Broschüre Eisennetzwerk_türkisch_druckerei.indd

Yorgun
Gergin
ve bitkin misiniz?
ve konsantrasyonsuz
musunuz?
Sebebi
olabilir.
Daha fazla bilgi edinin.
mi var?
Eğer...




yorgun ve bitkinseniz?
konsantrasyon kaybınız varsa?
gücünüzün yetmediğini hissediyorsanız?
soğuğa hassasiyetiniz varsa?
Eğer...









hafıza ve dikkat bozukluğu yaşıyor?
ağız kenarınızda çatlaklar oluşuyor?
saç ve tırnaklarınız kırılıyor?
enfeksiyonlara karşı direnciniz düşüyor?
çarpıntı ve soluk alamama yaşıyor?
depresyon benzeri semptomlar gösteriyor?
dikkat eksikliği ve hiperaktivite sendromu yaşıyorsanız?
huzursuz bacak sendromunuz varsa?
kansızlık belirtileri gösteriyorsanız?
Tüm bunların sebebi demir eksikliği olabilir.
www.eisen-netzwerk.de
k.de sayfasında bu şüphelerinizi kontrol
edebileceğiniz bir hızlı
zlı test ve demir ihtiyacınızı tespit eden bir
demir hesaplayıcı bulabilir;
ulabilir; gerek gördüğünüz halde doktorunuzu bilgilendirebilirsiniz.
g
rsiniz.
Demir
metabolizmamız
Tıpta
All
dies
demir
können
metabolizmasının
Symptome fürüç
Eisenmangel
evresinden bahsedilir:
sein.
Lassen Sie sich testen!
İdeal durum (1. evre)
Demir depoları doludur (ferritin normal düzeyde) ve demiri
tüketilecek yerlere taşımaya yarayan demir taşıma kapasitesi
kullanılmaktadır (transferrin satürasyonu normal).
Dolayısıyla vücudumuzda yeni alyuvar üretmeye ve kan
miktarını sabit tutmaya yetecek kadar demir bulunmaktadır.
Demir eksikliği (2. evre)
Vücudun aldığından fazla demir tüketmesiyle demir depoları
boşalmaya başlar. Ama vücut hala yeterli miktarda alyuvara sahiptir. Bu nedenle Hb değeri hala normal aralıkta yer
alırken ferritin ve transferrin satürasyonu değerleri düşmeye
başlar. Organizmanın hücre işlevleri için yeterli miktarda demir olmadığı durumlar ortaya çıkabildiğinden, demir eksikliği
artık kendini fziksel olarak da belli etmeye başlar.
Demir eksikliği anemisi
(3. evre)
2. evrede demir tedavisi yapılmayacak olursa, kan boyar
maddesi (hemoglobin) miktarının düşmesine bağlı kansızlık
(anemi) baş gösterir. Demir depoları çoktan boşaldığından
vücutta yeni kan hücrelerinin üretilmesi için gerekli demir
bulunmaz. Bu rahatsızlıktan mustarip olanlar nefes darlığı,
baş dönmesi, baş ağrısı, halsizlik, konsantrasyon bozukluğu,
huzursuzluk, mide bağırsak rahatsızlıkları, bitkinlik atakları,
enfeksiyona kolay tutulma, yutkunma zorluğu ya da mide
yanması gibi kuvvetli semptomlar sergiler.
Kimler risk
altında?
Kadınların demir eksikliği ya da kansızlık (anemi) gibi
rahatsızlıklara yatkın olma riski daha yüksektir. Çocuk
doğuracak yaştaki kadınların yaklaşık %20‘si demir eksikliği
yaşamaktadır. Demir eksikliğinin nedenleri ...
... adet kanamaları.
Aylık adet kanamaları esnasında yaşanan kan kaybı,
kadınların erkeklere göre yaklaşık %50 oranında daha yüksek
olan demir ihtiyacının başlıca nedenidir. Özellikle şiddetli
adet kanamaları (hipermenore) geçiren kadınlar ve henüz
gelişme çağında bulunan genç kızlarda, demir depolarını
tüketip demir eksikliği yaşama tehdidi çok daha yüksektir.
Hipermenorenin yanı sıra
sır adet kanamasının süresi de uzayabilir (7 g
günden fazla) ya da adet kanamaları
kısa aralıklarla
(21 günden az) tekrarlanabia
lir. Tüm bu adet döngüsü bozukluklarında
kaybı ve bununla bağlantılı olarak
kan ka
demir kaybı normalin üstünde olabiBunlar dışında tıbbi sorunlar ya da
lir. Bu
spiral gibi doğum kontrol yöntemleri
spira
adet döngüsüne etki edebilir. Kode ad
nuyla ilgili sorularınızı jinekoloğunuza
danışabilirsiniz.
danış
... çocuk istenmesi.
Kadın doğum doktorları, hamile kalmak isteyen kadınlara
planlanan gebelikten en az 2 ile 3 ay öncesinde demir, iyot,
çinko, folik asit ve B vitamini gibi eser maddelerin daha
yoğun şekilde alınmasını ve alkol ile nikotinden tamamen
vazgeçilmesini önerir.
Hamileliğe hazırlanırken demir depolarının dolu olması
önemlidir, zira gizli demir eksikliği bile gebe kalmayı
güçleştirebilir.
... hamilelik.
Hamilelik esnasında vücudun demir gereksinimi daha yüksektir. Nedeni: Vücut fetus, plasenta ve göbek kordonu gibi
yapıları oluşturmak için demire gereksinim duyar. Bu nedenle
hamile kadınlardaki kan miktarı, gelişmekte olan fetusun
gereksinimlerini yerine getirebilmek için %30 - 40 oranında
artış gösterir.
Demir eksikliğine müdahale edilmediği halde, anemi
(kansızlık) baş gösterebilir. Aneminin artması durumunda hamilelerin enfeksiyona yakalanması
kolaylaşır ve oksijen eksikliği oluşabilir. Bu
durum erken doğum riskini arttırabilir.
İleri düzey aneminin çocuk üzerindeki doğrudan etkileri, gelişim
bozukluğunun yanı sıra organ hasarları
olabilir. Vücudun demir gereksinimi
salt beslenme yoluyla genellikle
karşılanamaz, çünkü besin maddelerinin içindeki demirin sadece %10‘u vücut
tarafından emilir. Çocuğa zarar vermeden
demir almanın başka yolları da vardır.
... doğum sonrası.
Demir eksikliği, doğum sonrası depresyonunun nedeni olabilir.
Tıp dilinde post-partum ya da post-natal depresyon olarak da
bilinen doğum sonrası depresyonu, özellikle doğum sonrasında
görülen bir depresyon türüdür. Özellikle erken yaştaki ilk
doğumlarda sık gözlemlenir.
Doğumdan sonra meydana gelen yüksek hormonel değişiklik,
vücudun alışık olmadığı süt üretimi, ağlayan yenidoğan ve
uykusuzluğun elbette bir bedeli vardır. Öte yandan demir
eksikliği de doğum sonrası depresyonunun oluşumuna uygun
ortam hazırlayabilir.
Birçok hormon yeterli miktarda demir seviyesine gereksinim
duyar. Bu nedenle ilk belirtileri gözlemlediğinizde doktorunuza
danışmakta fayda var -doktorunuz kan değerlerine bakarak
vücutta yeterli miktarda demir olup olmadığını ya da tiroid
bozukluğu gibi başka rahatsızlıkların varlığını tespit edebilir.
Diğer
risk grupları
Yaşlılar
Yaşı ilerleyenlerin iştahı da eskisi gibi değildir. Daha az ve genellikle tek yönlü beslenirler.
Yaşlılıkta daha çok görülmeye başlanan mide bağırsak
hastalıklarının yanı sıra buna eşlik eden böbrek yetmezliği,
kalp yetmezliği
yetmezliğ ya da şeker
hastalığı gibi kronik rahatsızlıklar
demir alımını
alımın engeller. Ancak
kronik hastalıklar,
laboratuvar
ha
değerlerinin
yorumlanmasını
değerler
güçleştirdiğinden
yaşlılarda
güçleş
demir eksikliğini tespit
etmek çoğu kez güç olur.
Aşırı kilolular
Her ne kadar şaşırtıcı olsa da aşırı kilolular, normal kilodaki
insanlardan daha sık olarak besin maddesi eksikliği çeker.
Çünkü şekerleme gibi yüksek kalorili besinlerin çoğu ancak az
miktarda mikro besin maddesi içerir. Uzun lafın kısası, kilolu
insanların çoğu bol miktarda yemek yemekle beraber yanlış
yiyecekleri tüketir.
Obezite ile mücadele amacıyla çok sayıda farklı diyet önerilmektedir. Ne yazık ki bunların çoğu tek yönlü beslenmeye
dayalıdır. Buradaki en büyük tehlike, mikro besin maddelere
olan ihtiyacın giderilememesidir.
Bunun da ötesinde obezite genellikle diyabet, eklem
tutulmaları ya da enfeksiyon gibi hastalıkların sebebidir. Bu
tablolarının çoğunu, enflamasyonlu hastalıklar meydana getirir. Enflamasyon geçirdiği hallerde hem vücudun demir alımı
azalır, hem de demir depolarındaki demirin harekete geçirilmesi de güçleşir.
Kronik hastalar
Özellikle şu hastalıklar demir eksikliği ya da kansızlık gibi
rahatsızlık riskleri yaratır.
 Böbrek hastalıkları
 Kronik-enflamatuar bağırsak hastalıkları
 Kronik kalp yetmezliği
 Kanser vakaları
Kişide demir eksikliği söz konusuysa, bu eksiğin giderilmesi
genellikle yaşam kalitesinin yükselmesiyle sonuçlanır. Yapılan
bir araştırma demir enjeksiyonunun, demir eksikliği olan kalp
yetmezliği hastalarına belirgin biçimde yardımcı olduğunu
göstermiştir. Bunun ötesinde anemi tedavisiyle beraber,
kan nakillerinin azaldığı ve hastane ziyaretlerinin süresinin
kısaldığını kanıtlarla tespit edilmiştir.
Kronik hastalıklar ve demir eksikliğiyle ilgili daha ayrıntılı bilgiye www.eisen-netzwerk.de adresinden ulaşabilirsiniz.
Vejetaryenler
Bitkilerdeki demirin (iyonik demir) vücudumuz
tarafından emilimi, hayvansal kaynaktaki (örneğin
et, karaciğer) demirden daha zordur. Bitkisel temelli
gıda maddeleri yeterli miktarda demir içerse de, verimsiz
değerlendirilme nedeniyle bunların sadece küçük bir kısmı
bağırsaklar üzerinden kana karışır.
En önemli risk grubunu veganlar meydana getirirken, demir
ihtiyaçlarını yumurta ve süt ürünleri üzerinden sağlayan vejetaryenler daha az etkilenir.
Sporcular
Yapılan sporun türüne ve antrenman yoğunluğuna bağlı
ğlı
olarak (özellikle performans sporu yapan) sporcularda
g
demir kaybı normalin iki katı, yani günde yaklaşık 2 mg
ellikle
düzeyinde olabilir. Sporu hobi olarak yapanlar bile, özellikle
ormukavement antrenmanlarını, eskiden ancak ağır sporlarda görülen bir yüklenmeyle yapıyorlar.
Bunun sonucunda sporcular, beslenmeleriyle artan
besin maddesi ve eser elementleri çoğu zaman
karşılayamadıklarında demir eksikliği meydana gelihızlı
yor. Enerji barları, içerdikleri karbonhidrat nedeniyle „hızlı
enerji“ sunsa da, bunların demir içeriği düşüktür.
neden
ihtiyacımız var?
Demir, vücudumuzda




oksijenin taşınmasından sorumludur.
bizleri odaklı ve performanslı yapar.
sağlıklı cilt, saç ve tırnaklar için gereklidir.
bağışıklı sistemimiz için önemlidir.
Demir, zihnimizde



yenidoğanların beyin gelişiminde önemli bir rol oynar.
konsantrasyonu destekler.
sinir hücreleri arasındaki sinyal aktarımını etkiler.
ne
zaman meydana gelir?
Patolojik demir eksikliği, kaybettiğimiz demir miktarının
uzun vadede aldığımızdan fazla olmasıyla oluşabilir.
Sağlıklı insanlarda demir eksikliğinin en sık rastlanan sebepleri ameliyat, kaza, kan bağışı, doğum ya da adet kanamaları
gibi kan kayıplarıdır.
Uzun vadede normalden fazla demir kaybedersek, vücudumuz besinlerden demir alımını arttırır. Ancak bazı durumlarda
bu kadarı yeterli olmaz, bu durumda vücudumuzdaki demir
depolarından faydalanılır. Vücuda demir takviyesi yapılmaz
ya da bu takviye kısıtlı kalırsa, demir depoları boşalır ve demir
eksikliği söz konusu olur.
nasıl tespit edilir?
Kandaki
All
dies können
boyar madde
Symptome
yoğunluğunu
für Eisenmangel
gösterensein.
Hb değeri,
Lassen
basit
birSie
kansich
tahliliyle
testen!
aile doktorunuz tarafından tespit edilebilir. Bu değer sonraki teşhislerin ve olası bir demir eksikliği
tedavisinin temelini oluşturur.
Kolay test: Demir eksikliği şikayetiniz mi var?





Son zamanlarda okuduğunuz bir metni, sunumu ya da
izlediğiniz bir televizyon programını, sizin için önemli olduğunu
düşünmenize karşın doğru dürüst „anlayamadığınızı“ mı fark
ediyorsunuz?
İşinizi eskiden olduğu gibi hızla, fazla ara verme ihtiyacı hissetmeden yürütmekte zorlanıyor musunuz?
Bir problem ya da yerine getirilmesi gereken bir görevi yoğun
biçimde düşünerek çözmekte giderek daha çok mu güçlük
çekiyorsunuz?
Meslektaşlarınız, dost ya da akrabalarınız artık daha keyifsiz
olduğunuz ya da sinirli tepkiler verdiğinizden mi şikayet ediyor?
Kendinizde artan bir huzursuzluk, iş yükü karşısında yorulma
görüyor ve çabucak „köpürüyor“ musunuz? (Özellikle eskiden
sakin ve rahat kalabildiğiniz durumlarda.)
Cevaplardan sadece birinin „evet“ olması demir eksikliği anlamına gelmeyebilir. İpucu: Konsantrasyon yeteneğinizi bellek oyunları gibi yöntemlerle çalıştırın.
Cevaplarınızın 2 ile 5 tanesi „evet“ ise bir demir eksikliği tablosu söz konusu
olabilir, özellikle de evet cevabını verdiğiniz sorular hem zihinsel etkinliği
hem de ruh halini kapsıyorsa. Kesin bir sonuç için aile doktorunuzu ziyaret etmenizi tavsiye ederiz. Bunun dışında www.eisen-netzwerk.de adresi
altında on bir kısa sorudan meydana gelen kolay bir demir testi yapabilirsiniz; nitekim burada ortaya çıkan sonuçlar eğilimleri belli eder ve aile doktorunuza teşhiste yardımcı olabilir.
tedavi
Demir eksikliğinin çok çeşitli nedenleri olabilir. Örneğin dengesiz beslenme ve kanamaların yanı sıra kronik hastalık ya da
enfeksiyonlar gibi.
Bu yüzden doktorun tedavi öncesinde demir eksikliğinin
nedenini tespit etmesi gerekir. Hastayla yapılan görüşmenin
yanı sıra bir kan tahlili de yapılmalıdır. Doktor burada hemoglobin ve ferritin gibi, demirle ilintili değerleri ölçer.
Tedavinin nasıl yürütüleceği kararı, öncelikle demir
eksikliğinin hangi aşamada olduğuna bağlıdır. Demir depoları
halihazırda boşalmış
halihazır
ve anemi
anem (kansızlık)
su götürmez
biçimde
götü
teşhis edilmişse,
beslenme
rejiminin
besl
değiştirilmesi
tek
değ
başına
yeterli
ba
gelmeyecektir,
ge
zira bağırsağımız
besindeki
demibe
rin sadece yüzde
10‘unu
emebilir.
1
Hesaplama örneği
Normal koşullar altında yetişkinlerdeki hemoglobin değeri en az 12 g/dl
(7,5 mmol/l) civarındadır. Anemide bu değer sınırın altına düşer.
Hemoglobin değerini 1 g/dl (0,6 mmol/l) arttırabilmek için, yaklaşık 200
mg demir alımı gereklidir : 100 gram hindi etinde yaklaşık 3 mg demir bulunur. Ancak bunun sadece 0,3 mg‘ı bağırsak üzerinden kana karışır.
Dolayısıyla 200 mg demir alabilmek için en az 66 kilo hindi eti tüketilmesi
gerekir.
Gıda takviyesi preparatları ve demir içerikli sıvılar da anemide ancak kısıtlı
şekilde etkili olur, zira vücut gerekli demir miktarını bu yolla yeterince hızlı
alamaz. Artık ilaçlara gereksinim vardır.
Ağız yolu ya da damar
içi tedavileri
Tablet ya da sıvı biçimde
Anemiyi ortadan kaldırmak ve demir depolarını tekrar doldurmak için normal koşullar altında üç ile altı aylık uzun bir
süre boyunca düzenli ve istikrarlı biçimde ağız yoluyla demir
alınmalıdır.
Bu yöntemin dezavantajı tedavinin uzun sürmesi ve yan etkilerin görülmesidir. Birçok hasta bulantı, kusma, ishal, kabızlık
ya da mide krampları gibi mide bağırsak rahatsızlıklarından
şikayet etmektedir. Eş zamanlı olarak alınacak ilave C vitamini
aracılığıyla daha fazla demir emilimi sağlanmakla beraber, yan
etkilerin şiddeti de artabilir. Örneğin Morbus Crohn gibi belli
bazı mide bağırsak hastalıklarına sahip hastalarda ağız yoluyla
alınan demirin, semptomları daha da kuvvetlendirmesi söz
konusu olabilir.
Bu nedenle ağız yoluyla tedavi ancak hafif demir eksikliği
vakalarında ve/veya ağız yoluyla alınan demirin zarar
vermediği durumlarda akıllıcadır.
Enjeksiyon ya da infüzyon yoluyla
Demir çözeltisi ya doktor tarafından doğrudan vene enjekte
edilir ya da kısa süreli infüzyon olarak bağlanır. Demir tabletinden farklı olarak bu yolla bağırsak baypaslanacağından ihtiyaç
duyulan miktarda demir doğrudan vücuda ulaşır.
Bunun sonucunda mide bağırsak alanında çok daha az yan etki
görülür. Günümüzde piyasada vücuda yüklenmeyen ve kolayca
kullanılabilen modern preparatlar bulunmakta.
Nitekim bu yolla bazı hastalara gerekli miktarda
demiri tek bir uygulamayla vermekk mümkün
olabilir. Böyle bir uygulama özellikle
kle demir eksikliğine hızla müdahale edilmesi
lmesi
gerektiğinde önem kazanır.
Uluslararası tıp referansları, yüksekk verimliliği
nedeniyle örneğin kronik böbrek yetmezliği,
kronik enflamatuar bağırsak hastalıklarında
alıklarında
ve kanser ile kemoterapide, demirin
rin damar içi
yoldan verilmesini önerir.
Muayenehane kaşesi
Kişisel demir ihtiyacınızı,
adresindeki
öğrenebilirsiniz.
hakkında bilgiler
kapsamlı - anlaşılır - ücretsiz:
Vifor Pharma Deutschland GmbH | Baierbrunner Straße 29 | 81379 München