İktisat I

Dersin Kaynakları
Herhangi bir “İktisada Giriş” ya da
“İktisat I” ya da “Ekonomi Bilimine
Giriş” ya da “Ekonominin Temelleri”
adlı ders kitabı
 Bazı öneriler
 Besim Üstünel “Ekonominin Temelleri”
 Erdal Ünsal “iktisada Giriş”
 Kemal Yıldırım “İktisada Giriş”
 Paul Krugman “Mikro İktisat”

Ġktisat I
Doç.Dr. Erdal GÜMÜġ
Ekonomi. . .
. . . Ekonomi kelimesi yunanca
kökenli olup “evi idare eden”
anlamına gelmektedir.
Toplum ve Kıt Kaynaklar:
Bir toplumun kaynaklarının
yönetimi kaynakların kıt
olmasından dolayı son derede
önemlidir.
Bir evde ya da ekonomide
karĢı karĢıya kalınan ve
alınması gerekli bazı kararlar
Kim
çalışacak?
Ne ve ne kadar üretim yapılmalıdır?
Hangi kaynaklar üretim için
kullanılmalıdır?
Mallar hangi fiyatla satılmalıdır?
Kıtlık . . .
. . . toplumun sahip olduğu
kaynaklar kıt olduğundan halkın
arzu ettiği bütün mal ve hizmetler
üretilemez.
1
Ekonomi ya da iktisat
Ekonomi, toplumun üretken
faaliyetlerini koordine eden bir
sistemdir.
İktisat bir toplumun
kaynaklarının nasıl yönetildiğini
inceleyen bir sosyal bilimdir.
Ekonomistler
İnsanların
kararlarını nasıl
verdiklerini,
İnsanların birbirleri ile nasıl etkileşim
içinde olduklarını,
Bütün ekonomiyi etkileyen faktörleri ve
trendleri,
İncelerler.
Ġktisat ve Ekonomi Kavramları
İktisat, insanların ihtiyaçlarını gideren
mal ve hizmetlerin üretim, dağıtım ve
tüketimini inceleyen bir sosyal bilimdir.
 İktisat, toplumların sınırlı kaynakları
sınırsız isteklerin karşılanmasında nasıl
kullandıklarını inceleyen bir sosyal bilim
dalıdır.

Ġktisadı Anlamak için Temel
Kavramlar








Ġhtiyaç
ihtiyaçlar sayıca sonsuzdur
 ihtiyaçlar tatmin edilince doyuma ulaşır.
 ihtiyaçların şiddet dereceleri farklıdır.
 ihtiyaçlar rakiptir.
 ihtiyaçlar birbirlerini tamamlar
 İhtiyaçlar zamanla alışkanlık halini
alabilir

İhtiyaç
Kaynak
Kıtlık
Seçim (tercih)
Fayda
Mal
Değer
Alternatif (Fırsat) Maliyeti
Mal

İhtiyaçları karşılayan araçlara mal denir
tüketim malları
üretim-sermaye malları
dayanıksız-dayanıklı mallar
kıt-ekonomik mallar-serbest mallar
zaruri mallar-lüx mallar
ikame malları-tamamlayıcı mallar
Maddi olmayan mallar-hizmetler
2
TÜKETĠM
 İnsan
ihtiyaçlarının doğrudan
doğruya giderilmesi için mal ve
hizmetlerin kullanılmasıdır.
ÜRETĠM
İhtiyaçları gidermekte kullanılacak mal ve
hizmetlerin
yapılması
elde edilmesi
meydana getirilmesi
bir yerden başka bir yere taşınması
saklanmasına
üretim denir
Fayda
Malların ve hizmetlerin insan
ihtiyaçlarını karşılama özelliği…
 İnsan ihtiyaçlarını karşılayan bütün
mallar faydalıdır….
 Faydayı açıklarken…iktisat bilimi la
ahlakidir…

Tercih;






Kaynaklar kıttır, ama kıt kaynakların
alternatif kullanım alanları vardır.
İhtiyaçlarda alternatif kaynaklarla
karşılanabilir…
Bu nedenle tercih yapılır..
Hangi ihtiyacın karşılanacağına ve hangi
kaynağın kullanılacağına karar verilir.
Kıt kaynakların alternatif kullanım alanları
arasında bir öncelik sıralaması yapılır.
Bu tercihlerin sonucu iktisadidir ve malların
nisbi değerini etkiler.
Değer (kıymet)
Bir malı elde etmek için karşılığında
bedel ödeniyorsa bu mal değerlidir.
 İktisada göre değer göreli (izafi-relatif)
bir kavramdır…

Üretim faktörleri
Üretim yapmak için kullanılması gerekli
şeylerdir.
Emek (bilgi)
Tabiat (doğa) (toprak)
Sermaye (teknoloji)
Girişimci

3
KITLIK
Hiçbir toplumda her an bütün insanlar
bütün ihtiyaçlarını karşılayacak kadar
üretim yapılamaz. Bu durum kaynak
kıtlığı olarak adlandırılır.
 Kaynak kıtlığı insanları kaynakların
alternatif kullanım alanları arasında
seçim yapmaya zorlamaktadır.
SEÇĠM ZORLUĞU

Alternatif Maliyet,
 Alternatifler
arasında tercih yapmak,
seçilmeyen alternatiflerden mahrum
kalmak demektir.
 Bir
ihtiyacın tatmini diğer
alternatiflerin tatmini pahasına
gerçekleştirilir.

Kaçırılan fırsatlara alternatif maliyeti adı verilir.
Ekonominin On Temel Prensibi
İnsanların Birbirleri ile Etkileşimi
5. Ticaret herkesin durumunu iyileştirir.
6. Ekonomik faaliyetleri organize etmede
piyasalar genellikle iyi bir alternatiftir.
7. Hükümetler bazen ekonomik sonuçları
iyileştirebilir.
Hangi ihtiyaçlar karşılanacak
Hangi mal ve hizmetler üretilecek
 Nasıl paylaşılacak


Ekonominin On Temel
Prensibi
İnsanlar Kararlarını Nasıl Verirler?
1. İnsanlar mübadele ile karşı karşıyadırlar.
2. Bir şeyin maliyeti onu elde etmek için
feda ettiğiniz diğer şeylerdir.
3. Rasyonel insanlar marjda düşünürler.
4. İnsanlar fırsatları kullanırlar.
Ekonominin On Temel Prensibi
Bir Bütün Olarak Ekonomi Nasıl İşler
8. Bir ülkedeki hayat standardı o ülkenin
üretimine bağlıdır.
9. Fazla para basıldığında fiyatlar yükselir.
10. Bir toplumda kısa dönemde enflasyon
ile işsizlik arasında mübadele vardır.
4
1. İnsanlar mübadele ile karşı
karşıyadırlar.
“Bedava öğle
yemeğinden daha iyi ne
olabilir!”
1. İnsanlar mübadele ile karşı
karşıyadırlar.
Etkinlik ya da Eşitlik
bir toplumun kıt
kaynaklarından en yüksek çıktıyı elde
etmesi anlamına gelir.
 Eşitlik oluşan hasılanın toplumun üyeleri
arasında eşit (adil) dağılımı anlamına
gelir.
 Etkinlik
2. Bir Ģeyin maliyeti onu elde
etmek için feda edilen diğer
Ģeylerdir.
Fırsat maliyeti bir şeyi elde
etmek için vazgeçilen ya da
feda edilen şeylerdir.
1. Ġnsanlar mübadele ile karĢı
karĢıyadırlar.
Bir şeyi elde etmek genellikle başka
şeyleri vermekle ancak elde
edilmektedir.
Silahlanma ya da Gıda üretimi
Giyecek ya da yiyecek
 BoĢ zaman ya da çalıĢma
 Etkinlik ya da eĢitlik
Karar verirken birini diğerine feda etmek
gerekmektedir.


2. Bir Ģeyin maliyeti onu elde
etmek için feda ettiğiniz diğer
Ģeylerdir.
Kararlar alternatiflerin fayda ve
maliyetlerini karşılaştırmayı gerekli
kılar.
 Üniversiteye
gitmek mi çalışmak mı?
çalışmak mı yoksa eğlenmek mi?
 Sabah derse gitmek mi yoksa uyumaya
devam mı?
 Ders
3. Rasyonel insanlar marjda
düĢünürler.
Marjdaki değişimler küçüktür. Mevcut
planda küçük değişimler ya da
ayarlamaların yapılıp yapılmaması söz
konusudur.
İnsanlar marjda fayda ve maliyetleri
karşılaştırarak karar verirler.
5
4. Ġnsanlar fırsatları kullanırlar
 İnsanlar
fayda ya da maliyette meydana
gelen küçük değişimlere cevap verirler.
 Bir alternatifin seçilmesi onun marjinal
faydasının marjinal maliyetini aşması ile
mümkün olur.
6. Ekonomik faaliyetleri
organize etmede piyasalar
genellikle iyi bir alternatiftir.
Bir
piyasa ekonomisinde, hane
halkları ne satın alacaklarını ve
nerede çalışacaklarına karar
verirler.
Firmalar kimi çalıştıracaklarını ve
ne üreteceklerine karar verirler.
6. Ekonomik faaliyetleri
organize etmede piyasalar
genellikle iyi bir alternatiftir
 Hane
halkları ve firmalar ne alıp satacaklarını
fiyatlara bakarak karar verdiklerinden dolayı
bilmeyerek davranışlarının sosyal
maliyetlerini de karar verirken dikkate alırlar.
 Bu durumda fiyatlar toplumun sosyal refahını
maksimize edmede bir rol üstlenmiş olur.
5. Ticaret herkesin durumunu
iyileĢtirir
İnsanlar
diğer insanlarla ticaret
yaparak kazanç elde ederler.
Rekabet sonucunda ticarette kazanç
elde edilebilir.
Ticaret insanların uzmanlaşmasını
sağlar.
6. Ekonomik faaliyetleri
organize etmede piyasalar
genellikle iyi bir alternatiftir.
Adam Smith (1776)
ve
“görünmez el”
7. Hükümetler bazen ekonomik
sonuçları iyileĢtirebilir
Piyasa başarısızlığı durumunda
hükümetler ekonomik etkinliği ve
eşitliği artırmak için ekonomiye
müdahale ederler.
6
7. Hükümetler bazen ekonomik
sonuçları iyileĢtirebilir
7. Hükümetler bazen ekonomik
sonuçları iyileĢtirebilir
Piyasa kaynakları etkin
dağıtamadığında Piyasa
başarısızlığı meydana gelir.
Dışsallılıkların varlığı, tekelci
piyasalar, sosyal malların varlığı y
ada ekonomik istikrarsızlıklar
durumunda piyasa başarısızlığa
uğrar.
8. Bir ülkedeki hayat standardı
o ülkenin üretimine bağlıdır
8. Bir ülkedeki hayat standardı
o ülkenin üretimine bağlıdır
Hayat standardı farklı yollarla ölçülebilir
Hayat standartlarında ki hemen
hemen bütün farklılık verimlilikteki
farklılık ile açıklanabilmektedir.
 Kişisel
gelir karşılaştırmaları ile,
 Bir ülkenin ürettiği toplam ürünün
piyasa değeri ile,
9. Fazla para basıldığında
fiyatlar yükselir.
8. Bir ülkedeki hayat standardı
o ülkenin üretimine bağlıdır
Verimlilik bir çalışma saatinde
üretilen mal ve hizmet miktarıdır.
Enflasyon ekonomideki genel fiyat
seviyesinin sürekli artışını ifade
eder.
Enflasyonun nedenlerinden bir tanesi de para
miktarının artışıdır.
 Hükümet ya da Merkez Bankası fazla para
bastığında paranın değeri düşer.

Yüksek verimlilik  Yüksek hayat standartları
7
10. Bir toplumda kısa dönemde
enflasyon ile iĢsizlik arasında
mübadele vardır.
Phillips Eğrisi işsizlik ile enflasyon arasındaki
kısa dönem ilişkiyi göstermektedir.
Enflasyon  ĠĢsizlik
Kısa dönem değiĢ-tokuĢ söz konusudur.
8