Mahalli İdareler Muhasebesi

Muhasebat Genel Müdürlü ü Eski Daire Ba kan (Muhasebat
Ba kontrolörü) H.Bayram ÇOLAK ile Devlet Muhasebe Uzman Ömer
DA taraf ndan kaleme al nan Mahalli dareler Muhasebesi kitab ,
uygulay lara yard mc olunmas anlam nda çok detay örneklere yer
vererek haz rlanm r. Kitapta konular anlat lmaya çal rken
okuyucunun genel muhasebe bilgisinin çok az oldu u varsay larak,
sorular n cevaplar nda olabildi ince fazla aç klamaya gidilmi ,
konunun daha iyi anla labilmesi için ayn hesapla ilgili olarak
olabildi ince çok say da farkl örne e yer verilmi tir. Sorular n
cevaplar ile ilgili aç klamalar ya o konuyla ilgili mevzuat dayanak
gösterilerek ya da devlet muhasebesi mant
ile yap lmaya
çal lm r. Hesaplar anlat rken ilgili hesab ilgilendiren mali
lemler, kopuk kopuk anlat lmak yerine, ba tan sona bir bütün
olarak ele al nm ve bu ekilde ilgili hesab n daha iyi kavranmas
amaçlanm r. Klasik muhasebe kitaplar nda (genel muhasebe,
maliyet muhasebesi vb di er muhasebe kitaplar ) pek fazla
aç klamalara yer verilmedi inden kitaplardaki baz bölümleri
anlamak için konuyu bilen birilerine dan ma ihtiyac duyulmaktad r.
Bu kitapta ise gerekli görülen yerlerde aç klamalara yer
verildi inden konunun anla lmas için birilerine dan maya da gerek
duyulmayaca dü ünülmektedir. Kitab n bu anlamda alan nda
önemli bir kaynak eser olaca dü ünülmektedir.
Kitapta hangi konular n yer ald
ve kitapta yer alan
hesaplar n, nas l i lendi ini göstermek amac yla içindekiler bölümü
ile 140-Ki ilerden Alacaklar Hesab a
da verilmi tir.
Kitab n temin edilebilece i yerler:
1- Güncel Mevzuat Ara rma ve E itim Derne i
http://www.guncelmevzuat.com.tr/
1042. Cadde 1326. Sokak No: 10 / 8 Öveçler / ANKARA
0312 472 93 46
2- Seçkin Yay nc k
http://www.seckin.com.tr/urun.aspx?productID=13224
H. Bayram ÇOLAK
Ömer DA
28.06.1969 tarihinde Malatya da do du. Ankara
Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi bölümünü 1990 y l nda bitirdikten sonra ayn
y l Stajyer Muhasebat Kontrolörü olarak göreve
ba lad .1994 y l nda yeterli ini alarak Muhasebat
Kontrolörü olarak atand . 1996-97 döneminde Maliye Bakanl dari ve Mali ler Daire Ba kanl nda
Ba kan Yard mc s olarak görev yapt . 2001-2003
döneminde Amerika da Illinois Üniversitesinde Finans dal nda master yapt . ubat 2004 ten Ekim2008 e kadar Maliye Bakanl -Muhasebat Genel
Müdürlü ünde Daire Ba kan olarak görev yapt .
Ekim 2008 den itibaren de Türk Telekom Genel
Müdürlü ünde ç Denetim Ba kan Yard mc s olarak görev yapmaya ba lad . Evli ve iki çocuk babas
olan H.Bayram ÇOLAK n bugüne kadar yay mlanm çok say da kitap ve makalesi bulunmaktad r.
1978 y l nda Mardin ilinin K z ltepe ilçesinde
do du. 2001 y l nda Dokuz Eylül Üniversitesi Maliye Bölümünden mezun oldu. Serbest
Muhasebecilik ve Mali Mü avirlik yeterlilik
s nav n geçerek Serbest Muhasebeci Mali
Mü avir olma hakk n kazand . Memuriyete
2002 y l nda Mardin Defterdarl -Ömerli
Malmüdürlü nde veznedar olarak ba lad , 2005 y l nda ise Maliye Bakanl n n
açt s nav kazanarak Devlet Muhasebe
Uzman Yard mc s olarak Muhasebat Genel
Müdürlü nde çal maya devam etti. 2008
y l nda yeterlili ini alarak Devlet Muhasebe
Uzman olarak atand . Evli ve bir çocuk babas olan yazar n bugüne kadar devlet muhasebesi alan nda yay mlanm çok say da
makalesi bulunmaktad r.
6
Ç NDEK LER
I. BÖLÜM
DEVLET MUHASEBES KAVRAMI VE TAR H GEL M ..........................................................................................13
1. DEVLET MUHASEBES KAVRAMI VE TEOR K YAPISI ..................................................................13
1.1. Devlet Muhasebesi Kavram ........................................................................................................................13
1.1.1. Devlet Muhasebesinin Amac ve Kapsam ....................................................................................13
1.1.2. Devlet Muhasebe Sistemlerinin Dayana n Olu turan Görü ler.............................................13
1.1.3. Devlet Muhasebesini Di er Muhasebe Sistemlerinden Ay ran Yönler......................................15
1.2. Devlet Muhasebesinde Uluslararas Hesap Sistemleri........................................................................................15
1.2.1. SNA 93............................................................................................................................................15
1.2.2. ESA 95............................................................................................................................................15
1.2.3. GFSM 2001.....................................................................................................................................16
1.3. Devlet Muhasebesi Anlay ndan Kamu Sektörü Muhasebesine Geçi .......................................................................17
2. TÜRK YE DE CUMHUR YET SONRASI DEVLET MUHASEBES N N TAR H GEL M ............19
2.1. 1923-1945 Dönemi Devlet Muhasebesi..........................................................................................................19
2.2. 1945-1980 Dönemi Devlet Muhasebesi........................................................................................................20
2.3. 1980- Sonras Devlet Muhasebesi.................................................................................................................21
II. BÖLÜM
DEVLET MUHASEBES NDEK LKELER, KAVRAMLAR, STANDARTLAR VE YEVM YE S STEM ..................................25
1. DEVLET MUHASEBES NDEK TEMEL KAVRAMLAR....................................................................25
2. DEVLET MUHASEBES N N TEMEL LKELER ...............................................................................26
2.1. Faaliyet Sonuçlar Tablosu lkeleri...............................................................................................................26
2.2. Bütçe Uygulama Sonuçlar Tablosu lkeleri....................................................................................................26
2.3. Bilanço lkeleri.......................................................................................................................................26
2.4. Varl klara li kin lkeler.............................................................................................................................27
2.5. Yabanc Kaynaklara li kin lkeler...............................................................................................................28
2.6. Öz Kaynaklara li kin lkeler.....................................................................................................................29
2.7. Naz m Hesaplara li kin lkeler...................................................................................................................29
3. GENEL YÖNET M MUHASEBE STANDARTLARI, KURALLARI VE UYGULANMASI...............30
3.1. Genel Yönetim Muhasebe Standartlarn n Olu turulmas ................................................................................30
3.2. Muhasebe lemi....................................................................................................................................30
3.3. lemlerin Belgeye Dayanmas ve Belge Düzeni..............................................................................................30
3.4. Kay t Zaman , Kamu Gelir ve Giderleri le Bütçe Gelir ve Giderlerinin Y l .................................................................31
3.5. Çift Tarafl Kay t Sistemi...........................................................................................................................31
3.6. Kay t Düzeni ve Kayt Düzeltmesi................................................................................................................31
3.7. Yabanc Para Cinsinden Yap lan lemler ve Kur De i iklikleri................................................................................31
3.8. ç mkânlarla Üretilen Maddi Duran Varl klar..................................................................................................32
3.9. Yat r m Amaçl Varl k Edinimleri................................................................................................................32
3.10. Mali Varl klar ve S n fland r lmas ...............................................................................................................32
3.11. Mali Olmayan Varl klar ve S n flandr lmas ..................................................................................................32
3.12. Maddi Duran Varl klar n Kay t De erleri......................................................................................................32
3.13. Maddi Duran Varl klar çin Yap lan De er Art r c Harcamalar..............................................................................33
3.14. Maddi Olmayan Duran Varl klar ve Kay t De erleri.........................................................................................33
3.15. Amortisman ve Tükenme Pay Uygulamas ..................................................................................................34
3.16. Yeniden De erleme Uygulamas ...............................................................................................................34
3.17. Amortismana Tabi Varl klar n Kullan m Sürelerinin De i mesi..........................................................................35
3.18. Ödenemeyen Giderler ve Emanet Hesaplar .................................................................................................35
3.19. De er ve Miktar De i imleri....................................................................................................................35
3.20. Mübadele lemlerinden Sa lanan Gelirler..................................................................................................36
Ç NDEK LER
3.21. Borçlanma ve Borçlanma Maliyetleri.....................................................................................................36
3.22. Faiz Giderleri ve Faiz Gelirleri..............................................................................................................36
3.23. Sübvansiyonlar ve Transferler..............................................................................................................36
3.24. Sosyal Yard mlar...............................................................................................................................37
3.25. Gayri Safilik lkesi.............................................................................................................................37
3.26. Taahhütler le Garantilerin Kayd ve De erlemesi.....................................................................................37
3.27. artl Ba ve Yard mlar..................................................................................................................37
3.28. Di er dare, Kurum ve Kurulu lara Verilecek Paylar................................................................................37
3.29. Bütçe Ödenek lemleri.....................................................................................................................38
3.30. Kesin Hesap...................................................................................................................................38
3.31. Hesap Verme Sorumlulu u..................................................................................................................38
4. YEVM YE S STEM VE DEFTER KAYITLARI...........................................................................38
4.1. Yevmiye Sistemi, Muhasebele tirme Belgeleri ve Aç l Kay tlar ...................................................................38
4.2. Kullan lacak Defterler ve Kay t Düzeni...................................................................................................39
4.3. Tutulacak Di er Defterler...................................................................................................................39
5. HESAP PLANI.................................................................................................................................41
5.1. Genel Yönetim Hesap Plan n n Yap s .......................................................................................................41
5.2. Mahalli dareler Hesap Plan n n Yap s ...................................................................................................42
III. BÖLÜM
MAHALL DARELERDE HESAPLARIN LEY .............................................................................................47
1. DÖNEN VARLIKLAR......................................................................................................................47
10- HAZIR DE ERLER................................................................................................................................47
100- KASA HESABI...........................................................................................................................48
101- ALINAN ÇEKLER HESABI.........................................................................................................60
102- BANKA HESABI........................................................................................................................67
103- VER LEN ÇEKLER VE GÖNDERME EM RLER HESABI (-)......................................................72
104- PROJE ÖZEL HESABI................................................................................................................76
105- DÖV Z HESABI.........................................................................................................................80
106- DÖV Z GÖNDERME EM RLER HESABI (-).............................................................................86
108- D ER HAZIR DE ERLER HESABI...........................................................................................89
109- BANKA KRED KARTLARINDAN ALACAKLAR HESABI............................................................91
11- MENKUL KIYMET VE VARLIKLAR...............................................................................................................94
117- MENKUL VARLIKLAR HESABI....................................................................................................95
118- D ER MENKUL KIYMETLER VE VARLIKLAR HESABI..............................................................101
12 FAAL YET ALACAKLARI.........................................................................................................................105
120- GEL RLERDEN ALACAKLAR HESABI......................................................................................105
121- GEL RLERDEN TAK PL ALACAKLAR HESABI............................................................................115
122- GEL RLERDEN TEC LL VE TEH RL ALACAKLAR HESABI......................................................119
126- VER LEN DEPOZ TO VE TEM NATLAR HESABI.......................................................................122
13 KURUM ALACAKLARI...........................................................................................................................124
132- KURUMCA VER LEN BORÇLARDAN ALACAKLAR HESABI...................................................124
137- TAK PTEK KURUM ALACAKLARI HESABI..............................................................................128
14 D ER ALACAKLAR.............................................................................................................................130
140- K LERDEN ALACAKLAR HESABI.........................................................................................130
15 STOKLAR.........................................................................................................................................150
150- LK MADDE VE MALZEME HESABI.......................................................................................151
153- T CAR MALLAR HESABI .........................................................................................................157
157- D ER STOKLAR HESABI.........................................................................................................159
7
8
Ç NDEK LER
16 ÖN ÖDEMELER.....................................................................................................................................161
160- AVANS VE KRED LER HESABI...........................................................................................162
161- PERSONEL AVANSLARI HESABI................................................................................................171
162- BÜTÇE DI I AVANS VE KRED LER HESABI..............................................................................183
164- AKRED T FLER HESABI...........................................................................................................190
165- MAHSUP DÖNEM NE AKTARILAN AVANS VE KRED LER HESABI..........................................195
166- PROJE ÖZEL HESABINDAN VER LEN AVANS VE AKRED T FLER HESABI.............................200
167- DO RUDAN DI PROJE KRED KULLANIMLARI AVANS VE AKRED T FLER HESABI..........203
18 GELECEK AYLARA A T G DERLER...........................................................................................................205
180- GELECEK AYLARA A T G DERLER HESABI...........................................................................207
19 D ER DÖNEN VARLIKLAR...................................................................................................................209
190- DEVREDEN KATMA DE ER VERG S HESABI .......................................................................209
191- ND R LECEK KATMA DE ER VERG S HESABI...............................................................212
197- SAYIM NOKSANLARI HESABI..................................................................................................217
2. DURAN VARLIKLAR...................................................................................................................223
21 MENKUL KIYMET VE VARLIKLAR.............................................................................................................223
217- MENKUL VARLIKLAR HESABI.................................................................................................223
218- D ER MENKUL KIYMET VE VARLIKLAR HESABI..................................................................227
22 FAAL YET ALACAKLARI.......................................................................................................................229
220- GEL RLERDEN ALACAKLAR HESABI..................................................................................229
222- GEL RLERDEN TEC LL VE TEH RL ALACAKLAR HESABI...................................................232
23 KURUM ALACAKLARI..........................................................................................................................234
232- KURUMCA VER LEN BORÇLARDAN ALACAKLAR HESABI..................................................234
24 MAL DURAN VARLIKLAR.....................................................................................................................236
240- MAL KURULU LARA YATIRILAN SERMAYELER HESABI.....................................................236
241- MAL VE H ZMET ÜRETEN KURULU LARA YATIRILAN SERMAYELER HESABI.........................241
25 MADD DURAN VARLIKLAR..................................................................................................................245
250- ARAZ VE ARSALAR HESABI................................................................................................249
251- YERALTI VE YERÜSTÜ DÜZENLER HESABI.........................................................................252
252- B NALAR HESABI..................................................................................................................257
253- TES S, MAK NE VE C HAZLAR HESABI.................................................................................266
254- TA ITLAR HESABI...................................................................................................................271
255- DEM RBA LAR HESABI..........................................................................................................277
256- D ER MADD DURAN VARLIKLAR HESABI ..........................................................................282
257- B R KM AMORT SMANLAR HESABI (-)................................................................................285
Genel Yönetim Kapsam ndaki Kamu darelerinde Amortisman Uygulamas ..........................................................289
258- YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR HESABI.............................................................................297
259- YATIRIM AVANSLARI HESABI.................................................................................................306
26 MADD OLMAYAN DURAN VARLIKLAR......................................................................................................310
260- HAKLAR HESABI......................................................................................................................311
264- ÖZEL MAL YETLER HESABI....................................................................................................314
268- B R KM AMORT SMANLAR HESABI (-)..............................................................................316
28 GELECEK YILLARA A T G DERLER.........................................................................................................318
280 GELECEK YILLARA A T G DERLER HESABI........................................................................318
29 D ER DURAN VARLIKLAR..................................................................................................................320
294- ELDEN ÇIKARILACAK STOKLAR VE MADD DURAN VARLIKLAR HESABI.........................320
297- D ER ÇE TL DURAN VARLIKLAR HESABI.....................................................................324
299- B R KM AMORT SMANLAR HESABI...................................................................................325
3. KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR......................................................................................326
Ç NDEK LER
30 KISA VADEL Ç MAL BORÇLAR...........................................................................................................327
300- BANKA KRED LER HESABI...................................................................................................328
303- KAMU DARELER NE MAL BORÇLAR HESABI.....................................................................332
304- CAR YILDA ÖDENECEK TAHV LLER HESABI.......................................................................334
309- KISA VADEL D ER Ç MAL BORÇLAR HESABI...................................................................342
31 KISA VADEL DI MAL BORÇLAR .........................................................................................................344
310- CAR YILDA ÖDENECEK DI BORÇLAR HESABI....................................................................344
32 FAAL YET BORÇLARI..........................................................................................................................349
320- BÜTÇE EMANETLER HESABI...............................................................................................349
322- BÜTÇELE T R LECEK BORÇLAR HESABI.............................................................................355
33 EMANET YABANCI KAYNAKLAR.............................................................................................................357
330- ALINAN DEPOZ TO VE TEM NATLAR HESABI .....................................................................357
333- EMANETLER HESABI.............................................................................................................364
34 ALINAN AVANSLAR...........................................................................................................................369
340- ALINAN S PAR AVANSLARI HESABI ...................................................................................369
349- ALINAN D ER AVANSLAR HESABI.......................................................................................371
36 ÖDENECEK D ER YÜKÜMLÜLÜKLER......................................................................................................372
360- ÖDENECEK VERG VE FONLAR HESABI...............................................................................372
361- ÖDENECEK SOSYAL GÜVENL K KES NT LER HESABI..........................................................377
362- FONLAR VEYA D ER KAMU DARELER ADINA YAPILAN TAHS LÂT HESABI...................383
363- KAMU DARELER PAYLARI HESABI....................................................................................385
368- VADES GEÇM ERTELENM VEYA TAKS TLEND R LM VERG VE D ER
YÜKÜMLÜLÜKLER HESABI...........................................................................................................390
37 BORÇ VE G DER KAR ILIKLARI..............................................................................................................392
372- KIDEM TAZM NATI KAR ILI I HESABI.................................................................................392
379- D ER BORÇ VE G DER KAR ILIKLARI HESABI..................................................................394
38 GELECEK AYLARA A T GEL RLER VE G DER TAHAKKUKLARI...........................................................................396
380- GELECEK AYLARA A T GEL RLER HESABI...........................................................................396
381-G DER TAHAKKUKLARI HESABI .............................................................................................398
39 D ER KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR................................................................................................401
391- HESAPLANAN KATMA DE ER VERG S HESABI....................................................................401
397- SAYIM FAZLALARI HESABI...................................................................................................406
399-D ER ÇE TL KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR HESABI.............................................409
4. UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR....................................................................................410
40 UZUN VADEL Ç MAL BORÇLAR..........................................................................................................410
400- BANKA KRED LER HESABI ..................................................................................................412
403- KAMU DARELER NE MAL BORÇLAR HESABI......................................................................417
404- TAHV LLER HESABI..............................................................................................................422
409- UZUN VADEL D ER Ç MAL BORÇLAR HESABI............................................................426
41 UZUN VADEL DI MAL BORÇLAR.......................................................................................................428
410- DI MAL BORÇLAR HESABI.................................................................................................428
43 D ER BORÇLAR................................................................................................................................433
430- ALINAN DEPOZ TO VE TEM NATLAR HESABI.........................................................................433
438- KAMUYA OLAN ERTELENM VEYA TAKS TLEND R LM BORÇLAR HESABI...................436
44 ALINAN AVANSLAR.............................................................................................................................438
440- ALINAN S PAR AVANSLARI HESABI..................................................................................438
449- ALINAN D ER AVANSLAR HESABI......................................................................................440
47 BORÇ VE G DER KAR ILIKLARI..............................................................................................................441
472- KIDEM TAZM NATI KAR ILI I HESABI..................................................................................441
479- D ER BORÇ VE G DER KAR ILIKLARI HESABI....................................................................443
9
10
Ç NDEK LER
48 GELECEK YILLARA A T GEL RLER VE G DER TAHAKKUKLARI...........................................................................445
480- GELECEK YILLARA A T GEL RLER HESABI..........................................................................445
481- G DER TAHAKKUKLARI HESABI...........................................................................................448
49 D ER UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR...........................................................................................450
499- D ER UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR HESABI.........................................................450
5. ÖZ KAYNAKLAR..........................................................................................................................451
50 NET DE ER.....................................................................................................................................451
500- NET DE ER/SERMAYE HESABI.............................................................................................451
51 DE ER HAREKETLER .........................................................................................................................455
511- MUHASEBE B R MLER ARASI LEMLER HESABI...................................................................455
519- DE ER HAREKETLER SONUÇ HESABI................................................................................459
52 YEN DEN DE ERLEME FARKLARI..........................................................................................................462
522- YEN DEN DE ERLEME FARKLARI HESABI.........................................................................462
DÖNEM SONU HESAPLARININ LEY .......................................................................................................467
57 GEÇM YILLAR OLUMLU FAAL YET SONUÇLARI......................................................................................470
570- GEÇM YILLAR OLUMLU FAAL YET SONUÇLARI HESABI................................................470
58 GEÇM YILLAR OLUMSUZ FAAL YET SONUÇLARI.....................................................................................472
580- GEÇM YILLAR OLUMSUZ FAAL YET SONUÇLARI HESABI (-)........................................472
59 DÖNEM FAAL YET SONUÇLARI.............................................................................................................474
590- DÖNEM OLUMLU FAAL YET SONUCU HESABI...................................................................474
591- DÖNEM OLUMSUZ FAAL YET SONUCU HESABI (-)............................................................475
6. FAAL YET HESAPLARI...............................................................................................................476
60 GEL R HESAPLARI.............................................................................................................................476
600- GEL RLER HESABI................................................................................................................476
63 G DER HESAPLARI............................................................................................................................487
630- G DERLER HESABI.................................................................................................................487
69 FAAL YET SONUÇLARI........................................................................................................................495
690- FAAL YET SONUÇLARI HESABI...........................................................................................495
8. BÜTÇE HESAPLARI....................................................................................................................497
80 BÜTÇE GEL R HESAPLARI...................................................................................................................497
800- BÜTÇE GEL RLER HESABI...................................................................................................498
805- GEL R YANSITMA HESABI...................................................................................................505
81 BÜTÇE GEL RLER NDEN RET VE ADE HESAPLARI......................................................................................506
810- BÜTÇE GEL RLER NDEN RET VE ADELER HESABI..............................................................506
83 BÜTÇE G DER HESAPLARI.....................................................................................................................511
830- BÜTÇE G DERLER HESABI...................................................................................................512
834- GEÇEN YIL BÜTÇE MAHSUPLARI HESABI.........................................................................522
835- G DER YANSITMA HESABI...................................................................................................524
89 BÜTÇE UYGULAMA SONUÇLARI............................................................................................................525
895- BÜTÇE UYGULAMA SONUÇLARI HESABI............................................................................525
BÜTÇE HESAPLARININ LEY MANTI I.....................................................................................................527
9. NAZIM HESAPLAR......................................................................................................................541
90 ÖDENEK HESAPLARI...........................................................................................................................541
l Özel darelerinde Kullan lacak Ödenek Hesaplar .....................................................................................545
900- GÖNDER LECEK BÜTÇE ÖDENEKLER HESABI................................................................545
901- BÜTÇE ÖDENEKLER HESABI..............................................................................................545
902- BÜTÇE ÖDENEK HAREKETLER HESABI.............................................................................545
903- KULLANILACAK ÖDENEKLER HESABI.................................................................................546
Ç NDEK LER
904- ÖDENEKLER HESABI............................................................................................................546
905- ÖDENEKL G DERLER HESABI............................................................................................546
906- MAHSUP DÖNEM NE AKTARILAN KULLANILACAK ÖDENEKLER HESABI........................546
907- MAHSUP DÖNEM NE AKTARILAN ÖDENEKLER HESABI ...................................................546
Belediye, Ba l dare ve Birliklerde Kullan lacak Ödenek Hesaplar ...................................................................554
900- GÖNDER LECEK BÜTÇE ÖDENEKLER HESABI..................................................................554
901- BÜTÇE ÖDENEKLER HESABI................................................................................................554
905- ÖDENEKL G DERLER HESABI............................................................................................554
906- MAHSUP DÖNEM NE AKTARILAN KULLANILACAK ÖDENEKLER HESABI..........................554
907- MAHSUP DÖNEM NE AKTARILAN ÖDENEKLER HESABI...................................................555
91 NAK T DI I TEM NAT VE K LERE A T MENKUL KIYMET HESAPLARI..............................................................560
910- TEM NAT MEKTUPLARI HESABI............................................................................................560
911- TEM NAT MEKTUPLARI EMANETLER HESABI.......................................................................567
912- K LERE A T MENKUL KIYMETLER HESABI.........................................................................568
913- K LERE A T MENKUL KIYMET EMANETLER HESABI.....................................................575
92 TAAHHÜT HESAPLARI.........................................................................................................................576
920- G DER TAAHHÜTLER HESABI.............................................................................................577
921- G DER TAAHHÜTLER KAR ILI I HESABI.............................................................................580
IV. BÖLÜM
DÖNEM SONU LEMLER , DÖNEM BA I LEMLER VE YÖNET M DÖNEM ..................................................581
1. DÖNEM SONU LEMLER .........................................................................................................581
2. DÖNEM BA I LEMLER .........................................................................................................595
3. YÖNET M DÖNEM ....................................................................................................................595
V. BÖLÜM
MAL RAPORLAMA..................................................................................................................................597
1. MAL RAPORLAMA......................................................................................................................597
2. RAPORLAMA B R M .................................................................................................................597
3. M ZAN CETVEL VE DÜZENLENECEK TEMEL MAL TABLOLAR....................................597
4. RAPORLAMA SÜRELER ...........................................................................................................602
5. MAL TABLOLARIN LG L KURUMLARA GÖNDER LMES ...............................................602
VI. BÖLÜM
ÇÖZÜMLÜ MONOGRAF LER.....................................................................................................................603
Monografi-1..............................................................................................................................603
Monografi-2...............................................................................................................................631
VII. BÖLÜM
EKLER:............................................................................................................................................659
Ek-1 Ba ve Yard mlar le lgili Aç klama......................................................................................................659
Ek-2 Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeli i Genel Tebli i (Say :1)........................................................................661
Ek-3 KDV Mükellefiyeti le lgili Maliye Bakanl Görü ü...................................................................................675
KAYNAKÇA............................................................................................................................................676
11
MAHALL DARELERDE HESAPLARIN LEY
136
-
tarihindeki T.C. Merkez Bankas efektif sat kuru üzerinden Türk Liras olarak;
sözle melerinde böyle bir hüküm yok ise alaca n vade veya fiili ödeme tarihindeki T.C. Merkez Bankas efektif sat kuru üzerinden Türk Liras olarak tahsil
edilir.
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab nda, uygulay c lar taraf ndan en çok
kar t r lan konular n ba nda, bu hesapta kay tl tutarlardan yap lan
tahsilâtlar n bütçeye gelir kaydedilip kaydedilmeyece idir. A a da verilen örneklerde, bu hesapta kay tl tutarlar n neden bütçeye gelir kaydedilece i; ayet bütçeye gelir kaydedilmeyecekse neden bütçeye gelir
kaydedilmeyece i ayr ca aç klanmaya çal lm t r.
Bütçe gelirleri aç s ndan 140-Ki ilerden Alacaklar Hesab n n ayr bir önemi
bulunmaktad r. Bu hesaba al nan tutarlardan baz lar tahsil edildi inde bütçeye
gelir olarak kaydedilmekte, baz lar ise bütçeye gelir olarak kaydedilmemektedir. 140-Ki ilerden Alacaklar Hesab , kamu zarar ndan31 do an alacaklar ile
ki ilerden tahsil edilmesi gereken di er alacaklar için kullan lmaktad r. Kamu
zarar ndan kaynaklan p 140-Ki ilerden Alacaklar Hesab na al nan tutarlar tahsil edildi inde bütçeye gelir kaydedilmekte, kamu zarar meydana getirmemekle
birlikte ki ilerden tahsil edilmesi gereken tutarlar ise tahsil edildi inde bütçeye
gelir kaydedilmemektedir.32 Ancak, gerek kamu zarar ndan dolay olsun gerekse kamu zarar d ndaki sebeplerden dolay olsun bu hesaba al nan tutarlar
için hesaplanan faizlerden tahsil edilenler her halükarda bütçeye gelir olarak
kaydedilecektir.
Mahalli dareler Detayl Hesap Plan nda, 140-Ki ilerden Alacaklar Hesab n n yard mc hesaplar itibar yla görünümü a a daki gibidir:
140
K
LERDEN ALACAKLAR HESABI
140 01
Tahsilinde Bütçeye Gelir Kaydedilecek Olan Alacaklar
140 01 01 Alaca n Asl
140 01 02 Alaca n Faizi
140 02
Di er Alacaklar
140 02 01 Alaca n Asl
140 02 02 Alaca n Faizi
31 5018 say l Kanunda kamu zarar ;
eklinde tan mlanm t r. Kamu zarar n n belirlenmesinde; a) , mal veya hizmet
kar l olarak belirlenen tutardan fazla ödeme yap lmas , b) Mal al nmadan, i veya hizmet yapt r lmadan
ödeme yap lmas , c) Transfer niteli indeki giderlerde, fazla veya yersiz ödemede bulunulmas , d) , mal
veya hizmetin rayiç bedelinden daha yüksek yatla al nmas veya yapt r lmas , e) dare gelirlerinin tarh,
tahakkuk veya tahsil i lemlerinin mevzuata uygun bir ekilde yap lmamas f) Mevzuat nda öngörülmedi i
halde ödeme yap lmas , Esas al n r. Kontrol, denetim, inceleme, kesin hükme ba lama veya yarg lama
sonucunda tespit edilen kamu zarar , zarar n olu tu u tarihten itibaren ilgili mevzuat na göre hesaplanacak
faiziyle birlikte ilgililerden tahsil edilir.
32 Ömer DA ;
2008)
, Güncel Mevzuat Dergisi Say : 33-34 (Eylül-Ekim
14 Di er Alacaklar
137
Hesap plan n n yap s ndan da görülece i üzere, 140-Ki ilerden Alacaklar Hesab iki ana yard mc hesaba ayr lm t r. Bunlardan birincisi
Tahsilinde Bütçeye Gelir Kaydedilecek Olan Alacaklar d r. Bu ana yard mc hesab n gerek
alt yard mc hesab gerekse
alt yard mc hesab na kaydedilen tutarlar, tahsil
edildiklerinde bütçeye gelir olarak kaydedilecektir.
kinci ana yard mc hesap ise Di er Alacaklar d r. Bu ana yard mc hesabn
alt yard mc hesab na kaydedilen tutarlardan
tahsil edilenler bütçeye gelir olarak kaydedilmeyecektir.
Faizi alt yard mc hesab na kaydedilen tutarlardan tahsil edilenler ise
bütçeye gelir olarak kaydedilecektir.
Dolay s yla 140-Ki ilerden Alacaklar Hesab n n 140.02.01 yard mc hesab na kaydedilip tahsil edilenler bütçeye gelir olarak kaydedilmeyecek, bunun d ndaki yard mc hesaba kaydedilen tutarlardan
tahsil edilenler ise bütçeye gelir olarak kaydedilecektir.
A a da verilen örneklerde, 140-Ki ilerden Alacaklar Hesab na al nan
tutarlar için parantez içerisinde hangi yard mc hesaba kaydedildi i aç klamas yap lacakt r. Çünkü uygulamada bu hesaba al nacak olan tutarlar n hangi yard mc hesaba kaydedilece i en çok kar t r lan konular
ba nda yer almaktad r.
H E S AB I N
LEY
NE
L
K N Ö RNE K L ER
1. Ceylanp nar Belediyesi veznesinde yap lan say mda 100 TL noksanl k tespit edilmi tir. Daha sonra yap lan say mda noksanl n, veznedar n paray
zimmetine geçirmesinden kaynakland tespit edilmi tir. Bu tutar 5 TL faizi
ile birlikte veznedardan tahsil edilmi tir.
Noksanl
n tespit edilmesinin kayd :
197-Say m Noksanlar Hesab
100-Kasa Hesab
Noksanl
100
100
n veznedar ad na hesaba al nmas n n kayd :
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.02.01)
197-Say m Noksanlar Hesab
100
100
Noksan tutar için gecikme faizi hesaplanmas n n kayd :
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.02.02)
600-Gelirler Hesab
5
5
MAHALL DARELERDE HESAPLARIN LEY
138
-
Noksanl k ile birlikte faizinin de tahsil edilmesinin kayd :
100-Kasa Hesab
105
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.02.01)
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.02.02)
100
5
805-Gelir Yans tma Hesab
800-Bütçe Gelirleri Hesab
5
5
Yukar daki muhasebe kayd nda; noksanl ktan dolay 140-Ki ilerden Alacaklar Hesab na al nan tutar n (anapara) tahsil edilmesinde bütçeye gelir kayd
yap lmam t r. 140-Ki ilerden Alacaklar Hesab na al nan tutar bütçeden yap lan yersiz veya fazla ödeme ile ilgili olmad ndan, noksanl n tespitinde
bütçeye gider kaydedilmeyen tutar, tahsilinde de bütçeye gelir olarak kaydedilmemi tir. Ancak hesaplanan faiz bütçeye gelir kaydedilmi tir.
2. Çaycuma Belediyesi ambar nda yap lan say mda 5 top fotokopi kâ d n n
eksik oldu u tespit edilmi tir. Yap lan ara t rmalar neticesinde fotokopi
kâ tlar n n ambar memuru taraf ndan evine götürüldü ü anla lm olup
bu tutar n ambar memurundan tahsil edilmesine karar verilmi tir. 1 top fotokopi kâ d n n kay tl de eri 10 TL, rayiç bedeli ise 8 TL dir. Hesap edilen
tutar ambar memuru taraf ndan belediye veznesine yat r lm t r (Faiz ihmal
edilmi tir).
Noksanl
n tespit edilmesinin kayd :
197-Say m Noksanlar Hesab
150- lk Madde ve Malzeme Hesab
Noksanl
kayd :
50
50
n (rayiç bedel üzerinden) veznedar ad na hesaba al nmas n n
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.01.01)
40
630-Giderler Hesab
197-Say m Noksanlar Hesab
10
830-Bütçe Giderleri Hesab
835-Gider Yans tma Hesab
10
50
10
Yukar daki muhasebe kayd nda 630-Giderler Hesab na yaz lan tutar bütçeye gider olarak kaydedilmeyecektir. Çünkü fotokopi kâ tlar sat n al nd klar nda zaten bütçeye gider kayd yap lm t . Dolay s yla bir daha bütçeye gider
kaydetmek, bütçe giderlerinde mükerrerli e yol açacakt r.
Söz konusu tutar n veznedardan tahsil edilmesinin kayd :
100-Kasa Hesab
40
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.01.01)
805-Gelir Yans tma Hesab
40
800-Bütçe Gelirleri Hesab
40
40
14 Di er Alacaklar
139
Bir önceki örnekte de say m noksan oldu u halde tahsil edilen anapara
tutar bütçeye gelir kaydedilmemi ti. Bu örnekte ise tahsil edilen tutar bütçeye
gelir kaydedilmi tir. Bunun nedeni ayn kâ tlar n ambara giri inin yap labilmesi
için kâ tlar n sat n al nmas , sat n al nma s ras nda ödenen tutar n da bütçeye gider kayd yla yap lacak olmas ndan kaynaklanmaktad r. Bir taraftan tahsil
edilen tutar bütçeye gelir, sat n alma s ras nda da ödenen tutar bütçeye gider
kaydedilecektir. Bu ekilde bütçe denkli i sa lanacakt r.
100-Kasa Hesab ile 105-Döviz Hesab nda meydana gelen noksanl klardan dolay tahsil edilen tutarlar bütçeye gelir kaydedilmemekte, bunun d nda dönen varl klarda meydana gelen noksanl klardan dolay
tahsil edilen tutarlar ise bütçeye gelir kaydedilmektedir.
3. Banaz Belediyesi memurlar ndan A ya Haziran-2009 mesaisi, çal ma saatinin yanl toplanmas ndan dolay 150 TL yerine 250 TL olarak ödenmi tir.
Yanl l k bir gün sonra fark edilmi olup bu tutar memur taraf ndan belediye
veznesine yat r lm t r.
Fazla ödemenin kay tlara al nmas :
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.01.01)
600-Gelirler Hesab
100
100
Fazla ödenen ve hesaba al nan tutar n tahsil edilmesinin kayd :
100-Kasa Hesab
100
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.01.01)
805-Gelir Yans tma Hesab
100
100
800-Bütçe Gelirleri Hesab
100
Yukar daki muhasebe kayd nda, tahsil edilen tutar bütçeye gelir kaydedilmi tir. Çünkü personele 150 TL ödenmesi gerekirken 250 TL ödenerek bütçeye
fazladan 100 TL gider kaydedilmi tir. Dolay s yla bütçeye gider kayd yla fazla
ödenen tutar n tahsilinde bu tutar n bütçeye gelir kaydedilmesi gerekmektedir.
4. Ç narc k Belediyesinin deposunda bulunan 200 litre motorin (mazot) çal nm t r. Yap lan ara t rmalar neticesinde motorinin çal nmas n n, depo kap s n n ambar memuru taraf ndan kilitlenmemesinden kaynakland tespit
edilmi olup, zarar n ambar memurundan tazmin edilmesine karar verilmi tir (1 Litre motorin: 3 TL). Ambar memuru zarar ödemekle birlikte idare
mahkemesinde dava açm t r.
Motorinin kay tlardan ç kar lmas n n kayd :
630-Giderler Hesab
150- lk Madde ve Malzeme Hesab
600
600
MAHALL DARELERDE HESAPLARIN LEY
140
830-Bütçe Giderleri Hesab
835-Gider Yans tma Hesab
-
600
600
Yukar daki muhasebe kayd nda 630-Giderler Hesab na yaz lan tutar bütçeye gider olarak kaydedilmeyecektir.
Çal nan motorinin ambar memurundan tazminine karar verilmesi üzerine yap lacak kay t:
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.01.01)
600
600-Gelirler Hesab
600
Tazmin tutar n n tahsil edilmesi kayd :
100-Kasa Hesab
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.01.01)
600
805-Gelir Yans tma Hesab
800-Bütçe Gelirleri Hesab
600
600
600
Tazmin edilen tutar n bütçeye gelir kaydedilmesinin nedeni, ayn miktarda
motorinin sat n al nmas için bütçeye gider yaz lacak olmas ndan kaynaklanmaktad r. Dolay s yla ayn miktarda motorin sat n al nd nda bu tutar bütçeye
gider yaz ld ktan sonra bütçe giderlerinin toplam 600 TL, bütçe gelirlerinin toplam 600 TL olacak ve kurum bütçesi aç s ndan denklik sa lanacakt r.
Ç narc k Belediyesi ambar memurunun, çal nan motorinden dolay kendisine ödettirilen 600 TL için idare mahkemesinde ayn y l içinde açm
oldu u dava sonuçlanm t r. Buna göre 600 TL den sadece 300 TL sinin
ambar memurundan tazmin ettirilmesi gerekti ine ve davac n n ödemi
oldu u 60 TL dava harc n n yar s n n belediye taraf ndan ödenmesine
karar verilmi tir. (Faiz ihmal edilmi tir.). Mahkeme karar uyar nca 300
TL ile mahkeme harc n n yar s ambar memuruna ödenmi tir:
600-Gelirler Hesab
630-Giderler Hesab (Mahkeme Gideri)
103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesab
810-Bütçe Gelirlerinden Ret ve adeler Hesab
805-Gelir Yans tma Hesab
830-Bütçe Giderleri Hesab
835-Gider Yans tma Hesab
300
30
330
300
300
30
30
Yukar daki muhasebe kayd nda dava ayn y l içerisinde sonuçland
için 300 TL 600-Gelirler Hesab n n (ve 810-Bütçe Gelirlerinden Ret ve
adeler Hesab n n) borcuna kaydedilmi tir. Di er taraftan mahkemece,
ambar memuru taraf ndan ödenmi olan 60 TL harc n yar s , belediye
için bir gider olmas ndan dolay da bu tutar 630-Giderler Hesab na (ve
830-Bütçe Giderleri Hesab ) kaydedilmi tir.
14 Di er Alacaklar
141
5. Muradiye lçe Özel dare Müdürlü ünün kay tl de eri 1.000 TL olan bilgisayar , iddetli rüzgâr ve ya murdan dolay zarar görmü tür. Yap lan ara t rma sonucunda, bilgisayar n zarar görmesinin, ilçe özel idare müdürünün
pencereleri aç k b rakmas ndan kaynakland tespit edilmi olup olu an zarar n müdürden tazmin edilmesine karar verilmi tir. Bilgisayar n hurda deeri 50 TL, rayiç bedeli 500 TL olup, 200 TL birikmi amortisman mevcuttur.
Hesaplanan tutar, müdür taraf ndan ilçe özel idare müdürlü ünün banka
hesab na yat r lmak suretiyle ödenmi tir.
Bilgisayar n kay tlardan ç kar lmas için yap lacak kay t:
630-Giderler Hesab
750
294-Elden Ç kar lacak Stoklar ve MDV Hesab
257-Birikmi Amortismanlar Hesab
50
200
255-Demirba lar Hesab
1.000
Bilgisayar kay tlardan ç kar l rken, bilgisayara ait olarak ayr lm olan amortisman kay tlardan ç kar l r, varsa hurda de eri ilgili hesaba kaydedilip geri kalan tutar 630-Giderler Hesab na al n r. Hurda bilgisayar, belediye taraf ndan
sat ld nda ise bu tutar da bütçeye gelir kaydedilecektir.
Bilgisayar n rayiç bedeli üzerinden müdür ad na tazminine karar verilmesinin kayd :
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.01.01)
600-Gelirler Hesab
500
500
Bilgisayar n rayiç bedelinin, müdürden tahsil edilmesinin kayd :
102-Banka Hesab
500
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab
805-Gelir Yans tma Hesab
500
800-Bütçe Gelirleri Hesab
500
500
Yönetmeli in 173, 175 ve 177 nci maddelerine göre, ki iler taraf ndan hasara u rat lan duran varl klar, rayiç bedel33 üzerinden sorumlular ndan tahsil
edilir.
6. Pervari Belediyesi Harcama Yetkilisi Mutemedine madeni ya al m için
verilen 300 TL avans, süresinde mahsup edilmemi tir. Yap lan ara t rmaya
göre mutemedin avans tutar ile herhangi bir al m yapmad tespit edilmi
olup söz konusu avans tutar 40 gün sonra 3 TL faizi ile birlikte mutemet
taraf ndan belediye veznesine yat r lm t r.34
33 Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeli ine göre rayiç de er; varl k veya kaynaklar n de erleme günündeki
normal al m sat m de eridir.
34 21.01.2006 tarihli ve 26056 say l Resmî Gazete de yay mlanan Ön Ödeme Usul ve Esaslar
Hakk nda Yönetmeli inin 11 inci maddesine göre; Her mutemet ön ödemelerden harcad
tutara ili kin kan tlay c belgeleri, ilgili kanunlar nda ayr ca belirtilmemi olmas halinde avanslarda
bir ay, kredilerde ise üç ay içinde muhasebe yetkilisine vermek ve artan tutar iade ederek hesab n
kapatmakla yükümlüdür. Mutemet, i in tamamlanmas ndan sonra, yukar daki bir ve üç ayl k sürelerin
bitimini beklemeden, son harcama tarihini takip eden üç i günü içinde ön ödeme art n iade etmek ve
süresinde mahsubunu yaparak hesab n kapatmak zorundad r.
MAHALL DARELERDE HESAPLARIN LEY
142
-
Süresinde mahsup edilmeyen avans n ki ilerden alacaklar hesab na
devrinin kayd :
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.02.01)
300
160- Avans ve Kredileri Hesab
300
Avans n süresinde kapat lmamas nedeniyle faiz hesaplanmas kayd :
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.02.02)
600-Gelirler Hesab
3
3
Süresinde kapat lmayan avans tutar ile buna ili kin olarak hesaplanan
faizin tahsil edilmesi kayd :
100-Kasa Hesab
303
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.02.01)
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.02.02)
805-Gelir Yans tma Hesab
800-Bütçe Gelirleri Hesab
300
3
3
3
Bu örnekte, verilen avans herhangi bir harcamaya dönü meden tahsil edilmi tir.
Avans verilmesi s ras nda bütçeye gider kayd yap lmad için avans n
iadesi yoluyla mahsubunda da bütçeye gelir kayd yap lmam t r. Ancak
avans n süresinde mahsup edilmemesinden dolay tahsil edilen faiz ise
bütçeye gelir kaydedilecektir.
ayet verilen avans ile ya al m gerçekle ti i halde avans süresinde
mahsup edilmemi olsa ve avansla yap lan harcamaya ili kin mahsup
evraklar 40 gün sonra ibraz edilmi olsayd yap lacak muhasebe kay tlar a a daki ekilde olacakt :
- Süresinde mahsup edilmeyen avans n ki ilerden alacaklar hesab na
devrinin kayd :
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.02.01)
160- Avans ve Kredileri Hesab
300
300
- Süresinde avans n mahsup edilmemesi nedeniyle faiz hesaplanmas n n
kayd :
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.02.02)
600-Gelirler Hesab
3
3
14 Di er Alacaklar
143
- Avans mahsubunun kayd :
630-Giderler Hesab
300
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.02.01)
830-Bütçe Giderleri Hesab
300
300
835-Gider Yans tma Hesab
300
- Süresinde mahsup edilmeyen avansa ili kin olarak hesaplanan faizin
tahsil edilmesinin kayd :
100-Kasa Hesab
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.02.02)
3
805-Gelir Yans tma Hesab
800-Bütçe Gelirleri Hesab
3
3
3
7. Vadesi gelmesine ra men mükellef K, 300 TL tutar ndaki Emlak Vergisi
borcunu ödememi tir. Vergi alaca n n tahsil edilebilmesi için gerekli yasal
i lemlere ba lan lm t r. Daha sonra, mükelle n borcunu vadesinde ödedi i
ancak veznedar n, tahsil etti i tutar hesaplara almay p zimmetine geçirdi i
anla lm t r. Bu tutar daha sonra veznedardan, 20 TL faiz ile birlikte tahsil
edilmi tir.
- Vergi alaca n n takibe al nmas n n kayd :
121-Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesab
300
120-Gelirlerden Alacaklar Hesab
300
- Vergi alaca n n veznedar taraf ndan tahsil edilip zimmetine geçirmesi
(mahsuben tahsil) olay n n kayd :
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.02.01)
121-Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesab
300
805-Gelir Yans tma Hesab
800-Bütçe Gelirleri Hesab
300
300
300
Yukar daki muhasebe kayd nda, belediyenin kasas na herhangi bir para
girmemesine ra men bütçeye gelir kayd yap lm t r. Çünkü burada mükellefin herhangi bir suçu bulunmamaktad r. Dolay s yla vergi alaca tahsil edilmi
say lacak, ancak bu tutar veznedardan tahsil edilecektir. Veznedar n zimmetine
para geçirmesinden dolay belediye hesaplar na herhangi bir para giri i olmamas na ra men bu tutar bütçeye gelir kaydedilmi tir. Dolay s yla bu tutar n
veznedardan tahsil edilmesi an nda ise bütçeye herhangi bir gelir kayd yap lmayacakt r. Bütçeye sadece bu tutar ile ilgili olarak hesaplanan faiz gelir kaydedilecektir. Çünkü veznedardan tahsil edilecek olan anapara herhangi bir bütçe
geliri de ildir. Tahsil edilecek olan paran n bütçe gelirleri aç s ndan yukar daki
örneklerde verilen kasa noksan ndaki durumdan hiçbir fark bulunmamaktad r.
MAHALL DARELERDE HESAPLARIN LEY
144
-
- Veznedar ad na faiz tahakkuku
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.02.02)
20
600-Gelirler Hesab
20
- Veznedar n zimmetine geçirdi i para ve buna ili kin olarak hesaplanan
faizin tahsil edilmesi (Bu i lemde sadece faiz tutar bütçeye gelir kaydedilmi tir.)
100-Kasa Hesab
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.02.01)
320
300
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.02.02)
805-Gelir Yans tma Hesab
20
20
800-Bütçe Gelirleri Hesab
20
8. Yaz han Belediyesince, memurlar n maa ndan kesilen ilaç kat l m tutar
300 TL iken, eczaneye yanl l kla 400 TL ödeme yap lm t r. Yap lan yanl l k
iki gün sonra fark edilerek fazla olarak gönderilen 100 TL eczac dan tahsil
edilmi tir.
Bu sorunun daha iyi anla labilmesi için memurlar ad na hesap edilen ve
maa lar ndan kesilen tutarlar n kaydedildi i 333-Emanetler Hesab n n defter
görünümüne bak lmas nda yarar vard r.
333-Emanetler Hesab
300
300
u halde 333-Emanetler Hesab n n alaca nda 300 TL bulunmaktad r. Ancak eczac ya a a daki muhasebe kayd nda da görülece i üzere 400 TL ödemede bulunularak 333-Emanetler Hesab n n borcuna 400 TL kay t yap lm t r.
333-Emanetler Hesab
103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesab
400
400
Yukar daki muhasebe kayd nda, gönderilen ilaç kesintisi tutarlar n n bütçeye gider kaydedilmemi oldu una dikkat edilmesinde yarar vard r. Çünkü bu
tutarlar personelin maa ndan kesilen tutarlard r. Dolay s yla belediye bu tutarlar sadece sorumlu s fat yla eczaneye ödemektedir.35 Dolay s yla bu tutarlardan
fazla gönderilenlerin tahsilinde de bütçeye gelir kayd yap lmayacakt r.
35 ayet belediye, kurum pay olan %80 lik ilaç kat l m tutar n hesap edip gönderseydi bu tutarlar bütçeye
gider kaydedilecekti.
14 Di er Alacaklar
145
333-Emanetler Hesab
400
300
100
333-Emanetler Hesab alacak karakterli bir hesap olmas ndan dolay ancak
alacak kalan verebilirken yap lan yanl l ktan dolay borç kalan vermi tir. Dolay s yla yap lan yanl l n düzeltilmesi için 140-Ki ilerden Alacaklar Hesab n n
borcu kar l nda 333-Emanetler Hesab n n alaca na 100 TL kay t yap lmas
durumunda 333-Emanetler Hesab kapanacakt r.
- Yanl l kla fazla gönderilen tutar n hesaba al nmas n n kayd :
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (02.01)
333-Emanetler Hesab
100
100
333-Emanetler Hesab
400
300
100
0
0
- Fazla gönderilen paran n tahsil edilmesinin kayd :
100-Kasa Hesab
100
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (02.01)
100
Fazla gönderilen tutarlar bütçeye gider kaydedilmedi inden, bu tutarlar n
tahsilinde yukar da aç kland üzere bütçeye gelir kayd yap lmayacakt r.
9. Gediz Belediyesi veznedar Y, askerlik görevini yapacak olmas ndan dolay ücretsiz izne ayr lm t r. Ancak veznedar askerde iken kendisine yersiz
olarak 9.000 TL maa ödendi i tespit edilmi tir:
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (01.01)
9.000
600-Gelirler Hesab
9.000
Memura, ücretsiz izindeyken fazla ödenen maa tutar n n, takipsizlik nedeniyle zamana m na u rat ld Say tay ilam ile karar alt na al nm ve bu tutar
ilgilileri ad na hesaba al nm t r:
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (01.01)
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (01.01)
9.000
9.000
Takipsizlik nedeniyle zamana m na u rat lan tutar, veznedar n borcundan dü ülecek ve takip i lemini gerekti i gibi yapmayan ilgilileri ad na bu
hesaba al nacakt r. Bu tutar tahsil edildi inde tamam bütçeye gelir kaydedilecektir. Çünkü söz konusu maa ödemesi, bütçeye gider kayd yla yap lm t .
MAHALL DARELERDE HESAPLARIN LEY
146
-
10. Meram Belediyesi taraf ndan yüklenici C ye yapt r lan belediye saray n n yap m bitmi olup, geçici kabulü yap larak binan n maliyet bedeli 258Yap lmakta Olan Yat r mlar Hesab ndan 252-Binalar Hesab na aktar lm t r.
Ancak bu i e ili kin olarak kesin kabul s ras nda müteahhide fazla ödemeden dolay 50.000 TL alacakl olundu u tespit edilmi tir. Bu tutar yükleniciden 3.000 TL faizi ile birlikte tahsil edilmi tir.
Fazla ödenen tutar n hesaba al nmas n n kayd :
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.01.01)
50.000
252-Binalar Hesab
50.000
Kesin kabul i lemleri esnas nda idarenin yükleniciden alacakl olmas durumunda tahsil edilmesi gereken tutar n 600-Gelirler Hesab yerine 252-Binalar
Hesab na al nmas gerekir.
Fazla ödenen tutara ili kin olarak faiz tahakkukuna ait kay t:
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.01.02)
600-Gelirler Hesab
3.000
3.000
Fazla ödenen tutar ile buna ba l olarak hesap edilen faizin tahsiline
ait kay t:
100-Kasa Hesab
53.000
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.01.01)
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.01.02)
805-Gelir Yans tma Hesab
800-Bütçe Gelirleri Hesab
800-Bütçe Gelirleri Hesab
50.000
3.000
53.000
50.000
3.000
Yukar da tahsil edilen tutar n hem anaparas hem de buna ba l olarak
hesaplanan faiz tutar bütçeye gelir kaydedilecektir. Çünkü fazla ödenen
tutar bütçeye gider kayd yla yap ld ndan tahsilinde de buna paralel
olarak bütçeye gelir kaydedilmesi gerekmektedir. Söz konusu tutara ili kin olarak hesaplanan tutar belediye için gerçek bir gelir oldu undan
dolay da ayn ekilde bütçeye gelir kaydedilecektir.
11. Seydi ehir Belediye binas n n kalorifer yak t al m için görevlendirilen
memur B, 05.03.2009 tarihinde 12.000 TL lik yak t ald n beyan etmi olup
buna göre yak t rmas na ödemede bulunulmu tur. ki gün sonra ise al m
yap lan yak t n 10.000 TL lik oldu u anla lm , fazla ödenen tutar sorumlu
memur ad na ilgili hesaba al nm t r. Memur B buna itiraz etmi ve olu turulan komisyon taraf ndan yap lan de erlendirme sonucunda, al m yap lan
yak t n de erinin 11.000 TL oldu u tespit edilmi , memur B de buna göre
ödeme yapm t r.
14 Di er Alacaklar
147
Yak t al m n n kayd :
150- lk Madde ve Malzeme Hesab
12.000
360-Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesab
103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesab
830-Bütçe Giderleri Hesab
835-Gider Yans tma Hesab
90
11.910
12.000
12.000
Tespit edilen fazla ödemenin memur ad na hesaplara al nmas n n kayd :
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.01.01)
2.000
600-Gelirler Hesab
2.000
Memur ad na hesaplara al nan tutar n bir k sm n n y l içinde terkin edilmesinin kayd :
600-Gelirler Hesab
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.01.01)
1.000
1.000
Terkin i lemi y l geçtikten sonra yap lsayd 600-Gelirler Hesab yerine
630-Giderler Hesab borçland r lacakt .
Hesaba al nan tutar n tahsili için yap lacak kay t:
100-Kasa Hesab
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.01.01)
1.000
805-Gelir Yans tma Hesab
800-Bütçe Gelirleri Hesab
1.000
1.000
1.000
Yukar daki muhasebe kayd nda tahsil edilen tutar n bütçeye gelir kaydedilmesi, fazla ödemenin bütçeye gider kayd yla yap lmas ndan kaynaklanmaktad r.
12. Yüklenici ad na ki ilerden alacaklar hesab na al nan 12.000 TL ile 1.000
TL faizin bu hesaba yersiz olarak kaydedildi ine idari makamlarca a) Y l
içinde, b) Y l geçtikten sonra, karar verilmi tir.
a) Hesaba al nan tutar n y l içinde terkini için yap lacak kay t:
600-Gelirler Hesab
600-Gelirler Hesab
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab
1.000
12.000
1.000
12.000
MAHALL DARELERDE HESAPLARIN LEY
148
-
b) Hesaba al nan tutar n y l geçtikten sonra terkini için yap lacak kay t:
630-Giderler Hesab
630-Giderler Hesab
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab
1.000
12.000
1.000
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab
12.000
13. Keskin Belediye Ba kan n n Temmuz ay maa ndan, yanl hesaplama
sonucunda Sosyal Güvenlik Kurumuna (%20 olan) kurum pay olarak 100 TL
ile (%16 olan) i tirakçi pay olarak 80 TL fazla gönderildi i tespit edilmi tir.
Sosyal Güvenlik Kurumuna fazla gönderilen 180 TL, belediye personelinin
A ustos ay maa lar ndan hesap edilen emekli keseneklerinden gönderilmesi gereken 3.380 TL den mahsup edilmi tir.
Yanl hesaplamadan kaynaklanan fazla ödemenin hesaplara al nmas n n kayd :
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.01.01)
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.02.01)
333-Emanetler Hesab
360-Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesab
600-Gelirler Hesab
100
80
68
12
100
Yukar daki muhasebe kayd ndaki hesaplara kaydedilen tutar n aç klanmas nda yarar vard r: Öncelikle ki inin maa fazla hesapland nda ki inin emekli
kesene i de fazla hesaplanm t r. Sosyal güvenlik primi kurum ve i tirakçi hissesinden olu maktad r. Soruda sosyal güvenlik primi kurum pay olarak 100 TL
ve ki i pay olarak da 80 TL fazla ödendi i belirtildi inden bu tutarlar n Sosyal
Güvenlik Kurumu ad na 140-Ki ilerden Alacaklar Hesab na al nmas gerekmektedir. Buradaki ki den kas t (önceki ad yla Emekli Sand olan) Sosyal
Güvenlik Kurumudur.
Di er bir husus ise memurun maa ndan, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü
maddesine göre tevkif edilen Gelir Vergisidir. Memurun maa hesaplan rken
gelir vergisi matrah na emekli kesene i dâhil edilmez. Yani gelir vergisi matrah elde edilirken ki inin emekli kesene i katk s matrah olu turan unsurlardan
ç kar l r ve böylece gelir vergisi matrah na ula lm olur. Dolay s yla emekli
kesene i ki i katk s ne kadar fazla olursa gelir vergisi matrah da o kadar
dü ük olacakt r. Soruda yanl hesaplamadan dolay ki i pay olarak 80 TL fazla gönderildi i belirtilmektedir. Dolay s yla memurun gelir vergisi hesaplan rken
matrah 80 TL eksik hesap edilerek, (80TL X %15=) 12 TL eksik gelir vergisi hesaplanm t r. Bu tutar n ise ilgili vergi dairesine ödenmek üzere 360-Ödenecek
Vergi ve Fonlar Hesab na al nmas gerekmektedir. Ki inin maa ndan Sosyal
Güvenlik Kurumuna gönderilen tutardan 12 TL gelir vergisi ç kar ld ktan sonra
geri kalan k sm n ise memura ödenmek üzere 333-Emanetler Hesab na al nmas gerekmektedir.
14 Di er Alacaklar
149
En son husus ise kurum pay olarak fazla ödenen 100 TL nin kay tlara al nmas d r. 100 TL, kurum pay olarak Sosyal Güvenlik Kurumuna gönderilirken,
630-Giderler Hesab ile 830-Bütçe Giderleri Hesab na 100 TL fazladan kaydedilmi tir. Dolay s yla fazla gönderilen tutar n tahakkukunda 600-Gelirler
Hesab na kaydedilmesi, mahsuben tahsilinde de (Sosyal Güvenlik Kurumuna
gönderilecek A ustos keseneklerinin 100 TL eksik gönderilmesi eklinde) 800Bütçe Gelirleri Hesab na kaydedilmesi gerekmektedir.
Temmuz ay maa ndan fazla gönderilen tutarlar n A ustos maa ndan
hesaplanan primlerine mahsubunun kayd :
361-Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri Hesab
3.380
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.01.01)
140-Ki ilerden Alacaklar Hesab (140.02.01)
103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesab
805-Gelir Yans tma Hesab
800-Bütçe Gelirleri Hesab
100
80
3.200
100
100
Yukar daki muhasebe kayd nda 100 TL bütçeye gelir olarak kaydedilmi tir. Bu tutar Temmuz maa hesaplan rken fazladan bütçeye gider kaydedilmi
oldu undan a ustos maa ndan hesaplanan keseneklerin gönderilmesinde
mahsuben tahsil edilmi tir. Dolay s yla fazla ödenen tutarlar tahsil edildi inde
nas l bütçeye gelir kaydediliyorsa, mahsuben tahsilâtta da bütçeye gelir kaydedilecektir.