İsmail Çelik

BESLENME VE KANSER
Doğrular, Yanlışlar
PROF. DR. ĠSMAĠL ÇELĠK
HACETTEPE ÜNĠVERSĠTESĠ KANSER ENSTĠTÜSÜ
Kansere Yol Açan Çevresel Faktörler









Tütün
Diyet/Kilo/Fizik aktivite
Alkol
Enfeksiyonlar
UV radyasyon
Pestisitler
Ġlaçlar
Çözücüler
Fiber, küçük partiküller, toz










Polisiklik aromatik hidrokarbonlar
Metaller
Aflatoksinler
Reaktif kimyasallar
Benzidin
Klorinasyon yanürünleri
Nitrozaminler
Dioksinler
Poliklorine bifeniller
Polibromine difenil eter
Beslenme: BileĢenler
I-Temel besin maddeleri





Et, et ürünleri
Yağlar
Tahıl ürünleri
ġeker, tuz
Sebze, meyveler
II-Su, içecekler
III-Alkol
IV-Vitamin, mineraller
V-Üretim, saklama, iĢleme, piĢirme
WCRF/AICR Expert Report
Food, Nutrition, Physical Activity and the
Prevention of Cancer: a Global Perspective
ÇalıĢma ekibi: 5000 kiĢi
•Expert Panel
•Investigators
•Peer Reviewers
•Observers
•Executive Team
•Secretariat
500,000 araĢtırma
25 sene
Rapor: 537 sayfa
http://www.dietandcancerreport.org/
1-Et, et ürünleri
2-Yağlar
3-Tahıl ürünleri
4-ġeker ve Tuz
5-Sebze, meyveler
II) SU VE ĠÇECEKLER
Environ Res. 2008 Sep;108(1):48-55
Arsenik


ABD, Belçika ve Tayvan'ın belli
bölgelerinde yeryüzünün derin
katmanlarından içme suyuna
karıĢan arseniğin uzun süre
tüketilmesinin kanser yapıcı
etkileri tanımlanmıĢtır.
Türkiye'deki içme suyunda
arsenik düzeylerine ait bilgiler
yetersizdir.
III) ALKOL
IV) VĠTAMĠN, MĠNERALLER
IV) VĠTAMĠN, MĠNERALLER
Likopen
Azı karar çoğu zarar!
Paracelsus: “Sola dosis facit venenum”

Her madde zehirdir.

Zehir ile zehir olmayanı
ayıran dozdur.
V) ÜRETĠM/SAKLAMA/ĠġLEME/PĠġĠRME
1. Üretim: Pestisit, Genetiği değiĢtirilmiĢ gıdalar, Organik
gıdalar
2. Saklama: DondurulmuĢ gıda, Fermentasyon, Konserve,
Pastörizasyon, Kimyasallar (benzoat, nitrit, sülfit)
3. ĠĢleme: Katkı maddeleri (Tatlandırıcı, Renklendirici,
Çözücü), Paketleme ürünleri
4. PiĢirme: HaĢlama, Fırında piĢirme, Kızartma, Mangal,
Mikrodalga
Pestisitler


Halen ülkemizde kullanımda olan pestisitler kanser yapıcı
etkileri açısından kontrol altında olan bileĢiklerdir.
Tüketilen maddenin üzerindeki pestisit kalıntılarının
bertarafı için uygun hijyenik önlemler yeterlidir. En
önemli risk pestisiti uygulayan kiĢinin (ülkemizde çiftçi
veya yetiĢtirici) kendisine ve çevresindeki kiĢilere
olmaktadır.
Avrupa Birliğindeki (AB) ülkelerde
pestisit kullanımı ve Türkiye
GDO vs Organik gıdalar

Genetiği değiĢtirilmiĢ gıdaların, kanser riskini
arttırdığına, organik gıdaların kanserden koruduğuna
dair bilimsel bir bulgu yoktur.
Katkı maddeleri

Hazır gıdalardaki katkı maddelerinin, belirlenmiĢ
olan uygun oranlarda kaldığı takdirde kanser yapıcı etkisi
mevcut değildir.
Nitrozaminler



Nitrat suda çabuk ve tamamen erir.
Bu özelliğinden dolayı yaprak ve
damla sulama gübresi olarak da
geniĢ miktarda kullanılır.
Ayrıca et ve Ģarküteri ürünlerinde
(salam, sosis vs.) de koruyucu olarak
kullanıldığı bilinmektedir.
Nitrat, nitrite ve daha sonra da
kanserojen bir madde olan
nitrozamine dönüĢür.
IARC 1
Polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH)



Yiyeceklerin piĢirilmesi
sırasında erimiĢ yağların
kömüre damlaması sonucu
meydana gelen PAH, etin
üzerine yapıĢır.
Mangaldaki kömür ve kömür
tozları, piĢirilen besinlerin
üzerine sinerek karsinojen
etkiyi arttırmaktadır.
Eti ateĢe doğrudan tutmayın,
kor üzerinde piĢirin.
BESLENME VE KANSER
KANSERDEN KORUNMAK ĠÇĠN TEK VE
GEÇERLĠ BESLENME ÖNERĠSĠ:
1.
2.
3.
4.
GÜNDE EN AZ 5 PORSĠYON MEYVE VE SEBZE ĠÇEREN,
YAĞDAN DÜġÜK,
LĠFÇE YÜKSEK DĠYETE EK OLARAK
KIRMIZI ETĠN HAFTADA BĠRDEN FAZLA YENMEMESiDĠR.
Kanserden Koruyucu Diğer Besin Önerileri?
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
HER GÜN EN AZ 1 ÖĞÜN SOYA FASÜLYESĠ
KOYU KIRMIZI MEYVELERĠN (ÜZÜM, NAR, v.b.) ÇEKĠRDEKLERĠ
DÜZENLĠ HAVUÇ TÜKETĠMĠ
DOMATES, BROKOLĠ, KARNIBAHAR
CEVĠZ, FINDIK, FISTIK, v.b. KURUYEMĠġLER
VĠTAMĠN KAPSÜLLERĠ
ÖLÜMSÜZLÜK MANTARI, KÖPEK BALIĞI KIKIRDAĞI GĠBĠ EK TAKVĠYELER
DOĞRU CEVAP?
HEPSĠ
BĠRKAÇI DOĞRU
DĠĞERLERĠ DEĞĠL
HĠÇBĠRĠ
Kanserden Koruyucu Diğer Besin Önerileri?
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
HER GÜN EN AZ 1 ÖĞÜN SOYA FASÜLYESĠ
KIRMIZI MEYVELERĠN ÇEKĠRDEKLERĠ
DÜZENLĠ HAVUÇ TÜKETĠMĠ
DOMATES, BROKOLĠ, KARNIBAHAR
CEVĠZ, FINDIK, FISTIK, v.b. KURUYEMİŞLER
VĠTAMĠN KAPSÜLLERĠ
ÖLÜMSÜZLÜK MANTARI, KÖPEK BALIĞI KIKIRDAĞI GĠBĠ EK TAKVĠYELER
DOĞRU CEVAP?
X
HEPSĠ
BĠRKAÇI DOĞRU
DĠĞERLERĠ DEĞĠL
X
HĠÇBĠRĠ
Ama Televizyon Programları Böyle Demiyor!

CEVĠZ, FINDIK, FISTIK gibi zararsız olduğu, kolesterol içermediği
söylenen yağlı gıdaların (zeytinyağı dahil) çok miktarda alınması
ġĠġMANLATIR!!!

Aspartam ve sakarin gibi yapay tatlandırıcıların kansere neden
olduğu bilgisi ispatlanmamıĢtır.

Kahve tüketiminin kansere neden olduğu ve yeĢil çayın kanserden
koruduğuna dair bilimsel bir bulgu yoktur.
Ġnsanlık Tarihi Kadar Eski
“Geleneksel Hint Tıbbı”!
TURKISH BAZAAR!
!
All fields and meadows, all mountains
and hills – this is your pharmacy
Paracelsus 1493-1541
All fields and meadows, all mountains
and hills – this is your pharmacy
Paracelsus 1493-1541
Daha neler neler...











Akupressur
Akupunktur
Alexander Tekniği
Aromaterapi
Bioenerji
Biorezonans-MoraTerapi
Hidroterapi
Hipnoterapi
Homeopati
Kinesioloji
Kiropraktik











Makrobiyotik
Manyetik Alan Tedavisi
Megavitamin Tedavisi
Mezoterapi
Natüropati
NeurobioFeedback
Nöral Terapi
Osteopati
Ozon Tedavisi
Renklerle Tedavi
Sesle Tedavi
Bir destek ürünü
size satılmadan
önce test edilmiĢ
midir?





Evet, öldürmeyeceği test edilmiĢtir.
Evet, etkinliği test edilmiĢtir.
«Plasebo» alan bir kontrol grubu ile
test edilmiĢtir.
Yukarıdakilerin hepsi
Hayır, test edilmemiĢtir
Ephedra Geri Dönüyor ve Artık Yasal
ve dünyanın en iyi bilinen kilo verme
yardımcısı. %100 organik, tamamı Çin’de
yetişen bitkilerden.
Yüzyıllardır insanlar tarafından kullanılıyor
ve günümüzde milyonlarca insan güvenle
kullanıyor.
Artık stoklarımızda mevcut. Hemen şimdi. Bu
ürünü depolarında olan tek firma biziz.
Kaybetmek için savaştığınız kilolarınızdan
kurtulacaksınız, aç kalmadan, spor
salonlarında saatler harcamadan, ya da
herhangi bir yan etki yaşamadan.
Özel ephedra, kafein ve aspirin karışımımız
sayesinde sıfır yan etki ile kilo vereceksiniz.
Kilolarınız zamanla vücudunuzdan eksilecek.
Her hafta en az 2-4 kilo vereceksiniz.
Yemin ederiz.
Bir destek ürünü
size satılmadan
önce test edilmiĢ
midir?





Evet, öldürmeyeceği test edilmiĢtir.
Evet, etkinliği test edilmiĢtir.
«Plasebo» alan bir kontrol grubu ile
test edilmiĢtir.
Yukarıdakilerin hepsi
Hayır, test edilmemiĢtir
Ephedra Geri Dönüyor ve Artık Yasal
ve dünyanın en iyi bilinen kilo verme
yardımcısı. %100 organik, tamamı Çin’de
yetişen bitkilerden.
Yüzyıllardır insanlar tarafından kullanılıyor
ve günümüzde milyonlarca insan güvenle
kullanıyor.
Artık stoklarımızda mevcut. Hemen şimdi. Bu
ürünü depolarında olan tek firma biziz.
Kaybetmek için savaştığınız kilolarınızdan
kurtulacaksınız, aç kalmadan, spor
salonlarında saatler harcamadan, ya da
herhangi bir yan etki yaşamadan.
Özel ephedra, kafein ve aspirin karışımımız
sayesinde sıfır yan etki ile kilo vereceksiniz.
Kilolarınız zamanla vücudunuzdan eksilecek.
Her hafta en az 2-4 kilo vereceksiniz.
Yemin ederiz.
Amerika’da FDA ve ülkemizde Sağlık
Bakanlığı bitkisel ürünleri
denetliyememektedir!

Bitkiseller gıda veya ilaç olarak
sınıflanmadıklarından sağlık otoritelerini bypass
edebilmektedirler!
En çok satan 20 bitkisel karıĢım*

Ürün
M $ %DeğiĢim 2003 sıralaması
1. garlic
27
-11

2. echinacea
24
-15

3. saw palmetto
20
-11

4. ginkgo
19
-13

5. soy
17
- 27

6. cranberry
14
+7

7. ginseng
12
-10

8. black cohosh
12
-22

9. St. John’s wort
9
-12

10. milk thistle
8
+1

11. evening primrose
6
-4

12. valerian
4
-9

13. green tea
3
+22

14. bilberry
2
-18
Kırmızı renkte olanlarda ciddi ilaç etkileşimleri tanımlanmıştır.

1
3
5
2
4
9
6
8
7
11
12
10
17
14
ÇeĢitli St. John’s Wort karıĢımlarında
Hypericin ve Hyperforin düzeyleri:
Beklenen düzey = Hypericin: %0.3 Hyperforin: %1








Ürün
Hyperifin
PNC
Brite-Life
ShopKo
Shurfine
YourLife
Nature’s Balance
Natrol
Hypericin (%)
0.29
0.12
0.22
0.26
0.17
0.28
0.03
0.25
Hyperforin (%)
1.89
0.20
1.16
0.05
0.29
0.19
0.01
0.48
Am J Health-Syst Pharm 2002;59:545-7.
Kanamaya meyili arttıran bitkisel karıĢımlar
Androgr. panucula
Bogbean
Devil’ claw
ginseng
Pau d’arco
angelica
Boldo
Dong quai
green tea
meadow sweet
anise
capsicum
Erigeron
hawthorn
prickly ash
arnica
celery
Evening primrose oil
horse chestnut bark
passionflower
Asafoeta
chamomile
feverfew
Huang qi
popular
Baikal skullcap
clove oil
fish oil
horseradish
quassia
Bilberry
coleus root
fenugreek
kava
red clover
Black current seed
danshen
garlic
licorice
reishi mushroom
Bladderwrack
dandelion root
ginger
onion
Sha shen
Bomelain
Danshen
ginkgo
papain
Shinpi bark
Sweet birch oil
Tonka bean
tumeric
vitamin E
wintergreen oil
wild carrot
wild lettuce
willow
wood ear mushroom
woodruff
Alt Ther Health Med 2001;7:58-67.
BEN KÜL YUTMAM...


“Kalburüstü" denilebilecek, üniversite eğitimi almıĢ, entellektüel
sayılan 20 isim belirlendi. Bunların telefonları bulundu.
Güzel konuĢan ve ikna kabiliyeti olan bir Ģahıs, evleri tek tek
aramaya baĢladı:
- Efendim, ben sizi Telekom Ana Bakım Merkezi'nden
arıyorum. Bugün bütün ilçede genel bir bakım çalıĢması
yapacağız. Bütün telefon hatlarına yağ basacağız. Zarar
görmemeniz için sizi önceden uyarıyorum. "Ne yapacağız"
diye soranlara da "Kendi imkânlarınızla evinizde tedbir
alacaksınız" cevabını verdi:
- Bu uygulama sırasında telefonunuzdan sızabilecek yağ
evinize zarar verebilir. Telefonunuzu bir Ģekilde koruma
altına alın.
UYANIK GEÇĠNMEYĠN, DÜġÜNÜN!!!

Ġlginçtir, sadece bir tek kiĢi "iĢletildiğini" anladı. "Saçmalamayın,
öyle Ģey mi olur" diyerek tepki gösterdi.
Diğer 19 kiĢi ise "uyarının" gereğini yerine getirdi...
Kimi "zarar görmesin" düĢüncesi ile salondaki halıyı kaldırdı.
Kimisi evdeki telefonu bir tencerenin içine yerleĢtirdi. Kimi de
poĢetlerle sarıp sarmaladı. Telefondan sızabilecek yağın yoğun
olacağını düĢünenler leğenle tedbir aldı. Evinde faksı olan bir
vatandaĢ da "Faks, telefondan daha fazla yağ akıtabilir" diye
düĢünüp, yandaki pastaneden boĢ bir baklava tepsisi istedi. Faksı bu
tepsinin içine koyup evini korumaya aldı.
Yetmedi, bunların hepsi akĢam saatlerinde "Sıkıntı yaĢadınız mı?"
diye kendilerini arayan aynı kiĢiye "Hayır" cevabını verdi:
- Biz zaten uyarınız üzerine gerekli tedbiri almıĢtık. Ancak
telefonlarımızdan herhangi bir yağ sızıntısı olmadı.
“Özetle”


Kanserden korunmak için ilaç önerisi yoktur!
Beslenme ile ilaç tedavisi farklı Ģeylerdir!



Ġnsanlar sağlıklı iken ilaç kullanmamalı, hasta ise tedavi edilmelidir.
Yemek ürünleri ilaç değildir, ilaç gibi kullanılmaz, kullanılamaz, önerilemez.
Tedavi altında iken, piĢmiĢ aĢa su katmayın!
1. Bitkisel ürünler içine karıĢmıĢ toksik maddeler olabileceği gösterilmiĢtir. Bu ürünlerin saflığı ve
güvenilirliği kuĢkuludur.
2. Aktarlardan elde edilen bitkisel ürünlerin doğrudan doğadan toplanmıĢ ve iĢlenmemiĢ olduğu
unutulmamalıdır. Dolayısı ile bunlar "steril" değildir ve özellikle mantar sporları, çeĢitli
bakteriler içerebilirler.
3. Sıklıkla kanamaya meyile yol açmaları, trombositopeni iliĢkili morbiditeyi oldukça
ciddileĢtirilebilir.
4. Bazı bitkisel ürünler, ilaçların etkilerinde azalmaya yol açarak hastalığın etkin tedavisini
sekteye uğratmaktadır.
5. Bu ürünlerin yan etkileri ilaç yan etkisi zannedilip gereksiz doz azaltımına gidilebilmekte ve
tedavinin eksik verilmesine neden olabilmektedir.
TEġEKKÜRLER!