Slayt 1 - Karadeniz Hamsi Projesi

Karadeniz hamsisi
Ali Cemal GÜCÜ
ODTÜ
Deniz Bilimleri Enstitüsü
TÜBİTAK 1007
KAMU PROJESİ
Ulusal Balıkçılık Veri Toplama Programı
İçin Karadeniz’de Hamsi Stoklarının
Akustik Yöntem İle Belirlenmesi Ve
Sürekli İzleme Modelinin Oluşturulması
Proje sahibi
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
Proje Yürütücüleri
ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü
Trabzon Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü
400000
350000
Av miktarı (ton)
300000
250000
200000
150000
100000
50000
0
1965
1970
1975
1980
1985
1990
1995
2000
2005
2010
Karadeniz’den elde edilen yıllık hamsi av miktarları
Son 20 yıl dikkate alındığında ~ 250 000 ton/yıl
(TUIK, 1968-2011)
2015
Neden stok değerlendirme çalışmasına gerek var?
Orkinos örneği
Kota 13 500 tona düşürülürken
2013 yılı için ICCAT’ın için
Türkiye’ye verdiği kota 500 ton.
102 orkinos teknesinden ancak
9’una dağıtılabildi.
Daily
Egg Production
Po
(eggs/m2)
Spawning
Area
A
(m2)
Mean Female
Weight
W
(gr)
Sex
Ratio
R
57.16
38.89
17.78
8.0 X 109
218 X 109
436 X 109
14.25
“
“
0.54
“
“
Batch
Spawning
Fecundity Frequency
F
S
(eggs/batch)
(day 1)
8006
“
“
0.361
“
“
Spawning
Biomass
Estimate
(Tm)
4 199
75 0001
70 0002
1) Niermann et al. (1994)
2) Einarson and Gürtürk (1960)
Total landing in 1993 was 220 000 tons
Karadeniz’deki ilk akustik stok büyüklüğü
tahmin çalışması
(Johannesson & Losse, 1973)
1973 yılıda yapılan çalışmanın sonuçları
(Johannesson & Losse, 1973)
~ 1 000 000 ton
Tarih
26
27-28
30
31
Bölge
Mart
Mart
Mart
Mart
Samsun körfezi
Sinop körfezi
Çaltı brn – Ünye
Ordu
Toplam
2 Nisan
3-4 Nisan
4 Nisan
Toplam
Biokütle (ton)
383
269
303
35
990
Sinop körfezi
Sinop brn. – Inceburun
Inceburun’un batisi
11
92
173
276
ODTÜ – DBE’nin 1989-1994 arasında yürüttüğü çalışma
ODTÜ-DBE’nin sonuçları
280 000 – 360 000 ton
Bir gırgır teknesinin günlük ortalama av miktarının
değişimi
100000
90000
CPUE (kg/boat)
80000
Observed
70000
1st group
60000
2nd group
50000
40000
30000
20000
10000
0
12-Jan-12
2-Jan-12
23-Dec-11
13-Dec-11
3-Dec-11
23-Nov-11
13-Nov-11
3-Nov-11
24-Oct-11
14-Oct-11
4-Oct-11
Geçen sezon boyunca gözlenen
sorunlar
- Av gücü çok yüksek
Hamsi avlama ruhsatı alan 303 teknenin toplam motor gücü 270 000 HP; bu boyutun
mazot tükemine çevrimi yaklaşık 1.3 milyon litre / gün = 200 milyon TL / sezon (ÖTVsiz)
- Hamsi çok hızlı stoklardan çekiliyor
Hamsi avcılığı 9 Ekim tarihinde başladı ve 16 Aralık tarihinde son buldu. Toplam sezon 68 gün
- Hızlı avlanması piyasada kısa süreli doygunluk yaratıyor
- Doygunluk hamsinin piyasa değerini düşürüyor
Yoğun avcılığın yapıldığı dönem (Kasım) 1 kasa (12 kg) hamsinin tekneden çıkış fiyatı 6-7 TL
- Balık unu yağı fabrikalarına giden miktar artıyor (%76)
Hamsinin balık unu ve yağına dönüştürülmesi doğru bir kullanım mı?
Önce halkın doğrudan kullanımının sağlanması; arta kalanın işlenmesi
gerekmez mi?
Ne yaptık?
Ne yaptık?
CTD istasyonları ve uydu görüntüleri
2011-2012 av sezonunda hamsinin dağılımı
2011-2012 av sezonunda karaya çıkartılan günlük hamsi miktarının zamana ve karaya çıkış noktasına
göre dağılımı
Pazar örneklemesi ve denizde örnekleme sonucu elde
edilen boy dağılımları
6000
5000
frequency
4000
3000
2000
1000
0
3
4
5
6
7
8
9
10
Length (cm)
11
12
13
14
15
Resampled discarded anchovies
Fish graders
2011-2012 anchovy fishing season
Landing
Landing
Discard
(in weight) (in numbers) (in weight)
Discard
(in numbers)
November
85%
55%
0%
0%
December
15%
45%
15%
77%
-
-
5%
35%
Season
Fishmeal and fish oil processing factories (∑
13)
2012-2013 av sezonu için yapılan akustik seferde izlenen rota ve akustik hatlar
Uydu verilerinden elde edilen Kasım’ın 2. Haftasına ait yüzey sıcaklık dağılımı
([°C] = [K] − 273.15)
Hamsi projesi
kapsamında
hidrografik ölçüm
yapılan
istasyonlardan
bazılarındaki (sol) ve
bir önceki sene aynı
dönemde ölçülen
dikey sıcaklık
profilleri
1978-1993 yılları arasında Kasım
ayında alınan dikey sıcaklık ölçümleri
Karadeniz hamsisi
Engraulis encrasicolus ponticus
Azak hamsisi
Engraulis encrasicolus maeoticus
Shulman G.E., Anchovies of the Azov and the Black Sea: regularities of wintering migrations. Marine Ecology
Journal 2002;1:67-77.
2010 – 2012 Mevsimlik yüzey klorofil dağılımı (MODIS aqua)
Göçün başlatan faktröler – I
SıcaklıkSıcaklık
ya da enerji
Vücuttaki yağ oranı en az % 14%
15–16° hatta 16 –17°C
(Shulman, 2002)
Sıcaklık kışın kuzeyde
15°C’nin altına
düştüğünde Karadeniz
hamsisi kışlama göçüne
başlar.
İlkbahar sonunda sıcaklık
10 °C ‘ın üstüne çıktığında
kuzeye doğru üreme göçü
başlar.
Sıcaklık baharda 10°C’nin
üstüne çıktığında Azak
hamsisi geri dönüşe
başlar ve Azak’ta sıcaklık
üremeye uygun hale
geldiğinde (17°C) göç
tamamlanmış olur.
Berdnikov, ve ark. 1999. Trophodynamic model of the Black and Azov Sea pelagic ecosystem:
consequences of the comb jelly, Mnemiopsis leidyi, invasion. Fisheries Research, 42:261-289.
p = p1 * p2 * p3
p1 = verilen koordinattaki sıcaklık değerine (temp) göre hamsi bulunma
olasılığı olup
temp >tempmig_üst ise p1 = 1-(temp- tempmig_üst)/tempmax
tempmig_alt ≤temp≤ tempmig_üst ise p1=1
temp < tempmig_alt ise p1 = 0, olduğu kabul edilmiştir.
p2 =verilen koordinatın kor üreme alanına olarak kabul edilen noktaya
(45.5⁰ N – 31.0⁰ E) uzaklığına göre hamsi bulunma olasılığı olup
p2 = 1-dist/distmax bağıntısı üzerinden hesaplanmıştır
p3 = bir önceki en olası konuma ve optimum göç hızına göre hamsinin
bulunma olasılığıdır; hamsinin optimum göç hızı toplam boyunun
fonksiyonu olarak L *2/sn olarak alınmıştır.
Hamsinin göçü ile ilgili olarak yapılan analizde
kullanılan başlangıç verisi – tahmini yumurtlama
alanı (Ivanov ve Beverton, 1985[1] esas alınmış,
sıcaklık ile birleştirilmiştir)
Beklenen varış noktası itibarı ile 15
Kasım 2012 tarihi için yapılan olası
hamsi bulunma alanı tahmini
Kuzeyden inmesi
beklenen hamsi
sürülerinin bulunma
olasılığın en yüksek
bölgeler (batı Karadeniz
hamsisi; doğu Azak
hamsisi içindir)
Aralık 2012’de Güney Karadeniz’de “0 yaş grubu” hamsilerin dağılımı
15 Aralık 2012 tarihinde BSGM’ne sunulan rapor
15 Aralık 2012 tarihi itibarı ile Karadeniz’de örneklenen hamsi sürülerinin ortalama
boyları ve boy kompozisyonları
1 Kasım – 15 Aralık 2012 tarihleri arasında Karadeniz’de örneklenen hamsi sürülerine ait boy dağılımı
Length composition of the anchovies landed in 2011-2012 and 2012-2013 fishing season
30
2012-2013
25
2011-2012
15
10
5
Length (cm)
13.5
13
12.5
12
11.5
11
10.5
10
9.5
9
8.5
8
7.5
7
6.5
6
5.5
5
0
4.5
%
20
1 Aralık 2012
Azak Denizi – Kerç Boğazı
http://the-day-x.ru/kerchenskie-specialisty-uznali-masshtab-i-prichinu-gibeli-xamsy-v-yuzhnoj-chasti-kerchenskogo-proliva.html
2011-2012 anchovy fishing season
Landing
Landing
Discard
(in weight) (in numbers) (in weight)
Discard
(in numbers)
November
85%
55%
0%
0%
December
15%
45%
15%
77%
-
-
5%
35%
Season
2012-2013 anchovy fishing season
Landing
Landing
Discard
(in weight) (in numbers) (in weight)
Discard
(in numbers)
November
0%
0%
0%
0%
Dec + Jan
?
?
41%
74%
Season
To be estimated at the end of the season
75
2012/2013
70
50
2012
50
25
20
10
5
0
70
75
2011/2012
50
50
25
20
10
5
0
75
70
2010/2011
50
50
25
20
10
2012
5
0
0
I
II
III
IV
Toplam kayıplar (mortalite) =
Predasyon
Doğal kayıplar
+
Diğer
Balıkçılık
Büyük balık küçük balıktan uzun yaşar
Metabolizması yüksek balık düşük olandan uzun yaşar
Daniel Pauly
Soğuk sudaki balık sıcak sudakinden uzun yaşar
75
2012/2013
70
70
50
30
2012
50
25
20
10
5
0
70
75
2011/2012
50
50
25
20
10
5
0
75
70
2010/2011
50
50
25
20
10
2012
5
0
0
I
II
III
IV
Years
0
1
2
3
2006
23368
142640
67087
6172
2007
29180
255042
92125
5945
2008
6575
120777
113175
8081
2009
12878
110520
73142
7512
2010
6517
80509
123078
12380
2011
2724
126449
81633
3754
Stoğa katılım
Ebevyn stok
Av
Sömürülme oranı
Gözlenen ve modellenen CPUE'nin yıllara göre değişimi
Referans değerlere göre hamsi stoğunun durumu
MSY’ye ulaşılabilmesi için mevcut F’in 6.7 kat azaltılması gerekmektedir.
Ancak bu şekilde son derece küçüldüğü görülen ebeveyn stoğun da
büyümesine olanak sağlanabilecektir. Mevcut balıkçılık şiddetinin 2012
yılında önerilen Fmsy’ye indirilmesi durumunda ise elde edilen toplam ürün 40
bin ton civarında olacaktır.