Dıva Business Magazine

ARALIK 2014
RÖPORTAJ
ASMARA T.C. BÜYÜKELÇİSİ FIRAT SUNEL
“ERİTRE, İŞ ADAMLARI İÇİN
GELECEK VADEDİYOR...”
Fırat Sunel, İzmirli bir yazar ve üst düzey bir diplomat. “Salkım Söğütlerin
Gölgesinde” isimli oldukça beğeni toplayan romanı yakında dizi film olarak
da vizyona girecek. “İzmirli” adını taşıyan yeni romanı ise Ocak ayında okurlarıyla buluşuyor. Fakat biz bu defa
kendisiyle edebiyattan konuşmayacağız. Diplomatik kariyeri Bangkok’tan
Düsseldorf’a, Bonn’dan Tiflis’e kadar
uzanan Fırat Sunel şu anda Eritre’nin
başkenti Asmara’da Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçisi… Eritre nerede mi? Dilerseniz Büyükelçi’nin ağzından dinleyelim:
FIRAT SUNEL: Osmanlı döneminde
350 yıl ortak bir tarihi paylaştığımız Eritre, aslında hepimizin çok iyi bildiği bir
yer. Ama biz onu daha ziyade eski adıyla, Habeşistan olarak tanıyoruz. Afrika Boynuzu’nda, yani Afrika’nın Kızıldeniz kıyısında, 1300 km’lik bakir sahil şeridi, el değmemiş yüzlerce mercan adası, tarihi, doğası, sıcak kalpli ve
güler yüzlü güzel insanlarıyla minyatür bir cennet. “Little Rome” (Küçük
Roma) diye anılan, İtalyan mimarisinin
etkisinde estetik bir ruhu olan başkenti Asmara’nın ana bulvarları bana hep
eski fotoğraflarından tanıdığım İzmir’in
1960’lı yıllardaki halini hatırlatıyor. Bu
yüzden özellikle İzmirli hemşerilerimin
çok ilgisini çekeceğini düşünüyorum.
t Türkiye’nin son yıllarda Afrika’ya
verdiği önemin giderek artmasının sebebi nedir?
Türkler yüzlerce yıl Afrika’da var oldular. Bu yüzden biz sadece Asya ve Avrupalı değil, aynı zamanda Afrikalıyız. Afrika gerek Osmanlı gerek Türkiye için her zaman büyük önem taşımıştır. Ancak geçtiğimiz yüzyılda soğuk savaşın belirlediği politikaların yanısıra,
t Sayın Büyükelçim, Asmara Büyüimkânlarımız da sınırlı olduğu için önkelçiliğimizi siz açtınız. Yeni bir Büyü- celiklerimizi kendi meselelerimizin çökelçilik açmak nasıl bir şey?
zümüne ve yakın çevremize vermek zoÇok zor, ama bir o kadar da şerefli, muh- rundaydık. Buna rağmen asırlar boyunteşem bir şey. Elinizde bir bavul ve bir
ca oluşturduğumuz sağlam bağlar sadizüstü bilgisayarla bilmediğiniz bir ül- yesinde en zor dönemlerimizde dahi
keye gece yarısı adım atıyorsunuz ve
Afrika’daki gelişmelere karşı duyarsız
macera başlıyor. O andan itibaren yapa- kalmadık. Sömürgeciliğe karşı ve ulucağınız her şey sevabıyla günahıyla sisal bağımsızlıkları için verdikleri hakzin eseriniz olacaktır. İnsanlar Türkiye’yi lı mücadelelerde her zaman Afrika halkve Türkleri sizinle tanıyor. Kolay bir iş
larının yanında olduk. Bu nedenle, bideğildi ama çok şükür bir yılda çok büzim ülkemizin kıtadaki mevcudiyeti söyük mesafe katettik. Bir yıl önce bir ote- mürgeci tarihi olan bazı Avrupa ülkelin girişine çektiğim bayrağımız bugün
lerinin kıtadaki varlığından çok farkTürk mimarisinin özelliklerini de yansı- lıdır, zira biz asla Afrika’yı sömürmetan şehrin en güzel binalarından birinde ye gelen beyaz adam olmadık. Hatta
dalgalanıyor.
tam tersi, Kurtuluş Savaşımız Afrika’nın
pek çok ulusuna sömürgecilik karşısında verdikleri mücadelede ilham kaynağı olmuştur. Türkiye’nin bölgedeki
ekonomik ve siyasi gücünün artmasıyla son yıllarda Afrikalı kardeşleriyle ilişkileri ve dayanışması çok daha üst düzeylere taşınmış oldu. Afrika, 1998 yılından itibaren Türk dış politikasının temel öncelikleri arasında yer almaya başladı. O tarihte uygulamaya koyduğumuz Afrika’ya Açılım Politikası meyvelerini verdi ve Türkiye’yi Afrika ülkelerine daha çok yakınlaştırdı. Asmara Büyükelçiliği’nin açıldığı 2013 yılında bu politikamız bir adım daha öne çıkarak “Afrika ile Ortaklık Politikası”na
dönüştü. Biz Afrika’nın sorunlarının
yine Afrika perspektifinden çözülmesi gerektiğine inanıyoruz. Dışarıdan dayatma çözüm önerileri hep akamete uğruyor. Bunun için önce oranın insanını
tanımalı ve kendimizi tanıtmalıyız. Ortak geçmişimizi ve kazanımlarımızı güven eksenli, kalıcı ve karşılıklı çıkara dayanan dostluk ilişkileriyle pekiştirmek
istiyoruz. Evet, dünyanın ikinci büyük
kıtası olan Afrika çok önemlidir.
ARALIK 2014
RÖPORTAJ
“Bir yıl önce bir otelin girişine
çektiğim bayrağımız bugün
Türk mimarisinin özelliklerini
de yansıtan şehrin en güzel
binalarından birinde dalgalanıyor”
göstergeleridir. Diplomatik temsilciliklerimizin açılması ilişkilerimizin geneline
de gayet olumlu bir şekilde yansıdı. Siyasi ve kültürel ilişkilerin yanı sıra ticari ve ekonomik ilişkilerimiz de hızla gelişmekte. 2000’li yıllara gelinceye kadar
Türkiye’nin Afrika’daki ticari ortakları birkaç Kuzey Afrika ülkesiyle sınırlıydı. Şimdi ise neredeyse kıtanın tamamına yayılmış olup, bugün kıtayla en kapsamlı ticari ilişkileri olan 15 ülke arasında yer alıyoruz. Afrika ülkeleriyle ikili ticaret hacmimiz 2002’de 3 milyar doların altındayken bugün 25 milyar dolar
civarındadır.
t Peki, görev yeriniz Eritre’ye gelirsek. Türkiye-Afrika ilişkilerinin olduğu tabloda Eritre’nin yeri nedir? Eritre
t Türkiye’nin dış politikasında AfTürk işadamlarına ne gibi fırsatlar ve
rika’ nın ağırlığının artması ilişkilere
işbirliği imkânları sunabilir?
nasıl yansıdı? Neler değişti?
Eritre, yüzölçüm olarak küçük, ama sa2009 yılında bütün kıtadaki Büyükelhip olduğu yeraltı kaynakları ve diğer
çilik sayımız 12 idi. Bugün bu sayı 39’a
çıkmıştır. Yani 5 yıl içinde kıtada 27 yeni potansiyeli açısından büyük ve önemli
bir ülke. Dünyanın en yoğun deniz ulaBüyükelçilik açtık. THY 42 noktayla
dünyada Afrika’ya en fazla sefer düzen- şım ağının yanı başında yer alıyor. Altın,
leyen havayolu şirketi oldu. TİKA, kıta gümüş, bakır, potasyum gibi cevherler
de dâhil olmak üzere Doğu Afrika’nın
genelindeki 11 koordinasyon ofisiyle
40’dan fazla Afrika ülkesinde insani yar- en zengin maden yataklarının bir bölümünü barındırıyor. Madencilik sektödım ve kalkınma projeleri gerçekleştirmektedir. İnsani yardım sağlayan ülke- rü gayet liberal ve şu an itibarıyla ülkeler arasında dünyada 4. sırada yer alan de bu alanda 17 yabancı şirket faaliyet
gösteriyor. 1300 km’lik tropik kıyıları,
ülkemizin tüm dış yardımlarının üçte
biri Afrika kıtasına yöneliktir. Tabiatıyla 350’den fazla el değmemiş mercan adabahsettiğim bu hususlar Türkiye’nin Af- sıyla yatırım yapıldığı takdirde dünyanın sayılı turizm cennetleri arasında adı
rika ile olan ilişkilerine verdiği önemin
geçebilecek bir ülke. Ancak yatırımcıların başa çıkması gereken bazı ciddi yapısal problemlerin ve altyapı sorunlarının bulunduğunun da altını çizmem gerekir. Gerçi bu Afrika’nın pek çok ülkesi açısından geçerli bir husus. Bununla birlikte, Eritre’nin diğer Afrika ülkeleriyle kıyaslandığında bazı avantajları da var; her şeyden önce ülkede asayiş ve güvenlik sorunu yok denecek kadar az; burası Avrupa’nın pek çok ülkesinden daha güvenli bir ülke. Keza ebola, HIV gibi kıtayı kavuran salgın hastalıkların esamesi okunmuyor ve kayda değer başka bir salgın hastalık tehlikesi de yok. İşadamları ve yatırımcılar
açısından özellikle önem taşıyan bir husus da rüşvet ve yolsuzluk gibi olaylara pek rastlanmaması. Kapalı bir ekonomisi var, temel gıda maddeleri gibi ana
bazı ihtiyaçlar dışında neredeyse her şeyin ithal edildiği bir yer. Ancak son dönemde dışa açılma bağlamında olumlu
bazı adımların atıldığı görülüyor.
THY haftada üç kez İstanbul’dan doğrudan Asmara’ya uçuyor. Bu tabiatıyla işadamlarımız açısından büyük bir
kolaylık. Eritreli işadamları da ülkemizi ticari ve ekonomik ilişkilerde yeni
ve önemli bir ortak olarak görüyorlar. Geçtiğimiz ay Türkiye İhracatçılar
Meclisi’nin Asmara’ya gerçekleştirdiği
ziyaret büyük ilgi uyandırdı ve toplantılara rekor seviyesinde, 113 Eritreli işadamı katıldı. Bu ilgiyi ticaret rakamlarından da görebiliriz. Büyükelçiliğimiz
hizmete girmeden önce iki ülke arasındaki ticaret hacmi 1 milyon dolar iken
bu rakam bir yıl içinde 5,6 milyon dolara çıkmıştır. Sadece ihracat değil, pek
çok tarım ürünü ve hammadde açısından Eritre’nin ithalat bağlamında da
önemli fırsatlar sunacağını düşünüyorum. THY’nin geçtiğimiz aylarda doğrudan seferlere başlamasının rakamlara
yansıyacağına ve ikili ticaret hacmimizin
önümüzdeki yıllarda katlanarak artacağına inanıyorum. Halihazırda Eritre’nin
Türkiye’de diplomatik temsilciliği bulunmadığından vatandaşlarımızın vize
almasında güçlükler yaşanıyor. Ancak
bu sorunun da önümüzdeki dönemde
çözüme kavuşacağını umuyorum.
Özetle, Eritre belli başlı sektörler bakımından ciddi bir potansiyel barındıran,
bakir, keşfedilecek çok şeyin olduğu, altyapı sorunları ve mevcut bazı problemlere rağmen Türk işadamları için gelecek
vadeden bir ülkedir. Bu yüzden, dışa
açılma sürecinde henüz hareket alanı
çok genişken vakit geçirmeden Eritre ile
yatırım ve ticari ilişkiler kurmayı değerlendirmelerini tavsiye ediyorum.