edilmeden önce
biçimlendirilmiş kilitleme koşullarının doğrulanması gerekebilir. Senkronlama denetimi müsaade verdikten
sonra, kilitleme koşulları artık ikinci defa kontrol edilmez.
Ayrıca; senkron ve asenkron sistem koşullarıyla veya her ikisi ile kapama mümkündür. Senkron kapama, kritik
değerler (gerilim büyüklük farkı Maks.Ger. Farkı (Adres 3511) veya E/KmaksGer.Farkı (Adres 3531),
açı farkı Maks. Açı Farkı (Adres 3513) veya E/KmaksAçıFarkı (Adres 3533) ve frekans farkı
Maks.Frek.Farkı (Adres 3512) veya E/K maks Ffarkı (Adres 3532) ayar toleransları içerisinde olur
olmaz kapama kumandasının verileceği anlamına gelir. Asenkron sistem koşullarında anahtarlama için; cihaz,
güncel açı ve frekans farklarından, kesici kutuplarının birbirine temas ettiği anda (bara ve fider arasında)
gerilimlerin açı farkı 0° ye yakın olacak şekilde kapama komutu verme süresini belirler. Bunun için, kesicinin
kapama sırasındaki çalışma süresinin cihaza bildirilmesi gerekir. Senkron ve asenkron koşullarında kapama
için farklı frekans sınır eşikleri uygulanır. Eğer kapamaya sadece senkron koşullar altında müsaade edilecekse,
bu koşul için frekans farkı sınırı ayarlanabilir. Eğer kapamaya hem senkron hem de asenkron koşullar altında
müsaade edilecekse, bir senkron koşul olarak 0,01 Hz ’in altında bir frekans farkı seçilebilir; asenkron sistem
koşullarında kapama için, o zaman daha büyük bir frekans farkı değeri ayarlanabilir.
305
Fonksiyonlar
Senkronlama denetim fonksiyonu, sadece böyle yapması istenirse çalışır. Bu amaçla, değişik seçenekler
mevcuttur:
• Dahili otomatik tekrar kapama fonksiyonundan ölçme istemi. Eğer dahili otomatik tekrar kapama fonksiyonu
buna göre ayarlanmışsa (bir veya daha fazla tekrar kapama çevrimi senkronlama denetimine ayarlı ise,
ayrıca Bölüm 2.14.2’ye bakın), ölçme istemi dahili olarak yapılır. Otomatik tekrar kapama için müsaade
koşulları uygulanır (Parametre TK...).
• Harici otomatik tekrar kapama cihazından ölçme istemi. Ölçme istemi “>Senk. Baş. OTK“ (No 2906) ikili
girişi üzerinden etkinleştirilmelidir. Otomatik tekrar kapama için müsaade koşulları uygulanır (Parametre
TK...).
• Dahili elle KAPAMA tespitinden ölçme istemi. Merkezi fonksiyon kumandasının elle KAPAMA tespiti (Bölüm
2.23.1), güç sistem verileri 2’de senkronlama denetiminin biçimlendirilmesi koşuluyla (Bölüm 2.1.4.1, Adres
1151) bir ölçme istemi verir. Bu, elle kapamanın, “>Elle Kapama“ (No 356) ikili girişi üzerinden cihaza
bildirilmesini gerektirir. Elle kapama için müsaade koşulları uygulanır (Parametre EK...).
• Harici bir kapama komutundan bir senkronlama ölçme denetimi uygulama istemi. “>Senk. Baş. E/K“
(No 2905) ikili girişi bu amacı karşılar. “>Elle Kapama“ ikili girişinden farklı olarak (önceki paragrafa
bakın), bu, sadece senkronlama denetim fonksiyonuna ölçme istemi verir; arıza üzerine kapamada ani açma
gibi diğer dahili elle KAPAMA fonksiyonlarına (örneğin mesafe koruma için aşırı menzil kademesinin
etkinleştirilmesi veya bir zamanlı aşırı akım kademesinin hızlandırılmış açması) etki etmez. Elle kapama için
müsaade koşulları uygulanır (Parametre EK...).
• Kumanda tuşları üzerinden dahili kumanda fonksiyonundan veya DIGSI çalışan bir PC ile seri arayüz
üzerinden veya bir kontrol merkezinden ölçme istemi. Elle kapama için müsaade koşulları uygulanır
(Parametre EK...).
Senkronlama denetimi, “Senk. sürme“ (No 2951) müsaade sinyalini istenilen fonksiyonun kapama
kumandası için verir. Ayrıca “Senk.KapamaKom“ (No 2961) çıkış sinyali olarak ayrı bir kapama kumandası
mevcuttur.
Müsaade koşullarının denetimi, ayarlanabilir bir T-SENK. SÜRESI senkron izleme süresi ile sınırlandırılmıştır.
Bu süre içerisinde biçimlendirilmiş koşullar sağlanmalıdır. Aksi takdirde, senkronlama denetimi durdurulur. Yeni
bir senkronlama denetim işlemi, yeni bir istemi gerektirir.
Eğer bir senkronlama denetimi istemi sonrası, müsaade koşulları sağlanmamışsa, yani mutlak gerilim farkı
Maks.Ger. Farkı veya E/KmaksGer.Fark, mutlak frekans farkı Maks.Frek.Farkı veya E/K maks
Ffarkı veya mutlak açı farkı Maks. Açı Farkı veya E/KmaksAçıFarkı müsaade edilen sınır değerlerin
dışında ise, cihaz, uygun çıkış mesajları verir. Bu mesajların rapor edilebilmesi için bir önkoşul, gerilimlerin,
rölenin çalışma aralığı içerisinde olmasıdır. Dahili kumanda fonksiyonu ile bir kapama komutu verileceği
zaman, eğer senkronlama koşulları sağlanmamışsa, komut iptal edilir, yani kumanda fonksiyonu “BF–“ çıkışı
verir (ayrıca bakınız Bölüm 2.25.1).
306
Fonksiyonlar
307
Fonksiyonlar
Şekil 2-143
308
Senkron denetim istemi-Mantığı
Fonksiyonlar
İşletim Modları
Kapama denetimi için aşağıdaki fonksiyonlardan herhangi biri seçilebilir:
OTK SENK DEN.
Senkronizasyonda, yani Maks.Ger. Farkı, Maks.Frek.Farkı, Maks.
Açı Farkı kritik değerleri ayar sınırları içinde olduğunda müsaade.
OTK Us1<Us2>
Enerjisiz ölçme noktası Usenk1< ve enerjili ölçme noktası Usenk2> için
müsaade.
OTK Us1>Us2<
Enerjili ölçme noktası Usenk1> ve enerjisiz ölçme noktası Usenk2< için
müsaade.
OTK Us1<Us2<
Enerjisiz ölçme noktası Usenk1< ve enerjisiz ölçme noktası Usenk2< için
müsaade.
OTK İPTAL
Denetimsiz müsaade (köprüleme).
Elle kapamada kapama kontrolü için aşağıdaki işletim modları seçilebilir:
E/K SENKR.
Senkronizasyonda, yani E/KmaksGer.Fark, E/K maks Ffarkı,
E/KmaksAçıFarkı kritik değerleri ayar sınırları içinde olduğunda
müsaade.
E/K USe1<USe2>
Enerjisiz ölçme noktası Usenk1< ve enerjili ölçme noktası Usenk2> için
müsaade.
E/K USe1>USe2<
Enerjili ölçme noktası Usenk1> ve enerjisiz ölçme noktası Usenk2< için
müsaade.
E/K USe1<USe2<
Enerjisiz ölçme noktası Usenk1< ve enerjisiz ölçme noktası Usenk2< için
müsaade.
E/K GEÇERSKILMA
Denetimsiz müsaade (köprüleme).
Bu koşulların her biri ayrı ayrı etkinleştirilebilir veya etkisiz kılınabilir, bunlardan birkaçı bir arada kullanılabilir
(örneğin eğer OTK Us1<Us2> veya OTK Us1>Us2< koşulları sağlanmışsa müsaade). OTK İPTAL ile diğer
parametrelerin birlikte kullanılması şüphesiz anlamlı değildir (ayrıca bakınız Şekil 2-143).
Müsaade koşulları, otomatik tekrar kapama, elle kapama ve kumanda komutları üzerinden kapama için ayrı
ayrı ayarlanabilir. Örneğin elle veya kumanda fonksiyonuyla kapamaya senkronizasyon veya ölü hat
durumlarında müsaade edilirken; OTK öncesi hattın bir ucunda sadece ölü hat koşulları ve OTK sonrası, hattın
diğer ucunda ise sadece senkronlama denetimi yapılabilir.
Ölü Hat ve Ölü Bara Kapama
Enerjili bir baradan bir hatta gerilim uygulamak üzere kapama komutu müsaadesi için, aşağıdaki koşulların
sağlanması gerekir:
• Fider gerilimi Ölü Ger. Es. ayar değerinin altında mı?
• Bara gerilimi Canlı Ger. Es., ayar değerinin üzerinde, ancak maksimum işletme gerilimi Umaks ’ın
altında mı ?
• Frekans, müsaade edilen fN ± 3 Hz çalışma aralığının içerisinde mi?
Bu koşullar sağlandığında; kapama müsaadesi verilir.
Enerjili bir hattı enerjisiz bir baraya anahtarlamak veya enerjisiz bir hattı yine enerjisiz bir baraya anahtarlamak
için de yine bunlara karşılık olan benzer koşullar uygulanır.
309
Fonksiyonlar
Senkron Sistem Koşullarında Kapama
Senkron koşullarda bir kapama komutuna müsaade edilmeden önce, aşağıdaki koşulların sağlanması gerekir:
altında mı ?
• Fider gerilimi Canlı Ger. Es., ayar değerinin üzerinde, ancak maksimum işletme gerilimi Umaks ’ın
altında mı ?
• Gerilim farkı |Usenk1 – Usenk2| , müsaade edilen Maks.Ger. Farkı veya E/KmaksGer.Fark toleransının
içerisinde mi ?
• Her iki frekans fsenk1 ve fsenk2 müsaade edilen fN ± 3 Hz çalışma aralığının içerisinde mi ?
• Frekans farkı |fsenk1 – fsenk2| , müsaade edilen Maks.Frek.Farkı veya E/K maks Ffarkı toleransının
içerisinde mi ?
• Açı farkı |φsenk1 – φsenk2| , müsaade edilen Maks. Açı Farkı veya E/KmaksAçıFarkı toleransının
içerisinde mi ?
Bu koşulların belli bir minimum süre kadar sağlanıp sağlanmadığını denetlemek için, bir T SENK STAB
minimum süresi ayarlanabilir. Senkronizasyon koşullarının ölçümü, aynı zamanda maksimum izleme süresi TSENK. SÜRESİ ile sınırlandırılmıştır. Bu, senkronizasyon koşullarının T-SENK. SÜRESİI süresi içerisinde
ve en az T SENK STAB süresi kadar sağlanması demektir. Ancak bu durumda kapama komutuna müsaade
edilir.
Asenkron Sistem Koşullarında Kapama
Asenkron koşullarda bir kapama komutuna müsaade edilmeden önce, aşağıdaki koşulların sağlanması
gerekir:
altında mı ?
• Fider gerilimi Canlı Ger. Es., ayar değerinin üzerinde, ancak maksimum işletme gerilimi Umaks ’ın
altında mı ?
• Gerilim farkı |Usenk1 – Usenk2| , müsaade edilen Maks.Ger. Farkı veya E/KmaksGer.Fark toleransının
içerisinde mi ?
• Her iki frekans fsenk1 ve fsenk2 müsaade edilen fN ± 3 Hz çalışma aralığının içerisinde mi ?
• Frekans farkı |fsenk1 – fsenk2| , müsaade edilen Maks.Frek.Farkı veya E/K maks Ffarkı toleransının
içerisinde mi ?
Denetim başarılı olarak sonlandırıldığı zaman, cihaz, açı ve frekans farklarından sonraki senkronlama süresini
tespit eder. Senkronlama süresi eksi kesici kapama süresi sonunda kapama komutu verilir.
310
Fonksiyonlar
2.15.2
Ayar Notları
Önkoşullar
Genel güç sistemi verileri ayarlanırken (bakınız Bölüm 2.1.2.1) senkronlama denetim fonksiyonunun ölçülen
büyüklüklerine ve işletim moduna ilişkin bir çok parametre uygulanmalıdır.
Bu, aşağıdaki parametreleri kapsar:
203 Unom PRIMER
Koruma fonksiyonlarının gerilim trafolarının primer anma gerilimi (faz-faz)
kV olarak, ölçme noktası Usenk1;
204 Unom SEKONDER
Koruma fonksiyonlarının sekonder anma gerilimi (faz-faz) V olarak, ölçme
noktası Usenk1;
210 U4 GT
Ek gerilim trafo girişi U4 , Usenk2 trafo olarak biçimlendirilmelidir;
212 Usenk2 bağlantı
Ölçme noktası Usenk2 nin gerilim bağlantısı (örneğin UL1–L2),
214 ϕ Usenk2-Usenk1
Usenk2 ve Usenk1 gerilimleri arasında faz kaydırma, aralarında bir güç trafosu
mevcutsa;
215 USe1/USe2 oranı
Anma gerilim koşullarında Usenk1 sekonder geriliminin, Usenk2 sekonder
gerilimine oranı;
230 Anma Frekansı
Senkronizasyon denetiminin çalışma aralığı, güç sisteminin anma
frekansını baz alır (fN ± 3 Hz);
1103 Tam Skala Ger.
Primer güç sisteminin işletme anma gerilimi (faz-faz) (kV),
ve eğer asenkron sistem koşullarında kapamaya müsaade edilecekse,
239 T-Ke kapama
Kesicinin kapama süresi
UYARI
Asenkron Sistem Koşullarında Kapama!
Asenkron sistem koşullarında kapama, Güç Sistemi Verileri 1’de (Adres 239) kesicinin kapama zamanının
doğru olarak ayarlanmasını gerektirir.
Aksi takdirde, hatalı senkronlama meydana gelebilir.
311
Fonksiyonlar
Genel
Senkronlama denetim fonksiyonu, ancak fonksiyonların kapsamının biçimlendirilmesi sırasında (Adres 135),
Etkin olarak ve U4 GT (Adres 210) parametresi Usenk2 trafo olarak biçimlendirilmişse çalışabilir.
Senkronlama denetim fonksiyonunun ölçülen değerleri (636 “Udiff =“, 637 “Usenk1=“, 638 “Usenk2=“,
647 “F-dif=“, 649 “F-senk1=“, 646 “F-bara=“ ve 648 “ φdif=“) sadece işletime hazır senkron
kontrolünde hizmete hazır bulunurlar.
Otomatik tekrar kapama ve elle kapama için farklı sorgulama koşulları parametrelenebilir. Dahili kumanda
fonksiyonu ile veya bir seri arayüz üzerinden başlatılan her bir kapama kumandası, bir elle kapama olarak
değerlendirilir.
Senkronlama denetimi için genel sınır değerler, 3501 ’den 3508 ’e kadar adreslerde ayarlanır. Ayrıca 3510
’dan 3519 ’a kadar adresler otomatik tekrar kapamaya ve 3530 ’dan 3539 ’a kadar adresler elle kapamaya
ilişkindir. Bundan başka, 3509 no’lu adres, dahili kumanda fonksiyonu üzerinden kapama ile ilgilidir.
Senkronlama denetim fonksiyonu, 3501 no’lu Senkron. FONKS. adresinde tamamıyla devreye alınabilir ON
veya devreden çıkarılabilir OFF. Eğer devre dışı edilmişse; senkronizasyon denetimi, senkronizasyon
koşullarını sorgulamaz ve bir kapama müsaadesi de vermez . Aynı zamanda, ON:Kap. Kom.suz seçeneği
de seçilebilir: Bu durumda; kapama komutu, “Röle KAPAMA“ (No 510) cihaz bildirimine katılmayacak; ancak
“Senk.KapamaKom“ (No 2961) mesajı üretilecektir.
3502 no’lu Ölü Ger. Es. adresi, fider veya baranın güvenilir şekilde enerjisiz olduğunun varsayılacağı
maksimum gerilimi gösterir (bir enerjisiz fider veya baranın kontrolü için). Ayar, sekonder Volt olarak uygulanır.
Bu değer, DIGSI çalışan bir PC ile parametreleme yapılıyorsa, doğrudan bir primer değer olarak girilebilir.
Gerilim bağlantılarına bağlı olarak, bunlar, faz-faz veya faz-toprak gerilimlerdir.
3503 no’lu Canlı Ger. Es. adresi, fider veya baranın kesinlikle enerjili olduğunun varsayılacağı minimum
gerilimi gösterir (bir enerjili fider veya baranın kontrolü için). Bu değer, öngörülen minimum işletme geriliminin
altında seçilmelidir. Ayar, sekonder Volt olarak uygulanır. Bu değer, DIGSI çalışan bir PC ile parametreleme
yapılıyorsa, doğrudan bir primer değer olarak girilebilir. Gerilim bağlantılarına bağlı olarak, bunlar, faz-faz veya
faz-toprak gerilimlerdir.
Senkronlama denetim fonksiyonunun çalışma aralığı için müsaade edilen maksimum gerilim 3504 no’lu Umaks
adresinde ayarlanır. Ayar, sekonder Volt olarak uygulanır. Bu değer, DIGSI çalışan bir PC ile parametreleme
yapılıyorsa, doğrudan bir primer değer olarak girilebilir. Gerilim bağlantılarına bağlı olarak, bunlar, faz-faz veya
faz-toprak gerilimlerdir.
Senkronlama denetimi üzerinden müsaade koşullarının doğrulanması, biçimlendirilir senkron izleme süresi TSENK. SÜRESİ (Adres 3507) ile sınırlandırılabilir. Bu süre içerisinde biçimlendirilmiş koşullar sağlanmalıdır.
Eğer bu süre içerisinde senkronizasyon koşulları sağlanamamışsa, kapamaya müsaade edilmez. Eğer bu
zaman 8 ’a ayarlanmışsa, koşullar sağlanıncaya veya ölçme istemi iptal edilinceye kadar ölçüm sürer.
Gerilim kriterlerinin en azından yerine getirilmiş olası için kapama müsaadesi verilmeden önce asenkron
olmayan çalışma koşullarının belli bir süre kadar sürmesi isteniyorsa; bu minimum süre T SENK STAB (Adres
3508) ayarlanabilir.
312
Fonksiyonlar
Otomatik Tekrar Kapama için Senkronlama Koşulları
3510 ’dan 3519 ’a kadar adresler, kesicinin otomatik tekrar kapaması öncesi denetim koşullarına ilişkindir.
Dahili otomatik tekrar kapama fonksiyonu için parametreler ayarlanırken (Bölüm 2.14.2 ), hangi otomatik tekrar
kapama çevrimi ile senkronlama ve gerilim denetimi yapılması gerektiğine karar verilir.
3510 no’lu OTK.lı çal.modu adresi, otomatik tekrar kapama için asenkron sistem koşullarında kapamaya
müsaade edilip edilmeyeceğini belirler. Asenkron kapamaya müsaade etmek için bu parametre T-Ke kapama
ile olarak ayarlanır. O zaman; röle, kapama komutu için doğru anı tespit etmeden önce kesici çalışma
zamanını hesaba katar. Asenkron sistem koşullarında kapamaya, ancak kesici kapama zamanı doğru
ayarlanmışsa müsaade edileceğini unutmayın (yukarıda “Önkoşullar” paragrafına bakın)! Eğer sadece senkron
sistem koşullarında otomatik tekrar kapamaya müsaade edilecekse, bu adresi, T-Ke kapamasız olarak
ayarlayın.
Müsaade edilen gerilim büyüklüğü farkı, 3511 no’lu Maks.Ger. Farkı adresinde ayarlanır. Ayar, sekonder
Volt olarak uygulanır. Bu değer, DIGSI çalışan bir PC ile parametreleme yapılıyorsa, doğrudan bir primer değer
olarak girilebilir. Gerilim bağlantılarına bağlı olarak, bunlar, faz-faz veya faz-toprak gerilimlerdir.
Müsaade edilen frekans farkı, 3512 no’lu Maks.Frek.Farkı adresinde ve müsaade edilen faz açısı farkı da,
3513 no’lu Maks. Açı Farkı adresinde ayarlanır.
3515 ’ten 3519 ’a kadarki adreslerde otomatik tekrar kapama için diğer müsaade koşulları, ayarlanır.
Aşağıda bu adreslerin açıklamaları verilmiştir:
3515 OTK SENK DEN.
her iki ölçme noktası Usenk1 ve Usenk2 , gerilim altında (enerjili)
bulunmalıdırlar (Canlı Ger. Es., Adres 3503); senkronizasyon koşulları
denetlenir, yani Maks.Ger. Farkı (Adres 3511), Maks.Frek.Farkı
(Adres 3512) ve Maks. Açı Farkı (Adres 3513) . Bu ayar ancak
DIGSI’nin Ek Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
3516 OTK Us1<Us2>
ölçme noktası Usenk1 enerjisiz (Ölü Ger. Es., Adres 3502), ölçme noktası
Usenk2 enerjili (Canlı Ger. Es., Adres 3503) olmalıdır;
3517 OTK Us1>Us2<
ölçme noktası Usenk1 enerjili (Canlı Ger. Es., Adres 3503), ölçme
noktası Usenk2 enerjisiz (Ölü Ger. Es., Adres 3502) olmalıdır;
3518 OTK Us1<Us2<
her iki ölçme noktası Usenk1 ve Usenk2 da enerjisiz (Ölü Ger. Es., Adres
3502) olmalıdır;
3519 OTK İPTAL
Otomatik tekrar kapamaya, denetimsiz (koşulsuz) müsaade edilir.
Bu beş müsaade koşulu birbirlerinden bağımsızdır ve birlikte kullanılabilir.
313
Fonksiyonlar
Elle Kapama ve Kontrol Komutu için Senkronlama Koşulları
3530 ’dan 3539 ’a kadar adresler, kesicinin elle veya kumanda fonksiyonu üzerinden kapatılmasından önceki
denetim koşullarına ilişkindir. Genel koruma verileri ayarlanırken (Güç Sistemi Verileri 2) Bölüm 2.1.4.1 , 1151
no’lu adreste elle kapama öncesi senkronlama ve gerilim denetiminin yapılıp yapılmayacağına karar verilir.
Orada SENK. E/K = Senkron-den.siz seçeneği seçilmişse, elle kapama öncesi bir kontrol yapılmaz.
Dahili kumanda fonksiyonu üzerinden komutlar için (lokal, DIGSI, seri arayüz) 3509 no’lu Senk Anaht. Cih
adresi, senkronlama denetiminin yapılıp yapılmayacağını belirler. Bu adres, aynı zamanda, cihaza,
senkronlama denetiminin hangi anahtarlama teçhizatının kumandası için uygulanacağını bildirir. Dahili
kumanda için, anahtarlanacak şalt aygıtları seçilebilir. Bu, genellikle elle kapama veya otomatik tekrar kapama
durumunda kumanda edilecek kesicidir. Eğer Senk Anaht. Cih = hiçbiri seçeneği seçilmişse, dahili
kumanda üzerinden KAPAMA komutu senkronlama kontrolü yapılmaksızın gerçekleştirilir.
3530 no’lu E/K.li Çal.modu adresi, asenkron sistem koşullarında elle veya kumanda fonksiyonu üzerinden
kapamaya müsaade edilip edilmeyeceğini belirler. Asenkron kapamaya müsaade etmek için bu parametre TKe kapama ile olarak ayarlanır. O zaman; röle, kapama komutu için doğru anı tespit etmeden önce kesici
çalışma zamanını hesaba katar. Asenkron sistem koşullarında kapamaya, ancak kesici kapama zamanı doğru
ayarlanmışsa müsaade edileceğini unutmayın (yukarıda “Önkoşullar” paragrafına bakın)! Eğer sadece senkron
sistem koşullarında elle veya kumanda fonksiyonu üzerinden kapamaya müsaade edilecekse, bu adresi, T-Ke
kapamasız olarak ayarlayın.
Müsaade edilen gerilim büyüklüğü farkı, 3531 no’lu E/KmaksGer.Fark adresinde ayarlanır. Ayar, sekonder
Volt olarak uygulanır. Bu değer, DIGSI çalışan bir PC ile parametreleme yapılıyorsa, doğrudan bir primer değer
olarak girilebilir. Gerilim bağlantılarına bağlı olarak, bunlar, faz-faz veya faz-toprak gerilimlerdir.
Müsaade edilen frekans farkı, 3532 E/K maks Ffarkı adresinde ve müsaade edilen faz açısı farkı da, 3533
E/KmaksAçıFarkı adresinde ayarlanır.
3535 ’dan 3539 ’a kadarki adreslerde elle kapama veya kumanda fonksiyonu üzerinden kapama için diğer
müsaade koşulları ayarlanır.
Aşağıda bu adreslerin açıklamaları verilmiştir:
3535 E/K SENKR.
her iki ölçme noktası da Usenk1 ve Usenk2 enerjili olmalıdır (Canlı Ger.
Es., Adres 3503); senkronizasyon koşulları denetlenir, yani
E/KmaksGer.Fark (Adres 3531), E/K maks Ffarkı (Adres 3532) ve
E/KmaksAçıFarkı (Adres 3533). Bu ayar ancak DIGSI’nin İlave Ayarlar
3536 E/K USe1<USe2>
ölçme noktası Usenk1 enerjisiz (Ölü Ger. Es., Adres 3502), ölçme noktası
Usenk2 enerjili (Canlı Ger. Es., Adres 3503) olmalıdır;
3537 E/K USe1>USe2<
ölçme noktası Usenk1 enerjili (Canlı Ger. Es., Adres 3503), ölçme
noktası Usenk2 enerjisiz (Ölü Ger. Es., Adres 3502) olmalıdır;
3538 E/K USe1<USe2<
her iki ölçme noktası Usenk1 ve Usenk2 da enerjisiz (Ölü Ger. Es., Adres
3502) olmalıdır;
3539 E/K GEÇERSKILMA
Elle veya kumanda fonksiyonu üzerinden kapamaya, denetimsiz (koşulsuz)
müsaade edilir.
Bu beş müsaade koşulu birbirlerinden bağımsızdır ve birlikte kullanılabilir.
314
Fonksiyonlar
Not
Cihazın kapama fonksiyonları, her bir kapama komutu için ayrı çıkış bildirimi verir. Çıkış bildirimlerinin doğru
çıkış rölelerine atandığına emin olun.
No 2851 “OTK Kapama“ , Otomatik tekrar kapamanın KAPAMA komutu için,
No 562 “E/K Komutu“, İkili giriş üzerinden elle KAPAMA için,
No 2961 “Senk.KapamaKom“, Senkronizasyon denetimi tarafından KAPAMA için (eğer senkronizasyon
denetimi diğer KAPAMA komutlarına müsaade ediyorsa, bu gerekli değildir),
No 7329 “Ke1-TEST kapama“, Kesici testi üzerinden KAPAMA için,
ilave olarak kumanda fonksiyonu üzerinden KAPAMA komutu, örneğin “Ke Kapama“,
No 510 “Röle KAPAMA“, Yukarıda açıklanan bütün KAPAMA komutları için, genel KAPAMA komutu.
Bilgi Listesi Hakkında Notlar
Aşağıdaki bilgi listelerinde, cihaza ilişkin en önemli bilgiler topluca görülmektedir. Bu bilgiler, önceki metinlerde
ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Daha önce açıklanmayan tekrar kapama çevrimleri için ortak birkaç parametrenin
açıklaması ise aşağıda verilmiştir:
“>Senk. Bas. E/K“ (No 2905)
Elle kapama ayar parametreleri ile senkronizasyon denetimi başlatmasını doğrudan etkinleştiren ikili giriş. Eğer
“>Senk. Baş. E/K“ (No 2905) ve “>Senk. Baş. OTK“ (No 2906, aş.bak.) ikili girişleri aynı anda
etkinleştirilmişse, elle kapama ayar parametreleri ile bu başlatma, her zaman bir önceliğe sahiptir.
“>Senk. Baş. OTK“ (No 2906)
Harici otomatik tekrar kapama cihazından ölçme istemi. Burada, otomatik tekrar kapama için senkronizasyon
denetimi ayar parametreleri geçerlidir.
“Senk.istemiKum.“ (Nr 2936)
Kumanda fonksiyonunun ölçme istemi. Bu istem, olay-tetiklemeli bazda değerlendirilir ve ancak kumanda bir
ölçme istemi vermişse üretilir.
“Senk. sürme“ (No 2951)
Bir harici otomatik tekrar kapama cihazına müsaade sinyali.
2.15.3
Ayarlar
315
Fonksiyonlar
Adr.
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
3501
Senkron. FONKS.
ON
OFF
ON:Kap. Kom.suz
ON
Senkr. ve Gerilim Kontrolü
fonksiyonu
3502
Ölü Ger. Es.
1 .. 100 V
5V
Gerilim esigi ölü hat / bara
3503
Canli Ger. Es.
20 .. 125 V
90 V
Gerilim esigi canli hat / bara
3504
Umaks
20 .. 140 V
110 V
Maksimum izin verilen gerilim
3507
T-SENK. SÜRESI
0.01 .. 600.00 sn; ∞
1.00 sn
Maksimum senkron-denetim
süresi
3508
T SENK STAB
0.00 .. 30.00 sn
0.00 sn
Senkron durumu kararlilik
zamanlayicisi
3509
Senk Anaht. Cih
(Uygulamaya bağlı ayar
imkanları)
Kein
senkronlanabilir anahtarlama
cihazi
3510
OTK.li çal.modu
T-Ke kapama ile
T-Ke kapamasiz
T-Ke kapamasiz
OTK ile çalisma modu
3511
Maks.Ger. Farki
1.0 .. 60.0 V
2.0 V
Maksimum gerilim farki
3512
Maks.Frek.Farki
0.03 .. 2.00 Hz
0.10 Hz
Maksimum frekans farki
3513
Maks. Açi Farki
2 .. 80 °
10 °
Maksimum açi farki
3515A
OTK SENK DEN.
EVET
HAYIR
EVET
Usenk2>, Usenk1> ve Senk. da
OTK
3516
OTK Us1<Us2>
EVET
HAYIR
HAYIR
Usenk1< ve Usenk2> de OTK
3517
OTK Us1>Us2<
EVET
HAYIR
HAYIR
Usenk1> ve Usenk2< de OTK
3518
OTK Us1<Us2<
EVET
HAYIR
HAYIR
Usenk1< ve Usenk2< de OTK
3519
OTK IPTAL
EVET
HAYIR
HAYIR
OTK öncesi herhangi bir denetimi
yoksay
3530
E/K.li Çal.modu
T-Ke kapama ile
T-Ke kapamasiz
T-Ke kapamasiz
Manuel Kapamali çalisma modu
3531
E/KmaksGer.Fark
1.0 .. 60.0 V
2.0 V
Maksimum gerilim farki
3532
E/K maks Ffarki
0.03 .. 2.00 Hz
0.10 Hz
Maksimum frekans farki
3533
E/KmaksAçiFarki
2 .. 80 °
10 °
Maksimum açi farki
3535A
E/K SENKR.
EVET
HAYIR
EVET
Usenk2>, Usenk1> ve Senk.da
Man. Kapama
3536
E/K USe1<USe2>
EVET
HAYIR
HAYIR
Usenk1< ve Usenk2> de Manuel
Kapama
3537
E/K USe1>USe2<
EVET
HAYIR
HAYIR
Usenk1> ve Usenk2< de Manuel
kapama
3538
E/K USe1<USe2<
EVET
HAYIR
HAYIR
Usenk1< ve Usenk2< de Manuel
kapama
3539
E/K GEÇERSKILMA
EVET
HAYIR
HAYIR
Man. Ka. öncesi herhangi bir den.
yoksay
316
Fonksiyonlar
2.15.4
Bilgi Listesi
No
2901
Bilgi
>Senk. on
Bilgi Tipi
EM
Açıklamalar
>Senkron-denetim fonks. devreye alma
2902
>Senk. off
EM
>Senkron-denetim fonks. devreden çikarma
2903
>Senk. BLK
EM
>Senkron-denetim fonksiyonu BLOKLAMA
2905
>Senk. Bas. E/K
EM
>Man. Kapama için senkron-denetimi basl.
2906
>Senk. Bas. OTK
EM
>OTK için senkron-denetimi baslatma
2907
>Senk. SenkDen.
EM
>Senk. Prog. Canli bara/canli hat / Senk
2908
>Usenk1>Usenk2Senkron Programlama Usenk1>Usenk2<
2909
>Usenk1<Usenk2>
EM
>Senkron Programlama Usenk1<Usenk2>
2910
>Usenk1<Usenk2Senkron Programlama Usenk1<Usenk2<
2911
>Senk. bastirma
EM
>Senkron Programlama Iptal (köprüleme)
2930
G üz.Senk.onoff
IE
Giris ile senkron-denetim ON/OFF
2931
Senk. OFF
AM
Senkron-denetim DEVRE DISI
2932
Senk. BLKdi
AM
Senkron-denetim BLOKLANDI
2934
Senk. arizali
AM
Senkron-denetim fonksiyonu arizali
2935
Senk.Tden. SüD.
AM
Senkron-denetimin denetim süresi doldu
2936
Senk.istemiKum.
AM
Kumandadan senkron-denetim istemi
2941
Senk. sürme
AM
Senkronlama sürmekte
2942
Senk. Bastirma
AM
Senkron-denetim iptal/köprüleme
2943
Senkronizasyon
AM
Senkron durum tespit edildi
2944
SENK Use1>Use2<
AM
SENK Usenk1>Usenk2< kosulu dogru
2945
SENK Use1<Use2>
AM
SENK Usenk1<Usenk2> kosulu dogru
2946
SENK Use1<Use2<
AM
SENK Usenk1<Usenk2< kosulu dogru
2947
Senk. Udif>
AM
Senk. Gerilim farki sinir degerden büyük
2948
Senk. fdif>
AM
Senk. Frekans farki sinir degerden büyük
2949
Senk. ϕ-dif>
AM
Senk. Açi farki sinir degerden büyük
2951
Senk. sürme
AM
Senkronlama müsaadesi (harici OTKya)'
2961
Senk.KapamaKom
AM
Senkron-denetimden kapama komutu
2970
SENK fsenk2>>
AM
SENK frekans fsenk2 > (fn + 3Hz)
2971
SENK fsenk2<<
AM
SENK frekans fsenk2 < (fn + 3Hz)
2972
SENK fsenk1>>
AM
SENK frekans fsenk1 > (fn + 3Hz)
2973
SENK fsenk1<<
AM
SENK frekans fsenk1 < (fn + 3Hz)
2974
SENK Usenk2>>
AM
SENK gerilim Usenk2 >Umaks (P.3504)
2975
SENK Usenk2<<
AM
SENK gerilim Usenk2 (P.3503)
2976
SENK Usenk1>>
AM
SENK gerilim Usenk1 >Umaks (P.3504)
2977
SENK Usenk1<<
AM
SENK gerilim Usenk1 (P.3503)
2978
SENK Use2>Use1
AM
SENK Udif çok büyük (Usenk2>Usenk1)
2979
SENK Use2<Use1
AM
SENK Udif çok büyük (Usenk2<Usenk1)
2980
SENK fse2>fse1
AM
SENK fdif çok büyük (fsenk2>fsenk1)
2981
SENK fse2<fse1
AM
SENK fdif çok büyük (fsenk2<fsenk1)
2982
SENK ϕse2> ϕse1
AM
SENK PHIdif çok büyük (PHIsen2>PHIsen1)
2983
SENK ϕse2< ϕse1
AM
SENK PHIdif çok büyük (PHIsen2>PHIsen1)
317
Fonksiyonlar
2.16 Aşırı ve Düşük Gerilim Koruma (Opsiyonel)
2.16
Aşırı ve Düşük Gerilim Koruma (Opsiyonel)
Gerilim koruma, elektrik teçhizatını düşük ve aşırı gerilimlere karşı koruma görevini yerine getirir. Aşırı yüksek
gerilim sistemde yalıtım sorunlarına ve düşük gerilim ise sistemde kararlılık sorunlarına neden olabileceğinden,
her iki işletme durumu da istenmez.
7SA6 ’nın aşırı gerilim koruma fonksiyonu, UL1-E, UL2-E ve UL3-E faz-toprak gerilimlerini, UL1-L2, UL2-L3 ve
UL3-L1faz-faz gerilimlerini ve 3U0 rezidüel gerilimini algılar. Rezidüel gerilim yerine, cihazın dördüncü gerilim
girişi U4 ’e bağlanacak başka bir gerilim de algılanabilir. Bundan başka; cihaz, pozitif bileşen ve negatif bileşen
gerilimleri de hesaplar ve böylece simetrik bileşenler de izlenir. Burada, karşı uç gerilimini hesaplamak için
birleştirme yapmak da mümkündür.
Düşük gerilim koruma için, faz-toprak gerilimler UL1-E, UL2-E ve UL3-E, faz-faz gerilimler UL1-L2, UL2-L3 ve UL3-L1,
ve pozitif bileşen gerilim kullanılabilir.
Not: Bütün gerilimler, fazör değerler olup, RMS değerler değildir.
Bu gerilim koruma fonksiyonları, kullanıcının ihtiyaçlarına göre birleştirilebilir. Ayrı ayrı devreye alınıp devreden
çıkarılabilir veya sadece ihbar vermek için kullanılabilir. Son durumda; açma komutu verilmez. Her bir gerilim
koruma fonksiyonu, iki kademelidir, yani her biri, ilgili zaman gecikmeleriyle iki eşik ayar kademesine sahiptir.
Aşırı gerilimler, örneğin düşük yüklü, uzun iletim hatlarında, ada sistemlerde jeneratör gerilim regülatörü
arızalarında veya bir jeneratörün tam yükünün devreden çıkması sonrası meydana gelir. Şönt reaktörler
kullanılarak hattın yayılı kapasitansı kompanze edilebilir ve böylelikle aşırı gerilimler sınırlı miktarda
düşürülebilir. Bu sayede, uzun iletim hatlarında şönt reaktörler kullanılarak aşırı gerilimler önlenebilir. Ancak
şönt reaktör herhangi bir sebeple (örneğin bir arıza sonucu) devreden çıktığında, meydana gelen aşırı
gerilimler yalıtım için tehlike arz eder: Bu durunda hattın çok kısa bir sürede enerjisiz bırakılması gerekir.
Düşük gerilim koruma, örneğin bir sistemde yük atma işlemleri için kullanılabilir, sistem kararlılığını tehdit eden
problemleri tespit edebilir. Sistem kararlılığını tehdit eden problemleri tespit edebilir. Bundan başka; endüksiyon
makineleri ile, düşük gerilimler, kararlılığı ve müsaade edilen tork eşiklerini olumsuz etkiler.
2.16.1
Aşırı Gerilim Koruma
Aşırı Gerilim Faz-Toprak
Şekil 2-144 ’de, faz-toprak gerilim kademelerinin mantık şeması görülmektedir. Temel frekans, ölçülen üç faztoprak gerilimin her birinden sayısal olarak filtrelenir ve böylelikle geçici gerilim pikleri ve harmonikler büyük
ölçüde ortadan kaldırılır. Eşlik kademeler Uf-t> ve Uf-t>> , gerilimlerle karşılaştırılır. Eğer bir fazın gerilimi
bu eşikleri aşmışsa, faz-ayrımlı olarak ihbar edilir. Ayrıca, bir genel başlatma ihbarı “Uf-t> Başlatma“ ve
“Uf-t>> Başlatma“ verilir. Bırakma/başlatma oranı ayarlanabilir (Uf-t>(>) RESET).
Her kademe, bütün fazlar için ortak bir zaman gecikmesini başlatır. İlgili T Uf-t> veya T Uf-t>> zaman
gecikmesinin dolması rapor edilir ve “Uf-t>(>) AÇMA“ açma komutu verilir.
Faz-toprak aşırı gerilim koruma, bir ikili giriş “>Uf-t>(>) BLK“ üzerinden bloklanabilir.
318
Fonksiyonlar
Şekil 2-144
Faz-toprak gerilimler için aşırı gerilim korumanın mantık şeması
Aşırı Gerilim Faz-Faz
Faz-faz aşırı gerilim koruma, faz-faz gerilimlerin algılanması dışında, aynı faz-toprak koruma gibi çalışır. Aynı
şekilde; Uf-f> veya Uf-f>> eşik elemanlarından birini aşan faz-faz gerilimler ihbar edilir. Bunun ötesinde,
prensip olarak Şekil 2-144 uygulanır.
Faz-faz aşırı gerilim koruma da bir ikili giriş “>Uf-f>(>) BLK“ üzerinden bloklanabilir.
319
Fonksiyonlar
Aşırı Gerilim Pozitif Bileşen Sistem U1
Cihaz, pozitif bileşen sistem gerilimini, aşağıdaki tanım denklemine göre hesaplar
U1 = 1/3·(UL1 + a·UL2 + a2·UL3)
burada, a = ej120°.
Hesaplanan 1-faz AC gerilim U1> ve U1>> eşik elemanlarına beslenir (bakınız Şekil 2-145). Bu eşikler, ilgili
zaman gecikmeleri T U1> ve T U1>> ile birlikte, pozitif bileşen sistemi için iki kademeli aşırı gerilim korumayı
oluştururlar. Burada da bırakma/başlatma oranı ayarlanabilir.
Pozitif bileşen sistemi için aşırı gerilim koruma da bir ikili giriş “>U1>(>) BLK“ üzerinden bloklanabilir.
Şekil 2-145
320
Pozitif bileşen gerilim sistemi için aşırı gerilim korumanın mantık şeması
Fonksiyonlar
Yapılandırılabilir Birleştirmeli Aşırı Gerilim U1
Pozitif bileşen sistemi için aşırı gerilim koruma, seçenek olarak birleştirme ile çalışabilir. Birleştirme, karşı hat
ucundaki gerilimlerin pozitif bileşen sistemini hesaplar. Bu seçenek, özellikle düşük yükte veya yüksüz çalışan
uzun iletim hatlarının yayılı kapasitansı (Ferranti etkisi) yüzünden meydana gelen bir kararlı-durum gerilim
artışının tespiti için çok uygundur. Bu durumda, karşı hat ucunda oluşan aşırı gerilimler, ancak lokal hat ucu
açılarak ortadan kaldırılabilir.
Karşı hat ucundaki gerilimi hesaplamak için, cihaz, biçimlendirme sırasında Güç sistemi Verileri 2’de (Bölüm
2.1.4.1) girilen hat verilerine (birim uzunluk başına endüktans, birim uzunluk başına kapasitans, hat açısı, hat
uzunluğu) gereksinim duyar.
Birleştirme, ancak 137 no’lu adres Brlş. ile etkin olarak ayarlanmışsa mevcuttur. Bu durumda, karşı hat
ucunun hesaplanan gerilimi, aynı zamanda ölçülen işletme değerlerinde gösterilir.
Not
Birleştirme, seri kapasitörlü hatlar için uygun değildir.
Lokal hat ucunda ölçülen gerilimlerden ve hat akımından, bir PI eşdeğer devre şeması vasıtasıyla karşı hat
ucundaki gerilim hesaplanır (ayrıca bakınız Şekil 2-146):
Burada
USon
hesaplanan karşı hat ucu gerilimi
UÖlç.
ölçülen lokal hat ucu gerilimi
UÖlç.
lokal hat ucunda ölçülen akım
CB
hat kapasitansı
RL
omik hat direnci
LL
hat endüktansı
Şekil 2-146
Birleştirme için PI eşdeğer şeması
321
Fonksiyonlar
Aşırı Gerilim Negatif Bileşen Sistem U2
Cihaz, negatif bileşen sistem gerilimini, aşağıdaki tanım denklemine göre hesaplar:
U2 = 1/3·(UL1 + a2·UL2 + a·UL3)
Hesaplanan 1-faz AC gerilim U2> ve U2>> eşik elemanlarına beslenir. Mantık Şekil 2-147 ’de görülmektedir.
Bu eşikler, ilgili zaman gecikmeleri T U2> ve T U2>> ile birlikte, negatif bileşen sistemi için iki kademeli aşırı
gerilim korumayı oluştururlar. Burada da bırakma/başlatma oranı ayarlanabilir.
Şekil 2-147
Negatif bileşen gerilim sistemi için aşırı gerilim korumanın mantık şeması U2
Negatif bileşen sistemi için aşırı gerilim koruma da bir ikili giriş “>U2>(>) BLK“ üzerinden kilitlenebilir. Bir
asimetrik gerilim arızası tespit edilir edilmez (“Sigorta- Arızası-İzleme“,, ayrıca Bölüm 2.22.1 ’de Simetrik
Olmayan Gerilimler “Sigorta- Arızası-İzleme”) veya gerilim trafoları minyatür şalterinin attığı “>ARIZA:FİDER
GT“ ikili girişi üzerinden rapor edildiğinde, negatif bileşen gerilim koruma otomatik olarak kilitlenir ( “dahili
bloklama“ dahili ihbarı).
Ayrıca, 1-kutup otomatik tekrar kapama ölü zamanı sırasında, negatif bileşen aşırı gerilim koruma otomatik
olarak kilitlenir. Çünkü ortaya çıkan negatif bileşen değerler, sistemdeki arızadan değil, sadece asimetrik güç
akışından kaynaklanır. Eğer cihaz bir harici otomatik tekrar kapama cihazı ile birlikte çalışıyorsa ve ayrı bir
(paralel açma) başka bir koruma sistemi tarafından 1-kutup açma tetiklenebilirse, 1-kutup açma sırasında bir
ikili giriş üzerinden negatif bileşen sistemi için aşırı gerilim koruma yine kilitlenmelidir.
322
Fonksiyonlar
Aşırı Gerilim Sıfır Bileşen Sistem 3U0
Şekil 2-148 ’te sıfır bileşen gerilim kademesinin mantık şeması görülmektedir. Temel frekans, ölçülen
gerilimden sayısal olarak filtrelenir ve böylelikle geçici gerilim pikleri ve harmonikler büyük ölçüde ortadan
kaldırılır.
Üç kat sıfır bileşen gerilim 3·U0, 3U0> ve 3U0>> eşik elemanlarına beslenir. Bu eşikler, ilgili zaman gecikmeleri
T 3U0> ve T 3U0>> ile birlikte, sıfır bileşen sistemi için iki kademeli aşırı gerilim korumayı oluştururlar. Burada
bırakma/başlatma oranı ayarlanabilir (3U0>(>) RESET). Ayrıca; yinelenmiş ölçümlerle gerçekleştirilen bir
kararlılaştırma gecikmesi yapılandırılabilir (yaklaşık 3 periyot).
Sıfır bileşen sistemi için aşırı gerilim koruma da bir ikili giriş “>3U0>(>) BLK“ üzerinden kilitlenebilir. Bir
asimetrik gerilim arızası tespit edilir edilmez (“Sigorta- Arızası-İzleme“,, ayrıca Bölüm 2.22.1 ’de paragraf
Simetrik Olmayan Gerilimler “Sigorta- Arızası-İzleme”) veya gerilim trafoları minyatür şalterinin attığı
“>ARIZA:FİDER GT“ ikili girişi üzerinden rapor edildiğinde, sıfır bileşen gerilim koruma otomatik olarak
kilitlenir ( “dahili bloklama“ dahili ihbarı).
Ayrıca; 1-kutup otomatik tekrar kapama ölü zamanı sırasında, bu durumda meydana gelen asimetrik güç
akışının sebep olacağı hatalı başlatmanın önlenmesi için, sıfır bileşen aşırı gerilim koruma otomatik olarak
kilitlenir. Eğer cihaz bir harici otomatik tekrar kapama cihazı ile birlikte çalışıyorsa ve ayrı bir (paralel açma)
başka bir koruma sistemi tarafından 1-kutup açma tetiklenebilirse, birkutup açma sırasında bir ikili giriş
üzerinden sıfır bileşen sistemi için aşırı gerilim koruma yine bloklanmalıdır.
Cihaz, izlenecek rezidüel gerilimi aşağıdaki 2-148 tanım denklemine göre hesaplar:
3·U0 = UL1 + UL2 + UL3.
Eğer cihazın dördüncü gerilim ölçme girişi U4 ’e uygun bir gerilim bağlanmamışsa, doğrudan bu hesaplanan
gerilim uygulanır.
Ancak, eğer gerilim trafo setinin Uen açık-üçgen (rezidüel) gerilimi doğrudan cihazın dördüncü ölçme girişi U4
’e e bağlanmışsa ve biçimlendirme sırasında bu bilgi girilmişse, cihaz otomatik olarak bu gerilimi kullanır ve
bundan üç kat sıfır bileşen gerilimi hesaplar.
3·U0 = Uf / Udelta·U4
Gerilim trafo setinin gerilim dönüştürme oranı, genellikle;
olduğu için, faktör Uf / Udelta = 3/√3 = √3 = 1,73’e ayarlanır. Daha fazla bilgiye, Güç Sistemi Verileri
1, Bölüm 2.1.4.1 paragraf “Gerilim Bağlantıları“, 211 no’lu adres üzerinden ulaşabilirsiniz.
323
Fonksiyonlar
Şekil 2-148
Sıfır bileşen gerilim için aşırı gerilim korumanın mantık şeması
Serbestçe Seçilebilir 1-faz Gerilim
Sıfır bileşen gerilim kademeleri diğer aşırı gerilim fonksiyonlarından ayrı ve bağımsız olarak çalıştığı için;
bunlar, başka bir 1-faz gerilim için de kullanılabilir. Bu durumda, cihazın dördüncü gerilim girişi U4, buna uygun
olarak atanmalıdır (ayrıca Bölüm 2.1.2 ’de “Gerilim Bağlantıları“ paragrafına bakın).
Kademeler, bir ikili giriş “>3U0>(>) BLK“ üzerinden bloklanabilir. Bu uygulama için, dahili bloklama olmaz.
324
Fonksiyonlar
2.16.2
Düşük Gerilim Koruma
Düşük Gerilim Faz-Toprak
Şekil 2-149 ’de, faz-toprak gerilim kademelerinin mantık şeması görülmektedir. Temel frekans, ölçülen üç faztoprak gerilimin her birinden sayısal olarak filtrelenir ve böylelikle geçici gerilim pikleri ve harmonikler büyük
ölçüde ortadan kaldırılır. Eşlik kademeler Uf-t< ve Uf-t<< , gerilimlerle karşılaştırılır. Eğer bir fazın gerilimi
bu eşiklerden birinin altına düşmüşse, faz-ayrımlı olarak ihbar edilir. Ayrıca, bir genel başlatma ihbarı “Uf-t<
Başlatma“ ve “Uf-t<< Başlatma“ verilir. Bırakma/başlatma oranı ayarlanabilir (Uf-t<(<) RESET).
Her kademe, bütün fazlar için ortak bir zaman gecikmesini başlatır. İlgili T Uf-t< veya T Uf-t<< zaman
gecikmesinin dolması rapor edilir ve “Uf-t<(<) AÇMA“ açma komutu verilir.
İstasyonun fiziki düzenlemesine bağlı olarak, gerilim trafoları kesicinin bara tarafında veya hat tarafında
bulunabilir. Bu, hattın enerjisi kesildiğinde düşük gerilim korumanın farklı davranış göstermesine yol açar. Bara
tarafında, gerilim genellikle sürekli mevcuttur veya bir açma komutu sonrası kesici açtığında gerilim tekrar
toparlanır. Oysa; fider çıkışında, gerilim, arıza durumuna ek olarak, kesici açtığında da sıfırdır. Gerilim trafoları
hat tarafına konulmuşsa, düşük gerilim koruma sürekli başlatma alır. Bunun önlenmesi için, başlatma için ek
bir ölçüt olarak akım denetimi (Akım kriteri AKIM DEN. Uf-t<) kullanılabilir. Düşük gerilim, o zaman ancak
düşük gerilim koşulu ile birlikte ilgili fazın AçıkKutupAkım minimum akımı da aşılmışsa başlatma alacaktır.
Bu koşul, cihazın merkezi fonksiyon denetimi tarafından sağlanır.
Düşük gerilim koruma faz-toprak, bir ikili giriş “Uf-t<(<) BLKdi“ üzerinden kilitlenebilir. Eğer bir ölçülen
gerilim arızası tespit edilmişse (“Sigorta-Arızası-İzleme“,, ayrıca bakınız Bölüm 2.22.1) veya gerilim trafoları
minyatür şalterinin attığı “>ARIZA:FİDER GT“ ikili girişi üzerinden rapor edilmişse, düşük gerilim koruma
kademeleri otomatik olarak bloklanır (dahili bloklama).
Ayrıca; 1-kutup otomatik tekrar kapama ölü zamanı sırasında, yani bir kutup açıkken, eğer gerilim trafoları hat
tarafında ise düşük gerilim koruma kademeleri otomatik olarak bloklanır. Eğer gerekirse, akım ölçütü de
değerlendirilir. Bu sayede, akım kesildiği için, koruma açık fazın düşük gerilimine tepki vermeyecektir. Kilitleme
bir kutup ölü zamanda sadece parametrelemeye göre açma kumandası da oluşturabilen kademeler için
gerçekleşir.
325
Fonksiyonlar
Şekil 2-149
326
Faz-toprak gerilimler için düşük gerilim korumanın mantık şeması
Fonksiyonlar
Faz-Faz Düşük Gerilim
Faz-faz düşük gerilim koruma, faz-faz gerilimlerin tespiti dışında, aynı faz-toprak koruma gibi çalışır. Aynı
şekilde; gerilim Uf-f< veya Uf-f<< eşik elemanlarından birinin altına düşmüşse, ilgili düşük gerilim
kademesinin başlatması ihbar edilir. Bunun ötesinde, prensip olarak Şekil 2-149 uygulanır.
Akım kriteri için katılımcı bir fazda akım akışı tanınması yeterlidir.
Düşük gerilim koruma faz-faz da bir ikili giriş “>Uf-f<(<) BLK“ üzerinden bloklanabilir. Eğer ölçülen gerilim
arızası tespit edilmişse veya gerilim trafosu minyatür şalterinin attığı ihbar edilmişse, düşük gerilim koruma
kademeleri otomatik olarak bloklanır (gerilim arızasından etkilenen fazların dahili bloklaması).
Ayrıca; 1-kutup otomatik tekrar kapama ölü zamanı sırasında, yani bir kutup açıkken, eğer gerilim trafolarının
hat tarafında ise düşük gerilim koruma kademeleri açık fazda otomatik olarak kilitlenecek ve böylece açık fazın
düşük gerilimine tepki vermeyecektir. Kilitleme bir kutup ölü zamanda ancak sadece parametrelemeye göre
açma da oluşturabilen kademeler için gerçekleşir.
Düşük Gerilim Pozitif Bileşen Sistemi U1
Cihaz, pozitif bileşen sistem gerilimini, aşağıdaki tanımlama denklemine göre hesaplar
U1 = 1/3·(UL1 + a·UL2 + a2·UL3)
Hesaplanan 1-faz AC gerilim U1< ve U1<< eşik elemanlarına beslenir (bakınız Şekil 2-150). Bu eşikler, ilgili
zaman gecikmeleri T U1< ve T U1<< ile birlikte, pozitif bileşen sistemi için iki kademeli düşük gerilim korumayı
oluştururlar.
Akım, pozitif bileşen sistemin düşük gerilim koruması için ek bir ölçüt olarak kullanılabilir (akım denetimi AKIM
DEN. U1<). Düşük gerilim, ancak, düşük gerilim ölçütü ile birlikte en az bir fazda akım akışı tespit edilmişse
çalışır.
Pozitif bileşen sistemi için düşük gerilim koruma da bir ikili giriş “>U1<(<) BLK“ üzerinden kilitlenebilir. Eğer
bir ölçülen gerilim arızası tespit edilmişse (“Sigorta-Arızası-İzleme“,, ayrıca bakınız 2.22.1) veya gerilim trafoları
minyatür şalterinin attığı “>ARIZA:FİDER GT“ ikili girişi üzerinden rapor edilmişse, düşük gerilim koruma
kademeleri otomatik olarak bloklanır (dahili bloklama).
327
Fonksiyonlar
Şekil 2-150
Pozitif bileşen gerilim sistemi için düşük gerilim korumanın mantık şeması
Ayrıca; 1-kutup otomatik tekrar kapama ölü zamanı sırasında, yani bir kutup açıkken, pozitif bileşen sistem için
düşük gerilim koruma kademeleri otomatik olarak bloklanır. Eğer gerekirse, akım ölçütü de değerlendirilir; bu
durumda; eğer gerilim trafoları hat tarafında ise, akım kesildiği için, koruma açık fazın düşük gerilimine tepki
vermeyecektir.
328
Fonksiyonlar
2.16.3
Ayar Notları
Genel
Gerilim koruma, ancak cihaz fonksiyonlarının kapsamının yapılandırılması sırasında (Adres 137) , Etkin
olarak ayarlanmışsa çalışabilir. Birleştirme, ancak (Adres 137) Brlş. ile etkin olarak ayarlanmışsa
yapılabilir.
Aşırı gerilim ve düşük gerilim kademeleri, faz-toprak gerilimleri, faz-faz gerilimleri veya gerilimlerin simetrik
pozitif bileşen sistemini algılayabilir. Aşırı gerilim için, ayrıca simetrik negatif bileşen sistemi, sıfır bileşen gerilim
veya farklı bir 1-faz gerilim kullanılabilir. Bunların bir birleşimi de mümkündür. Bu seçeneklerden, istenmeyenler
devreden çıkarılır OFF.
Not
Aşırı gerilim koruma için, özellikle aşağıda yer alan ayar notlarına dikkat edilmelidir. Bir aşırı gerilim kademesini
(UL-E, UL-L, U1) HİÇBİR ZAMAN düşük gerilim kademesinden daha düşük ayarlamayın. Bu, derhal cihazı sürekli
bir başlatma durumuna koyar ve herhangi bir ölçülen değer çalışması ile de reset edilemez. Sonuç olarak, cihaz
servis dışı kalır!
Faz-Toprak Aşırı Gerilim
Faz gerilim kademeleri, 3701 no’lu Uf-t>(>) adresinde devreye alınabilir ON veya devreden çıkarılabilir OFF.
İlave olarak, bu kademeler sadece ihbar verecek şekilde Yalnız alarm ayarlanabilir. Bu durumda; bu
kademeler çalışacak ve ihbar verecek, ancak herhangi bir açma komutu üretmeyecektir. U>Alarm U>>Açma
ayarıyla ek bir açma komutu sadece U>>-Kademe için oluşturulur.
Gerilim eşiği ve gecikme zamanı değerlerinin ayarları, uygulamaya bağlıdır. Eğer düşük yüklü, uzun iletim
hatlarındaki kararlı durum aşırı gerilimler tespit edilecekse, Uf-t>-Kademesi (Adres 3702), işletmede
beklenilen maksimum durağan faz-toprak geriliminin en az % 5 üzerinde ayarlanır. Ayrıca, bırakma-başlatma
oranı ayarını yüksek seçmek gerekir (Adres 3709 Uf-t>(>) RESET = 0.98 = Önayar). Bu ayar, ancak
DIGSI’nin İlave Ayarlar menüsünden değiştirilebilir. Gecikme zamanı T Uf-t> (Adres 3703) kısa-süreli aşırı
gerilimlerin bir açmaya yol açmaması için saniyeler mertebelerinde ayarlanmalıdır.
Uph>>-Kademesi (Adres 3704) kısa-süreli yüksek aşırı gerilimler için düşünülmüştür. Bu kademe için, nispeten
daha yüksek bir başlatma değeri, örneğin anma faz-toprak gerilimin 11/2 katı seçilir. T Uf-t>> zaman
gecikmesi için (Adres 3705) 0,1 s - 0,2 s uygun değerlerdir.
Faz-Faz Aşırı Gerilim
Esas olarak, faz-toprak aşırı gerilim kademeleri için olan aynı varsayımlar uygulanır. Bu kademeler, faz-toprak
gerilim kademelerinin yerine ve onlara ilave olarak kullanılabilir. 3711 no’lu Uf-f>(>) adresi ON (devrede),
OFF (devre dışı), Yalnız alarm veya U>Alarm U>>Açma olarak ayarlanabilir.
Faz-faz gerilimler izleneceği için, Uf-f> (Adres 3712) ve Uf-f>> (Adres 3714) ayarları için faz-faz değerler
kullanılır.
T Uf-f> (Adres 3713) ve T Uf-f>> (Adres 3715) zaman gecikmeleri için, yukarıdaki aynı varsayımlar
uygulanır. Bırakma oranları için de aynısı geçerlidir (Adres 3719 Uf-f>(>) RESET). Bu ayar ancak DIGSI’nin
İlave Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
329
Fonksiyonlar
Aşırı Gerilim Pozitif Bileşen Sistem U1
Yukarıda açıklanan aşırı gerilim kademelerinin yerine veya onlara ilave olarak pozitif bileşen gerilim kademeleri
kullanılabilir. 3731 no’lu U1>(>) adresi ON (devrede), OFF (devre dışı), Yalnız alarm veya U>Alarm
U>>Açma olarak ayarlanabilir.
Simetrik gerilimler için, pozitif bileşen sistem gerilimindeki bir artış, gerilimlerin bir VE-geçitine karşılık olur. Bu
kademeler, özellikle uzun, düşük yüklü iletim hatlarındaki kararlı-durum aşırı gerilimlerin (Ferranti etkisi) tespiti
için uygundur. Burada da, kararlı durum aşırı gerilimlerin tespiti için, U1>-Kademesi (Adres 3732) daha uzun
bir T U1> (Adres 3733) zaman gecikmesi ile (birkaç saniye mertebelerinde) ayarlanır. Yalıtım için tehlikeli
olabilecek yüksek aşırı gerilimlerin tespiti için, U1>>-Kademesi (Adres 3734) daha kısa bir T U1>> (Adres
3735) zaman gecikmesi ile kullanılır.
Pozitif bileflen sistemi U1 = 1/3·|UL1 + a·UL2 + a2·UL3| genel tanım denklemine göre tesis edilir. Simetrik
gerilimler için, bu, bir faz-toprak gerilimine eşittir.
Eğer aşırı gerilim için karşı hat ucu geriliminin belirleyici olması istenirse, birleştirme özelliği kullanılır. Bunun
için, koruma fonksiyonlarının biçimlendirilmesi sırasında (Bölüm 2.1.1.2) 137 no’lu A./D. GERİLİM adresi
Brlş. ile etkin (birleştirme ile etkin) olarak ayarlanmalıdır.
Ayrıca; birleştirme özelliği, Güç Sistemi Verileri 2 (Bölüm 2.1.4.1) ’de ayarlanan hat verilerine gerek
duyar: Bunlar 1110 veya 1112 no’lu adreslerde ayarlanan x’, 1114 veya 1115 no’lu adreslerde ayarlanan c’
ve 1111 veya 1113 no’lu adreslerde ayarlanan Hat Uzunluğu ve 1105 HAT AÇISI verileridir. Bu veriler,
birleştirme hesaplamasının doğru yapılması için çok önemlidir. Eğer mevcut veriler gerçek duruma karşılık
gelmiyorsa, birleştirme, karşı uç için çok yüksek bir gerilim hesaplayabilir ve bu da ölçülen değerler
uygulandığında korumanın derhal başlatma almasına sebep olur. Bu durumda; başlatma, ancak ölçülen gerilim
kesilerek resetlenebilir.
Birleştirme, U1-Kademelerinin her biri için ayrı olarak etkinleştirilebilir ON veya etkisiz kılınabilir OFF: U1>Kademesi için 3736 no’lu adres U1> Birleştr. ve U1>>-Kademesi için 3737 no’lu adres U1>>
Birleştr..
Bırakma-başlatma oranı (Adres 3739 U1>(>) RESET), küçük kararlı-durum aşırı gerilimlerin tespit edilmiş
olsa bile mümkün olduğunca yüksek ayarlanır. Bu ayar ancak DIGSI’nin Ekran İlave Ayarları menüsünden
değiştirilebilir.
Aşırı Gerilim Negatif Bileşen Sistemi U2
Negatif bileşen sistem gerilim kademeleri, asimetrik gerilimleri tespit eder. Eğer böyle gerilimlerin açma
yaptırması isteniyorsa, 3741 no’lu U2>(>) adresi ON olarak ayarlanır. Eğer bu tür durumlarda sadece ihbar
alınmak isteniyorsa, 3741 no’lu U2>(>) adresi Yalnız alarm olarak ayarlanır. Sadece bir kademenin açma
komutu oluşturması gerekiyorsa, U>Alarm U>>Açma ayarı seçilir. Bu ayar ile sadece 2. Kademe açma yapılır.
Eğer negatif bileşen korumaya gereksinim duyulmuyorsa, burada OFF olarak ayarlayın.
Bu koruma fonksiyonu da iki kademeye sahiptir, biri kararlı-durum asimetrik gerilimler için U2>-Kademesi
(Adres 3742) daha uzun bir T U2> (Adres 3743) zaman gecikmesiyle ve diğeri yüksek asimetrik gerilimler için
U2>>-Kademesi (Adres 3744) kısa bir T U2>> (Adres 3745) zaman gecikmesiyle.
Negatif bileşen sistemi U2 = 1/3·|UL1 + a2·UL2 + a·UL3| tanım denklemine göre hesaplanır. Simetrik gerilimler
için, iki faz yer değiştirdiğinde, bu bir faz-toprak gerilimine eşittir.
Bırakma-Başlatma oranı, U2>(>) RESET , 3749 no’lu adreste değiştirilebilir. Bu ayar ancak DIGSI’nin Ekran
330
Fonksiyonlar
Aşırı Gerilim Sıfır Bileşen Sistemi
Sıfır bileşen gerilim kademeleri 3721 no’lu 3U0>(>)(veyaUx) adresinde etkinleştirilebilir ON veya etkisiz
kılınabilir OFF. İlave olarak, bu kademeler sadece ihbar verecek şekilde Yalnız alarm ayarlanabilir. Bu
durumda; bu kademeler çalışacak ve ihbar verecek, ancak herhangi bir açma komutu üretmeyecektir. Ancak
2. Kademenin bir açma komutu istenirse, U>Alarm U>>Açma ayarı kullanılır. Bu koruma fonksiyonu, dördüncü
gerilim ölçme girişi U4 ’e bağlanan herhangi bir 1-faz gerilim için de kullanılabilir. Ayrıca, Bölüm 2.1.2.1 ’de
“Gerilim Bağlantıları“ paragrafına bakın.
Bu koruma fonksiyonu da iki kademeye sahiptir. Gerilim eşiği ve gecikme zamanı değerlerinin ayarları,
uygulamaya bağlıdır. Burada, genel bir kural belirlenemez. 3U0> kademesi (Adres 3722) , genellikle daha
yüksek bir duyarlıkla ve daha uzun bir T 3U0> gecikme zamanına (Adres 3723) ayarlanır. 3U0>>kademesi
de (Adres 3724) daha az duyarlıkla ve daha kısa bir T 3U0>> gecikme zamanına (Adres 3725) ayarlanır.
Eğer bu gerilim kademesi U4 ölçülen gerilim girişine bağlı farklı bir gerilim için kullanılacaksa, yine benzer
varsayımlar uygulanır.
Sıfır bileşen gerilim kademeleri, yinelemiş ölçümler sayesinde çok kararlı çalıştığı için, duyarlılık oldukça
yüksek ayarlanabilir. Eğer daha kısa bir başlatma süresi istenirse, bu kararlılaştırma, 3728 no’lu 3U0>(>)
Stab. adresinde etkisiz kılınabilir. Bu ayar, ancak DIGSI’nin Ekran İlave Ayarları menüsünden değiştirilebilir.
Kısa bir başlatma süresi ile duyarlı bir ayarın kullanılmasının mantıklı olmayacağını unutmayın.
Bırakma-başlatma oranı 3U0>(>) RESET , 3729 no’lu adreste değiştirilebilir. Bu ayar ancak DIGSI’nin Ekran
Gerilim değerlerini ayarlarken, aşağıdakileri gözlemleyin:
• Eğer cihazın dördüncü gerilim girişi U4, gerilim trafo setinin Uen açık üçgen sargısına bağlanmışsa ve Güç
Sistemi Verileri 1 ayarları yapılırken bu belirtilmişse (Bölüm 2.1.2.1 ’de “Gerilim Bağlantıları“ paragrafına
bakın, Adres 210 U4 GT = Udelta trafo), cihaz, U4 gerilimini, Uf / Udelta (Adres 211), eşleme
çarpanı ile, yani normalde 1.73 ile çarpar. Ölçülen gerilim, dolayısıyla √3·Uen = 3·U0 olur. Eğer simetrik
gerilim deltası tam kaymışsa, bu gerilim faz-faz gerilimin √3 katı olacaktır.
• Eğer U4, gerilim koruma için kullanılmayan başka bir gerilime bağlanmışsa veya hiç kullanılmamışsa ve Güç
Sistemi Verileri 1 ayarları yapılırken bu da belirtilmişse (Bölüm 2.1.2.1 ’de “Gerilim Bağlantıları“ paragrafına
bakın, örneğin U4 GT = Usenk2 trafo veya U4 GT = Bağlı değil), cihaz, sıfır bileşen gerilimi,
3·U0 = |UL1 + UL2 + UL3| denklemine göre faz gerilimlerden hesaplar. Eğer simetrik gerilim deltası tam
kaymışsa, bu gerilim faz-faz gerilimin √3 katı olacaktır.
• Son olarak; eğer U4 gerilim koruma için kullanılan başka bir AC gerilime bağlanmışsa ve Güç Sistemi Verileri
1 ayarları yapılırken bu belirtilmişse (Bölüm 2.1.2.1 ’de “Gerilim Bağlantıları“ paragrafına bakın, U4 GT = Ux
trafo), cihaz, gerilim kademeleri için doğrudan (çarpansız) bu gerilimi kullanır. Bu “sıfır bileşen gerilim”, o
zaman U4 ’teki herhangi bir gerilim için gerçek bir 1-faz gerilim koruması olacaktır. Duyarlı bir ayarla, yani
işletmede beklenilen gerilimlere yakın bir ayar durumunda, sadece T 3U0> (Adres 3723) gecikme
zamanının değil, aynı zamanda 3U0>(>) RESET bırakma-başlatma oranının da (Adres 3729) mümkün
olduğu kadar yüksek ayarlanması gerekecektir.
331
Fonksiyonlar
Faz-Toprak Düşük Gerilim
Faz-toprak gerilim kademeleri, 3751 no’lu Uf-t<(<) adresinde devreye alınabilir ON veya devreden
çıkarılabilir OFF. İlave olarak, bu kademeler sadece ihbar verecek şekilde Yalnız alarm ayarlanabilir. Bu
durumda; bu kademeler çalışacak ve ihbar verecek, ancak herhangi bir açma komutu üretmeyecektir. Ayrıca
U<Alarm U<<Açma ayarı ile bildirim için bir açma komutu sadece 2. Kademe için oluşturulabilir.
Bu düşük gerilim koruma fonksiyonu, iki kademeye sahiptir. Uf-t<Kademesi (Adres 3752) , daha uzun
ayarlanmış T Uf-t< ile (Adres 3753) kısa süreli düşük gerilimlerde etki eder. Ancak burada ayarlanacak
değer, müsaade edilen minimum işletme geriliminden daha yüksek olmamalıdır. Daha büyük gerilim
düşümlerinde ise, T Uf-t<< kademesi (Adres 3754) T Uf-t<< gecikme süresi ile (Adres 3755) etkin olur.
Bırakma-Başlatma oranı Uf-t<(<) RESET , 3759 no’lu adreste değiştirilebilir. Bu ayar ancak DIGSI’nin
Gerilimlerin ve zamanların ayarları, kullanım amacına bağlıdır. Dolayısıyla, ayarlar için genel bir kural
belirlenemez. Örneğin, yük atma uygulamalarında, değerler daha çok yük önceliğine göre yapılan bir yük atma
planı ile belirlenir. Kararlılık problemleri durumunda, düşük gerilimlerin müsaade edilen seviyeleri ve süreleri
gözlemlenmelidir. Endüksiyon makinelerinde, düşük gerilim, müsaade edilen tork eşiklerini etkiler.
Eğer gerilim trafoları hat tarafına konulmuşsa, iletim hattı sistemden ayrıldığında ölçme gerilimleri de kaybolur.
Bu durumlarda düşük gerilim elemanlarının başlatma almalarını ve sürekli çalışır durumda kalmalarını önlemek
için, akım ölçütü AKIM DEN. Uf-t< (Adres 3758) devreye alınır ON. Gerilim trafoları bara tarafında ise, bu
ölçüt kullanılmayabilir OFF. Ancak, eğer bara enerjisiz ise, düşük gerilim koruma başlatma alacak ve süresini
doldurduğunda sürekli çalışır durumda kalacaktır. Dolayısıyla, böyle durumlarda korumanın bir ikili giriş
üzerinden bloklanması sağlanmalıdır.
Faz-Faz Düşük Gerilim
Esas olarak, faz-toprak aşırı gerilim kademeleri için olan aynı varsayımlar uygulanır. Bu kademeler, faz-toprak
gerilim kademelerinin yerine ve onlara ilave olarak kullanılabilir. 3761 no’lu Uf-f<(<) adresi ON (devrede),
OFF (devre dışı), Yalnız alarm veya U<Alarm U<<Açma olarak ayarlanabilir.
Faz-faz gerilimler izleneceği için, Uf-f< (Adres 3762) ve Uf-f<< (Adres 3764) ayarları için faz-faz değerler
kullanılır.
İlgili zaman gecikmeleri T Uf-f< (Adres 3763) ve T Uf-f<< (Adres 3765) ’dir.
Bırakma-Başlatma oranı Uf-f<(<) RESET , 3769 no’lu adreste değiştirilebilir. Bu ayar, ancak DIGSI’nin
332
Fonksiyonlar
Düşük Gerilim Pozitif Bileşen Sistemi U1
Yukarıda açıklanan düşük gerilim kademelerinin yerine veya onlara ilave olarak pozitif bileşen gerilim
kademeleri de kullanılabilir 3771 no’lu U1<(<) adresi ON (devrede), OFF (devre dışı), Yalnız alarm veya
U<Alarm U<<Açma olarak ayarlanabilir.
Esas olarak, diğer düşük gerilim kademelerinde olduğu gibi aynı varsayımlar uygulanır. Özellikle kararlılık
problemleri durumunda, pozitif bileşen sistem kararlı enerji iletim sınırlarıyla ilişkili olduğundan bu sistemin bir
üstünlüğü söz konusudur.
İki kademeli bir koruma gerçekleştirmek için U1<kademesi (Adres 3772) daha büyük bir T U1< zaman
gecikmesine (Adres 3773) ve U1<<kademesi (Adres 3774) daha küçük bir T U1<< zaman gecikmesine
(Adres 3775) ayarlanır.
Pozitif bileşen sistemi U1 = 1/3·|UL1 + a·UL2 + a2·UL3| genel tanım denklemine göre tesis edilir. Simetrik
gerilimler için, bu, bir faz-toprak gerilimine eşittir.
Bırakma-Başlatma oranı U1<(<) RESET , 3779 no’lu adreste değiştirilebilir. Bu ayar, ancak DIGSI’nin Ekran
2.16.4
Ayarlar
Adr.
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
3701
Uf-t>(>)
OFF
Yalniz alarm
ON
U>Alarm U>>Açma
OFF
Uf-t asiri gerilim koruma çalisma
modu
3702
Uf-t>
1.0 .. 170.0 V; ∞
85.0 V
Uf-t> Çalisma Gerilimi
3703
T Uf-t>
0.00 .. 100.00 sn; ∞
2.00 sn
T Uf-t> Zaman Gecikmesi
3704
Uf-t>>
1.0 .. 170.0 V; ∞
100.0 V
Uf-t>> Çalisma Gerilimi
3705
T Uf-t>>
0.00 .. 100.00 sn; ∞
1.00 sn
T Uf-t>> Zaman Gecikmesi
3709A
Uf-t>(>) RESET
0.30 .. 0.99
0.98
Uf-t>(>) Reset Orani
3711
Uf-f>(>)
OFF
Yalniz alarm
ON
U>Alarm U>>Açma
OFF
Uf-f asiri gerilim koruma çalisma
modu
3712
Uf-f>
2.0 .. 220.0 V; ∞
150.0 V
Uf-f> Çalisma Gerilimi
3713
T Uf-f>
0.00 .. 100.00 sn; ∞
2.00 sn
T Uf-f> Zaman Gecikmesi
3714
Uf-f>>
2.0 .. 220.0 V; ∞
175.0 V
Uf-f>> Çalisma Gerilimi
3715
T Uf-f>>
0.00 .. 100.00 sn; ∞
1.00 sn
T Uf-f>> Zaman Gecikmesi
3719A
Uf-f>(>) RESET
0.30 .. 0.99
0.98
Uf-f>(>) Reset Orani
333
Fonksiyonlar
Adr.
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
3721
3U0>(>)(veyaUx)
OFF
Yalniz alarm
ON
U>Alarm U>>Açma
OFF
3U0 (veya Ux) asiri gerilim
çalisma modu
3722
3U0>
1.0 .. 220.0 V; ∞
30.0 V
3U0> (veya Ux>) Çalisma Gerilimi
3723
T 3U0>
0.00 .. 100.00 sn; ∞
2.00 sn
T 3U0> (veya T Ux>) Zaman
Gecikmesi
3724
3U0>>
1.0 .. 220.0 V; ∞
50.0 V
3U0>> (veya Ux>>) Çalisma
Gerilimi
3725
T 3U0>>
0.00 .. 100.00 sn; ∞
1.00 sn
T 3U0>> (veya T Ux>>) Zaman
Gecikmesi
3728A
3U0>(>) Stab.
ON
OFF
ON
3U0>(>): Stabilizasyon 3U0
Ölçümü
3729A
3U0>(>) RESET
0.30 .. 0.99
0.95
3U0>(>) (veya Ux) Reset Orani
3731
U1>(>)
OFF
Yalniz alarm
ON
U>Alarm U>>Açma
OFF
U1 asiri gerilim koruma çalisma
modu
3732
U1>
2.0 .. 220.0 V; ∞
150.0 V
U1> Çalisma Gerilimi
3733
T U1>
0.00 .. 100.00 sn; ∞
2.00 sn
T U1> Zaman Gecikmesi
3734
U1>>
2.0 .. 220.0 V; ∞
175.0 V
U1>> Çalisma Gerilimi
3735
T U1>>
0.00 .. 100.00 sn; ∞
1.00 sn
T U1>> Zaman Gecikmesi
3736
U1> Birlestr.
OFF
ON
OFF
U1>, Birlestirmeli
3737
U1>>Birlestr.
OFF
ON
OFF
U1>>, Birlestirmeli
3739A
U1>(>) RESET
0.30 .. 0.99
0.98
U1>(>) Reset Orani
3741
U2>(>)
OFF
Yalniz alarm
ON
U>Alarm U>>Açma
OFF
U2 asiri gerilim koruma çalisma
modu
3742
U2>
2.0 .. 220.0 V; ∞
30.0 V
U2> Çalisma Gerilimi
3743
T U2>
0.00 .. 100.00 sn; ∞
2.00 sn
T U2> Zaman Gecikmesi
3744
U2>>
2.0 .. 220.0 V; ∞
50.0 V
U2>> Çalisma Gerilimi
3745
T U2>>
0.00 .. 100.00 sn; ∞
1.00 sn
T U2>> Zaman Gecikmesi
3749A
U2>(>) RESET
0.30 .. 0.99
0.98
U2>(>) Reset Orani
3751
Uf-t<(<)
OFF
Yalniz alarm
ON
U<Alarm U<<Açma
OFF
Uf-t düsük gerilim koruma çalisma
modu
3752
Uf-t<
1.0 .. 100.0 V; 0
30.0 V
Uf-t< Çalisma Gerilimi
3753
T Uf-t<
0.00 .. 100.00 sn; ∞
2.00 sn
T Uf-t< Zaman Gecikmesi
3754
T Uf-t<<
1.0 .. 100.0 V; 0
10.0 V
Uf-t<< Çalisma Gerilimi
3755
T Uf-t<<
0.00 .. 100.00 sn; ∞
1.00 sn
T Uf-t<< Zaman Gecikmesi
334
Fonksiyonlar
Adr.
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
3758
AKIM DEN. Uf-t<
ON
OFF
ON
Akim denetimi (Uf-t)
3759A
Uf-t<(<) RESET
1.01 .. 1.20
1.05
Uf-t<(<) Reset Orani
3761
Uf-f<(<)
OFF
Yalniz alarm
ON
U<Alarm U<<Açma
OFF
Uf-f düsük gerilim koruma çalisma
modu
3762
Uf-f<
1.0 .. 175.0 V; 0
50.0 V
Uf-f< Çalisma Gerilimi
3763
T Uf-f<
0.00 .. 100.00 sn; ∞
2.00 sn
T Uf-f< Zaman Gecikmesi
3764
Uf-f<<
1.0 .. 175.0 V; 0
17.0 V
Uf-f<< Çalisma Gerilimi
3765
T Uf-f<<
0.00 .. 100.00 sn; ∞
1.00 sn
T Uf-f<< Zaman Gecikmesi
3768
AKIM DEN. Uf-f<
ON
OFF
ON
Akim denetimi (Uf-f)
3769A
Uf-f<(<) RESET
1.01 .. 1.20
1.05
Uf-f<(<) Reset Orani
3771
U1<(<)
OFF
Yalniz alarm
ON
U<Alarm U<<Açma
OFF
U1 düsük gerilim koruma çalisma
modu
3772
U1<
1.0 .. 100.0 V; 0
30.0 V
U1< Çalisma Gerilimi
3773
T U1<
0.00 .. 100.00 sn; ∞
2.00 sn
T U1< Zaman Gecikmesi
3774
U1<<
1.0 .. 100.0 V; 0
10.0 V
U1<< Çalisma Gerilimi
3775
T U1<<
0.00 .. 100.00 sn; ∞
1.00 sn
T U1<< Zaman Gecikmesi
3778
AKIM DEN. U1<
ON
OFF
ON
Akim denetimi (U1)
3779A
U1<(<) RESET
1.01 .. 1.20
1.05
U1<(<) Reset Orani
2.16.5
Bilgi Listesi
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
234.2100 -
IE
-
10201
>Uf-t>(>) BLK
EM
>Uf-t>(>) Asiri gerilim (f-t) BLOKLAMA
10202
>Uf-f>(>) BLK
EM
>Uf-f>(>) Asiri gerilim (f-f) BLOKLAMA
10203
>3U0>(>) BLK
EM
>3U0>(>) Asiri gerilim (0-bls.) BLOKLAMA
10204
>U1>(>) BLK
EM
>U1>(>) Asiri gerilim (pozitif bls.) BLK
10205
>U2>(>) BLK
EM
>U2>(>) Asiri gerilim (negatif bls.) BLK
10206
>Uf-t<(<) BLK
EM
>Uf-t<(<) Düsük gerilim (f-t) BLOKLAMA
10207
>Uf-f<(<) BLK
EM
>Uf-f<(<) Düsük gerilim (f-f) BLOKLAMA
10208
>U1<(<) BLK
EM
>U1<(<) Düsük gerilim (pozitif bls.) BLK
10215
Uf-t>(>) OFF
AM
Uf-t>(>) Asiri Gerilim DEVRE DISI
10216
Uf-t>(>) BLKdi
AM
Uf-t>(>) Asiri gerilim BLOKLANDI
10217
Uf-f>(>) OFF
AM
Uf-f>(>) Asiri Gerilim DEVRE DISI
10218
Uf-f>(>) BLKdi
AM
Uf-f>(>) Asiri gerilim BLOKLANDI
10219
3U0>(>) OFF
AM
3U0>(>) Asiri Gerilim DEVRE DISI
10220
3U0>(>) BLKdi
AM
3U0>(>) Asiri gerilim BLOKLANDI
335
Fonksiyonlar
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
10221
U1>(>) OFF
AM
U1>(>) Asiri Gerilim DEVRE DISI
10222
U1>(>) BLKdi
AM
U1>(>) Asiri gerilim BLOKLANDI
10223
U2>(>) OFF
AM
U2>(>) Asiri Gerilim DEVRE DISI
10224
U2>(>) BLK
AM
U2>(>) Asiri gerilim BLOKLANDI
10225
Uf-t<(<) OFF
AM
Uf-t<(<) Düsük Gerilim DEVRE DISI
10226
Uf-t<(<) BLKdi
AM
Uf-t<(<) Düsük gerilim BLOKLANDI
10227
Uf-f<(<) OFF
AM
Uf-f<(<) Düsük Gerilim DEVRE DISI
10228
Uf-f<(<) BLKdi
AM
Uf-f<(<) Düsük gerilim BLOKLANDI
10229
U1<(<) OFF
AM
U1<(<) Düsük Gerilim DEVRE DISI
10230
U1<(<) BLKdi
AM
U1<(<) Düsük gerilim BLOKLANDI
10231
U</> AKTIF
AM
Asiri/Düsük Gerilim koruma AKTIF
10240
Uf-t> Baslatma
AM
Uf-t> Baslatma
10241
Uf-t>> Baslatma
AM
Uf-t>> Baslatma
10242
Uf-t>(>) Bas.L1
AM
Uf-t>(>) Baslatma L1
10243
Uf-t>(>) Bas.L2
AM
10244
Uf-t>(>) Bas.L3
AM
10245
Uf-t> Z.Asimi
AM
Uf-t> Zaman Asimi
10246
Uf-t>> Z.Asimi
AM
Uf-t>> Zaman Asimi
10247
Uf-t>(>) AÇMA
AM
Uf-t>(>) AÇMA komutu
10248
Uf-t> Bas. L1
AM
Uf-t> Baslatma L1
10249
Uf-t> Bas. L2
AM
Uf-t> Baslatma L2
10250
Uf-t> Bas. L3
AM
Uf-t> Baslatma L3
10251
Uf-t>> Bas. L1
AM
Uf-t>> Baslatma L1
10252
Uf-t>> Bas. L2
AM
Uf-t>> Baslatma L2
10253
Uf-t>> Bas. L3
AM
Uf-t>> Baslatma L3
10255
Uf-f> Baslatma
AM
Uf-f> Baslatma
10256
Uf-f>> Baslatma
AM
Uf-f>> Baslatma
10257
Uff>(>) Bas.L12
AM
Uf-f>(>) Baslatma L1-L2
10258
Uff>(>) Bas.L23
AM
10259
Uff>(>) Bas.L31
AM
10260
Uf-f> Z.Asimi
AM
Uf-f> Zaman Asimi
10261
Uf-f>> Z.Asimi
AM
Uf-f>> Zaman Asimi
10262
Uf-f>(>) AÇMA
AM
Uf-f>(>) AÇMA komutu
10263
Uf-f> Bas. L12
AM
Uf-f> Baslatma L1-L2
10264
Uff> Bas. L23
AM
10265
Uf-f> Bas. L31
AM
10266
Uf-f>> Bas. L12
AM
Uf-f>> Baslatma L1-L2
10267
Uf-f>> Bas. L23
AM
10268
Uf-f>> Bas. L31
AM
10270
3U0> Baslatma
AM
3U0> Baslatma
10271
3U0>> Baslatma
AM
3U0>> Baslatma
10272
3U0> Z.Asimi
AM
3U0> Zaman Asimi
10273
3U0>> Z.Asimi
AM
3U0>> Zaman Asimi
10274
3U0>(>) AÇMA
AM
3U0>(>) AÇMA komutu
10280
U1> Baslatma
AM
U1> Baslatma
10281
U1>> Baslatma
AM
U1>> Baslatma
336
Fonksiyonlar
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
10282
U1> Z.Asimi
AM
U1> Zaman Asimi
10283
U1>> Z.Asimi
AM
U1>> Zaman Asimi
10284
U1>(>) AÇMA
AM
U1>(>) AÇMA komutu
10290
U2> Baslatma
AM
U2> Baslatma
10291
U2>> Baslatma
AM
U2>> Baslatma
10292
U2> Z.Asimi
AM
U2> Zaman Asimi
10293
U2>> Z.Asimi
AM
U2>> Zaman Asimi
10294
U2>(>) AÇMA
AM
U2>(>) AÇMA komutu
10300
U1< Baslatma
AM
U1< Baslatma
10301
U1<< Baslatma
AM
U1<< Baslatma
10302
U1< Z.Asimi
AM
U1< Zaman Asimi
10303
U1<< Z.Asimi
AM
U1<< Zaman Asimi
10304
U1<(<) AÇMA
AM
U1<(<) AÇMA komutu
10310
Uf-t< Baslatma
AM
Uf-t< Baslatma
10311
Uf-t<< Baslatma
AM
Uf-t<< Baslatma
10312
Uf-t<(<) Bas.L1
AM
Uf-t<(<) Baslatma L1
10313
Uf-t<(<) Bas.L2
AM
10314
Uf-t<(<) Bas.L3
AM
10315
Uf-t< Z.Asimi
AM
Uf-t< Zaman Asimi
10316
Uf-t<< Z.Asimi
AM
Uf-t<< Zaman Asimi
10317
Uf-t<(<) AÇMA
AM
Uf-t<(<) AÇMA komutu
10318
Uf-t< Bas. L1
AM
Uf-t< Baslatma L1
10319
Uf-t< Bas. L2
AM
Uf-t< BaslatmaL2
10320
Uf-t< Bas. L3
AM
Uf-t< Baslatma L3
10321
Uf-t<< Bas. L1
AM
Uf-t<< Baslatma L1
10322
Uf-t<< Bas. L2
AM
Uf-t<< Baslatma L2
10323
Uf-t<< Bas. L3
AM
Uf-t<< Baslatma L3
10325
Uf-f< Baslatma
AM
Uf-f< Baslatma
10326
Uf-f<< Baslatma
AM
Uf-f<< Baslatma
10327
Uff<(<) Bas.L12
AM
Uf-f<(<) Baslatma L1-L2
10328
Uff<(<) Bas.L23
AM
10329
Uff<(<) Bas.L31
AM
10330
Uf-f< Z.Asimi
AM
Uf-f< Zaman Asimi
10331
Uf-f<< Z.Asimi
AM
Uf-f<< Zaman Asimi
10332
Uf-f<(<) AÇMA
AM
Uf-f<(<) AÇMA komutu
10333
Uf-f< Bas. L12
AM
Uf-f< Baslatma L1-L2
10334
Uf-f< Bas. L23
AM
10335
Uf-f< Bas. L31
AM
10336
Uf-f<< Bas. L12
AM
Uf-f<< Baslatma L1-L2
10337
Uf-f<< Bas. L23
AM
10338
Uf-f<< Bas. L31
AM
337
Fonksiyonlar
2.17 Frekans Koruma (Opsiyonel)
2.17
Frekans Koruma (Opsiyonel)
Frekans koruma fonksiyonu, sistemde veya elektrik makinelerinde anormal bir şekilde yüksek veya düşük
frekansları tespit eder. Frekans eğer müsaade edilen aralığın dışına çıkarsa, şebekeyi bölmek, yük atmak veya
bir jeneratörü sistemden ayırmak gibi uygun anahtarlama işlemleri başlatılır.
Düşük frekans , sistemde gerçek güç talebinde bir artış olması veya örneğin şebekeden ayrılma, jeneratör
arızası veya güç frekans kontrolünün hatalı çalışması gibi sebeplerle üretilen güçte bir düşüş olması sonucu
oluşur. Düşük frekans koruma, aynı zamanda bir adasal şebekeyi (geçici olarak) besleyen jeneratörlere de
uygulanır. Bu, bir tahrik gücü (şaft) arızasında, ters güç korumanın çalışamayacak olmasından dolayıdır.
Jeneratör, düşük frekans koruma vasıtasıyla güç sisteminden ayrılır. Düşük frekans, endüktif yüklerin
sistemden çektiği reaktif gücün artmasına yol açar.
Aşırı frekans , örneğin sistemde büyük bir yük kapasitesinin devre dışı kalması, sistem kopması veya yine bir
güç frekansı kontrolünün hatalı çalışması sonucu oluşur. Aynı zamanda, yüksüz uzun hatları besleyen
jeneratörler için kendi kendini ikaz etme riski de mevcuttur.
2.17.1
Çalışma Yöntemi
Frekans Kademeleri
Frekans koruma, f1’den f4’e kadar dört frekans kademesinden oluşmuştur. Her bir kademe, ayrı eşik ve zaman
gecikmeleri ile bir aşırı frekans kademesi (f>) veya bir düşük frekans kademesi (f<) olarak ayarlanabilir. Bu,
uygulama amaçlarına göre bir esneklik sağlar ve sistemde farklı fonksiyonları gerçekleştirecek şekilde
kullanılmalarına imkan verir.
• Eğer bir kademe, anma frekansın üzerinde bir değere ayarlanmışsa, otomatik olarak bir aşırı frekans
kademesi f> olarak değerlendirilir.
• Eğer bir kademe, anma frekansın altında bir değere ayarlanmışsa, otomatik olarak bir düşük frekans
kademesi f< olarak değerlendirilir.
• Eğer bir kademe, tam anma frekansına ayarlanmışsa, etkisizdir.
Her bir kademe, tek tek bir ikili giriş üzerinden bloklanabilir, ayrıca bütün frekans korumanın bloklanması da
mümkündür.
Frekans Ölçümü
Frekans ölçümü için, 3 faz-toprak geriliminden en büyüğü kullanılır. Bu değer 204 no’lu parametrede, Unom
SEKONDER, olarak ayarlanan, anma geriliminin en az %65'i bir değerde olmalıdır. Bu değerin altında, frekans
ölçümü yapılmaz.
Ölçülen gerilimden, öngörülen aralıkta (fN ± 10 %) hemen hemen doğrusal olarak frekansla orantılı bir büyüklük
hesaplamak için sayısal filtreler kullanılır. Filtreler ve yinelenen ölçümler, frekans değerlendirmesinin harmonik
etkilerden ve faz atlamalarından neredeyse hiç etkilenmemesini sağlar.
Aynı zamanda frekans değişimi de dikkate alınarak doğru ve hızlı bir ölçüm sonucu elde edilir. Güç sisteminin
frekansı değişirken, birkaç yinelenen ölçüm sırasında ∆f/dt bölümünün işareti değişmez. Ancak eğer ölçülen
gerilimdeki bir faz atlaması geçici olarak bir frekans sapması gibi görünürse, ∆f/dt ’nin işareti peşi sıra terslenir.
Böylelikle bir faz atlamasının sebep olacağı bozuk ölçümler hızla atılır.
Her bir frekans elemanının bırakma değeri, sabit ve yaklaşık olarak başlatma değerinin 20 mHz altı (f> için)
veya üstü (f< için) ’dür.
338
Fonksiyonlar
Çalışma Aralıkları
Frekans değerlendirmesi, işenebilecek bir ölçülen büyüklüğe gereksinim duyar. Bu, beraberinde en azıdan
yeterince yüksek bir gerilimin mevcut olmasını ve bu gerilimin frekans korumanın çalışma aralığı içinde
olmasını gerektirir.
Frekans koruma, otomatik olarak faz-faz gerilimlerin en büyüğünü seçer. Eğer üç gerilim de yaklaşık 65 % · UN
(sekonder) minimum çalışma değerinin altında ise, frekans belirlenemez. Bu durumda 5215 "Frek. D.Ger
BLK" bidirimi verilir. Eğer bir frekans kademesi başlatma aldıktan sonra gerilim bu minimum değerinin altına
düşmüşse, başlatma alan eleman bırakır. Bu, bir hattın (hat taraflı gerilim trafosu) devre dışı edilmesinden
sonra bütün frekans kademelerinin bırakması anlamına gelir.
Bir frekans kademesinin yapılandırılmış eşiğinin dışında bir frekansa sahip bir ölçülen gerilim bağlandığında,
frekans koruma derhal çalışmak için hazırdır. Frekans ölçme filtrelerinin, önce geçici bir durumdan geçmesi
gerektiği için, komut çıkış süresi biraz (yaklaşık bir periyot) artırılır. Bu, bir frekans elemanının başlatma alması
için, frekansın, 5 ardışık ölçümde, biçimlendirilmiş eşiğinin dışında olduğunun tespit edilmesi içindir.
Frekans aralığı, 25 Hz’den 70 Hz’e kadardır. Eğer frekans bu çalışma aralığının dışına çıkarsa, frekans
elemanı bırakır. Eğer frekans tekrar çalışma aralığının içine girerse, ölçülen gerilimin de çalışma aralığı
içerisinde olması koşuluyla ölçüm yeniden sürdürülür. Ancak eğer ölçülen gerilim kesilmişse, başlatma almış
olan eleman derhal bırakır.
Güç Salınımları
Enterkonnekte şebekelerde, güç salınımları frekans sapmalarına sebep olabilir. Güç salınım frekansına,
cihazın montaj yerine ve frekans elemanlarının ayarlarına bağlı olarak; güç salınımları frekans korumanın
başlatma almasına ve hatta açma yapmasına sebep olabilir. Böyle durumlarda, mesafe korumayı güç salınım
kilitleme ayarıyla çalıştırarak kademesiz açmalar önlenemez (ayrıca Bölüm 2.3’e bakın). En iyisi, güç salınım
tespit edildiğinde frekans korumayı bloklamaktır. Bu, ikili girişler ve ikili çıkışlar kullanıcı-tanımlı mantık (CFC)
kullanılarak oluşturulmuş ilgili mantık işlemleri ile gerçekleştirilebilir. Ancak, eğer güç salınım frekansları
bilinirse; frekans korumanın gecikme zamanları buna göre ayarlanarak frekans korumanın açması önlenebilir.
Başlatma/Açma
Şekil 2-151 ’de frekans koruma fonksiyonunun mantık şeması görülmektedir.
Frekansın, bir frekans kademesinin biçimlendirilmiş eşikleri dışına çıktığı (f>elemanları için ayar değerinin
üstüne çıktığı veya f< elemanları için ayar değerinin altına düştüğü) güvenilir biçimde tespit edildiğinde, ilgili
kademe bir başlatma sinyali üretir. Eğer 1/2 periyot içerisinde yinelenen 5 ölçüm, bir frekansın, ayar eşiğinin
dışında olduğu sonucu vermişse, bu karar güvenilir kabul edilir.
Başlatma sonrası gecikme süresi başlatılır. İlgili zaman dolduğunda, bir açma komutu verilir. Eğer 5 ölçüm
sonrası başlatma sebebi artık ortadan kalkmışsa veya ölçülen gerilim kesilmişse veya frekans çalışma aralığı
dışına çıkmışsa, başlatma almış olan eleman bırakır. Bir frekans elemanı bıraktığı zaman, bu frekans
elemanının açma sinyali de derhal resetlenir; ancak açma komutu, en az cihazın bütün fonksiyonları için geçerli
olan minimum komut süresi kadar sürdürülür.
Frekans elemanlarının her biri, ikili girişler üzerinden ayrı ayrı bloklanabilir. Bloklama derhal etkin olur. Bir ikili
giriş üzerinden frekans korumayı tamamen bloklamak da mümkündür.
339
Fonksiyonlar
Şekil 2-151
340
Frekans korumanın mantık şeması
Fonksiyonlar
2.17.2
Ayar Notları
Genel
Frekans koruma, ancak koruma fonksiyonlarının biçimlendirilmesi sırasında 136 no’lu adres FREKANS
Koruma = Etkin olarak ayarlanmışsa etkindir ve ancak bu durumda ayar parametrelerine erişilebilir. Eğer
frekans koruma fonksiyonu kullanılmayacaksa, Etkin Değil ayarlanır.
Frekans koruma fonksiyonu, her biri aşırı frekans veya düşük frekans kademesi olarak çalışabilen f1’den f4’e
kadar dört frekans kademesine sahiptir. Her bir kademe etkin veya etkisiz olarak ayarlanabilir. Bunlar,
aşağıdaki adreslerde ayarlanır:
• 3601 A./D.FREKANS f1 adresi, Frekans kademesi f1 için,
• 3631 A./D.FREKANS f4 adresi, Frekans kademesi f4 için.
Aşağıdaki 3 seçenek mevcuttur:
• Kademe OFF: Kademe etkisizdir;
• Kademe ON: Açma ile: Kademe etkindir ve düzensiz frekans sapmalarında bir ihbar üretir ve (zamanı
dolduğunda) bir açma komutu verir;
• Kademe ON:Yalnız alarm: Kademe etkindir ve düzensiz frekans sapmalarında bir ihbar üretir, ancak bir
açma komutu vermez.
Başlatma Değerleri, Gecikme Zamanları
Yapılandırılmış başlatma değeri, bir frekans elemanının aşırı frekansa mı yoksa düşük frekansa mı tepki
vereceğini belirler.
• Eğer bir kademe, anma frekansın üzerinde bir değere ayarlanmışsa, otomatik olarak bir aşırı frekans
kademesi f> olarak değerlendirilir.
• Eğer bir kademe, anma frekansın altında bir değere ayarlanmışsa, otomatik olarak bir düşük frekans
kademesi f< olarak değerlendirilir.
• Eğer bir kademe tam anma frekansına ayarlanmışsa, etkisiz dir.
Her bir kademe için yukarıdaki kurallara göre bir başlatma değeri ayarlanabilir. Adresler ve dolayısıyla ayar
aralıkları, Güç Sistemi Verileri 1’de (Bölüm 2.1.2.1) , Anma Frekansı (Adres 230) adresinde biçimlendirilen
anma frekansı tarafından belirlenir.
341
Fonksiyonlar
Frekans kademelerinin hiç birisinin, anma frekansın 30 mHz’in üzerinde (f> için) veya altında (f< için)
ayarlanmaması gerekir. Aksi takdirde, frekans kademeleri yaklaşık 20 mHz bir histerezise sahip oldukları için,
anma frekans geri döndüğünde eleman bırakmayabilecektir.
Sadece biçimlendirilmiş anma frekansına ilişkin adreslere erişilebilir. Her bir eleman için, bir açma gecikmesi
ayarlanabilir:
• 3602 no’lu f1 BAŞLATMA adresi: fN = 50 Hz’de frekans kademesi f1 için başlatma değeri,
3603 no’lu f1 BAŞLATMA adresi: fN = 60 Hz’de frekans kademesi f1 için başlatma değeri,
3604 no’lu T f1 adresi: Frekans kademesi f1 için açma gecikmesi;
3634 no’lu T f4 adresi: Frekans kademesi f4 için açma gecikmesi.
Ayar zamanları, koruma fonksiyonunun çalışma süresini (ölçme süresi, bırakma süresi) kapsamayan ilave
gecikme süreleridir.
Eğer düşük frekans koruma yük atma amacıyla kullanılacaksa, o zaman diğer fider rölelerinin frekans ayarları,
koruma rölesinin hizmet verdiği müşterilerin önceliklerine göre yapılır. Normalde; yük atma için, müşterilerin
veya müşteri gruplarının önem sırası dikkate alınarak bir frekans/zaman koordinasyon çizelgesi (yük atma
planı) hazırlanır.
Enterkonnekte şebekelerde, güç salınımları frekans sapmalarına sebep olabilir. Güç salınım frekansına,
cihazın montaj yerine ve frekans elemanlarının ayarlarına bağlı olarak; güç salınımı tespit edilir edilmez frekans
korumayı tümüyle ya da sadece ilgili kademeleri bloklamak gerekebilir. Gecikme zamanlarının, frekans
korumanın açmasından önce güç salınımı tespit edilecek şekilde zaman koordinasyonu yapılmalıdır.
Güç santrallerinde başka uygulama örnekleri de mevcuttur. Ayarlanacak olan frekans değerleri, daha çok güç
sistemi/güç santrali operatörünün bildirimlerine bağlıdır. Bu bağlamda; düşük frekans koruma, güç
istasyonunu, zamanında güç sisteminden ayırarak santralin kendi yük talebini de garanti eder. Türbo regülatör,
makineyi yeniden anma frekansına ayarlar. Sonuç olarak, istasyonun kendi yükü, sürekli anma frekansında
sağlanır.
Bırakma eşiği açma frekansının 20 mHz altı veya üstü olduğu için, "minimum" açma frekansı da, anma
frekansın 30 mHz altı veya üstüdür.
Bir frekans artışı, örneğin bir yük atma veya (örneğin yalnız başına çalışan bir sistemde) bir hız regülatörünün
hatalı çalışması yüzünden olabilir. Bu durumda; frekans koruma, bir aşırı hız koruma olarak kullanılabilir.
342
Fonksiyonlar
2.17.3
Ayarlar
Adr.
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan ayar
Açıklamalar
3601
A./D.FREKANS f1
ON:Yalniz alarm
ON: Açma ile
OFF
ON:Yalniz alarm
Asiri/Düsük Frekans Koruma
kademesi f1
3602
f1 BASLATMA
45.50 .. 54.50 Hz
49.50 Hz
f1 Çalisma
3603
f1 BASLATMA
55.50 .. 64.50 Hz
59.50 Hz
f1 Çalisma
3604
T f1
0.00 .. 600.00 sn
60.00 sn
T f1 Zaman Gecikmesi
3611
A./D.FREKANS f2
ON:Yalniz alarm
ON: Açma ile
OFF
ON:Yalniz alarm
kademesi f2
3612
f2 BASLATMA
45.50 .. 54.50 Hz
49.00 Hz
f2 Çalisma
3613
f2 BASLATMA
55.50 .. 64.50 Hz
57.00 Hz
f2 Çalisma
3614
T f2
0.00 .. 600.00 sn
30.00 sn
3621
A./D.FREKANS f3
ON:Yalniz alarm
ON: Açma ile
OFF
ON:Yalniz alarm
kademesi f3
3622
f3 BASLATMA
45.50 .. 54.50 Hz
47.50 Hz
f3 Çalisma
3623
f3 BASLATMA
55.50 .. 64.50 Hz
59.50 Hz
f3 Çalisma
3624
T f3
0.00 .. 600.00 sn
3.00 sn
3631
A./D.FREKANS f4
ON:Yalniz alarm
ON: Açma ile
OFF
ON:Yalniz alarm
kademesi f4
3632
f4 BASLATMA
45.50 .. 54.50 Hz
51.00 Hz
f4 Çalisma
3633
f4 BASLATMA
55.50 .. 64.50 Hz
62.00 Hz
f4 Çalisma
3634
T f4
0.00 .. 600.00 sn
30.00 sn
343
Fonksiyonlar
2.17.4
Bilgi Listesi
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
5203
>Frekans BLK
EM
>Frekans koruma BLOKLAMA
5206
>f1 BLK
EM
>Frekans koruma kademesi f1 BLOKLAMA
5207
>f2 BLK
EM
5208
>f3 BLK
EM
5209
>f4 BLK
EM
5211
Frekans OFF
AM
Frekans koruma DEVRE DISI
5212
Frekans BLKdi
AM
Frekans koruma BLOKLANDI
5213
Frekans AKTIF
AM
Frekans koruma AKTIF
5215
Frek. D.Ger BLK
AM
Frekans koruma düsük gerilim bloklama
5232
f1 baslatildi
AM
Frekans koruma: f1 baslatildi
5233
f2 baslatildi
AM
5234
f3 baslatildi
AM
5235
f4 baslatildi
AM
5236
f1 AÇMA
AM
Frekans koruma: f1 AÇMA
5237
f2 AÇMA
AM
5238
f3 AÇMA
AM
5239
f4 AÇMA
AM
5240
Zaman Asimi f1
AM
Frekans koruma: Zaman Asimi Kademe f1
5241
Zaman Asimi f2
AM
5242
Zaman Asimi f3
AM
5243
Zaman Asimi f4
AM
344
Fonksiyonlar
2.18 Arıza Yeri Tespit Cihazı
2.18
Arıza Yeri Tespit Cihazı
Bir arızanın mesafesinin ölçülmesi, koruma fonksiyonlarına önemli bir ektir. Sistem içerisinde güç iletimi için bir
hattın kullanılabilirliği, arıza yerinin hızlı olarak tespit edilerek arızanın kısa sürede temizlenmesi ile artırılabilir.
2.18.1
İşlevsel Açıklama
Başlatma Koşulları
7SA6 ’daki arıza yeri tespit fonksiyonu, mesafe korumadan bağımsız bir fonksiyondur. Ayrı bir ölçülen değer
belleğine ve kendi filtre algoritmalarına sahiptir. Kısa-devre koruma, sadece, geçerli ölçüm döngüsünün
seçimini ve ölçülen sinyallerin depolanması için en uygun zaman aralığını sağlamak için ölçüm başlatma
komutunu sağlar.
Arıza yeri tespit fonksiyonu, normalde kısa-devre korumanın açma komutu ile tetiklenebilir. Ancak, herhangi bir
başlatma komutu ile de tetiklenebilir. Böylece; başka bir koruma cihazının arızayı temizlemesi durumunda bile,
arıza yeri hesaplaması mümkündür. Korunan hattın dışındaki arızalar için, bilhassa ara beslemeler yüzünden
ölçülen değerler bozulacağı için, bu durumlarda arıza yeri bilgisi de her zaman doğru olmaz.
Arıza Yerinin Tespiti
Arıza akım ve gerilimlerinin (1/20 çevrim aralıkları ile) ölçülen değer çiftleri, döngüsel bir arabellekte depolanır
ve açma komutu verildikten sonra kısa bir süreyle dondurulur. Böylece; ölçüm değerlerinin, en hızlı kesicilerle
bile, kesicinin açması sebebiyle meydana gelecek ölçülen değer bozulumlarından/açma transiyentlerinden
etkilenmemesi sağlanmış olur. Ölçülen değerlerin filtrelenmesi ve empedans hesaplamalarının sayısı,
belirlenen veri penceresinde kararlılaştırılmış ölçülen değer çiftlerine otomatik olarak uyumlanır. Eğer
kararlılaştırılmış değerlerle yeterli bir zaman penceresi belirlenemezse, "Ar.Yerigeçersiz" ihbarı verilir.
Kısa-devre döngülerindeki ölçülen değerlerin değerlendirilmesi, arıza temizlendikten sonra yapılır. Kısa-devre
döngüleri, açmaya sebep olan döngülerdir. Toprak arıza koruması tarafından açma durumunda; üç faz-toprak
döngüleri değerlendirilir.
Arıza Yeri Tespit Fonksiyonu Çıkışı
Arıza yeri tespiti fonksiyonu, aşağıdaki sonuçları verir:
• arıza reaktansını belirlemek için kullanılan kısa devre döngüsü,
• primer ve sekonder ohm olarak arıza reaktans X,
• primer ve sekonder ohm olarak arıza direnci R,
• ayarlanan birim hat uzunluğu başına hat reaktansı baz alınarak hesaplanan, reaktansla orantılı km veya mil
cinsinden arıza mesafesi,
• ayarlanan birim uzunluk başına reaktans ve ayarlanan hat uzunluğu baz alınarak hesaplanan, hat
uzunluğunun yüzdesi olarak arıza mesafesi.
Yüzde olarak gösterilen arıza mesafesi, aynı zamanda BCD (ikiliye kodlanmış onlu) olarak da çıktılanır. Ancak,
koruma fonksiyonlarının biçimlendirilmesi sırasında 138 (Bölüm 2.1.1.2) no’lu adreste daha önceden bunun
seçilmiş olması gerekir. Diğer bir önkoşul, gerekli sayıda ikili çıkışın bu amaç için atanmış olmasıdır.
10 çıkış rölesine ihtiyaç duyulur. Bunlar, aşağıdaki şekilde sınıflandırılır:
• birler basamağı için 4 çıkış (1.20 + 1.21 + 1.22 + 1.23),
• onlar basamağı için 4 çıkış (10.20 + 10.21 + 10.22 + 10.23),
• yüzler basamağı için 1 çıkış (100.20),
• hazır-durum ihbarı için 1 çıkış "BCD mes. VALID“ (No 1152).
345
Fonksiyonlar
Bir arızanın mesafesi tespit edilir edilmez, ilgili ikili çıkışlar enerjilenir. Bu durumda, “BCD mes. VALID“ çıkışı,
mevcut verinin geçerli olduğunu bildirir. Süre ayarlanabilir. Yeni bir arıza olduğunda, önceki veri otomatik olarak
silinir.
Çıkış aralığı, % 0’dan % 195’e kadar uzar. Çıkış "197" , negatif bir arızanın tespit edildiğini gösterir. Çıkış "199",
bir taşma olduğunu, yani hesaplanan değerin % 195 olası maksimum değerden daha yüksek olduğunu
gösterir.
Yüzde olarak gösterilen arıza yerinin çıkışı, analog değer olarak da (0 mA - 20 mA) verilebilir. Bunun için;
cihazın (sipariş koduna göre) (bir) analog çıkış(lar) ile donatılmış olması ve bu analog çıkışın da koruma
fonksiyonlarının biçimlendirilmesi sırasında (Bölüm 2.1.1.2) 150 ’den 153 ’e kadarki adreslerde arıza yeri için
atanmış olması gerekir. Analog çıkış ayarları hakkında daha fazla bilgi için, Altbölüm 2.21’e bakın.
Not
Arıza mesafesinin km, mil veya hat uzunluğunun yüzdesi olarak hesaplanması, ancak ilgili hat bölümü türdeş
ise uygulanabilir. Eğer hat farklı reaktanslara sahip bölümlerden, örneğin havai hat ve kablo bölümlerinden
oluşmuşsa, arıza yeri tespiti tarafından hesaplanan reaktanstan arıza mesafesini bulmak için ayrı bir
hesaplama gerekir.
Paralel Hat Ölçülen Değer Düzeltmesi (Opsiyonel)
Çift devreli hatlarda meydana gelen toprak arızalarında, empedansın hesaplanması için elde edilen ölçülen
değerler her iki paralel hattın toprak empedansının karşılıklı kuplajından etkilenir. Bu, özel önlemler alınmazsa,
empedans hesabı sonucunda ölçme hatalarına sebep olur. Bundan dolayı; cihaz, bir paralel hat denkleştirme
fonksiyonuyla donatılmıştır. Bu fonksiyon, hat denkleminin çözülmesi sırasında paralel hattın toprak akımının
da hesaba katılmasını ve bu sayede -mesafe koruma tarafından mesafenin hesaplanmasında olduğu gibikuplaj etkisinin denkleştirilmesini sağlar (Altbölüm 2.2.1 ’de “Paralel Hat Ölçülen Değer Düzeltmesi”
paragrafına bakın). Şüphesiz, paralel hattın toprak akımı cihaza bağlanmış ve Güç Sistemi Verileri 1
(Bölüm 2.1.2.1 ’de “Akım Bağlantıları”) ’de cihazın I4 akım girişinin de doğru olarak biçimlendirilmiş olması
gerekir.
Paralel hat kompanzasyonu, sadece korunan hatta uygulanır. Paralel hat da dahil, korunan bölgenin ötesindeki
arızalar için akım denkleştirmesi mümkün olmaz.
346
Fonksiyonlar
Çift Taraftan Beslenen Hatlarda Yük Akımı için Ölçülen Değerlerin Düzeltilmesi
Her iki uçtan beslenen yüklü hatlarda bir arıza olduğunda (Şekil 2-152); arıza gerilimi UF1 sadece kaynak
gerilimi E1’den değil, ayrıca kaynak gerilimi E2 ’den de etkilenir, eğer her iki kaynak gerilimi de ortak arıza
dirençlerine RF uygulanırsa. Arıza akımının IF2 M ölçme noktasından tespit edilemediği için, bu, ölçülen
empedans hatalarına sebep olur. Bu arıza empedansının X bileşenindeki ölçüm hatası (mesafe hesabı için
belirleyici faktör), uzun ve çok yüklü hatlarda önemli miktarda olabilir.
7SA6 da, arıza yeri tespiti hesaplamaları için, bu ölçüm hatasını büyük ölçüde düzelten bir yük kompanzasyonu
özelliği bulunur. Arıza empedansının R-bileşeni için düzeltme mümkün değildir; fakat mesafe ölçümü için
sadece X-bileşeni kritik olduğu için meydana gelen hata önemli değildir.
Yük kompanzasyonu, bir fazlı arızalar için etkindir. Bir fazlı arızalarda, kompanzasyonu için simetrik bileşenlerin
pozitif ve sıfır bileşenleri kullanılır.
Yük kompanzasyonu, devreye alınabilir veya devreden çıkarılabilir. Örneğin röle testlerinde, test
büyüklüklerinin sebep olacağı etkileri önlemek için bu fonksiyonun devreden çıkarılmasında yarar vardır.
Şekil 2-152
M
Çift taraflı beslenen hatlarda arıza akımları ve gerilimleri
: Ölçüm yeri
E1, E2
: Kaynak gerilimleri (EMK)
IF1, IF2
: Kısmi arıza akımları
IF1 + IF2
: Toplam arıza akımı
UF1
: Ölçüm yerindeki arıza gerilimi
RF
: Ortak arıza direnci
ZF1, ZF2
: Arıza empedansları
ZF1E, ZF2E
: Toprak arıza empedansları
ZS1, ZS2
: Kaynak empedansları
ZS1E, ZS2E
: Toprak kaynak empedansları
347
Fonksiyonlar
2.18.2
Ayar Notları
Genel
Arıza yeri tespit fonksiyonu, ancak cihaz fonksiyonlarının biçimlendirilmesi sırasında Etkin olarak
ayarlanmışsa servistedir (Bölüm 2.1.1.2, Adres 138).
Eğer arıza yeri hesaplaması korumanın açma komutu ile başlatılacaksa, 3802 no’lu adres BAŞLAT = AÇMA
olarak ayarlanır. Bu durumda, ancak cihaz bir açma komutu vermişse, arıza yeri çıktısı verilir. Bununla birlikte;
arıza yeri hesaplaması, cihazın her başlatması ile birlikte de başlatılabilir (Adres 3802 BAŞLAT = Başlatma).
Bu durumda, örneğin farklı bir cihaz arızayı temizlemiş olsa bile, arıza yeri hesaplaması yine yapılır. Korunan
hattın dışındaki arızalar için, bilhassa ara beslemeler yüzünden ölçülen değerler bozulacağı için, bu
durumlarda arıza yeri bilgisi de her zaman doğru olmaz.
Arıza mesafesinin km veya mil olarak hesaplanması için, cihaz, hattın /km veya /mil olarak sekonder
reaktansına gerek duyar. Arıza yerinin hattın yüzdesi cinsinden doğru olarak verilebilmesi için, hat uzunluğunun
cihaza doğru olarak girilmiş olması gerekir. Bu parametre Güç sistemi Verileri 2 (Bölüm 2.1.4.1) ’de “Genel Hat
Verileri” altında ayarlanmıştır.
Ayrıca; arıza yerinin doğru bildirimi için, arıza mesafesinin hesaplanmasına etki eden aşağıdaki parametrelerin
de doğru olarak ayarlanmış olması gerekir: Adresler şunlardır;
1116 RE/RL(Z1),
1117 XE/XL(Z1)
veya
1120 K0 (Z1),
1121 K0(Z1) açısı.
Eğer paralel hat kompanzasyonu kullanılıyorsa, 3805 no’lu Paral.Hat Komp. adresi EVET olarak ayarlanır
(paralel hat kompanzasyonlu cihazlar için olağan ayar). Diğer önkoşullar:
• Paralel hattın toprak akımı, cihazın dördüncü akım girişi I4 ’e doğru polarite ile bağlanmış olmalıdır,
• Güç Sistemi Verileri 1’de (Bölüm 2.1.2.1 ’de “Akım Bağlantıları” paragrafı) akım trafo oranı I4/If AT
(Adresse 221) doğru olarak ayarlanmış olmalıdır
• Güç Sistemi Verileri 1’de (Bölüm 2.1.2.1 ’de “Akım Bağlantıları” paragrafı) dördüncü akım girişi için I4
trafosu parametresi Paralel hatta (Adres 220) olarak ayarlanmış olmalıdır
• genel koruma verilerinde (Güç Sistemi Verileri 2, Bölüm 2.1.4.1) , karşılıklı empedanslar ( RM/RL Paral
Hat ve XM/XL Paral Hat (Adresler 1126 ve 1127) doğru olarak ayarlanmış olmalıdır.
Topraklı bir sistemde çift taraftan beslenen bir hatta bir fazlı arızalar için yük kompanzasyonu uygulanıyorsa,
3806 no’lu adres Yük Denkleştirm, EVET olarak ayarlanır. Bir fazlı arızalar için yüksek arıza dirençleri
beklenildiğinde, örneğin toprak iletkeni olmayan havai hatlarda veya uygun olmayan direk adım dirençleri
olduğunda, bu, mesafe hesabının doğruluğunu iyileştirecektir.
Eğer arıza mesafesinin BCD-kodunda çıktısı alınacaksa, verinin mevcut olması istenen maksimum zaman
periyodu 3811 no’lu BCD üz. Tmaks Ç adresinde ayarlanır. Yeni bir arızada, bu süre dolmamış olsa bile veri
derhal resetlenir. Eğer çıkış için daha uzun bir zaman periyodu istenirse, ilgili çıkışlar kilitli moda atanır. Bu
durumda, bir kez arıza olduğunda, bellek resetleninceye veya yeni bir arıza kaydedilinceye kadar röleler kilitli
kalır.
348
Fonksiyonlar
2.18.3
Adr.
Ayarlar
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
3802
BASLAT
Baslatma
AÇMA
Baslatma
Ariza Yeri Tespiti ile baslat
3805
Paral.Hat Komp.
HAYIR
EVET
EVET
Ortak kuplaj paralel hat
denklestirmesi
3806
Yük Denklestirm
HAYIR
EVET
HAYIR
Yük Denklestirme
3811
BCD üz. Tmaks Ç
0.10 .. 180.00 sn
0.30 sn
BCD yoluyla maksimum çikis
zamani
2.18.4
Bilgi Listesi
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
1114
Rpri =
WM
Ariza Yeri Tespit Cihazi: primer DIRENÇ
1115
Xpri =
WM
Ariza Yeri Tespit Cih.: primer REAKTANS
1117
Rsek =
WM
Ariza Yeri Tespit Cih.: sekonder DIRENÇ
1118
Xsek =
WM
Ariza Yeri Tes. Cih.: sekonder REAKTANS
1119
mes =
WM
Ariza Yeri Tespit Cihazi: Ariza mesafesi
1120
d[%] =
WM
Ariza Yeri Tes. Cih.: Ariza mesafesi [%]
1122
mes =
WM
Ariza Yeri Tespit Cihazi: Ariza mesafesi
1123
AYTC Döngü L1E
AM_W
Ariza Yeri Tespit Cihazi Döngü L1E
1124
AYTC Döngü L2E
AM_W
1125
AYTC Döngü L3E
AM_W
1126
AYTC Döngü L1L2
AM_W
Ariza Yeri Tespit Cihazi Döngü L1L2
1127
AYTC Döngü L2L3
AM_W
1128
AYTC Döngü L3L1
AM_W
1132
Ar.Yerigeçersiz
AM
Ariza yeri geçersiz
1133
AYTC HataK0
AM
AYTC ayar hatasi K0,açi(K0)
1143
BCD d[%1]
AM
BCD Ariza yeri [1%]
1144
BCD d[%2]
AM
BCD Ariza yeri [%2]
1145
BCD d[%4]
AM
BCD Ariza yeri [%4]
1146
BCD d[%8]
AM
BCD Ariza yeri [%8]
1147
BCD d[%10]
AM
BCD Ariza yeri [%10]
1148
BCD d[%20]
AM
1149
BCD d[%40]
AM
1150
BCD d[80%]
AM
1151
BCD d[%100]
AM
1152
BCD mes. VALID
AM
BCD Ariza yeri geçerli
349
Fonksiyonlar
2.19 Kesici Arıza Koruması (Opsiyonel)
2.19
Kesici Arıza Koruması (Opsiyonel)
Kesici arıza koruma, kesicinin bir koruma fonksiyonundan bir açma komutuna tepkisinin başarısız olması
durumunda, artçı olarak arızanın hızla temizlenmesini sağlar.
2.19.1
Çalışma Yöntemi
Genel
Örneğin, bir fiderin kısa devre korumasından bir açma komutu devre kesiciye verilirse, bu aynı zamanda devre
kesici arıza korumaya da bildirilir (Şekil 2-153). Kesici arıza koruma içindeki bir T-K/A süre ölçer saymaya
başlar. Zaman ölçümü, korumanın açma komutu mevcut olduğu ve akım devre kesici üzerinden aktığı sürece
devam eder.
Şekil 2-153
Akım akışı izleme ile denetlenen kesici arıza korumanın sadeleştirilmiş fonksiyon şeması
Normalde, kesici açacak ve arıza akımını kesecektir. Akım sınır değeri çok hızlıca düşer (tipik olarak 10 ms)
süre ölçeri T-BF durdurur.
Eğer açma komutu yerine getirilememişse (kesici arızası durumu); arıza akımı akmaya ve süre ölçer de ayar
sınırına saymaya devam eder. Kesici arıza koruma, o zaman artçı -barayı besleyen diğer- kesicilere açma
komutu verir ve arıza akımını keser.
Kesici arıza koruma akımın kesildiğini kendisi algıladığı için, fider korumasının bırakma süresi önemli değildir.
Kesicinin açıp açmadığının tespiti için kullanılacak ölçüt, kesici arıza koruma fonksiyonunu başlatan koruma
fonksiyonuna uygun seçilmelidir. Örneğin açma ölçütü akıma bağlı olmayan koruma fonksiyonları (örneğin
Buchholz koruma) için, kesicinin gerektiği gibi açtığının tespiti için akım akışı güvenilir bir ölçüt değildir. Böyle
durumlarda, kesicinin tam olarak açıp açmadığı belirlemek için, kesici yardımcı kontağının konumu
kullanılabilir. Böylelikle akım akışı izleme yerine kesici yardımcı kontakları sorgulanır (Şekil 2-154). Bunun için
kesici yardımcı kontaklarının pozisyonu ikili girişler üzerinden cihaza yönlendirilmiş olmalıdır (Bölüm 2.23.1).
350
Fonksiyonlar
Şekil 2-154
Kesici yardımcı kontakları tarafından kontrol edilen kesici arıza korumanın sadeleştirilmiş
fonksiyon şeması
Akım Akışı İzleme
Faz akımlarının her biri ve ek kabul edilebilirlik akımı (aşağıya bakın), sonraki değerlendirmeler için sadece
temel bileşen kullanılacak şekilde sayısal filtre algoritmaları ile filtrelenir.
Akımın kesilme anının belirlenmesi için özel önlemler alınır. Sinüzoidal akımlarda akımın kesilmesi yaklaşık
10 ms sonra tanınır. Arıza akımındaki ve/veya arıza akımının kesilmesi sonrası akım trafosunun (örneğin
doğrusallaştırılmış nüveli akım trafoları) sekonder devresindeki sönümlü DC akım bileşenler ile veya arıza
akımındaki DC bileşenin sebep olacağı akım trafo doymalarında, primer akımın kesildiğinin güvenilir olarak
tespiti için bir AC çevrim kadar süre gerekebilir.
Akımlar izlenir ve ayar eşiği ile karşılaştırılır. Bu 3- faz akımının haricinde bir uygunluğu mümkün kılan, daha
iki akım algılayıcı belirlenmiştir. Bu kabul edilebilirlik kontrolü için, uygun projede ayrı bir eşik değeri kullanılabilir
(Şekil 2-155 bakın).
Kabul edilebilirlik akımı olarak öncelikle toprak akımı IE (3·I0) kullanılır. Toprak akımı, akım değiştirici setinin
yıldız noktasından bağlı olduğu sürece, bu kullanılır. Aksi takdirde, cihaz bu akımı faz akımlarından hesaplar:
3·I0 = IL1 + IL2 + IL3
Ayrıca; 7SA6 tarafından hesaplanan negatif bileşen akımın 3 katı değeri 3·I2 kabul edilebilirlik denetimi için
kullanılır. Bu aşağıdaki denkleme göre hesaplanır:
3·I2 = IL1 + a2·IL2 + a·IL3
Burada
a = ej120°.
Bu kabul edilebilirlik akımlarının kesici arıza korumanın esas çalışmasına doğrudan herhangi bir etkisi yoktur.
Ancak kesici arıza gecikme zamanlarından herhangi birinin saymaya başlayabilmesi için önceden en az iki
akım eşiğinin aşılmış olması gerekir. Böylelikle hatalı çalışmaya karşı yüksek bir güvenirlik sağlanır.
351
Fonksiyonlar
Resim 2-155
3·I0 ve 3·I2 kabul edilebilirlik akımları ile akım akışı izleme
Kesici Yardımcı Kontaklarının İzlenmesi
Kesicinin konumu hakkında, kesici arıza korumayı cihazın merkezi fonksiyon denetimi (Bölüm 2.23.1’e bakın)
bilgilendirir. Kesici arıza kontaklarının değerlendirilmesi, kesici arıza korumada ancak akım akışı izleme
başlatma almamışsa yapılır. Fider korumadan açma sinyali alınması sırasında akım akışı ölçütü başlatma alır
almaz, ilgili yardımcı kontak (henüz) kesicinin açtığını göstermemiş olsa bile, akım kaybolur kaybolmaz
kesicinin açtığı varsayılır (Şekil 2-156 ). Bu daha güvenilir akım kriterine imkan verir ve örneğin yardımcı kontak
mekaniğindeki bir bozukluk yüzünden fonksiyonun aşılmasını önler. Bu kilitleme hem her bireysel faz için hem
de 3-kutup açma için geçerlidir.
Yardımcı kontak kriterini devre dışı bırakmak da mümkündür. Eğer KE. Knt. Kntrl (Şekil 2-158 üst)
parametre anahtarı HAYIR olarak ayarlanmışsa, kesici arıza koruma, ancak akım akışı tespit edilmişse
başlatılır. Yardımcı kontağın durumu, yardımcı kontaklar ikili girişler üzerinden cihazla bağlantılı olsa bile
sorgulanmaz.
352
Fonksiyonlar
Şekil 2-156
Yardımcı kontak kriterinin kilitlenmesi L1 fazı için örnek
1)
Eğer faz-ayrımlı yardımcı kontaklar kullanılmışsa
2)
Eğer N/K kontakların bir seri bağlantısı kullanılmışsa
Diğer taraftan; algılanabilir bir akım akışına sebep olmayan arızalar (örneğin Buchholz koruma) için; kesicinin
doğru şekilde çalıştığını belirlemek için akım akışı güvenilir bir ölçüt değildir. Bu durumlarda, kesicinin doğru
şekilde tepki verdiğinin kontrol edilmesi için kesici yardımcı kontağı bilgisine gerek duyulur. Bu, ">KAK
Akımsızbaş" No 1439 (Şekil 2-158 sol) ikili girişi üzerinden sağlanır. Bu giriş herhangi bir akım akışı tespit
edilmese bile, kesici arıza korumasını başlatır.
Ortak Fazlı Başlatma
Ortak fazlı başlatma, örneğin otomatik tekrar kapamasız hatlar için, sadece 3-kutup otomatik tekrar kapama
yapılan hatlar için, trafo fiderleri için veya eğer bara koruma açma yapmışsa kullanılır. Bu 7SA6`da eğer cihaz,
sadece 3-fazlı başlatmanın bulunduğu modelde mevcutsa tek başlatma çeşididir.
Eğer kesici arıza koruması diğer harici koruma donanımlarından başlatılırsa, güvenlik açısından cihaza iki ikili
giriş bağlanması önerilir. Harici rölenin açma komutunun ">KAK 3faz baş." No 1415 ikili girişine
bağlanmasından başka, genel cihaz başlatmasının da ">KAK sürme" No 1432 ikili girişine bağlanması
önerilir. Buchholz korumasında aynı şekilde her iki girişin ayrı ayrı kablo çiftleri üzerinden bağlanması önerilir.
Eğer istisna durumlarında ayrı müsaade sinyali bulunmuyorsa, başlatma dışarıdan tek kanallı da
gerçekleşebilir. Bu durumda yapılandırma sırasında cihazın herhangi bir fiziksel girişine,">KAK sürme"
(No 1432) sinyali atanmamalıdır.
Şekil 2-158 prensip fonksiyonunu gösterir. Eğer bir başlatma komutu dahili veya harici bir koruma fonksiyonunu
gösterirse ve en az bir akım kriteri Şekil 2-155 è göre bulunursa, kesici arıza koruma başlatma alır ve bununla
birlikte ilgili gecikme süresi(leri) başlatılır.
Akım kriteri hiçbir faz için yerine getirilmemiş ise, Şekil 2-157 è göre devre kesici-yardımcı kontağı (kontakları)
sorgulanabilir. Eğer kesici kutupları için ayrı yardımcı kontaklar mevcutsa, her üç kutbun normalde kapalı (N/K)
kontaklarının bir seri bağlantısı kullanılır. 3-kutup açma sonrası, fazlardan hiç birinden akım akmıyorsa veya
N/K yardımcı kontakların üçü de kapanmışsa ancak o zaman kesicinin doğru çalıştığı varsayılır.
Şekil 2-157’te, en az bir kesici fazı kapalı olduğunda, örneğin "KE-Yar.kont. =1f kapalı" (Şekil 2-158 sol taraf),
dahili sinyalinin nasıl üretildiği görülmektedir.
353
Fonksiyonlar
Şekil 2-157
"KE-Yard.kont. =1f kapalı" (kesicinin herhangi bir kutbu kapalı) sinyalinin üretilmesi
Eğer dahili bir koruma fonksiyonu veya harici bir koruma cihazı, bir akım akışı olmaksızın açma yapmışsa,
kesici arıza korumayı başlatmak için, "Start intern I olmadan" dahili sinyali veya ">KAK Akımsızbaş" ikili girişi
üzerinden harici sinyal kullanılır. Bu durumda; yardımcı kontak kriteri kesicinin açık olduğunu rapor edinceye
kadar başlatma sinyali sürdürülür.
Başlatma, (örneğin fider koruma rölesinin testi sırasında), ">KAK BLK" ikili girişi üzerinden kilitlenebilir.
Şekil 2-158
354
Ortak faz başlatmalı kesici arıza koruma
Fonksiyonlar
Faz Ayrımlı Başlatma
Kesici fazların ayrı ayrı kumanda edilebiliyorsa ve 1-faz tekrar kapama kullanılmışsa, kesici arıza korumanın
faz-ayrımlı olarak başlatılması gerekir. Bu, eğer cihaz 1-faz açma yapabiliyorsa mümkündür.
Eğer kesici arıza koruması diğer harici koruma donanımlarından başlatılırsa, başlatma güvenlik açısından,
sadece en az iki ikili giriş bağlanmış ise gerçekleşir. Harici rölenin 3-faz açma komutunun ">KAK Baş. L1",
">KAK Baş. L2" ve ">KAK Baş. L3" ikili girişlerine bağlanmasından başka, genel cihaz başlatmasının da
">KAK sürme" ikili girişine bağlanması önerilir. Şekil 2-159’te bu çift-kanallı başlatmanın bağlantıları
görülmektedir.
Eğer istisna durumlarında ayrı müsaade sinyali bulunmuyorsa, başlatma dışarıdan tek kanallı da
gerçekleşebilir. Bu durumda yapılandırma sırasında cihazın herhangi bir fiziksel girişine">KAK sürme" sinyali
atanmamalıdır.
Eğer harici koruma cihazının genel başlatma sinyali mevcut değilse, bunun yerine bir genel açma sinyali
kullanılabilir. Seçenek olarak; açma kontaklarının ayrı bir seti paralel bağlanarak (Şekil 2-160à bakın) böyle bir
müsaade sinyali sağlanabilir.
Şekil 2-159
Kesici arıza koruma 1-faz başlatma - bir harici bir koruma cihazından, bir başlatma sinyali
müsaadesi ile başlatma için örnek
Şekil 2-160
Kesici arıza koruma 1-faz başlatma - ayrı bir açma kontakları seti üzerinden müsaade ile harici
bir koruma cihazından başlatma için örnek
355
Fonksiyonlar
Zaman gecikmeleri için başlatma koşulu mantığı gösterilmiştir. Prensip olarak, 3-faz başlatmaya benzer
şekilde, ancak üç fazın her birisi için ayrı ayrı tasarımlanmıştır (Şekil 2-161). Böylece her kesici kutbu için akım
ve başlatma koşulları kaydedilir. Otomatik tekrar kapama çevriminden önce 1-kutup açma durumunda,
güvenilir biçimde akımın kesildiği sadece açan kesici kutbu için izlenir.
Bir fazın başlatması, örneğin "Sadece L1 ile Baş.", başlatma giriş sinyali (= herhangi bir fider korumanın açma
komutu) sadece bu fazda gözükürse ve en az bu faz da bir akım akışı tespit edilmişse etkindir. Eğer akım akışı
tespit edilmemişse, yapılan ayara bağlı olarak, Şekil 2-156 ’te göre yardımcı kontak konumu sorgulanabilir (KE.
Knt. Kntrl = EVET).
Yardımcı kontak ölçütü, her bir kesici kutbu için ayrı olarak işlenir. Eğer kesici fazlar cihaza ayrı ayrı
bağlanmamışsa, bu durumda, ancak normalde açık yardımcı kontakların seri bağlantısı kesildiğinde 1-faz
açma komutunun gerçekleştirildiği varsayılır. Bu bilgi, kesici arıza korumaya, cihazın merkezi fonksiyon
denetimi tarafından bildirilir (Bölüm 2.23.1’e bakın).
Eğer açma sinyali birden fazla kutupta gözükürse, 3-faz başlatma sinyali "Baş. L123" üretilir. Faz-ayrımlı sinyal,
bu durumda kilitlenir. Akımsız başlatma girişi de (örneğin Buchholz korumadan) 3-fazlı modunda çalışır.
Fonksiyon, ortak-fazlı başlatma ile prensip olarak aynıdır.
Ek müsaade sinyali ">KAK sürme" (eğer bir ikili girişe atanmışsa) bütün harici başlatma koşullarını etkiler.
Başlatma,“>KAK BLK“ ikili girişi üzerinden (örneğin fider rölesinin testi sırasında) kilitlenebilir.
356
Fonksiyonlar
Şekil 2-161
1-kutup açma komutu ile başlatma koşulları
357
Fonksiyonlar
Gecikme Zamanları
Başlatma koşulları karşılandığında, ilgili gecikme zamanları başlatılır. Bu süre dolmadan kesici kontakları
açılmış olmalıdır.
1-faz ve 3-faz başlatma sonrası çalışma için farklı zaman gecikmeleri mevcuttur. İki-kademeli kesici arıza
koruma için, ilave bir gecikme zamanı kullanılabilir.
Bir-kademeli kesici arıza koruma ile; açma komutu, lokal kesici arızalı olması durumunda bitişik kesicilere
yönlendirilir (Şekil 2-153 veya Şekil 2-154). Bitişik kesiciler, arıza akımını kesmek için açması gereken, bu
fiderin bağlı olduğu baraya veya bara bölümüne bağlı kesicilerdir. Kesici arıza koruma için muhtemel başlatma
koşulları yukarıda açıklananlardır. Fider korumasının uygulamasına bağlı olarak, 3-faz (ortak faz) veya 1-faz
(faz-ayrımlı) başlatma koşulları meydana gelebilir. Ancak, kesici arıza koruma tarafından, açma her zaman
3-fazdır.
En kolay çözüm, T2 gecikme zamanını başlatmaktır (Şekil 2-162). Eğer fider koruması her zaman 3-faz açma
yapıyorsa veya kesici mekanizması 1-faz açmaya müsaade etmiyorsa, o zaman faz-ayrımlı başlatma sinyalleri
ihmal edilir.
Eğer 1-faz açma ve 3-faz açma sonrası farklı zaman gecikmeleri isteniyorsa, T1-3faz ve T1-1faz ’e göre,
zaman kademelerinin kullanılması mümkündür 2-163.
Şekil 2-162
Ortak fazlı başlatma ile bir-kademeli kesici arıza koruma
Şekil 2-163
1-faz ve 3-faz için farklı gecikme zamanları ile bir-kademeli kesici arıza koruma
İki-kademeli kesici arıza koruma ile; eğer kesici ilk açma komutuna tepki vermemişse, fider korumanın açma
komutu, birinci zaman kademesi sonrasında, genellikle kendi fider kesicisine ve çoğu kez kesicinin ikinci açma
bobinine veya açma bobinleri setine ikinci defa tekrarlanır. İkinci bir zaman kademesi ile bu tekrarlanan açma
komutuna kesicinin tepkisini izlenir ve eğer bu ikinci süreden sonra da arıza hala temizlenememişse, ilgili bara
bölümüne bağlı olan tüm kesiciler açtırılır.
Birinci zaman kademesi için; fider korumasının 1-faz ve 3-faz açmaları için farklı zaman gecikmeleri T1-1faz
seçilebilir. Ayrıca; 1-faz açma sonrası bu ikinci açmanın 1-faz veya 3-faz olacağı da (1f-Ynd. Aç (T1)
parametresi), seçilebilir. T1-1faz ve T1-3faz fider korumasının bir çok fazlı açması paralel başlatılır. T13faz ile böylece kesici arıza korumanın açması T1-1faz’a karşı hızlandırılabilir.
358
Fonksiyonlar
Şekil 2-164
Faz ayrımlı başlatma ile iki kademeli kesici arıza koruma
Kesici Çalışmazsa
Bir fider kesicisinin gerçekten bir arızayı temizleyemeyeceği durumlar olabilir; örneğin kesicinin açma gerilimi
veya açma enerjisi mevcut olmayabilir.
Böyle durumlarda, fider kesicisinin tepkisini beklemek gereksizdir. Eğer böyle bir durumun tespiti için imkanlar
mevcutsa (örneğin kontrol gerilimi izleme veya hava basıncı izleme), izleme ihbarı sinyali, ">Ke arızalı"
olarak 7SA6 ’nın ikili girişine beslenebilir. Bu ihbarın ve fiderden bir açma komutunun olması durumunda
normalde 0’a ayarlanan ayrı bir T3-K/A zaman gecikmesi başlatılır (Şekil 2-165’e bakın). Böylece; fider kesici
çalışamaz durumda ise, bitişik kesiciler (bara) derhal açtırılır.
Şekil 2-165
Kesici arızalı
359
Fonksiyonlar
Karşı Uç Kesicisine Uzaktan Açma Komutu Gönderilmesi
Cihaz, lokal kesicinin arızayı kesmede başarısız olması durumunda karşı uç kesicisine ilave bir uzaktan açma
sinyali gönderme imkanına sahiptir. Bunun için, uygun koruma sinyali iletim bağlantısının olması gerekir
(örneğin, iletişim kablosu, kuranportör (güç hattı taşıyıcı) cihazı, radyo kanalı veya optik-fiber iletimi). Koruma
arayüzü üzerinden sayısal iletimi kullanan cihazlar ile, karşı uca açma komutu gönderilebilir (ayrıca Bölüm 2.5’e
bakın).
Bu araaçmayı gerçekleştirmek için, istenilen komut -genellikle bitişik kesicileri açtıracak olan açma komutucihazın bir ikili çıkışına atanır. İkili çıkışın kontağı üzerinden iletim cihazı tetiklenir. Sayısal sinyal iletimi
kullanıldığında, komut, kullanıcı-tanımlı mantık (CFC) üzerinden bir uzaktan açtırma komutuna bağlanır.
Bir uç arızası, bir hattın veya korunan teçhizatın ucunda kesici ile akım trafoları seti arasında meydana gelen
bir kısa-devre arızası olarak tanımlanır.
Bu durum Şekil 2-166 ’te gösterilmiştir. Arıza, akım trafosundan (ölçme noktasından) bakıldığında bara
tarafında yer alır ve bundan dolayı fider koruma rölesi tarafından bir bara arızası olarak değerlendirilir. Bu arıza,
ancak fider korumasının ters yön kademesi tarafından veya bara koruma tarafından tespit edilebilir. Bununla
birlikte; karşı uç arızayı beslemeye devam edeceği için, fider kesicisine verilecek bir açma komutu ile arıza
temizlenemez. Dolayısıyla; kesici, açma komutuna uygun şekilde tepki göstermesine (açmasına) rağmen arıza
akımı kesilmez.
Şekil 2-166
Kesici ve akım trafoları arasında uç arıza
Uç arızası koruma, bu durumu tespit eder ve arızayı temizlemek için korunan teçhizatın karşı ucuna bir açma
komutu gönderir. Bu amaçla, bir sinyal iletim cihazını (örneğin, kuranportör cihazı, radyo dalgası veya optikfiber) -eğer mevcutsa, iletilmesi gereken diğer komutlarla birlikte- tetiklemek için veya (sayısal sinyal iletimi
kullanıldığında) koruma arayüzü üzerinden doğrudan komut olarak "KAK KarşıUçAr.A" çıkış komutu
mevcuttur.
Uç arızası, kesici yardımcı kontağı kesicinin açık olduğunu göstermesine rağmen, akımın akmayı sürdürmesi
ile tanınır. Ek bir ölçüt, bir kesici arıza başlatma sinyalinin bulunmasıdır. Şekil 2-167 işlev prensibini gösterir.
Eğer kesici arıza koruma başlatma almış ve akım akışı tespit edilmişse (Akım Denetimleri “L*> Akım Denetimi“
Şekil 2-155’te görüntülendiği gibi), ancak kesicinin hiçbir kutbu kapalı değilse (yardımcı kontak ölçütü
" ≥ 1 Kutup kapalı"), o zaman T-UçArıza zaman gecikmesi saymaya başlar.
360
Fonksiyonlar
Şekil 2-167
Uç arıza korumanın çalışma düzeni
Faz Uyuşmazlığı Denetimi
Faz uyuşmazlığı denetimi, kesici fazlarının konum uyuşmazlıklarını tespit eder. Kararlı-durum işletme
koşullarında, kesicinin üç fazı da ya kapalı ya da açık konumda olmalıdır. Konum farklılıklarına, ancak 1-faz
otomatik tekrar kapama çevrimi sırasında kısa bir süre için müsaade edilir.
Şekil 2-168 işlev prensibini gösterir. Burada işlenen sinyaller, kesici arıza koruma için kullanılanlarla aynıdır.
Faz uyuşmazlığı durumu, en az bir faz kapalı (" ≥ 1 faz kapalı") ve aynı zamanda en az bir faz da açık
(" ≥ 1 faz açık") olduğunda tesis edilir.
İlave olarak; akım ölçütü de (Şekil 2-155’ten) işlenir. Faz uyuşmazlığı, akım ancak kesicinin fazlarından sadece
birinden veya ikisinden akıyorsa tespit edilebilir. Akım üç fazdan da akıyorsa, kesici yardımcı kontakları farklı
bir durum göstermiş olsa bile, üç faz da kapalı olmalıdır.
Eğer kesici fazlarında bir kutup uyuşmazlığı tespit edilmişse; bu, her bir kutup için ayrı bir "Başlatma" sinyali ile
ihbar edilir. Bu sinyal, faz uyuşmazlığı denetiminin açma komutu öncesi açık olan kutbu tanılar.
Şekil 2-168
Faz uyuşmazlığı denetimi için fonksiyon şeması
361
Fonksiyonlar
2.19.2
Ayar Notları
Genel
Kesici arıza koruma ve yardımcı fonksiyonları (uç arızası koruma, faz uyuşmazlığı denetimi), ancak
fonksiyonların kapsamının biçimlendirilmesi sırasında (Adres 139 KESİCİ ARIZA), Etkin veya 3I0> ile
etkin olarak ayarlanmışsa çalışabilir.
Kesici Arıza Koruma
Kesici arıza koruma 3901 no’lu K/A FONKSİYONU adresinde olarak devreye alınabilir ON veya devreden
çıkarılabilir OFF .
Akım eşiği I> K/A (Adres 3902), koruma, beklenen en küçük kısa-devre akımında çalışacak şekilde seçilir.
Bunun için, minimum arıza akımının % 10 altında bir ayar önerilir. Diğer taraftan; bu değer, gerektiğinden daha
küçük ayarlanmamalıdır.
Eğer kesici arıza koruması sıfır bileşen akım eşiği olarak ayarlanmışsa (Adres 139 = 3I0> ile etkin), sıfır
bileşen akım için akım dengesi eşiği 3I0> KAK (Adres 3912), I> K/A ’dan bağımsız olarak ayarlanabilir.
Normalde; kesici arıza koruma, akım akışı ölçütü ile birlikte kesicinin yardımcı kontağının konumunu da
değerlendirir. Eğer cihazda yardımcı kontaklar kullanılmamışsa, bu ölçüt işlenemez. Bu durumda 3909 no’lu
KE. Knt. Kntrl adresini HAYIR olarak ayarlayın.
İki-Kademeli Kesici Arıza Koruma
İki-kademeli çalışma ile, bir T1 zaman gecikmesi sonrası lokal kesiciye -ve normalde kesicinin farklı bir açma
bobinleri setine- yeniden bir açma komutu verilir. Eğer ilk fider koruma açması 1-faz ise (1-faz açmanın
mümkün olması durumunda), bu açma tekrarının 1-faz veya 3-faz olmasına ilişkin bir seçim yapılabilir. Bu
seçim,3903 no’lu 1f-Ynd. Aç (T1) adresinde yapılır. Eğer ilk kademe için 1-faz açma verilmesi isteniyorsa
EVET olarak, aksi takdirde HAYIR olarak ayarlayın.
Eğer kesici bu açma tekrarına tepki vermezse, T2 süresi sonunda bitişik kesiciler, yani fiderin bağlı olduğu
baranın veya bara bölümünün tüm kesicileri ve aynı zamanda karşı uç kesicisi açtırılır.
Ayrı gecikme zamanları ayarlanabilir:
• fider korumasının 1-faz açması sonrası lokal fider kesicisine 1- veya 3-faz açmanın tekrarlanması için T11faz zamanı (Adres 3904),
• fider korumasının 3-faz açması sonrası lokal fider kesicisine 1- veya 3-faz açmanın tekrarlanması için T13faz zamanı (Adres 3905),
• bitişik kesicilerin (bara bölgesi ve mümkünse karşı uç kesicisinin) açması için T2 zamanı (Adres 3906).
Not
T1-1faz ve T1-3faz fider korumasının bir çok fazlı açması paralel başlatılır. T1-3faz ile böylece kesici
arıza korumanın açması T1-1faz’a karşı hızlandırılabilir. Bu sebeple T1-1faz’ı aynı veya T1-3faz’dan
daha uzun ayarlayın.
Not
Eğer bulunan 1-faz AÇMA’da AÇMA 3-faz olarak birleştirilmişse, T2 Gecikme bir 3-faz bağlantısı ile yeniden
başlatılır
362
Fonksiyonlar
Gecikme zamanları, fider kesicisinin maksimum çalışma süresi ve kesici arıza korumanın akım algılayıcılarının
bırakma süresi ve zaman gecikmelerin herhangi bir toleransını hesaba katmak için, bir güvenlik payı olarak
ayarlanır. Şekil 2-169 ’da, bir kesici arıza senaryosunun zaman sırası görülmektedir. Sinüzoidal akımlar için,
bırakma süresi ≤ 15 ms’dir. Eğer akım trafosu doyması bekleniyorsa, bu süre 25 ms olarak ayarlanmalıdır.
Not
Eğer kesici arıza korumasının bir 1-faz AÇMA-Tekrarlaması yapılması isteniyorsa, OTK (Otomatik Tekrar
Kapama) ’daki ayarlanmış olan zaman, Adres 3408 T-Baş. İZLEME, 3903 1f-Ynd. Aç (T1) adresteki
parametrelenmiş olan zamandan, daha uzun olmalıdır.
Eğer açma komutunun önceden 3-faz bağlantısı olmadan (OTK veya K/A üzerinden) kesici arıza koruması
üzerinden baranın başlatılmasının mümkün olması isteniyorsa, ayarlanmış olan zaman 3408 T-Baş.
İZLEME parametresinin ayarlanmış zamanı da, 3906 T2 için parametrelenmiş olan zamandan daha uzun
olmalıdır. Bu durumda, OTK kesici arıza korumasının K/A bir sinyali üzerinden kesilmelidir. Böylece OTK’nın
bara açmasından sonra tekrar kapanması önlenir. 1494 "KAK T2-A (bara)" sinyalinin OTK girişi 2703
">OTK BLK" ile bağlanması mantıklıdır.
Şekil 2-169
Bir arızanın normal olarak ve -kesici arızası durumunda- iki-kademeli kesici arıza koruma ile
temizlenmesini gösteren zaman sırası örneği
363
Fonksiyonlar
Bir Kademeli Kesici Arıza Koruma
Bir-kademeli çalışma ile; T2 gecikme zamanı (Adres 3906) sonrası, bitişik kesiciler (bara bölgesinin kesicileri
ve mümkünse karşı uç kesicisi) açtırılır.
Bu durumda, T1-1faz (Adres 3904) ve T1-3faz (Adres 3905) zaman gecikmeleri ∞’a ayarlanır.
Ancak, fider korumasının 1-faz açma ve 3-faz açma sonrası farklı gecikme zamanları imkanı kullanılmak
istenirse, bir-kademeli koruma için T1 süre ölçerleri kullanılabilir. Bu durumda, T1-1faz (3904 no’lu adres) ve
T1-3faz (3905 no’lu adres) zaman gecikmelerini ayrı ayrı ayarlayın. Fakat bara kesicilerine yanlışlıkla bir faz
açma verilmesini önlemek için 3903 no’lu 1f-Ynd. Aç (T1) adresi HAYIR olarak ayarlayın. T2 (3906 no’lu
adres) gecikme zamanı ∞ veya T1-3faz (3905 no’lu adres) zamanına eşit ayarlayın. İstenilen açma rölesine
doğru açma komutlarının atandığına emin olun.
Gecikme zamanı, fider kesicisinin maksimum çalışma süresi ve kesici arıza korumanın akım algılayıcılarının
bırakma süresi ve zaman gecikmelerin herhangi bir toleransını hesaba katmak için, bir güvenlik payı olarak
ayarlanır. Şekil 2-170 ’da, bir kesici arıza senaryosunun zaman sırası görülmektedir. Sinüzoidal akımlar için,
bırakma süresi ≤ 15 ms’dir. Eğer akım trafosu doyması bekleniyorsa, bu süre 25 ms olarak ayarlanmalıdır.
Şekil 2-170
Bir arızanın normal olarak ve -kesici arızası durumunda- bir-kademeli kesici arıza koruma ile
temizlenmesini gösteren zaman sırası örneği
Lokal kesici arızası
Eğer fider kesicisi çalışamaz durumda ise (örneğin kontrol gerilimi arızası veya düşük hava basıncından
dolayı), lokal kesicinin arızayı temizleyemeyeceği bellidir. Eğer bu arıza (">Ke arızalı" ikili giriş üzerinden)
röleye bildirilmişse, bitişik kesiciler (bara kesicileri ve eğer mümkünse karşı uç kesicisi), genellikle T3-K/A
(3907 no’lu adres), 0 ’a ayarlanan zamanı sonunda açtırılır.
3908 no’lu Açma K/A adresi, kesici çalışamaz durumda iken bir fider koruması açması meydana geldiğinde,
açma komutunun hangi çıkışa atanacağını belirler. Bitişik kesicileri açmak (bara açması) için kullanılan çıkışı
seçin.
Uç arızası koruma, 3921 no’lu Uç Arıza Kad. adresinde devreye alınabilir ON veya devreden çıkarılabilir
OFF. Bir uç arızası, fider kesicisi ile akım trafoları seti arasında bir kısa-devre arızasıdır. Uç arızası koruma, ikili
girişlere bağlı kesici yardımcı kontakları üzerinden kesici konumunun cihaza bilgilendirilmiş olduğunu öngörür.
Bir uç arızası sırasında, kesici, fider korumasının bir geri yön kademesi ile veya bara koruma tarafından (arıza
akım trafolarının gerisinde kaldığı için bir bara arızasıdır) açtırılmış olsa bile, fiderin karşı ucundan arıza
beslendiği için arıza akımı akmaya devam eder.
364
Fonksiyonlar
T-UçArıza zamanı (Adres 3922) , fider korumasının başlatma durumu süresi içerisinde, kesici yardımcı
kontakları kesici fazlarının açık olduğunu gösteriyorsa ve aynı zamanda akım akışı hala tespit ediliyorsa (Adres
3902) başlatılır. Uç arızası korumanın açma komutu, karşı uç kesicisine bir araaçma sinyalinin iletilmesi için
düşünülmüştür.
Dolayısıyla, gecikme zamanı, kesicinin anahtarlanması sırasında olabilecek geçici saplama arızası
durumlarında çalışmayacak şekilde ayarlanmalıdır.
Faz Uyuşmazlığı Denetimi
Faz uyuşmazlığı denetimi, 3931 no’lu Faz Uyuşmazlığı adresinde devreye alınabilir ON veya devreden
çıkarılabilir OFF. Ancak kesici fazları ayrı ayrı çalışabiliyorsa yararlıdır. Kararlı-durum sırasında, kesicinin
sadece bir veya sadece iki fazın açık kalmasını önler. Ya her bir fazın yardımcı kontaklarının ayrı ayrı veya
yardımcı kontakların seri bağlantısının ve yardımcı kontakların seri bağlantısının cihazın ikili girişlerine
bağlanmış olması gerekir. Eğer bu koşullar sağlanmamışsa, 3931 no’lu adreste bu fonksiyon devre dışı
bırakılır OFF.
T-Faz Uyşm. zaman gecikmesi (3932 no’lu adres) faz uyuşmazlığı denetiminin 3-faz açma vermesinden
önce fider kesicinin faz uyuşmazlığı durumunun, yani sadece bir veya iki fazın açık kalmasının ne kadar
süreceğini belirler. Bu süre, bir fazlı otomatik tekrar kapama çevrimi süresinden yeterince uzun ayarlanmalıdır.
Ancak, bu süre, kesici fazlarının asimetrik konumlarının sebep olacağı müsaade edilebilir bir dengesiz yük
durumu süresinden daha kısa olmalıdır. Tipik değerler 2 s - 5 s’ dir.
365
Fonksiyonlar
2.19.3
Ayarlar
Adr.
Parametre
3901
K/A FONKSIYONU
3902
I> K/A
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
ON
OFF
ON
Kesici Ariza Koruma
1A
0.05 .. 20.00 A
0.10 A
I> çalisma esigi
5A
0.25 .. 100.00 A
0.50 A
3903
1f-Ynd. Aç (T1)
HAYIR
EVET
EVET
Kd. T1 ile 1 faz yeniden
açma (lokal aç)
3904
T1-1faz
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.00 sn
T1, 1faz bas. sonrasi
gecikme (lokal aç)
3905
T1-3faz
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.00 sn
T1, 3faz bas. sonrasi
gecikme (lokal aç)
3906
T2
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.15 sn
T2, 2. kademe gecikmesi
(bara açmasi)
3907
T3-K/A
0.00 .. 30.00 sn; ∞
0.00 sn
T3, arizali kesiciyi
baslatma gecikmesi
3908
Açma K/A
HAYIR
T1 açmasi ile
T2 açmasi ile
T1/T2açmasi ile
HAYIR
Arizali kesici ile açma çikisi
seçimi
3909
KE. Knt. Kntrl
HAYIR
EVET
EVET
Kesici kontaklarinin
kontrolü
3912
3I0> KAK
1A
0.05 .. 20.00 A
0.10 A
Çalisma esigi 3I0>
5A
0.25 .. 100.00 A
0.50 A
3921
Uç Ariza Kad.
ON
OFF
OFF
Uç ariza kademesi
3922
T-UçAriza
0.00 .. 30.00 sn; ∞
2.00 sn
Uç ariza kademesi açma
gecikmesi
3931
Faz Uyusmazligi
ON
OFF
OFF
Faz uyusmazligi denetimi
3932
T-Faz Uysm.
0.00 .. 30.00 sn; ∞
2.00 sn
Faz uyusmazligi açma
gecikmesi
366
Fonksiyonlar
2.19.4
Bilgi Listesi
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
1401
>KAK on
EM
>KAK: Kesici ariza koruma devreye alma
1402
>KAK off
EM
>KAK: Kesici ariza koruma devreden çik.
1403
>KAK BLK
EM
>Kesici Ariza Koruma BLOKLAMA
1415
>KAK 3faz bas.
EM
>KAK: Harici baslatma 3 faz
1424
-
EM
-
1432
>KAK sürme
EM
>KAK: Harici sürme
1435
>KAK Bas. L1
EM
>KAK: Harici baslatma L1
1436
>KAK Bas. L2
EM
1437
>KAK Bas. L3
EM
1439
>KAK Akimsizbas
EM
>KAK: Harici baslatma 3 faz (akimsiz)
1440
G üz.KAK ON/OFF
IE
KAK Giris ile ON/OFF
1451
KAK OFF
AM
Kesici Ariza Koruma DEVRE DISI
1452
KAK BLKdi
AM
Kesici Ariza Koruma BLOKLANDI
1453
KAK AKTIF
AM
Kesici Ariza Koruma AKTIF
1461
KAK Baslatma
AM
Kesici ariza koruma baslatildi
1472
KAK T1-AÇMA1fL1
AM
KAK Açma T1 (lokal açma) - yalniz faz L1
1473
KAK T1-AÇMA1fL2
AM
1474
KAK T1-AÇMA1fL3
AM
1476
KAK T1-AÇMAL123
AM
KAK Açma T1 (lokal açma) - 3 faz
1493
KAK AÇMA Ke ar.
AM
Arizali kesici durumunda KAK Açma
1494
KAK T2-A (bara)
AM
Kesici Ariza Kor. AÇMA T2 (bara açmasi)
1495
KAK KarsiUçAr.A
AM
KAK Açma Uç ariza kademesi
1496
KAK Ke Uysm BAS
AM
KAK Faz uyusmazligi çalisma
1497
KAK Ke Uysm. L1
AM
KAK Faz uyusmazligi çalisma L1
1498
KAK Ke Uysm. L2
AM
1499
KAK Ke Uysm. L3
AM
1500
KAK Ke Uysm. AÇ
AM
KAK Faz uyusmazligi Açma
367
Fonksiyonlar
2.20 Termal Aşırı Yük Koruma (Opsiyonel)
2.20
Termal Aşırı Yük Koruma (Opsiyonel)
Termal aşırı yük koruma, termal aşırı yüklenmeden dolayı korunan nesnede, özellikle güç trafoları, döner
makineler, güç reaktörleri ve kablolarda meydana gelebilecek hasarları önler. Ortam koşulları (sıcaklık, rüzgar)
genellikle büyük değişkenlik gösterdiği için havai hatlar için anlamlı bir aşırı sıcaklığının hesaplanması mümkün
değildir. Bundan dolayı havai hatlar için bu koruma gereksizdir. Ancak, yakın bir aşırı yüklenmeyi ihbar etmek
için akıma bağlı bir ihbar kademesi kullanılabilir.
2.20.1
Çalışma Yöntemi
Birim, sıcaklık artışını termal tek bir kütle modeline göre aşağıdaki termal diferansiyel denkleminden hesaplar:
Burada
Θ
–
müsaade edilen en yüksek faz akımı k·IN’ye karşılık olan son aşırı
sıcaklığın bir yüzdesi olarak mevcut aşırı sıcaklık
tth
–
ısınma için termal zaman sabitesi
I
–
mevcut efektif akım
k
–
akım trafolarının anma akımının katı olarak, müsaade edilen en yüksek
sürekli akımı belirten k-sabitesi,
IN
–
Cihazın anma akımı
Bu denklemin kararlı durum koşullarında çözümü, asimptotu TSon sıcaklığını gösteren bir üstel fonksiyondur.
Sıcaklık, aşırı sıcaklığının altında ilk ayarlanır sıcaklık eşiği Θuyarı’ya, ulaştığında, erken yük düşümü için bir
uyarı sinyali verilir. İkinci sıcaklık eşiğine,yani son aşırı sıcaklığa (= açma aşırı sıcaklığı) ulaşıldığında, korunan
teçhizat şebekeden ayrılır. Aşırı yük koruma, bununla birlikte sadece Yalnız alarm ihbar verecek şekilde
ayarlanabilir. Bu durumda; son sıcaklığa ulaşılmış olsa bile, cihaz sadece bir ihbar verir.
Sıcaklık artışları, her bir faz akımının karesinden bir termal benzetim hesaplama yöntemiyle ve her bir faz için
ayrı hesaplanır. Bu, doğru bir efektif değer ölçümü sağlar ve aynı zamanda harmoniklerin etkilerini de hesaba
katar. Eşiklerin değerlendirilmesi için, üç fazın hesaplanan sıcaklık artışlarının en büyüğü veya aşırı
sıcaklıkların ortalaması veya en büyük faz akımının hesaplanan aşırı sıcaklığı belirleyici olacak şekilde bir
seçim yapılabilir.
Müsaade edilen en yüksek sürekli termal aşırı yük akımı Imaks , IN anma akımının bir katı olarak belirtilir:
Imaks = k·IN
k-sabitesine ilave olarak, koruma ayarları olarak τth termal zaman sabitesi ve Θuyarı sıcaklığı değerleri de
girilmelidir.
Aşırı yük koruma, termal uyarı kademesine ek olarak bir Iuyarı akım uyarı elemanına da sahiptir. Bu eleman,
hesaplanan aşırı sıcaklık henüz uyarı veya açma sıcaklık seviyelerine ulaşmamış olsa, bile vaktinden önce bir
aşırı yük akımını bildirir.
Aşırı yük koruma, bir ikili giriş üzerinden kilitlenebilir. Bu durumda, termal benzetimler de sıfırlanır.
368
Fonksiyonlar
Şekil 2-171
Termal aşırı yük korumanın mantık şeması
369
Fonksiyonlar
2.20.2
Ayar Notları
Genel
Termal aşırı yük fonksiyonunun uygulanması için bir önkoşul, fonksiyonların kapsamının biçimlendirilmesi
sırasında bu fonksiyonun etkinleştirilmiş olmasıdır (142 no’lu adres Term Aşırı Yük = Etkin). Fonksiyon,
4201 no’lu Term AŞIRI YÜK adresinde ON olarak devreye alınabilir veya OFF olarak devreden çıkarılabilir.
Ayrıca, sadece Yalnız alarm ihbar verecek şekilde ayarlanabilir. Bu durumda koruma fonksiyonu etkindir ve
açma sıcaklığına ulaştığında sadece "Sargı A/Y"(1517 no’lu adres) bildiriyi verir. "Term A.Yük AÇMA"
(1521 no’lu adres) oluşturulmuyor.
K-Faktörü
Bir aşırı yükün tespiti için, bir temel olarak anma cihaz akımı alınır. k ayar sabitesi, 4202 no’lu K-FAKT.
adresinde ayarlanır. Müsaade edilen termal sürekli akımla anma akımı arasındaki oran olarak belirlenir:
Müsaade edilen sürekli akım, aynı zamanda aşırı sıcaklığın üstel fonksiyonunun asimptotunun gösterdiği
akımdır. Açma sıcaklığı otomatik olarak k · IN ’deki son sıcaklıktan elde edilir; dolayısıyla bu sıcaklığın ayrı
olarak belirtilmesi gerekli değildir. Elektrik makineleri imalatçıları, kataloglarında genellikle müsaade edilen
sürekli akımı belirtirler. Eğer hiçbir veri mevcut değilse, k için korunan teçhizatın anma akımının 1,1 katı
ayarlanır. Kablolar için müsaade edilen sürekli akım, yalıtım malzemesinin kesitine, montaj tasarımına ve kablo
güzergahındaki toprağın cinsine bağlıdır ve ilgili karakteristik tablolarından çıkarılabilir.
Elektrik teçhizatının aşırı yüklenme kapasitesinin teçhizatın anma akımına bağlı olduğunu unutmayın.
Dolayısıyla, eğer akım trafolarının primer anma akımları teçhizatın primer akımından farklı ise, bu durum
dikkate alınmalıdır.
Örnek:
Kuşaklı kablo 10 kV, 150 mm2
Müsaade edilen sürekli akım Imaks = 322 A
Akım trafoları 400 A/5 A
Ayar değeri K-FAKT. = 0,80
370
Fonksiyonlar
Zaman Sabiti t
τth ısıl zaman sabiti 4203 no’lu ZAMAN SABİTİ adresinde ayarlanır. Bu parametre de, imalatçılar tarafından
belirtilir. Zaman sabitinin dakika olarak ayarlandığına dikkat edin. Zaman sabiti, çoğu kez diğer değerlerle ifade
edilir ve bunlar aşağıdaki şekilde dakika cinsinden zaman sabitine çevrilir:
1-s-akım
1 s’den başka, örneğin 0,5 s
uygulama süresi için müsaade edilen akım
t6-zamanı, korunan teçhizatın anma akımının 6 katı için saniye olarak zamandır.
Örnek:
Yukarıdaki kablo için:
müsaade edilen 1-s-akım 13,5 kA
Ayar değeri ZAMAN SABİTİ = 29,4 dk
Alarm Seviyeleri
Termal alarm kademesi T ALARM (Adres 4204) ayarı ile, açma sıcaklığına ulaşılmadan önce bir ihbar verilebilir
ve bu sayede erken yük düşümüyle veya yük başka taraflara kaydırılarak açma önlenebilir. Ayar, açma sıcaklık
artışının yüzdesi olarak yapılır.
Akıma bağlı aşırı yük uyarı eşiği I Alarm (Adres 4205) anma cihaz akımının bir çarpanı olarak belirtilir ve
müsaade edilen sürekli akım k · IN değerine eşit veya onun biraz altında ayarlanmalıdır. Termal uyarı kademesi
yerine kullanılabilir. Bu durumda, termal uyarı kademesi % 100’e ayarlanarak pratik olarak etkisiz kılınır.
Aşırı Sıcaklığın Hesaplanması
Termal benzetim her faz için ayrı hesaplanır. 4206 no’lu HESAP YÖNTEMİ adresinde, termal uyarı ve açma
eşikleri için üç fazın hesaplanan sıcaklık artışlarının en büyüğü (Θ maks) veya aritmetik ortalaması (Ortalama
Θ) veya en büyük faz akımından hesaplanan aşırı sıcaklık (Θ, Imaks. ta) belirleyici olacak şekilde bir seçim
yapılabilir.
Aşırı yük genellikle her üç faz için de söz konusu olduğu için bu ayarın fazla bir önemi yoktur. Ancak eğer
dengesiz aşırı yüklenmeler bekleniyorsa, bu ayar farklı sonuçlara yol açacaktır.
Ortalama alma, ancak korunan teçhizat için hızlı bir termal denge söz konusu ise, örneğin kuşaklı kablolarla
mümkündür. Eğer üç faz az veya çok ısıl olarak yalıtılmış ise, örneğin tek damarlı kablolar veya havai hatlar,
maksimum ayarlardan biri seçilmelidir.
371
Fonksiyonlar
2.20.3
Ayarlar
Adr.
Parametre
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
4201
Term ASIRI YÜK
OFF
ON
Yalniz alarm
OFF
Termal Asiri Yük Koruma
4202
K-FAKT.
0.10 .. 4.00
1.10
K-Faktörü
4203
ZAMAN SABITI
1.0 .. 999.9 dak
100.0 dak
Zaman Sabiti
4204
T ALARM
50 .. 100 %
90 %
Termal Alarm Kademesi
4205
I Alarm
1A
0.10 .. 4.00 A
1.00 A
5A
0.50 .. 20.00 A
5.00 A
Akim Asiri Yük Alarmi Ayar
Degeri
Θ maks
Ortalama Θ
Θ, Imaks. ta
T maks
4206
HESAP YÖNTEMI
2.20.4
Bilgi Listesi
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Sicaklik Algilama Yöntemi
Açıklamalar
1503
>Termal A/Y BLK
EM
>Termal A.Yük Koruma BLOKLAMA
1511
Termal A/Y OFF
AM
Termal Asiri Yük Koruma OFF
1512
Term. A/Y BLKdi
AM
Termal Asiri Yük Koruma BLOKLANDI
1513
Term. A/Y AKTIF
AM
Termal Asiri Yük Koruma AKTIF
1515
A/Y I Alarm
AM
Asiri Yük Akim Alarm (I alarm)
1516
A/Y T Alarm
AM
Asiri Yük Alarm! Termal Açmaya yakin
1517
Sargi A/Y
AM
Sargi Asiri Yük
1521
Term A.Yük AÇMA
AM
Termal Asiri Yük AÇMA
372
Fonksiyonlar
2.21 Analog Çıkışlar
2.21
Analog Çıkışlar
2.21.1
Çalışma Yöntemi
7SA6 ’nın sipariş sürümüne bağlı olarak, dörde kadar analog çıkış bulunabilir. Bu analog çıkışlar üzerinden
iletilecek değerler, koruma fonksiyonlarının yapılandırılması sırasında belirlenir (Bölüm 2.1.1.2'ye bakın).
Aşağıdaki analog çıkışlardan en fazla dördü kullanılabilir:
• İşletme anma akımının yüzdesi olarak IL2 (L2 fazı akımı) ölçülen değeri,
• İşletme anma geriliminin yüzdesi olarak UL2-L3 ( L2-L3 faz-faz gerilimi) ölçülen değeri,
• İşletme anma görünen güç √3·UN·IN ’nin yüzdesi olarak P (aktif gücün mutlak değeri) ölçülen değeri,
• İşletme anma görünen güç √3·UN·IN ’nin yüzdesi olarak Q (reaktif gücün mutlak değeri) ölçülen değeri,
• Biçimlendirilmiş birim uzunluk reaktans ve hat uzunluğuna (1110 ’dan 1113 ’e kadar adresler Bölüm
2.1.4.1’e bakın) dayalı hat uzunluğunun yüzdesi olarak d arıza mesafesi,
•
Biçimlendirilmiş uzunluk birimine bağlı olarak kilometre veya mil olarak d arıza mesafesi (Adres 236),
biçimlendirilmiş reaktansa dayalı (Adres 1110 veya 1112, bakınız Bölüm 2.1.4),
• Arıza akımı Imaks, yani son arızanın temizlenmesi sırasındaki biçimlendirilmiş primer ve sekonder anma
akımına (Adresler 205 ve 206, ayrıca bakınız Bölüm 2.1.2.1) dayalı, primer amper olarak, yani 3 faz
akımından en büyüğü.
İşletme anma değerleri, 1103 ve 1104 no’lu adreslere (Bölüm 2.1.4.1’e bakın) göre biçimlendirilmiş anma
değerlerdir.
Analog değerler, yükten bağımsız akımlar olarak çıktılanır. Analog çıkışların anma aralığı 0 mA - 20 mA ve
maksimum çalışma aralığı 22,5 mA’e kadardır. Dönüştürme çarpanı ve geçerli aralık ayarlanabilir.
Eğer ölçülen değerler (akım, gerilim, güç) iletiliyorsa, çevrimsel olarak güncelleştirilir. Olaya özgü değerler, yani
sadece bir arıza sonrası bildirilen arıza mesafesi ve arıza akımı ise, ancak
• Yeni bir arıza yüzünden yeni bir değer hesaplanmışsa veya
• İkili giriş ">Ana.Çıkış RST." (No 11000) etkinleştirilmişse veya
• İlgili analog kanal için ayarlanan maksimum çıkış süresi, örneğin Tmaks ÇIKIŞ(B1) (Adres 5009, B1
kanalı için) dolmuşsa güncelleştirilir.
Eğer maksimum çıkış süresi ∞’a ayarlanmışsa, sadece diğer iki seçenek uygulanır. Çıkış ikili giriş üzerinden
resetlendikten sonra, çıkış değeri 0’a döner.
373
Fonksiyonlar
2.21.2
Ayar Notları
Analog çıkışlar için ölçülen değerler seçildikten sonra (Bölüm 2.1.1.2, Adresler 150 ’den 153’e kadar),
kullanılacak analog çıkışlar için dönüştürme çarpanları ve geçerli aralıklar şu şekilde ayarlanır:
• Montaj konumu "B" de analog çıkış 1 (Port B1) için:
Adres 5001 , 20 mA (B1) = 20 mA de görüntülenecek yüzde değer,
Adres 5006 , MİN DEĞER (B1) en küçük geçerli değer.
Adres 5011 , 20 mA (B2) = 20 mA de görüntülenecek yüzde değer,
Adres 5016 , MİN DEĞER (B2) en küçük geçerli değer.
• Montaj konumu "D" de analog çıkış 1 (Port D1) için:
Adres 5021, 20 mA (D1) = 20 mA de görüntülenecek yüzde değer,
Adres 5026 MİN DEĞER (D1), en küçük geçerli değer.
• Montaj konumu “D“ de analog çıkış 2 (Port D2) için:
Adres 5031 , 20 mA (D2) = 20 mA de görüntülenecek yüzde değer,
Adres 5036 , MİN DEĞER (D2), en küçük geçerli değer.
Maksimum değer 22,0 mA’dir, bir taşma durumunda, yani değer müsaade edilen maksimum eşiğin dışında ise,
22,5 mA çıktısı verilir.
Örnek:
IL2 akımı çıkışı, montaj konumu "B" de analog çıkış 1 üzerinden alınacaktır. 10 mA anma işletme akımındaki
değerdir; dolayısıyla 20 mA, % 200 demektir. 4 mA’in altındaki değerler geçersizdir var sayılacaktır.
Ayarlar:
Adres 5001, 20 mA (B1) = 200,0 %,
Adres 5006, MİN DEĞER (B1) = 4,0 mA,
Arıza Yeri
Arıza yeri için, dönüştürme çarpanı, yani çıktılanacak değer de 20 mA’e ayarlanır. Arıza yerinin çıkışının hat
uzunluğunun yüzdesi olarak veya uzunluk birimi cinsinden alınmasına bağlı olarak, aşağıdaki ayarlar yapılır:
Adres 5001, 20 mA (B1) = 20 mA de görüntülenecek yüzde değer
veya
Adres 5003 veya 5004 20 mA (B1) = 20 mA de görüntülenecek km veya mil değeri,
Adres 5011, 20 mA (B2) = 20 mA de görüntülenecek yüzde değer
veya
Adres 5013 veya 501420 mA (B2) = 20 mA de görüntülenecek km veya mil değeri.
374
Fonksiyonlar
Adres 5021, 20 mA (D1) = 20 mA de görüntülenecek yüzde değer,
veya
Adres 5023 veya 5024 20 mA (D1) = 20 mA de görüntülenecek km veya mil değeri.
Adres 5031 20 mA (D2) = 20 mA de görüntülenecek yüzde değer
veya
Adres 5033 veya 5034 20 mA (D2) = 20 mA de görüntülenecek km veya mil değeri.
5007 no’lu NEG. DEĞER (B1), 5017 no’lu NEG. DEĞER (B2), 5027 no’lu NEG. DEĞER (D1) veya 5037
no’lu NEG. DEĞER (D2) adresinde, arıza yeri negatif (arıza geri yönde) olduğunda görüntülenecek çıkış
değeri ayarlanır. 5008 no’lu TAŞMA (B1), 5018 no’lu TAŞMA (B2), 5028 no’lu TAŞMA (D1) veya 5038 no’lu
TAŞMA (D2) adresinde sayısal taşmaya (müsaade edilen maksimum aralığın dışı) karşılık olacak çıkış değeri
ayarlanır.
Negatif arıza yeri ve taşma, mümkün olduğunca büyük ayarlanır. Çünkü; arıza mesafesi değerlerinin doğrusal
iletim aralığı, bu değerlerden küçük olanının 0,5 mA aşağısında sona erer.
5009 no’lu Tmaks ÇIKIŞ(B1), 5019 no’lu Tmaks ÇIKIŞ(B2), 5029 no’lu Tmaks ÇIKIŞ(D1) veya 5039
no’lu Tmaks ÇIKIŞ(D2) adresinde, geçerli arıza mesafesinin çıkışının ne kadar süreyle verileceği ayarlanır.
Yeni bir arıza olduğunda, bu sürenin dolması beklenilmeksizin arıza mesafesi çıkışı güncelleştirilir. Eğer
maksimum çıkış süresi ∞’a ayarlanmışsa, yeni bir değer hesaplanıncaya veya ">Ana.Çıkış RST." (No
11000) ikili girişi etkinleştirilerek çıkış resetleninceye kadar çıkış sürecektir.
Örnek:
Arıza yerinin, km olarak montaj konumu "B" de analog çıkışı 2 üzerinden çıkışı alınacak ve 20 mA de 50 km
değeri görüntülenecektir. Çıkış, ters yöndeki bir arıza durumunda 19,84 mA ve bir taşma durumunda 22,50 mA
olacaktır. Bu sırada başka bir arıza olmaması koşuluyla, çıkış 5 s süreyle verilecektir.
Ayarlar:
Adres 5013, 20 mA (B2) = 50,0 km,
Adres 5017, NEG. DEĞER (B2) = 19,84 mA,
Adres 5018, TAŞMA (B2) = 22,50 mA,
Adres 5019, Tmaks ÇIKIŞ(B2) = 5,00 s,
Bu durumda arıza mesafesi değerlerinin 19,84 mA - 0,5 mA = 19,34 mA ’e kadar çıkışı verilecektir. Bu, bu
örnekte teorik olarak 48,35 km’ye karşılık gelir.
375
Fonksiyonlar
Maksimum Arıza Akımı
Maksimum arıza akımı için dönüştürme çarpanı ve çıkış süresi ayarları:
Adres 5002, 20 mA (B1) = 20 mA de görüntülenecek A cinsinden değer,
5009 no’lu Tmaks ÇIKIŞ(B1) adresinde değerin maksimum çıkış süresi;
Adres 5012, 20 mA (B2) = 20 mA de görüntülenecek A cinsinden değer,
5019 no’lu adres Tmaks ÇIKIŞ(B2) değerin maksimum çıkış süresi;
Adres 5022, 20 mA (D1) = 20 mA de görüntülenecek A cinsinden değer,
Adres 5029 , Tmaks ÇIKIŞ(D1) değerin maksimum çıkış süresi;
Adres 5032, 20 mA (D2) = 20 mA de görüntülenecek A cinsinden değer,
Adres 5039, Tmaks ÇIKIŞ(D2) değerin maksimum çıkış süresi.
Eğer maksimum çıkış süresi ∞’a ayarlanmışsa, yeni bir değer hesaplanıncaya veya ">Ana.Çıkış RST." (No
11000) ikili girişi etkinleştirilerek çıkış resetleninceye kadar çıkış sürecektir.
Maksimum değer 22,0 mA’dir, bir taşma durumunda (yani değer müsaade edilen maksimum eşiğin dışında ise)
çıkış 22,5 mA’dir.
Örnek:
Arıza akımının montaj konumu "D" de analog çıkışı 2 üzerinden çıkışı alınacak ve 20 mA çıkış 20000 A ’e
karşılık olacaktır. Bu sırada başka bir arıza olmaması koşuluyla, çıkış 60 s süreyle verilecektir.
Ayarlar:
Adres 5032, 20 mA (D2) = 20000 A,
Adres 5039, Tmaks ÇIKIŞ(D2) = 60,00 s
2.21.3
Adr.
Ayarlar
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
5001
20 mA (B1) =
10.0 .. 1000.0 %
200.0 %
20 mA (B1) =
5002
20 mA (B1) =
10 .. 100000 A
20000 A
20 mA (B1) =
5003
20 mA (B1) =
1.0 .. 1000.0 km
50.0 km
20 mA (B1) =
5004
20 mA (B1) =
1.0 .. 1000.0 Mil
50.0 Mil
20 mA (B1) =
5006
MIN DEGER (B1)
0.0 .. 5.0 mA
4.0 mA
Çikis degeri (B1) geçerligi
5007
NEG. DEGER (B1)
1.00 .. 22.50 mA
19.84 mA
Negatif degerler için çikis degeri
(B1)
5008
TASMA (B1)
1.00 .. 22.50 mA
22.50 mA
Tasma için çikis degeri (B1)
5009
Tmaks ÇIKIS(B1)
0.10 .. 180.00 sn; ∞
5.00 sn
Maksimum çikis zamani (B1)
5011
20 mA (B2) =
10.0 .. 1000.0 %
200.0 %
20 mA (B2) =
5012
20 mA (B2) =
10 .. 100000 A
20000 A
20 mA (B2) =
5013
20 mA (B2) =
1.0 .. 1000.0 km
50.0 km
20 mA (B2) =
5014
20 mA (B2) =
1.0 .. 1000.0 Mil
50.0 Mil
20 mA (B2) =
376
Fonksiyonlar
Adr.
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
5016
MIN DEGER (B2)
0.0 .. 5.0 mA
4.0 mA
Çikis degeri (B2) geçerligi
5017
NEG. DEGER (B2)
1.00 .. 22.50 mA
19.84 mA
(B2)
5018
TASMA (B2)
1.00 .. 22.50 mA
22.50 mA
Tasma için çikis degeri (B2)
5019
Tmaks ÇIKIS(B2)
0.10 .. 180.00 sn; ∞
5.00 sn
Maksimum çikis zamani (B2)
5021
20 mA (D1) =
10.0 .. 1000.0 %
200.0 %
20 mA (D1) =
5022
20 mA (D1) =
10 .. 100000 A
20000 A
20 mA (D1) =
5023
20 mA (D1) =
1.0 .. 1000.0 km
50.0 km
20 mA (D1) =
5024
20 mA (D1) =
1.0 .. 1000.0 Mil
50.0 Mil
20 mA (D1) =
5026
MIN DEGER (D1)
0.0 .. 5.0 mA
4.0 mA
Çikis degeri (D1) geçerligi
5027
NEG. DEGER (D1)
1.00 .. 22.50 mA
19.84 mA
(D1)
5028
TASMA (D1)
1.00 .. 22.50 mA
22.50 mA
Tasma için çikis degeri (D1)
5029
Tmaks ÇIKIS(D1)
0.10 .. 180.00 sn; ∞
5.00 sn
Maksimum çikis zamani (D1)
5031
20 mA (D2) =
10.0 .. 1000.0 %
200.0 %
20 mA (D2) =
5032
20 mA (D2) =
10 .. 100000 A
20000 A
20 mA (D2) =
5033
20 mA (D2) =
1.0 .. 1000.0 km
50.0 km
20 mA (D2) =
5034
20 mA (D2) =
1.0 .. 1000.0 Mil
50.0 Mil
20 mA (D2) =
5036
MIN DEGER (D2)
0.0 .. 5.0 mA
4.0 mA
Çikis degeri (D2) geçerligi
5037
NEG. DEGER (D2)
1.00 .. 22.50 mA
19.84 mA
(D2)
5038
TASMA (D2)
1.00 .. 22.50 mA
22.50 mA
Tasma için çikis degeri (D2)
5039
Tmaks ÇIKIS(D2)
0.10 .. 180.00 sn; ∞
5.00 sn
Maksimum çikis zamani (D2)
2.21.4
No
11000
Bilgi Listesi
Bilgi
>Ana.Çikis RST.
Bilgi Tipi
EM
Açıklamalar
>Analog Çikislar RESETLEME
377
Fonksiyonlar
2.22 İzleme Fonksiyonu
2.22
İzleme Fonksiyonu
Cihaz, hem yazılımı hem de donanımı kapsayan kapsamlı izleme fonksiyonları içermektedir. Ölçülen
büyüklüklerin kabul edilebilirliği, sürekli olarak kontrol edilir. Bu sayede, akım ve gerilim trafo devreleri de büyük
ölçüde izleme fonksiyonlarına dahil edilmiştir. Ayrıca, mevcut ikili girişler kullanılarak açma devrelerinin
denetimi de mümkündür.
2.22.1
Ölçme Denetimi
2.22.1.1 Donanım İzleme
Ölçme girişlerinden ikili çıkışlara kadar tüm cihaz izlenir. İzleme, hatalı çalışmalar veya müsaade edilmeyen
koşullar için donanımı denetler.
Yardımcı ve Referans Gerilimler
5 V DC işlemci gerilimi izlenir ve eğer gerilim minimum değerin altına düşmüşse cihaz artık faal değildir.
Böylece cihaz servis dışı edilir. Normal gerilim geri geldiğinde, işlemci sistemi yeniden başlatılır.
Besleme gerilimi arızaları veya minyatür şalterinin indirilmesi cihazı devre dışı bırakır ve bir kontak bırakması
ile derhal bir mesaj üretilir. Besleme gerilimindeki 50 ms’den daha kısa süreli kesintiler rölenin görev yapmasını
engellemez (Teknik Verilere bakın).
İşlemci, AD (analog-sayısal) çeviricinin referans gerilimlerini izler. Müsaade edilen çalışma aralığının dışındaki
gerilim sapmalarında, koruma kilitlenir ve uzun süreli sapmalar rapor edilir.
Arabellek Pili
Arabellek pil, yardımcı gerilim arızasında dahili saatin çalışmasını sürdürmesini ve sayaçların ve mesajların
saklanmasını sağlar.Pilin şarj durumu periyodik olarak kontrol edilir. Eğer gerilim müsaade edilen minimum
değerin altına düşmüşse, "Arıza Pil" (No. 177) ihbarı verilir.
Cihazın yardımcı besleme gerilimi 1 -2 günden daha uzun süre kesildiğinde; dahili saat otomatik olarak servis
harici edilir, yani, zaman artık sürdürülmez. Ancak mesaj ve arıza kayıt arabelleklerinin verileri saklı tutulur.
Bellek Modülleri
Ana bellek (RAM), sistemin başlatılması sırasında test edilir. Eğer bir hata tespit edilmişse, başlatma işlemi
durdurulur. Error LED ve LED 1 yanar ve diğer LED’ler yanıp sönmeye başlar. Çalışma sırasında; bellekler,
sağlama toplamları kullanılarak kontrol edilir.
Program belleği (EPROM) için çevrimsel olarak sağlama toplamı üretilir ve bellekteki programın sağlama
toplamı ile karşılaştırılır.
Parametre belleği (FLASH-EPROM) için çevrimsel olarak bir sağlama toplamı üretilir ve her ayar değişikliği
sonrası hesaplanan sağlama toplamıyla karşılaştırılır.
Eğer bir hatalı çalışma olmuşsa, işlemci sistemi yeniden başlatılır.
Analog-Dijital-Çevirici Offset (kayma)
Analog dijital çeviricinin Offset’i her kanal için çevrimsel olarak ölçülür ve düzeltilir. Eğer bu Offset müsaade
edilmeyen yüksek bir değere ulaşmışsa, "Offset hatasi" (No 191) bildirimi verilir. Koruma fonksiyonları
etkin olmaya devam eder.
378
Fonksiyonlar
Örnekleme Frekansı
Analog-sayısal çeviricilerin örnekleme frekansı ve eşzamanlama sürekli izlenir. Eğer herhangi bir sapma,
düzeltilen bir eşzamanlama ile giderilemezse, o zaman işlemci sistemi yeniden başlatılır.
Ölçülen Değer Toplama - Akımlar
Cihaz tarafından en fazla dört giriş akımı ölçülür. Bu akımlardan üçü faz akımlarıdır. Dördüncü akım, akım
trafoları setinin yıldız noktasından ölçülen nötr akım veya ayrı bir akım trafosundan ölçülen toprak akımıdır.
Eğer bu dört akım girişi de cihaza bağlanmışsa; bunların sayısallaştırılmış toplamları sıfır olmalıdır. Akım
devresinde bir arıza olduğu tespit edilir, eğer:
IF = |IL1 + IL2 + IL3 + kI·IE| > SI EŞİK·IN + SI FAKTÖR·S | I |
kI çarpanı (Adres 221 I4/If AT) ayrı bir IE-trafosu (örneğin kablo damarı denge akım trafosu) ile faz akım
trafolarının olası farklı dönüştürme oranlarını uyumlamak için kullanılır. ΣI EŞİK ve ΣI FAKTÖR ayar
parametreleridir.
SI FAKTÖR , S | I | bileşeni, özellikle yüksek arıza akım seviyeleri için giriş trafolarının müsaade edilen
hatalarını hesaba katar (Şekil 2-172). S | I |, bütün akımların toplamıdır:
S | I | = |IL1| + |IL2| + |IL3| + |kI·IE|
Hatalı çalışma, "Ar.: S I" (No. 162) olarak rapor edilir.
Not
Akım toplamı izleme, ancak korunan hattın rezidüel akımı, rölenin dördüncü akım girişi (I4)’e bağlanmışsa
doğru olarak çalışır.
Şekil 2-172
Akım Toplamı İzleme
379
Fonksiyonlar
Ölçülen Değer Toplama - Gerilimler
Gerilim yolunda dört ölçülen giriş mevcuttur: faz-toprak gerilimler için üç giriş ve ayrıca rezidüel gerilim (açıküçgen gerilim, e-n gerilimi) veya bir bara gerilimi için bir giriş. Eğer rezidüel gerilim cihaza bağlanmışsa,
sayısallaştırılmış üç faz gerilimin toplamı sıfır bileşen gerilimin üç katına eşit olmalıdır. Akım devresinde bir
arıza olduğu tespit edilir, eğer:
UF = |UL1 + UL2 + UL3 + kU·UEN| > 25 V ise.
kU çarpanı faz gerilim sargıları ile açık üçgen gerilim sargısının farklı dönüştürme oranlarını uyumlamak
amacıyla kullanılır (Adres 211 Uf / Udelta parametresi).
Hatalı çalışma, "Arıza: S U F-T" (No 165) olarak rapor edilir.
Not
Gerilim toplamı (faz-toprak) izleme, ancak harici olarak oluşturulan açık üçgen gerilimi rölenin rezidüel gerilim
girişine bağlanmışsa doğru olarak çalışır.
2.22.1.2 Yazılım İzleme
Güvenlik Gözetimi (Watchdog)
Program akışının sürekli izlenmesi için, donanım devresinde bir güvenlik zamanlayıcısı (donanım için güvenlik
gözetimi) mevcuttur. Bu zamanlayıcı, işlemcide veya dahili programda bir arıza olduğunda derhal çalışır ve
işlemci sisteminin sıfırdan tekrar başlatılmasına sebep olur.
Ek bir yazılım güvenlik zamanlayıcısı, programların işlenmesi sırasında hatalı çalışmaların tespit edilmesini
sağlar. Bu da işlemcinin yeniden başlatılmasına yol açar.
Eğer tekrar başlamayla böyle hatalar giderilemezse, yeniden bir başlatma girişimi başlatılır. Eğer 30 s
içerisindeki üç tekrar başlatma girişimi sonrası arıza hala mevcut ise, koruma sistemi kendini servis harici eder
ve kırmızı "HATA" LED’si yanar. “Cihaz Çalışır Durumda” rölesi bırakır ve normalde kapalı kontağı "CanlıKontak" ile “cihaz arızası” nı ihbar eder.
2.22.1.3 Harici Trafo Devreleri İzleme
Akım trafolarının veya gerilim trafolarının sekonder devrelerindeki kopukluklar veya kısa-devreler ve bağlantı
hataları cihaz tarafından tespit edilerek rapor edilir (önemli bir işletmeye alma desteği!). Bu amaçla; herhangi
bir sistem arızası olmadığı sürece, ölçülen büyüklükler çevrimsel periyotlarla arka planda denetlenir.
Akım Simetrisi
Hatasız normal işletme koşullarında giriş akımlarının belirli bir simetrisi olması beklenir. Bu simetri, cihaz
tarafından bir büyüklük karşılaştırması yapılarak kontrol edilir. Bunun için, en düşük faz akımı en yüksek faz
akımıyla karşılaştırılır. Bir asimetri tespit edilmiş olur, eğer
|Imin| / |Imaks| < DENGE FAKT. I ise Imaks / IN > DENGE I SINIR / IN olması koşuluyla.
Böylece Imaks üç faz akımının en büyüğü ve Imin ise en küçüğüdür. Simetri çarpanı DENGE FAKT. I ( 2905
no’lu adres) faz akımlarının müsaade edilen asimetrisini gösterir. DENGE I SINIR ( 2904 no’lu adres) sınır
değeri, bu izleme fonksiyonunun çalışma aralığının alt eşiğidir (Şekil 2-173’e bakın). Bırakma oranı, yaklaşık
% 97’dir.
Ayarlanabilir bir süre (5-100 s) sonra, bu hatalı çalışma, "Ar.: I denge“ (No. 163) olarak rapor edilir.
380
Fonksiyonlar
Şekil 2-173
Akım Simetrisi İzleme
Kopuk İletken
Eğer fiderden minimum akım AçıkKutupAkım akıyorsa, korunan hattın bir kopuk iletkeni veya akım trafosu
sekonder devresinde bir kopukluk tespit edilebilir. Eğer en küçük faz akımı bu eşiğin altında ve diğer iki faz da
bu eşiğin üzerinde ise, bir iletken kopukluğu var sayılır. Eğer aynı zamanda asimetrik koşullar mevcutsa
(bakınız paragraf “Akım Simetrisi”) , cihaz "Kopuk İletken" (No. 195) ihbarını verir.
Gerilim Simetrisi
Hatasız normal işletme koşullarında giriş gerilimlerin belirli bir simetrisi olması beklenir. Bu simetri, cihaz
tarafından bir büyüklük karşılaştırması yapılarak kontrol edilir. Bunun için, en küçük faz-faz gerilim en büyük
faz-faz gerilimle karşılaştırılır. Bir asimetri tespit edilmiş olur, eğer
|Umin| / |Umaks| < DENGE FAKT. U ise |Umaks| > DENGE U-SINIR olması koşuluyla
Umaks, üç faz-faz gerilimin en büyüğü ve Umin ise en küçüğüdür. Simetri çarpanı DENGE FAKT. U, ( 2903 no’lu
adres) iletken gerilimlerinin asimetri ölçüsüdür. DENGE U-SINIR ( 2902 no’lu adres) sınır değeri, bu izlemenin
çalışma aralığının alt sınırıdır (Şekil 2-174’ye bakın). Bırakma oranı, yaklaşık % 97’dir.
Hatalı çalışma, "Arıza: U deng." (No. 167) olarak, ayarlanabilir bir süre sonra rapor edilir.
381
Fonksiyonlar
Şekil 2-174
Gerilim Simetrisi İzleme
Gerilim Faz Sırası
Arızalı fazların ve faz önceliğinin doğrulanması, dik faz gerilimlerle yön ölçümü ve polarma, genellikle ölçülen
değerlerin saat ibresi yönünde dönüşünü gerektirir. Ölçülen değerlerin faz dönüşü, gerilimlerin faz sıraları
doğrulanarak
UL1 - UL2 - UL3
kontrol edilir. Gerilim dönüşünün doğrulanması için; ölçülen gerilimlerin her birinin en az,
|UL1|, |UL2|, |UL3| > 40 V/√3
olması gerekir. Negatif faz dönüşü durumunda; "Ar. Faz Sırası" (No. 171) mesajı verilir.
Eğer sistem negatif faz dönüşüne sahipse, güç sistemi verilerinin parametrelenmesi sırasında faz sırası bu
şekilde ayarlanmış olmalıdır (Bölüm 2.1.2.1, Adres 235). Böyle durumlarda, faz dönüşü izleme, ilgili ters faz
sırasını uygular.
382
Fonksiyonlar
Asimetrik Ölçme Gerilimi Arızası “Sigorta Arızası İzleme”
Gerilim trafosu sekonder devredeki bir kısa devre veya kopuk iletken yüzünden ölçülen gerilim arızası
durumunda, belli döngüler hatalı bir şekilde bir sıfır gerilim görür. Aynı zamanda mevcut yük akımı ile
istenmeyen başlatmalar veya hatalı açmalar olabilir.
Eğer gerilim devrelerinde sinyal kontaklı 3 fazlı bir minyatür şalter yerine sigortalar kullanılmışsa; o zaman
sigorta arızası izleme ile gerilim trafosu sekonder (“Sigorta Arızası İzleme”) devredeki arızalar tespit edilebilir.
Şüphesiz, minyatür şalter ile birlikte “Sigorta Arızası İzleme” denetimi de kullanılabilir.
Asimetrik, ölçülen gerilim arızası, kendi gerilim asimetrisi ile eşzamanlı akım simetrisi ile işaretlenmiştir. Şekil
2-175’de, ölçülen gerilimin asimetrik arızası sırasında "Sigorta Arızası İzleme"’nin mantık şeması
görülmektedir.
Eğer akımlarda bir asimetri kaydedilmeksizin sadece ölçülen gerilimlerde önemli bir asimetri mevcutsa; bu,
gerilim trafosu sekonder devresinde bir asimetrik arıza olduğunu gösterir.
Gerilim asimetrisi, sıfır bileşen veya negatif bileşen gerilimin, ayarlanır bir SAI U>(dk) değerini aşması
durumunda tespit edilir. Eğer hem sıfır bileşen ve hem de negatif bileşen akım ayarlanır bir SAI I< (maks)
eşiğinin altında ise, akımların yeterince simetrik olduğu var sayılır.
Topraksız sistemlerde; bir faz toprak arızasında önemli miktarda sıfır bileşen gerilim meydana gelmesine
rağmen, sıfır bileşen akım zorunlu olarak akmaz. Bundan dolayı, böyle şebekelerde sıfır bileşen gerilim
değerlendirilmez, ancak negatif bileşen gerilim değerlendirilebilir (207 no’lu adres Sis Yıl.Nokt.
parametresi).
Bu durum tespit edilir edilmez, mesafe koruma ve düşük gerilim esasına göre çalışan diğer bütün fonksiyonlar
(zayıf besleme açma da dahil) bloklanır. “"GT Sig. Arızası“” bildirimi (No. 170) verilir. Ani kilitleme, en az
bir fazdan akım akışının olmasını gerektirir. Mesafe koruma, sabit zamanlı aşırı akım acil durum çalışmasına
anahtarlanabilir. Bu durumda aşırı akım korumanın buna göre yapılandırılmış olması gerekir (Bölüm 2.11’e
bakın).
Bir 1-faz ölü zaman süresince bir fazda gerilim olmayacağı için hızlı kilitleme yapılmaz. Çünkü ölçülen
gerilimlerin simetrik olmayışı, bu durumda, sekonder devrelerde bir arıza sebebiyle değil, doğrudan hattın
anahtarlama durumundan kaynaklanır. Buna uygun olarak, hattın 1-faz kesicisi açtığı zaman, hızlı bloklama
etkisiz kılınır ("1 faz ölü" mantık şemasında).
Eğer bu ölçütün tespiti sonrası yaklaşık 10 s içerisinde sıfır bileşen veya negatif bileşen akım tespit edilmişse;
koruma, hatta bir kısa-devre olduğunu var sayar ve arıza süresince "Sigorta Arızası İzleme" kilitlemesini
kaldırır. Diğer taraftan, eğer gerilim arızası ölçütü yaklaşık 10 s ’den daha uzun sürmüşse, (10 s sonra gerilim
ölçütünün kilitlemesi ile) mesafe koruma sürekli olarak kilitlenir. Sekonder devre arızasının giderilerek gerilim
ölçütünün ortadan kaldırılmasından 10 s sonra, bloklama otomatik olarak kaldırılır ve bloklanmış koruma
fonksiyonları yeniden etkinleştirilir.
383
Fonksiyonlar
Şekil 2-175
Sıfır ve negatif bileşen sistemi ile gerilim sigortası izlemenin mantık şeması
3-Faz Ölçülen Gerilim Arızası için "Sigorta Arızası İzleme"
Ölçülen sekonder gerilimindeki bir 3-faz arıza, gerçek sistem arızasından, sekonder gerilim arızası sırasında
akımlarda önemli bir değişiklik olmaması ile ayırt edilir. Bu amaçla, örneklenen akım değerleri bir arabelleğe
yönlendirilerek, akım farkının büyüklüğünü (akım farkı ölçütü) tespit etmek için, mevcut ve önceki akım
değerleri arasındaki fark bulunur. Eğer;
• 3 faz-toprak gerilimlerin tamamı SAI U<maks(3faz) eşiğinden küçük ve
• 3 fazdaki akım farkları, SAI Idelta (3f) eşiğinden küçük ve
• 3 faz akım büyüklüklerinin tamamı, mesafe korumanın empedans ölçümü için gerekli If> minimum
akımından büyük ise, 3-faz gerilim arızası tespit edilmiş olur.
Eğer bellekte saklı hiç bir akım değeri (henüz) mevcut değilse, akım büyüklüğü ölçütüne baş vurulur. Şekil 2176, 3-fazlı ölçülen gerilim arızası izlemenin mantık şemasını gösterir. Bu durumda;
• 3 faz-toprak gerilimlerin tamamı SAI U<maks(3faz) eşiğinden küçük ve
• 3 faz akım büyüklüklerinin tamamı, mesafe korumanın empedans ölçümü için gerekli If> minimum
akımından küçük ise ve
• 3 faz akım büyüklüklerinin tamamı, sabit bir gürültü eşiği ayarının (40 mA) üzerinde ise, 3-faz gerilim arızası
tespit edilmiş olur.
Böyle bir gerilim arızası tespit edildiğinde, mesafe koruma ve düşük gerilim esasına göre çalışan diğer bütün
fonksiyonlar (zayıf besleme açma da dahil) bloklanır. Gerilim arızası giderildiğinde, bloklama otomatik olarak
kaldırılır. Gerilim arızası sırasında, eğer aşırı gerilim uygun şekilde biçimlendirilmişse, mesafe koruma, sabit
zamanlı aşırı akım acil durum çalışmaya anahtarlanabilir (Bölüm 2.11’e bakın).
384
Fonksiyonlar
Şekil 2-176
3-faz ölçülen gerilim arızası izlemenin mantık şeması
Ek Ölçülen 3-faz Gerilim Arızası İzleme
Eğer kesici kontağın yardımcı besleme geriliminin uygulanması sırasında hiçbir ölçülen gerilim (örneğin gerilim
trafoları bağlı değilse), gerilimin olmaması, ek bir izleme fonksiyonu ile algılanıp rapor edilebilir. Kesici yardımcı
kontakları kullanıldığı zaman, izleme için bunlar da kullanılmalıdır. Şekil 2-177 ’de, ölçülen gerilim arızası
izlemenin mantık şeması görülmektedir. Eğer:
• 3 faz-toprak gerilimlerin tamamı SAI U<maks(3faz) eşiğinden küçük ve,
• en az bir faz akımı AçıkKutupAkım eşiğinden büyük veya en az bir kesici kutbu kapalı (seçilebilir) ve,
• hiçbir koruma fonksiyonu başlatma almamış ve,
• bu koşullar ayarlanabilir bir T Ger-Denetim süresi kadar sürmüşse (olağan ayar: 3 s), bir ölçülen gerilim
arızası tespit edilmiş olur.
Bu T Ger-Denetim süresi, koruma başlatma almadan önce bir gerilim arızasının tespit edilmesini önlemek
için gerekir.
Eğer yukarıdaki koşullar mevcutsa, "Arıza Ger. yok" (No. 168) ihbarı verilir ve cihaz acil çalışma moduna
anahtarlanır (Bölüm 2.11’e bakın).
385
Fonksiyonlar
Şekil 2-177
Ek ölçülen gerilim arızası izlemenin mantık şeması
2.22.1.4 Pozitif Bileşen Gücün Faz Açısını İzleme
Bu izleme fonksiyonu ile güç akış yönü tespit edilebilir. Eğer güç fazörü bir daire parçasının içerisinde
bulunuyorsa, bir kompleks gücün faz açısı izlenebilir ve bir bildirim oluşturulabilir.
Kapasitif reaktif gücün bildirimi, bu uygulama için bir örnektir. Bu izleme mesajı, aşırı gerilim korumanın
yönlendirilmesi için kullanılabilir. Bunun için iki açı ayarı, Şekil 2-178 ’de gösterildiği gibi yapılmalıdır. Bu örnekte
φA = 200° ve φB = 340° olarak ayarlanmıştır.
Pozitif bileşen gücün ölçülen faz açısı φ(S1), φA ve φB açısı ile belirli bir P-Q-Düzleminin içinde bulunuyorsa,
"φ(PQPoz.Blş.)" (No. 130) bildirimi verilir. φA ve φB açıları 0° ’dan 359° alanına kadar serbest ayarlanabilir.
Bu alan φA ’da başlar ve pozitif anlamda matematiksel olarak φB açısına kadar genişler. 2° olan bir histerezis
denge sınırlarında oluşabilen yanlış bildirimleri önler.
386
Fonksiyonlar
Şekil 2-178
Pozitif Bileşen Güç Sistemi Faz Açısı İzleme Karakteristiği
Bu izleme fonksiyonu negatif aktif gücün görüntülenmesi için kullanılabilir. Bu durumda alanlar aynı Şekil
2-179’daki gibi belirlenmelidir.
387
Fonksiyonlar
Şekil 2-179
Negatif Aktif Güç için Faz Açısı İzleme
İki açı arasındaki açı farkı en az 3° olmalıdır, aksi takdirde izleme kilitlenir ve "φ Ayarı yanlış“ (No. 132)
bildirimi verilir.
Aşağıdaki koşullar ölçümün müsaadesini sağlar:
• Pozitif bileşen sistem akımı I1 , 2943 I1> parametresiyle ayarlanmış olan değerden, daha büyüktür.
• Pozitif bileşen sistem gerilimi U1 , 2944 U1> parametresiyle ayarlanmış olan değerden, daha büyüktür.
• Ayarlanmış açı 2941 no’lu φ A ve 2942 no’lu φ B adresiyle en az 3° farklı olmalıdır. Yanlış bir
parametrelemede 132 no’lu "φ Ayarı yanlış" bildirim verilir.
•
"Sigorta Arızası İzleme" ve ölçülen 3-faz gerilim arızası izleme başlatılmamış olmalıdır ve ikili giriş bildirimi
361 ">ARIZA:FİDER GT" bulunmamış olmalıdır.
Eğer izleme çalışmıyorsa, bu "φ(PQPoz) BLK" (No. 131) bildirimi ile sinyal verilir.
Şekil 2-180, pozitif bileşen sisteminin faz açısı izleme mantığını gösterir
388
Fonksiyonlar
Şekil 2-180
Pozitif bileşen sisteminin faz açısı izleme mantığı
2.22.1.5 Arıza Tepkileri
Tespit edilen arızanın türüne bağlı olarak, bir ihbar verilir, işlemci tekrar başlatılır veya cihaz devre dışı bırakılır.
Eğer üç tekrar başlatma girişimi sonunda arıza hala giderilememişse, koruma sistemi kendini devre dışı bırakır.
Canlı durum kontağı ("Canlı-Kontak"), bırakarak cihazın arızalı olduğu ihbar edilir. Aynı zamanda ön paneldeki
kırmızı "HATA" LED’si yanar, eğer dahili yardımcı besleme gerilimi mevcutsa ve yeşil "RUN" LED’si söner. Eğer
dahili yardımcı besleme gerilimi arızalanmışsa; o zaman bütün LED’ler söner. Tablo 2-20’de, izleme
fonksiyonlarının ve rölenin bunlara ilişkin olası arıza tepkilerinin bir özeti verilmiştir.
389
Fonksiyonlar
Tablo 2-20
Cihazın Arıza Tepkilerinin Özet Listesi
İzleme
Yardımcı Besleme
Gerilim Arıza
Olası Sebepler
harici (Yard.Gerilim) dahili
(Güç Kaynağı)
Arıza Tepkisi
İhbar (No)
Çıkış
Cihaz servis harici edilir Bütün LED’ler sönük GOK2) bırakır
ve gerekirse bildirim
"Hata 5V" (144)
Ölçülen Değer Toplama Dahili (güç kaynağı veya
referans gerilim çeviricisi)
Koruma servis harici
edilir, Bildirim
"HATA" LED’si
yanar
"Ha A/D-çevirici"
(181)
GOK2) bırakır
Arabellek Pili
dahili (Pil)
Bildirim
"Arıza Pil" (177)
atandığı şekilde
Donanım İzleme
dahili (İşlemcinin Kesilmesi) Cihaz çalışamaz
"HATA" LED’si
yanar
GOK2) bırakır
Yazılım İzleme
dahili (Program Akışı)
"HATA" LED’si
yanar
GOK2) bırakır
Sistem tekrar başlatılır
Önyükleme
durdurulur
Cihaz çalışamaz
LED yanıp söner
GOK2) bırakır
"HATA" LED’si
yanar
GOK2) bırakır
"HATA" LED’si
yanar
GOK2) bırakır
"HATA" LED’si
yanar
GOK2) bırakır
"Hata1A/5Ayanlış“
(192) "Ha A/Dçevirici" (181)
"HATA" LED’si
yanar
GOK2) bırakır
1)
ROM
dahili (RAM)
1),
Program belleği(RAM)
Dahili (EPROM)
1)
Parametre belleği
Tarama Frekansı
dahili (Flash-EPROM veya
RAM)
dahili (Saat Üreteci)
1)
1)
1 A/5 A-Ayarı
1/5 A köprüsü hatalı
Ayar değerleri
dahili (EEPROM veya RAM) Bildirim:
Verwendung von
Defaultwerten
"Alarm Ayar" (193)
ADU-Offset
Dahili (ADU)
"Offset hatası" (191) atandığı şekilde
Toprak akım trafosu
duyarlı/duyarsız
Giriş/Çıkış modülü cihazın Bildirimler:
sipariş numarasına uymuyor Koruma çalışamaz
"Hata nötr AT" (194), GOK2) bırakır
"Ha A/D-çevirici"
(181)
"HATA" LED’si
yanar
Modüller
Modül cihazın sipariş
numarası uymuyor MLFB
Bildirimler:
Koruma çalışamaz
"Hata BG1...7" (183 GOK2) bırakır
... 189)
ve gerekirse
"Ha A/D-çevirici".
(181)
Akım Toplamı
dahili (Ölçülen Değer
Toplanması)
Bildirim
"Ar.: S I" (162)
Akım Simetrisi
harici (güç sistemi
veya akım trafosu)
Bildirim
"Ar.: I denge" (163)
Kopuk İletken
veya akım trafosu)
Bildirim
"Kopuk İletken"
(195)
Gerilim Toplamı
dahili (Ölçülen Değer
Toplanması)
Bildirim
"Arıza: Σ U F-T"
(165)
Gerilim Simetrisi
harici (güç sistemi veya
gerilim trafosu)
Bildirim
"Arıza: U deng."
(167)
Gerilim Faz Sırası
veya bağlantı)
Bildirim
"Ar. Faz Sırası"
(171)
390
Bildirimler:
Koruma çalışamaz
Bildirim
Fonksiyonlar
İzleme
Olası Sebepler
Arıza Tepkisi
İhbar (No)
Çıkış
Gerilim arızası, 3-faz
"Sigorta Arızası İzleme" veya bağlantı)
Bildirim
Mesafe koruma kilitlenir,
Düşük gerilim koruma
kilitlenir,
Zayıf beslemeden
kilitlenir,
Frekans koruma
kilitlenir ve
Toprak arıza korumada
yön tanıma kilitlenir
"GT Sig. Ar.>10s"
(169),
"GT Sig. Arızası"
(170)
Gerilim arızası,
1-/2-fazlı "Sigorta
Arızası İzleme"
harici (Gerilim Trafosu)
Bildirim
Mesafe koruma kilitlenir,
kilitlenir,
Zayıf beslemeden
kilitlenir,
Frekans koruma
kilitlenir ve
"GT Sig. Ar.>10s"
(169),
"GT Sig. Arızası"
(170)
Gerilim arızası, 3-fazlı
veya bağlantı)
Bildirim
"Arıza Ger. yok"
Mesafe koruma kilitlenir, (168)
kilitlenir,
Zayıf beslemeden
kilitlenir,
Frekans koruma
kilitlenir ve
Bildirim
Açma Devresi Denetimi harici (Açma Devresi veya
Kontrol Gerilimi)
1)
2)
"ARIZA: Aç Devr."
(6865)
Üç başarısız girişimden sonra, cihaz servis harici edilir.
GOK = "Cihaz Tamam" = Cihaz serviste rölesinin N/K kontağı = canlı kontak
391
Fonksiyonlar
Genel
Ölçülen değer izleme fonksiyonlarının duyarlığı değiştirilebilir. Fabrika çıkışı varsayılan ayarları, çoğu durumlar
için yeterlidir. Özellikle akımlarda ve/veya gerilimlerde yüksek işletme asimetrilerinin beklendiği uygulamalarda
veya işletme sırasında bazı izleme fonksiyonlarının kararsız çalışması durumunda, bu ayarlar daha az duyarlı
yapılmalıdır.
Ölçme denetimi 2901 no’lu ÖLÇME DENETİMİ adresinde devreye alınabilir ON veya devreden çıkarılabilir OFF.
Akım Dengesi Denetimi
2902 no’lu DENGE U-SINIR adresi, gerilim simetrisi izlemenin etkin olacağı sınır gerilimi (faz-faz) belirler.
2903 no’lu adres DENGE FAKT. U simetri karakteristik eğrisinin eğimine karşılık olan simetri çarpanıdır.
"Arıza: U deng." (No 167) bildirimi, 2908 no’lu T DENGE U SINIR adresinde geciktirilebilir. Bu ayarlar,
ancak DIGSI’nin İlave Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
2904 no’lu DENGE I SINIR adresi, akım simetrisi izlemenin etkin olacağı sınır akımı belirler. 2905 no’lu adres
DENGE FAKT. I simetri karakteristik eğrisinin eğimine karşılık olan simetri çarpanıdır. "Ar.: I denge" (No
163) bildirimi, 2909 no’lu T DEN. I SINIR adresinde geciktirilebilir. Bu ayarlar, ancak DIGSI’nin İlave Ayarlar
Toplam Akım Denetimi
2906 no’lu SI EŞİK adresi, akım toplamı izlemenin etkinleştirileceği sınır akımı belirler (mutlak kısım, sadece
IN ’ye ilişkin). Akım toplamı izlemeyi etkinleştirmek için (maksimum iletken akıma ilişkin) ilgili kısım, 2907 no’lu
ΣI FAKTÖR adresinde ayarlanır. Bu ayarlar, ancak DIGSI’nin İlave Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
Not
Akım toplamı izleme, ancak korunan hattın rezidüel akımı, rölenin dördüncü akım girişi (I4)’e bağlanmışsa
doğru olarak çalışır.
Asimetrik Ölçülen Gerilim Arızası için “Sigorta Arızası İzleme”
Asimetrik ölçülen gerilim arızası "sigorta arızası izleme" için ayarları, bir taraftan bir 1-faz gerilim kaybında
izlemenin güvenilir başlatması sağlanacak şekilde seçilmeli (Adres 2911 , SAI U>(dk)), diğer taraftan
topraklı bir sistemde toprak arızaları sebebiyle hatalı başlatma önlenmelidir. Bu gereklere uygun olarak 2912
no’lu SAI I< (maks) adresi, yeterince duyarlı (en düşük toprak arıza akımının altında) ayarlanmalıdır. Bu
ayarlar, ancak DIGSI’nin İlave Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
2910 no’lu SİG AR. İZLEME adresinde, "sigorta arızası izleme", örneğin bir asimetrik test sırasında OFF
olarak devreden çıkarılabilir.
3-Faz Ölçülen Gerilim Arızası için "Sigorta Arızası İzleme"
2913 no’lu SAI U<maks(3faz adresinde minimum gerilim eşiği ayarlanır. Eğer ölçülen gerilim bu eşiğin
altına düşmüşse ve 2914 no’lu SAI Idelta (3f) adresinde belirtilen sınırları aşacak eşanlı bir akım
sıçraması tespit edilmemişse ve bu sırada üç faz akım da 1202 no’lu Minimum If> adresinde ayarlanan
mesafe korumanın empedans ölçümü için gerekli minimum akımdan daha büyükse, 3-faz ölçülen gerilim
arızası tespit edilmiş olur. Bu ayarlar, ancak DIGSI’nin İlave Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
2910 no’lu SİG AR. İZLEME adresinde, "sigorta arızası izleme", örneğin bir asimetrik test sırasında OFF
olarak devreden çıkarılabilir.
392
Fonksiyonlar
Ölçülen Gerilim Arızası İzleme
2915 no’lu Ger-Denetim adresinde AKIM DEN. ile, I> & KEyard ile veya OFF olarak ayarlanabilir.
2916 no’lu T Ger-Denetim adresi, gerilim arızası izlemenin bekleme süresini ayarlamak için kullanılır. Bu
ayar, ancak DIGSI’nin İlave Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
Gerilim Trafoları için Minyatür Şalter
Eğer gerilim trafolarının sekonder devresine bir minyatür şalter konulmuşsa, bunun konumu hakkında cihazı
bilgilendirmek için minyatür şalterin konum bilgisi bir ikili giriş üzerinden cihaza iletilir. Eğer bir sekonder devre
arızası yüzünden minyatür şalter atmışsa, gerilim koruma kilitlenir. Aksi takdirde; bir yük akımı sırasında,
ölçülen gerilimin olmaması yüzünden cihaz yanlış açma yapabilir. Kilitleme, mesafe korumanın birinci
kademesi zamanından daha hızlı olmalıdır. Bu, GT minyatür şalteri için aşırı derecede kısa bir tepki süresini
gerektirir (= 4 ms 50 Hz için, = 3 ms 60 Hz için anma frekansı). Eğer bu sağlanamazsa; tepki süresi, 2921 no’lu
T mcb adresinde ayarlanmalıdır.
Pozitif Bileşen Gücün Faz Açısını İzleme
2943 no’lu I1> ve 2944 no’lu U1> parametreleriyle pozitif bileşen güç ölçümü için minimum pozitif bileşen güç
büyüklükleri belirlenir. Ayarlanmış açı 2941 no’lu φ A ve 2942 no’lu φ B adresiyle en az 3° farklı olmalıdır.
Yanlış bir parametrelemede 132 no’lu "φ Ayarı yanlış" bildirimi verilir.
2.22.1.7 Ayarlar
Adr.
Parametre
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
2901
ÖLÇME DENETIMI
ON
OFF
ON
Ölçme Denetimi
2902A
DENGE U-SINIR
10 .. 100 V
50 V
Denge Izleme Gerilim
Esigi
2903A
DENGE FAKT. U
0.58 .. 0.95
0.75
Gerilim Izleme için Denge
Çarpani
2904A
DENGE I SINIR
1A
0.10 .. 1.00 A
0.50 A
Akim Dengesi Izleme
5A
0.50 .. 5.00 A
2.50 A
0.10 .. 0.95
0.50
Akim Izleme Denge
Çarpani
1A
0.05 .. 2.00 A
0.10 A
Toplam Akim Izleme Esigi
5A
0.25 .. 10.00 A
0.50 A
2905A
DENGE FAKT. I
2906A
SI ESIK
2907A
SI FAKTÖR
0.00 .. 0.95
0.10
Toplam Akim Izleme
Çarpani
2908A
T DENGE U SINIR
5 .. 100 sn
5 sn
T Gerilim Izleme için
Denge Çarpani
2909A
T DEN. I SINIR
5 .. 100 sn
5 sn
T Akim Dengesi Izleme
2910
SIG AR. IZLEME
ON
OFF
ON
Sigorta Arizasi Izleme
2911A
SAI U>(dk)
10 .. 100 V
30 V
Minimum Gerilim Esigi U>
393
Fonksiyonlar
Adr.
2912A
Parametre
SAI I< (maks)
2913A
SAI U<maks(3faz
2914A
SAI Idelta (3f)
C
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
1A
0.10 .. 1.00 A
0.10 A
Maksimum Akim Esigi I<
5A
0.50 .. 5.00 A
0.50 A
2 .. 100 V
5V
Maksimum Gerilim Esigi
U< (3 faz)
1A
0.05 .. 1.00 A
0.10 A
Delta Akim Esigi (3 faz)
5A
0.25 .. 5.00 A
0.50 A
2915
Ger-Denetim
AKIM DEN. ile
I> & KEyard ile
OFF
AKIM DEN. ile
Gerilim Arizasi Denetimi
2916A
T Ger-Denetim
0.00 .. 30.00 sn
3.00 sn
Gerilim Arizasi Denetimi
Gecikmesi
2921
T mcb
0 .. 30 ms
0 ms
T mcb
2941
φA
0 .. 359 °
200 °
PhiA sinir ayari
2942
φB
0 .. 359 °
340 °
PhiB sinir ayari
2943
I1>
1A
0.05 .. 2.00 A
0.05 A
I1> minimum degeri
5A
0.25 .. 10.00 A
0.25 A
2 .. 70 V
20 V
2944
U1>
U1> minimum degeri
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
130
φ(PQPoz.Bls.)
AM
Yük açisi Phi(PQ Pozitif bilesen)
131
φ(PQPoz) BLK
AM
Yük açisi Phi(PQ) bloklandi
132
φ Ayari yanlis
AM
Ayar hatasi: |PhiA - PhiB| < 3°
161
Ariza I Denetim
AM
Ariza: Genel Akim Denetimi
162
Ar.: S I
AM
Ariza: Akim Toplami
163
Ar.: I denge
AM
Ariza: Akim Dengesi
164
Ariza U Denetim
AM
Ariza: Genel Gerilim Denetimi
165
Ariza: S U F-T
AM
Ariza: Gerilim Toplami Faz-Toprak
167
Ariza: U deng.
AM
Ariza: Gerilim Dengesi
168
Ariza Ger. yok
AM
Ariza: Gerilim mevcut degil
169
GT Sig. Ar.>10s
AM
GT Sigorta Arizasi (alarm >10s)
170
GT Sig. Arizasi
AM
GT Sigorta Arizasi (ani alarm)
171
Ar. Faz Sirasi
AM
Ariza: Faz Sirasi
195
Kopuk Iletken
AM
Ariza: Kopuk Iletken
196
SAI OFF
AM
Sigorta Arizasi Izleme DEVRE DISI
197
Ölç. Den. OFF
AM
Ölçme Denetimi DEVRE DISI
394
Fonksiyonlar
2.22.2
Açma Devresi İzleme
Mesafe koruma 7SA6, dahili bir açma devresi denetimi fonksiyonu ile donatılmıştır. Mevcut (ortak bir
potansiyele bağlı olmayan) ikili girişlerin sayısına bağlı olarak, bir veya iki ikili giriş ile denetim seçilebilir. Eğer
gerekli ikili girişlerin atamaları seçilen denetim moduna uymuyorsa; o zaman uymayan devrenin tanıtımı ile bir
ihbar (hatalı No. ile "ADD...ProgAR") verilir. İki ikili giriş kullanıldığı zaman, bütün kesici koşullarında devre
arızası (kopuk iletken veya kısa-devre) tespit edilebilir. Sadece bir ikili giriş kullanılmışsa, kesicinin kendi
arızaları tespit edilemez. Eğer 1-faz açma mümkünse, gerekli ikili girişlerin mevcut olması koşuluyla her bir
kesici kutbu için ayrı bir açma devresi denetimi gerçekleştirilebilir.
İki İkili Giriş ile Denetim
İki ikili giriş kullanıldığında; bunlar, Şekil 2-181 ’e göre, biri açma rölesinin kontağına paralel ve diğeri de
kesicinin yardımcı kontaklarına paralel bağlanır.
Açma devresi denetiminin kullanılabilmesi için bir önkoşul, kesici kontrol geriliminin, her iki ikili giriş üzerindeki
minimum gerilim düşümlerinin toplamından daha büyük olmasıdır (UKontrol > 2.UGİRmin). Her bir ikili giriş için en
az 19 V gerektiğinden; denetim, ancak 38 V’un üzerindeki kontrol gerilimleriyle kullanılabilir.
Şekil 2-181
İki İkili Girişle Açma Devresi Denetiminin Prensip şeması
RAK
Röle açma kontağı
Ke
Kesici
KAB
Kesici Açma Bobini
KE/Yard1
Kesici yardımcı kontağı (N/A) (Kesici kapalı olduğunda kapalı kontak)
KE/Yard2
Kesici Yardımcı Kontağı (kesici açık iken kapalı)
U-Kntrl
Kontrol Gerilimleri (Açma Gerilimi)
U-Giriş1
1. İkili Giriş için Giriş Gerilimi
U-Giriş2
2. İkili Giriş için Giriş Gerilimi
395
Fonksiyonlar
İki ikili giriş ile denetim, sadece açma devresindeki kopuklukları ve kontrol gerilim arızasını tespit etmez; aynı
zamanda kesici yardımcı kontakları üzerinden kesicinin tepkisini de izler.
Açma kontağının ve kesicinin durumlarına bağlı olarak, ikili girişler ya etkin (mantık durumu "H" aşağıdaki
tabloda) veya kısa-devredir (mantık durumu "L") (H yüksek, L düşük).
Sağlam açma devresinde bile, kısa bir geçiş periyodu içerisinde (açma kontağı kapalı ancak kesici henüz
açmamışken) her iki ikili girişin enerjisinin de aynı anda kesik olması ("L") mümkündür.
Her iki ikili girişin de sürekli enerjisiz olması, ancak açma devresinin açık (iletken kopukluğu) veya kısa-devre
olması veya bir dc besleme gerilim arızası veya kesici çalışma mekanizmasının arıza olması durumlarında
mümkündür.
Tablo 2-21
Açma Kontağına ve Kesici Konumuna Bağlı Olarak İkili Girişler için Durum Tablosu
No
Açma Kontağı
Kesici
1
açık
KAPAMA
Aux1
Aux2
BI
BI dinamik durum
kontağı
kontağı
1İkili 2İkili
(KE/Yard 1) (KE/Yard 2) Girişi Girişi
kapalı
açık
H
L
2
açık
AÇIK
açık
kapalı
H
H
3
kapalı
KAPAMA
kapalı
açık
L
L
4
kapalı
AÇIK
açık
kapalı
L
H
statik durum
kapalı kesici ile normal işletme
açık kesici ile normal işletme
Geçit veya Hata
Hata
Aç.Röl. kesiciyi almıştır
başarıyla enerjilenmiş
İkili girişlerin durumları periyodik olarak sorgulanır. Bir soruşturma yaklaşık her 500 ms’de bir olur. Eğer ardışık
3 kontak durumu sorgulaması sonunda bir anormallik tespit edilmişse, o zaman bir ihbar verilir (Şekil 2-182’e
bakın). Bu yinelenen ölçümler, ihbarın gecikmeli olarak alınmasına yol açar ve böylece kısa süreli kontak geçişi
periyodu içerisinde ihbar verilmesi engellenmiş olur. Açma devresi arızası giderildiğinde, ihbar kendiliğinden
silinir.
Şekil 2-182
İki İkili Girişle Açma Devresi Denetiminin Mantık şeması
Bir İkili Giriş ile Denetim
İkili giriş, Şekil 2-183’e göre, koruma cihazının ilgili açma kontağına paralel bağlanır. Kesici yardımcı kontağı,
bir yüksek-omik R direncine seri bağlanır.
Kesici kontrol gerilimi ikili girişteki minimum gerilim düşümlerin iki katı büyük olmalıdır. (UKontrol > 2.UGİRmin). Her
bir ikili giriş için en az 19 V gerektiğinden; denetim, ancak 38 V’un üzerindeki kontrol gerilimleriyle kullanılabilir.
Dengeleme direnci R ’in hesaplama notları için, biçimlendirme bilgileri "Montaj ve Bağlantılar" bölümünde,
"Açma Devresi Denetimi" paragrafında verilmiştir.
396
Fonksiyonlar
Şekil 2-183
RAK
Bir ikili giriş ile açma devresi denetiminin prensibi
Röle açma kontağı
Ke
Kesici
KAB
Kesici Açma Bobini
KE/Yard1
Kesici Yardımcı Kontağı (N/K Kontak)
KE/Yard2
Kesici Yardımcı Kontağı (N/A Kontak)
U-Kntrl
Açma Devresi için Kontrol Gerilimi
U-Giriş
İkili Giriş için Giriş Gerilimi
R
Yedek direnç
UGIR
Köprüleme Direncindeki Gerilim
Normal çalışmada; izleme devresi, ya kesici yardımcı kontağı üzerinden (eğer kesici kapalı ise) veya kesici
yardımcı kontağı ve yedek R direnci üzerinden kapalı olduğundan; açma rölesi kontağı açık ve açma devresi
de normal olduğunda ikili giriş etkinleştirilir (mantık durumu "H"). İkili giriş, ancak açma kontağı kapalı olduğu
sürece kısa-devre edilir ve dolayısıyla etkisiz kılınır (mantık durumu "L").
İkili girişin çalışma sırasında sürekli enerjisiz olması, açma devresinde bir iletken kopukluğunu veya kontrol
(açma) gerilim arızasını gösterir.
Sistem arızaları sırasında, açma devresi denetimi çalışmaz. Açma kontağının bir anlık kapanması bir arıza
mesajına yol açmaz. Ancak, eğer diğer cihazlardan açma kontakları açma devresine paralel bağlanmışsa; o
zaman, arıza ihbarı Alarm Gecikmesi süresi kadar geciktirilmelidir (ayrıca Şekil 2-184’e bakın). Açma
devresi arızası giderildiğinde, ihbar kendiliğinden silinir.
Şekil 2-184
Bir İkili Girişle Açma Devresi Denetiminin Mantık şeması
397
Fonksiyonlar
Genel
Denetlenecek olan devre sayısı, cihaz fonksiyonlarının biçimlendirilmesi sırasında önceden 140 no’lu ADD
adresinde ayarlanır (Bölüm 2.1.1.2). Eğer açma devresi denetimi hiç kullanılmayacaksa, Etkin Değil olarak
ayarlanır.
Açma devresi denetimi 4001 no’lu ADD Fonks. adresinde devreye alınabilir ON veya devreden çıkarılabilir
OFF . Her bir denetim devresinde kullanılacak ikili giriş sayısı 4002 no’lu G sayısı adresinde ayarlanır. Eğer
gerekli ikili girişlerin atamaları seçilen denetim moduna uymuyorsa; o zaman uymayan devrenin tanıtımı ile bir
ihbar (uymayan devrenin tanıtımı ile birlikte "ADD Pro AR. ...“) ihbarı verilir.
Bir İkili Giriş ile Denetim
İki ikili girişle denetim için, ihbar her zaman yaklaşık 1 s - 2 s geciktirilir; oysa, bir ikili giriş ile denetim için ihbarın
gecikme süresi 4003 no’lu Alarm Gecikmesi adresinde ayarlanabilir. Eğer açma devrelerine sadece 7SA6
cihazı bağlı ise, bir sistem arızasında açma devresi denetimi çalışmayacağı için, gecikme süresi için 1 s - 2 s
yeterlidir. Ancak, eğer başka cihazların açma kontakları da açma devresine paralel bağlı ise, en uzun açma
komutu süresi güvenli olarak köprülenebilecek şekilde ihbar çıkışı geciktirilmelidir.
2.22.2.3 Ayarlar
Adr.
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
4001
ADD Fonks.
ON
OFF
OFF
AÇMA Devresi Denetimi
4002
G sayisi
1 .. 2
2
Açma devresi giris sayisi
4003
Alarm Gecikmesi
1 .. 30 sn
2 sn
Alarm gecikme zamani
No
6854
Bilgi
>ADD1 Aç. Röl.
Bilgi Tipi
EM
Açıklamalar
>Açma devresi denetimi 1: Açma Rölesi
6855
>ADD1 Ke Röl.
EM
>Açma devresi denetimi 1: Kesici Rölesi
6856
>ADD2 Aç. Röl.
EM
6857
>ADD2 Ke Röl.
EM
6858
>ADD3 Aç. Röl.
EM
6859
>ADD3 Ke Röl.
EM
6861
ADD OFF
AM
Açma devresi denetimi DEVRE DISI
6865
ARIZA: Aç Devr.
AM
Açma Devresi Ariza
6866
ADD1 ProgAR
AM
Açma Devresi 1 blk: Giris ayarli degil
6867
ADD2 ProgAR
AM
6868
ADD3 ProgAR
AM
398
Fonksiyonlar
2.23 Fonksiyon Denetimi ve Kesici Testi
2.23
Fonksiyon Denetimi ve Kesici Testi
2.23.1
Fonksiyon Denetimi
Fonksiyon denetimi, cihazın kontrol merkezidir. Koruma fonksiyonlarının ve yardımcı fonksiyonların sırasını
düzenler, bunların kararlarını ve güç sisteminden gelen bilgileri işler.
Uygulamaları
• Hat enerjilenmesi tanıma,
• Kesici konumunun işlenmesi,
• Açık kutup algılayıcısı,
• Arıza tespit mantığı,
• Açma mantığı.
2.23.1.1 Hat Enerjilenmesi Tanıma
Korunan teçhizatın enerjilenmesi sırasında, bazı önlemlerin alınması gerekebilir veya istenebilir. Tam (metalik)
bir kısa-devre üzerine kesicinin elle kapatılmasının ardından, genellikle kesicinin derhal açması istenir. Örneğin
mesafe korumada, bu, elle kapamayı takiben kısa bir periyot süresince Z1B aşırı menzil kademesinin ve arızaüzerine-kapama fonksiyonunun etkinleştirilmesi ile yapılır. İlave olarak; ilgili bölümlerde açıklandığı gibi, elle
kapamayı müteakip her bir kısa-devre koruma fonksiyonunun en az bir kademesi zaman gecikmesiz açma
yapmak üzere seçilebilir. Altbölüm 2.1.4.1’de "Kesici Konumu" paragrafına bakın.
Elle kapama komutu, cihaza bir ikili giriş üzerinden bildirilmelidir. Kesici anahtarının kapama kumandası
süresinden bağımsız olması için, komut, cihaz içinde, tanımlanmış bir süreye ayarlanır (1150 no’lu E/K Mühür
Sü.si adresi ile ayarlanabilir). Bu ayar, ancak DIGSI’nin İlave Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
Şekil 2-185’te mantık şeması görülmektedir.
399
Fonksiyonlar
Şekil 2-185
Elle kapama prosedürü mantık şeması
Örneğin cihaz üzerinden kumanda, DIGSI üzerinden kumanda, seri arayüz üzerinden kumanda gibi dahili
kumanda fonksiyonları ile tekrar kapama, elle kapama ile aynı etkiye sahiptir, eğer gerekirse 1152 no’lu
parametre, 2.1.4.1 Altbölüm altındaki "Kesici Konumu"’na bakın.
Eğer cihaz dahili bir otomatik kapama fonksiyonuna sahipse, 7SA6’nın dahili elle kapama mantığı, ikili giriş
üzerinden bir harici kumanda komutu ile dahili otomatik tekrar kapama fonksiyonu tarafından otomatik tekrar
kapamayı otomatik olarak birbirinden ayırt eder. Böylece ">Elle Kapama" ikili girişi, doğrudan kesici kapama
bobininin kumanda devresine bağlanabilir (Şekil 2-186). Dahili tekrar kapama fonksiyonu tarafından
başlatılmamış her bir tekrar kapama, cihazdan bir kumanda komutu ile başlatılmış bile olsa, bir elle kapama
olarak işlem görür.
Şekil 2-186
400
Dahili otomatik tekrar kapama ile elle kapama
CB(Ke)
Kesici
TC(Ke.Ka.Bob.)
Kesici Kapama Bobini
KE/Yard
Kesici Yardımcı Kontağı
Fonksiyonlar
Ancak, eğer elle kapama fonksiyonunu etkinleştirmemesi gereken harici kapama komutları mümkün ise
(örneğin harici tekrar kapama cihazı), ">Elle Kapama" ikili girişi, kesici anahtarının ayrı bir kontağı ile
tetiklenmelidir (Şekil 2-187).
Son durumda; dahili bir kumanda komutu vasıtasıyla cihazdan bir elle kapama komutu verilebilir. Bu şekildeki
bir komut 1152 no’lu E/K Darbesi parametresi üzerinden elle kapama fonksiyonu ile birleştirilmelidir
(Şekil 2-185).
Şekil 2-187
Harici otomatik tekrar kapama cihazı ile elle kapama
CB(Ke)
Kesici
TC(Ke.Aç.Bob.)
Kesici Kapama Bobini
KE/Yard
Kesici Yardımcı Kontağı
Elle kapama tespitinin yanı sıra; cihaz, dahili hat enerjilenmesi tespiti fonksiyonu üzerinden hattın herhangi bir
enerjilenme durumunu da kayıt eder. Bu fonksiyon, ölçülen büyüklerin bir-durum-değişikliğini ve ayrıca kesici
yardımcı kontaklarının konumunu işler. Kesicinin mevcut durumu, bir sonraki "Kesici Konumunun Tespiti"
bölümünde açıklandığı şekilde tespit edilir. Hat enerjilenmesi tespiti için ölçüt, ölçülen noktanın lokal koşullarına
ve 1134 no’lu Hat kapaması parametre adresinde yapılan ayara göre değişir (Bölüm 2.1.4 ’de "Kesici
Konumu" paragrafına bakın).
Ölçme büyüklükleri olarak faz-faz ve faz-toprak gerilimleri kullanılabilir. Akan bir akım, kesicinin açık olduğu
ihtimalini dışarıda bırakır (istisna: akım trafosu ile kesici arasındaki bir arıza). Ancak, bu, kesici kapalı
olduğunda mutlaka bir akım akışı olacağı anlamına gelmez. Eğer gerilim trafoları hat tarafına konulmuşsa, bu
durumda gerilimler ancak enerjisiz hat için bir ölçüt olarak kullanılabilir. Bundan dolayı; cihaz, sadece 1134
no’lu adreste belirtilen hattın durumuna ilişkin bilgileri sağlayacak olan ölçülen büyüklükleri değerlendirecektir.
Ancak, gerilimin sıfırdan, oldukça yüksek bir değere sıçraması (Adres 1131, AçıkKutupGer.) veya bir hat
gerilimi gözükmeksizin büyük bir akımın (Adres 1130, AçıkKutupAkım), gibi bir-durum-değişikliği böyle
değişiklikler ne normal işlemede ne de bir arıza durumunda olacağı için hattın enerjilenmesine ilişkin güvenilir
bir gösterge olabilir. Bu ayarlar, ancak DIGSI’nin İlave Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
Kesicinin yardımcı kontaklarının konumları, doğrudan kesicinin konumunu gösterir. Eğer kesici kutupları ayrı
ayrı denetlenebiliyorsa, enerjilenme için ölçüt, en az bir kontağın konumunun açık konumdan kapalı konuma
değişmesidir.
Hattın enerjilenmesinin tespiti üzerine, "Hat kapaması" (No 590) mesajı verilir. 1132 no’lu
TümKa.sonr.Ttut parametre ile sinyal, cihaz içinde, tanımlanmış bir süreye ayarlanabilir. Bu ayarlar, ancak
DIGSI’nin İlave Ayarlar menüsünden değiştirilebilir. Şekil 2-188’te mantık şeması görülmektedir.
401
Fonksiyonlar
Hattın kapatılması ile hatalı bir tespiti önlemek için, her bir kapatma komutunun öncesinde giden "açık hat",
durumu, bir minimum zaman gecikmesi için bulunması gerekir (1133 no’lu T GEC. AÜK adresi ile
ayarlanabilir). Senkron koşullarda sürme gecikmesi için önayar 250 ms’dir. Bu ayar, ancak DIGSI’nin İlave
Şekil 2-188
Enerjilenme sinyalinin üretilmesi
Hattın enerjilenmesinin tespiti, mesafe korumanın, toprak arızası korumanın, zamanlı aşırı akım korumanın ve
yüksek-akım arıza-üzerine-kapama korumasının hattın enerjilenmesi sonrası gecikmesiz açma yapmalarını
sağlar.
Mesafe korumanın biçimlendirilmesine bağlı olarak, hattın enerjilenmesi sonrası, her bir başlatma için veya
sadece Z1B kademesinde başlatma için gecikmesiz bir açma komutu üretilebilir. Toprak arızası korumanın ve
zamanlı aşırı akım korumanın kademeleri, biçimlendirmeye bağlı olarak, bu durumda gecikmesiz bir AÇMA
komutu üretebilir. Arıza-üzerine-kapama korumasının, elle kapamada hattın enerjilenmesinin tespiti sonrası
faz-seçicili olarak veya 3-kutup açma yapmasına müsaade edilebilir. Bir enerjilenme sonrası mümkün
olduğunca hızlı bir açma komutu üretmek için, hat açıkken, her bir faz için seçicili olarak hızlı arıza-üzerinekapama korumasına müsaade edilir.
402
Fonksiyonlar
2.23.1.2 Kesici Konumunun Tespiti
Koruma Amaçları İçin
Kesici konumuna ilişkin bilgiler, değişik koruma fonksiyonlarının ve ek fonksiyonların optimum çalışmalarının
sağlanması için gereklidir. Bunlar, örneğin;
• telekorumalı mesafe koruma ile birlikte eko fonksiyonu (Altbölüm 2.6),
• yönlü toprak arıza karşılaştırma tertibi ile birlikte eko fonksiyonu (Altbölüm 2.8),
• zayıf besleme açma (Altbölüm 2.9.2),
• yüksek-akım ani açma (Altbölüm 2.12),
• kesici arıza koruma (Altbölüm 2.19),
• açma komutu için bırakma koşulunun doğrulanması (Altbölüm "Açma Sinyalinin Sonlandırılması"
paragrafına bakın) vb. fonksiyonlardır.
Cihaza, bir kesici konum mantığı ile donatılmıştır (Şekil 2-189). Kesici tarafından sağlanan yardımcı kontakların
tipine ve bunların cihaza nasıl bağlandığına bağlı olarak, bu mantığın birkaç alternatif uygulaması mevcuttur.
Çoğu durumlarda, kesici yardımcı kontaklarının bir ikili giriş üzerinden cihaza bağlanması yeterlidir. Kesici
sadece 3-faz anahtarlanıyorsa, her zaman bu yöntem uygulanır. O zaman, kesicinin N/A kontakları, ">Ke 3f
Kapandı" (No 379) giriş fonksiyonuna biçimlendirilmesi gereken bir ikili girişe bağlanır. Diğer girişler, o zaman
kullanılmaz ve mantık, esas olarak sadece bu bilginin röleye aktarılması ile sınırlı kalır.
Eğer kesici kutupları ayrı ayrı anahtarlanabiliyorsa ve her bir kutbun sadece N/A yardımcı kontakları mevcutsa,
bu kontaklar birbirine paralel bağlanarak ">Ke 3f Açık“ (No 380) ikili girişine atanır. Bu durumda da diğer
ikili girişler kullanılmaz.
Eğer kesici kutupları ayrı ayrı anahtarlanabiliyorsa ve her bir kutbun ayrı ayrı yardımcı kontakları mevcutsa ve
eğer cihazın 1-faz açma yapması isteniyorsa, o zaman eğer mümkünse her bir yardımcı kontak için ayrı bir ikili
giriş kullanılmalıdır. Cihaz bu bağlantıyla bilgilerin en büyüğünü işleyebilir. Bunun için üç ikili giriş gereklidir:
• “>Ke Yardımcı L1" (No 351) L1 kutbunun yardımcı kontağı için,
Bu durumda 379 ve 380 no’lu girişler kullanılmaz.
Eğer kesici fazları ayrı ayrı anahtarlanabiliyorsa ve eğer üç kutbun yardımcı kontaklarının paralel ve aynı
zamanda seri bağlantısı mevcutsa, iki ikili giriş yeterlidir. Bu durumda, yardımcı kontakların paralel bağlantısı
">Ke 3f Kapandı" (No 379) giriş fonksiyonuna ve seri bağlantısı da ">Ke 3f Açık" (No 380) giriş
fonksiyonuna atanmalıdır.
Şekil 2-189’de tüm bu bağlantı seçeneklerine ilişkin bütün mantık gösterilmiştir. Her bir özel uygulama için,
yukarıda açıklandığı gibi bu girişlerin sadece bir bölümü kullanılır.
Kesici konum mantığının 8 çıkış sinyali, bağımsız koruma fonksiyonları ve yardımcı fonksiyonlar tarafından
işlenebilir. Eğer kesiciden alınan bilgiler kabul edilebilir değilse, çıkış sinyalleri kilitlenir: örneğin bir kutup aynı
anda hem açık hem de kapalı konumda olamaz. Ayrıca, açık bir kesici kontağından bir akım akışı olamaz.
Ölçülen büyüklüklerin değerlendirilmesi, ölçüm noktalarının lokal koşullarına göre yapılır (Bölüm 2.1.4.1 ’de
“Kesici Konumu” paragrafına bakın).
Ölçülen büyüklükler olarak faz akımları kullanılabilir. Akan bir akım, kesicinin açık olduğu ihtimalini dışarıda
bırakır (istisna: akım trafosu ile kesici arasındaki bir arıza). Ancak, bu, kesici kapalı olduğunda mutlaka bir akım
akışı olacağı anlamına gelmez. Ölçülen büyüklüklerin değerlendirilmesi için belirleyici ayar, akımların
mevcudiyeti için, AçıkKutupAkım (1130 no’lu adres)’tir.
403
Fonksiyonlar
Şekil 2-189
404
Kesici konumu mantığı
Fonksiyonlar
Otomatik Tekrar Kapama ve Kesici Testi için
Otomatik tekrar kapama fonksiyonu ve kesici testi için, kesicinin konumuna ilişkin ayrı ikili girişler kullanılabilir.
Bu aşağıdakiler için önemlidir:
• otomatik tekrar kapama öncesi kabul edilebilirlik kontrolü için (Altbölüm 2.14’e bakın),
• AÇMA-KAPAMA-test çevrimi yardımıyla açma devresinin kontrolü için (Altbölüm 2.23.2’ye bakın).
Her fiderde 11/2 veya 2 kesici kullanıldığında, otomatik tekrar kapama fonksiyonu ve kesici testi bir kesiciyi
referans alır. Bu kesicinin geribildirim bilgisi, cihaza ayrı olarak bağlanabilir.
Bunun için, aynı şekilde işlenecek ve gerekirse ilave olarak biçimlendirilecek ayrı ikili girişler mevcuttur. Bunlar,
yukarıda koruma uygulamaları için açıklanan girişlere benzer fonksiyonlara sahiptir ve bunlardan ayırt
edilebilmeleri için "Ke1 ...“ olarak gösterilmişlerdir, yani:
• “>Ke1 3f Kapandı" (No 410) Kesicinin N/A yardımcı kontaklarının seri bağlantısı için ,
• “>Ke1 3f Açık" (No 411) Kesicinin N/A yardımcı kontaklarının seri bağlantısı için ,
• “>Ke1 Faz L1" (No 366) L1 kutbunun yardımcı kontağı için,
• “>Ke1 Faz L2" (No 367) L2 kutbunun yardımcı kontağı için,
• “>Ke1 Faz L3“ (No 368) L3 kutbunun yardımcı kontağı için.
2.23.1.3 Açık Kutup Algılayıcısı
1-faz ölü zamanları, Açık Kutup Algılayıcı ile tespit edilip rapor edilebilir. İlgili koruma ve izleme fonksiyonları
buna tepki verebilir. Aşağıdaki şekilde bir Açık Kutup Algılayıcının mantık yapısı gösterilmiştir.
405
Fonksiyonlar
Şekil 2-190
406
Açık kutup algılayıcı mantığı
Fonksiyonlar
1-Kutup Ölü Zamanı
1-kutup ölü zamanı sırasında, diğer sağlam fazlardan akan yük akımı, topraktan bir akım akışına yol açar ve
bu da istenmeyen bir başlatmaya sebep olabilir. Aynı şekilde, geçici olarak oluşan sıfır bileşen gerilim, koruma
fonksiyonlarının istenmeyen tepkiler göstermesine sebep olabilir.
"1faz açık L1" (No 591), "1faz açık L2" (No 592) ve "1faz açık L3" (No 593) bildirimleri ayrıca
üretilir, eğer “Açık Kutup Algılayıcı” bir fazda akım ve gerilimin olmadığını -diğer iki fazdan hiçbirisinden akım
akmaması hariç- tespit etmişse. Bu durumda, sadece koşul sağlandığı sürece mesaj alıkonulur. Bu, yüksüz bir
hatta 1-faz otomatik tekrar kapamanın tespit edilmesini sağlar.
Özellikle bara yönlü gerilim trafoları için uygulama "1kut.Ölü zaman Lx“ mesajı ayrıca gönderilir, eğer fazayırımlı kesici yardımcı kontakları kesin bir 1-faz açık kesiciyi görüntüler ise ve bu fazın akımı 1130 no’lu
AçıkKutupAkım parametresinin altında kalırsa.
Her parametrenin ayarına göre 1136 AçıkKutupAlgıl. açık kutup algılayıcısı tüm mevcut olan ölçüm
değerlerini (yardımcı kontaklar dahil) değerlendirir (Önayar ölçme ile) veya yardımcı kontakların sadece
bilgilerini faz akımı sorgulaması dahil kullanır (Ayar Akım VE Ke). Eğer 1136 parametresi OFF olarak
duruyorsa, açık kutup algılayıcısı kullanılmaz.
2.23.1.4 Tüm Cihaz için Başlatma Mantığı
Faz Ayırımlı Arıza Tespiti
Başlatma mantığı, bütün koruma fonksiyonlarının arıza tespiti (başlatma) sinyallerini birleştirir. Faz ayrımlı
başlatma verebilen koruma fonksiyonlarının başlatmaları, faz-ayrımlı olarak üretilir. Eğer bir koruma fonksiyonu
bir toprak arızasını tespit ederse, bu da ortak bir cihaz ihbarı olarak üretilir. Böylece, "Röle BAŞ. L1“, "Röle
BAŞ. L2“, "Röle BAŞ. L3“ ve "Röle BAŞ. Topr." bildirimleri mevcuttur.
Yukarıdaki bildiriler, LED’lere ve çıkış rölelerine atanabilir. Arıza olayı mesajlarının lokal gösterimi için ve bu
mesajlarının bir kişisel bilgisayara veya bir merkezi kontrol sistemine iletimi için, birkaç koruma fonksiyonu,
arızalı faz bilgilerini tek bir sinyal olarak sağlar. Örneğin sadece "MK Baş. L12E" mesajı, mesafe korumanın
L1-L2-E başlatması için çıkar. Bu, başlatmanın tam açıklamasını verir.
Genel Cihaz Başlatması
Başlatma sinyalleri, VEYA-geçidi üzerinden birleştirilir ve cihazın bir genel başlatmasını sağlar. Bu "Röle
BAŞLATMA" olarak bildirilir. Eğer hiçbir koruma fonksiyonu başlatması mevcut değilse, bu "Röle BAŞLATMA"
sinyali kaybolur (Bildirim "OFF").
Genel başlatma, bu fonksiyonun ardından meydana gelen bir çok dahili ve harici fonksiyonu için bir önkoşuldur.
Genel cihaz başlatması ile denetlenen dahili fonksiyonlar arasında şunlar sayılabilir:
• Açma kayıtlarının başlatılması: Genel cihaz başlatmasından genel cihaz bırakmasına kadar bütün arıza
bildirimleri açma kayıtlarına girilir.
• Osilografik kayıtların başlatılması: Osilografik arıza değerlerinin saklanması ve sürdürülmesi, buna ilaveten
bir açma komutunun alınmasına da bağlı kılınabilir.
• Ani bildirimlerin üretilmesi: Belli arıza mesajları aniden çıkan bildiriler olarak cihazın bilgisayar ekranında
görüntülenebilir ( Altbölüm "Ani Bildirimler" paragrafına bakın). Göstergede çıkan bu mesajlar, cihazın genel
açmasına bağlı kılınabilir.
• Otomatik tekrar kapamanın tepki süresinin başlatılması (eğer mevcutsa ve kullanılıyorsa)
Harici fonksiyonlar, bir çıkış kontağı üzerinden, genel cihaz başlatması ile denetlenebilir. Örnekler:
• Otomatik tekrar kapama cihazları,
• Kuranportör cihazı tarafından sinyal iletimiyle birlikte kanal başlatma,
• Diğer ek aygıtlar ve benzerleri.
407
Fonksiyonlar
Ani Bildirimler
Ani Bildirimler, cihazın bir genel başlatma veya açma komutunu takiben otomatik olarak göstergede çıkan arıza
ihbarlarıdır. 7SA6 için bu bildirimler şunları kapsar:
"Koruma Baş.":
başlatma alan koruma fonksiyonu,
"Koruma AÇMA":
açma yapan koruma fonksiyonu (sadece grafik göstergeli cihazlar);
"Baş.Zm.nı":
cihazın genel başlatmasından bırakmasına kadar geçen süre, zaman ms
olarak verilir;
"Aç Süresi":
Genel başlatmadan cihazın ilk açma komutuna kadar geçen süre, zaman
ms olarak verilir;
"mes =":
arıza yeri tespit fonksiyonu tarafından hesaplanan km veya mil olarak arıza
mesafesi (eğer mümkünse)
2.23.1.5 Tüm Cihaz için Açma Mantığı
3-Kutup Açma
Genellikle, bir arıza durumunda cihaz 3-faz açma yapar. Sipariş edilen sürüme bağlı (bakın Bölüm A.1, "Sipariş
Verileri") olarak ayrıca 1-faz açma da mümkündür. Eğer 1-faz açma mümkün değilse veya istenmiyorsa,
kesiciye açma komutu çıkışı için, "Röle AÇMA" çıkış fonksiyonu kullanılır. Bu durumlarda, 1-faz açmayla ilgili
aşağıdaki bölümler atlanır.
1-Kutup Açma
1-kutup açma, sadece havai hatlarda kullanılır ve hattın her iki ucundaki kesici de 1-faz açma yapabiliyorsa ve
aynı zamanda otomatik tekrar kapama da kullanılacaksa anlamlıdır. Bu durumlarda, arızalı kutup 1-faz açtırılıp
ardından tekrar kapatılabilir. Toprak temaslı veya temassız iki veya üç fazlı arızalarda ise, genellikle 3-faz açma
yapılır.
Faz-ayrımlı açma için;
• (sipariş koduna göre) cihazın faz-ayrımlı açma yapabilmesi,
• açma yapan koruma fonksiyonu tarafından, faz-ayrımlı açmanın sağlanmış olması (yani örneğin, Frekans
Koruma, Gerilim Koruma veya Aşırı Yük Koruma için değil)
•
">1f Açma Müs." ikili girişinin biçimlendirilmiş ve etkinleştirilmiş olması veya 1-faz açma sonrası harici
otomatik tekrar kapama cihazının tekrar kapama için hazır olması.
Diğer tüm durumlarda, açma her zaman 3-faz olur. ">1f Açma Müs." ikili girişi, 3-faz bağlantısının mantıksal
terslenmişidir ve harici tekrar kapama cihazı 1-faz otomatik tekrar kapama çevrimi için hazır olduğu sürece bu
harici cihaz tarafından etkinleştirilir.
7SA6 ile, sadece 1-faz açma komutu verildiği halde birden fazla faz başlatma aldığında 3-faz açma da
mümkündür. Mesafe koruma ile, bu, aynı zamanda farklı iki yerde arıza meydana geldiği, ancak bu arızalardan
birinin mesafe korumanın hızlı açma kademesi (Z1 veya Z1B) içerisinde olduğu durumlarda söz konusudur.
Bu, 3faz kuplaj (1155 no’lu adres) BAŞLATMA ile parametresinin (her çok fazlı başlatma, 3-faz açmaya
sebep olur) veya AÇMA ile (sadece çok-fazlı açma komutları durumunda açma 3-faz’dır) ayarı ile seçilir.
Açma mantığı, bütün koruma fonksiyonlarından açma sinyallerini birleştirir. 1-faz açmaya müsaade eden
koruma fonksiyonlarından açma komutları faz-ayrımlıdır. İlgili bildirimler "Röle AÇMA L1", "Röle AÇMA L2"
ve "Röle AÇMA L3" olarak adlandırılır.
Bu bildirimler, LED’lere veya çıkış rölelerine atanabilir. 3-faz açma durumunda, üç açma mesajların tamamı da
çıkar. Bu bildirimler, ayrıca kesiciye açma komut çıkışı olarak da tasarımlanmıştır.
408
Fonksiyonlar
Eğer 1-faz açma mümkünse, bildirilerin lokal gösterimi için ve bir PC’ye veya bir merkezi kontrol sistemine
iletimi için koruma fonksiyonları bir grup sinyali üretir. Örneğin, "MK Açma 1f L1", "MK Açma 1f L2", "MK
Açma 1f L3" ve 3-kutup açma için "MK AÇMA 3faz" sinyalleridir. Bir defada, bu sinyallerden ancak biri
görüntülenir.
İki Fazlı Arıza Sonrası Bir- Kutup Açma
2-fazlı arızalar için 1-faz açma bir özelliği gösterir. Eğer toprak temassız 2-fazlı bir arıza meydana gelmişse; bir
kutbun açması ile kısa-devre yolu kesildiği için, arızalı fazlardan birinde 1-faz açma ve sonrasında otomatik
tekrar kapama ile bu arıza temizlenebilir. Açma için seçilen faz, her iki hat ucu için (ve mümkünse tüm sistem
için) aynı olmalıdır.
Açma 2f Ar. (1156 no’lu adres) ayar parametresi, 1kutup ilerifaz, yani ileri faz için veya 1kutup geri
faz, yani geri faz için 1-faz açmanın olacağını belirler. Standart ayar 3faz, yani 2-fazlı arıza sonrası
3-faz açmadır (olağan ayar).
Tablo 2-22
Arızanın tipine bağlı olarak 1-faz ve 3-faz açma
Arıza Tipi
(Koruma
Fonksiyonundan)
Açma 2f Ar.
L1
(herhangi biri)
L2
AÇMA1faz L1
L3
L2
L3
(herhangi biri)
E
(herhangi biri)
E
(herhangi biri)
L2
3faz
L1
L2
1kutup ilerifaz
L1
L2
X
X
X
X
X
L3
1kutup ilerifaz
L2
L3
1kutup geri faz
L1
L3
3faz
L1
L3
1kutup ilerifaz
L1
L3
L2
1kutup geri faz
E
L2
L1
X
3faz
L2
(herhangi biri)
AÇMA L123
X
1kutup geri faz
L3
AÇMA1faz L3
X
(herhangi biri)
E
L1
L2
AÇMA1faz L2
X
(herhangi biri)
L1
L1
Açma için çıkış sinyalleri
Parametre
X
X
X
X
X
X
X
L3
E
(herhangi biri)
X
L3
E
(herhangi biri)
X
(herhangi biri)
X
E
(herhangi biri)
X
E
(herhangi biri)
X
L1
L2
L3
L1
L2
L3
Genel Açma
Koruma fonksiyonlarının bütün açma sinyalleri, VEYA-geçidi ile birleştirilir ve "Röle AÇMA" mesanjini üretir.
Bu, bir LED’ye veya çıkış rölesine atanabilir.
409
Fonksiyonlar
Açma Sinyalinin Sonlandırılması
Bir açma komutu başlatılır başlatılmaz, faz-ayrımlı olarak kilitlenir (3-faz açma durumunda üç kutbun her biri
için), (Şekil 2-191’e bakın). Aynı zamanda minimum açma komutu süresi TMin AÇMA KOM başlatılır. Bu, açma
komutunu üreten fonksiyon çok hızlı bırakmış olsa bile, kesiciye yeterli süreyle açma komutunun
gönderilmesini sağlar. Açma komutu, ancak son koruma fonksiyonu bıraktıktan ve minimum açma sinyali
süresi dolduktan sonra sonlandırılabilir.
Açma komutunun resetlenmesi için diğer bir koşul, kesicinin veya 1-faz açma durumunda ilgili kutbun açmış
olmasıdır. Cihazın fonksiyon denetiminde; bu, kesici konumunun geribildirimi ile (Altbölüm "Kesici Durumunun
Tespiti") ve akım akışı ile denetlenebilir. 1130 no’lu AçıkKutupAkım adresinde, kesici kutbu açık olduğunda
kesinlikle aşılmaması gereken bir rezidüel akım eşiği ayarlanır. 1135 no’lu AÇMA KOM. RST. adresi, hangi
kriterlerle verilen bir açma komutunun silineceğini belirler. Ayar AçıkKutupAkım da, açma komutu akımın
kaybolmasıyla silinir. Akımın 1130 no’lu AçıkKutupAkım adresinde ayarlanan değerin altına düşmesi
önemlidir (yukarı bakınız). Ayar Akım VE Ke de, bunun dışında kesici yardımcı kontağından, şalterin açık
olduğu bildirilmelidir. Bu ayar için önkoşul, yardımcı kontağın durumunun bir ikili giriş üzerinden biçimlendirilmiş
olmasını gerektirir. Eğer bu ek koşul, açma sinyalinin sonlandırılması için gerekli değilse (örneğin kontrol
konektörlerin koruma otomatik testinde), Başlatma Reset ayarı ile kapatılabilir.
Şekil 2-191
410
Açma komutunun sürdürülmesi ve sonlandırılması
Fonksiyonlar
Tekrar Kapama Kilitleme
Bir koruma fonksiyonu tarafından kesici açtırıldığında, koruma fonksiyonunun çalışmasının sebebi
bulununcaya kadar elle kapamanın çoğu kez kilitlenmesi istenir. 7SA6 bunu, dahili tekrar kapama kilitleme
yoluyla yapar.
Kilitleme durumu ("KİLİTLEME") yardımcı gerilim arızalarına karşı korunmuş bir RS flipflop (iki duraklı kapan)
tarafından gerçekleştirilir (Şekil 2-192). RS flipflop, ">KLT. AYAR" (No. 385) ikili girişi üzerinden kurulur.
"KİLİTLEME" (No. 530) çıkış sinyali ile, eğer arabağlantı buna göre yapılmışsa, kesicinin tekrar kapatılması
(örneğin otomatik tekrar kapama, elle kapama, senkronizasyon, kumanda fonksiyonu üzerinden kapama)
kilitlenebilir. Bu kilitleme, ancak korumanın çalışma sebebi bulunup arıza giderildikten sonra, elle ">KLT.
RESET" (No. 386) ikili girişi üzerinden çözülebilir.
Şekil 2-192
Tekrar Kapama Kilitleme
Tekrar kapama kilitlemeye sebep olacak koşullar ve kilitlenmesi gereken kumanda komutları ayrı ayrı
ayarlanabilir. RS flipflop ikili girişleri ve çıkışı, uygun şekilde atanmış ikili girişler ve çıkışlar üzerinden harici
devreye bağlanabilir veya kullanıcı-tanımlı mantık fonksiyonları (CFC) üzerinden birleştirilebilir.
Örneğin koruma fonksiyonundan her bir açmanın bir kapama kilitlemesine sebep olması gerekiyorsa, o zaman
"Röle AÇMA" (No 511) açma komutunu ">KLT. AYAR" ikili girişine birleştirin. Ancak; eğer otomatik tekrar
kapama uygulanıyorsa, tekrar kapama kilitleme, sadece koruma fonksiyonunun nihai açması ile
etkinleştirilmelidir. "Son Açma" (No 536) (nihai açma) komutunun, sadece 500 ms süreyle etkin olduğunu
unutmayın. Bir otomatik tekrar kapamanın olması beklendiğinde kilitleme fonksiyonunun tesis edilmemesi için,
sadece "Son Açma" (No 536) çıkış sinyalini ">KLT. AYAR", kilit girişi ile birleştirin.
"KİLİTLEME" (No 530) çıkış sinyalinin, en basit şekliyle, başka bağlantılar oluşturmadan doğrudan kesiciyi
açtıran çıkışa atanması mümkündür. O zaman, ikili reset giriş üzerinden kilitleme reset edilinceye kadar açma
komutu sürdürülür. Şüphesiz; bir açma komutu verildiği sürece, kesici kapama bobininin -normal bir uygulama
olarak- kilitlenmesi sağlanmalıdır.
Ayrıca "KİLİTLEME“ çıkış sinyali, örneğin bu çıkış sinyalini ">Man. Ka. BLKdi" (No 357) ikili girişi ile
birleştirerek veya bunun terslenmiş sinyalini fider kilitleme devresine bağlayarak bazı kapama komutlarını
(harici olarak veya CFC üzerinden) kilitlemek için de kullanılabilir.
">KLT. RESET" (No 386) ikili reset girişi, kilitlemeyi kaldırır. Bu giriş, yetkisiz veya kasıtsız çalışmalara karşı
korunmuş bir harici aygıt tarafından başlatılır. Kilitleme durumu, CFC kullanılarak, örneğin bir fonksiyon tuşu
ile, cihazın çalışması gibi dahili kaynaklar ile veya DIGSI çalışan bir PC’den de denetlenebilir.
İkili girişlerin ve çıkışların atamaları için ve eğer gerekliyse kullanıcı-tanımlı mantık fonksiyonlarının ayarları
yapılırken, her durumda, ilgili mantıksal birleşimlerin, güvenlik önlemlerinin vb. dikkate alındığından emin olun.
Ayrıntılı bilgi için SIPROTEC 4-Açıklamaları’na bakın.
411
Fonksiyonlar
Kesici Açma İhbarını Bastırma
Otomatik tekrar kapama olmayan fiderlerde koruma fonksiyonlarından her açma komutu son açma iken,
otomatik tekrar kapama kullanıldığında, eğer kesici açması son açma değilse, kesicinin çalışma algılayıcısının
(kesici geçici kontağı) bir ihbar vermesinin engellenmesi istenebilir (Şekil 2-193).
Bu amaçla, kesiciden sinyaller, 7SA6 nın uygun şekilde atanmış çıkış kontağı (çıkış ihbarı "Ke Alarm
Bast.", No 563) üzerinden yönlendirilir. Eylemsiz durumda ve cihaz servis harici iken, bu kontak sürekli
kapalıdır. Dolayısıyla normalde kapalı bir çıkış kontağı atanmalıdır. Hangi kontağın atanacağı, cihazın
sürümüne bağlıdır. Ek’te cihazın genel şemalarına bakın.
Otomatik tekrar kapama hazır durumda iken, komut verilmeden önce kontak açar ve dolayısıyla kesiciden
sinyal gönderilmez. Bu, ancak cihaz dahili bir otomatik tekrar kapama ile donatılmış ve koruma fonksiyonlarının
biçimlendirilmesi sırasında bu durum dikkate alınmışsa (133 no’lu adres) uygulanır.
Ayrıca ">Elle Kapama" (No 356) ikili girişi üzerinden veya dahili otomatik tekrar kapama fonksiyonu ile kesici
kapatıldığında, kontak açar ve kesici sinyali engellenir.
Cihaz üzerinden gönderilmeyen diğer seçimli kapama komutları dikkate alınmaz. Kapama komutları, denetim
için, kullanıcı-tanımlı mantık fonksiyonları (CFC) üzerinden alarm bastırma devresine bağlanabilir.
Şekil 2-193
Kesici Açma İhbarını Bastırma
Eğer cihaz bir son açma vermişse kontak kapalı kalır. Bu, otomatik tekrar kapama çevriminin toparlanma süresi
içinde, otomatik tekrar kapama kilitlendiğinde veya devreden çıkarıldığında veya başka sebepler yüzünden
otomatik tekrar kapama hazır olmadığı (örneğin açma ancak tepki süresi dolduktan sonra olmuşsa) durumlar
için uygulanır.
Şekil 2-194’de, elle açma ve kapama için, ayrıca tek bir başarısız otomatik tekrar kapama çevrimi ile bir kısadevre açması için zaman sırası görülmektedir.
412
Fonksiyonlar
Şekil 2-194
Kesici açma ihbarının bastırılması - zaman akışı örneği
413
Fonksiyonlar
2.23.2
Kesici Açma Testi
Mesafe koruma rölesi 7SA6, açma devrelerinin ve kesicilerin uygun testlerine imkan sağlar.
Tablo 2-23’de gösterilen test programları kullanılabilir. Kesici 1-faz testleri, doğal olarak ancak mevcut röle
1-faz açmaya müsaade ediyorsa uygulanabilir.
Çıkış ihbarları, kesici bobinlerine kumanda etmek için kullanılan ilgili çıkış rölelerine atanmalıdır.
Test, cihazın ön yüzündeki işletme panelinden veya DIGSI çalışan bir PC üzerinden başlatılabilir.
Biçimlendirme yordamı, SIPROTEC 4 Sistem Açıklamaları’nda ayrıntılı olarak verilmiştir. Şekil 2-195’de, bir
AÇMA-KAPAMA test çevriminin kronolojik sırası gösterilmiştir. Altbölüm 2.1.2.1’e göre "Açma Komutu Süresi"
ve "Kesici Testi" için süre ölçerlerin ayar değerleri, yapılmıştır.
Kesicinin veya kesici fazlarının konumlarını gösteren kesici yardımcı kontakları ikili girişler üzerinden röleye
atanmışsa, test çevrimi, ancak kesici kapalı ise başlatılabilir.
Kesici konumlarına ilişkin bilgiler, yukarıdaki altbölüme göre konum mantığından otomatik olarak sağlanmaz.
Kesici test fonksiyonu (otomatik tekrar kapama) için, kesici konumunun anahtarlama durumunun geribildirimi
için ayrı ikili girişler mevcuttur. Önceki bölümde bahsedildiği gibi, ikili giriş atamaları yapılırken bunlar göz
önünde bulundurulmalıdır.
Cihaz uygun ihbarlar ile, test sırasının mevcut durumunu gösterir.
Tablo 2-23
Kesici test programları
Seri No.
Test programları
1
1-kutup L1 fazı AÇMA/KAPAMA
çevrimi
2
çevrimi
Çıkış ihbarları (No)
Ke1-TESTaçma L1 (7325)
Ke
1(CBI)
3
çevrimi
4
3-faz AÇMA/KAPAMA çevrimi
ilgili kapama komutu
Ke1-TEST kapama (7329)
Şekil 2-195
414
Kesici
AÇMA-KAPAMA test çevrimi
Fonksiyonlar
Altbölüm 2.1.2.1’e göre "Açma Komutu Süresi" ve "Kesici Testi" için süre ölçerlerin ayar değerleri, yapılmıştır.
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
-
Ke1test L1
-
KE1-TEST açma/kapama - Yalniz L1
-
Ke1test L2
-
-
Ke1test L3
-
-
Ke1tst 123
-
KE1-TEST açma/kapama - Fazlar L123
7325
Ke1-TESTaçma L1
AM
KE1-TEST AÇMA komutu - Yalniz L1
7326
Ke1-TESTaçma L2
AM
7327
Ke1-TESTaçma L3
AM
7328
Ke1-TESTaçma123
AM
KE1-TEST AÇMA komutu L123
7329
Ke1-TEST kapama
AM
KE1-TEST KAPAMA komutu
7345
Ke-TEST sürm.
AM
KE-TEST sürmekte
7346
Ke-TESTdurd AR
AM_W
Güç Sis. Arizasi yüzünden KE TESTI iptal
7347
Ke-TESTdurdAÇMA
AM_W
Kesici AÇIK oldugu için KE TESTI iptal
7348
Ke-TESTdurd HD
AM_W
KE HAZIR olmadigi için KE TESTI iptal
7349
Ke-TESTdurd KA.
AM_W
KE KAPALI kaldigi için KE TESTI iptal
7350
Ke-TEST OK.
AM_W
KE TESTi basarili
415
Fonksiyonlar
2.23.3
Cihaz
Cihaz bazı genel bilgilere gereksinim duyar. Bunlar örneğin, bir ağ arızasında bildirimlerin hangi şekilde
verilmesini kapsar.
2.23.3.1 Açmaya Bağlı Bildiriler
Ani Arıza İhbarları
Bir arıza durumu sonrası arızanın tüm önemli verileri aniden cihazın ekranında gösterilir. 610 no`lu LED/LCD
Ar.Göst. mesajı altında ani arıza ihbarı, her arıza durumunda (Başlatma ile) aktüalize olacağı veya yalnız
açma ile arıza durumlarında (AÇMA ile) aktüalize olacağı arasında seçilebilir.
Resim 2-196
Ani Arıza İhbarlarının göstergede üretilmesi
Saklanmış LED`lerin/ Rölelerin resetlenmesi
Yeni bir koruma-başlatma genelde bütün saklanmış LED`leri/ Röleleri siler ki sadece son arıza durumun bilgisi
görüntülensin. Saklanmış olan LED`lerin ve Rölelerin silinmesi 625 no`lu T MİN LED TUTMA adresi altında
belirli bir zaman için engellenebilir. Tüm bu zaman içerisinde ortaya çıkan bilgiler VEYA üzerinden birbirleriyle
bağlanır.
610 no`lu LED/LCD Ar. Göst. adresi altında (AÇMA ile) ayarlarla LED`ler ve röleler üzerine saklanmış
olan son arıza durumu bilgileri`de silinebilir, eğer bu arıza durumu cihazın bir açma komutuna yol açmamışsa.
Not
610 no`lu LED/LCD Ar. Göst. adresinin ayarı (AÇMA ile) yalnız 625 no`lu T MİN LED TUTMA adresinin
sıfıra ayarlanmış olmasıyla mantıklıdır.
416
Fonksiyonlar
Resim 2-197
Kayıtlı LED`ler/ Röleler için Reset komutunun üretilmesi
2.23.3.2 İstatistikler
7SA6 tarafından başlatılan açmaların sayısı sayılır. Eğer cihaz 1-faz açma yapabiliyorsa, her bir kesici kutbu
için ayrı bir sayaç bulunur.
Her açma komutunu takiben, cihaz, her bir kutbun kestiği faz akımlarını kaydeder. Bu bilgi, açma kayıtlarında
görülür ve ayrıca bir yazmaç da biriktirilir. Bundan başka, kesilen maksimum akım da saklanır.
Eğer cihaz dahili bir otomatik tekrar kapama cihazı ile donatılmışsa, otomatik tekrar kapama komutları, 1-faz
ve 3-faz açma sonrası tekrar kapamalar için ayrı ayrı ve yine birinci ve birinci çevrim dışındaki tekrar kapama
çevrimleri için ayrı ayrı sayılır.
Sayaçlar ve bellekler, yardımcı gerilim kaybına karşı korunmuşlardır. Sıfırlanabilir veya başka bir değere
resetlenebilir. Daha fazla bilgi için SIPROTEC 4- Sistem Açıklamaları’na bakın.
Arıza durum ihbarları
Yeni bir koruma fonksiyonunun başlatması, genel olarak önceden çıkmış LED ihbarlarının silinmesine yol açar.
Böylelikle herhangi bir anda, son arızaya ait ihbarlar görüntülenir. Saklı LED göstergelerinin ve göstergedeki
doğal mesajların, her başlatmada ya da sadece açma komutu verildiğinde çıkması seçilebilir. İstenilen gösterim
tipini seçmek için, PARAMETRE menüsünden Genel Cihaz Ayarları alt menüsünü seçin. 610 no’lu
LED/LCDAr.Göst. adresinde, iki seçenekten birini, Baş.daki hedef veya AÇMAdaki hedef ("No trip no flag") seçin.
Grafik göstergeli cihazlar için, 615 no’lu SPN Ar. İhbarı parametre ayarı ile, kendiliğinden çıkan ihbarların
otomatik olarak cihaz göstergesinde görüntülenip (EVET) görüntülenmeyeceği (HAYIR) belirlenir. Metin
göstergeli cihazlar için, bir sistem arızası sonrası her durumda böyle ihbarlar göstergede görüntülenir.
Dört-satırlık göstergeye sahip bir cihazın enerjilenmesinden sonra, cihaz göstergesinde, olağan ayar olarak
ölçülen değerler görüntülenir. Olağan gösterge için ölçülen değerlerin farklı gösterimlerini seçmek üzere
cihazın ön panelindeki ok tuşlarını kullanın. Cihazın enerjilenmesinden kısa bir süre sonra cihaz göstergesinde
çıkan olağan göstergenin başlangıç sayfası, 640 no’lu İzl.Ekranı Baş. parametresi ile seçilebilir. Ölçülen
değerler için mevcut gösterim seçenekleri, Ek’te listelenmiştir.
417
Fonksiyonlar
2.23.3.4 Ayarlar
Adr.
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
610
LED/LCDAr.Göst.
Bas.daki hedef
AÇMAdaki hedef
Bas.daki hedef
LED / LCDdeArizaGösterimi'
615
SPN Ar. Ihbari
HAYIR
EVET
HAYIR
Ariza ihbarlarinin spontane
gösterimi
625A
T MIN LED TUTMA
0 .. 60 dak; ∞
0 dak
Kilitli
LEDlerinminimumtutmasüresi'
640
Izl.Ekrani Bas.
görüntü 1
görüntü 2
görüntü 3
görüntü 4
görüntü 5
görüntü 1
Fabrika Ayari Ekran Baslangiç
görüntüsü
No
-
Bilgi
Test modu
Bilgi Tipi
IE
Açıklamalar
Test modu
-
Veri Durd.
IE
Veri iletimini durdurma
-
LED Reset
IE
LED Reset
-
Saat Senk.
IE_W
Saat Senkronlama
-
>Isik açik
EM
>Arka Aydinlatma açik
-
DonaTstMod
IE
Donanim Test Modu
-
Hata FMS1
AM
FMS Hatasi FO 1
-
Hata FMS2
AM
FMS Hatasi FO 2
-
Ariza CFC
AM
CFC Hatasi
-
Ke AÇILDI
IE
Kesici AÇILDI
-
Fider Tli'
IE
Fider TOPRAKLI
1
Biçimlenmemis
EM
Hiçbir Fonksiyon konfigüre edilmemis
2
Mevcut degil
EM
Fonksiyon Mevcut Degil
3
>Zm. Senkr.
EM
>Dahili Gerçek Zaman Saatini Senkronlama
5
>LED Reset
EM
>LED leriResetleme'
11
>Ihbar 1
EM
>Kullanici tanimli ihbar 1
12
>Ihbar 2
EM
13
>Ihbar 3
EM
14
>Ihbar 4
EM
15
>Test modu
EM
>Test modu
16
>VeriDurd.
EM
>Veri iletimini durdurma
51
Cihaz OK
AM
Cihaz isletmede ve koruma yapiyor
52
Kor.Aktif
IE
En az 1 Koruma Fonksiyonu Aktif
55
Cihaz resetleme
AM
Cihazi Resetleme
56
Ilk Baslatma
AM
Cihazin Ilk Baslatmasi
67
Yeniden Basla
AM
Yeniden Basla
68
Saat Senkr. Ha
AM
Saat Senkronlama Hatasi
69
Yaz Saati
AM
Yaz Saati
418
Fonksiyonlar
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
70
Ayar hesapl.
AM
Ayar hesaplamasi sürmekte
71
Ayar Kontrolü
AM
Ayarlarlarin Kontrolü
72
Düzey-2 Degis.
AM
Düzey-2 degisikligi
73
Lokal degis.
AM
Lokal ayar degisikligi
110
Olay Kaybi
AM_W
Olay kaybi
113
Bayrak Kayip
AM
Bayrak Kaybi
125
DarbeSalinim ON
AM
Darbe Salinim ON (Chatter)
126
Kor ON/OFF
IE
Koruma ON/OFF (sistem portundan)
127
OTK ON/OFF
IE
OTK ON/OFF (sistem portundan)
128
KS ON/OFF
IE
KS ON/OFF (sistem portundan)
140
ÖzetAlarmHatasi
AM
Özet alarmi ile hata
144
Hata 5V
AM
Hata 5V
160
OlayÖzetiAlarmi
AM
Alarm Özet Olay
177
Ariza Pil
AM
Ariza: Bos pil
181
Ha A/D-çevirici
AM
Hata: A/D çevirici
183
Hata Kart 1
AM
Hata Kart 1
184
Hata Kart 2
AM
Hata Kart 2
185
Hata Kart 3
AM
Hata Kart 3
186
Hata Kart 4
AM
Hata Kart 4
187
Hata Kart 5
AM
Hata Kart 5
188
Hata Kart 6
AM
Hata Kart 6
189
Hata Kart 7
AM
Hata Kart 7
190
Hata Kart 0
AM
Hata Kart 0
191
Offset hatasi
AM
Hata: Offset
192
Hata1A/5Ayanlis
AM
Hata:1A/5A köprüsü ayardan farkli
193
Alarm Ayar
AM
Alarm: Analog giris ayari geçersiz
194
Hata nötr AT
AM
Hata: Nötr AT MLFB ile ayni degil
320
Haf. Verisi Uy.
AM
Uyari: Veri Hafizasi siniri asildi
321
Uyari:Haf Para.
AM
Uyari: Parametre Hafiza siniri asildi
322
UyariHaf Islemi
AM
Uyari: Çalisma Hafiza siniri asildi
323
Yeni Haf. Uyari
AM
Uyari: Yeni Hafiza Siniri asildi
4051
KS ON
IE
Koruma Sinyallesmesi Devrede
419
Fonksiyonlar
2.23.4
EN100 Modülü 1
EN100 Modülü 1 üzerinden 7SA6, 100-MBit-işlem/süreç kontrol ve otomasyon tekniği ile IEC 61850
normuna uygun olarak entegre edilebilir. Bu norm cihazların ağ geçitsiz ve protokol dönüştürücüsüz devamlı
bir iletişimini sağlar. Böylelikle SIPROTEC 4-cihazları, açık ve dahili kullanılabilir şekilde, uygun heterojen
çevrelerde kullanılabilir. İletim tekniği dahil edilmesine paralel bu port üzeri DIGSI-İletişimi ve Röleler Arası
İletişim GOOSE ile sağlanabilir.
Arayüzü seçimi
Ethernet-Sistem arayüzü modülü işletimi için (IEC 61850, EN100 Modülü 1) hiçbir ayar gerekmez. Ancak
cihaz MLFB` ye göre böyle bir modüle sahipse, bu otomatik olarak Port B üzerine mevcut bir arayüzü olarak
ön ayarlanır.
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
009.0100 Arizali Modül
IE
EN100 Modülü Arizali
009.0101 Ariza Kanal 1
IE
EN100 Baglantisi Kanal 1 Ariza
009.0102 Ariza Kanal 2
IE
EN100 Baglantisi Kanal 2 Ariza
420
Fonksiyonlar
2.24 Yardımcı Fonksiyonlar
2.24
Yardımcı Fonksiyonlar
7SA6 mesafe koruma rölesinin yardımcı fonksiyonları şunları kapsamaktadır:
• Devreye Alma Yardımı
• Mesajların işlenmesi
• Ölçülen işletme değerlerinin işlenmesi,
• Osilografik arıza kayıt verilerinin saklanması.
2.24.1
Devreye Alma Yardımı
Mesafe korumanın genel sisteminin kontrolü için kapsamlı bir devreye alma ve gözleme aracı mevcuttur: WEBMonitör. Bu araç ile ilgili belgelere DIGSI ile CD-ROM üzerinden veya internet ile www.siprotec.de üzerinden,
ulaşılabilir.
PC tarayıcısı ile cihaz arasında uygun haberleşme için bazı koşullar gereklidir. Aktarma hızının aynı olması
yanı sıra bir IP-adresi verilmelidir. Böylece tarayıcı cihazı teşhis edebilir.
WEB-Monitör sayesinde cihazı PC üzerinden de kullanmak mümkündür. PC ekranında cihazın ön görünümü
çıkar, yani hizmet klavyesi görünür. İmleç ile cihazın kullanımı görünür. Bu özellik istendiğinde devre dışı
bırakılabilir.
Eğer cihazda bir EN100-Modülü mevcutsa, kullanım DIGSI veya WEB-Monitör ile Ethernet üzerinden
yapılabilir. Bunun için sadece cihaz için bir IP-konfigürasyonu parametrelenmelidir. Ayrı arayüzler üzerinden,
DIGSI ve WEB-Monitörün paralel işlem görmesi mümkündür.
WEB-Monitör
WEB-Monitör, cihazda önemli verilere hızlı ve kolay ulaşıma imkan sağlar. WEB-Monitör WEB-Tarayıcılı bir PC
yardımıyla önemli ölçme verilerinin ve mesafe korumanın yön denetimi için gerekli verilerinin açık bir şekilde
gösterilmesine izin verir.
Ölçüm değerlerinin listesine navigasyon çubuğundan lokal ve -koruma verileri arayüzlü cihazlarda- uzak cihaz
için ayrı ayrı ulaşılabilir. İstenilen bilgi listesi ortaya çıkar (Şekil 2-198 ve 2-199).
421
Fonksiyonlar
Şekil 2-198
Web-Monitörde Lokal Ölçülen Değerler — Ölçülen Değerler için örnek
Şekil 2-199
Uzak cihazın ölçülen değerleri - Örnek
Primer-, Sekonder- ve Uzak-Ölçüm değerlerinin türevleri olan akımlar, gerilimler ve onların faz açıları ve
uzaktan ölçülen değerler fazör diyagramlar olarak görüntülenir. Şekil 2-200 bir cihaz için ve Şekil 2-201 iki cihaz
için görünümü gösterir. Ölçüm büyüklüklerinin gösterge diyagramları yanı sıra, sayı değerleri, frekans ve cihaz
adresleri de kaydedilmiştir. Detaylar WEB-Monitörle ilgili belgelendirmeden alınabilir.
422
Fonksiyonlar
Şekil 2-200
Primer ölçülen değerlerin fazör diyagramı - Örnek
Şekil 2-201
Uzak ölçülen değerlerin fazör diyagramı - Örnek
423
Fonksiyonlar
Aşağıdaki mesaj tipleri WEB-Monitör üzerinden çağrılabilir ve gösterilir
• Olay Günlüğü (işletim bildirimleri),
• Açma Günlüğü (arıza bildirimleri),
• Toprak Arızaları (Duyarlı Toprak Arızası Günlüğü),
• Ani bildirimler.
"Bildirim arabellekleri yazdır" butonu üzerinden bu bildirim listeleri de yazdırılabilir.
Yön denetimi
Aşağıdaki görünümde (Şekil 2-202) mesafe koruma sisteminin cihazları için görüntülenen ölçme değerlerinin
ataması görüntülenmiştir. Bir okla her cihaz için aktif güç yönü görüntülenir. Aktif gücün dahili hesabı gerilim ve
akımla, değerleri AçıkKutupGer. (Adres 1131) veya AçıkKutupAkım (Adres 1130) ’dan daha büyük ise,
yürütülür. Ok yönü vasıtasıyla veya onun rengiyle, aktif gücün hat içine akıp akmadığı veya akım trafosunun
bağlantısının yanlış olup olmadığı anlaşılır. Akım trafosunun doğru bağlantısı her hat ucunda kontrol edilebilir.
Birden çok uçta yön verilerine göre kontrol edilebilir. Bu yön denetimi doğru koruma yönünün kontrolüne hizmet
eder. 1107 no’lu P,Q işareti parametresine bağlı değildir.
Şekil 2-202
Üç cihaz için yön denetimi - Örnek
WEB-Monitör için parametreler, ön kullanım arabirimi ve arka servis arabirimi için de ayrı ayrı ayarlanabilir. PC
ve WEB-Monitör üzerinden iletişim kurulacaksa, bunun arayüzünün IP-adresi önemlidir.
Tarayıcı için geçerli bir 12-rakamlı IP-Adresi, ***.***.***.*** format şeklinde ayarlanmış olmalıdır. Bunun DIGSI
üzerinden doğru ayarlanmış olmasına dikkat edilmelidir.
424
Fonksiyonlar
2.24.2
Mesajların İşlenmesi
Bir sistem arıza sonrası, koruma rölesinin tepkisine ve ölçülen arıza büyüklüklerine ilişkin veriler -daha sonra
arızanın çözümlemesi için- saklanmalıdır. Bu sebeple, mesaj işleme üç şekilde yapılır:
Göstergeler ve İkili Çıkışlar (Çıkış Röleleri)
Önemli olaylar ve durumlar, röle ön panelindeki optik göstergelerle (LED’ler) görüntülenir. Ayrıca; cihaz, uzak
bildirim için çıkış rölelerine sahiptir. İhbarların ve göstergelerin çoğu, serbestçe yapılandırılabilir; yani yol
atamaları fabrika çıkışı varsayılan ayarlarından ayrı olacak şekilde değiştirilebilir. Yapılandırma prosedürü
ayrıntılı olarak SIPROTEC 4-Sistem Açıklamaları’nda açıklanmıştır.
Çıkış röleleri ve LED’ler kilitli veya kilitsiz modda çalışabilir (her biri ayrı olarak ayarlanabilir).
Kilitli/ röleler/LED’ler, yardımcı besleme kaybına karşı korunmuşlardır. Bunlar;
• cihazın ön yüzündeki LED reset tuşuna basılarak lokal olarak,
• bu maksatla yapılandırılmış bir ikili giriş üzerinden uzaktan,
• seri arayüzlerden biri kullanılarak veya
• yeni bir başlatmada otomatik olarak resetlenirler.
Durum mesajları saklanmamalıdır. Aynı zamanda durum normale gelinceye kadar resetlenemezler. Bunlar,
izleme fonksiyonlarından veya benzerlerinden mesajlara uygulanır.
Yeşil LED ("RUN") cihazın serviste, yani çalışır durumda olduğunu gösterir; resetlenemez. Sadece
mikroişlemcinin kendi kendini denetleme özelliği bir arıza tespit etmişse veya yardımcı besleme gerilimi
kesilmişse söner.
Yardımcı besleme gerilimi mevcut ve cihaz içerisinde bir arıza varsa, kırmızı LED ("ERROR") yanar ve işlemci
röleyi kilitler.
İşletim yazılımı DIGSI, cihazın çıkış rölelerini ve LED’lerini seçimli olarak ve ayrı ayrı denetleme imkanı sağlar
ve bu sayede cihazın sisteme olan bağlantıları da kontrol edilebilir. Diyalog kutusunda, örnek olarak, her bir
röleyi, onların atandığı fonksiyonları çalıştırmaksızın uyarabilir ve bu şekilde 7SA6 ile sistem arasındaki kablajı
kontrol edebilirsiniz.
Entegre Ekran (LCD) veya PC üzerindeki Bilgiler
Olaylar ve durumlar röle ön paneldeki göstergeden okunabilir. Ön PC arayüzü veya arka hizmet arayüzü
kullanılarak, örneğin bir kişisel bilgisayar bağlanabilir ve bu bilgiler bu kişisel bilgisayara aktarılabilir.
Normal durumda, yani bir sistem arızası mevcut değilken, göstergede seçilebilir işletme bilgileri (ölçülen
işletme değerleri) (varsayılan ekran) görüntülenir. Bir sistem arızası durumunda, varsayılan ekran yerine
arızaya ilişkin bilgiler (ani arıza bildirimleri) çıkar. Bu bilgilerin alındılanmasından sonra, gösterge yeniden
normal olağan gösterimine döner. Mesajların/sinyallerin alındılanması, ön paneldeki reset butonuna basılarak
yapılır (yukarıya bakın).
Şekil 2-203 ’de 4-satırlık göstergede önceden ayarlanan varsayılan ekran görülmektedir. Grafik göstergede
varsayılan ekran yapılandırılabilir. Daha fazla bilgi için, SIPROTEC 4 - Sistem Açıklamaları’na bakın.
Ok tuşları ile değişik olağan gösterimler seçilebilir. 640 no’lu parametre, normal durumda görüntülenecek
olağan gösterge sayfasının seçimi için kullanılır. İki olası varsayılan gösterge seçimi örneği, aşağıda verilmiştir.
425
Fonksiyonlar
Şekil 2-203
Varsayılan ekranda ölçülen işletme değerleri
Yukarıdaki varsayılan ekranın üçüncü satırında UL1-L2 ve IL2 akımının ölçülen değerleri gösterilmektedir.
Şekil 2-204
Varsayılan ekranda ölçülen işletme değerleri
Cihaz, buna ek olarak, işletme mesajları, anahtarlama istatistikleri vb. için birkaç olay arabelleğine sahiptir.
Bunlar, yedek bir pil ile yardımcı besleme arızalarına karşı korunmuşlardır. İstenildiğinde, ön klavye üzerinden
bu mesajlara erişilebilir veya seri hizmet veya PC arayüzü kullanılarak bu bilgiler bir kişisel bilgisayara
aktarılabilir. İşletme sırasında mesajlara erişim/mesajların okunması, SIPROTEC 4-Sistem Açıklamaları’nda
ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
Sistemde bir arıza sonrası, örneğin bir koruma elemanının başlatması veya bir açma sinyalinin başlatılması gibi
arızanın gelişimine ilişkin önemli bilgilere erişilebilir. Kısa-devre arızasının başlangıç zamanı, sistem saatinden
tam/doğru olarak sağlanır. Arızanın gelişimi/arızada çıkan bilgiler, arıza başlangıç anına göre -bağlı bir
zamanla- çıktılanır. Bu sayede; arızanın başlangıcından açma komutunun tetiklenmesine ve yine arızanın
başlangıcından açma komutunun resetlenmesine, yani arızanın temizlenmesine kadar geçen süreler
belirlenebilir. Zaman bilgilerinin çözünürlüğü 1 ms’dir.
Koruma verileri işleme programı DIGSI çalışan bir PC ile, bir ekran üzerinde görüntüleme rahatlığıyla bir menügüdümlü diyalogla olaylara erişmek ve bunları görüntülemek de mümkündür. Verilerin yazıcıdan dökümü
alınabilir veya daha sonraki arıza çözümlemeleri için bilgisayar ortamında saklanabilir.
Koruma cihazı, son sekiz sistem arızasına ait mesajları açma kayıtları arabelleğinde saklar. Dokuzuncu bir
arıza durumunda, en eski arıza verileri silinir (çevrimsel bellek).
Bir sistem arızası, herhangi bir koruma fonksiyonunun arızayı tespitinden/başlatma almasından itibaren başlar
ve en son koruma fonksiyonunun bırakmasına veya başarılı tekrar kapama sonrası toparlanma zamanının
veya başarısız tekrar kapama sonrası kilitleme zamanının dolmasıyla sona erer. Dolayısıyla; bir sistem arızası,
aynı arızaya ilişkin birkaç ayrı arıza olayını (başlatmadan başlatma bırakmasına kadar) kapsayabilir.
426
Fonksiyonlar
Bir Kontrol Merkezine İletilen Bilgiler
Eğer cihaz bir seri arayüze ile donatılmışsa, saklanmış bilgiler, ilave olarak bu arayüz üzerinden bir merkezi
kontrol ve depolama aygıtına iletilebilir. Farklı iletim kuralları/protokoller ile iletim mümkündür.
Bu bilgilerin doğru şekilde iletilip iletilmediği DIGSI ile test edilebilir.
Ayrıca; kontrol merkezine iletilen bilgiler işletme veya testler sırasında denetlenebilir. IEC 60870-5-103
protokolü, merkezi kontrol sistemine iletilen bütün mesajlara, cihaz mahallinde test ediliyorken "Test Etkinl."
(Testi Etkinleştir) mesajı eklenmesine imkan verir. Bu tanılama, iletilen mesajların gerçek güç sistemi arızası
veya olayı sonucu değil, sadece test sonucu çıkan mesajlar olduğunu belirtir. Diğer bir seçenek olarak; sistem
arayüzüne mesajların iletimi, test sırasında tamamen kilitlenir ("Veri İletimini Bloklama").
Test modu sırasında, sistem arayüzündeki bilgileri denetlemek için bir CFC mantığına gerek duyulur ("Testi
Etkinleştir" ve "Veri İletimini Bloklama"). Varsayılan ayarlar, bu mantığı kapsamaktadır (Ek’e bakın).
Test modunun ve veri iletimini kilitlemenin nasıl etkinleştirileceği ve etkisiz kılınacağı, SIPROTEC 4 Sistem
Açıklamaları’nda açıklanmıştır.
Mesajların Sınıflandırılması
Mesajlar, aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir:
• İşletim bildirimleri; Cihazın çalışması sırasında çıkan mesajlar. Bunlar, cihaz fonksiyonlarının durumu, ölçüm
verileri, sistem verileri ve benzeri bilgileri kapsar.
• Arıza durum bildirimleri; Arıza mesajları, cihaz tarafından işlenmiş son sekiz şebeke arızasına ilişkin
mesajlardır.
•
Duyarlı Toprak Arıza Kayıtları bildirimleri, cihaz duyarlı toprak arızası tespiti fonksiyonu ile donatılmışsa.
•
İstatistik Mesajları; Bunlar, cihaz tarafından başlatılan açma komutları için bir sayacı, belki tekrar kapama
komutları için sayaçları ve ayrıca kesilen akımların değerlerini ve toplam arıza akımlarını kapsar.
Maksimum fonksiyonel kapsamıyla birlikte cihaz tarafından üretilen bütün mesajların ve çıkış fonksiyonlarının
tam listesi, Ek’te verilmiştir. Bütün fonksiyonlar, bir fonksiyon numarasına (No.) sahiptir. Ayrıca her mesajın
nereye gönderileceği bu listede gösterilmiştir. Eğer herhangi bir fonksiyon cihazın özel sürümünde mevcut
değilse veya biçimlendirme sırasında etkisiz olarak ayarlanmışsa, doğal olarak bu fonksiyona ilişkin mesajlar
çıkmayacaktır.
İşletme Bildirimleri
İşletim bildirimleri, cihazın, işletme sırasında ve işletme koşullarına ilişkin ürettiği bilgileri içerir.
Cihazda, kronolojik sırayla 200’e kadar işletme mesajı depolanır. Yeni üretilen mesajlar listenin sonuna eklenir.
Eğer bellek kapasitesi aşılmışsa, yeni mesaj en eski mesaj üzerine yazılır.
İşletme bildirimleri, kendiliğinden çıkar ve istenildiği zaman cihaz üzerinden veya bir kişisel bilgisayardan
okunabilir. Güç sistemindeki arızalar, "Şebeke Arızası" olarak ve mevcut arıza numarası ile gösterilir. Arıza
mesajları, güç sistemi arızasının seyrine ilişkin ayrıntılı bilgileri içerir.
427
Fonksiyonlar
Arıza Bildirimleri
Bir sistem arızası sonrası, bir koruma elemanının başlatması veya bir açma sinyalinin tetiklenmesi gibi arızanın
gelişimiyle ilgili önemli bilgilere erişilebilir. Kısa-devre arızasının başlangıç zamanı, sistem saatinden tam/doğru
olarak sağlanır. Arızanın gelişimi/arızada çıkan bilgiler, arıza başlangıç anına göre -bağlı bir zamanla- çıktılanır.
Bu sayede; arızanın başlangıcından açma komutunun tetiklenmesine ve yine arızanın başlangıcından açma
komutunun resetlenmesine, yani arızanın temizlenmesine kadar geçen süreler belirlenebilir. Zaman bilgilerinin
çözünürlüğü 1 ms’dir.
Bir sistem arızası, herhangi bir koruma fonksiyonunun arızayı tespitinden/başlatma almasından itibaren başlar
ve en son koruma fonksiyonunun bırakması ile sona erir. Arızalar birkaç koruma fonksiyonunun başlatma
almasına sebep olduğunda, arıza, ilk koruma fonksiyonunun başlatmasından son koruma fonksiyonunun
bırakmasına kadar meydana gelen olayların tamamını kapsar.
Ani İhbarlar
Bir arıza sonrası, operatörün herhangi bir işlem yapmasına gerek olmaksızın, aşağıdaki Şekil 2-205’de
gösterilen sırayla genel cihaz başlatmasından itibaren en önemli arıza verileri otomatik olarak cihaz
göstergesinde görüntülenir.
Şekil 2-205
Göstergede kendiliğinden çıkan mesajların gösterimi - Örnek
Arıza Yeri Seçenekleri
Cihaz üzerinde ve DIGSI çalışan bir PC’de gösterimden başka, özellikle arızanın mesafesi için ek gösterim
seçenekleri mevcuttur. Bunlar, cihazın sürümüne, biçimlendirmeye ve atamaya bağlıdır:
• Eğer cihaz arıza yeri için BCD çıkışına sahipse, iletilen rakamlar şu anlamlara gelir:
0’dan 195’e kadar: hat uzunluğunun yüzdesi olarak hesaplanan arıza mesafesi (% 100’den daha büyükse,
ileri yönde korunana bölgenin dışındaki arızayı gösterdiği için, özellikle arabeslemeler yüzünden ölçüm
hatalı olabilir;
197: negatif arıza yeri (geri yönde arıza);
199: Taşma.
• Eğer cihaz en az bir analog çıkışa sahipse, arızanın mesafesi bu çıkış üzerinden uygun bir gösterge
paneline aktarılabilir ve bir arıza sonrası arızanın mesafesi bu panelden derhal okunabilir.
Erişilebilen Mesajlar
Son sekiz şebeke arızasına ilişkin mesajlara erişilebilir. Toplam 600 ihbar kaydedilebilir. Arabellek kapasitesi
dolduğunda en yeni veri en eski veri üzerine yazılır.
Toprak arızası mesajları
Duyarlı toprak arızası tespiti ile donatılan cihazlar için, özel toprak arıza kayıtları mevcuttur. Son sekiz arızaya
ilişkin toplam 200 toprak arıza mesajı kaydedilebilir.
428
Fonksiyonlar
Ani bildirimler
Ani bildirimler, yeni çıkan ihbarlara ilişkin bilgileri kapsar. Her yeni gelen mesaj, kullanıcının güncelleştirme için
beklemesine veya başlatma vermesine gerek olmadan derhal görüntülenir. Bu, işletme sırasında ve test ve
devreye alma çalışmalarında yararlı bir yardım olabilir.
Ani bildirimler, DIGSI üzerinden okunabilir. Daha fazla bilgi için, SIPROTEC 4 Sistem Açıklamaları’na bakın.
Genel Sorgulama
DIGSI üzerinden erişilebilen genel sorgulama, SIPROTEC 4 cihazının mevcut durumunun okunmasına imkan
verir. Genel sorgulama için gerekli ihbarların tümü, cihazın gerçek değerleriyle birlikte görüntülenir.
2.24.3
İstatistikler
İstatistikler 7SA6 tarafından başlatılan açmaların sayısı, koruma fonksiyonları tarafından başlatılan açmaların
sebep olduğu kesilen akımların toplamları, otomatik tekrar kapama tarafından başlatılan kapama komutlarının
sayısını kapsar.
Sayaçlar ve Bellekler
İstatistik sayaç değerleri ve bellekler, cihaz tarafından saklanır. Bu bilgiler, yardımcı besleme arızasına karşı
korunmuşlardır. Ancak, sayaçlar sıfırlanabilir veya ayar aralığı içerisinde herhangi bir değere resetlenebilir.
Anahtarlama istatistikleri, cihaz göstergesinden veya operatör veya hizmet arayüzüne bağlı DIGSI çalışan bir
PC ekranında görülebilir.
İstatistik sayaçlarını veya saklanan değerleri okumak için şifre girişi gerekli değildir; ancak, bunları değiştirmek
veya silmek için şifre girişi aranır. Daha fazla bilgi için, SIPROTEC 4 Sistem Açıklamaları’na bakın.
Açma Sayısı
7SA6 tarafından başlatılan açmaların sayısı sayılır. Eğer cihaz 1-faz açma yapabiliyorsa, her bir kesici kutbu
için ayrı bir sayaç bulunur.
Otomatik Tekrar Kapama Komutlarının Sayısı
Eğer cihaz dahili bir otomatik tekrar kapama cihazı ile donatılmışsa, otomatik tekrar kapama komutları, 1-faz
ve 3-faz açma sonrası tekrar kapamalar için ayrı ayrı ve yine birinci ve birinci çevrim dışındaki tekrar kapama
çevrimleri için ayrı ayrı sayılır.
Kesilen Akımlar
Her açma komutunu takiben, cihaz, her bir kutbun kestiği faz akımlarını kaydeder. Bu bilgi, açma kayıtlarında
görülür ve ayrıca bir yazmaç da biriktirilir. Bundan başka, kesilen maksimum akım da saklanır. Ölçülen değerler,
primer değerler olarak gösterilir.
İletim İstatistikleri
7SA6’da, koruma iletişimleri de istatistiklerinde kaydedilir. Arayüzler üzerinden cihazlar arasındaki iletim
süreleri (iletme ve alma) sürekli ölçülür. Değerler, istatistik dosyasında saklı tutulur. İletim ortamının
kullanılabilirliği de belirtilir. Kullanılabilirlik, % / dk ve % / saat olarak gösterilir. Bu, iletim kalitesinin
değerlendirilmesini sağlar.
429
Fonksiyonlar
Okuma/Ayarlama/Resetleme
SIPROTEC 4 Sistem Açıklamaları’nda, istatistik amaçlı sayaçların cihaz göstergesinden veya DIGSI üzerinden
nasıl okunacağı açıklanmıştır. Bu istatistik sayaçlarının ayarlanması veya resetlenmesi, BİLDİRİMLER ->
İSTATİSTİK menüsü altında, sayaçların mevcut değerlerinin üzerine yazılarak yapılır.
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
1000
AÇMA # =
WM
Kesici AÇMA komutu sayisi
1001
Açma Sayisi L1=
WM
Kesici AÇMA komutu sayisi L1
1002
Açma Sayisi L2=
WM
1003
Açma Sayisi L3=
WM
1027
S IL1
=
WM
Kesilen akim toplami L1
1028
S IL2
=
WM
1029
S IL3
=
WM
1030
Maks IL1 =
WM
Maks. ariza akimi Faz L1
1031
Maks IL2 =
WM
1032
Maks IL3 =
WM
2895
OTK #Kap.1./1f=
WM
1. OTK çevrimi 1 faz KAPAMA kom. sayisi
2896
OTK #Kap.1./3f=
WM
1. OTK çevrimi 3 faz KAPAMA kom. sayisi
2897
OTK #Kap.2./1f=
WM
>Diger OTK çevrimi 1 faz KA. kom. sayisi
2898
OTK #Kap.2./3f=
WM
>Diger OTK çevrimi 3 faz KA. kom. sayisi
7751
KA1 IltG
MW
KA1: Iletim gecikmesi
7753
KA1A/m
MW
KA1: Dakika basina kullanilirlik
7754
KA1A/h
MW
KA1: Saat basina kullanilirlik
430
Fonksiyonlar
2.24.4
Ölçme
Bir dizi ölçülen değer ve bunlardan türetilen değerler, cihaz göstergesine çağrılmak üzere veya veri aktarımı
için sürekli hazır durumdadır.
Primer ve yüzde değerlerin doğru gösterimi için önkoşul, ölçü trafolarının ve korunan teçhizatın anma
değerlerinin tam ve doğru olarak cihaza girilmiş olmasıdır.
Ölçülen Değerlerin Gösterimi
Cihazın sipariş koduna, akım ve gerilim bağlantılarının tipine ve koruma fonksiyonlarının biçimlendirilmesine
bağlı olarak, Tablo 2-24’de listelenen ölçülen işletme değerlerinin sadece bazısı mevcuttur. IEE, IY ve IP
akımlarından sadece biri I4 ölçülen akım girişine uygulanabilir. Faz-toprak gerilimler, ancak faz-toprak gerilim
girişleri bağlı ise ölçülebilir. Rezidüel gerilim 3U0 açık üçgen gerilimin √3 katıdır – eğer Uen gerilimi bağlı ise.
Eğer açık-üçgen gerilim bağlı değilse, rezidüel gerilim faz-toprak gerilimlerden 3U0 = |UL1 + UL2 + UL3| olarak
hesaplanır. Üç faz gerilim girişlerine faz-toprak gerilimler bağlanmalıdır.
Sıfır bileşen gerilim U0, delta-merkezi ile toprak arasındaki gerilimi gösterir.
Termal aşırı yük koruma için, hesaplanan aşırı sıcaklığın açma aşırı sıcaklığına oranı gösterilir. Termal ölçme
değerleri, eğer aşırı yük koruma Etkin olarak konfigüre edildiyse görünür.
Eğer topraksız sistemlerde kullanılmak üzere cihaz bir duyarlı arıza tespiti fonksiyonu ile donatılmışsa, toprak
akımının aktif ve reaktif bileşenleri de gösterilir.
Eğer cihaz bir senkronizasyon ve gerilim denetimi fonksiyonuna sahipse ve cihazın fonksiyonlarının
biçimlendirilmesi sırasında (Adres 135) , Etkin olarak ayarlanarak bu fonksiyon etkinleştirilmiş ve U4 GT
parametresi de (Adres 210) buna göre Usenk2 trafo olarak ayarlanmış ise, senkronizasyon karakteristik
değerleri (gerilimler, frekanslar, farklar) okunabilir.
Fabrika çıkışı, güç ve işletme değerleri, hat yönünde güç akışı pozitif olacak şekilde ayarlanmıştır. Hat yönünde
aktif bileşenler ve yine hat yönünde endüktif reaktif bileşen pozitiftir. Aynısı güç faktörü cosφ için de geçerlidir.
Bazen hattan çekilen gücün (örneğin müşteri tarafından göründüğü şekilde) pozitif olarak tanımlanması
istenebilir. 1107 no’lu P,Q işareti parametre adresi kullanılarak bu bileşenlerin işaretleri terslenebilir.
Ölçülen işletme değerlerinin hesaplanması, ayrıca mevcut bir sistem arızası sırasında, yaklaşık 0,5 s aralıklarla
yürütülür.
431
Fonksiyonlar
Tablo 2-24
Lokal cihazın ölçülen işletme değerleri
primer
sekonder
%’si olarak
IL1, IL2, IL3
Faz akımları
A
A
Anma işletme akımı 1)
IEE
Duyarlı toprak akımı
A
mA
Anma işletme akımı 3)1)
3I0 - hesaplanan
Toprak akımı
A
A
3I0 - ölçülen
Toprak akımı
A
A
I1, I2
Akımların pozitif ve negatif bileşenleri
A
A
IY, IP
Trafo yıldız-noktası veya paralel hattın
toprak akımı
A
A
UL1-E, UL2-E, UL3-E
Faz-toprak gerilimler
kV
V
Anma işletme gerilimi / √3 2)
UL1-L2, UL2-L3, UL3-L1 Faz-faz gerilimler
kV
V
Anma işletme gerilimi 2)
3U0
Rezidüel gerilim
kV
V
U0
Sıfır bileşen gerilim
kV
V
U1, U2
Gerilimlerin pozitif ve negatif bileşenleri kV
V
UX, Uen
U4 ölçülen giriş gerilimi
-
V
-
Usy2
U4 ölçülen giriş gerilimi
kV
V
Anma işletme gerilimi veya
Anma işletme gerilimi / √32)4)5)
U1kompundlanmış
Karşı uç gerilimlerinin bileşen gerilimi
(eğer gerilim korumada kompundlama
etkinse)
kV
V
RL1-E, RL2-E,
RL3-E, RL1-L2,
RL1-L2, RL3-L1
Bütün döngülerin işletme dirençleri
O
O
-
XL1-E, XL2-E,
XL3-E,XL1-L2,
XL2-L3, XL3-L1
Bütün döngülerin işletme reaktansları
O
O
-
S, P, Q
Görünen, aktif ve reaktif güç
MVA,
MW,
MVAR
-
√3 · UN·IN işletme anma
büyüklükleri 1)2)
f
Frekans
Hz
Hz
Anma Frekansı
(mutlak)
cos φ
Güç faktörü
(mutlak)
-
ΘL1/ΘAÇMA,
ΘL2/ΘAÇMA,
ΘL3/ΘAÇMA
Her fazın termal değeri, açma değerinin katı olarak
-
Açma aşırı sıcaklık
Θ/ΘAÇMA
Termal sonuç değer, açma değerinin
katı olarak
-
-
Açma aşırı sıcaklık
Usenk1, Usenk2, Udif
Gerilim ölçme değerleri
(senkron denetimi için)
kV
-
-
fsenk1, fsenk2, fdif
Frekans ölçme değerleri
Hz
-
-
φdif
Ölçme konumları Usenk1 ve Usenk2
arasındaki faz açısı farkı değeri
°
-
-
IEEa, IEEr
Toprak arıza akımının Aktif- ve Reaktif
bileşeni
A
mA
-
1)
2)
3)
4)
5)
1104 no’lu adrese göre
1103 no’lu adrese göre
221 no’lu adresteki I4/If AT çarpanı dikkate alınarak
212 no’lu Usenk2 bağlantı adresine göre
215 no’lu adresteki USe1/USe2 oranı çarpanı dikkate alınarak
432
Fonksiyonlar
Uzaktan Ölçülen Değerler
Haberleşme esnasında, korunan teçhizatın karşı uçlarına ait veriler de okunabilir. Her bir cihaz için, lokal
ölçülen ve karşı uç iletilen akım ve gerilim büyüklükleri ve bu büyüklükler arasındaki faz farkları görüntülenebilir.
Bu, özellikle her iki hat uçlarındaki doğru ve tutarlı faz bağlantılarının ve polaritelerin kontrol edilmesi için
yararlıdır. Ayrıca, diğer cihazların cihaz adresleri de iletilir. Böylece, bütün uçlara ait önemli tüm verilere
ulaşılabilir. Bütün olası veriler, Tablo 2-25’te listelenmiştir.
Tablo 2-25
Karşı uçtan iletilen ve lokal değerlerle karşılaştırılan ölçülen işletme değerleri
Veriler
Primer Değer
Cihaz Adresi
Karşı uçtaki cihazın adresi
(pozitif tam
sayı)
IL1, IL2, IL3 uzak
Karşı uçtan faz akımları
A
IL1, IL2, IL3 lokal
Lokal cihazın ölçülen faz akımları
A
ϕ(IL1), φ(IL2), φ(IL3) uzak
Uzak cihazın faz akımları arasındaki açı farkı, lokal gerilim UL1-E ’ye
bağlı olarak
°
ϕ(IL1), φ(IL2), φ(IL3) lokal
Lokal cihazın faz akımları arasındaki açı farkı, lokal gerilim UL1-E ’ye
bağlı olarak
°
UL1, UL2, UL3 uzak
Karşı uç gerilimleri
kV
UL1, UL2, UL3 lokal
Lokal uç gerilimleri
kV
ϕ(UL1), φ(UL2) φ(UL3)
uzak
Uzak cihazın faz gerilimleri arasındaki açı farkı, lokal gerilim UL1-E ’ye
bağlı olarak
°
ϕ(UL1), φ(UL2) φ(UL3) lokal
Lokal cihazın faz gerilimleri arasındaki açı farkı, lokal gerilim UL1-E ’ye
bağlı olarak
°
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
601
IL1 =
MW
I L1
602
IL2 =
MW
I L2
603
IL3 =
MW
I L3
610
3I0 =
MW
3I0 (sifir bilesen)
611
3I0has.=
MW
3I0has (Hassas sifir bilesen)
612
IY =
MW
IY (trafonun yildiz noktasi)
613
3I0par=
MW
3I0par (paralel hattin nötrü)
619
I1
=
MW
I1 (pozitif bilesen)
620
I2
=
MW
I2 (negatif bilesen)
621
UL1E=
MW
U L1-E
622
UL2E=
MW
U L2-E
623
UL3E=
MW
U L3-E
624
UL12=
MW
U L12
625
UL23=
MW
U L23
626
UL31=
MW
U L31
627
Uen =
MW
Uen
631
3U0 =
MW
3U0 (sifir bilesen)
632
Usenk2 =
MW
Ölçülen deger Usenkron2
633
Ux
MW
Ux (ayri GT)
=
634
U1
=
MW
U1 (pozitif bilesen)
635
U2
=
MW
U2 (negatif bilesen)
433
Fonksiyonlar
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
636
Udiff =
MW
Ölçülen deger U-dif (Usenk1- Usenk2)
637
Usenk1=
MW
Ölçülen deger Usenk1
638
Usenk2=
MW
Ölçülen deger Usenk2
641
P =
MW
P (aktif güç)
642
Q =
MW
Q (reaktif güç)
643
PF =
MW
Güç Faktörü
644
Frekans=
MW
Frekans
645
S =
MW
S (görünür güç)
646
F-bara=
MW
Frekans (bara)
647
F-dif=
MW
Frekans (hat-bara farki)
648
φ-dif=
MW
Açi (hat-bara farki)
649
F-senk1=
MW
Frekans fsenk1
679
U1co=
MW
U1co (pozitif bilesen, Birlestirmeli)
684
U0 =
MW
U0 (sifir bilesen)
701
IEEa
MW
Izole sistemlerde Rezistif Toprak akimi
702
IEEr
MW
Izole sistemlerde Reaktif Toprak akimi
801
Θ/Θaçma =
MW
Uyari ve açma için sicaklik artisi
802
Θ/ΘaçmaL1=
MW
L1 fazi sicaklik artisi
803
Θ/ΘaçmaL2=
MW
804
Θ/ΘaçmaL3=
MW
966
R L1E=
MW
R L1E
967
R L2E=
MW
R L2E
970
R L3E=
MW
R L3E
971
R L12=
MW
R L12
972
R L23=
MW
R L23
973
R L31=
MW
R L31
974
X L1E=
MW
X L1E
975
X L2E=
MW
X L2E
976
X L3E=
MW
X L3E
977
X L12=
MW
X L12
978
X L23=
MW
X L23
979
X L31=
MW
X L31
434
Fonksiyonlar
2.24.5
Osilografik Arızası Kayıtları
2.24.5.1 Açıklama
7SA6 mesafe koruma, bir arıza kaydedici fonksiyonu ile donatılmıştır. Aşağıdaki ölçülen büyüklüklerin anlık
değerleri
iL1, iL2, iL3, iE veya iEE, ip, iy ve uL1, uL2, uL3, uen veya usenk veya ux veya 3.u0
(Gerilimler bağlantıya göre 1 ms (50 Hz için) aralıklarla örneklenir ve kayan bir bellekte saklanır (1 çevrimde
20 örnek). Bir arıza süresince, bu veriler, ayarlanabilir süre kadar kaydedilir. Bu süre, en fazla 5 s’dir. 15 s
içerisinde toplam 8 arıza kaydı depolanabilir. Her yeni arızada bellek güncelleştirilir. Dolayısıyla bellek
dolduğunda, yeni bir kayıt için önce eski kayıtların elle silinmesi gerekmez. Osilografik veri kaydı, bir koruma
fonksiyonunun başlatması ile, ikili giriş üzerinden veya seri arayüz üzerinden tetiklenebilir.
Bir kişisel bilgisayar kullanılarak seri arayüzler üzerinden verilere erişilebilir ve bu veriler, koruma verileri işleme
programı DIGSI ve grafik çözümleme programı SIGRA 4 kullanılarak işlenebilir. Sonuncusu, arıza sırasında
kaydedilen verilerin grafik gösterimini sağlar ve ölçülen değerlerden empedans ve efektif değerler gibi ek
büyüklükleri hesaplar. Akımlar ve gerilimler primer ve sekonder büyüklükler olarak gösterilebilir. Ayrıca, örneğin
"Başlatma", "Açma", gibi özel olayların ikili izleri de arıza kayıt resminde gösterilir.
Eğer cihaz bir sistem arayüzü ile donatılmışsa, arıza verileri bu arayüz üzerinden bir merkezi cihaza
aktarılabilir. Veriler, merkezi cihazda uygun programlarla değerlendirilir. Akımlar ve gerilimler anma değerlerine
ölçeklenir ve grafik gösterime hazır hale getirilir. Ayrıca, örneğin "Başlatma", "Açma", gibi özel olayların ikili
izleri de arıza kayıt resminde gösterilir.
Bir merkezi cihaza bilgilerin aktarılması durumunda, veri iletimi istemi otomatik olarak yürütülür ve veri iletiminin
her bir başlatma sonrası veya sadece bir açma sonrası olması seçilebilir.
Genel
Osilografik kayıtlara ait diğer ayarlar Osilografik Arıza Kayıtları ’nda Parametreler menüsü altında,
bulunmaktadır. Bir osilografik kayıdı tetikleme ve kayıdı saklama ölçütü arasında (402 no’lu DALGAFORMU
TET. ) bir ayrım yapar. Bu ayar, ancak DIGSI’nin İlave Ayarlar menüsünden değiştirilebilir. Normalde,
tetikleme, bir koruma elemanının başlatmasıdır; yani 0 zamanı, ilk koruma fonksiyonu başlatması olarak
tanımlanır. Bunun için (Baş.ile kayıt) ayarı seçilir. Diğer bir deyişle, bu ayar ile, tetikleme ve saklama için
ölçüt aynıdır - bir koruma elemanının başlatması. Başka bir seçenek (AÇMA ile kayıt) cihaz tarafından
verilen açma komutudur. Bu ayar, hem tetikleme hem de saklama için ölçüttür. Sonuncu -ve en çok kullanılanseçenek AÇMA ile Baş.’ dır. Bu ayar altında, tetikleme, bir koruma elemanının (başlatma alan ilk eleman)
başlatmasıdır, ancak kayıtın saklanması, sadece cihaz bir açma vermişse olur. Seçim, esas olarak arızanın
beklenen süresine, en önemli husus olan arızanın toplam süresine (yani başlatma ve temizlemeye) ve
beklenen osilografik kayıt başlatma sıklığına bağlıdır.
Bir osilografik kaydın tetiklenmesi herhangi bir koruma fonksiyonun başlatmasıyla başlar ve bir koruma
fonksiyonun son başlatma bırakmasıyla biter. Genellikle; bu, aynı zamanda bir arıza kaydının da kaplamıdır
(Adres 403 DAL.FO.VERİLERİ = Arıza olayı). Eğer başlangıçtan itibaren, tekrar kapama çevrimleri dahil
- bir arıza seyrinin tüm safhaları saklanırsa, arızanın tüm geçmişini çözümlemek için ayrıntılı veriler sağlanır
(Adres 403 DAL.FO.VERİLERİ = Güç SISTEMİ Ar.). Bu seçenek, arızanın tüm geçmişini çözümlemek için
ayrıntılı veriler sağlar, ancak aynı zamanda ölü zaman süresince kayıt için oldukça büyük bellek kapasitesinin
kullanılmasını gerektirir. Bu ayar ancak DIGSI’nin İlave Ayarlar menüsünden değiştirilebilir.
435
Fonksiyonlar
Bir osilografik kayıt, tetikleme zamanı/referans anı öncesi kaydedilen verileri ve kayıt ölçütünün bırakması
sonrası verileri de kapsar. Tetikleme-öncesi (arıza öncesi) ve bırakma-sonrası (arıza sonrası) zaman
uzunlukları ayarlanabilir. Bunlar, sırasıyla TET.ÖNCESİ SÜRE (Adres 411) ve OL.SONR.KAY.SÜ. (Adres
412) ’dir. Bir kayıtın maksimum süresi, MAKS. UZUNLUK olarak 410 no’lu adreste girilir.
Osilografik kayıt, bir ikili giriş üzerinden, cihazın ön klavyesinden veya işletim veya hizmet arayüzü üzerinden
bir PC ile tetiklenebilir. Tetikleme dinamik olur. Bu özel tetiklemeler için bir kaydının uzunluğu, 415 no’lu G
üz.KAY. ZM. adresinde ayarlanır (ancak üst sınır MAKS. UZUNLUK, 410 no’lu adreste). Ön-tetikleme ve
bırakma-sonrası zaman ayarları daha ilave edilir. Eğer ikili giriş için süre ∞ olarak ayarlanmışsa, o zaman kayıt
uzunluğu ikili girişin enerjilendiği süre (statik) uzunluğunda ancak en uzun MAKS. UZUNLUK (Adres 410) kadar
sürer.
2.24.5.3 Ayarlar
Adr.
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
402A
DALGAFORMU TET.
Bas.ile kayit
AÇMA ile kayit
AÇMA ile Bas.
Bas.ile kayit
Dalga Formu Yakalama
403A
DAL.FO.VERILERI
Ariza olayi
Güç SISTEMI Ar.
Ariza olayi
Dalga Formu Veri Kapsami
410
MAKS. UZUNLUK
0.30 .. 5.00 sn
2.00 sn
Maksimum Dalga Formu Kayit
Uzunlugu
411
TET.ÖNCESI SÜRE
0.05 .. 0.50 sn
0.25 sn
Tetikleme Öncesi Dalga Formu
Kayit Sü.
412
OL.SONR.KAY.SÜ.
0.05 .. 0.50 sn
0.10 sn
Olay Sonrasi Dalga Formu Kayit
Süresi
415
G üz.KAY. ZM.
0.10 .. 5.00 sn; ∞
0.50 sn
Giris ile Kayit Süresi
No
-
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
ArKay.Bas.
IE
Ariza Kaydi Baslatma
4
>DalgaYak.Tet.
EM
>Dalga Formu Yakalama tetikleme
30053
Ar.Kay. sürüyor
AM
Ariza kaydi sürmekte
436
Fonksiyonlar
2.24.6
Demant Ölçme Ayarları
Uzun-süreli ortalama değerler, 7SA6 tarafından hesaplanır ve en son güncelleştirildiği tarih ve zaman ile birlikte
okunabilir.
2.24.6.1 Uzun-Süreli Ortalama Değerler
Üç faz akımların ILx, üç faz akımlar için pozitif bileşenlerin I1 aktif gücün P, reaktif gücün Q ve görünen gücün
S uzun süreli ortalama değerleri ayarlanan bir zaman periyodu içinde hesaplanır ve primer değerler olarak
görüntülenir.
Yukarıda bahsedilen uzun-süreli ortalama değerlerin ortalama alma zaman penceresi uzunluğu ve bu süre
içerisinde güncelleştirme sıklığı ayarlanabilir. İlgili minimum ve maksimum değerler, ikili girişler üzerinden veya
DIGSI işletim programında dahili kontrol paneli kullanılarak sıfırlanabilir.
Ortalamalar
Ölçülen değer ortalamasını alma için zaman aralığı, 2801 no’lu DMD Aralığı adresinde ayarlanır. İlk rakam,
dakika olarak ortalama alma süresinin zaman penceresini belirtir. İkinci rakam ise, bu zaman penceresinde
yapılacak güncelleştirme sıklığını verir. 15 dak., 3 defa ayarı, süresi 15 dakikaya erişen tüm ölçülen
değerler için zaman ortalamasının yapılacağını ve sonuçların 15 dakikalık pencere içerisinde üç defa, yani her
15/3 = 5 dakikada bir güncelleştirileceğini gösterir.
2802 no’lu DMD Senk.Süresi adresinde, 2801 no’lu adreste, ortalama almanın başlatılacağı zaman noktası
tam saat mi (tam saat) veya bir başka zaman noktası mı (çeyrek geçe, buçuk veya çeyrek kala) olarak
ayarlanacağı belirlenir.
Eğer ortalama alma ayarları değiştirilirse, o zaman arabellekte depolanan ölçülen değerler silinir ve ortalama
hesapları için yeni sonuçlar, ancak ayarlanan zaman periyodu geçtikten sonra mevcuttur.
437
Fonksiyonlar
2.24.6.3 Ayarlar
Adr.
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
2801
DMD Araligi
15 dak., 1 defa
15 dak., 3 defa
15 dak.,15 defa
30 dak., 1 defa
60 dak., 1 defa
60 dak., 1 defa
Demant Hesaplama Araliklari
2802
DMD Senk.Süresi
Saat basi
SaBas.15dk.sonr
SaBas.30dk.sonr
SaBas.45dk.sonr
Saat basi
Demant Senkronlama Zamani
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
833
I1dmd =
MW
I1 (pozitif bilesen) Demant
834
Pdmd =
MW
Aktif Güç Demant
835
Qdmd =
MW
Reaktif Güç Demant
836
Sdmd =
MW
Görünür Güç Demant
963
IL1dmd=
MW
I L1 demant
964
IL2dmd=
MW
I L2 demant
965
IL3dmd=
MW
I L3 demant
1052
Pdmd Ileri=
MW
Aktif Güç Demant Ileri
1053
Pdmd Geri =
MW
Aktif Güç Demant Geri
1054
Qdmd Ileri=
MW
Reaktif Güç Demant Ileri
1055
Qdmd Geri =
MW
Reaktif Güç Demant Geri
438
Fonksiyonlar
2.24.7
Min/Maks Ölçme Ayarları
Minimum ve maksimum değerler, 7SA6 tarafından hesaplanır ve en son güncelleştirildiği tarih ve zaman ile
birlikte okunabilir.
2.24.7.1 Sıfırlama
Minimum ve maksimum değerler, ikili girişler üzerinden veya DIGSI işletim programında dahili kontrol
panelinden sıfırlanabilir. İlave olarak; sıfırlama, önceden belirlenmiş bir zaman noktasından başlayarak,
çevrimsel olarak yapılabilir.
Minimum ve maksimum değerler, önceden tanımlanmış bir zaman noktasında otomatik olarak sıfırlanabilir. Bu
özelliği seçmek için, 2811 no’lu MinMaks çevrRST adresi EVET (olağan ayar) olarak ayarlanmalıdır.
Sıfırlamanın olacağı zaman noktası (sıfırlamanın olacağı günün dakikası), 2812 no’lu MinMa RST Zml.
adresinde ayarlanır. Günler mertebelerinde resetleme çevrimi, 2813 no’lu MinMaksRST.ÇEVR adresinde
girilir. Ayarlama işleminin yapılmasından itibaren çevrimsel sürecin başlayacağı tarih (günler mertebelerinde),
2814 no’lu MinMaksRST.BAS. adresinde girilir.
439
Fonksiyonlar
2.24.7.3 Ayarlar
Adr.
Parametre
Ayar Seçenekleri
Varsayılan Ayar
Açıklamalar
2811
MinMaks çevrRST
HAYIR
EVET
EVET
Otomatik Çevrimsel Reset
Fonksiyonu
2812
MinMa RST Zml.
0 .. 1439 dak
0 dak
MinMaks Reset Zamanlayicisi
2813
MinMaksRST.ÇEVR
1 .. 365 Gün
7 Gün
MinMaks Reset Çevrimi Süresi
2814
MinMaksRST.BAS.
1 .. 365 Gün
1 Gün
MinMaks Reset Çevrimini
Baslatma
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
-
Rst. Mi/Ma
IE_W
Minimum ve Maksimum Sayici Resetleme
395
>I MinMaksReset
EM
>I MIN/MAKS Arabellek Reset
396
>I1MinMaksReset
EM
>I1 MIN/MAKS Arabellek Reset
397
>U MinMaksReset
EM
>U MIN/MAKS Arabellek Reset
398
>Uff Mi/MaReset
EM
>Ufaz-faz MIN/MAKS Arabellek Reset
399
>U1MinMaksReset
EM
>U1 MIN/MAKS Arabellek Reset
400
>P MinMaksReset
EM
>P MIN/MAKS Arabellek Reset
401
>S MinMaksReset
EM
>S MIN/MAKS Arabellek Reset
402
>Q MinMaksReset
EM
>Q MIN/MAKS Arabellek Reset
403
>IdmdMi/MaReset
EM
>Idmt MIN/MAKS Arabellek Reset
404
>PdmdMi/MaReset
EM
>Pdmt MIN/MAKS Arabellek Reset
405
>QdmdMi/MaReset
EM
>Qdmt MIN/MAKS Arabellek Reset
406
>SdmdMi/MaReset
EM
>Sdmt MIN/MAKS Arabellek Reset
407
>FrekMi/MaReset
EM
>Frekans MIN/MAKS Arabellek Reset
408
>PF Mi/Ma Reset
EM
>Güç Faktörü MIN/MAKS Arabellek Reset
837
L1dmdMin
MWZ
I L1 Demant Minimum
838
L1dmdMak
MWZ
I L1 Demant Maksimum
839
L2dmdMin
MWZ
I L2 Demant Minimum
840
L2dmdMak
MWZ
841
L3dmdMin
MWZ
I L3 Demant Minimum
842
L3dmdMax
MWZ
843
I1dmdMin
MWZ
I1 (pozitif bilesen) Demant Minimum
844
I1dmdMax
MWZ
I1 (pozitif bilesen) Demant Maksimum
845
PdMin=
MWZ
Aktif Güç Demant Minimum
846
PdMax=
MWZ
Aktif Güç Demant Maksimum
847
QdMin=
MWZ
Reaktif Güç Minimum
848
QdMax=
MWZ
Reaktif Güç Maksimum
849
SdMin=
MWZ
Görünür Güç Minimum
850
SdMax=
MWZ
Görünür Güç Maksimum
851
IL1Min=
MWZ
I L1 Minimum
852
IL1Max=
MWZ
I L1 Maksimum
853
IL2Min=
MWZ
I L2 Mimimum
854
IL2Max=
MWZ
I L2 Maksimum
440
Fonksiyonlar
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
855
IL3Min=
MWZ
I L3 Minimum
856
IL3Max=
MWZ
I L3 Maksimum
857
I1 Min=
MWZ
Pozitif Bilesen Minimum
858
I1 Max=
MWZ
Pozitif Bilesen Maksimum
859
UL1EMin=
MWZ
U L1E Minimum
860
UL1EMax=
MWZ
U L1E Maksimum
861
UL2EMin=
MWZ
U L2E Minimum
862
UL2EMax=
MWZ
U L2E Maksimum
863
UL3EMin=
MWZ
U L3E Minimum
864
UL3EMax=
MWZ
U L3E Maksimum
865
UL12Min=
MWZ
U L12 Minimum
867
UL12Max=
MWZ
U L12 Maksimum
868
UL23Min=
MWZ
U L23 Minimum
869
UL23Max=
MWZ
U L23 Maksimum
870
UL31Min=
MWZ
U L31 Minimum
871
UL31Min=
MWZ
U L31 Maksimum
874
U1 Min =
MWZ
U1 (pozitif bilesen) Gerilim Minimum
875
U1 Max =
MWZ
U1 (pozitif bilesen) Gerilim Maksimum
880
SMin=
MWZ
Görünür Güç Minimum
881
SMax=
MWZ
Görünür Güç Maksimum
882
fmin=
MWZ
Frekans f Min.
883
fmax=
MWZ
Maksimum Frekans
1040
Pmin Ileri=
MWZ
Aktif Güç Minimum Ileri
1041
Pmax Ileri=
MWZ
Aktif Güç Maksimum Ileri
1042
Pmin Geri=
MWZ
Aktif Güç Minimum Geri
1043
Pmaks Geri=
MWZ
Aktif Güç Maksimum Geri
1044
Qmin Ileri=
MWZ
Reaktif Güç Minimum Ileri
1045
Qmax Ileri=
MWZ
Reaktif Güç Maksimum Ileri
1046
Qmin Geri =
MWZ
Reaktif Güç Minimum Geri
1047
Qmaks Geri=
MWZ
Reaktif Güç Maksimum Geri
1048
PFminIleri=
MWZ
Güç Faktörü Minimum Ileri
1049
PfmaxIleri=
MWZ
Güç Faktörü Maksimum Ileri
1050
PFmin Geri=
MWZ
Güç Faktörü Minimum Geri
1051
PFmax Geri=
MWZ
Güç Faktörü Maksimum Geri
10102
3U0min =
MWZ
Minimum Sifir Bilesen Gerilimi 3U0
10103
3U0max =
MWZ
Maksimum Sifir Bilesen Gerilimi 3U0
441
Fonksiyonlar
2.24.8
Ayar Noktaları (Ölçülen Değerler)
SIPROTEC 4 Cihazı bazı Ölçülen- ve Sayısal büyüklükler için sınır değerlerini ayarlamaya olanak sağlar. Bu
sınır değerlerden birine işletimde ulaşılırsa veya aşılırsa, cihaz işletme bildirimi olarak görüntülenen bir alarm
oluşturur. Bu, LED ve/veya ikili çıkışlara atanabilir, arayüzler üzerinden iletilebilir ve DIGSI CFC’ye bağlanabilir.
Bunun haricinde DIGSI CFC üzerinden diğer Ölçülen- ve Sayısal büyüklükler için sınır değerler
projelendirilebilir ve bunlar DIGSI cihaz matrisi üzerinden atanabilir.
Buna karşılık esas koruma fonksiyonları için bu sınır değeri programı ancak, arka planda işler ve eğer koruma
fonksiyonlarından başlatmalar gelirse,hata durumunda ölçülen değerlerin hızlı değişikliklerinde uygun olmaz.
Ayrıca çoklu sınır değeri aşmalarında bir bildirim verilirse, bu sınır değeri izlemeleri, koruma fonksiyonlarının
açma sinyalleri kadar hızlı bir reaksiyon göstermez.
2.24.8.1 Sınır Değeri İzleme
Aşağıdaki ölçülen ve kaydedilen değerler için ayar noktaları belirlenebilir:
• IL1dmt>: L1 fazı için önceden belirlenmiş bir maksimum ortalama değeri aşma.
• I1dmt>: Pozitif bileşen akım için önceden belirlenmiş bir maksimum ortalama değeri aşma.
• |Pdmt|>: Aktif güç için önceden belirlenmiş bir maksimum ortalama değeri aşma.
• |Qdmt|>: Reaktif güç için önceden belirlenmiş bir maksimum ortalama değeri aşma.
• Sdmt>: Görünen güç için önceden belirlenmiş bir maksimum ortalama değeri aşma.
• |cosφ|< Güç faktörü için önceden belirlenmiş bir değerin altına düşme.
442
Fonksiyonlar
Ölçülen Değerler için Ayar Noktaları
Ayarlar ÖLÇÜLEN DEĞERLER alt menüsünde AYAR. NOKTALARI altında mevcut değerler üzerine yazılarak
değiştirilir.
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
-
IL1dmd>
GW
I L1 dmt>
-
IL2dmd>
GW
I L2 dmt>
-
IL3dmd>
GW
I L3 dmt>
-
I1dmd>
GW
I1dmt>
-
|Pdmd|>
GW
|Pdmt|>
-
|Qdmd|>
GW
|Qdmt|>
-
|Sdmd|>
GW
|Sdmt|>
-
|PF|<
GW
|Güç Faktörü|<
273
AN IL1 dmd>
AM
Ayar Degeri Faz L1 dmt>
274
AN IL2 dmd>
AM
275
AN IL3 dmd>
AM
276
AN I1dmd>
AM
Ayar Degeri pozitif bilesen I1dmt>
277
AN |Pdmd|>
AM
Ayar Degeri |Pdmt|>
278
AN |Qdmd|>
AM
Ayar Degeri |Qdmt|>
279
AN |Sdmd|>
AM
Ayar Degeri |Sdmt|>
285
AN PF(55) alarm
AM
Ayar Degeri 55 Güç faktörü alarm
443
Fonksiyonlar
2.24.9
Enerji
Aktif ve reaktif güç için ölçülen değerler, işlemci sistemi tarafından arka planda belirlenir. Bu değerler, cihaz
göstergesinde görüntülenebilir, DIGSI çalışan bir PC kullanılarak işletim arayüzü üzerinden okunabilir veya
sistem arayüzü üzerinden bir merkezi işletim istasyonuna iletilebilir.
2.24.9.1 Enerji Ölçümü
7SA6, hesaplanan gücü bütünler ve ölçülen işletme değerlerine bunu da ekler. Tablo 2-26’de listelenen güç
bileşenleri okunabilir. İşletme değerlerinin işaretleri 1107 no’lu P,Q işareti adresinde yapılan ayara bağlıdır
(Altbölüm 2.24.4’te “Ölçülen Değerlerin Gösterimi” ) paragrafına bakın.
7SA6 ’nın her şeyden önce bir koruma cihazı olduğunu unutmayın. Ölçülen değerlerin doğruluğu, ölçü
trafolarına (normalde koruma nüvesi) ve cihaz toleranslarına bağlıdır. Enerji ölçümü, bu yüzden tarife amaçlı
kullanım için uygun değildir.
Sayaçlar sıfırlanabilir veya herhangi bir başlangıç değerine resetlenebilir (bakın, SIPROTEC 4-Sistem
Açıklamaları).
Tablo 2-26
Ölçülen işletme değerleri
Wp+
Aktif güç, verilen
primer
kWh, MWh, GWh
Wp–
Aktif güç, alınan
kWh, MWh, GWh
Wq+
Reaktif güç, verilen
kVARh, MVARh, GVARh
Wq–
Reaktif güç, alınan
kVARh, MVARh, GVARh
Parametrelere Erişme
SIPROTEC 4 Sistem Açıklamaları’nda, istatistik amaçlı sayaçların cihaz göstergesinden veya DIGSI üzerinden
nasıl okunacağı açıklanmıştır. Korunan teçhizata doğru güç akışı için sayaç değerleri artırılır. Bunun için "ileri"
(201 no’lu adres) yön ayarı yapılması şarttır.
No
-
Bilgi
Ölç. reset
Bilgi Tipi
IE_W
Açıklamalar
Sayaç resetleme
888
Wp(puls)=
IPZW
Enerji Wp Pulsi (aktif)
889
Wq(puls)=
IPZW
Enerji Wq Pulsi (reaktif)
924
Wp+=
MWZW
Wp Ileri
925
Wq+=
MWZW
Wq Ileri
928
Wp-=
MWZW
Wp Geri
929
Wq-=
MWZW
Wq Geri
444
Fonksiyonlar
2.25 Komut İşleme
2.25
Komut İşleme
Şimdiye kadar açıklanan koruma fonksiyonlarına ilave olarak; güç sistemindeki kesicilerin ve diğer teçhizatın
çalışmalarını eşgüdümlemek için SIPROTEC 4 7SA6’ya bir kumanda komutu işleme fonksiyonu eklenmiştir.
Kumanda komutu, dört komut kaynağından verilebilir:
• Cihazın lokal kullanıcı arayüzündeki ön klavye kullanılarak lokal kumanda,
• DIGSI kullanılarak yakından veya uzaktan kumanda,
• Şebeke kontrol merkezi veya istasyon denetçisi üzerinden uzaktan kumanda (örneğin SICAM),
• Otomatik fonksiyonlar (örneğin bir ikili giriş kullanılarak veya CFC ile).
Cihaz, kesicilerin/şalt teçhizatının açma-kapama kumandasını destekler. Kumanda edilecek şalt teçhizatı
sayısı, esas olarak mevcut ikili giriş ve çıkışlarla sınırlıdır. Kumanda komutları çıkışları için kullanılacak bütün
ikili giriş ve çıkışların biçimlendirilmiş ve doğru özelliklerle sağlanmış olmaları gerekir.
Eğer komutların uygulanması için özel kilitleme koşullarına gerek duyulursa, kullanıcı-tanımlı mantık
fonksiyonları (CFC) vasıtasıyla fider kilitlemeleriyle cihazı programlanabilir. Sistemin kilitleme koşulları, sistem
arayüzü üzerinden cihaza katılabilir. Bu durumda, atama buna göre yapılmalıdır.
Anahtarlama kumanda işlemleri sırasında uygulanacak yordam, SIPROTEC 4 Sistem Açıklamaları’nda ayrıntılı
olarak açıklanmıştır.
2.25.1
Kontrol Yetkisi
2.25.1.1 Komut Tipleri
Sisteme Komutlar/ Kumanda Komutları
Bu tip komutlar, doğrudan şalt teçhizatına kumanda eder ve bu teçhizatın, dolayısıyla güç sisteminin durumunu
değiştirir.
• Kesicilerin (dahili senkronizasyon denetimi üzerinden asenkron veya senkron kapama ve kumanda
fonksiyonu kapaması) ve ayrıca ayırıcıların ve toprak ayırıcılarının kumandası için komutlar,
• Örneğin trafonun kademe değiştiricisini alçaltmak ve yükseltmek için adım komutları,
• Biçimlendirilebilir zaman ayarlarıyla ayar-noktası komutları, örneğin Petersen bobinlerinin kumandası için.
Cihaz-İçi Komutlar
Bu komutlar, ikili çıkışlara doğrudan kumanda etmez. Bunlar, dahili fonksiyonları başlatmak, durum
değişikliklerini cihaza bildirmek veya bunları alındılamak gibi görevler yapar.
• Kumanda edilen teçhizatın örneğin işlemle bağlantılarının kopması durumunda bu teçhizata ilişkin ihbarlar
ve anahtarlama durumları gibi elle “Manuel Üzerine Yazma“ bilgilerini elle geçersiz kılma komutları. Elle
geçersiz kılınan teçhizat, bilgi durumunda bu şekilde işaretlenir ve buna uygun olarak görüntülenebilir.
• Dahili nesneleri ("Ayarlamak" için) tesis etmek üzere işaretleme komutları, örneğin Anahtarlama yetkisi
(Uzak/Lokal), parametre seti değişikliği, veri iletimini bloklama ve ölçülen güç değerlerini silme/ön
konumlama.
• Dahili arabelleklerin ve veri yığınlarının ayarlanması ve resetlenmesi için alındılama ve resetleme komutları.
• Bir anahtarlanan teçhizatın ek "Bilgi Durumu" öğesinin ayarlanması ve resetlenmesi için bilgi durumu
komutları, örneğin;
– Giriş Bloklama,
– Çıkış Bloklama.
445
Fonksiyonlar
2.25 Komut İşleme
2.25.1.2 Komut Yolunda Sıra
Komut yolundaki güvenlik mekanizmaları, bir komutun, ancak önceden belirlenen koşulların karşılandığı tam
olarak görüldükten sonra uygulanmasını sağlar. Her bir kumanda komutu için standart kilitleme koşulları
sağlanmıştır. İlave olarak; her bir komut için ayrı kullanıcı-tanımlı kilitleme koşulları da programlanabilir. Aynı
zamanda, kumanda komutu verildikten sonra, komutun gerçek uygulaması da izlenir. Bir komutun uygulama
adımlarının tümü, aşağıda özet olarak verilmiştir.
Bir Komutu Kontrol Etme
Aşağıdakileri gözlemleyin:
• Komut girişi, örneğin cihazın lokal kullanıcı arayüzündeki ön klavye kullanılarak:
– Şifre kontrolü → Erişim Hakları;
– Anahtarlama modunun kontrolü (etkinleştirilmiş/etkisiz kılınmış kilitleme) → Etkisiz kılınmış kilitleme
durumunun seçilmesi.
• Kullanıcı tarafından biçimlendirilen kilitlemelerin kontrolü:
– Anahtarlama yetkisi,
– Teçhizat konumunun kontrolü (gerçek konumun ayarlanan konumla karşılaştırılması),
– Anahtar hata koruması, Fider kilitlemeleri (mantık, CFC kullanılarak),
– Anahtar hata koruması, Sistem kilitlemeleri (SICAM üzerinden merkezden),
– Çifte çalışma kilidi (paralel anahtarlama kumandasına karşı kilitleme),
– Koruma kilitlemesi (koruma fonksiyonlarıyla anahtarlama kumandalarının kilitlenmesi);
– Bir kapama komutu öncesi senkronizasyon denetimi.
• Sabit komutlar:
– Zaman aşımı izleme (yazılım gözetleyici, komutun başlatılmasından rölenin nihai kontağını kapatmasına
kadar kumanda işleminin yürütüldüğü süreyi izler),
– Biçimlendirme sürmekte (ayar değişikliği sırasında, komutlar iptal edilir veya geciktirilir),
– Çıkışta teçhizat ataması yapılmamış;
– Çıkış kilitlemesi (eğer kesici için bir çıkış kilitlemesi programlanmış ve komutun uygulanması sırasında
bu kilitleme de etkinse; bu durumda komut reddedilir.)
– Teçhizat donanım hatası;
– Komut uygulanmakta (bir kesici veya anahtarlama teçhizatı için, bir defada sadece bir komut
uygulanabilir);
– n denetimden-1’i (ortak kontak toprak potansiyeli gibi çoklu atamalı tertiplerde etkilenen çıkış rölesi veya
aynı kontaktaki koruma kumandaları için, bir komutun o an başlatılmış olup olmadığı kontrol edilir.
Böylece aynı anahtarlama yönüne doğru olan üst üste bindirmeler tolere edilir).
Komut Yürütümünü İzleme
Aşağıdakiler izlenir:
• Bir iptal komutundan dolayı bir komutun kesilmesi;
• Çalışma periyodunun izlenmesi (geribildirim mesajı izleme süresi).
446
Fonksiyonlar
2.25 Komut İşleme
2.25.1.3 Şalt Teçhizatı Kilitleme
Kilitleme, kullanıcı-tanımlı mantıkla (CFC) yürütülebilir. Bir SICAM/SIPROTEC 4 sisteminde, sistem kilitleme
kontrolleri genellikle aşağıdaki şekilde sınıflandırılır:
• Bir merkezi kontrol sistemi ile kontrol edilen sistem kilitlemeleri (fiderler arası kilitleme için),
• Fider cihazı ile kontrol edilen fider kilitlemeleri (fider kilitlemeleri için).
• GOOSE-Uygulamalarıyla direkt Alan- ve Koruma cihazları arasında alan kapsamlı kilitlemeler (IEC 61850
girişiyle; GOOSE ile cihaz içi iletişim EN100-Modülü üzerinden olur)
Sistem Kilitlemeleri, merkezi kontrol sisteminin veya istasyonun sistem veri tabanına dayandırılır. Fider
kilitlemeleri, fider biriminin (burada bir SIPROTEC 4-rölesi) biçimlendirme sırasında belirlenen teçhizat
veritabanına (geribildirimler) dayalıdır (SIPROTEC 4-Sistem Açıklamalarına bakın).
Kilitleme kontrollerinin kapsamı, rölenin biçimlendirilmesi ve kilitleme mantığı ile belirlenir. GOOSE konusunda
daha fazla bilgi için SIPROTEC 4-Sistem Açıklamalarına bakın.
Bir merkezi kontrol sisteminde sistem kilitlemesine gerek duyan anahtarlama teçhizatı, (biçimlendirme matrisi
üzerinden) fider birimi içerisinde özel bir parametreye atanır.
Bütün komutlar için; kilitlemeli (normal mod) veya kilitlemesiz (test modu) işletim modu seçilebilir:
• lokal komutlar için, şifre denetimli olarak ayarları tekrar programlanarak,
• otomatik komutlar için, CFC ile komut işleme ve etkisiz kılınmış kilitlemeyi tanıma yoluyla,
• lokal/uzaktan komutlar için Profibus üzerinden ek bir kilitlemeyi etkisizleştirme komutu kullanılarak.
Kilitlemeli/Kilitlemesiz Anahtarlama
SIPROTEC 4 cihazlarında, biçimlendirilebilir komut kontrolleri, aynı zamanda "standart kilitlemeler" olarak
adlandırılır. Bu kontroller DIGSI üzerinden etkinleştirilebilir (kilitlemeli mod) veya etkisiz kılınabilir (kilitlemesiz
mod).
Kilitleme kaldırılmış veya kilitlemesiz anahtarlama, biçimlendirilmiş kilitleme koşullarının röle tarafından kontrol
edilmeyeceği anlamına gelir.
Kilitlemeli anahtarlama, tüm biçimlendirilmiş kilitleme koşullarının, komut kontrol rutinleri ile denetleneceği
anlamına gelir. Eğer bir koşul sağlanamamışsa; bir kumanda tepki bilgisini takiben ona eklenen bir eksi işareti
ile komut iptal edilir (örneğin "BF–"). Reddetme, eğer kapamadan önce bir senkron denetimi isteniyorsa ve
senkron koşulları yerine getirilmediyse de gerçekleşir. Tablo 2-27’da şalt teçhizatına gönderilen olası
komutların tipleri ve bunlara eşlik eden ihbarlar görülmektedir. *) işaretli mesajlar, cihazın olay kayıtlarında
görüntülenir. DIGSI ’de bunlar doğal mesajlar olarak gözükür.
Tablo 2-27
Komut tipleri ve ilgili mesajlar
Komut tipi
Kumanda
Sebebi
Bildirim
Gönderilen kumanda
Anahtarlama
CO
CO+/-
Elle işaretleme
Elle işaretleme
MT
MT+/-
Bilgi durumu komutu, giriş
kilitlemesi
Giriş Bloklama
ST
ST+/– *)
Bilgi durumu komutu, çıkış
kilitlemesi
Çıkış Bloklama
ST
ST+/– *)
Komutu iptal etme
İptal
CA
CA+/–
Mesajda görünen “artı” işareti, komutun yürütüldüğünün bir onayıdır: Komut yürütümü beklendiği gibi
gerçekleşmiştir, diğer bir deyişle pozitif olmuştur. “eksi”, negatif bir onaydır, yani komut reddedilmiştir. Şekil 2206 ’de, komut yürütümüne ilişkin mesajlar ve kesicinin başarılı şekilde kumanda edilmesi durumunda işletme
ihbarlarında çıkan geribildirim mesajları görülmektedir.
447
Fonksiyonlar
2.25 Komut İşleme
Kilitleme denetimleri, bütün anahtarlama aygıtları için ve bir etiketleme komutuyla ayarlanmış etiketler için ayrı
ayrı programlanabilir. Komutu geçersiz kılma veya durdurma gibi diğer dahili komutlar kontrol edilmez, yani
kilitlemelerden bağımsız olarak yerine getirilir.
Şekil 2-206
Kesicinin (Q0) kapatılması sırasında çıkan bir işletme mesajı - Örnek
Standart Kilitleme
Standart kilitlemeler, ikili girişlerin ve çıkışların biçimlendirilmesi sırasında ayarlanmış her bir anahtarlama
teçhizatının denetimlerini kapsar (bakın SIPROTEC 4 - Sistem Açıklamaları).
Rölenin, kilitleme koşullarını işlemesine ilişkin genel mantık şeması, Şekil 2-207’te görülmektedir.
Şekil 2-207
1)
(LOKAL
UZAKTAN
448
Standart Kilitleme
UZAKTAN kaynağına, LOKAL de dahildir.
İstasyon denetçisi üzerinden komut
SKADA gibi uzak kaynaktan ve cihaza istasyon denetçisinden gönderilen komut)
Fonksiyonlar
2.25 Komut İşleme
Cihaz göstergesi, biçimlendirilmiş kilitleme sebeplerini gösterir. Bunlar Tablo 2-28’ de açıklanan harflerle
işaretlenmişlerdir.
Tablo 2-28
Kilitleme komutları
Komut
Gösterimi
Anahtarlama yetkisi
Kilitleme komutları
L
L
Sistem Kilitlemesi
S
S
Fider Kilitlemesi
Z
Z
AYAR=GERÇEK (anahtar yönü denetimi)
P
P
Koruma Kilitlemesi
B
B
Şekil 2-208’te, Tablo 2-28 ’de gösterilen ilgili komut sembolleriyle birlikte, üç şalt teçhizatı için bütün kilitleme
koşulları gösterilmiştir. Bunlar, genellikle cihazın göstergesinde çıkar. Bütün parametrelenmiş kilitleme koşulları
gösterilmiştir.
Şekil 2-208
Biçimlendirilmiş Kilitleme Koşulları - Örnek
CFC üzerinden Kontrol Mantığı
Fider kilitlemeleri için, CFC kullanılarak bir etkinleştirme mantığı oluşturulabilir. Özel müsaade koşulları yoluyla
"müsaade edilmiş" veya "fider kilitlemeli" bilgiler kullanılabilir. (Örneğin "Müsaade SİN KAPA" ve "Müsaade SİN
AÇ“ aşağıdaki bilgi değerleri ile: ON/OFF).
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
-
Kntrl.Yet.
DM
Kontrol Yetkisi
-
Mod LOKAL
DM
Kontrol modu LOKAL
-
Mod UZAK
IE
Kontrol modu UZAK
-
Kntrl.Yet.
IE
Kontrol Yetkisi
-
Mod LOKAL
IE
Kontrol modu LOKAL
449
Fonksiyonlar
2.25 Komut İşleme
2.25.2
Kontrol Cihazı
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
-
Kesici
BR_D12
-
Kesici
DM
Kesici
-
Ayirici
BR_D2
Ayirici
-
Ayirici
DM
Ayirici
-
Topr. Ay.
BR_D2
Toprak Ayiricisi
-
Topr. Ay.
DM
Toprak Ayiricisi
-
Ke. Açma
IE
Kilitleme: Kesici Açma
-
Ke Kapama
IE
Kilitleme: Kesici Kapama
-
Ay. Açma
IE
Kilitleme: Ayirici Açma
-
Ay. Kapama
IE
Kilitleme: Ayirici Kapama
-
T.Ay. Açma
IE
Kilitleme: Toprak Ayiricisi Açma
-
T.Ay.Kapam
IE
Kilitleme: Toprak Ayiricisi Kapama
-
Q2 Aç/Kapa
BR_D2
Q2 Açma/Kapama
-
Q2 Aç/Kapa
DM
Q2 Açma/Kapama
-
Q9 Aç/Kapa
BR_D2
Q9 Açma/Kapama
-
Q9 Aç/Kapa
DM
Q9 Açma/Kapama
-
Fan ON/OFF
BR_D2
Fan ON/OFF
-
Fan ON/OFF
DM
Fan ON/OFF
-
VeriIlt.BÇ
IE
Giris ile veri iletimi kilidini çözme
31000
Q0 ÇalSay=
WM
Q0 çalisma sayicisi=
31001
Q1 ÇalSay=
WM
31002
Q2 ÇalSay=
WM
31008
Q8 ÇalSay=
WM
31009
Q9 ÇalSay=
WM
450
Kesici
Fonksiyonlar
2.25 Komut İşleme
2.25.3
Veri İşleme
Komutların işlenmesi sırasında, diğer ihbar atamalarından ve işlemlerinden bağımsız olarak, komut ve işlem
geribildirimleri de ihbar işlemeye gönderilir. Bu mesajlar, olası sebepler hakkında bilgileri içerir. İlgili atamalarla
(biçimlendirme), bu mesajlar olay kayıtlarında girilir ve böylece bir işletme raporu olarak iş görür.
Olası işletme mesajları ve anlamları ile birlikte şalt teçhizatını açma ve kapama veya trafo kademe değiştiricisini
alçaltma ve yükseltme için gerekli komut tipleri SIPROTEC 4 Sistem Açıklamaları’nda ayrıntılı olarak
açıklanmıştır.
Komutların Cihaz Ön Panelinden Alındılanması
LOKAL kumanda kaynaklı bütün mesajlar, ilgili tepki mesajlarına dönüştürülür ve cihaz göstergesinde
görüntülenir.
Komutların Lokal/Uzak/DIGSI ile Alındılanması
Verilen komut = Lokal/Uzaktan/DIGSI orijinli komutlara ilişkin mesajların alındılanması, atamadan (seri sayısal
arayüzdeki biçimlendirmeden) bağımsız olarak başlatma noktasına geri gönderilir.
Komutların alındılanması, dolayısıyla, lokal komut da olduğu gibi bir tepki bildirimiyle değil, sadece normal
komut ve geribildirim bilgilerinin kaydedilmesiyle yapılır.
Geribildirim Bilgilerinin İzlenmesi
Komut işleme, -bütün komutlar için- komutun yürütülmesini ve geribildirim süresini izler. Komut gönderildiğinde,
izleme zamanı başlatılır (komut yürütümünü izleme). Bu süre, izleme zamanı içerisinde istenilen nihai sonuçla
şalt teçhizatının kumandasının gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini denetler. İzleme zamanı, geribildirim bilgisi
tespit edilir edilmez durdurulur. Eğer hiçbir geribildirim bilgisi ulaşmamışsa, "izleme zaman aşımı" tepkisi
verilir ve işlem sonlandırılır.
Komutlar ve geribildirim bilgileri, ayrıca işletme ihbarları olarak kaydedilir. Normalde, bir komutun yürütülmesi,
ilgili teçhizatın geribildirim bilgisi (GB+) alınır alınmaz sonlandırılır; işlem geribildirim bilgisinin alınmaması
durumunda ise komut çıkışı resetlenir.
Bir geribildirim bilgisinde görünen “artı” işareti, komutun başarıyla tamamlandığını gösterir. Bu komutun
beklenildiği gibi pozitif olduğu anlaşılır. “Eksi” işareti ise, negatif bir onaydır ve komutun -beklenilen şekildeyürütülmediğini gösterir.
Komut Çıkışı/ Röle Tetikleme
Anahtarlama teçhizatını açma ve kapama veya trafo kademesini alçaltma ve yükseltme için gerekli komut
türleri SIPROTEC 4 Sistem Açıklamaları’nda açıklanmıştır.
451
Fonksiyonlar
2.25 Komut İşleme
No
Bilgi
Bilgi Tipi
Açıklamalar
-
>Kapi Açik
EM
>Hücre kapisi açik
-
>Ke Bekl.
EM
>Kesici yay kurma bekleme
-
>HataMot U
EM
>Motor Gerilimi Hatasi
-
>Ha.KntrlU
EM
>Kontrol Gerilimi Hatasi
-
>SF6 Kaybi
EM
>SF6 Kaybi
-
>HataSayaç
EM
>Sayaç Hatasi
-
>Tr. Sic.
EM
>Trafo Sicakligi
-
>Tr. Tehl.
EM
>Trafo Tehlike
2.25.4
Protokol
No
-
Bilgi
SisA. Ha.
Bilgi Tipi
IE
Açıklamalar
Sistem arayüzü Hatasi
■
452
3
Bu bölüm, esas olarak işletmeye alma konusunda uzman personel için hazırlanmıştır. Bu personel, koruma ve
kontrol sistemlerinin devreye alınmasını ve güç sistemlerinin işletilmesini ve ilgili güvenlik kurallarını ve
yönergelerini çok iyi bilmelidir. Bazı koşullar altında donanımın güç sistemine uyarlanması gerekebilir. Bazı
primer testler için, korunan nesne (Hat, Trafo vb.) yük altında iken yapılması gerekmektedir.
3.1
Montaj ve Bağlantılar
454
3.2
Bağlantıların Kontrolü
500
3.3
Devreye Alma
506
3.4
Cihazın Son Hazırlıkları
538
453
3.1 Montaj ve Bağlantılar
3.1
Montaj ve Bağlantılar
Genel
UYARI
Yanlış Nakliye, Depolama, Montaj veya Kurulum Konusunda Uyarı.
Bu uyarılara uyulmaması, ölüme, yaralanmalara veya önemli ölçüde maddi hasara sebep olabilir.
Bu cihazının sorunsuz ve güvenilir olarak çalışması, nakliye ve montaj işlemlerinin bu kullanım kılavuzunda yer
alan tüm uyarı ve yol göstermeler doğrultusunda ve kalifiye elemanlar tarafından gerçekleştirilmesine bağlıdır.
Özellikle bir yüksek-gerilim ortamında çalışma için gerekli genel montaj ve güvenlik talimatları (örneğin ANSI,
IEC, EN, DIN veya ulusal ve uluslararası standartlara) önemlidir. Bu düzenlemelere uyulmalıdır.
3.1.1
Yapılandırma Bilgileri
Ön Koşullar
Montaj ve bağlantılar için, aşağıdaki koşullar karşılanmalıdır:
Anma cihaz verileri, SIPROTEC 4-Sistem Açıklamaları’nda önerildiği şekilde kontrol edilir. Bu verilerin, güç
sistemi verileri ile uygunluğu doğrulanır.
Bağlantı Seçenekleri
Genel şemalar, Ek A.2 `de gösterilmiştir. Akım ve gerilim trafo devreleri için bağlantı örnekleri, Ek A.3 ’te
verilmiştir. GüçSis.Veriler1’deki ayarların (Bölüm 2.1.2.1’de gösterilmiştir) cihazın mevcut bağlantılarına
göre yapılmış olduğu kontrol edilmelidir.
Akımlar
Ek A.3’te, şebeke koşullarına bağlı olarak akım trafoları bağlantı seçenekleri gösterilmiştir.
Normal bağlantı için, 220 no’lu trafo adresi I4 trafosu = Korunan hatta olarak ve 221 no’lu adres de
I4/If AT = 1.000 olarak ayarlanmalıdır.
Ayrı toprak akım trafoları kullanıldığı zaman 220 no’lu adres I4 trafosu = Korunan hatta olarak
ayarlanmalıdır. 221 no’lu I4/If AT çarpanı, 1’den farklı bir değer olabilir. Hesaplama notları için, Bölüm
2.1.2.1’e bakın.
Ayrıca, bir paralel hattın (paralel hat denkleştirme için) toprak akım bağlantısı örnekleri verilmiştir. Bu durumda,
220 no’lu I4 trafosu adresi Paralel hatta olarak ayarlanmalıdır. 221 no’lu adresteki I4/If AT çarpanı,
1’den farklı bir değer olabilir. Hesaplama notları için, Bölüm 2.1.2.1’de “Akım Bağlantıları“ paragrafına bakınız.
Diğer şemalarda ise, toprak akımının bir kaynak trafosunun yıldız-noktasına bağlantısına ilişkin örnekler
verilmiştir. Bu durumda, 220 no’lu I4 trafosu adresi IY yıldız nokt. olarak ayarlanmalıdır. 221 no’lu
adresteki I4/If AT ayar değerinin hesaplamasına ilişkin açıklama da Bölüm 2.1.2.1’de bulunabilir.
454
Gerilimler
Ek A.3 ’te gerilim trafo devreleri için mümkün olan bağlantı örnekleri gösterilir.
Normal bağlantıda, 4’üncü gerilim ölçme girişi kullanılmaz. Dolayısıyla, 210 no’lu adres U4 GT = Bağlı
değil olarak ayarlanmalıdır.
İlave olarak; cihaza gerilim trafoları setinin açık-üçgen (e-n) sargılarının uygun bağlantısı yapılacaksa, 210
no’lu adres U4 GT = Udelta trafo olarak ayarlanmalıdır. 211 no’lu adresteki Uf / Udelta çarpanının
ayarı, açık-üçgen sargıların dönüştürme oranına bağlıdır. Bölüm 2.1.2.1’de “Gerilim Bağlantıları“
paragrafındaki açıklamaları gözlemleyin.
Diğer bir bağlantı örneğinde de yine bir gerilim trafo setinin açık-üçgen sargıları bağlanır. Ancak; bu defa, bara
gerilim trafoları kullanılır. Daha fazla bilgi için, önceki paragrafa bakın.
Diğer şekiller, farklı bir gerilim trafosunun, bu defa bara geriliminin (örneğin gerilim koruma veya
senkronizasyon denetimi için) ek bağlantı örnekleri görülmektedir. Gerilim koruma için 210 no’lu adres U4 GT
= Ux trafo olarak ve senkronizasyon denetimi için U4 GT = Usenk2 trafo ayarlanmalıdır. Bara ve hat
gerilim trafolarının dönüştürme oranları farklı ise, 215 no’lu adresteki USe1/USe2 oranı sadece1’den farklı
bir değere ayarlanır.
Eğer baranın ve fiderin gerilim trafo setleri arasında bir güç trafosu bulunursa, trafonun sebep olacağı
gerilimlerdeki faz kayması senkronizasyon denetiminde -eğer kullanılıyorsa- dikkate alınmalıdır. Bu durumda,
212 no’lu Usenk2 bağlantı, 214 no’lu φ Usenk2-Usenk1 ve 215 no’lu USe1/USe2 oranı adresleri de
kontrol edilmelidir. Daha fazla bilgi için Bölüm 2.1.2.1’de “Gerilim Bağlantıları” paragrafına bakın.
İkili Girişler ve Çıkışlar
Sisteme bağlantılar, ikili girişlerin ve çıkışların olası atamalarına, yani sisteme nasıl atandığına bağlıdır. Bir
başka deyişle, cihaz bağlantıları, bu gerçek biçimlendirmeye göre yapılır. Cihazın olağan ayarları, Ek A.4´teki
tablolarda listelenmiştir. Ayrıca, cihazın önündeki etiket bilgilerinin, atanan ihbar fonksiyonlarına karşılık olup
olmadığını kontrol edin.
Ayar Gruplarının Değiştirilmesi
Ayar gruplarını değiştirmek için ikili girişler kullanılıyorsa, şu hususlara dikkat edin:
• Olası dört ayar grubunun denetimi için, iki ikili giriş kullanılmalıdır. Bunlar “>Ayar Gr. Bit0“ ve “>Ayar
Gr. Bit1“ olarak belirlenirler ve iki fiziksel ikili girişe biçimlendirilmiş ve böylelikle de denetlenebilir
olmalıdırlar.
• İki ayar grubu denetlenecekse “>Ayar Gr. Bit0“ için bir ikili giriş yeterlidir. Çünkü atanmayacak olan
“>Ayar Gr. Bit1“ ikili girişi denetlenmeyecek olarak değerlendirilir.
• Özel bir ayar grubunu etkinleştirmek için ikili girişleri denetleyecek sinyallerinin durumu, ilgili grup etkin
kaldığı sürece değişmemelidir.
Aşağıdaki tabloda, ikili girişler ile A - D ayar grupları arasındaki ilişki gösterilmiştir. İki ikili giriş için prensip
şemaları Şekil 3-1’de gösterilmiştir. Şekilde, örnek olarak ilgili ikili giriş enerjilendiğinde (yüksek), etkinleştirilmiş
olarak biçimlendirilmiştir.
455
Tablo 3-1
İkili girişler üzerinden parametre seçimi (Ayar gruplarını değiştirme)
İkili Giriş
>AyarGr. Bit0
Etkin parametre grubu
>AyarGr. Bit1
enerjili değil
enerjili değil
Grup A
enerjili
enerjili değil
Grup B
enerjili değil
enerjili
Grup C
enerjili
enerjili
Grup D
Şekil 3-1
İkili girişlerle ayar grubu anahtarlaması için bağlantı şeması (örnek)
İki ikili girişin veya bir ikili girişle ve bir baypas direnci R’nin seri bağlanması gerektiğine dikkat edilmelidir. İkili
girişlerin enerjilenme eşikleri, bu yüzden anma dc kontrol geriliminin yarısının oldukça altında seçilmelidir.
Eğer açma devresi denetimi için iki ikili giriş kullanılacaksa, bu ikili girişler izole olmalı, yani birbiriyle veya başka
bir ikili girişle ortak potansiyeli olmamalıdır.
Eğer bir ikili giriş kullanılacaksa, ek bir baypas direnci R kullanılmalıdır (bakınız aşağıdaki Şekil 2-183). Kesici
yardımcı kontağı 1 (KE/Yard1) açık olduğunda da bir kesici arızasının tespit edilebilmesi için, R direnci kesicinin
ikinci yardımcı kontağına (KE/Yard2) seri bağlanmalıdır. Bu direncin değeri, kesici açık durumda (dolayısıyla
KE/Yard1 açık ve KE/Yard2 kapalı) iken açma rölesi kontağı da açıksa kesici açma bobini (KAB) artık
enerjilenmeyecek, ancak ikili giriş (Giriş1) hala enerjili olacak şekilde boyutlandırılmalıdır.
456
Şekil 3-2
RTC
Bir ikili giriş ile açma devresi denetimi bağlantı diyagramı
Röle Açma Kontağı
CB
Kesici
TC
Kesici Açma Bobini
KE/Yard1
Kesici Yardımcı Kontağı (N/K Kontak)
KE/Yard2
Kesici Yardımcı Kontağı (N/A Kontak)
U-CTR
U-GİRİŞ
İkili Giriş için Giriş Gerilimi
R
Köprüleme Direnci
UR
Köprüleme Direncindeki Gerilim
Bu, direnç büyüklüğü için bir üst sınırın Rmaks ve bir alt sınırın Rmin olmasına yol açar. Bunların aritmetik
ortalamasından en uygun değer bulunmalıdır:
İkili girişleri enerjileyecek minimum gerilimi sağlayacak, R maks şu formülden bulunur:
Yukarıdaki durumda, kesici açma bobininin enerjilenmemesini sağlayacak Rmin şu formülden bulunur:
457
IGİRİŞ (YÜKSEK)
İkili giriş enerjili iken sabit akım GİRİŞ (= 1,8 mA)
UGİRİŞ min
İkili giriş GİRİŞ için minimum kontrol gerilimi
17 V, 24 V/ 48 V/ 60 V anma gerilimler için fabrika çıkışı ayarı;
73 V,110 V/ 125 V/ 220 V/ 250 V anma gerilimler için fabrika çıkışı ayarı;
154 V, 220 V/ 250 V anma gerilimler için fabrika çıkışı ayarı
UCTR
RTC
Kesici açma bobininin DC direnci
UTC (DÜŞÜK)
Açmaya yol açmayacak kesici açma bobini üzerindeki maksimum gerilim
Eğer hesaplama sonucunda Rmaks < Rmin çıkarsa, bu durumda hesaplama işlemi diğer en küçük anahtarlama
eşiği UGİRİŞ min için tekrarlanmalı ve bu eşik, fişli köprüler kullanılarak röleye uygulanmalıdır (bakınız Altbölüm
“Donanım değişiklikleri“).
Direncin güç tüketimi için:
Örnek:
IGİRİŞ (YÜKSEK)
1,8 mA (SIPROTEC 4 7SA6 `dan)
UGİRİŞ min
17 V, 24 V/ 48 V/ 60 V anma gerilimler için fabrika çıkışı ayarı
( 7SA6`dan);
73 V, 110 V/ 125 V/ 220 V/ 250 V anma gerilimler için fabrika çıkışı ayarı
( 7SA6`dan);
154 V, 220 V/ 250 V anma gerilimler için fabrika çıkışı ayarı
( 7SA6`dan)
UCTR
110 V (sistem / açma devresi)
RTC
500 Ω (sistem / açma devresi)
UTC (DÜŞÜK)
2 V (sistem / açma devresi)
En yakın 39 kΩ; standart direnç değeri seçildiğinde, güç:
458
Pilot Kablo Karşılaştırması
Eğer mesafe koruma sinyal iletimi tertibi ile KS Mesafe = Pil.Kab. karş. (Adres 121) ile kullanılıyorsa,
normal durumda devrenin yeterli büyüklükte bir yardımcı gerilimle beslenmesi sağlanmalıdır. Fonksiyonun
kendisi, Bölüm 2.6’da açıklanmıştır.
Her iki ikili giriş ve kılavuz tellerin iç direncinin birbirlerine seri bağlandığına dikkat edin. Dolayısıyla ne döngü
gerilimi çok düşük ne de ikili girişlerin enerjilenme gerilimi çok yüksek olmalıdır. Yardımcı besleme gerilimler
için 24 V - 60 V en düşük eşik (17 V),110 V -125 V için eşik 73 V ve 220 V -250 V için eşik 154 V seçilir.
İkili girişlerin düşük akım tüketimleri dolayısıyla, harici şönt bağlı dirençlerle pilot kablo döngüsünü ek olarak
yüklemek gerekebilir. Böylelikle, döngünün kesilmesinden sonra pilot kablo kapasitansı dolayısıyla ikili girişlerin
enerjili kalmaları önlenmiş olur. Bir seçenek olarak, ek yardımcı röle terkipleri kullanılabilir.
Kılavuz teller istasyonlar arasında kablo bağlantıları olarak kullanılıyorsa, mutlaka yüksek gerilimden
etkilenmemeleri sağlanmalıdır. Ayrıca, pilot kabloların pilot tellerinin harici mekanik gerilmelere dayanıklı
olması gerekir.
Pilot kablolar, en çok şebekedeki toprak arızalarından etkilenirler. Kısa-devre akımı, yüksek gerilim hattına
paralel giden pilot tellerde uzunlamasına bir gerilim indükler. İndüklenen gerilim, iyi bir iletken ortam sağlayan
kablo kılıfı ve kablo zırhı ile (hem yüksek gerilim kablosu ve hem de pilot kablolar için düşük indirgeme faktörü)
düşürülebilir.
İndüklenen gerilim aşağıdaki formülden hesaplanabilir:
Ui = 2 p f · M · Ik1 · l · r1 · r2
Burada;
Ui
= uzunlamasına indüklenen gerilim (V),
f
= anma frekans (Hz),
M
= YG hattı ile pilot kablo arasında karşılıklı endüktans (mH/km),
Ik1
= YG hattından akan maksimum toprak arıza akımı (kA),
l
= YG hattı ile pilot kablo arasındaki mesafe (km),
r1
= YG hattı için indirgeme faktörü (r1 = 1 havai hatlarda),
r2
= pilot kablo için indirgeme faktörü.
Hesaplanan indüklenen gerilim, hem pilot kablonun % 60 seviyesini hem de cihaz bağlantılarının (ikili girişler
ve çıkışlar) test gerilimlerinin % 60 seviyesini aşmamalıdır. Cihazın ikili giriş ve çıkışlarının test gerilimi seviyesi
2 kV olduğu için, en fazla 1,2 kV uzunlamasına indüklenecek gerilime müsaade edilebilir.
459
3.1.2
Donanım Değişiklikleri
3.1.2.1 Genel
Donanım değişiklikleri gerekli olabilir veya istenebilir. Örneğin, ikili girişler için enerjilenme eşiği değişiklikleri
yararlı olabilir. İletişim baraları için sonlandırma dirençlerine gerek duyulabilir. Her iki durumda da donanım
değişiklikleri gerekir. Değişiklikler, cihaz içerisinde baskılı devre kartlarında yapılır. Donanım değişiklikleri için,
bu bölümde açıklanan prosedürleri izleyin.
Yardımcı Gerilim
Değişik güç kaynaklarının güç besleme gerilimleri için farklı giriş aralıkları bulunmaktadır (Sipariş numaraları
verilerine bakın EkA.1). Farklı modellerin güç kaynakları DC 60 V/ 110 V/ 125 V ve DC 110 V/125/ 220 V/
250 V/ AC 115 V köprü konumları değiştirilerek büyük oranda birbirlerinin yerine kullanılabilir. Köprü ayarları,
anma gerilimini belirler. Bu köprülerin besleme gerilimlerine atamaları, Altbölümde “İşlemci Kartı C-CPU-2“
paragrafında açıklanmıştır. Ayrıca Minyatür sigortanın ve Arabellek pilinin anma değerleri verilmiştir. Rölelerin
fabrika çıkışı köprü ayarları, isim plakası etiketinde belirtildiği şekilde yapılmıştır ve bunların değiştirilmesine
gerek duyulmaz.
Canlı Kontak
Cihazın canlı kontağı, durum değiştirici kontaktır. Bu kontak, N/A veya N/K kontak olarak bir fişli köprü (X40)
üzerinden cihaz klemenslerine çıkarılmıştır. Fişli köprünün kontak tipine atanması ve konumu, Altbölüm’te
“İşlemci Kartı C-CPU-2“ paragrafında verilmiştir.
Anma Akımlar
Cihazın giriş trafoları 1 A veya 5 A anma akıma ayarlıdır. Köprülerin konumu, isim plakası etiketinde belirtildiği
şekilde ayarlanmştır. Köprülerin anma akımı atamaları ve serimi, Altbölüm ’te “C-I/O-2 kartı“ veya. “C-I/O-11
kartı“ paragrafında açıklanmıştır. Bütün köprüler, yani her bir giriş trafosu için bir köprü (X61’den X64’e kadar)
ve ek olarak X60 ortak köprüsü, aynı anma akımı için ayarlanmalıdır.
Not
Eğer anma akım değerleri -nadiren de olsa- değiştirilmişse, yeni anma değerler Güç Sistemi Verileri’nde 206
no’lu AT SEKONDER adresinde (bakınız Altbölüm 2.1.2.1) girilmelidir.
İkili Girişler için Kontrol Gerilimleri
Cihazın fabrika çıkışında; ikili girişler, güç kaynağının anma DC gerilimine karşılık gelen bir gerilimle çalışacak
şekilde ayarlanmışlardır. Eğer ikili girişler için kullanılacak anma gerilim güç sistemi kontrol geriliminden farklı
ise, bunların anahtarlama eşiklerini değiştirmek gerekebilir.
Bir ikili girişin anahtarlama eşiğini ayarlamak için, bir köprünün konumu değiştirilir. Köprülerin ikili girişlere
atanması ve serimi, Altbölüm’te “İşlemci Kartı C-CPU-2“, “Giriş/Çıkış KartıC-I/O-1 ve C-I/O-10“ ve “C-I/O-11
Kartı“ paragraflarında açıklanmıştır.
Not
Eğer açma devresi denetimi yapılacaksa, daha önce de açıklandığı gibi, kullanılacak olan ikili girişler (veya bir
ikili giriş ve bir köprüleme direnci) birbirlerine seri olarak bağlanır. Dolayısıyla, bu girişlerin anahtarlama eşiği
açma devresinin anma DC geriliminin yarısından düşük olmalıdır.
460
İkili Çıkışlar için Kontak Modu
Giriş ve çıkış kartlarında bulunan röleler, durum değiştirici kontaklarla donatılmışlardır. Bundan dolayı, bir köprü
ayarı gerekebilir. Hangi kartlarda ve hangi rölelerde bu köprü ayarlarının uygulanacağı aşağıdaki alt bölümlerde
ve “Baskılı Devre Kartlarında bulunan Anahtarlama Elemanları” paragrafında açıklanmıştır.
Arayüzleri Değiştirme
Sadece gömme ve hücre içi montaj kasaları olan cihazların ve ayrı operatör paneli olan modellerin seri
arayüzleri değiştirilebilir. Hangi tip arayüzlerin değiştirileceği ve değişikliklerin nasıl yapılacağı, Altbölüm ’te
“Arayüz Modüllerini Değiştirme“ paragrafında açıklanmıştır.
Veriyolu Yeteneği ile Arayüzleri Sonlandırma
Eğer cihaz bir RS485 portu ile donatılmışsa; güvenilir veri iletiminin sağlanması için, bunlar, veriyolundakı en
son cihazda dirençlerle sonlandırılmalıdır. Bu amaçla, C-CPU-2 işlemcinin baskılı devre kartında ve ve RS485
veya PROFIBUS arayüz modülünde, köprüler üzerinden bağlanabilen sonlandırma dirençleri bulunur. C-CPU2 işlemcinin baskılı devre kartındaki köprülerin konumları ve ayarları, Altbölüm’te “İşlemci Kartı C-CPU-2“
paragrafında ve arayüz modülleri için de Altbölüm “RS485 Arayüzü“ ve “Profibus-/DNP- Arayüzü“
paragraflarında gösterilmiştir. Her iki köprü de aynı biçimde takılı olmalıdır.
Fabrika çıkışında, dirençler devre dışıdır/bağlı değildir.
Yedek Parçalar
Yedek parçalar, gerilim arızasında pil-destekli RAM’lardaki verileri sürdürmek için bir arabellek pili ve dahili güç
kaynağının minyatür sigortasıdır. Bunların konumları, işlemci kartı şemasında gösterilmiştir. Sigorta anma
değerleri, kart üzerinde, sigortanın yanında basılıdır. Sigorta değiştirilirken, SIPROTEC 4 Sistem
Açıklamaları’nın “Bakım“ ve “Düzeltici Eylemler / Onarımlar“ bölümlerinde verilen açıklamaları gözlemleyin.
461
3.1.2.2 Sökme
Baskılı Devre Kartlarında Çalışma
Not
Aşağıdaki işlem adımlarında, cihazın çalışır durumda olmadığı varsayılmıştır.
Dikkat!
Cihazın anma değerlerini etkileyen köprü ayarlarını değiştirirken şunlara dikkat edin:
Sipariş numarası (MLFB) ve isim plakası üzerinde yer alan anma değerleri artık gerçek cihaz özellikleri ile
uyuşmaz.
Eğer böyle değişiklikler gerekli ise, yapılan değişiklikler cihaz üzerinde açıkça ve tam olarak belirtilmelidir.
Etiket değişikliği için, kendiliğinden yapışan etiketler mevcuttur.
Baskılı devre kartları üzerinde, anahtarlama elemanlarının kontrol edilmesi veya değiştirilmesi, modüllerin
değiştirilmesi gibi değişik işlemleri gerçekleştirmek üzere herhangi bir çalışma yapılacağı zaman, aşağıdaki
işlem sırasını takip edin:
• Çalışma yüzeyini hazırlayın: Elektrostatik olarak hassas cihazlar (ESD) için uygun bir altlık sağlayın.
Yapılacak çalışmalar için, ayrıca aşağıdaki gereçleri de yanınızda bulundurun:
– 5 veya 6 mm uç genişliğinde bir tornavida,
– Pz büyüklük 1’e uygun bir yıldız tornavida,
– 5 mm'lik bir lokma anahtarı.
• Arka panelde “A“ ve “C“ montaj konumlarındaki D-altminyatür konnektörün vidalı tutaçlarını gevşetin.
Cihazın çıkma tip montaj kasası için bu işlem gerekli değildir.
• Eğer “A“ ve “C“ konumlarına bitişik “B“ ve “D“, konumlarında da ek arayüzler varsa, arayüzlere çapraz olarak
yerleştirilmiş vidaları sökün. Cihazın çıkma tip montaj kasası için bu işlem gerekli değildir.
• Ön kapakta bulunan kapak başlıklarını çıkarın ve kasanın tespit vidalarını gevşetin.
• Ön kapağı çıkarın ve özenle bir kenara koyun. Ayrı operatör paneli olan cihazlarda, vidaları gevşetildikten
sonra ön kapak doğrudan çıkarılabilir.
462
Fişli Konnektörler üzerinde Çalışma
Dikkat!
Elektrostatik boşalmalara karşı gerekli önlemleri alın:
Elektrostatik boşalmalara dikkat edilmemesi hafif kişisel yaralanmalara veya maddi hasara yol açabilir.
Fişli konnektörler üzerinde bir işlem yapmadan önce, topraklı bir metal yüzeye dokunarak elektrostatik
boşalmanın oluşmasını önleyin.
Arayüz konnektörlerini gerilim altında yerlerinden çıkarmayın veya yerlerine takmayın!
Kartların fiziksel düzenlemesi 1/3 kasa büyüklüğü için Şekil 3-3’te, 1/2 kasa büyüklüğü için Şekil 3-4’te, 2/3 kasa
büyüklüğü için Şekil 3-5’te ve 1/1 kasa büyüklüğü için de Şekil 3-6’da görülmektedir.
• Ön kapak ile C-CPU-2 işlemci kartı arasındaki şerit kabloyu ön kapak tarafından çıkarın. Kabloyu çıkarmak
için, önce fiş konnektörünün üst mandalını yukarı ve alt mandalını aşağı itin.Fişli konnektörü dikkatlice dışarı
çıkarın. Bu işlem, ayrı operatör panelli sürümlere uygulanmaz. Ancak, C-CPU-2 merkezi işlemci kartında
(Şekil 3-3’ten 3-6’ya kadar No. 1), D-Altminyatür konnektörün gerisindeki 7-pin X16 fişli konnektörü ve şerit
kablonun arka yüzde 68-pin fişli konnektöre bağlı olan fişli konnektörü çıkarılmalıdır.
• C-CPU-2 işlemci kartı (Şekil 3-3 ve 3-6’te No. 1) ile I/O giriş/çıkış kartı (sipariş biçimine göre Şekil 3-3’ten 36’ya kadar No. 2 - 6) arasındaki şerit kabloyu çıkarın.
• Kartları çıkarın ve elektrostatik hasarlara karşı korumak için topraklı altlığın üzerine koyun. Mevcut fişli
konnektörlerden dolayı, özellikle çıkma tip montaj biçimlerinde C-CPU-2 kartının çıkarılması için biraz
kuvvet uygulanması gerekir.
• Şekil 3-7’den 3-15’e kadar ve 3-18 ve 3-19’deki şemalara göre köprü konumlarını kontrol edin. Eğer gerekli
ise köprü konumunu değiştirin veya çıkarın.
Şekil 3-3
Ön kapak çıkarılmış durumda 1/3 kasa büyüklüğü ile 7SA6’nın önden görünüşü (sadeleştirilmiş
ve ölçeği küçültülmüş olarak)
463
Şekil 3-4
464
Ön kapak çıkarılmış durumda 1/2 kasa büyüklüğü ile 7SA6’nın önden görünüşü (sadeleştirilmiş
ve ölçeği küçültülmüş olarak)
Şekil 3-5
Ön kapak çıkarılmış durumda 2/3 kasa büyüklüğü ile 7SA6’nın önden görünüşü (sadeleştirilmiş ve ölçeği
küçültülmüş olarak)
465
Şekil 3-6
466
Ön kapak çıkarılmış durumda 1/1 kasa büyüklüğü ile 7SA6’nın önden görünüşü (sadeleştirilmiş ve ölçeği
küçültülmüş olarak)
3.1.2.3 Baskılı Devre Kartlarında Bulunan Anahtarlama Elemanları
İşlemci Kartı C-CPU- 2
İşlemci kartı C-CPU-2 için baskılı devre kartının serimi aşağıdaki şekilde görülmektedir. Dahili güç kaynağının
ayarlanan anma gerilimi Tablo 3-2’ye göre, canlı kontağın normal durumu Tablo 3-3’e göre, GİR1’den GİR5’e
kadar ikili girişlerin seçilen kontrol gerilimleri Tablo 3-4’e göre ve RS232/RS485 dahili arayüzler de Tablo 35’den 3-7 kontrol edilir. Minyatür sigortanın (F1) anma değerleri ve arabellek pili (G1)´de aşağıdaki şekilde
görülmektedir.
Dahili RS232/RS485 arayüzünü kontrol etmeden önce, arayüz modüllerinin yerlerinden çıkarılması gerekir.
Şekil 3-7
Kart biçimlendirmesi için gerekli köprü ayarları ile C-CPU-2 işlemci baskılı devre kartı
467
Tablo 3-2
C-CPU-2 işlemci kartındaki dahili güç kaynağının anma gerilimi için köprü ayarları
Anma Gerilimi
Köprü
DC 24 V - 48 V
kullanılmaz
1-2
2-3
X52
kullanılmaz
1-2 ve 3-4
2-3
X53
kullanılmaz
1-2
2-3
X55
kullanılmaz
kullanılmaz
1-2
Sigorta
T4H250V
3)
T2H250V
C-CPU-2 işlemci kartındaki canlı kontağın normal durumu için köprü önayarları
Köprü
Normal durumda açık
Normal durumda kapalı
Önayar
X40
1-2
2-3
2-3
Tablo 3-4
2)
DC 110 V - 250 V, AC 115 V/ 230 V
X51
Tablo 3-3
1)
DC 60 V - 125 V
C-CPU-2 işlemci kartında GİR1’den GİR5’e kadar ikili girişlerin kontrol gerilimleri için köprü
ayarları
İkili Girişler
Köprü
17 V Eşik1)
73 V Eşik2)
154 V Eşik3)
GİR1
X21
1-2
2-3
3-4
GİR2
X22
1-2
2-3
3-4
GİR3
X23
1-2
2-3
3-4
GİR4
X24
1-2
2-3
3-4
GİR5
X25
1-2
2-3
3-4
Anma gerilimi DC 24 V - 125 V olan cihazlar için fabrika ayarları
Anma gerilimi DC 110 V - 250 V ve AC 115 V olan cihazlar için fabrika ayarları
Sadece DC 220 V veya DC 250 V ve AC 230 V kontrol gerilimleri ile kullanılır
Köprü konumları değiştirilerek, RS485 arayüzü bir RS232 arayüzüne dönüştürülebilir veya bunun tersi
yapılabilir.
X105 - X110 á kadar, köprüler aynı şekilde takılmalıdır!
Tablo 3-5
C-CPU-2 işlemci kartında dahili RS232/485 arayüzünün köprü ayarları
Köprü
RS232
RS485
X103 ve X104
1-2
1-2
X105 - X110
1-2
2-3
Sipariş edilen biçimlemeye göre köprü önayarları fabrikada yapılmıştır.
RS232 arayüzü için, X111 köprüsü ile, modem iletişimi için önemli olan akış denetimi etkinleştirilir.
Tablo 3-6
1)
C-CPU-2 işlemci kartında CTS (Clear To Send, Akış denetimi) için köprü ayarı
Köprü
/RS232 arayüzden CTS
RTS ile denetlenen CTS
X111
1-2
2-3 1)
7SA6.../DD ve üstü sürümler için olağan ayar
Köprü Ayarı 2-3: Modeme bağlantı genellikle yıldız çoğullayıcı veya optik fiber FO-çevirici ile yapılır.
Dolayısıyla; RS232 standardı DIN 66020’ye göre modem kontrol denetim sinyalleri mevcut değildir.
468
SIPROTEC 4 cihazları her zaman yarı çift yönlü modda çalıştığı için, modem sinyalleri gerekli değildir.
7XV5100-4 sipariş numaralı bağlantı kablosunu kullanın.
Köprü Ayarı 1-2: Bu ayar, modem sinyallerini hazır duruma getirir. SIPROTEC 4 cihazı ile modem arasında
doğrudan bir RS232 bağlantı için, istenirse bu ayar seçilebilir. Bu amaçla, standart bir RS232 modem bağlantı
kablosu (25’e 9-luk çevirici) kullanmanızı öneririz.
Not
RS232 arayüzü üzerinden DIGSI ile doğrudan bir bağlantı kurmak için, X111 köprüsü 2-3 konumuna
takılmalıdır.
Eğer sistemde harici bir sonlandırma direnci yoksa, bir RS485 veriyolundaki en son cihaz X103 ve X104
köprüleri ile sonlandırılmalıdır.
Tablo 3-7
Köprü
C-CPU-2 işlemci kartında RS485 arayüzünün sonlandırma dirençlerinin köprü ayarları
Sonlandırma direnci
Sonlandırma direnci
Önayar
kapalı
açık
X103
2-3
1-2
1-2
X104
2-3
1-2
1-2
Not: Her iki köprü de her zaman aynı biçimde takılı olmalıdır!
X90 köprüsünün bir fonksiyonu yoktur. Fabrika ayarı 1-2’dir.
Sonlandırma dirençleri, harici olarak da (örneğin klemens bloğuna) bağlanabilir. Bu durumda; RS485 veya
Profibus arayüzü modülünde bulunan veya doğrudan C-CPU-2 işlemci kartı üzerindeki sonlandırma dirençleri
enerjisiz bırakılmalıdır.
Şekil 3-8
RS485 arayüzünün sonlandırılması (harici)
469
Giriş/Çıkış Kartı C-I/O-1 ve C-I/O- 10
Giriş/çıkış kartı C-I/O-1 için baskılı devre kartının serimi Şekil 3-9’da, giriş/çıkış kartı C-I/O-2 için baskılı devre
kartının serimi 7SA6.../DD’ya kadar olan sürümler için Şekil 3-10’da ve giriş/çıkış kartı C-I/O-10 7SA6.../EE ve
üstü sürümler için Şekil 3-11’da görülmektedir.
Şekil 3-9
470
Kart biçimlendirmeleri için gerekli köprü ayarlarının gösterimi ile C-I/O-11 giriş/çıkış kartı
Şekil 3-10
Kart biçimlendirmeleri için gerekli köprü ayarlarının gösterimi ile C-I/O-10 7SA6 .../DD’ya kadar
olan sürümler için giriş/çıkış kartı
471
Cihaz sürümüne bağlı olarak, bazı ikili çıkışların kontakları, normalde açık konumdan normalde kapalı konuma
değiştirilebilir (Ek’te Bölüm A.2’ye bakın).
•
7SA6*1*-*A/E/J sürümünde (16 İkili çıkışlı 1/2 kasa büyüklüğü), bu, ÇIK9 ikili çıkışı için geçerlidir (Şekil 3-4,
Yuva 19);
• 7SA6*2*-*A/E/J sürümünde (24 İkili çıkışlı 1/1 kasa büyüklüğü), bu, ÇIK9 ve ÇIK17 ikili çıkışları için geçerlidir
(Şekil 3-6, Yuva 33 sol ve Yuva 19 sağ);
• 7SA6*2*-*B/F/K sürümünde (32 İkili çıkışlı 1/1 kasa büyüklüğü), bu ÇIK9, ÇIK17 ve ÇIK25 ikili çıkışları için
geçerlidir (Şekil 3-6, Yuva 33 sol, Yuva 19 sağ ve Yuva 19 sol);
•
7SA6*2*-*M/P/R sürümünde (24 İkili çıkışlı 1/1 kasa büyüklüğü) bu, ÇIK17 ikili çıkışı için geçerlidir (Şekil 36, Yuva 19 sağ);
• 7SA6*2*-*N/Q/S sürümünde (32 İkili çıkışlı 1/1 kasa büyüklüğü), bu, ÇIK17 ve ÇIK25 ikili çıkışları için
geçerlidir (Şekil 3-6, Yuva 19 sağ ve Yuva 19 sol),
•
7SA613*-*A sürümünde (24 İkili çıkışlı 2/3 kasa büyüklüğü), bu, ÇIK9 ve ÇIK17 ikili çıkışları için geçerlidir
(Şekil 3-5, Yuva 19 sol ve Yuva 33 sol);
•
7SA613*-*M sürümünde (24 İkili çıkışlı 2/3 kasa büyüklüğü), bu, ÇIK17 ikili çıkışlı için geçerlidir (Şekil 3-5,
Yuva 33 sol).
Tablolar 3-8, 3-9 ve 3-10 rölenin ikili çıkışlarının kontak modu seçimi için köprü ayarlarını göstermektedir.
Tablo 3-8
Rölenin C-I/O-1 giriş/çıkış kartındaki ÇIK9 ikili çıkışının kontak modu için köprü ayarı, 1/2 kasa büyüklüğü
için
Cihaz 7SA6*1*-*
Baskılı devre
kartı
İkili
çıkış
Köprü
Normalde açık
(N/A) kontak
Normalde kapalı (N/K)
kontak
Önayar
A/E/J
Yuva 19
ÇIK9
X40
1-2
2-3
1-2
Tablo 3-9
Rölenin C-I/O-1 giriş/çıkış kartındaki ÇIK9, ÇIK17 ve ÇIK25 ikili çıkışlarının kontak modu için köprü ayarı,
1/1 kasa büyüklüğü için
Cihaz 7SA6*2*-*
Baskılı devre
kartı
İkili
çıkış
Köprü
Normalde açık
(N/A) kontak
kontak
Önayar
A/E/J
Yuva 33 sol taraf
ÇIK9
X40
1-2
2-3
1-2
Yuva 19 sağ
taraf
ÇIK17
X40
1-2
2-3
1-2
Yuva 33 sol taraf
ÇIK9
X40
1-2
2-3
1-2
Yuva 19 sağ
taraf
ÇIK17
X40
1-2
2-3
1-2
B/F/K
X40
1-2
2-3
1-2
M/P/R
Yuva 19 sol taraf ÇIK25
Yuva 19 sağ
taraf
ÇIK17
X40
1-2
2-3
1-2
N/Q/S
Yuva 19 sağ
taraf
ÇIK17
X40
1-2
2-3
1-2
X40
1-2
2-3
1-2
Tablo 3-10
Rölenin C-I/O-1 giriş/çıkış kartındaki ÇIK9 ve ÇIK17 ikili çıkışlarının kontak modu için köprü ayarı, 2/3 kasa
büyüklüğü için
Cihaz 7SA613*-*
Baskılı devre
kartı
İkili
çıkış
A
Yuva 19 sol taraf
M
472
Köprü
Normalde açık
(N/A) kontak
kontak
Önayar
ÇIK9
X40
1-2
2-3
1-2
X40
1-2
2-3
1-2
X40
1-2
2-3
1-2
İkili girişlerin kontrol gerilimleri:
GİR6’dan GİR13’e kadar ( 1/2 kasa büyüklüğü için) Tablo 3-11’e göre, GİR6’dan GİR21’e kadar (2/3 kasa
büyüklüğü için) Tablo 3-12’ye göre, GİR6’dan GİR29’a kadar 1/1 kasa büyüklüğü için, sürüme göre) Tablo 313 ’e göre kontrol edilir.
Tablo 3-11
C-I/O-1 veya C-I/O-10 giriş/çıkış kartında GİR6’dan GİR13’e kadar ikili girişlerin kontrol
gerilimlerinin köprü ayarları, 1/2 kasa büyüklüğü için
İkili Girişler Yuva
19
Köprü
17 V Eşik 1)
73 V Eşik 2)
154 V Eşik 3)
GİR6
X21/X22
L
M
H
GİR7
X23/X24
L
M
H
GİR8
X25/X26
L
M
H
1)
2)
3)
GİR9
X27/X28
L
M
H
GİR10
X29/X30
L
M
H
GİR11
X31/X32
L
M
H
GİR12
X33/X34
L
M
H
GİR13
X35/X36
L
M
H
Sadece DC 220 V - 250 V kontrol gerilimleri ile kullanılır
Tablo 3-12
C-I/O-1 veya C-I/O-10 giriş/çıkış kartında GİR6’dan GİR21’e kadar ikili girişlerin kontrol
İkili Girişler
1)
2)
3)
Köprü
17 V Eşik 1)
73 V Eşik 2)
154 V Eşik 3)
Yuva 19 sol taraf
Yuva 33 sol taraf
GİR6
GİR14
X21/X22
L
M
H
GİR7
GİR15
X23/X24
L
M
H
GİR8
GİR16
X25/X26
L
M
H
GİR9
GİR17
X27/X28
L
M
H
GİR10
GİR18
X29/X30
L
M
H
GİR11
GİR19
X31/X32
L
M
H
GİR12
GİR20
X33/X34
L
M
H
GİR13
GİR21
X35/X36
L
M
H
473
Tablo 3-13
C-I/O-1 veya C-I/O-10 giriş/çıkış kartında GİR6’dan GİR29’a kadar ikili girişlerin kontrol
Köprü
17 V Eşik 1)
73 V Eşik 2)
154 V Eşik 3)
X21/X22
L
M
H
İkili Girişler
1)
2)
3)
Yuva 33 sol
taraf
Yuva 19 sağ
taraf
Yuva 19 sol
taraf
GİR6
GİR14
GİR22
GİR7
GİR15
GİR23
X23/X24
L
M
H
GİR8
GİR16
GİR24
X25/X26
L
M
H
GİR9
GİR17
GİR25
X27/X28
L
M
H
GİR10
GİR18
GİR26
X29/X30
L
M
H
GİR11
GİR19
GİR27
X31/X32
L
M
H
GİR12
GİR20
GİR28
X33/X34
L
M
H
GİR13
GİR21
GİR29
X35/X36
L
M
H
Anma gerilimi DC 24V - 125 V olan cihazlar için fabrika ayarları
C-I/O-10 giriş/çıkış kartı üzerindeki X71’den X73’e kadar köprüler veriyolu adres ayarları için kullanılır ve
değiştirilmemelidir. Tablolar 3-14, 3-15 ve 3-16 köprü önayarlarını göstermektedir.
Montaj konumları, Şekil 3-3 ’ten 3-6 ’ya kadar şemalarda görülmektedir.
Tablo 3-14
C-I/O-1 veya C-I/O-10 giriş/çıkış kartının veriyolu adresi için köprü ayarları, 1/2 kasa
büyüklüğü ile
Köprü
Montaj konumu yuva
19
X71
H
X72
L
X73
H
Tablo 3-15
büyüklüğü ile
Montaj konumu
Köprü
Yuva 33 sol taraf
Yuva 19 sol taraf
X71
L
H
X72
H
L
X73
H
H
Tablo 3-16
büyüklüğü ile
Montaj konumu
Köprü
474
Yuva 19 sol taraf
Yuva 19 sağ taraf
Yuva 33 sol taraf
X71
H
L
H
X72
H
H
L
X73
H
H
H
Giriş/çıkış kartı C-I/O-10 7SA6 .../EE
ve üstü sürümler için
Şekil 3-11
Biçimlendirme ayarlarının kontrolü için gerekli köprü ayarlarının gösterimi ile 7SA6 .../EE ve
üstü sürümler için C-I/O-10 giriş/çıkış kartı
475
Tablo 3-17
C-I/O-10 giriş/çıkış kartındaki, GİR6 ve GİR13 ikili girişlerin kontrol gerilimlerinin köprü
ayarları, 7SA6 .../EE ve üstü sürümler için, 1/2 kasa büyüklüğü ile
İkili Girişler Yuva
19
Köprü
17 V Eşik 1)
73 V Eşik 2)
154 V Eşik 3)
GİR6
X21
L
M
H
GİR7
X23
L
M
H
GİR8
X25
L
M
H
GİR9
X27
L
M
H
GİR10
X29
L
M
H
GİR11
X31
L
M
H
GİR12
X33
L
M
H
GİR13
X35
L
M
H
1)
2)
3)
Tablo 3-18
İkili Girişler
1)
2)
3)
476
Köprü
17 V Eşik 1)
73 V Eşik 2)
154 V Eşik 3)
Yuva 19 sol taraf
Yuva 33 sol taraf
GİR6
GİR14
X21
L
M
H
GİR7
GİR15
X23
L
M
H
GİR8
GİR16
X25
L
M
H
GİR9
GİR17
X27
L
M
H
GİR10
GİR18
X29
L
M
H
GİR11
GİR19
X31
L
M
H
GİR12
GİR20
X33
L
M
H
GİR13
GİR21
X35
L
M
H
Tablo 3-19
İkili Girişler
1)
2)
3)
Köprü
17 V Eşik 1)
73 V Eşik 2)
154 V Eşik 3)
Yuva 33 sol
taraf
Yuva 19 sağ
taraf
Yuva 19 sol
taraf
GİR6
GİR14
GİR22
X21
L
M
H
GİR7
GİR15
GİR23
X23
L
M
H
GİR8
GİR16
GİR24
X25
L
M
H
GİR9
GİR17
GİR25
X27
L
M
H
GİR10
GİR18
GİR26
X29
L
M
H
GİR11
GİR19
GİR27
X31
L
M
H
GİR12
GİR20
GİR28
X33
L
M
H
GİR13
GİR21
GİR29
X35
L
M
H
C-I/O-10 giriş/çıkış kartı üzerindeki X71,X72 ve X73’e kadar köprüler veriyolu adres ayarları için kullanılır ve
değiştirilmemelidir. Tablolar 3-14, 3-15 ve 3-16 köprü önayarlarını göstermektedir.
477
Giriş/çıkış kartı C-I/O-10 7SA6 .../DD
’ye kadar olan sürümler için
C-I/O-2 giriş/çıkış kartının farklı iki çıktı durumu mevcuttur. 7SA6.../DD ’ye kadar olan sürümler için Şekil 312’de, 7SA6.../EE’den itibaren olan sürümler için Şekil 3-13’de baskılı devre kartının serimi görülmektedir.
Şekil 3-12
Kart biçimlendirmeleri için gerekli köprü ayarlarının gösterimi ile 7SA6 .../DD’ye kadar olan
sürümler için C-I/O-2 giriş/çıkış kartı
ÇIK6 ikili çıkışının kontak tipi, normalde açık konumdan normalde kapalı konuma değiştirilebilir (ayrıca Ek
Bölüm A.2’de genel şemalara bakın):
1
/3 kasa büyüklüğü ile: Şekil 3-3’te No.3, yuva 19
1
2
/3 kasa büyüklüğü ile: Şekil 3-5’te No.3, yuva 5 sağ,
1
/1 kasa büyüklüğü ile: Şekil 3-6’da No.3, yuva 33 sağ.
478
Tablo 3-20
ÇIK6 ikili çıkışının kontak tipi için köprü ayarı
Köprü
Normal durumda açık (N/A)
Normal durumda kapalı (N/K)
Önayar
X41
1-2
2-3
1-2
C-I/O-2 giriş/çıkış kartı üzerindeki giriş akım trafolarının anma akım ayarları kontrol edilmelidir. Bütün köprüler,
yani her bir giriş trafosu için bir köprü (X61’den X64’e kadar) ve ek olarak X60 ortak köprüsü, aynı anma akımı
için ayarlanmalıdır. Ancak: Duyarlı toprak arıza akım girişi olan sürümlerde (T8 giriş trafosu), X64 köprüsü
bulunmaz.
değiştirilmemelidir. Aşağıdaki tabloda, köprü önayarları listelenmiştir.
Montaj konumları:
1
1
2
/3 kasa büyüklüğü ile: Şekil 3-5’te No.3, yuva 5 sağ,
1
/1 kasa büyüklüğü ile: Şekil 3-6’da No.3, yuva 33 sağ,
Tablo 3-21
C-I/O-2 giriş/çıkış kartının veriyolu adresi için köprü ayarları
Köprü
Önayar
X71
1-2 (H)
X72
1-2 (H)
X73
2-3 (L)
479
Giriş/çıkış kartı C-I/O-2 7SA6 .../EE
ve üstü sürümler için
Bu kart iki ayrı konfigürasyonda mevcuttur:
• Normal toprak akımı ölçümü ile uygulama; Veriyolu numarası C53207-A324-B50-*
• Hassas toprak akımı ölçümü ile uygulama; Veriyolu numarası C53207-A324-B60-*
Baskılı bir devre kartında basılı tabloda uygun veriyolu numarası işaretlidir.
C-I/O-2 giriş/çıkış kartı üzerindeki anma akım ayarları veya kademe hızlandırma kontrol edilmelidir.
Şekil 3-13
480
Biçimlendirme ayarlarının kontrolü için gerekli köprü ayarlarının gösterimi ile 7SA6**.../EE ve
üstü sürümler için C-I/O-2 giriş/çıkış kartı
Tablo 3-22
Anma akımı veya kademe hızlandırma
Köprü
1)
Anma akımı 1 A
Anma akımı 5 A
Kademe hızlandırma 100 A
Kademe hızlandırma 500 A
X51
1-2
1-2
X60
1-2
2-3
X61
3-5
4-5
X62
3-5
4-5
X63
3-5
4-5
X641)
3-5
4-5
Hassas toprak akımı ölçümü ile uygulamada mevcut değildir
ÇIK6, ÇIK7 ve ÇIK8 ikili çıkışlarının kontak tipi, normalde açık konumdan normalde kapalı konuma
değiştirilebilir (ayrıca Ekte genel şemalara bakın).
Tablo 3-23
1)
ÇIK6, ÇIK7 ve ÇIK8 ikili çıkışlarının kontak tipi için köprü ayarı
İkili
çıkış
Köprü
Normalde açık (N/A) kontak1)
Normal durumda kapalı (N/K)
ÇIK6
X41
1-2
2-3
ÇIK7
X42
1-2
2-3
ÇIK8
X43
1-2
2-3
Önayar
ÇIK1’den ÇIK5’e kadar olan ikili çıkışlarda röleler kollara ayrılabilir veya tek röle olarak ÇIK1, ÇIK4 ve ÇIK5 için
(bu sırada ÇIK2 ve ÇIK3’ün fonksiyonu yoktur) atanabilirler (ayrıca Ekte genel şemalara bakın).
Tablo 3-24
ÇIK1’den ÇIK5’e kadar olan Kollara ayrılma biçimlendirilmesi için veya Tek röle
Köprü
ÇIK1’den ÇIK5’e kadar
kollara ayrılmış 1)
ÇIK1, ÇIK4, ÇIK5 tek röle olarak (ÇIK2, ÇIK3
fonksiyonsuz)
X80
1-2, 3-4
2-3, 4-5
X81
1-2, 3-4
2-3, 4-5
X82
2-3
1-2
1)
Önayar
X71’den X73’e kadar köprüler veriyolu adres ayarları için kullanılır ve değiştirilmemelidir. Aşağıdaki tabloda,
köprü önayarları listelenmiştir.
Tablo 3-25
C-I/O-2 giriş/çıkış kartının veriyolu adresleri için köprü ayarları
Köprü
Önayar
X71
1-2 (H)
X72
1-2 (H)
X73
2-3 (L)
481
Giriş/çıkış kartı C-I/O-11
Şekil 3-14
Biçimlendirme ayarlarının kontrolü için gerekli köprü ayarlarının gösterimi ile C-I/O-11 giriş/çıkış
kartı
Tablo 3-26
C-I/O-11 giriş/çıkış kartındaki, GİR6 ve GİR7 ikili girişlerinin kontrol gerilimlerinin köprü
ayarları
1)
2)
3)
482
İkili Giriş
Köprü
17 V Eşik 1)
73 V Eşik 2)
154 V Eşik 3)
GİR6
X21
L
M
H
GİR7
X22
L
M
H
Sadece DC 220 V - 250 V ve AC 230 V kontrol gerilimleri ile kullanılır
C-I/O-11 giriş/çıkış kartı üzerindeki giriş akım trafolarının anma akım ayarları kontrol edilmelidir. X60’dan X64’e
kadar köprüler, yani her bir giriş trafoları için bir köprü ve ek olarak X60 ortak köprüsü için aynı akım değeri
seçilmelidir. Ancak: Duyarlı toprak arıza akım girişi olan sürümlerde (T8 giriş trafosu), X64 köprüsü bulunmaz.
X65 köprüsü, normal toprak akım girişleri için “IE“ konumuna ve duyarlı toprak akım girişleri için de “IEE“
konumuna alınır.
Montaj konumları:
1/
kasa büyüklüğü ile:
Şekil 3-3’te No.4, yuva 19
/2 kasa büyüklüğü ile:
Şekil 3-4’te No.2, yuva 33
3
1
1/
1
kasa büyüklüğü ile:
Tablo 3-27
Şekil 3-6’da No.2, yuva 33 sağ
C-I/O-11 giriş/çıkış kartının veriyolu adresi için köprü ayarları
Köprü
Önayar
X71
1-2 (H)
X72
1-2 (H)
X73
2-3 (L)
483
B-I/O-2 Giriş/çıkış kartı
Giriş/çıkış kartı B-I/O-2 için baskılı devre kartının serimi Şekil 3-15’te görülmektedir.
Şekil 3-15
Yapılandırma ayarlarının kontrolü için gerekli köprü ayarlarının gösterimi ile B-I/O-2 giriş/çıkış
kartı
İkili girişlerin kontrol gerilimlerinin kontrolü:
GİR8’den GİR20’ye kadar (1/2 kasa büyüklüğü ile) Tablo 3-28’e göre
GİR8’den GİR33’e kadar (1/1 kasa büyüklüğü ile) Tablo 3-29’ye göre.
484
Tablo 3-28
1)
2)
B-I/O-2 giriş/çıkış kartında GİR8’den GİR20’ye kadar ikili girişlerin kontrol gerilimleri için
köprü ayarları, 7SA6*1*-*B/F/K sürümü için
İkili Girişler Yuva 19
Köprü
17 V Eşik 1)
73 V Eşik 2)
GİR8
X21
1-2
2-3
GİR9
X22
1-2
2-3
GİR10
X23
1-2
2-3
GİR11
X24
1-2
2-3
GİR12
X25
1-2
2-3
GİR13
X26
1-2
2-3
GİR14
X27
1-2
2-3
GİR15
X28
1-2
2-3
GİR16
X29
1-2
2-3
GİR17
X30
1-2
2-3
GİR18
X31
1-2
2-3
GİR19
X32
1-2
2-3
GİR20
X33
1-2
2-3
Tablo 3-29
B-I/O-2 giriş/çıkış kartında GİR8’den GİR33’e kadar ikili girişlerin kontrol gerilimleri için köprü
ayarları, 7SA6*2*-*C/G/L sürümü için
İkili Girişler
Köprü
17 V Eşik 1)
73 V Eşik 2)
Yuva 33 sol taraf Yuva 19 sağ taraf
1)
2)
GİR8
GİR21
X21
1-2
2-3
GİR9
GİR22
X22
1-2
2-3
GİR10
GİR23
X23
1-2
2-3
GİR11
GİR24
X24
1-2
2-3
GİR12
GİR25
X25
1-2
2-3
GİR13
GİR26
X26
1-2
2-3
GİR14
GİR27
X27
1-2
2-3
GİR15
GİR28
X28
1-2
2-3
GİR16
GİR29
X29
1-2
2-3
GİR17
GİR30
X30
1-2
2-3
GİR18
GİR31
X31
1-2
2-3
GİR19
GİR32
X32
1-2
2-3
GİR20
GİR33
X33
1-2
2-3
485
B-I/O-2 giriş/çıkış kartı üzerindeki X71,X72 ve X73’e kadar köprüler veriyolu adresinin ayarı için kullanılır ve
Montaj konumları, Şekil 3-3’ten 3-6’ya kadar şemalarda görülmektedir.
Tablo 3-30
B-I/O-2 giriş/çıkış kartının veriyolu adresi için köprü ayarları, 1/2 kasa büyüklüğü ile
Köprü
Montaj konumu yuva
19
X71
1-2
X72
2-3
X73
1-2
Tablo 3-31
B-I/O-2 giriş/çıkış kartının veriyolu adresi için köprü ayarları, 1/1 kasa büyüklüğü ile
Montaj konumu
Köprü
486
Yuva 19 sağ taraf
Yuva 33 sol taraf
X71
1-2
2-3
X72
2-3
1-2
X73
1-2
1-2
3.1.2.4 Arayüz Modülleri
Arayüz Modüllerinin Değiştirilmesi
Arayüz modülleri, C-CPU-2 işlemci kartı üzerinde bulunmaktadır(Şekil 3-3’ten Şekil 3-6’ya kadar şemalarda
No. 1).
Şekil 3-16
Arayüz modülleriyle birlikte İşlemci Kartı C-CPU-2
487
Aşağıdakilere dikkat edin:
• Sadece gömme ve hücre tipi montaj kasası olan veya ayrı operatör paneli olan cihazların arayüz modülleri
değiştirilebilir. Çift sıra klemensli çıkma tip montaj kasalı cihazlar için, arayüz modülleri sadece üretim
merkezinde değiştirilmelidir.
• Sadece sipariş kodu ile belirtilen arayüz modüllerinin eşini kullanın (ayrıca Ek, Bölüm A.1’e bakın).
• Veriyolu kapasitesi özellikli cihazların sonlandırılması, “RS485-Arayüzü“ paragrafına göre yapılmalıdır.
Tablo 3-32
Arayüz modüllerini değiştirme
Arayüz
Montaj konumu/Port
Değiştirme modülü
Sadece sipariş kodlu olarak
tesislerimizden sipariş edilebilen
arayüz modülleri kullanılmalıdır (Ek
A.1’e bakın)
Sistem Arayüzü veya analog çıkış
B
AN20
Koruma Verileri Arayüzü veya
analog çıkış
AN20
D
FO5’, FO6’; FO17’den FO19’a kadar
Değiştirme modüllerinin sipariş numaraları, Ek, Bölüm A.1 Donatılar ’da bulunabilir.
RS232 Arayüzü
Köprü konumları değiştirilerek, RS232 arayüzü bir RS485 arayüzüne dönüştürülebilir veya bunun tersi
yapılabilir (Şekil 3-17 ve 3-18’a bakın).
Şekil 3-16’te, C-CPU-2 baskılı devre kartı üzerinde arayüz modüllerinin yerleşimi görülmektedir.
Asağıdaki şekilde, arayüz modülü üzerinde RS232 arayüzünün biçimlendirilmesi için gerekli köprü konumları
görülmektedir.
Fiber optik bağlantılı çıkma tip montaj kasası olan cihazlarda, fiber optik arayüz modülü konsol kasasına
yerleştirilmiştir. Fiber-optik modülü, ilgili CPU arayüz yuvasında bir RS232 arayüz modülü üzerinden denetlenir.
Bu tip uygulama için, RS232 modülü üzerindeki X12 ve X13 köprüleri 2-3 konumuna takılmalıdır.
Şekil 3-17
RS232’nin biçimlendirilmesi için fişli köprülerin ve sonlandırma dirençlerinin köprü konumları
RS232 için sonlandırma dirençleri gerekmez. Bunlar, daima etkisizdir.
488
X11 köprüsü ile, modemle iletişim için gerekli ve önemli olan akış denetimi sağlanır.
Tablo 3-33
1)
Arayüz modülünde CTS (Clear To Send; Akış denetimi) köprü ayarı
Köprü
/RS232 arayüzden CTS
RTS ile denetlenen CTS
X11
1-2
2-3 1)
Önayar
Köprü Ayarı 2-3: Modeme bağlantı genellikle yıldız çoğullayıcı veya optik fiber FO-çevirici ile yapılır.
Dolayısıyla; RS232 standardı DIN 66020’ye göre modem kontrol denetim sinyalleri mevcut değildir.
SIPROTEC 4 cihazları her zaman yarı çift yönlü modda çalıştığı için, modem sinyalleri gerekli değildir.
7XV5100-4 sipariş numaralı bağlantı kablosunu kullanın.
Köprü Ayarı 1-2: Bu ayar, modem sinyallerini hazır duruma getirir. SIPROTEC 4 cihazı ile modem arasında
doğrudan bir RS232 bağlantı için, istenirse bu ayar seçilebilir. Bu amaçla, standart bir RS232 modem bağlantı
kablosu (25’e 9-luk çevirici) kullanmanızı öneririz.
Not
RS232 arayüzü üzerinden DIGSI ile doğrudan bir bağlantı kurmak için, X11 köprüsü 2-3 konumuna takılmalıdır.
RS485 Arayüzü
Aşağıdaki şekilde, arayüz modülü üzerinde RS485 arayüzünün biçimlendirilmesi için gerekli köprü konumları
görülmektedir.
RS485-Arayüzü Şekil 3-17’ye göre bir RS232-Arayüzüne dönüştürülebilir.
Şekil 3-18
RS485’in konfigürasyonu için fişli köprülerin ve sonlandırma dirençlerinin konumları
489
Profibus-/DNP-Arayüzü
Şekil 3-19
Etkin elektriksel modüllerin (Profibus ve DNP3.0) sonlandırma dirençlerinin biçimlendirilmesi için fişli
köprülerin konumu
EN100-Modülü Ethernet (IEC 61850)
Ethernet arayüz modülünün köprü konumları yoktur. Bu yüzden, faaliyete girişinde donanım türünden hiçbir
değişiklik gerekmez.
Sonlandırma
Veriyolu yeteneği özellikli arayüzler, veriyoluna bağlı son cihazda bir sonlandırmaya gerek duyarlar. 7SA6 için;
bu, RS485- veya Profibus-/DNP- arayüzlü modellere uygulanır.
Sonlandırma dirençleri, C-CPU-2 kartına monte edilmiş arayüzü üzerinde (Şekil 3-3 ’ten 3-6’ya kadar
şemalarda No.1) veya doğrudan C-CPU-2 işlemci kartının baskılı devre kartı üzerinde bulunur “İşlemci Kartı
C-CPU-2“ paragrafı, Tablo 3-7’ye bakın).
Şekil 3-16’te, C-CPU-2 baskılı devre kartı üzerinde arayüz modüllerinin yerleşimi görülmektedir.
Arayüz modülünün bir RS485 arayüzü olarak Şekil 3-18’da, bir Profibus-/DNP- arayüzü olarak biçimlendirilmesi
için gerekli köprü konumları da Şekil 3-19’de görülmektedir.
Sonlandırma dirençlerinin biçimlendirilmesi için, modülün her iki köprüsü aynı biçimde takılmalıdır.
Fabrika çıkışı, köprüler, sonlandırma dirençleri bağlı olmayacak şekilde ayarlanmıştır.
Şekil 3-20`de gösterildiği gibi, sonlandırma dirençleri, harici olarak da (örneğin klemens bloğuna) bağlanabilir.
Bu durumda; arayüzü modülünde bulunan veya doğrudan C-CPU-2 işlemci kartı üzerinde bulunan
sonlandırma dirençleri enerjisiz bırakılmalıdır.
Şekil 3-20
490
RS485 arayüzünün sonlandırılması (harici)
Analog Çıkış
Analog çıkış modülü (bakınız Şekil 3-21) AN20’de, 0 - 20 mA akım aralığında izole 2 kanal mevcuttur
(tek yönlü, maksimum 350 Ω).
Sipariş biçimine bağlı olarak, C-CPU-2 kartında “B“ veya/ve “D“ montaj konumunda olabilir (bakınız Şekil 3-16).
Şekil 3-21
AN20 analog çıkış arayüz modülü
3.1.2.5 Tekrar Monte Etme
Cihazın montajı, aşağıdaki işlem sırası takip edilerek yapılır:
• Kartları kasa içerisine dikkatlice yerleştirin. Montaj konumları, Şekil 3-3’ten 3-6’ya kadar şemalarda
gösterilmektedir. Çıkma tip pano montaj için tasarımlanmış cihaz modeli için, C-CPU-2 işlemci devre kartını
yerine itmek için metal kolu kullanın. Metal kol ile kartı yerine takmak daha kolaydır.
• Şerit kablonun fişli konnektörlerini, önce I/O giriş/çıkış kartına ve sonra C-CPU-2 işlemci kartına takın.
Herhangi bir bağlantı pininin bükülmemesine dikkat edin! Aşırı güç uygulamayın!
• C-CPU-2 işlemci modülü ile ön kapak arasındaki şerit kablonun fişli konnektörünü ön kapağın soketine takın.
Bu işlem, ayrı operatör panelli sürümlere uygulanmaz. Bunun yerine, cihazın arka panelinde 68-pin
konnektöre bağlı şerit kablo, C-CPU-2 işlemci kartının konnektörüne takılmalıdır. Şerit kabloya ait 7-pin X16
konnektör de D-altminyatür dişi konnektörün arkasına takılmalıdır. Fiş bağlantıları polarite terslenmesine
karşı korunmuş olduğu için, fiş takma konumu önemli değildir.
• Fişli konnektörün alt ve üst mandallarına birlikte basın.
• Ön kapağı yerine takın ve vidalarla kasaya sabitleyin.
• Kapak başlıklarını tekrar yerlerine takın.
• Cihaz kasasının arka yüzündeki arayüz modüllerini tekrar yerlerine vidalayın. Cihazın çıkma tip montaj
kasası için bu işlem gerekli değildir.
491
3.1.3
Kurulum
3.1.3.1 Gömme Tip Pano Montajı
Uygulamaya bağlı olarak, cihaz kasası 1/3, 1/2, 2/3 veya 1/1 büyüklüğünde olabilir. Cihazın tespiti için 1/3 (Şekil
3-22) ve 1/2 (Şekil 3-23) kasa büyüklükleri için 4’er adet, 2/3 (Şekil 3-24) ve 1/1 (Şekil 3-25) kasa büyüklükleri için
de 6’şar adet kapak ve delik mevcuttur.
• Ön kapağın köşelerinde bulunan 4 adet kapağı 2/3 ve 1/1 kasada üst ve altta ortadaki ilave 2 kapak da dahilyerlerinden çıkarın. Böylelikle montaj konsolundaki 4 veya 6 adet uzun tespit deliği açığa çıkar.
• Cihazı pano açıklığına yerleştirip 4 veya 6 vida ile yerine tespit edin. Cihaz boyutları için,Bölüm 4.25’e bakın.
• 4 veya 6 kapağı tekrar yerlerine takın.
• Cihazın arka levhasındaki topraklamayı, panonun/istasyonun düşük-omik koruma toprağına bağlayın. Cihaz
toprağı için en az bir M4 vida kullanın. Toprak iletken kesiti, cihaza bağlı diğer kablo kesitlerinden büyük veya
en azından onlara eşit olmalıdır. Ayrıca, topraklama iletkeninin kesiti en az 2,5 mm2 olmalıdır.
• Cihazın arka yüzündeki fişli ve/veya vidalı klemenslere, panonun bağlantı şemasına göre gerekli bağlantıları
yapın.
Köşeli vidaları sıkarken veya vidalı klemenslere doğrudan kabloları bağlarken, pabuçların veya iletkenlerin
yerleştirilmesinden önce vida başları klemens bloğuyla aynı seviyede olacak şekilde vidalar sıkılmalıdır.
Vida dişi pabuç deliğine geçecek şekilde bağlantı yerindeki halkalı pabucu ortalayın.
SIPROTEC Sistem Açıklamalarına göre, kablo boyutu, sıkma torku, bükme çapı ve kablo boşluğu gibi
bilgilere dikkat edilmelidir.
492
Şekil 3-22
Gömme tip pano montajı, (1/3 kasa büyüklüğü için örnek)
Şekil 3-23
493
494
Şekil 3-24
Şekil 3-25
3.1.3.2 Raf Montajı ve Hücre İçine Montaj
Cihazı bir pano çerçevesine veya hücre kabini içerisine monte etmek için 2 montaj braketi gerekir. Sipariş
kodları, ekte Bölüm A.1’de verilmiştir.
Cihazın tespiti için 1/3 (Şekil 3-26) ve 1/2 (Şekil 3-27) kasa büyüklükleri için 4’er adet 2/3 (Şekil 3-28) ve 1/1 (Şekil
3-29) kasa büyüklükleri için de 6’şar adet kapak ve delik mevcuttur.
• İki montaj braketini, her birini 4 vida ile rafa veya kabine gevşek şekilde tutturun.
Ön kapağın köşelerinde bulunan 4 adet kapağı 2/3 ve 1/1 kasa büyüklükleri için üst ve altta ortadaki ilave 2
kapak da dahilyerlerinden çıkarın. Böylelikle montaj konsolundaki 4 veya 6 adet tespit deliği açığa çıkar ve
onlara erişilebiir.
• 4 veya 6 adet vida ile cihazı birisi üstte, diğeri altta bulunan montaj braketlerine bağlayın.
• 4 veya 6 kapağı tekrar yerlerine takın.
• Toplam 8 vida ile montaj kollarını rafa veya hücreye sıkıca tespit edin.
• Cihazın arka levhasındaki topraklamayı, panonun/istasyonun düşük-omik koruma toprağına bağlayın.
Cihaz toprağı için en az bir M4 vida kullanın. Toprak iletken kesiti, cihaza bağlı diğer kablo kesitlerine eşit
olmalıdır. Ayrıca, topraklama iletkeninin kesiti en az 2,5 mm2 olmalıdır.
• Cihazın arka yüzündeki fişli veya vidalı klemenslere, panonun bağlantı şemasına göre gerekli bağlantıları
yapın.
İletken kesiti büyüklüğü, pabuçlar, bükme çapı (optik kablolar) vb. ile ilgili bilgileri SIPROTEC 4-Sistem
Açıklamaları’nda bulabilirsiniz. Cihaz ilişiğindeki kısa açıklamada bunlara ilişkin notlar bulunmaktadır.
Şekil 3-26
Cihazın rafa veya hücreye montajı, (1/3 kasa büyüklüğü için örnek)
495
Şekil 3-27
496
Şekil 3-28
497
Şekil 3-29
3.1.3.3 Çıkma Tip Pano Montajı
Cihazın montajı için, aşağıdaki işlem sırasını takip edin:
• Cihazı 4 vida ile panoya bağlayın. Boyutlar için Bölüm 4.25 ´te Teknik Verilere bakın.
• Cihazın toprağını panonun/istasyonun düşük-omik koruma toprağına bağlayın. Toprak iletken kesiti, cihaza
bağlı diğer kablo kesitlerine eşit olmalıdır. Topraklama iletkeninin kesiti en az 2,5 mm2 olmalıdır.
• Bu toprak alternatif olarak yan taraftaki topraklama yüzeyine en az bir M4 standart vida ile bağlanabilir.
• Vidalı klemenslere devre şemasına göre bağlantıları yapın. Optik fiberler ve elektriksel iletişim arayüz
modüller için bağlantıları eğimli kutular üzerinden yapın. İletken kesiti büyüklüğü, pabuçlar, bükme çapı vb.
ile ilgili bilgiler SIPROTEC 4- Sistem Açıklamalarında bulunabilir. Cihaz ilişiğindeki kısa açıklamada bunlara
ilişkin notlar bulunmaktadır.
3.1.3.4 Ayrı Operatör Paneli ile Montaj
Dikkat!
Cihaz ile ayrı operatör paneli arasındaki konnektörü takıp çıkartırken dikkatli olun!
Aşağıdaki önlemin gözardı edilmesi, maddi hasara yol açabilir. Kablo yerine takılmadan, cihaz çalışmaya hazır
değildir!
Cihaz enerjili iken, cihazla operatör paneli arasındaki konnektörü kesinlikle yerinden çıkarmayın veya yerine
takmayın!
498
Cihazın montajı için aşağıdaki işlem sırasını takip edin:
• Cihazı, 1/2 kasa büyüklüğü için 6 ve 1/1 kasa büyüklüğü için 10 vida ile yerine tespit edin. Boyutlar için Bölüm
4.25´te Teknik Verilere bakın.
• Cihazın arka levhasındaki topraklamayı, panonun/istasyonun düşük-omik koruma toprağına bağlayın.
Cihaz toprağı için en az bir M4 vida kullanın. Toprak iletken kesiti, cihaza bağlı diğer kablo kesitlerinden
büyük veya en azından onlara eşit olmalıdır. Ayrıca, topraklama iletkeninin kesiti en az 2,5 mm2 olmalıdır.
• Cihazın arka yüzündeki fişli veya vidalı klemenslere, panonun bağlantı şemasına göre gerekli bağlantıları
yapın.
İletken kesiti büyüklüğü, pabuçlar, bükme çapı (optik kablolar) vb. ile ilgili bilgileri SIPROTEC 4-Sistem
Açıklamaları’nda bulabilirsiniz. Cihaz ilişiğindeki kısa açıklamada bunlara ilişkin notlar bulunmaktadır.
Operatör Panelinin montajı için aşağıdaki işlem sırasını takip edin:
• Ön kapağın köşelerinde bulunan 4 adet kapağı yerlerinden çıkarın. Böylelikle montaj konsolundaki 4 adet
uzun tespit deliği açığa çıkar.
• Operatör panelini pano açıklığına yerleştirip 4 vida ile yerine tespit edin. Boyutlar için, Teknik Verilere bakın.
• 4 kapağı tekrar yerlerine takın.
• Operatör kumanda elemanının arka levhasındaki topraklamayı, panonun/istasyonun düşük-omik koruma
toprağına bağlayın. Cihaz toprağı için en az bir M4 vida kullanın. Toprak iletken kesiti, cihaza bağlı diğer
kablo kesitlerinden büyük veya en azından onlara eşit olmalıdır. Ayrıca, topraklama iletkeninin kesiti en az
2,5 mm2 olmalıdır.
• Operatör panelini cihaza bağlayın. Ayrıca; operatör paneline ait kablonun 68-pin konnektörünü, cihazın arka
yüzündeki bağlantı yerine takın (SIPROTEC 4-Sistem Açıklamaları’na bakın. Cihaz ilişiğindeki kısa
açıklamada bunlara ilişkin notlar bulunmaktadır).
499
3.2 Bağlantıların Kontrolü
3.2
Bağlantıların Kontrolü
3.2.1
Seri Arayüzlerin Veri Bağlantılarının Kontrolü
Aşağıdaki bölümlerde, cihazın farklı seri arayüzlerine, zaman eşlemesi arayüzüne ve Ethernet arayüzüne
ilişkin pin atamaları tablo biçiminde listelenmiştir. Bağlantıların konumu aşağıdaki şekillerde görülebilir.
Şekil 3-30
9-pin D-altminyatür dişi konnektörler
Şekil 3-31
Ethernet Bağlantı
Operatör Arayüzü
Önerilen haberleşme kablosunun kullanılması durumunda (Kablonun sipariş tanımlaması için, Ek A.1’e bakın);
SIPROTEC 4 cihazı ile PC (kişisel bilgisayar) veya Laptop (dizüstü bilgisayar) arasında doğru bağlantı
otomatik olarak sağlanır.
Servis Arayüzü
Eğer hizmet arayüzü (Port C) sürekli bir bağlantıyla veya bir modem üzerinden cihazla iletişim kurmak için
kullanılıyorsa, veri bağlantılarını kontrol edin.
500
Sistem Arayüzü
Bir cihaz seri arayüzü bir kontrol merkezine bağlandığında, veri bağlantısı kontrol edilmelidir. Gönderme ve
alma kanallarının görsel bir kontrolünün yapılması önemlidir. RS232- ve Fiber optik kablo arayüzünde her bir
kanal bir iletim yönüne tahsis edilmiştir. Bu nedenle bir cihazın veri çıkışı diğer cihazın veri girişine
bağlanmalıdır ve bunun tersi de olabilir.
Veri kablosu bağlantıları, DIN 66020 ve ISO 2110 standartlarına göre işaretlenmiştir.
• TxD = veri gönderme
• RxD = veri alma
• RTS = gönderme istemi
• CTS = gönderime hazırlama
• GND = Sinyal / Şasi Toprağı
Kablo ekranı, her iki uçta topraklanmalıdır. Aşırı derecede EMC-yüklü ortamlarda, girişim bağışıklığını
iyileştirmek için, toprak bağlantısı ayrı bir şiltli iletken çifti üzerinden yapılabilir.
Tablo 3-34
Pin-No
Değişik arayüzler için altminyatür ve RJ45 konnektörünün pim-atamaları
Operatör
Arayüzü
1
1)
RS232
RS485
Profibus FMS Bağımlı, RS485 DNP3.0 RS485 Ethernet
Profibus DP Bağımlı, RS485
EN 100
Kablo koruyucu ekranı (elektriksel olarak bağlı ekran uçlarıyla)
2
RxD
RxD
-
-
3
TxD
TxD
A/A’ (RxD/TxD-N)
4
-
-
-
5
GROUND
GROUN
D
Tx+
-
Tx-
B/B’ (RxD/TxD-P)
A
Rx+
CNTR-A (TTL)
RTS (TTL
seviyesi)
-
C/C’ (GROUND)
C/C’ (GROUND)
GROUND1
-
6
-
-
-
+5 V (maks. yük <100 mA)
VCC1
Rx-
7
RTS
RTS
- 1)
-
-
-
8
CTS
CTS
B/B’ (RxD/TxD-P)
A/A’ (RxD/TxD-N)
B
-
9
-
-
-
-
-
mevcut
değil
7 no’lu pin, bir RS485 arayüz olarak çalıştırıldığında, RS232 seviyesinin RTS sinyalini de taşıyabilir. 7 no’lu pin, bu
yüzden kullanılmamalıdır!
RS485- Sonlandırma
RS485 arayüzü, C/C’ (GND) ortak referans potansiyelli A/A’ ve B/B’ sinyalleriyle yarı çift yönlü işletilebilir.
Sonlandırma dirençlerinin veriyolunda sadece son cihaza bağlandığını ve veriyoluna bağlı diğer cihazların
sonlandırma dirençlerinin bağlı olmadığını kontrol edin. Sonlandırma dirençleri için köprüler, arayüz modülünde
(Şekil 3-17 veya 3-18à bakın) veya doğrudan C-CPU-2 üzerinde (Şekil 3-7 ve Tablo 3-7’ye bakın) bulunur.
Sonlandırma dirençleri harici olarak da bağlanabilir (örneğin bağlantı modülüne, Şekil 3-8’de görüldüğü gibi).
Bu durumda, modül üzerinde bulunan sonlandırma dirençleri sisteme bağlanmamalıdır.
Eğer veriyolu genişletilecekse, yine sadece veriyolundaki en son cihazın sonlandırma dirençlerinin devreye
alındığından ve diğer cihazların sonlandırma dirençlerinin bağlı olmadığından emin olun.
501
Analog Çıkışlar
Analog değerlerin her ikisi de bir 9-pin DSUB dişi konnektör üzerinden akım olarak yönlendirilir. Çıkışlar
yalıtılmıştır.
Pin-No
Tanımlama
1
Kanal 1 pozitif
2
-
3
-
4
-
5
Kanal 2 pozitif
6
Kanal 1 negatif
7
-
8
-
9
Kanal 2 negatif
Zaman Senkronlama Arayüzü
DC 5 V, DC 12 V veya DC 24 V zaman eşleme sinyalleri aşağıdaki tablolarda gösterilen girişlere bağlanmışsa,
seçimli olarak, bu sinyalleri işlemek de mümkündür.
Tablo 3-35
Zaman eşleme arayüzünün D-altminyatür konnektörünün pin-atamaları
Pin-No
Tanımlama
Sinyalin Anlamı
1
P24_TSIG
24 V
2
P5_TSIG
5V
3
M_TSIG
Dönüş hattı
4
- 1)
- 1)
5
EKRAN
Ekran potansiyeli
giriş
giriş
6
-
-
7
P12_TSIG
12 V
giriş
8
P_TSYNC
1)
24 V1)
giriş
9
1)
502
EKRAN
Ekran potansiyeli
atanmış, ancak kullanılamaz
Optik Fiberler
UYARI!
Fiber-optik elemanlara ve diğer optik cihazlara çıplak gözle bakmayın! EN 60825-1’e göre Lazer Sınıfı 1.
Koruma veri haberleşmesi için, aşağıdaki bölüme bakın.
Fiber optik kablolar üzerinden gönderilen sinyaller elektromanyetik müdahaleden etkilenmez. Fiberler,
bağlantılar arasında elektriksel yalıtımı sağlar. Gönderme ve alma bağlantıları
gönderme ve
alma için
sembolleriyle gösterilmiştir.
Fiber optik arayüz için, karakter eylemsiz durumu “Sönük” tür. Eğer ayar değiştirilecekse; SIPROTEC 4-Sistem
Açıklamalarıńda gösterildiği gibi, DIGSI işletim programını kullanın.
3.2.2
Koruma Veri Haberleşme Kontrolü
Eğer cihaz sayısal iletişim bağlantıları için koruma verileri arayüzüne sahipse, iletim biçimi kontrol edilmelidir.
Koruma verileri iletişimi, ya optik fiberler üzerinden cihazlar arasında doğrudan ya da iletişim dönüştürücüleri
ile bir iletişim ağı veya özel bir iletim ortamı üzerinden yapılır.
Optik Fiberler, Doğrudan Bağlantı
UYARI!
Lazer Işınlarına dikkat!
Aşağıdaki tedbire uyulmaması ölüm, kişisel yaralanma ve ciddi maddi hasarlara yol açabilir.
Fiber-optik elemanlara ve diğer optik cihazlara çıplak gözle bakmayın! EN 60825-1’e göre Lazer Sınıfı 1.
Doğrudan optik fiber bağlantısı, bir optik fiber konnektörü ile kontrol edilir. Her bir yön için bir bağlantı mevcuttur.
Bu nedenle bir cihazın veri çıkışı diğer cihazın veri girişine bağlanmalı veya bunun tersi yapılmalıdır. Gönderme
ve alma bağlantıları,
gönderme için
ve alma için sembolleriyle
gösterilmiştir. Gönderme ve alma kanallarının gözle kontrolünün yapılması önemlidir.
Birden fazla cihaz kullanılıyorsa, bütün koruma verileri arayüzleri, seçilen topolojiye göre kontrol edilir.
İletişim Dönüştürücü
Optik fiberler, genellikle cihazlar ve iletişim dönüştürücüleri arasındaki bağlantılar için kullanılır. Bunlar, her bir
koruma verileri arayüzü için doğrudan optik fiber bağlantısında olduğu gibi aynı şekilde kontrol edilir.
4502 no’lu BAGL.1SONA ERDİ adresinde bağlantı tipinin doğru olarak parametrelenmiş olduğundan emin
olun.
Diğer Bağlantılar
Diğer bağlantılar için, gözle kontrol yeterlidir. Elektriksel ve fonksiyonel kontroller, devreye alma sırasında
yapılır (aşağıdaki ana bölüme bakın).
503
3.2.3
Sistem Bağlantılarının Kontrolü
UYARI!
Tehlikeli gerilimlere dikkat!
Aşağıdaki test adımları, tehlikeli gerilimler mevcutken yapılır. Bu testler, sadece tüm güvenlik yönergelerini tam
olarak bilen ve bunlara gerekli titizliği gösteren kalifiye personel tarafından yapılmalıdır.
Dikkat!
Cihazı, bir batarya olmaksızın doğrudan bir batarya şarj cihazı üzerinden beslemeyin.
Bağlı bir batarya olmaksızın cihazın sadece bir batarya şarj cihazı üzerinden beslenmesi, yüksek gerilimlerin
oluşmasına ve sonuçta cihazın hasar görmesine yol açabilir.
Bu yüzden, cihazı, bağlı bir batarya olmaksızın doğrudan bir batarya şarj cihazı üzerinden beslemeyin.
(Sınır değerler için, Teknik Veriler, Bölüm 4.1’e bakın).
Cihazı, ilk defa enerjilemeden önce, sıcaklığı denkleştirmek, nemi mümkün olduğunca azaltmak ve
yoğunlaşmayı önlenmek için, en az 2 saat süreyle en son kullanılacağı çalışma ortamında bekletin. Cihazın
harici bağlantılarını kontrol edin. Tesis, enerjisiz ve topraklı olmalıdır.
Sistem bağlantılarını kontrol etmek için aşağıdaki işlem sırasını takip edin.
• Güç kaynağı ve ölçülen gerilimler için koruma anahtarları (örneğin test anahtarları, sigortalar veya minyatür
şalterler) açık olmalıdır.
• Akım ve gerilim trafolarının bağlantılarının sürekliliğini, sistem ve bağlantı şemalarına göre kontrol edin.
– Akım trafoları uygun şekilde topraklanmış mı?
– Akım trafolarının polariteleri aynı seçilmiş mi?
– Akım trafolarının faz bağlantıları doğru mu?
– Gerilim trafoları uygun şekilde topraklanmış mı?
– Gerilim trafolarının polariteleri doğru mu?
– Gerilim trafolarının faz bağlantıları/faz sırası doğru mu?
– Akım girişi I4 polaritesi doğru mu (eğer kullanılmışsa)?
– Gerilim girişi U4 polaritesi doğru mu (eğer örneğin açık üçgen sargısı veya bara gerilimi için
kullanılmışsa)?
• Cihazın dış devreden yalıtılması için ve sekonder testi için konulmuş bütün test anahtarlarının
fonksiyonlarını kontrol edin. Özellikle akım trafo devrelerindeki “Test“ konumunda bulunan test anahtarları
önemlidir. Bunların, test modundayken akım trafo sekonderlerini kısa-devre ettiğinden emin olun.
• Cihazın akım devrelerini kısa-devre etme özelliği de kontrol edilmelidir. İletkenliğin kontrolü için ommetre
veya diğer test aygıtları gereklidir. Terminal iletkenliğinin, akım trafoları veya bunların kısa-devre köprüleri
üzerinden hatalı olarak ters yönde simüle edilmediğinden emin olun.
– Cihazın ön kapağını çıkarın (Şekil 3-3 ’ten 3-6’ya kadar şemalara bakın).
– Ölçülen akım girişlerinin olduğu giriş/çıkış kartına bağlı şerit kabloyu çıkarın (ön taraftan sağdaki baskılı
devre kartı; 1/3 kasa büyüklüğü için Şekil 3-3 yuva 19, 1/2 kasa büyüklüğü için Şekil 3-4 yuva 33, 1/1 kasa
büyüklüğü için Şekil 3-6 yuva 33 sağ). Baskılı devre kartını, fişli klemenslerle temas etmeyecek şekilde
dışarı çıkarın.
– Cihaz terminallerinde, akım trafo sekonderlerine bağlı her biri klemens çifti için devrenin iletkenliğini
kontrol edin.
504
– Giriş/çıkış kartını tekrar yerine sıkıca yerleştirin. Şerit kabloyu dikkatlice yerine takın. Herhangi bir
bağlantı pininin bükülmemesine dikkat edin! Aşırı güç uygulamayın!
– Her bir akım klemensi çiftinin (gidiş/dönüş) bağlantılarını tekrar kontrol edin.
– Ön kapağı yerine takıp vidaları sıkıştırın.
• Güç kaynağının besleme devresine bir ampermetre bağlayın. 2,5 A - 5 A ölçme aralığı ampermetre için
uygundur.
• Cihazın yardımcı besleme gerilimini uygulayan koruyucu minyatür şalteri kaldırın. Cihaz klemenslerindeki
veya bağlantı modüllerindeki gerilimin büyüklüğünü ve polaritesini kontrol edin.
• Ölçülen kalıcı-durum akım, cihazın normal durum güç tüketimine karşılık olmalıdır. Ampermetrenin geçici
sapması, sadece kondansatörlerin şarj akımlarını gösterir.
• Koruyucu minyatür şalteri indirerek yardımcı besleme gerilimini kesin.
• Bağlı tüm ölçü aletlerini devreden çıkarın; güç beslemesi bağlantılarını normale getirin.
• Yardımcı besleme gerilimini tekrar uygulayın.
• Gerilim trafolarının minyatür koruma şalterlerini kaldırın.
• Cihaz klemenslerindeki gerilimlerin faz sırasını kontrol edin.
• Gerilim trafolarının ve yardımcı beslemenin minyatür koruma şalterlerini tekrar indirin.
• Kesicilerin açma devrelerini kontrol edin.
• Kesicilerin kapama devrelerini kontrol edin.
• Diğer cihazlarla olan bağlantıların doğruluğunu kontrol edin.
• Sinyal devrelerini kontrol edin.
• Analog çıkışları (mevcutsa ve kullanılıyorsa) kontrol edin.
• Koruyucu minyatür şalteri kaldırarak güç kaynağına tekrar gerilim uygulayın.
505
3.3 Devreye Alma
3.3
Devreye Alma
UYARI!
Elektrikli bir cihaz üzerinde çalışma konusunda tehlikeli gerilim uyarısı
Aşağıdaki tedbirlere uyulmaması ölüm, kişisel yaralanma ve ciddi maddi hasarlara yol açabilir.
Sadece tüm güvenlik adımlarını ve önleyici önlemleri alan kalifiye personel bu cihaz üzerinde çalışabilir.
Uygulanabilecek tüm güvenlik talimatları ile birlikte bu kullanım kılavuzundaki tüm uyarı ve güvenlik
bildirimlerini tam olarak bilinmelidir.
Herhangi bir elektrik bağlantısı yapılmadan önce, cihazın topraklaması, doğrudan istasyonun koruyucu toprak
iletkenine bağlanmalıdır.
Güç kaynağında ve akım trafoları, gerilim trafoları ve test devreleri bağlantılarında tehlikeli gerilimler mevcut
olabilir.
Besleme gerilimi kesildikten sonra bile cihaz üzerinde tehlikeli gerilimler mevcut olabilir; yani (depolama
kondansatörleri) hala yüklü olabilir.
Yardımcı besleme gerilimi kesildikten sonra; gerilimi tekrar uygulamadan önce cihazın kalıcı başlangıç
koşullarına ulaşması için en az 10 s süreyle bekleyin.
Teknik Veriler bölümünde belirtilen sınır değerler -test ve devreye alma işlemleri de dahil- asla aşılmamalıdır.
Röle bir sekonder test cihazı ile test edilirken, aksi belirtilmedikçe, diğer ölçme geriliminin bağlı olmadığına ve
kesicilere giden açma ve kapama komutlarının bloke edildiğine emin olun.
TEHLİKE
Akım trafolarının sekonder devrelerindeki kesintiler sırasında tehlikeli gerilimler
Cihaza giden akım bağlantıları açılmadan önce, akım trafosu sekonder devrelerini kısa devre edin.
Cihazın devreye alınmasından önce, fonksiyon testlerinin -açma/kapama testleri- yapılması gerekir. Öngörülen
testler için önkoşul, anahtarlama işlemlerinin tehlikesiz olarak yapılmasıdır. Bunların işletme kontrollerinin daha
önce yapılmış olması gerekir.
UYARI!
Hatalı primer testlerinden kaynaklanan tehlike uyarısı
Primer testler, ancak, koruma sistemlerinin devreye alınmasını, tesisin işletilmesini ve ilgili güvenlik kurallarını
ve yönergelerini (anahtarlama, topraklama vb.) bilen kalifiye personel tarafından yapılabilir.
506
3.3 Devreye Alma
3.3.1
Test Modu ve İletim Bloklama
Etkinleştirme ve Devre Dışı Bırakma
Eğer cihaz bir merkezi kontrol sistemine veya SCADA arayüzü üzerinden bir sunucuya bağlanmşsa, iletilen
bilgi mevcut bazı protokoller ile değiştirilebilir. Ek A.5'de yer alan "Protokole Bağlı Fonksiyonlar" tablosuna
bakın.
Test modunda, bir SIPROTEC 4-cihazdan ana sisteme gönderilen bütün mesajlar, -bunların gerçek arızalara
ilişkin ihbar mesajları değil, sadece test sonucu çıkan mesajlar olduğunu belirten- ilave bir test biti ile işaretlenir.
Ayrıca; test modunda mesaj iletimini tamamen kilitleyen bir iletimi kilitleme fonksiyonu Aktarma kilidi de
mevcuttur.
Test modunun ve iletimi kilitlemenin nasıl etkinleştirileceği ve etkisiz kılınacağı, SIPROTEC 4-Sistem
Açıklamaları’nda açıklanmıştır. DIGSI kullanıldığında, test özelliklerinin kullanılabilmesi için programın Online
(çevrim-içi) olması gerektiğine dikkat edin.
3.3.2
Zaman Senkronlama Arayüzü Kontrolü
Eğer harici zaman senkronlama kaynakları kullanılacaksa, zaman kaynağının (anten sistemi, zaman üreteci)
verileri kontrol edilir (Altbölüm 4’te “Zaman Eşleme” paragrafına bakın). Zaman eşlemenin (IRIG B, DCF77)
doğru çalıştığı, cihazın başlatılmasından 3 dakika sonra saat durumunun “senkronlandı“ olarak
görüntülenmesi ve bunun ardından “Saat Senkr. Ha OFF“ mesajının verilmesi ile tanınır. Diğer notlar
SIPROTEC 4 Sistem Açıklamaları’nda bulunur.
Tablo 3-36
Zaman durumu
No
Durum metni
1
–– –– –– ––
2
– – – – – – ST
3
– – – – ER – –
4
– – – – ER ST
5
– – NS ER – –
6
– – NS – – – –
Gösterge:
– – NS – – – –
– – – – ER – –
– – – – – – ST
Durum
eşzamanlı
eşzamansız
zaman geçersiz
zaman arızası
yaz saati
507
3.3 Devreye Alma
3.3.3
Sistem Arayüzünün Testi
Ön Açıklamalar
Eğer cihaz bir sistem arayüzü ile donatılmışsa ve bu arayüz de kontrol merkezi ile iletişim için kullanılıyorsa
mesajların doğru olarak iletilip iletilmediğini test etmek için DIGSI - cihaz çalışması kullanılabilir. Ancak, cihaz
“aktif“ serviste ve sistem gerilim altında iken bu test seçeneğini kesinlikle kullanmayın.
TEHLİKE
Test fonksiyonu vasıtasıyla sistem arayüzü üzerinden mesajların alınması ve iletilmesi, SIPROTEC 4cihazı ile istasyon arasında gerçek bir bilgi alışverişidir. Kesiciler ve ayırıcılar gibi bağlı şalt teçhizatı,
bu işlemlerin sonucunda çalışabilir!
Kesiciler ve ayırıcılar gibi anahtarlama teçhizatı, sadece devreye alma sırasında kontrol edilmelidir. Bu tür
teçhizat, sistem arayüzü üzerinden mesajların iletildiği ve alındığı “aktif“ çalışma sırasında, test modunda asla
kontrol edilmemelidir.
Not
Bu testin sonuçlandırılmasından sonra, cihaz yeniden başlatılmalıdır. Böylece bütün ihbar arabellekleri silinir.
Gerekirse, test öncesi, DIGSI ile bu arabellekler seçilip çıkartılmalıdır.
Sistem arayüzü testi, DIGSI kullanılarak Online (Çevrim-içi) işletim modunda yapılır:
• İstenilen diyalog kutusunu açmak için Online klasörüne çift tıklayın. Cihaz için işletim fonksiyonları çıkar.
• Pencerenin sağ tarafında fonksiyon seçenekleri görünmesi için; Test’i tıklayın.
• Liste görünümden Bildirimler Üret’i çift tıklayın. Bildirimler Üret diyalog kutusu açılır. (Şekil 3-32’a bakın).
Diyalog Kutusunun Yapısı
Bildirim sütununda, sistem arayüzü için matris biçiminde biçimlendirilmiş bütün mesaj metinleri gözükecektir.
Durum OLMALI sütununda, test edilecek mesajlar için bir değer tanımlanabilir. Mesajların türüne bağlı olarak,
değişik giriş alanları (örneğin Bildirim ON /Bildirim OFF) bulunur. Bu düğmelerden birinin üzerine
tıklayarak aşağı açılır menüden istenilen değer seçilebilir.
508
3.3 Devreye Alma
Şekil 3-32
Diyalog kutusu ile sistem arayüzünün testi: Bildirimler oluştur – örnek
İşletim Durumunu Değiştirme
İşlem sütunundaki düğmelerden birine tıkladığınızda, sizden 6 no’lu şifreyi (Donanım-deneme menüleri için)
girmeniz istenir. Doğru şifre girişinden sonra ayrı ayrı mesajlar gönderebilirsiniz. Bir mesajı göndermek için,
bunun yanındaki Gönder butonuna tıklayın. İlgili mesajlar gönderilir ve SIPROTEC 4 cihazının olay
kayıtlarından ve kontrol merkezinden bu mesajlar okunabilir.
Diyalog kutusu açık olduğu sürece, başka testlerde yapılabilir.
Mesaj Bildirimli Test
Merkezi istasyona gönderilen bütün bilgiler için Durum OLMALI altında çıkan aşağı açılır menü listesinde olan
tüm seçenekler test edilir:
• Her bir test işleminin, herhangi bir tehlikeye yol açmaksızın dikkatlice yapıldığından emin olun (yukarıdaki
TEHLİKE uyarısını gözlemleyin!).
• Test edilecek fonksiyonun karşısındaki Gönder’i tıklatın ve gönderilen bilginin merkezi istasyona ulaştığını
ve muhtemelen istenilen tepkinin alındığını kontrol edin. Normalde ikili girişler üzerinden bağlı veriler (ilk
karakter “>“), bu işlemle aynı şekilde kontrol merkezine bildirilir. İkili girişler, ayrı olarak test edilir.
Test Modundan Çıkma
Sistem arayüzü testini sonlandırmak için Kapat’ı tıklayın. Diyalog kutusu kapanacaktır. İşlemci Sistemi yeniden
başlatılır ve cihaz yine işletilmeye hazır durumdadır.
Komut Bildirimli Test
Normalde ikili girişler üzerinden bağlı veriler (ilk karakter “>“) bu prosedürde kontrol edilir. Cihaza gönderilen
komutların, merkezi istasyon tarafından bildirilmesi gerekir. Tepkinin doğru olup olmadığını kontrol edin.
509
3.3 Devreye Alma
3.3.4
İkili Giriş ve Çıkışların Anahtarlama Durumu Kontrolü
Ön Açıklamalar
Bir SIPROTEC 4-cihazının ikili girişleri, çıkış röleleri ve LED'leri DIGSI kullanılarak ayrı ayrı ve tamamı kontrol
edilebilir. Bu özellik, örneğin İlk çalıştırma sırasında cihazdan şalt teçhizatına olan kablo bağlantısını
doğrulamak için kullanılır. Ancak, cihaz “aktif“ serviste ve sistem gerilim altında iken bu test seçeneğini
kesinlikle kullanmayın.
TEHLİKE
Test fonksiyonu vasıtasıyla anahtar durumları değiştirildiğinde SIPROTEC 4-cihazda İşletim
durumunun gerçekten değişmesine neden olur. Kesiciler ve ayırıcılar gibi bağlı şalt teçhizatı, bu
işlemlerin sonucunda çalışabilir!
Kesiciler ve ayırıcılar gibi anahtarlama teçhizatı, sadece devreye alma sırasında kontrol edilmelidir. Bu tür
teçhizat, sistem arayüzü üzerinden mesajların iletildiği ve alındığı “aktif“ çalışma sırasında, test modunda asla
kontrol edilmemelidir.
Not
Bu donanım testinin sonuçlandırılmasından sonra, cihaz yeniden başlatılmalıdır. Böylece bütün ihbar
arabellekleri silinir. Gerekirse, test öncesi, DIGSI ile bu arabellekler seçilip çıkartılmalıdır.
Donanım testi, DIGSI kullanılarak Online (Çevrim-içi) işletim modunda yapılır.
• İstenilen diyalog kutusunu açmak için Online klasörüne çift tıklayın. Cihaz için işletim fonksiyonları çıkar.
• Pencerenin sağ tarafında fonksiyon seçenekleri görünmesi için; Test’i tıklayın.
• Liste görünümden Cihaz girdi ve çıktıları’nı çift tıklayın. Aynı isimli diyalog kutusu açılır
(Şekil 3-33`ye bakın).
Diyalog Kutusunun Yapısı
Diyalog kutusu üç gruba bölünmüştür: GİRİŞ ikili girişler için, ÇIKIŞ çıkış röleleri için, ve LED ise ışık diyotları
içindir. Her grubun solunda aynı etikette bir panel mevcuttur. Bir panele çift tıklayarak, seçilen grubun içindeki
elemanlar açılıp kapatılabilir.
Aktüel sütununda, donanım bileşenlerinin mevcut durumları görüntülenir. Gösterim sembolik olarak
gerçekleşir. İkili giriş ve çıkışlar, açık veya kapalı anahtar sembolleriyle ve ışık diyotlar karanlık veya
aydınlatılmış LED sembolleriyle gösterilir.
Donanım bileşenlerinin karşıt durumları Ayar sütununda görünür. Görüntüleme açık metinde gerçekleşir.
En sağdaki sütun, donanım bileşenlerine biçimlendirilen (atanan) komutları veya mesajları gösterir.
510
3.3 Devreye Alma
Şekil 3-33
İkili girişlerin ve çıkışların testi – örnek
İşletim Durumunu Değiştirme
Bir donanım bileşeninin işletim durumunu değiştirmek için Ayar sütunundaki ilgili basma düğmesine tıklayınız.
İşletim durumunun ilk değişikliğine müsaade edilmeden önce, 6 no’lu şifreyi (eğer biçimlendirme sırasında
etkinleştirilmişse) girmeniz istenir. Doğru şifre girişinden sonra bir durum değişikliği uygulanabilir. Diyalog
kutusu açık olduğu müddetçe, başka durum değişiklikleri de yapılabilir.
Çıkış Rölelerinin Testi
7SA6 ’nın çıkış röleleriyle tesis arasındaki kablo bağlantısının kontrolü için; röleye atanan mesajın üretilmesine
gerek duyulmaksızın her bir çıkış rölesi ayrı ayrı enerjilenebilir. Herhangi bir çıkış rölesinin ilk durum değişikliği
tetiklendiğinde, bütün çıkış röleleri dahili cihaz fonksiyonelliğinden ayrılır ve sadece donanım test fonksiyonu
ile çalıştırılabilir. Bu, bir çıkış rölesine, örneğin bir koruma fonksiyonundan bir açma faaliyeti veya operatör
panelinden bir kumanda komutunun uygulanamayacağı anlamına gelir.
Çıkış rölesini kontrol etmek için aşağıdaki işlemleri uygulayın:
• Çıkış rölesi üzerinden anahtarlama işlemlerinin tehlikesiz yürütülmesini sağlayın (yukarıdaki TEHLİKE!
ikazına bakın).
• Her bir çıkış rölesi, diyalog kutusundaki ilgili OLMALI-hücresi üzerinden test edilmelidir.
• Daha sonraki testler sırasında istenmeyen hatalı anahtarlama işlemlerini önlemek için testi sonlandırın
(“Test Modundan Çıkma“ paragrafına bakın).
511
3.3 Devreye Alma
İkili Girişlerin Testi
7SA6 ’nın ikili girişleriyle tesis arasındaki bağlantıların kontrolü için, ikili girişlerin enerjilenmesine yol açan
tesisteki koşullar tek tek üretilmeli ve cihazın bunlara gösterdiği tepkiler kontrol edilmelidir.
İkili girişlerin mevcut fiziksel durumlarının görülmesi için Cihaz girdi ve çıktılar, diyalog kutusunu yeniden açın.
Şifre girişi henüz gerekli değildir.
İkili girişleri kontrol etmek için aşağıdaki yordamı izleyin:
• İkili girişlerin enerjilenmesine yol açan tesisteki her bir durumu ayrı ayrı üretin.
• Bu tepkileri, Aktüel diyalog kutusunun sütununda kontrol edin. Bunun için diyalog kutusu tekrar
güncelleştirilmelidir. Seçenekler, aşağıdaki “Göstergeyi Güncelleştirme” paragrafında gösterilmiştir.
• Testi tamamlayın (“Test İşleminden Çıkma“ paragrafına bakın).
Eğer bir ikili girişin çalışmasının, tesiste herhangi bir anahtarlama işlemi yapılmaksızın test edilmesini
istiyorsanız, ilgili ikili girişi donanım test fonksiyonuyla tetiklemek de mümkündür. Herhangi bir ikili girişin ilk
durum değişikliği tetiklenip 6 no’lu şifre de girildiği an, bütün ikili girişler tesisten ayrılır ve sadece donanım test
fonksiyonu üzerinden etkinleştirilebilir.
LED'lerin Testi
LED'ler, diğer giriş ve çıkış elemanlarındaki gibi aynı şekilde test edilebilir. Herhangi bir LED'in ilk durum
değişikliği tetiklendiğinde, bütün LED'ler dahili cihaz fonksiyonelliğinden ayrılır ve sadece donanım test
fonksiyonu üzerinden denetlenebilir. Dolayısıyla, bir koruma fonksiyonundan veya LED resetleme tuşuna
basılarak artık hiç bir LED aydınlatılamayacaktır.
Göstergeyi Güncelleştirme
Donanım-test menüleri diyalog kutusu açıldığında, donanım bileşenlerinin o andaki mevcut durumları okunur
ve görüntülenir.
Şu durumlarda bir güncelleme yapılır:
• her bir donanım bileşeni için, eğer durum değişikliği komutu başarıyla gerçekleştirilmişse,
• bütün donanım bileşenleri için, eğer Güncelleştir alanı tıklanmışsa,
• eğer çevrimsel olarak güncellenen bütün donanım bileşenleri için, (devir süresi 20 saniye) Devresel
Güncelleme alanı işaretlenmişse.
Test Modundan Çıkma
Donanım testini sonlandırmak için Kapat’ı tıklayın. Diyalog kutusu kapanacaktır. Böylece, bütün donanım
bileşenleri tesis ayarlarıyla belirlenen faaliyet durumuna geri döner. İşlemci Sistemi yeniden başlatılır ve cihaz
yine işletilmeye hazır durumdadır.
512
3.3 Devreye Alma
3.3.5
Analog Çıkışların Kontrolü
7SA6, iki analog çıkışla donatılabilir. Cihazın analog çıkışları mevcutsa ve kullanılıyorsa, bunların fonksiyonları
test edilmelidir.
Farklı ölçülen değerler veya arıza yerinin sonuçları çıktılandığı için, kontrol, kullanılan değerlere bağlıdır. Bu
değerler, (örneğin bazı sekonder test cihazları ile) üretilmelidir.
İlgili değerlerin, doğrudan okunacak olan yerde doğru şekilde çıktığından emin olun.
3.3.6
Haberleşme Topolojisinin Kontrolü
Genel
Haberleşme topolojisi, DIGSI kullanılarak bir PC’den test edilebilir.
Ön taraftaki kullanım arabirimi veya arka taraftaki servis arabirimini kullanarak lokal olarak PC’yi cihaza
bağlayabilirsiniz (Örnek Şekil 3-34). Ya da bir modem kullanarak servis arabirimi üzerinden PC ile uzaktan
bağlantıyı gerçekleştirebilirsiniz (Örnek Şekil 3-35).
Şekil 3-34
PC nin doğrudan cihaza bağlaştırılması - Şematik Örnek
Şekil 3-35
PC nin modeme bağlaştırılması - Şematik Örnek
513
3.3 Devreye Alma
Doğrudan Tesis Edilmiş bir İletişim Bağlantısının Kontrolü
Fiber optik kablolar ile doğrudan birbirine bağlı iki cihaz için, (Şekil 3-34 veya Şekil 3-35’da görüldüğü gibi)
bağlantılar şu şekilde kontrol edilir. Eğer iki veya daha fazla cihaz bağlı ise veya eğer iki cihaz bir halka topolojisi
ile (çift-) bağlı ise, önce bağlantılardan biri kontrol edilir.
• Bağlantı uçlarındaki her iki cihazı da devreye alın.
• Olay kayıtlarında veya ani bildirimlerde aşağıdakileri kontrol edin:
– Eğer “KA1 ile“ bildirimi (Koruma Verileri Arayüzü 1 üzerinden bağlantı No 3243) diğer cihazın indisiyle
birlikte mevcutsa, bir bağlantı kurulmuş ve cihazlar birbirlerini tanımış demektir.
• Hatalı iletişim bağlantısı durumunda “KA1 VeriArızası“ bildirimi (No 3229) verilir. Bu durumda, optik
fiber bağlantıyı yeniden kontrol edin:
– Cihazlar birbirlerine doğru şekilde bağlanmış mı?
– Kablolar sağlam mı ve konnektörler yerlerine tam oturmuş mu?
– Gerekirse bu kontrolü tekrarlayın.
“Topolojinin ve Parametrelerin Tutarlılığı“ paragrafındaki açıklamalar ile kontrollere devam edin.
İletişim Dönüştürücü İle Tesis Edilmiş Bir Bağlantının Kontrolü
Eğer iletişim dönüştürücü kullanılmışsa, bu aygıt için belirtilen talimatları uygulayın. İletişim dönüştürücüleri
döngü sınamalı bir test ayar seçeneğine sahiptir.
İletişim dönüştürücüleri üzerinden bağlantı, lokal döngü sınaması yapılarak test edilir (Şekil 3-36 sol taraf).
Şekil 3-36
İletişim dönüştürücü ve iletişim ağı üzerinden koruma verileri iletişimi- Şematik örnek
TEHLİKE!
Haberleşme dönüştürücünün açılması
Enerjili kısımlardan çarpılarak ölüm tehlikesi bulunur!
Haberleşme dönüştürücü açılmadan önce, cihaz kesinlikle yardımcı besleme geriliminden yalıtılmış olmalıdır.
514
3.3 Devreye Alma
• Bağlantı uçlarındaki her iki cihaz da devreye alınmalıdır.
• Önce haberleşme dönüştürücüyü CC-1’i biçimlendirin.
– Haberleşme dönüştürücüyü açın.
– Arayüz tipini ve iletim hızı ayarlarını cihaza eşlemek için gerekli köprü konumlarını yapın. Bunlar,
7SA6’nın parametre değerleriyle aynı olmalıdır. (Koruma Verileri Arayüzü 1 için 4502 no’lu BAĞL.1SONA
ERDİ adresine ve Altbölüm 2.4.2’ye bakın).
– Haberleşme dönüştürücüyü test konumuna (X32 köprüsünü 2-3 konumuna) alın.
– Haberleşme dönüştürücünün kapağını kapatın.
• Haberleşme dönüştürücüyü enerjileyin.
• Sistem arayüzü (X2.1 veya G703.1) etkin ve haberleşme dönüştürücüye bağlı olmalıdır. Haberleşme
dönüştürücünün GOK “Cihaz hazır” canlı kontağının (N/A kontak) kapalı olduğunu görerek bunu doğrulayın.
– Eğer haberleşme dönüştürücünün “Cihaz hazır” canlı durum kontağı kapalı değilse, haberleşme
dönüştürücü ile ve iletişim ağı (iletişim cihazı) arasındaki bağlantıyı kontrol edin. Haberleşme cihazı,
haberleşme dönüştürücüye doğru gönderici saat sinyali göndermelidir.
•
7SA6 ’nın arayüz parametrelerini değiştirin (ön panelden veya DIGSI üzerinden):
– Koruma verileri arayüzü 1’i test ediyorken 4502 no’lu adres BAĞL.1SONA ERDİ = F.optik direkt,
• İşletim bildirimlerde (olay kayıtlarında) veya ani bildirimlerde aşağıdakilere dikkat edin:
– Koruma verileri arayüzü 1’i test ettiğinizde 3217 no’lu bildirim “KA1 Veri alındı“
(koruma arayüzü 1 veri yansıması devrede)
– Eğer bu bildirim gönderilmemişse şunları kontrol edin:
– 7SA6 fiber optik gönderici ucu çıkışı haberleşme dönüştürücünün alma ucu girişine veya tersi doğru
olarak bağlanmış mı (çapraz bağlantı)?
– 7SA6 cihazı doğru arayüz modülüne sahip mi ve bu arayüz doğru çalışıyor mu?
– Fiber optik kablolar sağlam mı?
– Haberleşme dönüştürücünün arayüz tipi ve iletim hızı parametre ayarları doğru mu?
(köprü ayarlarının kontrolü sırasında, yukarıdaki TEHLİKE! uyarısını gözlemleyin)
– Düzeltme sonrası gerekirse testi tekrarlayın.
•
7SA6 ’nın arayüz parametrelerini yeniden ayarlayın:
– Koruma verileri arayüzü 1’i test ettiğinizde 4502 no’lu adres BAĞL.1SONA ERDİ = gerekli olan ayar,
• Haberleşme dönüştürücünün enerjisini (her iki kutup da dahil) kesin. Yukarıdaki Tehlike uyarısını
gözlemleyin!
• Haberleşme dönüştürücüyü normal ayarına konumlayın (X32 köprüsü konumu 1-2) ve kapağı kapatın.
• Haberleşme dönüştürücünün yardımcı besleme gerilimini tekrar enerjileyin.
Yukarıdaki kontrolü, kaşı uçta da -karşı uçtaki cihaz-iletişim dönüştürücüsü seti için de- yapın.
“Topolojinin ve Parametrelerin Tutarlılığı“ paragrafındaki açıklamalar ile kontrollere devam edin.
515
3.3 Devreye Alma
Topolojinin ve Parametrelerin Tutarlılığı
Yukarıdaki kontrollerin tamamlanması ile, bir cihaz çiftinin haberleşme dönüştürücüleri de dahil bağlantıları
tamamen test edilmiş ve yardımcı besleme gerilimlere kurulup cihazlar da enerjilenmiştir. Şimdi, cihazlar kendi
aralarında serbest iletişimde olmalıdırlar.
• Çalıştığınız cihazın olay kayıtlarında veya ani bildirimlerde şunları kontrol edin:
– Bildirim No 3243 “KA1 ile“ (koruma verileri arayüzü 1 üzerinden bağlantı) diğer cihazın indisiyle birlikte
mevcut olmalıdır.
– Eğer cihazlar en az yalnız bir kez bağlantı kurmuşlarsa, 3458 no’lu “Zincir Topol.“ bildirimi çıkar.
– Eğer toplam topolojiye başka cihazlar bağlı değilse 3464 no’lu “Topol. tamam“ bildirimi de çıkar.
– Ayrıca cihaz parametreleri de tutarlı ise, yani fonksiyonların kapsamı (Bölüm 2.1.1), Güç Sistem Verileri
1 (2.1.2.1), Güç Sistem Verileri 2 (2.1.4.1), topoloji ve koruma verileri arayüzü parametreleri (Bölüm 2.4.2)
ayarları için önkoşullar sağlanmışsa 3229 no’lu “KA1 VeriArızası“ bildirimi kaybolur. İletişim ve
tutarlılık testi böylece tamamlanmıştır.
– Eğer kontrol edilen arayüze ilişkin arıza mesajı kaybolmamışsa, bu durumda arıza bulunup giderilmelidir.
Tablo 3-37’da olası arızaları bildiren mesajlar listelenmiştir.
Tablo 3-37
No
Tutarsızlık Bildirimleri
Kısa metin
Anlamı/Arızanın Giderilmesi
3233
“Cih.Tab. Tu.siz“
“Cihaz tablosu tutarsız“: Cihazın indisi tutarsız (eksik
numara veya bir numaranın iki defa kullanılması, Bölüm
2.4.2’ye bakın)
3234
“Cih.Tab. EşitDğ“
“Cihaz tablosu eşit değil“: Cihazların kimlik numaraları
eşit değil (Bölüm 2.4.2’ye bakın).
3235
“Para. farkli“
“Farklı parametreleme“: Cihazlar için farklı fonksiyonel
parametreler ayarlanmış. Bunlar her iki uç için de aynı
olmalıdır.
Aşağıdaki fonksiyon parametreleri bütün uçlarda birbiriyle örtüşmelidir:
• Faz sırası (Adres 235);
• Eğer koruma verileri arayüzü üzerinden sinyalleşme tertibi ile çalışılırsa (Adres 121 = KA ile SİNYAL),
Parametre KS MK FONKS. (Adres 2101) ile kontrol edilir;
• Eğer toprak arıza korumada koruma verileri arayüzü ile yön karşılaştırması kullanılırsa, Parametre KS T/A
(Adres 132)’ya dikkat edilir.
Diğer Bağlantıların Kontrolü
Eğer topolojiye katılan bütün cihazlar doğru olarak çalışıyorsa ve bütün parametreler de tutarlı ise, 3464 no’lu
“Topol. tamam“ bildirimi görünür.
Eğer bir halka topolojisi mevcutsa (sadece 7SA522 ile bağlantıda), halka kapatıldığında 3457 no’lu “Halka
Topol.“ bildirimi görünür.
Eğer halka topolojisini kullanmanıza rağmen “Halka Topol.“ bildirimi yerine “Zincir Topol.“ bildirimi
almışsanız, koruma verileri iletişimi çalışıyor olabilir, ancak halka henüz kapalı değildir. Tutarlılık testi de dahil
yukarıda açıklandığı şekilde, halkayı oluşturan bütün bağlantıları kuruluncaya kadar eksik bağlantıları kontrol
edip düzeltin.
Koruma arayüzünün hiçbir arıza bildirimi artık olmamalıdır.
516
3.3 Devreye Alma
3.3.7
Koruma verileri arayüzü ile sinyal iletimi tertibi için test modu
Lokal test modu
Devreye alma veya sinyal iletme tertibinin değişiklik testi için koruma verileri arayüzü üzerinden “lokal Test
modülü“ kullanılabilir.
Ayrıca “Denetleme“ -> “İşaretlemeler“ -> “Yerleştir“ menüleri üzerinden “Test modülü“ işaretlemesi yerleştirilir.
Bu işaretleme yardımcı besleme kaybına karşı korunur. Test modülü, 3196 no’lu “lkl. Testdurumu“
bidirimi

1 2 3 4 A

Transkript

Benzer belgeler

PARAFLU UP Cod. 1681

Powador-protect Çizelge

GÜNEŞ PANELLERİ TOPRAKLANMASI VE

gayrisıhhî müessese açma ruhsatı başvuru/beyan formu

h540a optime-ııı başbantlı kulaklık

jeugdbeschermıng rotterdam rıjnmond

uzertas 2016 brosur 18.09.2015 16:23 Page 1

özel çevre koruma kurumu başkanlığı kurulmasına dair kanun