docNisan 2014 Yıl: 1 Sayı: 4 Ücretsizdir
download 
Şikayet Transkript
Nisan 2014 Yıl: 1 Sayı: 4 Ücretsizdir
Değer Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü Yayınıdır Nisan 2014 Yıl: 1 Sayı: 4 Aylık Kültür ve Yaşam Dergisi Sesleniş Gazetesi Ekidir Ücretsizdir 04 SPOR VE TUTUKLULUK 10 SAĞLIKLI AİLE 18 KUTLU DOĞUM 20 PİRİ REİS 38 MAVİ-YEŞİL KENT RİZE Ağaç yoksa toprak yok, Toprak yoksa su yok, Su yoksa hayat yok. Nisan 2014 D eğer BAŞYAZI Kıymetli okurlarım, Her yanda çiçeklerin açtığı, kıştan kalan ataletin üzerimizden atılmasına vesile olan bu bahar ayında sizlerle yeni bir sayımızda buluşmanın mutluluğunu yaşıyorum. Bu ayki sayımızın temasını sağlıklı yaşam olarak belirlememiz nedeniyle ceza infaz kurumlarında yürütülen sağlık hizmetleriyle sağlıklı yaşam faaliyetlerine değinmek istiyorum. Hükümlü ve tutuklularımızın sağlık hizmetleri, Sağlık Bakanlığı ile Bakanlığımız arasında imzalanan protokol çerçevesinde, aile sağlığı merkezlerinde görev yapan hekimler eliyle yürütülmektedir. Hükümlü tutuklu sayısının yüksek olduğu kampüs ceza infaz kurumlarında ise semt polikliniği statüsünde basit cerrahi müdahalelerinde yapılabildiği sağlık merkezleri oluşturduk. Bunları büyüterek devlet hastanelerine dönüştürmeye yönelik çalışmalarımız devam ediyor. Ceza infaz kurumlarımızda bulunan hükümlü ve tutukluların beslenme ihtiyaçlarını karşılayabilmeleri, ayrıca hamile ve emzikli kadınlar ile annesinin yanında kalan çocukların gelişimlerine uygun besinleri alabilmeleri için 2013 yılında iaşe bedelinde %20 oranında artış sağladık. Ceza infaz kurumlarımızda bulunan personel ve hükümlülerin sağlıklı bir yaşamla hayatlarına devam edebilmelerinin en önemli unsurlarından olan sportif aktivitelere büyük önem veriyoruz. Bu kapsamda yeni inşâ edilen L ve T tipi ceza infaz kurumlarımızda en az bir açık ve bir de kapalı olmak üzere spor salonları oluşturuyoruz. Eski kurumlarımızın da bu ihtiyaçlarını giderme adına mekâna ilişkin engelleri aşıp ek bina ve ek tesislerle yeni sportif alanlar oluşturuyoruz. Ceza infaz kurumlarımızda bugün futbol, basketbol, voleybol, badminton, masa tenisi, satranç, dama, squash(duvar tenisi), dart, bocce gibi sportif aktiviteler düzenli olarak yapılmaktadır. Dışarıdan antrenör ve beden eğitimi desteği alarak bu faaliyetlerimizi kurumlarımızda mümkün olduğunca profesyonel bir şekilde yürütüyoruz. Ceza infaz kurumlarımızın eğitim ve iyileştirme programları tüm hükümlü ve tutukluların sportif faaliyetlerden faydalanabilmelerini sağlayacak biçimde şekillendirilmektedir. Ülkemizde il bazında ve bölgesel olarak ceza infaz kurumu personeli ve hükümlülerinin katılımı ile karma takımlarla sportif turnuvalar düzen- Enis Yavuz YILDIRIM Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürü lenmektedir. Bu kapsamda Adana F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu koordinasyonunda, Adana, Aksaray, Ceyhan, Ereğli, Gaziantep, Hatay, İskenderun, Konya, Kozan, Mersin, Niğde, Osmaniye, Silifke, Pozantı, Tarsus, Şanlıurfa ve Kahramanmaraş ceza infaz kurumlarının ve adliyelerinin personeli ve barolar ile bu illerde bulunan kurumların hükümlülerin katılımıyla geleneksel hale gelen ve rahmetle andığımız büyüğümüzün adını taşıyan İhsan Eroğul Futbol Turnuvası her yıl Nisan-Mayıs aylarında yapılmaktadır. Yine 2013 yılına kadar Badminton Federasyonu ile hükümlü ve tutuklularımızın bedenen ve ruhen gelişimlerine destek olma adına ortaklaşa kurumlar arası badminton şampiyonası düzenlenmiştir. Bir sonraki sayımızda görüşmek ümidiyle sevgi ve saygılarımla... 1 D eğer D eğer Aylık Kültür ve Yaşam Dergisi Yıl: 1 Sayı: 4 Nisan 2014 Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü Yayınıdır YAYIN KURULU Burhanettin ESER (Yayın Kurulu Başkanı) Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdür Yardımcısı Vehbi Kadri KAMER Eğitimden Sorumlu Daire Başkanı Mustafa DOĞAN Tetkik Hakimi Ramazan GÜNŞAN Şube Müdürü Melike ÖNBAŞ Alpaslan DEMİR Tuncay KARACA Evren TANRIKULU Metin KARTAL Mustafa Serdar ÖZGÜN Süleyman KARAKUŞ Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Naci BİLMEZ Editör İlhan GÜLER Grafik Tasarım Fatih ŞAFAK Sahibi Ankara Açık Ceza İnfaz Kurumu Adına Ali Turan KARADAĞ Kurum Müdürü Baskı Ankara Açık Ceza İnfaz Kurumu Matbaası İstanbul Yolu 15.Km Hava Müzesi Karşısı Şaşmaz / Ankara Tel: (0312) 278 7610 Faks: 278 25 68 Yayın Türü Yerel Süreli Yayın Basım Tarihi: 10/04/2014 İletişim Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü Konya Yolu No:70 06330 Beşevler/ANKARA Tel: 0312 204 13 75 Faks: 223 43 91 e-posta: [email protected] Web: www.cte.adalet.gov.tr Sesleniş Gazetesinin Ayda Bir Yayımlanan Kültür Ekidir 2 Nisan 2014 İÇİNDEKİLER 07 08 12 15 17 18 28 30 34 38 50 YEMEĞİ AZ ÇİĞNEMEK İLK YARDIMIN ÖNEMİ HACI BAYRAM VELİ YALNIZ ÇOCUKLAR TOPLUMDA DIŞLANMA KORKUSU KUTLU DOĞUM UYKUDA NEDEN KONUŞURUZ? EBRU SANATI CAHİT SITKI TARANCI MAVİ-YEŞİL KENT RİZE KANSERİN BELİRTİLERİ Nisan 2014 D eğer EDİTÖR’DEN Merhaba Değerli Okuyucularımız, büyük bir sevinç ve heyecanla derginizin dördüncü sayısını sunuyoruz. Bu sayıyı da öncekiler gibi dolgun bir muhtevayla hazırlamaya çalıştık. Her sayıda farklı bir temayı ele aldığımız ‘’Değer’’ dergisinin bu sayısında Sağlıklı Yaşam konusunu ele aldık. Kişinin temizliğine, yedi yemeğe dikkat etmesi, spor yapması ile birlikte yaz kış hastalıklara yakalanmadan yaşamanı idam ettirebilmesidir. Sağlıklı yaşam kişinin olmazsa olmazlarındandır. 04 SPOR VE TUTUKLULUK Büyük Osmanlı padişahlarından Kanuni Sultan Süleyman’ın hastalık anında söylediği;“Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi, Olmaya devlet cihanda, bir nefes sıhhat gibi”sözü, sağlık hakkında söylenmiş çok önemli bir sözdür. Hayat, sevinç ve mutlulukla, acı ve sıkıntılarla iç içe yaşanır. Pek çok dert ve sıkıntı insanın karşısına çıkabilir. Ancak bütün bu problemler sağlık kadar önemli değildir. Tek bir nefesin bile değeri bilinmelidir. Bütün dünya insanın olsa bile sağlık olmayınca hiçbir önemi olmuyor. Gerçekten de sağlığımızı kaybettiğimiz, geçici bir hastalık anında, basit bir soğuk algınlığı, grip gibi bir hastalıkta bile, gücümüzü kaybedince, acılarla baş başa kalınca bu sözün önemini daha iyi anlıyoruz. Bu kadar ciddi uyarılar almamıza rağmen ne ölmeden önce hayatın, ne hastalıktan önce sağlığın, ne ihtiyarlamadan önce gençliğin, ne fakirlikten önce zenginliğin kıymetini bilmek öyle çok kişiye nasip olmamıştır. Dergimize bu ay; Gazi Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu öğretim görevlisi Dr. Gökhan Çalışkan’ın ‘’Spor ve Tutukluluk’’ adlı makalesi ile başladık.Sayın Çalışkan, makalesinde ceza infaz kurumlarında spor ve fiziksel aktivitelerin kişilere fiziksel ve ruhsal katkılarının yanında sosyal rehabilitasyonu gerçekleştirmeleri pozitif açısından da etkilerinin olduğuna vurgu yapıyor. 10 SAĞLIKLI AİLE 20 PİRİ REİS Evlilikte sağlıklı iletişimin 3 temel şartı olan empati, muhataba saygı ve doğal davranışın sağlam bir aile yapısında ne kadar önemli olduğunu nazara veren bir yazı sunduk. Genelde geçip gittikten sonra kıymeti anlaşılan bir nimet olan zamanın göstergesi saatlerin geçmiş tarihine bir ışık tuttuk.Yön bulabilmek için pusulaya ve haritaya ihtiyaç duymayan çalışkan hayvanlar karıncaların yaratılışında var olan gözlerindeki pusulayı hayranlıkla gözler önüne serme gayreti içinde olduk.Teknolojinin çocuklarımızı nasıl yalnızlaştırdığını anne babasından ne kadar kopardığını detayları ile anlatan bir yazı sunduk.Ayrıca gezi sayfamızda 4.000 yıllık kentimiz Elazığ, kişisel gelişim sayfamızda toplumdan dışlanma korkumuza, edebiyat sayfamızda ünlü şairimiz Cahit Sıtkı Tarancı’nın hayatına, ebru sanatına ve bazı türkülerimizin hikâyelerine yer verdik. Yine örnek hayatlar sayfamızda Anadolu’nun ve Ankara’nın manevi büyüklerinden Hacı Bayram Veli’nin hayatından bir kesit sunmaya çalıştık. Daha nice birbirinden bilgilendirici ve öğretici konuları istifadenize sunduk. Bizlere destek verip katkıda bulunan herkese buradan teşekkürlerimizi iletiyoruz. Siz değerli okuyucularımızın istek ve önerilerinizi bekliyor ve bir sonraki sayımızda Aile teması ile karşınızda olmayı umuyoruz… 3 Kapak D eğer Nisan 2014 Spor ve fiziksel aktivite ile ilgili araştırmalar, Yüksek seviyede düzenli fiziksel aktiviteye katılım ile düşük ölüm oranları ilişkilendirilmiştir. Hatta orta yoğunlukta aktivitelere katılanlarda, egzersiz ile kalp sağlığı ve diyabet arasındaki olumlu ilişki de gözlenmiştir. Spor ve fiziksel aktivite, mahkumların sağlığına katkıda bulunmasının ötesinde, çoğu ülkede cezaevleri sisteminin ana amacı olarak sosyal rehabilitasyona hitap eden genel stratejilerin bir parçasıdır. Dr. Gökhan Çalışkan* Spor ve fiziksel aktivite, ruh ve beden sağlığımız üzerindeki olumlu etkilerinin çok ötesinde günlük yaşantımızı etkileyen bir olgudur. Öyle ki sporla uğraşan insanların iletişim becerileri, sosyal ilişkileri ve kendilerine olan güven duyguları daha güçlüdür. Sporla uğruşanlar, başarıyı ve başarısızlığı yaşarak farklı duyguların farkına varma ve kendilerini kontrol edebilmeyi öğrenmektedirler. Sokakta birbirini tanımayan insanlar memleketlerinin takımlarının başarıları, okul takımı ya da tuttukları takım hakkında konuşabilir. Tuttukları takımın önemli bir galibiyet elde etmesinin ardından gurur ile sabah uyanır ya da kaybedilen mühim bir maç sonrasında eziklik hissederek güne başlayabilirler. Aynı zamanda spor, insanları, birbirine yaklaştırır, eskiden insanlar, Dünya Kupası ya da Muhammed Ali’nin boks müsabakalarını seyretmek için geceleri birbirine misafir olur, televizyon başına geçerdi. Bugün ise birbirini tanımayan insanlar dev ekranlı kafelerde biraraya gelip keyifle maçları izlemektedirler. Çocukların spor kahramanlarına hayranlıkla bakmaları, onlarla ilgili her türlü istatistiği hafızalarına kazımaları, birgün onlar gibi olmanın hayali ile geleceğe bakarlar. Onlar büyüdükçe onlar duruşu, tavırları ve onların kahramanları elbiselerinin taklit ederler. Böylece spor toplumu kültürlerini, gelenekleri ve değerlerini etkileyen bir kavram olarak karşımıza çıkar. Dünya çapındaki büyük organizasyonlar sporda ırk, dil, din ve renk ayrımı olmadan insanlar bir araya gelmekte ve sporun key- 4 Spor ve t fini çıkarmaktadır. Bugün uluslararası alanda, fırsat eşitliği, engellilerin hakları ve üst vatandaşlıkları, sınıf hareketliliği, gençliğin gelişiminin (Woods, 2007) yanı sıra son zamanlarda fiziksel aktivite ve spor yoluyla tutuklu ve mahkumların daha iyi bir standartta sağlık ve fizik uygunluğunun sağlanmasına yönelik projelere destek verilmektedir (Gehre, & Vonck, 2012). Ülkelelerin ceza sistemi ile ilgili olarak, özellikle batı toplumlarında cezaevi mevcudundaki büyük bir artış ile birlikte cezaevlerinde fiziksel aktivite ve sporun değeri ve kullanımına büyük oranda ilgi artmıştır. Mahkumların, fiziksel aktivitiyeyi eğitim ve eğlence birlikte günlük yaşamlarının bir parçası olarak görmeleri giderek artmaktadır. Bununla birlikte, cezaevlerinde insanlar için bu aktivitelerin manası, spor ve fiziksel aktivitenin cezaevi koşullarına nasıl uydurulacağı ve mahkumların bu aktivitelere katılımlarından fayda ve deneyimlerinin neler olduğu konusunda oldukça az şey bilinmektedir. Dünya Sağlık Örgütü (2007)’nce mahkumların sağlıklarına yönelik çeşitli dökümanlar ve Nisan 2014 D eğer utukluluk aktivileri ise bireysel olarak yapılabilir, mesela koşmak, yüzmek, tenis, vücut geliştirme gibi. İnsanlar spor yaparken yorulabilirler ama onların hayatlarına değer katan çok onemli etkileri vardır. Spor ve fiziksel aktivite yaşam kalitesi artırmak için çok önemli bir potansiyele sahiptir (Cameron & MacDougall, 2000). Spora katılım sosyal aktiviteleri artırma, arkadaş olma ve sosyal izalasyonu azaltmayı destekler. Spor, insanların yeteneklerini, kişisel ve kişilerarası becerilerini geliştirmelerine katkı sağlar. Spor ve fiziksel aktivite ile ilgili araştırmalarda, yüksek seviyede düzenli fiziksel aktiviteye katılım ile düşük ölüm oranları ilişkilendirilmiştir. Hatta orta yoğunlukta aktivitelere katılanlarda, egzersiz ile kalp sağlığı ve diyabet arasındaki olumlu ilişki de gözlenmiştir.Ayrıca araştırmalar, mahkumların ezersizlere katılımılarından fiziksel görünüş, fitnes seviyelerinin yanında depresyon, stres ve anxiety seviyelerinde düşüş algıladıklarını ortaya koymuştur. Amerika’da yapılan bir araştırmada, egzersiz programlarına katılan mahkumlar, programa katılmayan mahkumlarla karşılaştırıldıklarında, ruhsal yönden birçok olumsuz durumun (depresyon, stress ve anxiety) azalmasında öenmli düzeyde farklılık olduğu bulunmuştur. Sonuç olarak, spor ve fiziksel aktivite, mahkumların sağlığına katkıda bulunarak, çoğu ülkede cezaevleri sisteminin ana amacı olarak sosyal rehabilitasyona hitap eden genel stratejilerin bir parçası olmuştur. Bununla birlikte spor ve fiziksel aktiviteler, bireylere sağladığı fiziksel ve ruhsal katkıların yanında sosyal yönden pozitif etkileri ile birlikte cezaevlerinde sosyal rehabilitasyonun gerçekleştirilmesine önemli katkıda bulunabilir (Hartman, S.J., 2006). IL. belgeler geliştirildi. Fiziksel aktivite ve spor, makumların sağlığın korunması ve yararına olan araştırmaların tanıtımı için anahtar faaliyetlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Çünkü, spor ve fiziksel aktivite birçok alanda büyük bir anlam taşır. İnsanlar gruplar halinde futbol, basketbol, voleybol gibi takım sporları için biraraya gelirler. Bazı spor KAYNAKLAR Woods, R.B. (2007). Social Issues in Sport, Human Kinetics, US, Campaign, Cameron, M., & Macdougall, C. (2000). Crime Prevention Through Sport and Physical Activity, Australian Institute of criminology Trends & Issues, 165, 1-6. Hartman, D., & Depro, B. (2006). Rethinking Sports-Based Community Crime Prevention: A Preliminary Analysis of the Relationship Between Midnight Basketball and Urban Crime Rates, Journal of Sport and Social Issues, 30 (2), 180-196. (Gehre, G., & Vonck, E. (2012). Prisoners on the move, Directorat-General Education and Culture of the European Commission. *Gazi Üniversitesi. Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu Ülkelelerin ceza sistemi ile ilgili olarak, özellikle batı toplumlarında cezaevi populasyonlarında büyük bir artış ile birlikte cezaevlerinde fiziksel aktivite ve sporun değeri ve kullanımına büyük oranda ilgi artmıştır. Mahkumların, fiziksel aktivitiyeyi eğitim ve eğlence birlikte günlük yaşamlarının bir parçası olarak görmeleri giderek artmaktadır. 5 D eğer Bilim Eğitim Teknoloji Nisan 2014 Bilim KARNE ELEŞTİRİSİNDE DOZU KAÇIRMAYIN Türk uzmanlardan ‘içimizi ısıtacak buluş’ Evrenin en eski galaksilerinden biri bulundu Uzmanlar, bugün karne heyecanı yaşayan ancak notları düşük olan öğrencileri, “hesap sorar ve kişiliğini eleştirir” tarzda değil yapıcı şekilde eleştirmek gerektiğini söyledi.Kaynak: AA Kalkınma Bakanlığı desteğiyle Dokuz Eylül Üniversitesi bünyesinde kurulan Elektronik Malzeme Üretim ve Uygulama Merkezi (EMUM), yarattığı patentlerle dikkati çekiyor. Nanoteknoloji ve kimya teknolojileri konusunda dünyada ilk kez geliştirilen çok sayıda buluş için patent alan merkez, ısı yayan nanokompozit film ve tekstil maddeleri geliştirilmesi projesiyle ısınma teknolojisinde devrimsel bir buluşa imza attı.Kaynak: AA Bilim adamları, evrenin en eski galaksilerinden birini buldu. “AstronomyandAstrophysicsLetters” dergisinde yayınlanan keşfe göre, Abell 2744_Y1 adı verilen galaksi, evrenin doğumundan 650 milyon yıl sonra oluşmuş. Dünya’nın da yer aldığı Samanyolu Galaksisi’nden 30 kez daha küçük olduğu belirlenen galaksinin çok sayıda yıldız doğurduğu öğrenildi. Uzun bir ömür için hayat tarzı kalıtımdan daha önemli olabilir Çoğunlukla, ebeveynleri uzun yıllar yaşamış kişilerin de geç yaşlara kadar yaşayacağı varsayılır. Bir araştırmaya göre, kalıtımsal faktörlerin çok merkezi bir rol oynamadığı, hayat tarzının en büyük etki sahibi olduğu anlaşıldı. Öldüğünüzde kaç yaşınızda olacaksınız? Son yapılan bir araştırmaya göre hayatınızı nasıl yaşadığınız, kalıtımsal faktörlerden daha büyük bir belirleyici. İsveç’te Gothenburg Üniversitesi’ndeki araştırmacıların Journal of InternalMedicine’deki çalışmaları bu sonuçlara varıyor. Çoğunlukla, ebeveynleri uzun yıllar yaşamış kişilerin de geç yaşlara kadar yaşayacağı varsayılır. Bahsi geçen araştırmaya kaynak olan 1913’lü Erkekler Araştırması* yorumlayan profesorLarsWilhelmsen bunun doğru olmadığını ve çalışmalarında “kalıtımsal faktörlerin çok merkezi bir rol oynamadığını, hayat tarzının en büyük etki sahibi olduğunu” dile getiriyor. 50 yaşına geldiğinde sigara içmeyen ve ortalama miktarda kahve tüketen iyi sosyo-ekonomik seviyeye sahip ayrıca düşük kolestrol sahibi kişilerde ve 54 yaşında da iyi fiziksel kapasiteye sahip kişiler de 90’ıncı doğum günlerini kutlama şanslarının yüksek olduğu sonucuna varıldı. Wilhelmsen, “Burada yeni bir çağ açıyoruz,” dedi. “Buradaki faktörlerin çoğunun kardiyovasküler hastalıklarda rol oynadığı biliniyordu ama ilk defa, tüm bunların genel olarak hayatta kalmak için önemli olduğunu gösteriyoruz.” Araştırmadaki en önemli noktanın, ölüm yaşının kalıtımsal olarak geçmediği ama bizim kendi alışkanlıklarımızın toplamı tarafından belirlendiği olduğunu dile getiriyor. Kısaca , “Ne kadar yaşlanmak istediğimize karar vermek için dikkat edebileceğimiz etkenler var,” diyor Wilhelmsen. Kaynak: RickNauert, PhD; University of Gothenburg 6 Nisan 2014 D eğer Bilim Görme engelliler neden kanser olmaz İngiltere’nin Newcastle Üniversitesi’nde kanser araştırmaları yapan bir Türk doktor Tevfik Dorak, karanlıkla-kanser arasındaki ilişki olduğunu ortaya koydu. Dorak, vücudun hücre yenileyici ve bağışıklık sistemi düzenleyici melatonin hormonunu gece karanlıkta salgıladığını hatırlayıp uyarıyor: “Karanlıkta uzun ve düzenli uyku bu salgıyı ve kansere bağışıklığı artırıyor. Görme engelliler de kanser riski bu yüzden az.” belirtti. Sağlık Kültür Denizli’de insanlık tarihini değiştiricek keşif Türkiye’de bulunan en eski insan kalıntısının tarihlendirilmesi, Türkiye’nin Avrupa ve Afrika arasında geçiş yolu olduğu teorisini güçlendirdi. Türk ve Fransız bilim adamlarının ortak çalışması, Denizli’nin Kocabaş bölgesinde bulunan insan kalıntısının en az 1 milyon-1,1 milyon yaşında olduğunu gösterdi. Bu tarihlendirme, insanların nereden dünyaya yayıldığına ve göç yoluna ışık tutuyor. Ballı kahve öksürüğe çok iyi geliyor Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta, solunum yolları enfeksiyonunu takiben ortaya çıkan ve 3 haftadan uzun süren öksürüğün tedavisinde ballı kahvenin kortizondan bile etkili olduğunu açıkladı Yemeği az çiğnemenin mideye ne gibi zararları vardır? Yiyeceklerin fazla miktarda ve/veya kısa bir zaman dilimi içerisinde tüketilmesi sindirim, solunum, dolaşım, boşaltım gibi pek çok sistemi olumsuz yönde etkilemektedir. Yemeği küçük lokmalar halinde ve ağır ağır yemek, midenin sindirim için gerekli salgıları daha kolay üretmesinde önemli rol oynar. Böylelikle midede gaz, şişkinlik ve hazımsızlık sorunu yaşanmaz. Besinlerin ağızda iyice çiğnenmesi gereklidir. Tükürükte bulunan amilaz enzimi karbonhidratların sindirimini besin henüz ağızda iken başlatmaktadır. Aynı zamanda iyice çiğnemek mekanik olarak besinlerin sindirilmesini de sağlamaktadır. Unutulmamalıdır ki tat alma duyusu midede değil, dildedir. Tokluk merkezi yaklaşık 20 dakikada uyarılır. Kişi yavaş yediği takdirde daha azı ile yetinebilir. Aksi halde mideye gereğinden fazla miktarda gönderilen besinler geç hazmedilir, mide ve bağırsak rahatsızlıklarına neden olabilir. O nedenle ayaküstü değil, sofrada oturarak yemek yenilmelidir. Acele yemek mide işlevine zarar vermektedir. Gereğinden fazla yemenin kilo aldırdığı biliniyor, fakat midede ne gibi hasarlara yol açıyor? Yiyeceklerin fazla miktarda ve/veya kısa bir zaman dilimi içerisinde tüketilmesi sindirim, solunum, dolaşım, boşaltım gibi pek çok sistemi olumsuz yönde etkilemektedir. Çok fazla yiyerek mideyi doldurmamak gerekir. Mide gerginliği tansiyonunun yükselmesine, aşırı yemek sonrasında kalbe daha fazla yük binmesine ve kriz riskinin artmasına yol açmaktadır. Midenin, sindirim için gerekli salgıları üretmesi açısından bir kerede fazla yemek yenilmemesi gerekir. Yemeği çok sıcak yemenin sakıncaları nelerdir? Yiyecek ve içeceklerin çok sıcak ya da soğuk olması da mide sıvısına zarar verebilir. Özellikle gastrit veya ülser problemi olan kişilerin bu duruma daha bir dikkat etmesi gerekir. Halbuki hep sıcak şeylerin mideye iyi geldiğini düşünülür, soğuk besinlerden kaçınılır. Bu durum sık yapılan yanlışlarından birisidir. Çok sıcak besinler vücuda zarar verir, çünkü kanlanmayı artırır. Bu da dolaşımı bozar ve vücutta ödem oluşturur. Mesela Japonlarda ve Çinlilerde yemek borusu kanseri ve mide kanserini daha çok görülmektedir. Çünkü çok sıcak yiyorlar. 7 Toplum D eğer Nisan 2014 İLK YARDIMIN ÖNEMİ Kazalar ve birdenbire hastalanmalar umulmadık anda ve yerde olduğuna göre zamanında ve yerinde yapılan basit ve etkili bir ilk yardımla hasta ve yaralının hayatını kurtarmak, sakat kalmasını önlemek ya da sakatlık derecesini azaltmak olanak içindedir. İ nsan, hayatı boyunca ilk yardımı gerektiren durumlarla karşılaşabilir. Savaşta henüz ateş hattında yaralıyı kendisinin ya da arkadaşının yaptığı ilk yardımla hayatta tutmak ve savaşan insan gücünü yüksek düzeyde bulundurmak olanak içindedir. Barış evresinde ilk yardımı gerektiren değişik yaralanmalar olmaktadır. Bunların başında % 30 oranıyla trafik kazaları gelmektedir. Tarım alanındaki kazalar ve özellikle fosforlu tarım ilaçlarından ileri gelen zehirlenmeler % 20 ile ikinci sırayı almaktadır. Ev kazaları da aynı oranda görülmektedir. Spor kazaları % 10 oranındadır. İntiharlar çeşitli memleketlere göre değişik oranlarda olmaktadır. Trafik kazalarında ölen ve yaralananların sayısı da oldukça yüksektir. Doğal afetler arasında özellikle deprem, sel, toprak kayması, çığ altında kalma, tayfun, volkan patlaması, şiddetli hava kirlilikleri, ani ısı yükselmeleri, ileri derecede kuraklık ve açlık gibi nedenlerle de kitle halinde yaralanmalar ve ölümler olmaktadır. İlk yardım zamanında yapılmalıdır. Kazalarda ilk 5 dakika için de yaralıların 2/3 ü, kazadan sonra ilk yarım saat içinde yaralıların % 54′ü ölmektedir. Buna göre kazalardan sonraki ilk yarım saat, yaralının etkin bir biçimde ilk yardımın yapılarak hayatının kurtarılması yönünden en değerli olan süredir. Savaşta olduğu kadar barışta da ilk yarım saat içinde hasta ya da yaralı acil yardım merkezine taşınmalıdır. Kazalar ve birdenbire hastalanmalar umulmadık anda ve yerde oldu- 8 ğuna göre zamanında ve yerinde yapılan basit ve etkili bir ilk yardımla hasta ve yaralının hayatını kurtarmak, sakat kalmasını önlemek ya da sakatlık derecesini azaltmak olanak içindedir. Bu bakımdan yalnız doktor, hemşire ve sağlık memuru gibi sağlık personeli tarafından değil, aynı zamanda herkes tarafından, bulunduğu yere, elindeki olanaklara göre zarar vermeden ilk yardımın uygulanması gerekmektedir. Bu görüşün ışığı altında her toplum ve kurumda sağlık personelinin yanı sıra polis, öğretmen, öğrenciler, din adamları, askerler iş yerlerinde işçiler ve halk için ilk yardım kurslarının düzenlenmesi, ilk yardımla ilgili filmlerin işyerlerinde, sinemalarda ve televizyonda gösterilmesi, radyo konuşmalarının yapılması ve bunların tekrarlanması şüphesiz ki çok yararlı olacaktır. Bütün bunlarla ve yapılacak olan sivil savunma kursları ile barış ve savaş sırasında olabilecek her türlü felâketlere karşı önceden örgütlenilmiş ve gerekli önlemler de alınmış olacaktır. Hastalık ve yaralanmaların değişik şekil, derece ve nedeni yönünden ilk yardımda da bazı ayrıcalıklar olacaktır. Buna karşın hepsine uygulanacak bazı ortak kurallar da vardır. Günümüzün koşullarında teknik alanda modern gelişmeler iş, spor ve özellikle trafik kazalarının artması, savaşların cephe savaşlarından çok tüm memleket düzeyinde ve çok kısa zamanda olması, etkin yaralayıcı ve zarar verici gücü fazla olan silahların kullanılmasının bir sonucu olarak kişinin gerek kendisine ve gerekse toplumuna faydalı olabilmesi bakımından ilk yardımın önemi büyüktür ve herkes tarafından öncelikle bilinmesi gerekmektedir. www.nkfu.com Nisan 2014 D eğer Toplum İyiliklerin dönüşü Yapılan iyiliklerin karşılığını beklemeyerek yapmalı. Dünyayı bir tarla olarak düşünmeli. Bu tarlaya sadece mısır, buğday ve ayçiçeği ekilmemeli; iyilik ve hayırlar da ekilmeli. Ekilen mahsullerin bazıları dünyada verir meyvesini. Bir kısmı da hem burada hem de ahirette gösterir semeresini. İ lk önce iyilik kelimesini ele alalım. İyilik kelimesinin sözlükte birçok anlamı var. Burada sadece konumuzla ilgili olan anlamları kullanacağım. Birinci anlamı hayır, fayda; ikinci olarak da lütuf, ihsan, karşılıksız yardım diye geçer. İyilik kime yapılır? Niye yapılmalıdır? İyilik dil, din, renk ve ırk ayrımı yapmadan herkese yapılmalıdır. Bu gibi farklılıklara bakmadan her insana fayda ve ihsanda bulunmalıdır. Çünkü insan dünyanın en aziz ve üstün varlığıdır. Ona bu iyilik yapma ve ihsanda bulunma duyguları, ihsan-ı ilahi (İlahi hediye) olarak verilmişti. Daha nice güzel duygular onun içinde mevcuttur. Yapılan iyiliklerin karşılığını beklemeyerek yapmalı. Dünyayı bir tarla olarak düşünmeli. Bu tarlaya sadece mısır, buğday ve ayçiçeği ekilmemeli; iyilik ve hayırlar da ekilmeli. Ekilen mahsullerin bazıları dünyada verir meyvesini. Bir kısmı da hem burada hem de ahirette gösterir semeresini. Ama mutlaka bir gün yapılan bu güzel işlerin karşılığını göreceğiz Bizim iyilik ve hayırlarımız insanla sınırlı kalmamalı. Kitaplarda dünyada nebatat ve hayvanat âleminin dört yüz bin çeşidi olduğundan bahsediyor. Bunca çok çeşit varlıkların her biri belki de, birinin onlara iyilik elini uzatmasını bekliyor. O iyilik eli insan olacaktır. Belki hepsine birden erişmemiz zor olacak. Ama en azından her fert etrafındaki varlıklara önem verse, kısa bir zamanda çevremizde yeşil bahçeler, parklar ve küçük küçük hayvanat bahçeleri oluşacak. Bu nasıl mı olacak? İsterseniz suya düşmüş bir bal arısını kurtararak başlayalım güzelliklere. Ya da kurumaya yüz tutmuş bir meyve ağacını sulayarak. Bunların hayatta kalmasıyla hiçbir şey değişmez dememeli insan. Bakarsınız hiç ummadığınız ve beklemediniz bir zamanda, kurtardığınız o bal arısının yapmış olduğu bal sizin derdinize şifa olabilir. Bir gün kurumaktan kurtardığınız o ağacın gölgesinde gölgelenir ve meyvesinden yiyerek istifade edebilirsiniz. Ama her zaman insan en güzel surette yaratılan ve mükemmel bir varlık olarak kalıyor. Ona yapılan iyilik ve yatırım belki de dünyanın en büyük yatırımıdır, en büyük hayrıdır. Söz açılmışken iki üç hafta önce bir arkadaşımın yaşamış olduğu hadiseyi sizlerle paylaşmak istiyorum. Arkadaş, bir bayram vesilesiyle komşularına ikramda bulunmak istemiş. Fakat daha işin başında çalınan ilk kapı yüzüne kapanmış. Gerisini ondan dinleyelim. “Moralim bozuk bir şekilde eve dönerken, içimde şöyle bir düşünce hasıl oldu: ‘Kendim yerim, neden dağıtayım ki.’ dedim kendi kendime. Sonra düşündüm ki, zorluklar karşısında yılmamak lazım. Bu cesaretle, hangi kapıyı çaldıysam hepsi ardına kadar açıldı. İşin neticesinde çok mutluydum. ‘İyi ki vazgeçmemişim.’ dedim kendi içimden.” Tabi hayır işinde engeller çok olabilir. Ama önemli olan doğru bildiğin yolda devam etmek ve sabır göstermektir. İyilik eden iyilik bulur. İkramlar az da olsa kalplerde köprüler kurar, kabul edeni de vereni de mutlu eder. İyiliklerin dönüşü böyle olsa gerek… Kaynak:www.umitdergisi.com 9 Aile D eğer Nisan 2014 SAĞLI Sağlıklı bir evlilikte her kişi sorumluluk ve sınırlarının farkındadır. Mutluluğu kendi içinde yaşayabilir. Kendisiyle barışıktır ve yalnız kalmaktan korkmaz. Böyle özelliklere sahip iki insan¸ eksikliklerini tamamlamaktan çok¸ sevgi ekseninde bir araya gelirler. S ağlıklı bir evlilikte her kişi sorumluluk ve sınırlarının farkındadır. Mutluluğu kendi içinde yaşayabilir. Kendisiyle barışıktır ve yalnız kalmaktan korkmaz. Böyle özelliklere sahip iki insan¸ eksikliklerini tamamlamaktan çok¸ sevgi ekseninde bir araya gelirler. Bu minval üzere şekillenen bilinçli ve sağlıklı iletişim anlamlı bir hayatın¸ anlamlı hayat da sakin ve mutmain ruh halinin gelişmesine yol açar. Ancak bunun için özgür ortam şarttır. Özgür ortamda gerçekleşen iletişim¸ toplumsal sorunların çözümüne olduğu kadar kişiler arası (özellikle aile içi) sorunların çözümüne de katkıda bulunur. Evlilikte sağlıklı iletişimin 3 temel şartı vardır: 1- Muhataba Saygı: Bu¸ insan-insan ilişkisinin olmazsa olmaz şartıdır. Saygı duymadığınız¸ varlığını kabullenemediğiniz¸ önem ve değer vermediğiniz hiç kimseyle sağlıklı ve başarılı bir ilişki kuramazsınız. Nedense eşler¸ kimi kritik zamanlarda¸ insanlıkta birbirlerine eş ve dinde kardeş olduklarını unutup¸ yabancılara gösterdiklere asgarî saygıyı birbirlerine göstermekte cimri davranırlar. 2- Doğal Davranış: Bu yol¸ yapmacık ve sentetik davranışlardan uzak durmaktan¸ muhatabınıza samimi ve dürüst davranmaktan geçer. Samimiyetsiz ve yapmacık davrananların ilişkileri sağlıksız ve her iki tarafı da aldatan çürük ilişkilerdir. Böylesine çürük bir insanî ilişki üzerine¸ değil bir aile¸ sıradan bir dostluk bile bina edilemez. 3- Empati: Kısaca “kendimizi karşımızdakinin yerine koymak”tır. Olaylara ve eşyaya bir de onun durduğu yerden bakmayı öğrenmek¸ muhatabımızı anlamanın en kestirme ve kesin 10 yoludur. Mümkündür ki onun penceresinden farklı göründüğü için öyle algılamakta ya da öyle davranmaktadır. Eşler birbirlerini suçlayıp¸ yargılayıp¸ mahkûm etmeden önce¸ mutlaka anlaşmazlık konusu olan şeye bir de karşı pencereden bakmayı denemeli ve kendisini muhatabının yerine koymalıdır. Dinleme ve Konuşmanın Niteliği Yapılan bir araştırmaya göre insanlar birbirlerinin söylediklerini % 100 duysalar dahi¸ ancak % 65’ini dinlemektedirler. İnsanın¸ dinlediği her şeyi de anlamadığı hesaba katılırsa¸ kişinin muhatabının söylediklerinin ne kadar azını anladığı ortaya çıkar. İyi bir dinleyici olmak bilinçli bir çabayı gerektirir. Ayrıca eşler “tuzak kurucu dinleme” diye tanımlanan dinlemeden de kaçınmalıdır. Eşlerin birbirlerini yanlış anlamamak için “aktif dinleme” yöntemini kullanmaları yerinde olur. Aktif dinleme¸ dinleyen kimsenin dinlediğinden anladığı şeyi tekrar edip¸ doğru anlayıp anlamadığını muhatabına onaylatmasıdır. Geniş bir kesimde yapılan araştırma¸ kadınların % 98’inin erkeklerden “daha fazla sözlü yakınlık” beklediklerini; en çok kızdıkları davranışın ise erkeğin dinlememesi olduğunu ortaya çıkarmıştır. Kadınların % 70’i¸ artık durumu kanıksayıp¸ kocalarını (kapanıklıklarından) dışarı çıkarmaya çaba harcamadıklarını söylemişlerdir. Bu üzücü bir tablodur ve “hastalıklı” bir evliliğin kesin işaretidir. Oysa dinleme becerisinde ustalaşmak düşünüldüğü kadar zor değildir. Bu konuyla ilgili olarak aile danışmanlarının önerileri bize ışık tutabilir: Eşinizle konuşurken göz temasını sürdürün: Bu¸ zihninizi başka yerlere sürüklenmekten korur ve eşinize¸ Nisan 2014 D eğer IKLI AİLE tüm dikkatinizi kendisine verdiğinizi anlatır. Eşinizle göz göze gelip dikkatinizi onda topladığınızda “Sen benim için önemlisin; sözlerin ve fikirlerin de...” demiş olursunuz. Onu dinlerken başka bir şey yapmayın. Eğer son derece ilginizi çeken bir şeyi okuyor¸ izliyor ya da yapıyorsanız eşinize bunu anlatın. Vücut dilini gözlemleyin Sıkılmış yumruklar¸ titreyen eller¸ gözyaşları¸ çatılmış kaşlar ve göz hareketleri¸ diğer kişinin hissettikleri konusunda ipuçları verir. Bazen sözler bir şey söylerken vücut dili başka bir mesaj iletir. Gerçekten onun ne düşündüğünden emin olmak için açıklama isteyin. İlginizi beden dilinizle gösterin Eşiniz konuşurken onu özenli hareketlerle dinleyerek (mesela¸ dik oturup öne eğilerek) saygınızı gösterin. Bir aile olmanız ona karşı nezaketsiz davranmanızı gerektirmez. Nice yıldan sonra eşiniz sizin için herkesten fazla anlam taşıyacaktır. Duyguları dinleyin Kendi kendinize sorun: “Benim eşim nasıl duygular hissediyor?” Yanıtı bulduğunuzu düşündüğünüzde bunu onaylatın. Bu¸ ona duygularını açığa vurma şansı verir. Aynı zamanda onun söylediklerini dikkatle dinlediğinizi gösterir. Bırakın eşiniz sözünü tamamlasın Yakın zamanda yapılan bir araştırma¸ ortalama bir insanın¸ söz kesmeden ve kendi fikirlerini söylemeden yalnızca 17 saniye dinlediğini gösteriyor. Oysa aklınızdaki şeylerle sözünü kesmeye kalkmak ya da cümlesini tamamlamaya kalkmak iletişimi kopar- manın en kestirme yoludur. Dinleyin¸ tekrar dinleyin. Ömür boyu evli kalmayı planladığınıza göre cevap vermek için bol zamanınız olacaktır. Dinlemek¸ en az konuşmak kadar önemlidir. Eşinizle konuşurken zihninizi bütün kişisel tercih ve ön yargılarınızdan arındırmaya çalışın. Eşinizi¸ kendi çerçevesine bağlı kalarak dinleyin. Bugün neler yaptı¸ ruhsal durumu nasıl? Kulaklarınız ve gözlerinizle onu dinleyin. Duygularınızı dile getirin: Etkili iletişimin en önemli ve en kolay göz ardı edilebilen yönlerinden birisi¸ duyguların sade bir dille ifade edilmesidir. Duyguları dürüstlükle ifade etmek iyidir¸ ama kontrol altında tutmak daha iyidir. Eşinizin karakteri ya da kişiliği hakkında hiçbir zaman aşağılayıcı ifadeler kullanmayın: “Sen hiç...”¸ “Sen hep...”¸ “Sen yapmazsın”¸ “Yapmalısın” ve “Yapmamalısın” gibi sözcükleri lügatinizden tamamen çıkarın. O zaman sağlıklı iletişimin sırlarını çözeceksiniz… Kaynak: Rukiye Karaköse 11 Örnek Hayatlar D eğer Nisan 2014 Hacı Bayram-ı Velî İ stanbul’u, Fâtih Sultan Mehmed Hanın fethedeceğini müjdeleyen büyük velî. Nûmân bin Ahmed bin Mahmûd, lakabı Hacı Bayram’dır. 1352 (H. 753)de Ankara ilinin Çubuk Çayı üzerindeki Zülfadl (SolFasol) köyünde doğdu. 1429 (H. 833) senesinde Ankara’da vefât etti. Türbesi, Hacı Bayram Câmiinin kenarında ziyârete açıktır. Nûmân, küçük yaşından îtibâren ilim tahsîline başladı. Ankara’da ve Bursa’da bulunan âlimlerin derslerine katılarak; tefsîr, hadîs, fıkıh gibi din ilimlerinde ve o zamânın fen ilimlerinde yetişti. Ankara’da Melîke Hâtun’un yaptırdığı Kara Medresede müderrislik yaparak talebe yetiştirmeye başladı. Kısa zamanda, halk arasında sevilip sayılan biri oldu. İlimdeki bu üstünlüğüne rağmen Müderris Nûmân’ın rûhunda bir sıkıntı vardı. O, bu sıkıntıdan ancak bir mürşid-i kâmilin huzûruna varmakla kurtulabileceğini biliyor ve bir fırsat gözlüyordu. Nitekim bir gün dersten çıktığında yanına birisi geldi ve; “Ben Şücâ-i Karamânî’yim. 12 Hacı Bayram-ı Velî, hocası ile hacca gitti. Hac vazîfelerini yaptıktan sonra Aksaray’a geldiler. Orada hocasının 1412 (H. 815) senesinde; “Halîfem, vekîlim sensin.” emri üzerine, bu ağır vazîfeyi üzerine aldı. Aynı sene hocası vefât edince, defn işleriyle meşgûl olup, cenâze namazını kıldırdı. Aksaray’da vazîfesini bitirdikten sonra Ankara’ya döndü. Kayseri’den senin için geliyorum. Sana bir haberim ve dâvetim var.” dedi. Nûmân, bu sözlerin sonunda kendisi için mühim bir haberin olduğunu anlamıştı. “Hoş geldin, safâlar getirdin. İnşâallah hayırlı haberlerle gelmişsindir. Anlat! Anlat!” diyerek hayretle sordu. “Beni şeyhim ve mürşidim Hamîdeddîn-i Velî hazretleri gönderdi ve; “Git Engürü’de (Ankara’da) Kara Medresede Nûmân adında bir müderris vardır. Ona selâmımı ve dâvetimi söyle. Al getir. O bize gerek...” dedi. Ben de bu vazîfe ile huzûrunuza gelmiş bulunuyorum.” Müderris Nûmân bu sözleri dinler dinlemez; “Baş üstüne, bu dâvete icâbet lâzımdır. Hemen gidelim.” diyerek müderrisliği bıraktı. Şücâ-i Karamânî ile Kayseri’ye gittiler. Kayseri’de Somuncu Baba diye meşhûr Hamîdeddîn-i Velî ile bir kurban bayramında buluştular. O zaman Hamîd-i Velî; “İki bayramı birden kutluyoruz.” buyurarak, Nûmân’a Bayram lakabını verdi. Hamîd-i Velî, Nûmân ile başbaşa sohbetlere başlayarak, onu kısa zamanda olgunlaştırdı. Zâhirî ve bâtınî ilimlerde yüksek derecelere kavuşturduktan sonra ona; “Hacı Bayram! Zâhirî ilimleri ve bu ilimlerde yetişmiş âlimleri ve derecelerini gördün. Bâtınî ilimleri ve bu ilimlerde yükselmiş evliyâyı ve derecelerini de gördün. Hangisini murâd edersen onu seç!” buyurdu. Hacı Bayram da, velîlerin yüksek hallerini görerek, kendisini ta- Nisan 2014 savvufa verdi ve bu yolda daha yüksek derecelere kavuşmak için çalıştı. Hocasının teveccühleri ile zamânının en büyük velîlerinden oldu. Hacı Bayram-ı Velî, hocası ile hacca gitti. Hac vazîfelerini yaptıktan sonra Aksaray’a geldiler. Orada hocasının 1412 (H. 815) senesinde; “Halîfem, vekîlim sensin.” emri üzerine, bu ağır vazîfeyi üzerine aldı. Aynı sene hocası vefât edince, defn işleriyle meşgûl olup, cenâze namazını kıldırdı. Aksaray’da vazîfesini bitirdikten sonra Ankara’ya döndü. Ankara’da dînin emir ve yasaklarını insanlara anlatmaya, onlara doğru yolu göstermeye, yetiştirmeye başladı. Her gün pekçok kimse huzûruna gelir, hasta kalplerine şifâ bularak giderlerdi. Talebeleri gün geçtikçe çoğalmaya, akın akın gelmeye başladılar. Kısa zamanda ismi her tarafta duyuldu. Bilâhare İstanbul’un mânevî fâtihi olacak olan Akşemseddîn de Osmancık’ta müderrisken şeyhin evliyâlık derecesini duymuş ve ona talebe olmak üzere Ankara’ya gelmişti. Fakat şeyhin dükkan dükkan dolaşıp para topladığını görünce, yanına varıp hikmetini sormadan “Evliyâ para mı toplar, buralara boşuna gelmişim.” diyerek oradan ayrıldı. Zeynüddîn Hafî hazretlerine talebe olmak üzere Mısır’a doğru yola çıktı. Haleb’e vardığı gece bir rüyâ gördü. Rüyâsında, boynuna bir zincir takılmış ve zorla Ankara’da Hacı Bayram-ı Velî’nin eşiğine bırakılmıştı. Zincirin ucu ise Hacı Bayram’ın elindeydil. Bu rüyâ üzerine, Akşemseddîn yaptığı hatâyı anlayarak derhal Ankara’ya geri döndü. Şehre ulaştığında Hacı Bayram-ı Velî’nin talebeleriyle ekin biçmeye gittiğini öğrendi. Tarlaya gitti. Fakat Hacı Bayram hazretleri ona hiç iltifat etmediler. Akşemseddîn, diğer talebelerle birlikte ekin biçmeye başladı. Yemek vakti geldiğinde, insanların ve orada bulunan köpeklerin yiyecekleri ayrıldı. Hacı Bayram-ı Velî, talebeleriyle yemek yemeye başladı. Yine Akşemseddîn’e hiç iltifat etmeyip, yemeğe çağırmadı. Akşemseddîn yaptığı hatâyı bildiği için, kendi kendine; “Ey nefsim! Sen, Allahüteâlânın büyük bir velî kulunu beğenmezsen, işte böyle yüzüne bile bakmazlar. Senin lâyık olduğun yer burasıdır.” diyerek, köpeklerin yanına yaklaşıp, onlarla berâber yemeye başladı. Hacı Bayram-ı Velî hazretleri, Akşemseddîn’in bu tevâzuuna dayanamayarak; “Köse! Kalbimize çabuk girdin, yanımıza gel.” buyurup iltifât etti, kendi sofrasına oturttu. Sonra ona; “Zincirle D eğer zorla gelen misafiri, işte böyle ağırlarlar.” diyerek, onun gördüğü rüyâyı, kerâmet göstererek anladığını bildirdi. Akşemseddîn bundan sonra hocasının yanından hiç ayrılmadı. Sohbetlerini kaçırmayarak, kalplere şifâ olan nasihatlarını zevkle dinlemye başladı. Hacı Bayram-ı Velî’nin teveccühleri altında, kısa zamanda bütün talebe arkadaşlarının önüne geçti. Nefsini terbiye etmekte herkesten ileri gitti. Akşemseddîn’e icâzet, diploma verdiğinde, bâzıları; “Efendim! Sizde yıllarca okuyan talebelere hilâfet vermediğiniz hâlde, bu yeni gelen Akşemseddîn’i kısa zamanda hilâfet ile şereflendirdiniz?” dediler. Hâcı Bayram-ı Velî de; “Bu öyle bir kösedir ki, bizden her ne görüp duydu ise hemen inandı. Gördüklerinin ve işittiklerinin hikmetini de bizzât kendisi anladı. Fakat yanımda yıllardır çalışan talebeler, gördüklerinin ve duyduklarının hikmetini anlayamayıp bana sorarlar. Ona hilâfet vermemizin sebebi işte budur.” diye cevap verdi. O aradığınız Hacı Bayram Hacı Bayram-ı Velî, hem talebelerini yetiştiriyor, hem de belli saatlerde câmide insanlara vâz ve nasîhat ediyordu. Herkes Hacı Bayram-ı Velî’nin vâzlarına koşuyor, bâzı kerâmetlerini görünce, ona daha çok bağlanıyorlardı. Bu şekilde Hacı Bayram’ın etrafında pekçok kimsenin toplandığını gören bâzı hasetçiler, Pâdişâh İkinci Murâd Hana; “Sultânım! Ankara’da Hacı Bayram isminde biri, bir yol tutturarak halkı başına Hacı Bayram-ı Velî hazretleri, Akşemseddîn’in bu tevâzuuna dayanamayarak; “Köse! Kalbimize çabuk girdin, yanımıza gel.” buyurup iltifât etti, kendi sofrasına oturttu. Sonra ona; “Zincirle zorla gelen misafiri, işte böyle ağırlarlar.” diyerek, onun gördüğü rüyâyı, kerâmet göstererek anladığını bildirdi. toplamış. Aleyhinizde bâzı sözler söyleyip saltanatınıza kastedermiş. Bir isyân çıkarmasından korkarız!” diyerek iftirâlarda bulundular. Bunun üzerine sultan, durumun tetkik edilmesi için iki kişi vazifelendirip; “O kimseyi hemen gidip huzûrumuza getirin. Emrimize baş kaldırıp isyân ederse, zincire vurarak getirin!” emrini verdi. Vazifeli çavuşlar, ellerinde pâdişâhın fermânı olduğu hâlde, Edirne’den kalkıp süratle Ankara’ya gittiler. Şehre yaklaştıklarında önlerine, yaşlı, nûr yüzlü bir kimse ile bir genç çıktı. Selâmlaştıktan sonra ihtiyâr zât; “Evlâtlarım! Nereden gelip nereye gidiyorsunuz?” diye sorunca, onlar da; “Ankara’da Hacı Bayram isminde biri, etrâfına adamlar toplayıp, Pâdişâhımıza 13 D eğer başkaldırmış. Onu yakalayıp pâdişâhın huzuruna götüreceğiz.” dediler. Çavuşların bu sözünü bekleyen ihtiyâr zât; “O aradığınız Hacı Bayram bu fakîrdir.” diyerek, kendisini gösterdi. Çavuşlar bir fermâna baktılar, bir de Hacı Bayram-ı Velî’ye. Aradıkları isyâncı bu olamazdı. Bu nûr yüzlü, hoş sözlü zât, hiç isyân edecek birine benzemiyordu. Hacı Bayram-ı Velî’ye tekrar tekrar dikkatle baktıktan sonra, birbirlerine; “Gidelim, Sultanımıza gidelim. Bu zâtınmâsûm olduğunu, söylenilenlerin yanlış olduğunu bildirelim.” dediler. Hacı Bayram; “Evlatlar! Sizin geleceğinizi biliyorduk. Onun için yola çıkıp sizi bekledik. Pâdişâhımızın fermânı başımız üzerindedir. Haydi durmayınız, elimi zincirle bğlayınız ve bir an önce buradan gidelim.” buyurdu. Bu sözlere iyice hayret eden çavuşlar; “Sizi yanlış anlatmışlar efendim. Size karşı edepsizlik etmeye hayâ ederiz. Hele zincire vurmak hiç aklımızdan geçmez. Mâdem ki emrediyorsunuz, buyurunuz gidelim.” dediler. Hacı Bayram ile yanındaki genç talebesi Akşemseddîn, çavuşlarla birliket Edirne’ye doğru yola koyuldular. Hacı Bayram-ı Velî, yol boyunca çavuşlarla sohbetler etti, onlar nasîhatlerde bulundu. Günler sonra Çanakkale Boğazından geçip, Edirne’ye geldiler. Sarayda Sultan İkinci Murâd Han, söylentilere göre devletin selâmetine kasdeden ve tahtına göz diken bir eşkıyâ beklerken, karşısında; nûr yüzlü, kâmil bir velî gördü. Hayretini saklamayarak, onu baş köşeye oturttu. Utancından bu büyük velînin yüzüne bakamadan; “Yolculuğunuz zahmetli oldu herhalde.” dedi. Hacı Bayram-ı Velî ise tebessümle; “İyi bir vesîle oldu. Birçok yerde ve buralarda epeyce mâneviyât âşıkları gördük ve tanıştık.” diyerek, pâdişâhı rahatlattı. Sohbete başladılar. Sultan Murâd, şehzâdeliğinden beri ilme pek meraklıydı ve büyük bir âlim olarak yetişmişti. Hacı Bayram-ı Velî konuştukça, ilminin yüksekliğini daha iyi anladı. Tâ Ankara’dan buraya kadar getirttiğine çok üzüldü, tanışmakla şereflendiği için de çok sevindi. Tasavvuftaki bâzımüşkillerini Hacı Bayram-ı Velî’ye sordu. Aldığı cevaplardan ziyâdesiyle memnun oldu. Pek çok ihsânda bulunup, hediyeler verdi. Fakat Hacı Bayram-ı Velî; “Sultânım! Bizim dünyâ malında gö- 14 zümüz yoktur. Siz onları, ihtiyâcı olanlara veriniz.” diyerek nâzikçe reddetti. Pâdişâh ısrar edince de; “Mutlaka ihsânda bulunmak istiyorsanız, talebelerimizin, devlete vereceği vergilerden muaf tutulmasını arzu ederiz.” dedi. Pâdişâh da memnuniyetle kabûl etti. Hacı Bayram-ı Velî’yi günlerce sarayda misâfir etti, izzet ve ikrâmda bulundu. İstanbul’un Fethi Başbaşa sohbet ettiği günlerden birinde; konu İstanbul’un fethine gelmişti. Murâd Han Gâzi; “Allahüteâlânın izniyle, evliyânın himmet ve bereketleriyle İstanbul’u almak istiyorum. Rahmetli dedem Yıldırım Bâyezîd Han bu işe girişti. Fakat bir netice elde edemedi. Devlet-i âl-i Osman’ın toraklarının ortasında bir Bizans Devletinin olmasına hiç gönlüm râzı değil. Sevgili Peygamberimizin de fethini müjdelediği bu İstanbul bize lâzım. Bunu almak için de himmetinizi, yardımınızı bekliyorum.” dedi. Murâd Han bu sözleri söylerken, Hacı Bayram-ı Velî derin bir tefekküre dalmış, onu dinliyordu. Sultanın sözü bittikten bir süre sonra şöyle konuştu: “Sultânım! Bu şehrin alınışını görmek ne size, ne de bize nasîb olacak. İstanbul’u almak, şu beşikte yatan Muhammed’e (Fâtih Sultan Mehmed Han) ve onun hocası, bizim Köse Akşemseddîn’e nasîb olsa gerektir.” müjdesini verdi. Sonra geleceğin Fâtih’ini kucağına aldı. Onun gözlerine bakarak, uzun uzun teveccühlerde bulunda. Sultan Murâd Han, bu müjdeye çok sevindi. Oğlu şehzâde Muhammed’e Nisan 2014 ve Akşemseddîn’e artık başka bir nazar ile bakmaya başladı. Bazı Nasihatleri • Arkadaşlarınızın kusurları emanet gibidir. Onları sır gibi saklayınız. • Çarşıda ve câmi avlusunda bir şey yemeyiniz. Yol ortasında durmayınız. Ticâret erbâbının dükkânlarında uzun müddet oturmayınız. • Hiçbir günâhı küçümsemeyin, çok çalışın. Boş gezenler, zengin bile olsa, arkadaşları şeytan, kalbleri şeytanın konağı olur. • Helâlinden kazanıp, ondan fakirlere cömertçe veriniz. • Ölümü çok hatırlayınız. Ölüm gelmeden hesâbınızı yapınız. Tövbe ediniz ki, affa kavuşasınız. • Dünyâ gamından, nefsin sıkıştırmasından hafifleyip kurtulmak istiyorsanız, kabristanları sık sık ziyâret ediniz. • Âlim ve velîlerin kabirlerini ziyâret ediniz. Zîrâ o büyükler, kendilerini ziyâret edenlere şefâat ederler. • Halk içinde Allah’ı çokça anınız.Bu durum maneviyatı yükseltir, katı kalpleri yumuşatır. • Her nerede olursanız olunuz sizi Allah’ın gördüğünü unutmayınız. Allah’tan korkunuz, fenalıklardan sakınınız. • Sakın dünyalığın varsa ona güvenmeyiniz, yoksa çalışıp helalinden elde ediniz, kazandığından fakirlere cömertçe payını veriniz. • Başkalarından daha çok çalışıp çok ilim sahibi olunuz. • Önce ilim tahsil ediniz, sonra helalinden para kazanıp evleniniz. www.biriz.biz.com Nisan 2014 D eğer Çocuk Yalnız çocuklar Hangi bilgisayar oyunu hangi çocuğa annesinden dinlediği bir masalın verdiği mutluluğu verebilecek.. Hangi smackdown gösterisi (dövüş şovu) hangi çocuğa babasıyla birlikte geçirdiği nitelikli bir zamanın verdiği güven hissini verebilecek… E lektrikler kesilince üzerine yalnızlığın en çabuk ve en çok çöktüğü varlıklar; çocuklarımız.. Öyle ya gün içerisinde en çok televizyon ve bilgisayarla beraberler.. Modern zamanlar sanırım çocuklara inanılmaz derecede oyunlar, oyuncaklar hediye etti.. Onların ışıklı ve ışıltılı dünyasına sessizce teknolojik aletlerini bırakırken; sımsıcak insan dokunuşunu, ninnileri, masalları, huzur dolu yuvaları, öz güvenlerini ve aidiyet duygularını alıp gitti.. Hangi bilgisayar oyunu hangi çocuğa annesinden dinlediği bir masalın verdiği mutluluğu verebilecek.. Hangi smackdown gösterisi (dövüş şovu) hangi çocuğa babasıyla birlikte geçirdiği nitelikli bir zamanın verdiği güven hissini verebilecek… Çocukların yüzlerine bakmaya korkuyorum çoğu zaman… Gözlerinden yalnızlık süzülüyor bir çoğunun.. Bakışları umursamaz, heyecansız… Okul çağında kimi çocuk test kitapçıklarının arasında adeta kendini kaybetmiş… Okuldan kursa, oradan özel derse, etüde… Kimi çocukların hiç umurunda değil okul, öğretmen… En son hangi oyunda kaç level geçti, Facebook’da kaç kişinin dikkatini çekebildi yahut bir günde kaç twit attı… Yemeklerini bilgisayar masasında geçiştirenler, avatar olarak kendisine bir mafya babasının resmini uygun görenler, cinayet şebekelerinden, adi suç örgütlerinden kendine nick beğenenler… Nereye bu gidiş?… Çocuklar kendilerini terk eden, kendileriyle konuşmayan, sarılmayan, yaşamı tüm renkleriyle paylaşmayan, kendilerini çocuk odasında bilgisayarın başında unutan, terk eden ailelerinden öç alıyorlar… Onlar analı-babalı yetimler, öksüzler.. Onlar aslında öyle çok özlüyorlar ki birlikte bir iş yapmayı, sevinmeyi, üzülmeyi; aile olmayı… “Teknoloji benden aldıklarını geri versin, ben onun bana kazandırdıklarını vermeye hazırım…” diyor bir yazar… Öyle ya bizim çocukların sorunları yok… Bizim çocuklar diğer çocuklardan daha iyi, daha sağlıklı ruhsal ve bedensel açıdan değil mi?… Değil aslında.. Kesinlikle değil.. Kaldı ki değişik projelerde yer alarak, nasıl daha iyi bir anne, nasıl daha iyi bir baba olabilirim sorularını kendimize her zaman sorarak, avucumuzdan kayıp giden çocuklarımızı en azından haftada birkaç gün, birkaç saat vakit ayıracak kadar önemseyerek, hepsinden önemlisi bunu kendimize “sorun” edinerek, çözümün bir parçası olma yolunda güzel bir adım atmış olabiliriz… Hiç kimse unutmasın; “Sorunlu çocuk yok; sorunlu aile var…” Vakit çok geç olmadan bir şeyler yapalım.. Çocuklarımız buna değer!… Kaynak: www.ailehaber.com 15 D eğer Çocuk Nisan 2014 Geleceğin suçlusunu yetiştirmenin 8 basit kuralı… 1. Küçükken daha, çocuğa ne isterse vermeye başla! Ki herkesin onun geçimini sağlamakla mükellef olduğuna inansın… Asla kendi parasını kazanmanın ne demek olduğunu öğrenmesin… 2. Fena sözler söylediğinde gül! 7. Yiyecekmiş, içecekmiş, konformuş, tüm arzularını yerine getir! Ki, kendisinin akıllı olduğuna inansın… 3. Ona düşünmeyi, beynini kullanmayı öğretme sakın! Ki istediklerini her zaman elde etmeye şartlansın… Bırak, on sekizine gelince kendisi karar versin… 8. Komşulara, öğretmenlere, polise, vs. karşı hep onun tarafında ol! 4. Yerde bıraktığı her şeyi kaldır: kitaplarını, giysilerini, pabuçlarını…Onun için her şeyi sen yap! Ki hepsine karşı önyargılarla davransın… Ki sorumlulukları hep başkalarına yüklesin… KAFANIZ KARIŞTI DEĞİL Mİ? Ki bir gün aile parçalanırsa pek de şaşırmasın… BU ŞEKİLDE DAVRANIRSANIZ ŞUÇLU YA DA HAYLAZ BİR ÇOCUK YETİŞTİRMİŞ OLURSUNUZ. SİZ TAM TERSİNİ YAPIN. 6. Ona istediği kadar harçlık vermekten kaçınma! Kaynak: Üstün Dökmen 5. Onun önünde sık sık kavga et! Kardeşler arası ilişkiler nasıl düzenlenir? K ardeşler arası ilişkileri bozan nedenler nelerdir? Kardeşler arası olumlu ilişkiler nasıl sağlanır? Aileler bu konuda nelere dikkat etmelidir? Ev içi davranış bütünlüğü önemlidir. Adaletli ve sevecen olmalıyız. Birisine sanki daha fazla ilgi varmış gibi olmaz. Hani hepimiz küçüklüğümüzde şu soruyla karşı karşıya kalıyorduk ya ; “Anneni babanı mı daha çok seviyorsun?” diye. Kardeşler arasında da bu tür sorular kendi aralarında ortaya konmaktadır. Hatta biraz daha ileri gidip; “Annem beni daha çok seviyor!” ya da “Sanki ben onların çocuğu değilim!” ifadelerine ve dönüşüyor. İşte çocukları bu düşünceye iten nedenleri hep biz oluşturmaktayız. Büyükler ölçüyü ve düzen sağlamayı başaramıyor. Doğamız gereği orta ayarımız yok. İfrat tefrit her yerde olduğu gibi çocuk eğitiminde de tehlikelidir. Kızarken hep beraber kızıyoruz, sesimizi hiç alçaktan almıyoruz. Uyarı denen sistem avazınız çıktığı kadar bağırmak değil karşınızdakinin bir çocuk olduğu bilinciyle doğruyu yaşayarak göstermek demektir. Eşlerin uyumlu davranışları 16 çocukların ilişkilerine direkt yansıyacaktır. Bu konuda da anneler ve babalar daha özenli davranabilirler. Gelinen noktada böyle bir gereksinim duymuyorlar. Oysa ne kadar önemli. Aile kavramını her ortamda hissettirmek ger- ekir. Sürekli derim ben ; “BİR EVDE NE KADAR IŞIK YANIYORSA O KADAR AYRILIK VAR DEMEKTİR!” diye. Birlikte zaman geçirmeyi denemeliyiz artık. Kaynak:Fatih Akbaba Nisan 2014 D eğer Kişisel gelişim Toplumda dışlanma korkusu... Acaba ben niye böyleyim? Neden başkaları gibi duyarsız kalamıyorum? Herşeye bu kadar takıyorum ve sonunda incinen yine ben... yine ben oluyorum? Sebebi hepimize göre değişken ortak noktamız ise kendimizi kabul ettirmek adına ve dışlanmamak için sineye çektiklerimizde gizli. A idiyet duygumuz bizi bir yere bağlı olma, kendimizi güvende hissetme ve sevilen bir kişi haline gelmemizde büyük rol oynuyor. Davranışlarımızı hep bu yönde kontrol etmeye çalışıyor ve kopmamak adına kendi çizgimizden sapmalar yaşıyoruz. Ailemizden, arkadaşlarımızdan hatta sevdiğimiz insandan dahi kopmamak adına karşı çıkamıyor, önceki yaşanan tatsızlıkların tükettiği özgüvenimizi geri kazanamıyoruz. Sırf biz değil herkes kendi açısından isteklerini kabul ettirmeyi kafasına çok takıyor. Çünkü bir sonraki zaferine giden yol böyle adım adım gelişiyor. Karşındakini ezersen bir sonraki daha kolay ezilir mantığı... Orta yol bulmak içinse verilen uğraşlar nafile çünkü dışlanmaktan korkanların zaafı kendini belli eder. Saygıya saygıyla cevap verilen bir ortamdan gelmiyoruz. Sonsuz itaat istekleri ve ilk isyanda ipin çekildiği ilişkilerin brezilya dizisi.. Zaman geçtikçe körelen istekler başkası için iyi dileklere dönüşen balkabağı misali inşallah olurlara dönüşür. Kimbilir, kısmetse bizim içinde olur. Uzun lafın kısası, hepimiz farklıyken kıymetliyiz. Aynılaştıkça şikayet ettiklerimizi bizler de yapıyor ama at gözlüklerimiz yüzünden fark edemiyoruz. Mecbur kaldım ne yapayım demek marifet değil. Bunu öngördüm ve önlemimi çoktan aldım zihniyetine sahip olmak. Her şeyi yaşamayı çok istiyoruz ama hayatı kıyısından değil tam merkezinden en enerjik yerinden yaşamalı. Zorla değil sizin gibi güzel insanlarla bu mümkün. Kaynak: www.bilincalti.com 17 Din Y • Ömer Bilgin er Mekke. 1441 yıl öncesi, 20 Nisan 571 Pazartesi. Eğer sen olmasaydın âlemleri yaratmazdım’ın muhatabı rahm-i maderden yeryüzüne teşrif ediyor. Annesi Amine, babası Abdullah. Doğmadan babasını kaybediyor ve yetim olarak dünyaya geliyor. Vahşet diyebileceğimiz bir dönem; kız çocuklarının diri diri toprağa gömüldüğü sözde dayılarına uğurlandıkları karanlık bir zaman dilimi. İnsanlar, canavar misâli vahşîleşmiş, küfür, şirk ve cehalet karanlığında boğulmaya yüz tutmuş. Kâinat hüzünlü, insanlar kederli, gönüller harap ve yüzler ümitsizdi. Bu ümitsizlik deryasında boğulan insanları ferahlatacak olan müjde, Mekke’den geliyordu. Mekke'de mütevazi bir ev. Yüzler seher vakti gülüyordu. Kâinatın Efendisi Peygamberimiz (sav) dünyaya geldiği sırada, dedesi Abdûlmuttâlib, Kureyş'in ileri gelenleriyle oturmuş, sohbet ediyordu. Kendisine müjdeli haber verildi. Bu habere çok sevinen dede Abdûlmuttâlib, bir anda kendisini nur 18 D eğer Nisan 2014 topu torununun yanında buldu: Kucakladı, öptü, öptü kokladı. Sonra da, oğlu Ebû Tâlib'e teslim ederek, "Bu çocuk, sana emanettir.” diyerek yetim olarak dünyaya gelen misafiri amcasının ellerine verdi. Ziyafetler verildi ve ardından adı konuldu; Muhammed.(s.a.v) Bu yüce kamet yeryüzüne teşrif ettiği gece İran hükümdarının sarayının 14 sütunu yıkılmış, Sava Gölü kurumuş, Mecusilerin tapındıkları ateşler birden bire sönmüş ve putlar devrilmiştir. Allah Rasûlü’nün (sav) doğumu ve yeryüzünü şereflendirmesi insanlığın yeniden dirilişidir. O’nun doğduğu gün de bizim için kutlu bir bayramdır. İnsanlık, Âlemlerin Rabbini O’nunla tanıdı. Nimete minnet ve şükran duygusunu O’nunla öğrendi. Yaratan ve yaratılan arasındaki kul ve Mâbud münasebetlerini O’nun mesajlarıyla duyup anladı. Abdullah b. Ömer (ra) anlatıyor: - Peygamber (sav) bir hurma kütüğüne dayanarak hutbe verirdi. Minberi edinince o kütükten ayrıldı. Bu sırada kütük bir inleme sesi çıkardı. Peygamber hemen onun yanına geldi ve elini o kütüğün üzerine koyup sıvazladı. Böylece inlemesi durdu. Bir kütük, kütük olarak O’ndan ayrılmanın hüznünü yaşarken, insanın O’nun kıymetini idrakte ihmalkâr davranması akıl ve izanla izahı mümkün olmayan bir durum. Her fırsatta, Peygamber Efendimiz’e (sav) salât u selam getirmemiz ona karşı vefamızın gereği. Çünkü salât u selamlarla onu her anışımız, hem onun peygamberliğini bir tebrik, hem getirdiklerine karşı bir teşekkür ve hem de bildirdiği fermanlara itaatimizi yenilememiz manasına gelmektedir. Nisan 2014 D eğer Efendiler Efendisi’ne salât u selâm okumakla, ahd-ü peymanımızı yenilemiş, ümmeti arasına bizi de dâhil etmesi için kendisine müracaat etmiş oluyoruz. “Seni andık, Seni düşündük; Allah Teala’ya Senin kadrini yüceltmesi için dua ve dilekte bulunduk” demiş ve “Bizi de nurlu halkana al ey Allah’ın Rasulü!..” talebimizi tekrar ederek onun engin şefkat ve şefaatine sığınmış oluyoruz. Dolayısıyla, salât u selama Efendimiz’den daha çok biz muhtaçız. Bizi unutma ey Rasulullah (sav) demektir salavat. Allah’ın bize en büyük lütfu bizi yaratması değildir. Kâinatı yaratması değildir. Allah’ın en büyük lütfu havayı suyu güneşi …yaratması değildir. Allah’ın insanlığa en büyük lütfu; Alemlere rahmet olan Peygamberimiz (sav)’i bize lütfetmesidir. Çünkü o olmasaydı biz nereden geldiğimizi, niçin geldiğimizi ve nereye gideceğimizi bilemeyecektik. O gelmeseydi dünya bir karanlıklar arenası olacaktı. O gelmeseydi insanlık ışığı asla göremeyecekti. O rahmet peygamberiydi (sav). O şefkat peygamberiydi(sav). O gelmeseydi hala çöllerde kız çocukları diri diri toprağa gömülmeye devam edecek ve sabahlara kadar çığlık atacaklardı. O gelmeseydi hala kadının adı olmayacaktı. O gelmeseydi hala kadınlar ana olduklarının farkına varamayacaklardı. Kısacası insanlık O’nunla kendini buldu. O’nu bulan herşeyi bulmuş, O’nu kaybeden de herşeyi kaybetmiştir. 8 Haziran 632 Pazartesi günüydü. Medine’ye hüzün kaplamıştı. Sahabe-i Kiram’ın yüzünde acı ve ızdırap vardı. O sahabi ki peygamberimiz (sav)’in arkadaşlarıydı. O ne buyurduysa emir telakki ederek itaat etmişlerdi. Cahiliye döneminden saadet asrına dönüşün mimarlarıydı. Peygamber Efendimiz (sav), nefes alıp vermekte güçlük çekiyordu. Dili Allah'ı zikretmekle meşguldü: "Allah'ım, beni Refik-i Âlâ'ya ulaştır!" duasını tekrarlayarak ümmetine sesleniyor ve: "Ellerinizdeki kölelerinize iyi davranınız! Namaza, namaza dikkat ve devam ediniz!" buyuruyordu. Orada bulunan Hz. Fâtıma'nın yüreği dağlanıyor ve Efendimizi bağrına basarak; "Vay, babamın çektiği ızdıraba!.." diyerek gözlerinden yaşlar boşanıyordu. Peygamber Efendimiz(sav), "Bugünden sonra baban hiçbir ızdırap çekmeyecektir." buyuruyor ve: "Kızım, sakın ağlama! Ben vefat ettiğim zaman 'İnnâlillah ve İnnâileyhiraciûn.'de." diyordu. Çocuklarımız futbolcu ve sanatçıları bildikleri kadar âlemlerin yaratılışının sebebi hikmeti olan zatı bilmezlerse bunun suçlusu bizler oluruz. Hepimize düşen görev O’nu tanımak ve tanıtmaktır. Kutlu Doğum Haftası; Peygamber Efendimizin dünyaya teşrifleri olan Mevlid-i Nebevî yani halk dilinde bilinen adıyla Mevlid Kandili 14-20 Nisan tarihleri arasında kutlanacaktır. Kutlu doğum 20 Nisan’da. Her evde o gün Kutlu Doğum kutlanmalı. Hoş geldin ey Rasulallah demeli ve biatımızı yenilemeli ve sünnetine sımsıkı yapışmalıyız. Kutlu Doğum’u idrak edip değerlendirenlerden olmamız duasıyla… Kaynak: www.yenimakale.com 19 D eğer Tarih Nisan 2014 PİRİ REİS Bir Osmanlı Denizcisi Yavuz Sultan Selim’in Mısır seferine Kaptanıderya Cafer Bey kumandasındaki filoda bir gemi reisi olarak hazır bulunan Piri Reis, Nil nehri üzerinden ulaştığı Kahire’de meşhur 1513 tarihli ilk Dünya haritasını padişaha takdim etti (1517). 20 D aha çok çizdiği dünya haritası ve Akdeniz’e dair Kitâb-ı Bahriye adlı eseriyle tanınan ünlü denizci Piri Reis, Osmanlı Kızıldeniz’inde Hint donanması komutanı iken idam edilerek hayatına son verildiği için hafızalarda acı bir hatıra ile bilinmektedir. Gelibolulu Piri Reis’in, tam adı Piri Muhyiddin b. Hacı Mehmed’dir. Küçük yaştan itibaren amcası meşhur deniz gazisi/ korsan Kemal Reis’in yanında yetişti. Kendisinin Kitâb-ı Bahriye’de anlattığına göre, amcasıyla birlikte İspanya ve Venedik’e ait kale ve sahiller başta olmak üzere tüm Akdeniz’de 1495’e kadar korsanlık yapmış ve sonra devlet hizmetine girmiştir. Bu faaliyetleri sırasında Mayorka yakınlarında bir gözcü kalesini fethettikleri, Malta’nın güneyindeki Pantelarya Adası’nı kuşattıkları, Korsika yakınlarındaki Pianosa adasını ele geçirerek halkını esir ettikleri bilinmektedir. Piri Reis, Akdeniz’deki gazaları sırasında ayrıca Toulon’un güneydoğusundaki İzledare/ Üçadalar yakınında üç tüccar barçasını zaptederek Tunus’ta sattıklarını, İspanya’nın Belensiye limanı önlerinde yedi barça, Sicilya’nın batısında üç gemi ele geçirdiklerini ve benzeri olayları eserinde anlatmaktadır. Tunus sahillerindeki Bûne ve Sefaks’da iki defa kışlayan ve Tunus sultanı Mevlây Muhammed’le görüşen Piri Reis, Cezayir’in Bicâye şehrinde kaldıklarını ve yazın oradan denizlere açıldıklarını belirtmektedir ki bu durum, Barbaros kardeşlerden önce Kuzey Afrika’ya geldiklerini göstermektedir. II. Bayezid’in çağrısına uyarak devlet hizmetine giren Kemal Reis’le birlikte Haremeyn Vakıf gelirlerinin deniz yoluyla Nisan 2014 D eğer İskenderiye’ye götürülmesinde ve dönerken Rodos şövalyeleriyle Piri Reis’e 100 bin akçelikterakkî verildi. Bu sırada Hindkapudanı meydana gelen çarpışmalarda etkin rol oynadı. Piri Reis, İnebahtı, olarak rütbesi sancakbeyliğine yükseltildi ve Piri Bey oldu. Piri Reis’in ikinci seferi Portekizliler’in Basra Körfezi’ndeki en Moton, Koron ve Anavarin’in fethi savaşlarına (1499-1501) katıldıönemli üssü olan Hürmüz üzerine oldu. Bu sefer için kadırga, başğında Osmanlı donanmasında bir kadırga reisi konumundaydı. tarda, kalyata ve kalyondan oluşan 30 gemilik donanmayla Cema1519’da Kızıldeniz’de Osmanlı ve Portekiz Gemileri Kuzey Afrika’daki ve Endülüs’deki Müslümanların korunma- ziyelevvel 959 (Nisan 1552)’da Süveyş’den hareket eden Piri Reis, sı ve İspanya sahillerine düzenlenen 1506 tarihindeki akınlarda, Bâbü’l-mendeb’i geçerek Hind Okyanusu’na çıktı ve Aden, Şihr, Portekizliler’e karşı Memlükler’e yardım için sevkedilen asker, mü- Zufar limanlarına ulaştıktan sonra Re’sü’l-Hadd’e geldi. Bu sırada himmat ve top yüklü filoyu Mısır’a elçilikle birlikte götüren amcası- 21 Şevval 959 (10 Ekim 1552)’da, muhtemelen oğlu Mehmed Bey nın yanında Piri Reis de gitmişti. Kemal Reis’in ölümüyle Piri Reis’in idaresinde bir kalyatayı Basra’ya göndererek Basra Beylerbeyi Kubad Paşa’yı kendisine verilen görevden haberdar etti. Buna göre hayatında yeni bir dönem başladı (1510). Yavuz Sultan Selim’in Mısır seferine Kaptanıderya Cafer Bey Piri Reis, Hürmüz’ü ele geçirdikten sonra Bahreyn adalarına kakumandasındaki filoda bir gemi reisi olarak hazır bulunan Piri Reis, dar ilerleyerek Osmanlı hâkimiyeti altına alacak, sonra emrindeki Nil nehri üzerinden ulaştığı Kahire’de meşhur 1513 tarihli ilk Dünya donanmayla isterse Basra’da kışlayacak veya on gemiyi burada bırakarak Süveyş’e dönecekti (Orhonlu, Hint Kaptanlığı, s. 241) . haritasını padişaha takdim etti (1517). Kitâb-ı Bahriye’de Nil Nehri ve Kanuni’nin 1521’deki Belgrad Kahire seferine Tuna Donanmasında ve Piri Reis Umman denizine 1522’deki Rodos seferine donan1547’de onun için yeni bir dögirdikten sonra Maskat’ı kuşattı. ma ile katıldı. Hâin Ahmed Paşa nem başladı. FerhadPaşa‟nın Bir hafta süren kuşatmadan sonisyanını bastırmak için 930’da ra kale komutanı ile birlikte 128 (1524) deniz yoluyla Mısır’a giden yerine getirildiği HindKapuPortekiz askerini esir alarak kaleSadrazam İbrahim Paşa’nın filodanlığı hayatının onur görevi yi fethetti. Bundan sonra Hürmüz sunda kılavuz olarak görev yaptı olmakla beraber acı akıbetini üzerine hareket eden Piri Reis, 28 ve onunla yakından görüşme fırgemiden oluşan donanma ve 850 satı buldu ve bu sırada sadrazam de hazırlayacaktı. askerle Portekizliler’in elinde buonun yazdığı ilk Kitâb-ı Bahriye lunan Hürmüz’ü kuşatmaya başmüsveddesini gemide inceledi ladı. Sürdürülen bombardıman ve (Kitâb-ı Bahriye, s. 849-855). Hava muhalefeti sebebiyle İbrahim Paşa Rodos’tan sonra yolculuğuna birbiri ardına düzenlenen taarruzlarda adanın hemen tamamını ele karadan devam edince Piri Reis, Sadrazamın isteği üzerine kita- geçirmesine rağmen, kale komutanı D. Alvaro de Noronha dayanbını temize çekmek üzere Gelibolu’ya döndü. 932/1526’da Kitab-ı dığı için iç kale alınamadı. Çarpışmanın uzun sürmesinin OsmanBahriye’nin ikinci telifini, 935/1528’de ise, İkinci Dünya Haritasını lı kuvvetlerinin cesaretini kırdığı şüphesizdir. Piri Reis’in kuşatma (TSMK, H. 1824) Kanuni’ye takdim etti. Bu sırada kendisinden devam ederken duyduğu en büyük endişe ise, bu sırada üstün bir Portekiz donanması tarafından baskına uğratılmaktı (Orhonlu, Hint “PîrîKethudâ” olarak bahsedilmesi (Kitâb-ı Bahriye, vr.) Korfu kuşatması sırasında 22 Ağustos 1537 Avlonya’da topla- Kaptanlığı, s. 243-244). Bir Portekiz donanmasının yardıma gelmenan Barbaros Hayreddin Paşa’nın donanmasındaki gemi reisleri si ihtimali karşısında kuşatmayı kaldırarak Basra’ya doğru hareket etti. Ancak bunun kendisine verilen altın ve mücevher karşılığında arasında Piri Reis’e de bir hil’at giydirildi. 1547’de onun için yeni bir dönem başladı. Ferhad Paşa’nın ye- olduğu haberi Basra’da yayıldı (Celalzâde, vr. 482a-b) ve Kubad rine getirildiği HindKapudanlığı hayatının onur görevi olmakla bera- Paşa bu durumu İstanbul’a bildirdi. Buna karşılık çok geçmeden bir Portekiz Donanması’nın Hürmüz önlerine geldiği haberi ithamların ber acı akıbetini de hazırlayacaktı. Emrindeki 60 gemiyle Süveyş’den hareket ettiği 29 Ekim yersiz olduğunu göstermektedir. Basra Körfezi’nin Portekiz Donanması tarafından kapatılma 1547’de Piri Reis, Moha Limanı’nda karaya çıktı. Amacı mahalli idarecilerin eline geçen Hind Okyanusu’ndaki tek Osmanlı üssü Aden’i tehlikesi karşısında asıl donanmasını Basra’da bırakarak üç kageri almaktı. Bu sırada Osmanlı donanması üç Portekiz gemisini dırgayla Süveyş’e hareket eden Piri Reis, gemilerden ele geçirdi ve 120 gemici esir edildi. Piri Reis’in denizden yürüttü- birinin yolda karaya oturup parçalanması ğü harekat karşısında yardıma gelen Portekiz donanması etkisiz yüzünden sadece iki kadırgaykaldı. Piri Reis’in Aden önlerinde iken karaya asker ve top çıkar- la Süveyş’e vardı ve masıyla başlatılan genel hücümun ardından 14 Muharrem 956’da oradan ka(12 Şubat 1549) Aden yeniden fethedildi. Mısır Beylerbeyi Davud r a Paşa’nın Aden’in fethedildiği haberini İstanbul’a bildirmesi üzerine 21 D eğer yoluyla Kahire’ye ulaştı. Mısır Beylerbeyi Semiz Ali Paşa tarafından iyi karşılanmayan ve ordusunu savaş meydanında bırakıp kaçan bir kumandan gibi algılanan Piri Reis, Basra Beylerbeyisi Kubad Paşa tarafından da Hürmüz’deki müslümanların mal ve mülklerini yağma ettirdiği ve rüşvet karşılığında kuşatmayı kaldırdığı konusunda şikâyete uğradı. Bu sırada Kanuni Haleb’te bulunuyordu. Muhtemelen Dîvân-ı Mısır’da başı kesilerek katledildi (Aralık1553). Piri Reis’in bütün mal ve eşyası Mısır’daki idareciler tarafından müsadere edildi ve İstanbul’a gönderildi. Nitekim Mısır sancakbeylerinden İbrahim Bey, Piri Reis’in eşyasını İstanbul’a getirilirken koruma görevinde bulunduğu için 6 Cemaziyelevvel 961’de (9 Nisan 1554) otuzbin akçe terakki aldı (KK. 211, s. 35). Bir süre sonra Kubad Paşa’nın da Basra Beylerbeyliğinden uzaklaştırıldığı 15 Rebîülevvel 961(18 Şubat 1554)’de mazul olarak İstanbul’da bulunmasından anlaşılmaktadır (KK. 1766, s. 43). DÜNYA HARİTASI Özellikleri Pîrî Reîs’in bu ilk haritası deve derisi üzerine yapılmıştır. 87 cm. boyunda, üst kısmı 63cm. ve alt kısmı 41 cm. genişliğindedir. Dokuz renk kullanılan haritanın üst kısmının kopmuş ve kayıp olduğu tahmin edilmektedir. Haritanın tamamı bugüne ulaşmış olsaydı, yaklaşık 165x140cm. ölçülerinde olacaktı. Haritada, kuzeyde ve güneyde otuzikili birer rüzgâr gülü bulunmaktadır. Üçü küçük ikisi büyük olan rüzgâr güllerinin toplam sayısı beştir. Standart portolan(=limanları, sığlıkları ve benzeri özellikleri gösteren deniz haritası. Liman anlamındaki porto kelimesinden gelmektedir ve deniz kıyılarını gösteren haritalar demektir) çizimlerinde rüzgâr güllerinin toplam sayısının 17 olduğu bilindiğine göre, bunlar eklendiğinde haritanın tam bir dünya haritasının parçası olduğu ortaya çıkmaktadır. Haritada Yengeç ve Oğlak dönencelerine yakın olarak düzenlenmiş eğik iki mesafe ölçeği bulunmaktadır. Ayrıca haritada, dokuz adet gemi ve sandal resmi ile, sahillerdeki ve karadaki şehirleri, hükümdarları, burçları, hayvanları ve yerli halkları gösteren çizimler yer almaktadır. Gemicilerin burçlardan da yararlandıkları ve garip yaratıklar olarak görülen çizimlerin bunları gösterdiği anlaşılmıştır. Muhtevası PîrîReîs’in bu haritası, Atlas Okyanusu’nun iki kıyısını; İspanya, Fransa, Amerika’nın doğu bölümleri ile Florida kıyılarını ve Antiller’i göstermektedir. Yani, Avrupa ve Afrika’nın Batı kıyılarını, Atlas Okyanusu’nu, Orta ve Kuzey Amerika’yı ihtiva etmektedir. 1513 Dünya Haritası, 20 kadar mappamundodan, aynı anlamda olan ancak Araplar’ın yaptığı sekiz adet caferiyye- 22 Nisan 2014 den, Arapça bir Hindistan haritasından, yeni yapılmış ve Sind, Hind ve Çin diyarlarını gösteren dört Portekizli haritasından ve KristofKolomb’un Batı haritasından yararlanarak dünya haritasını meydana getirmiştir. Bu kaynaklar arasında en çok dikkat çekenler, KristofKolomb’un bugüne intikal etmeyen 1498 tarihli haritası ile iki bin yıl öncesinin İskenderiye kütüphanesinden çıkdığı varsayılan harita olmuştur. Haritayı dünya ölçeğinde önemli kılan ve gündemde tutan da daha çok birinci özelliğidir. Kolomb (ChristopherColombus), 1492-1504 tarihleri arasında, Amerika’ya 4 kez keşif seferi düzenlemiş ve kıyıların haritalarını yapmıştır. Kolomb’un bu gezilerde çizdiği haritalarla ilgili sadece bir belge bugün elimizdedir. Bu da Hispaniola (bugünki Haiti) adasının kuzey-batı kıyısını gösteren bir harita taslağıdır. Atlas Okyanusu’nda keşf ve fethedilen yerlerin doğrulukla gösterildiği haritayı önemli kılan ve hayranlık uyandıran diğer özelliklerinin başlıcaları da kaynaklarının eskiliği ve orijinalliği, çizimlerin ancak havadan yapılan çekimlerle XX. yüzyılın ortalarından itibaren yapılabilen haritalara benzerlik arzetmesi ve yine sadece modern tekniklerle tesbit edilebilen Antartika kıyılarının henüz buzullarla kaplı olmadığı zamandaki halinin verilmiş olmasıdır. Özellikle son tesbit Pîrî Reîs‟in kaynakları arasında buzul devrinden önce resmedilmiş haritaların da bulunabileceğine dâir görüşlerin doğmasına yol açmış ve bu haritadan yola çıkılarak kayıp olduğuna inanılan Atlantis kıtasının aranmasına kadar derinleştirilen çeşitli toplu çalışmalar ortaya konulmuştur. Pîrî Reîs’in haritası, İspanya ve Portekizliler’in öncülük ettiği keşif yolculuklarının Osmanlı ve dolayısla İslâm dünyasına duyurulması bakımından da ayrıca önemlidir. Dünya haritasında Güney Amerika hakkında oldukça geniş bilgiler bulunmaktadır. KristofKolomb tarafından buranın nasıl keşfedildiği aktarılmaktadır. Haritanın coğrafî keşifler bakımından en önemli kısmı ise Orta Amerika’dır. Bu bölüm, Kolomb’un 1498’de çizip Avrupa’ya gönderdiği harita ile,seyahata çıkarken elinde bulundurduğu Toskanelli’nin haritasındaki bilgileri içermektedir. Kolomb‟un ilk yaptığı haritada varolan, ancak gerçekte olmayan bu adaların üzerine ikinci haritasında papağan resmi yapmış olduğu ileri sürülmüştür. Pîrî Reîs bu adaları tekrarlamıştır. Güney Amerika’da La Plata nehrinin güneyinde kara, eski Dünya haritalarında olduğu gibi, aralıksız doğuya doğru uzatılmıştır. Kaynak: Prof. Dr. İdris Bostan Nisan 2014 D eğer Araştırma Zamanın tik takları Saatler Hayatî bir meselede son uçağı, otobüsü, treni dakika farkıyla kaçıran veya atletizmde salise farkıyla birinciliği kaybeden insanlar için ‘zaman’ ne kadar kıymetliyse, aslında geçici olan insanoğlu için, her ân o kadar kıymetlidir. Z aman, insana verilmiş önemli nimetlerden biri… Fakat geçip gittikten sonra kıymeti anlaşılan bir nimet… Hayatî bir meselede son uçağı, otobüsü, treni dakika farkıyla kaçıran veya atletizmde salise farkıyla birinciliği kaybeden insanlar için ‘zaman’ ne kadar kıymetliyse, aslında geçici olan insanoğlu için, her ân o kadar kıymetlidir. Belki de insanlığın saat gibi bir âleti icat edip, zamanı küçük dilimlere ayırması onun kıymetini kavramış olmasındandır. Hayatımızı tanzim etmemizde büyük faydaları olan saat, günümüze gelene kadar çeşitli merhalelerden geçmiştir. İnsanoğlu zamanı ölçmek için eski çağlardan itibaren güneş, su, kum, mum ve yağ lâmbası saatleri gibi araçları geliştirip kullanmıştır. Vaktin tespiti ve Güneş Dünya, kendi etrafında döndükçe, yeryüzündeki cisimlerin gölgeleri gün boyunca uzar ve kısalır. Mısırlı gökbilimciler, yere dikine bir çubuk çakıp bunun oluşturduğu gölgenin konumuna bakarak günü belirli vakitlere ayırdılar. Böylece Güneş’in konumuna göre, vaktin belirlenmesine yardımcı ilk basit ölçme tekniğini geliştirmiş oldular. Ebu’l-Hasan el-Marakuşi 1200’li yılların başlarında eşit saatlerle hesaplama sistemini bularak ‘horoloji’ (saat bilimi) tarihinin en önemli adımlarından birini atmıştır. Ayrıca bu değerli âlim; silindirik, konik, yatay ve dikey güneş saatleri ile ilgili önemli bir kitap da yazmıştır. Girift bir işleyiş sistemine dayanan güneş saatleri ancak bol güneşli ülkelerde ve sadece gündüzleri kullanılabiliyordu. Bu yüzden daha basit sistemlere ve akşam saatlerini belirlemeye duyulan ihtiyaç, insanları zamanı ölçebilmek için gökyüzüyle irtibatı olmayan başka teknikler geliştirmeye yöneltti. Kum saatleri Zaman genel olarak kum saati ile sembolize edilmiştir. İlkçağ’dan bu yana teknik özellikleri hiç değişmeyen, basit bir zaman-ölçer olan kum saatinin ilk olarak Ortadoğu’da kullanıldığı tahmin edilmektedir. Su saatlerinden ilham alınarak yapılmış kum saatlerinde dar bir boru ile birleştirilmiş eşit büyüklükte iki çanak bulunuyordu. Kumun üstteki çanaktan alttaki çanağa boşalmasına bakılarak zaman belirleniyordu. Kullanımı kolay olan kum saatini kurmak için, baş aşağı çevirmek yeterliydi. Kum saatlerinde kumun su gibi akıcı olması arzu edilen bir özelliktir. En iyi saat kumu, mermer tozundan elde edilmiştir. Bu teknikte, kullanılan kumların benzer tane büyüklüğüne ve yuvarlanma derecesine sahip olması, ayrıca saatin içinde nem bulunmaması önemli hususlardı. Mekanik saatler Batı’da ilk mekanik saatlerin 12. yüzyılda İtalya şehir devletlerinde ortaya çıktığı kabul edilmektedir. Bunun sebebi, bu bölgelerin İslâm dünyasıyla sıkı bağlantılarının olmasıdır. Avrupa’da ilk mekanik saatler, zamanı duyurmak üzere yapılmıştı. Bu yüzden belirli aralıklarla bir çekiç aracılığıyla ses çıkarılıyordu. Saatlerde süreyi göstermek için kadranı ilk olarak kullanan ve 1344’te 24 dilimlik saati yapan GiovannidiDondi’dir. 1500’lerde Nürnberg’de Peter Heinlein’in ‘zemberek’ adı verilen hareket ettirici mekanizmayı geliştirmesiyle, taşınabilir küçük saatler üretilmeye başlanmıştır. Saat gelişiminde atılan başka bir büyük adım da ‘sarkaç’ın icat edilmesidir. Tarihte sarkacı ilk defa geliştiren ve sonrakilere ilham kaynağı olan Müslüman ilim adamı İbn Yunus’tur (?-1009). Sarkaçlı ilk saati 1656’da Hollandalı astronom ChristianHuygens yapmıştır. Sisteme sarkacın dâhil edilmesinden sonra, saate dakika ve saniye kolları eklenmiştir. Balans yayının geliştirilmesiyle de, gittikçe küçülen saatler cepte taşınabilir hâle gelmiş, Kuvars ve atom saatleri Yirminci yüzyılda saat teknolojisinde büyük ilerlemeler kaydedilmiştir. 1920’lerde enerjisini bir yıl veya daha uzun ömürlü pilden sağlayan ve kurulmasına gerek olmayan kuvars (quartz) saatler geliştirilmiştir. Ancak daha hassas ve hata payı en aza indirgenmiş saat arayışları devam ettirilerek 1949’da ABD’de ilk atom saati yapılabilmiştir. Günümüzde ise, 1/10 trilyonluk hatayla zamanı ölçebilen atom saatleri geliştirilmeye çalışılmaktadır. Kıymeti ne olursa olsun, bize hediye edilen bir saat karşısında ne kadar çok seviniriz. Fakat çoğu zaman hayatımız için hazineler hükmünde olan ve akıp giden ömür sermayesinin ne kadar farkına varıyoruz? Oysa kalbin tik-taklarıyla tüketilen ömrün saatlerini değerlendirme konusunda daha hassas olmamız gerekmez mi?!.. Kaynak:ümitdergisi 23 Tarih D eğer Nisan 2014 KAÇ SENE Türkiye’nin 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın vefatının üzerinden 21 sene geçti. 15 Nisan 1931 17 Nisan 1993 Çernobil Nükleer Santralinde patlama meydana gelmesinin üzerinden 28 sene geçti. Atatürk’ün teşvikleri ile kurulan Türk Tarih Kurumu kurulması üzerinden 83 sene geçti. 11 Nisan 1921 26 Nisan 1986 Türkiye’nin ilk paralı otoyolunun hizmete girmesinin üzerinden 30 sene geçti. Urfa’nın düşman işgalinden kurtuluşu üzerinden 93 sene geçti. 7 Nisan 1984 23 Nisan 1920 Dünya Sağlık Örgütü (WHO)’nun kuruluşu üzerinden 66 sene geçti. 7 Nisan 1948 24 TBMM’nin açılması üzerinden 94 sene geçti. Nisan 2014 D eğer GEÇTİ? Türk şiirinin büyük dehalarından divan edebiyatının da en büyük şairlerinden olan Nabi’nin ölümü üzerinden 302 sene geçti. 24 Nisan 1920 10 Nisan 1712 Hayatı boyunca 81 cami, 51 mescit, 55 medrese, 26 mektep, 6 su kemeri, 7 büyük köprü, 3 hastane, 17 kervansaray, 33 saray, 35 hamam yapan ünlü mimarımız Mimar Sinan’nın vefatı üzerinden 426 sene geçti. Mustafa Kemal’in TBMM Başkanı seçilmesinin üzerinden 94 sene geçti. 12 Nisan 1893 9 Nisan 1588 Türk hükümdarı Gazneli Mahmud’un ölümünün üzerinden 984 sene geçti. Döneminin en büyük transatlantiği olan ve “asla batmaz” diye nitelendirilen Titanic’in bir buzdağına çarparak batması üzerinden 121 sene geçti. 10 Nisan 1845 30 Nisan 1030 Bursa Orhan Gazi tarafından Bizans’tan fethedilerek Türk topraklarına katılması üzerinden 988 sene geçti. Emniyet Teşkilatı’nın kurulmasının üzerinden 169 sene geçti. 5 Nisan 1026 25 D eğer Din Nisan 2014 Hadislerle doğru ve BİR DUA “Allah’ım! Dinimi güzelce yaşat ki o benim güvencemdir. Dünyamı düzelt ki o benim geçim kaynağımdır. Ahretimi hazırlaki o benim son durağımdır. Hayatımda her türlü hayrı ziyadesiyle ihsaneyle.Ölümümü de her türlü şerlerden muhafaza eyle.” (Müslim,“Zikir”,71) “Dünyada insanların en çok doymuş olanları, Kıyamet gününde en çok aç kalacaklar” hadisi; beslenmede aşırıya kaçmanın zihinsel yapı üzerindeki etkilerini çok geniş bir plan ve vadede düşündürmektedir. Peygamberimiz, “Her iştah duyduğunu yemen israftandır” diyerek de söz konusu anlayışı pekiştirmiştir. Burada israfın, yenen değil, yiyen yönünde olduğunu düşünmek gerekir. Zira gereğinden fazla gıda almak, beyne zarar vermektedir ve beynin asıl gayesinin dışında, hammadde girdileriyle uğraşması israftır. Az yemeyi salık vermekle birlikte, bazı öğünlere, özellikle akşam yemeklerine özen gösteren Efendimiz, “Akşam yemeğini bırakmayın, bir avuç hurma ile de olsa akşam yiyin. Çünkü akşamın terki insana-(erken) ihtiyarlık getirir” demektedir. . O’nun asla değerlendiremeyeceğimiz yaşantısında, fizyolojik yapısının ve şuur düzeyindeki potansiyelinin bir anlamda beslenme şekli ile ilgisi bulunduğu, kendi ifadelerinden açıklık kazanmaktadır. Şartları çok iyi etüt edip uygulayan Hz. Peygamber, bu nedenle, tek tip besin üzerinde ısrar ederek, diğerlerini men etme gibi bir davranış içine girmezdi. Bölgesel koşullarda bulunabilen her türlü gıdayı bünyesinde uygun olacak şekilde alır; dengelenmesi gereken bir özellik olduğunda, onu alternatifli bir yiyecekle kırarak bedeninde gerekli şartları oluştururdu. Nitekim hurmanın sıcaklığını karpuzla dengeler, şayet zıt bir yiyecek yoksa yediğinden asgari düzeyde faydalanırdı. Kesinlikle, balık, et ve asitli yiyeceklerle sütü; aynı 26 özellikteki (örneğin soğukların, sıcakların, tatlı, peklik ya da ishal yapıcı, katı, sıvı gibi) yiyeceklerin ikisini aynı öğünde bulundurmaz; çabuk ve geç sindirilen, peklik ve ishal yapan, kızartma ile haşlama gibi farklı yiyecekleri de bir arada yemezdi. Aşırı derecede sıcak ve bir gün önce pişip geceleyen, ertesi gün ısıtılan yemeği de tavsiye etmemiştir. Hurma, helva ve balı, glikoz temini için pek sever, ekmeği az ve bulabildiği bir katıkla yerdi. Bir Hadis-i Şerifinde: “Katığınızın efendisi tuzdur; et, dünyada ve ahirette insanların yiyeceklerinin efendisidir” demiştir. O, doyduktan sonra hemen uyumayı uygun görmemiş böyle yapmanın kalbi kararttığından bahsetmiştir. Akşam yemeğinden sonra yürümeyi, ardından da namazı önermiştir. Sağlıklı beslenme ile orucun da ayrılmaz bir bütün olduğu da belirtilmelidir.. Her sözü ve davranışı ayrı bir hikmete dayalı olan Allah Resulü’nün bu konudaki “Oruç tutunuz ki, sağlık bulursunuz.” tavsiyeleri de iyi değerlendirilmelidir. Nisan 2014 D eğer e sağlıklı beslenme BİR HADİS “Eyİnsanlar! Selamı aranızda yaygınlaştırın.. Sofranız herkese açık olsun, çokça ikram edin.. Sıla-ı rahimde de kusur etmeyin.. Bir de insanlar uykuda iken gecelerin karanlığını namazla delin.. Böylece selametle Cennet’e girin!.” (İbn-i Mâce, Sünen, Et’ime, 1; Dârimî, Sünen, Salât, 156) KISSA Besmelenin fazileti PEYGAMBERİMİZ (S.A.V.)İN BESLENME TAVSİYELERİ: * Çok sıcak ve çok soğuk yemeyiniz. * Çok çiğneyiniz, yavaş yemek yiyiniz. * Yemekten evvel ve yemekten sonra ellerinizi yıkayınız. * Yemekten daima iştahlı olarak kalkınız, çok yemeyiniz. * Yemeklerde çok su içmeyiniz. * Kışın daha ziyade yağlı yemekler, yazın hafif yiyecekler ve sebze yiyiniz. *Yemeklerde daima neşeli olunuz, yalnız yemek yemeyiniz. * Yemekten sonra daima dua ederek şükrediniz. * Ayda bir gün muhakkak oruç tutunuz, vücudunuz dinlensin. * Bal yiyiniz, bin derde devadır. Bir kadın her söze ve işe başlarken besmele çekermiş. O kadının münafık bir kocası varmış. Eşinin besmele çekmesine çok kızarmış. Hanımını besmele ile ilgili bir işte mahcup etmeye karar vermiş. Adam bir gün hanımına, içerisinde para bulunan bir kese vermiş, ‘’Bunu sakla, sonra senden isterim.’’ demiş. Hanımı keseyi besmele ile bir yere koyup üzerini örtmüş. Kocası hanımının haberi olmadan gidip keseyi alıp kuyuya atmış. Sonra gelip hanımından keseyi getirmesini istemiş. Kadın keseyi koyduğu yere gidip, besmele çekmiş. Allah-u Teâlâ o anda Cebrail Aleyhisselam’a, yeryüzüne inip keseyi kuyudan alıp yerine koymasını emretmiş. Cebrail Aleyhisselam keseyi kuyudan alıp suları akar bir vaziyette yerine koymuş. Kadın keseyi almak için elini uzatınca, keseyi ıslak bir halde bulmuş ve ‘’ Bu kese nasıl ıslandı?’’ diye hayretler içinde kalmış. Hiçbir şeyden habersiz keseyi o şekilde kocasına götürüp vermiş. Bu durum karşısında hayretler içerisinde kalan kocası da hemen tevbe edip salih bir Müslüman olmuş. Bundan sonra her işe başlarken ve bir şey yaparken besmele çekmeye başlamış. Kaynak:www.sifanur.com 27 Psikoloji D eğer Nisan 2014 Uykuda neden U Uykunun aşırı bölünmüş olması, kişilerin uykuda konuşmasına neden olabilmektedir. Bu durum kişinin uykuda konuşma olasılığını arttıran bir durumdur. Uykunun sık bölünmesine yol açan nedenler ise; özellikle sıkıntılı durumlar, piskolojik sorunlar ve gün içinde aşırı yorgunluk olabilir. ykunun aşırı bölünmüş olması, kişilerin uykuda konuşmasına neden olabilmektedir. Bu durum kişinin uykuda konuşma olasılığını arttıran bir durumdur. Uykunun sık bölünmesine yol açan nedenler ise; özellikle sıkıntılı durumlar, piskolojik sorunlar ve gün içinde aşırı yorgunluk olabilir. Gün içinde yoğun tempoda çalışan, aşırı strese giren bireyler diğer kişilere göre uykuda daha sık konuşabilmektedirler. Özellikle depresif rahatsızlığı olanlar, işi nedeniyle beynini çok yoranlar ve kullananlarda uykuda beynin düşünce yansıması yaptığından dolayı uyurken konuşurlar. Uykuda konuşmanın bir diğer nedeni ise; aşırı uykusuz kalmak yada uykunun sık sık bölünmesidir. Uykusuz kalan kişilerde de uyku halinde konuşma görülebilir. Uyku esnasında kalkıp dolaşan kişinin, uyandırılmadan sakin bir şekilde tekrar yatağa yatırılarak uyuması sağlanmalıdır. Uykuda konuşma, tedavi edilmesi gereken bir durum değildir. Çünkü kısa süreli ve sağlığa zararlı bir durum değildir. Fakat uykuda hem konuşup hem de kalkıyorsak, ya da kişi kendine zarar verecek hareketlerde bulunuyorsa, bu durum tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Çocuklarda ise; gece uykusunda bağırma, konuşma yada sayıklama gibi durumlarda ise; çocuğun gün içersindeki stresinin azaltılması gerekmektedir. Bütün uyku bozuklukları tamamen olmasa da kısmen stres ve sinirliliğe bağlıdır denebilir. Uykuda Konuşmak Neden Olur? Uykuda konuşma, yürüme, diş gıcırdatma, kabus, korku, karabasan, altını ıslatma gibi tabloları içeren uyku bozuklukları (parasomnialar) tüm uyku bozukluklarının % 15’ini oluşturmaktadır. Genellikle çocukluk ve ergenlik dönemde görülmektedir. Çocuk ve ergenlerin yaklaşık dörtte birinde parasomnia görülmektedir. Bu oran, erişkin dönemde % 1’e düşmektedir. Genellikle uykunun başlangıç dönemindeki Non-REM uykusu sırasında görülmekte olan parasomnia tablolarının genellikle psikolojik nedenlere dayalı olduğu dikkati çekmektedir. Bu nedenle tedavinin temelini psikolojik modeller oluşturmaktadır. Uykusunda konuşan bazı çocuklar uyku esnasında pek de anlamı olmayan bir kelime söyledikten sonra sessizce uyumaya devam ederler. Bazı çocuklar ise aynı odada uyuyan bir başka kişi ile uzun diyaloglara girerler (bu kişi de uyku esnasında uyanıp, uykusunda konuşan çocuğun sorularına cevaplar verir). Uyku esnasında, hayalinde canlandırdığı kişilerle konuşan çocuklar da vardır. Çocuklar uyku esnasında konuşurken heyecanlanabilir, strese girebilir ve yorulabilir. Bu durum ise aileler için bir endişe kaynağı haline gelmektedir. Uykuda konuşan çocuklar genellikle stresten, herhangi bir hastalıktan, uyku apnesinden ya da gece kâbuslarından etkilenmektedir. Uykuda konuşan çocuklar için endişelenilecek ciddi bir durum 28 söz konusu değildir. Bu nedenle ailelerin bu durumu sükûnetle karşılaması gerekmektedir. Uykuda konuşmak, çocuğunuz için yorucu bir hal almışsa; uyumadan önce çocuğunuzun zihnini boşaltmaya çalışın. Onunla konuşarak her türlü endişesini ve korkusunu beyninden atmasını sağlayın. Çocuğunuzun uyku saatlerini belirli bir düzene oturtun. Onunla bol bol sohbetler edin. Çocuğunuzu rahatlatacak ve hissettiği gerilimi ya da stresi üstünden atmasını sağlayacak doğal sağlık tedavilerini uygulayın. Çiçek esanslarının çocuğunuzun uyku düzeni üzerinde önemli bir rol oynadığını unutmayın. Uyurken Açığa Vurduğunuz Sırlar Mı Var? Size hiç uyurken konuştuğunuz söylendi mi? Bu sizin farkında olmadığınız, daha da kötüsü hiç hatırlamadığınız bir durum mu? Yoksa siz karşı taraftan mısınız: uyuyan karınızın ya da kocanızın yanıbaşında, uzun zamandır saklanan bir sırrın açığa vurulmasını mı bekliyorsunuz? Nisan 2014 D eğer konuşuruz... Öyleyse ona merak ettiğiniz bir şeyi sorun: cevap belki mırıltılar eşliğinde gelecek ama şüphesiz ki dürüst olacak! Uykuda konuşmak ne anlama geliyor? Uykuda konuşmak, uyku esnasında olağandışı davranışları ifade eden parasomninin bir türüdür. Çok fazla insanda görülen bu durum ekseriyetle bir sağlık problemi olarak kabul edilmemektedir. Uykuda gevezelik genellikle zararsız olsa da, bazen çok acımasız gerçeklerin açığa çıkmasını da sağlayabilir. Bütün gece keyifle çene çalan insanlar görülse de, uykuda konuşma vakaları genellikle 30 saniyelik periyodlarda gerçekleşir. Uykusunda konuşan insanlar genellikle kendi kendilerine konuşsa da, bazı durumlarda uykuda görülen kişiyle ya da kişinin yanında yatan insanla konuştuğu da görülmektedir. Kim bu uyuduğu halde gevezeliğe devam eden insanlar? Aslına bakılacak olursa, birçok insan uykusunda konuşmaktadır. 3 ila 10 yaş arasındaki çocukların üçte birinin uykularında konuştuğu görülürken; bu oran yetişkinlerde ise %5’tir. Kişiye bağlı ve cinsiyetten bağımsız olarak, çoğu vakada kısa periyodlar halinde görülen uyku konuşmaları, bazı vakalarda ise tüm geceye yayılan uzun konuşmalar olarak kendisini gösterir. Uykuda konuşmaya neden olan etmenler nelerdir? Bu durumun rüyalarla bağlantılı olduğunu düşünebilirsiniz ancak bilim adamları o kadar da kesin bir bulguya ulaşabilmiş değil. Durum şu ki, uykuda konuşma durumu yalnızca rüya esnasında değil, uykunun herhangi bir aşamasında görülebilmektedir. Söz konusu gece monologları kendiliğinden ortaya çıksa da, buna neden olan başka etmenler de olabilir. Uyku düzensizlikleri, sağlık problemleri, ilaçlar, stres, yüksek ateş, uyuşturucu kullanımı, duygusal durumlar vb... Uyurken sırlarınızın açığa çıkmasını istemiyorsanız… Bu konuda bir uzmana başvurun Ancak uzman bir doktora başvurmanızı, kendinizi ciddi bir sıkıntı içinde hissediyorsanız tavsiye ediyoruz. Eğer uykunuzda konuşurken çığlık atmaya varacak ölçüde sert tepkiler veriyorsanız, aşırı korku ya da şiddet söz konusuysa, gerçekten de bir uzmana başvurmalısınız. Sorunu yaşayan çocuğunuzsa ve bu durum kronik bir hal almışsa, bir pediyatriste danışabilirsiniz. Yaşadığınız durumun ne kadar zamandır sürdüğünü hesaplamanız, doktorunuzun işini kolaylaştıracak ve çok daha hızlı bir çözüme ulaşmasını sağlayacaktır. Peki kendi başınıza neler yapabilirsiniz? Günümüzde bu sorunun çözümü için belirlenmiş bir metot bulunmamaktadır. Üzgünüz. Bununla birlikte aşağıda okuyacağınız tavsiyeler işinize yarayabilir. • Stres yaşıyorsanız, stresten kurtulmanın yollarını araştırın • Geceleri uykunuzu tam aldığınızdan emin olun. • Uyku açıklarınızı kapatın. İki haftalık periyodlar halinde bir uyku günlüğü tutun ve olanları kaydedin. • Kullandığınız ilaçları ve kullanım sürelerinizi de kaydedin. • Yediğiniz ve içtiğiniz şeylerin bir listesini yapın (özellikle de alkol ve kahve kullanımınızı kontrol altına alın). •Bir uzmana başvurmaya karar verdiğiniz takdirde, bu notlar en uygun çözüm ya da tedavinin bulunmasına yardımcı olacaktır. www.kisiselbasari.com 29 D eğer Kültür Nisan 2014 Ebru Sanatı Türk ebrû geleneğinde yalnızca suda erimeyen, tabiî boyalar kullanılır. Boyalar düz bir mermer üzerinde, ‘destiseng’ denilen bir taş yardımıyla ezilerek kullanılır. Yeteri kadar sulandırılıp kıvama geldiği tespit edilen boya, artık kullanıma hazırdır. E brû, günümüzde ilgilisi her geçen gün artan, talihli bir Türk-İslâm sanatı dalıdır. Öyle ki artık Türkiye’nin hemen her bölgesinde, şehrinde hatta ilçesinde bile bir ebrû kursu bulmak mümkün hâle gelmiştir. İsterseniz şimdi Türk-İslâm sanatlarının bu dünya güzeli şûbesini birkaç soru ışığında tanımaya çalışalım. Ebrû kelimesinin kaynağıyla alâkalı çok sayıda görüş vardır. Bu görüşlerden en çok Farsça ‘ebr’ kelimesinden türetilen ebrî (bulutumsu) kelimesi kabul görmüştür. Aslına bakarsanız bu pek de rastlantı olmasa gerektir. Zira ebrû desenleri, gerçekten de bulutumsu bir görünüş sergilemektedir. Ebrû Anadolu’ya Nasıl Gelmiştir? Elimizdeki tarihi tespit edilebilen ilk ebrû örnekleri on beşinci yüzyıla aittir. Ebrû sanatının Anadolu’ya geçişiyle ilgili tespit 15. yüzyılda Japonya’dan Türkistan’a; 16. yüzyılda Türkistan’dan İran’a ve nihâyet 16. yüzyılın ortalarında da İran’dan Anadolu’ya geçtiği şeklindedir. Söz konusu asırdan bu yana Anadolu’da icrâ edilen ebrû, buradan da Avrupa ve Amerika’ya kadar uzanmış ve bu coğrafyalarda ebrû, ‘TurkishPaper’ (Türk Kâğıdı) olarak tanınmıştır. Ebrû Nedir? Ebrû, en basit tanımıyla, yoğunluğu artırılmış suya serpilen boyaların, çeşitli âletlerle desenlendirilerek kâğıda alınmasıyla elde edilen bir sanattır. Her şeyden evvel şunu bilmeliyiz ki, ebrû bir renk sanatıdır. Belki de bu sebeple, kısaca ‘su yüzüne yapılan resim’ olarak tanımlanmaktadır. Fakat tanımı da yapımı gibi kolay görünen ebrû, esasında oldukça çetin ve sabır isteyen bir sanattır. 30 Mâlzemeleri Nelerdir? Ebrûnun başlıca malzemeleri; su, boya, tekne, kâğıt, kıvam artırıcı maddeler, biz(bir alet) ve fırçadır. Bunlar, hemen her biri ebrû sanatçısı tarafından imâl edilen araç gereçlerdir. Sözgelimi fırça. Yüzyıllar boyu ebrû sanatçıları kendi fırçalarını kendileri yapmıştır. Sapını gül dalından, gerisini de atkuyruğundan imâl etmiş ve kullanmışlardır. Hâkeza boyaları da. Mesela maviyi çivitten, kırmızıyı çamlıca toprağından, siyahı isten, kahverengiyi topraktan elde etmişlerdir. Fakat bugün bu malzemelerin tamamını hazır olarak bulmak mümkün ve oldukça kolaydır. Nasıl Yapılır? Türk ebrû geleneğinde yalnızca suda erimeyen, tabiî boyalar kullanılır. Boyalar düz bir mermer üzerinde, ‘destiseng’ denilen bir taş yardımıyla ezilerek kullanılır. Yeteri kadar sulandırılıp kıvama geldiği tespit edilen boya, artık kullanıma hazırdır. Boyanın kıvamlandırılması suda batmaması içindir. Bu özelliği boyaya kazandıran sığır ödüdür. Doğru kıvamdaki boyalar, yoğunlaştırılmış suya farklı ebatlardaki fırçalar yardımıyla serpilir ve biz, tarak gibi âletler yardımıyla istenen desenler meydana getirildikten sonra kâğıda geçirilir. Nerelerde Kullanılır? Kullanıldığı ilk asırlardan bu yüzyıla kadar oldukça sınırlı alanlarda boy gösteren ebrû, bugün pek çok alanda kullanılabilmektedir. Evlerimizi, bürolarımızı, hatta bazen kullandığımız yastık, çarşaf gibi bir tekstil mâlzemesini bile süsleyebilmektedir. Bunların yanı sıra çini ve seramiklerde de ebrû sanatının tesirlerine rastlamak mümkündür. Ebrû Sözlüğü Kitre: Üzerine boya serpilecek suya, kıvam ve yapışkanlık vermek üzere kullanılan malzemedir. Türkiye’nin hemen her bölgesinde yabanî olarak yetişebilen geven otundan elde edilir. Fakat bugün kitrenin yerine birçok kimyasal malzeme kullanılabilmektedir. Sığır Ödü: Kitre üzerine serpilen boyaların batmadan yüzebilmeleri için boyalara damlatılan malzemedir. Sığır ödü yerine kimyasal kullanılanlar da vardır. Biz: Tekneye boya damlatmak, yüzeyindeki boyaya şekil vermek için kullanılan muhtelif kalınlıklarda tellerden imal edilmiş malzemedir. Tarak: Düz bir tahta üzerine çakılarak, yapıştırılarak veya sıkıştırılarak yapılan malzemedir. Teknedeki boyaların şekillendirilmesinde kullanılır. Nisan 2014 D eğer Deyimler Abayı Yakmak Aba, dövme yünden değişik kalınlıklarda yapılan bir tür kumaşın adı olup genellikle beyaz renkte imal edilir. Siyah renklisine ise kebe denir.Bu cins kumaşın kullanıldığı pek çok yer olmakla beraber, aba denilince genellikle dervişlerin giydiği hırka anlaşılır. Vücudun tamamını örtecek kadar geniş ve uzun, yakasız ve yensiz dikilen abanın özelliği, düğmesiz olup kuşak ile kullanılmasıdır. Abanın tekke mensupları ve tasavvuf ehli olanlar yanında diğer insanlar tarafından da kullanılan bir giyecek olması, aba hakkında dilimize pek çok deyim ve atasözü kazandırmıştır. Abalı: Fakir, kimsesiz. Abacı: (Mecazen)Hazıra konmayı seven, bedavacı. Abası kırk yerinden yamalı: Yırtık pırtık giyecek kadar fakir. Alaca abalı: Hırkası yamalıklarla dolu olacak kadar fakir. Abaya bürünmek: Tasavvuf yoluna girmek. Kaba (kebe) yerine aba giymek: Tasavvuf yoluna girmek. Başını abaya çekmek: (Mecazen) Ölmek. Aba da bir kaba da bir giyene (Güzel de bir çirkin de bir sevene): İnandığı şey adına her şeyi hoş gören; ince eleyip sık dokumayan, meşrebince yaşamak için başkalarının ayıplamalarını hiçe sayan. Aba vakti yaba; yaba vakti aba (olmaz): Her işe uygun bir araç veya yol yordam mevcuttur. (Yaba, harmanda ekin savurmaya yarayan dört çatallı tırmık çeşidi olup aba giymiş bir insan tarafından kullanılması zordur. Bunun birinci sebebi, harman mevsiminin çok sıcak olması; ikincisi de yaba sallarken abaya dolaşmasıdır. Buradan yola çıkarak atasözünden mecazen, ibadet zamanı ibadet; iş zamanı iş anlayışı çıkartılabilir.) Abanın kadri yağmurda bilinir: Aba insanı yağmurdan koruduğu gibi abaya bürünen insanlar da belâ yağmurlarından korunur, (muş diye rivayet olunuyor!) Aba yeninden yıldız gösterir: Maddî zenginlik veya manevî kudret ile dileyeni muradına erdirecek kudrete sahip kişileri anlatır. Bir abam var atarım; nerde olsa yatarım: Gezginci dervişlerin hâlini anlatan bu söz, taşa toprağa, oduna tahtaya, çula çaputa ehemmiyet vermeyen kişilere özgü anlayışın ifadesi olup gönül zenginliğini anlatır. Zeyl: Aba ile alâkalı olarak üç deyim daha kaldı. Tam da zamanımızı anlatıyorlar: Birincisini “Vur abalıya!” diye kullanıyorlar. İkincisine “Aba altından sopa göstermek” diyorlar ki derviş geçinme iddiasında iken dervişliğe yakışmayan işler yapmaktan kinaye olarak “çok masum gibi görünüp de zorbalığa soyunma”yı karşılıyor. Diğeri de üçüncü-kişiler için kullanılan “Abacı kebeci; bu neci (Abacı, kebeci, sen neci?)” sözüdür. Sanırız, bunu izaha hacet yoktur. Şimdi gelelim abayı yakmaya.Bu deyim mecazen “birisine âşık olmak, tutulmak, gönül vermek” gibi anlamlar ihtiva eder. Dervişler arasında birilerinin aşkının büyüklüğünden bahsedilecekse eskiden, “Ooo! Abası hayli yanıktır!” gibi ifadeler kullanılırmış. Eski tekkelerin mimarî kompleksi içinde bir mescit (veya cami), ortada şadırvanı olan bir avlu ve avluyu çevreleyen derviş hücreleri, büyükçe bir dershane, mutfak, kiler, ambar, vs. bulunduğu bilinmektedir. Bilhassa kış aylarında dershanenin ocağı harlı ateşle yakılarak dervişanın burada toplanmaları sağlanır; böylece hem iktisat yapılır, hem de uzun saatler mürşitten istifade ortamı oluşturulurdu.İşte böyle bir kış gecesinde, yün abalarına bürünmüş dervişler dershanede halka olup şeyh efendiyi dinlemeye başlamışlar. Efendi hazretleri, coştukça anlatmış; anlattıkça coşturmuş ve dervişler kendilerinden geçecek derecelere gelmişler. Bu sırada, ocağa sırtı dönük dervişlerden birisinin abasına ateş sıçrayıp dumanı tütmeye başlamışsa da dervişin sıcaklığı hissettiği yok!.. İçindeki ateş, dışındakinin sıcağını bastırmış durumda. “Pir aşkına Yâr aşkına (Allah aşkına)!” yanmaya devam ediyor. Nihayet şeyh efendi, dumanı fark edip bu müridini ikaz ile yanmaktan kurtarıyor ve arkadaşları arasında mahcup olmasın diye onu diğerlerine “gerçek Hak âşıkı” olarak tanıtıyor. Şimdi argo lisanda kullanılan “abayı yakmak” deyimi, işte o hadisenin yadigârıdır. 31 Sağlık D eğer Nisan 2014 Zararlı alışkanlıklardan korunmak M. Necmeddin Dinç Her insan hayatta başarılı ve mutlu olmak ister. İnsanın başarılı ve mutlu olabilmesi için başarısız ve mutsuz kılan nedenlerden sakınması, başarılı ve mutlu kılan şartları yerine getirmesi gerekir. İnsanı başarısız ve mutsuz kılan sebepler; 1- Olumsuz düşünmek, 2- Olumsuz dil kullanmak, 3- Olumsuz davranmaktır. Olumsuz düşünmek, bizi güçsüz kılan ya da temel değerlere aykırı olan duygu ve düşüncelere sahip olmaktır. Olumsuz dil, bizi ve muhatabımızı güçsüz kılan veya temel değerlere aykırı olan dildir. Olumsuz davranış, bizi ve muhatabımızı güçsüz kılan veya temel değerlere aykırı olan davranıştır. Beş (görme, işitme, tat ve koku alma, dokunma) duyumuzla çevremizden aldığımız uyarılar olumlu ise, olumlu düşünür, olumlu dil kullanır ve olumlu davranırız; bu uyarılar olumsuz ise olumsuz düşünür, olumsuz dil kullanır ve olumsuz davranırız. Olumlu düşünmek, olumlu dil kullanmak ve olumlu davranmak için çevremizden aldığımız bütün uyarıların olumlu olması gerekir. Ancak o zaman başarılı ve mutlu oluruz. Başarılı ve mutlu olmanın şartları; 1- Olumlu düşünmek, 2- Olumlu dil kullanmak, 3- Olumlu davranmaktır. Olumlu düşünmek, bizi güçlü kılan ve temel değerlere uygun olan duygu ve düşüncelere sahip olmaktır. Olumlu dil, bizi ve muhatabımızı güçlü kılan ve temel değerlere uygun olan dildir. Olumlu davranış, bizi ve muhatabımızı güçlü kılan ve temel değerlere uygun olan dildir. Duygularımızın, düşüncelerimizin, dilimizin ve davranışlarımızın biz ve muhatabımızı güçlü kılması için; neşeli, iyimser, azimli ve çalışkan kılması gerekir. Temel değerler toplumu ayakta tutan ahlâki değerlerdir. Bu değerlerin bütünü genel ahlâktır. Genel ahlâkı meydana getiren ahlâk türleri; bilim, basın, sanat, siyaset ve meslek ve ticari ahlâkı ile cinsel ahlâktır. Başarılı ve mutlu olmamız için dışarıdan aldığımız bütün uyarıların genel ahlâkı meydana getiren ahlâk türlerinin her birine uyması gerekir. Olumsuz uyarılar insanı başarısız ve mutsuz kıldığı gibi, zararlı alışkanlıklar edinmesinde de büyük rol oynar. Eğer biz, her türlü olumsuz uyarılardan uzak durursak, hem zararlı alışkanlıklardan korunmuş hem de başarılı ve mutlu oluruz. Adı ne olursa olsun, insanın ruh ve beden sağlığına zarar veren her alışkanlık zararlıdır. İnsanları zararlı alışkanlıklara yönlendiren sebepleri üç grupta toplamak mümkündür: 1- Olumsuz çevreyle (özellikle arkadaş çevresiyle) ilgili sebepler. 2- Merak, özenti, taklit duygularıyla ilgili sebepler, 3- Mutsuzluk sebepleri. İnsanı etkileyen başlıca çevreler; aile, okul, arkadaş, üniversite, medya, sanat ve iş çevresidir. Günümüzde insanları en çok etkileyen çevre medyadır. İnsanlar, özellikle çocuklar ve gençler gördüklerini taklit eder, öğrendiklerini yapar, öyle ise, insanlara gösterilenler ve 32 Adı ne olursa olsun, insanın ruh ve beden sağlığına zarar veren her alışkanlık zararlıdır. öğretilenler öyle olmalıdır ki, bunlar taklit edilip yapıldıkları zaman, insanlar yasalara ve genel ahlâka aykırı hiçbir şey yapmamış ve hiçbir zararlı alışkanlık edinmemiş olsunlar. Basın ahlâkı; yazılı, sesli ve görüntülü bütün yayınların, toplum huzurunu ve genel ahlâkı koruyarak yapılmasıdır. İnsan çevresinden gelen olumsuz uyarılara karşı korunmaya muhtaç bir varlıktır. Zihin mekaniği, zihnin iradeye bağlı olmadan çalışmasıdır. Psikolojideki çağrışım kanunları zihin mekaniğini mümkün kılmaktadır. Gördüğümüz, duyduğumuz ya da okuduğumuz bir şeyin daha sonra benzerini veya zıddını görür, duyar veya okursak, onu hatırlarız. Belli bir yerde ya da belli bir tarihte bir olay olduktan sonra, o yerde veya o tarihte yaşanan başka bir olay, kendinden önceki olayı hatırlatır. Bu hatırlama çağrışım kanunları gereğidir. Bunda irademizin ve mantığımızın bir rolü yoktur. İnsan psikolojisinin bu özelliği, basın ahlâkının zararlı alışkanlıklarla mücadelede ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. İnsanın sağlıklı, başarılı ve mutlu olabilmesi için beden ve ruh sağlığının her türlü zararlı şeylerden korunması lâzımdır. İnsanın ruh ve beden sağlığını bozan şeylerin başında zararlı alışkanlıklar gelir. Başlıca zararlı alışkanlıklar; sigara, alkol, uyuşturucu ve kumar bağımlılığıdır. Kaynak: Türkiye Yeşilay Cemiyeti Genel Merkezi Nisan 2014 D eğer Edebiyat Bir Hikaye... HAYATIN ANLAMI Eski zamanların birinde bir adam hayatın anlamının ne olduğuna takmış kafayı… Bulduğu hiç bir cevap ona yeterli gelmemiş ve başkalarına sormaya karar vermiş… Ama aldığı cevaplar da ona yetmemiş. Fakat mutlaka bir cevabı olmalı diyormuş. Herkese bunu sormaya karar vermiş…Köy, kasaba, ülke dolaşmış bu arada zamanda durmuyor tabi ki… Tam umudunu yitirmişken bir köyde konuştuğu insanlar ona: ”Şu karşı ki dağları görüyor musun, orada yaşlı bir bilge yaşar, istersen ona git belki o sana aradığın cevabı verebilir” demişler. Çok zorlu bir yolculuk sonunda bilgenin yaşadığı eve ulaşmış adam. Kapıdan içeri girmiş ve bilgeye hayatın anlamının ne olduğunu sormuş… Bilge sana bunun cevabını söylerim ama önce bir sınavdan geçmen gerekiyor demiş. Bilge bir çay kaşığı vermiş adamın eline ve içine de silme bir şekilde zeytinyağı doldurmuş. “Simdi çık ve bahçede bir tur at tekrar buraya gel… Yalnız dikkat et kaşıktaki zeytinyağı eksilmesin eğer bir damla eksilirse kaybedersin”. Adam gözü çay kaşığında bahçeyi turlayıp gelmiş. Bilge bakmış: ” Evet, demiş kaşıkta yağ eksilmemiş, peki bahçe nasıldı? Adam şaşkın… ”Ama demiş ben kaşıktan başka bir yere bakamadım ki“. Şimdi tekrar bahçeyi dolaşıyorsun kaşık yine elinde olacak ama bahçeyi inceleyip gel, demiş bilge… Adam tekrar bahçeye çıkmış gördüğü güzelliklerden büyülenmiş muhteşem bir bahçedeymiş çünkü … Geri geldiğinde bilge, adama bahçenin nasıl olduğunu sorunca gördüğü güzelliklerden büyülendiğini anlatmış adam. Bilge gülümsemiş, “ama kaşıkta hiç yağ kalmamış” demiş ve eklemiş: “Hayat senin bakışınla anlam kazanır. Sadece bir noktayı görürsen hayatın akıp gider sen farkına varmazsın… Ya da görebileceğin tüm güzelliklerin tam ortasında hayatı yaşarsın; akıp giden zamanın anlam kazanır…” “Hayatının anlamı senin bakış açında gizlidir” 33 D eğer Edebiyat Nisan 2014 Cahit Sıtkı Tarancı Cahit Sıtkı Tarancı Bir kere sevdaya tutulmaya gör; Ateşlere yandığının resmidir. Aşık dediğin, Mecnun misali kör; Ne bilsin alemde ne mevsimidir HAYATI (1910 – 1956) Diyarbakır’da doğdu, İlk öğrenimini aynı şehirde yaptı. Orta öğrenimi için İstanbul’a gönderilerek, Kadıköy Fransız Saint Joseph Lisesi’ne yazıldı. Burada dört yıl okuduktan sonra Galatasaray Lisesi’ne geçti. Mülkiye Mektebi’ne girdi. Buradaki öğrenimini tamamlamadan Paris’e gitti. İkinci Dünya Savaşı’nın çıkması üzerine yurda döndü. Anadolu Ajansı ve Çalışma Bakanlığı’nda çevirmen olarak çalıştı. 1954’te ağır bir hastalığa yakalandı. Türkiye’de tedavisi sonuç vermeyince Viyana’ya götürüldü. 13 Ekim 1956’da orada bir hastanede öldü. Ankara’da toprağa verildi. ‘Sanat için sanat’ ilkesine bağlı kaldı. Ona göre şiir, kelimelerle 34 güzel şekiller kurma sanatıdır. Vezin ve kafiyeden kopmamış; ama ölçülü veya serbest, her türlü şiirin güzel olabileceği inancını taşımıştır. Açık ve sade bir üslubu vardır. Çoğu gerçeğe bağlı olan mecazları, derin, karışık ve şaşırtıcı değildir. Uzak çağrışımlara ve hayal oyunlarına pek itibar etmemiştir. Zaman zaman bazı imaj ve sembollere başvurmuştur. Şiirlerinde en çok yaşama sevinci ve ölüm temalarına yer vermiş, nedense hep ölümün üstüne gitmiştir. Ayrıca yitik aşklar, mutlu sevdalar, yalnızlık, yaşadığı bohem hayatın buruklukları, çocukluk özlemi de şiirlerine konu olmuştur. ESERLERİ Şiir kitapları: Ömrümde Sükut (1933) , Otuz Beş Yaş (1946), Düşten Güzel (1952) Nisan 2014 D eğer OTUZ BEŞ YAŞ Yaş otuz beş! yolun yarısı eder. Dante gibi ortasındayız ömrün. Delikanlı çağımızdaki cevher, Yalvarmak, yakarmak nafile bugün, Gözünün yaşına bakmadan gider. Şakaklarıma kar mı yağdı ne var? Benim mi Allah’ım bu çizgili yüz? Ya gözler altındaki mor halkalar? Neden böyle düşman görünürsünüz, Yıllar yılı dost bildiğim aynalar? Zamanla nasıl değişiyor insan! Hangi resmime baksam ben değilim. Nerde o günler, o şevk, o heyecan? Bu güler yüzlü adam ben değilim; Yalandır kaygısız olduğum yalan. Hayal meyal şeylerden ilk aşkımız; Hatırası bile yabancı gelir. Hayata beraber başladığımız, Dostlarla da yollar ayrıldı bir bir; Gittikçe artıyor yalnızlığımız. Gökyüzünün başka rengi de varmış! Geç farkettim taşın sert olduğunu. Su insanı boğar, ateş yakarmış! Her doğan günün bir dert olduğunu, İnsan bu yaşa gelince anlarmış. Ayva sarı nar kırmızı sonbahar! Her yıl biraz daha benimsediğim. Ne dönüp duruyor havada kuşlar? Nerden çıktı bu cenaze? ölen kim? Bu kaçıncı bahçe gördüm tarumar? Neylersin ölüm herkesin başında. Uyudun uyanamadın olacak. Kimbilir nerde, nasıl, kaç yaşında? Bir namazlık saltanatın olacak, Taht misali o musalla taşında. TÜRKÜLERİMİZİN HİKAYELERİ Zahide Kurbanım n’olacak Halim Gene bir laf duydum kırıldı belim Gelenden gidenden haber sorarım Zahidem bu hafta oluyor gelin Hezeli de deli gönül hezeli Çiçekdağı döktü m’ola gazeli Dolaştım alemi gurbet gezeli Bulamadım Zahidem’den güzeli ….. Halk arasında “Zahidem” adıyla ün yapan türkünün şairi Aşık Arap Mustafa, 1901 yılında Çiçekdağı’na bağlı Orta Hacı Ahmetli köyünde dünyaya gelmiştir. Babasını annesini çok küçük yaşlarda yitirdi. İlk önce bir akrabasının himayesinde, daha sonraları da onun bunun yanında büyüdü. Arap Mustafa’nın babası düğünlerde, toplantılarda “Koca Oyunu” adı verilen oyunda “Arap” rölünü üstlenirdi. Bu nedenle Mustafa’ya da “Arap” lakabı takılmıştır. Kimsesiz kalan Arap Mustafa 10 yaşına gelince Yukarı Hacı Ahmetli köyünden Hacı Bürozadeler’den Mehmet’e çiftçi durdu. Zaman içinde çalışkan, babayiğit, giyimine özen gösteren yakışıklı bir delikanlı olan Arap Mustafa, Ağasının yeni yetişen Zahide’ye gönlünü kaptırdı. Fakir ve kimsesiz olduğundan bu sırrını bir türlü açığa vuramadı. 20’sinde askere giden Mustafa’nın aklı, deliler gibi sevdiği Zahide’de kalmıştı. Köydeki dostlarına mektuplar göndererek Zahide’den haber almaya çalışan Arap Mustafa, Zahide’nin başka biriyle evlendirildiğini ve düğünün’ün de bir hafta sonra olacağını duyunca üzüntüsünü aşağıda içli mısralara dökmüştür. Türküyü Neşet Ertaş plağa okuyup tanıtmıştır. Arapoğlu Mustafa’nın kendisine Mecnun gibi aşık olduğundan etkilenen Zahide, Mustafa için şiirler söylemiştir. Bu şiirin üç kıtasını H. Vahit Bulut, 1973 yılında Yukarı Hacı Ahmetli köyünden Zahide’nin yakın arkadaşı ve sırdaşı Fatik’ten derlemiştir. Baştaki iki kıta tarafımızdan derlenmiştir. Kaynak: www.edebiyatdefteri.com Cahit Sıtkı TARANCI 35 D eğer Kişisel Gelişim İnsan dediğin Nisan 2014 ÖZ’dür Işığa doğru yürüyenlerin önünde her zaman engeller olacaktır kuşkusuz! Ama onlar, bu engellere rağmen ışıktan ve aydınlıktan asla vazgeçmeyenlerdir. B ir grup arıyla, bir grup sineği bir şişeye koymuşlar. Şişenin kapalı olan tabanını –yani dip tarafını- ışığa doğru gelecek şekilde, açık olan ağız kısmını da karanlığa doğru gelecek şekilde yerleştirmişler. İlginç olan şu ki, arıların hepsi kapalı olduğu halde ışık olan tarafa doğru üşüşmüşler. Vakıa, şişenin dip tarafı kapalı cam olduğundan, güzelim arılar sürekli şişenin kapalı olan dip tarafına toslayarak bir türlü dışarı çıkmayı da başaramamışlar. Bu arada şişedeki sinekler ise, şişenin açık olan ağzına doluşarak, şişenin karanlığa açık olan bu tarafından dışarı çıkıp kaybolmuşlar. İlginç olan şu ki; karanlık tarafa ağzı açık olan şişeden, karanlığa doğru bir arı bile çıkmaya asla yeltenmiyormuş. Tüm arılar camın önünde –yani 36 kapalı olan dip tarafta- ışığa doğru tekrar tekrar kanat çırparak ışığın kaynağına ulaşmaya çalışıyorlarmış. İşte tam da bu noktada; hemencecik insanın aklına çok akılsızca davrandıkları geliyor olabilir! Ancak daha derinlemesine düşününce; karşımızda abide gibi duran gerçek ve bilgece bir ders, çok farklı ve derin bir şekilde insanı büyülemektedir. Denilebilir ki ilk izlenimlerimiz itibariyle bize çok ama çok basitmiş gibi gözüken bu deney üzerinde düşünülünce, eşsiz bir hayat dersi karşı kaşıya kaldığımızı itiraf etmek durumundayız. Gerçek şu ki; arıların ne kadar akıllı varlıklar olduğunu pekala hepimiz biliyoruz. Sinekler ise malum hayvanlar! Arılar ne kadar temizse; sinekler de bir o kadar ha- Nisan 2014 D eğer bis ve zararlı hayvanlardır. Arılardan korkarız, belki bizi sokarlar diye ama, sineklerden korkmasak da onlar her halükarda midemizi bulandırır ve bize mütemadiyen mikrop bulaştırırlar. Tüm bunlar bir tarafa, bu deneyden bence alınması gereken ders şu: Işığa doğru yürüyenlerin önünde her zaman engeller olacaktır kuşkusuz! Ama onlar, bu engellere rağmen ışıktan ve aydınlıktan asla vazgeçmeyenlerdir. Işığa ve aydınlığa meftun olanların önlerinde ne tür engel olursa olsun, arılar veya arı gibi olan örnek ve çalışkan insanlar, çabalarını daima sürdürenlerdir. Ve onlar bu uğurda, gerektiğinde ölebilenlerdir. Onlara bunu yaptıran ülkü ise; yürekleri, azimleri, sevgileri, ilkeleri ve dürüstlükleridir. Onlar, ayrıca kendilerine saygılı ve yaşadığı topluma saygılıdırlar. Sinekler ise karanlığa ve belirsizliğe sıvışan kaçaklardır. Onlar karanlığa yürüyenlerdir. Karanlık düşüncelilerdir. Şişenin açık ağzının karanlığa bakmasının onlarca hiçbir önemi yoktur. Sinsi, ilkesiz, yüreksiz, korkak varlıklardır onlar! Sadece kendi yaşamları ve çıkarları söz konusudur onlar için. Fırsatçı ve parazit ruhlu insanlar gibidir onlar! Nerede yemek varsa, nerede rahat yaşayacaklarsa, nerede çok para kazanacaklarsa daima oraya giderler. Onlar için çıkış yollarının karanlık olması da önemli değildir. Ayrıca onlar her gittikleri yere pisliklerini de götürürler. Başka bir deyişle; mikroplarını, zararlı davranışlarını ve düşüncelerini her gittikleri yere bulaştırırlar. Ama öte yandan bir arıyı kovalamak isterseniz bile sizinle savaşır. Kovanının, değerlerinin ve birikimlerinin samimi bekçileridirler, onlar! Ayrıca arılar engellere aldırmazlar, amaçları sadece ışığa ulaşmaktır. Arılar iğnelerini sapladıklarında, öleceklerini bilerek savaşırlar. Çünkü onlar değerleri için ölürler. Ama sinekler ise kaçarlar. Bir zaman sonra tekrar sömürmek için veya pisliklerini bulaştırmak için, en zayıf ve dalgın halinizdeyken, yılışık yılışık kovalandıkları yere tekrar dönerler... Kendileri gibi zararlı yumurtalarını gelişi güzel her yere bırakırlar. Arılar ise yumurtalarını yalnızca kovanlarına bırakırlar. İŞTE EY SEVGİLİ DOST! Engellere rağmen daima ışığa yürüyenlerden ol! Değerlerin için savaş! Kendin gibi, tatlı mı tatlı şifa veren balın olsun! Hayat’ta emeğim diyebileceğin ürünlerin olsun … İnsanlara şifa ver, ilham ol, erdemli ol! Asla yılışkan ve ilkesiz olma! Sinekler gibi pinti ve sinsi olma; tersine ‘savaşçı’ ol! Sinekler gibi parazit ruhlu olma! Aksine ‘üretici! ol! Her şeye rağmen çalışkanlığınla yüksel! Başkalarının emeğini sömüren tembellerden olma. Üretmeden tüketen hazır yiyicilerden olma! Kendi emeğinle, kendine yetebilen namuslu insanlardan ol! Kendini keşfet, kendi tarzını bul! Kendi balını yap! Karanlıklarda izini kaybettiren silik şahsiyet olma! İz bırakanlardan, etrafını aydınlatandan ol! Sakın hâ; Sinekler gibi mikropların ve pisliğin taşıyıcı olma! Arılar gibi baharın, bereketin ve çalışkanlığın müjdecisi ol! Kaynak: Mehmet Hakan Alşan (Sûfi Terapi) 37 Gezi D eğer Nisan 2014 Mavinin yeşille buluştuğu kent Rize, dik yamaçlı vadileri, doruklara ulaşılabilir dağları, buzul gölleri, zümrüt yeşili yaylaları, tarihi kemer köprüleri ve kaleleri, coşkun akan dereleri ile çok özel bir turizm beldesidir. Rize’de yaz mevsimi ılık, sonbahar ve kış mevsimleri ise yağışlı geçer. Osmanlı döneminde liman, nahiye ve kaza merkezi olarak önemini korumuştur. 1640 yılında buraya gelen Evliya Çelebi Rize’den şöyle söz etmiştir: “Trabzon’a bağlı deniz kıyısında bahçeli güzel bir yerdir”. R ize,Türkiye’nin kuzeydoğusunda yeralır ve Karadeniz’e sahili vardır. Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yeralan Rize’nin batısında Trabzon doğusunda Artvin, Güneybatısında Bayburt, güneyinde Erzurum illeri bulunur. Türkiye’nin en çok yağış alan ilidir. En önemli ürünü çay olan Rize’de kivi meyvesi yetiştiriciliği de başlamış durumdadır. Fakat kivi üretimi fazla olmadığı için ancak şehrin kendi ihtiyacını karşılar. Rize ilinin ilçeleri; Ardeşen, Çamlıheşin, Çayeli, Derepazarı, Fındıklı, Güneysu, Hemşin, İkizdere, İyidere, Kalkandere ve Pazar’dır. Rize, Karadeniz bölgesinin en karakteristik özelliklerini gösterir. Anadolu’nun diğer bölgelerinden coğrafi yapısıyla olduğu gibi kültürel yapısı ile de ayrılır. Dik yamaçlı vadileri, doruklara ulaşılabilir dağları, buzul gölleri, zümrüt yeşili yaylaları, tarihi kemer köprüleri ve kaleleri, coşkun akan dereleri ile çok özel bir turizm beldesidir. Osmanlı döneminde liman, nahiye ve kaza merkezi olarak önemini korumuştur. 1640 yılında buraya gelen Evliya Çelebi Rize’den şöyle söz etmiştir: “Trabzon’a bağlı deniz kıyısında bahçeli güzel bir yerdir”. Osmanlı döneminde Batum Kalesi muhafızı Tuzcuoğlu Memiş Ağa (1814-1817) ve Trabzon ağalarının isyanı (1835) gibi isyanlar olmuş ve bastırılmıştır. Rize 19. yüzyılda önemli bir kaza merkezidir. Berlin Anlatmaşı ile (1878) Lazistan sancağının merkezi olan Batum Rusya’ya bırakılınca Rize Trabzon Vilayetine bağlı sancağın merkezi olmuştur. İLİN ADININ KAYNAĞI Rize ilinin adı ile ilgili olarak değişik görüşler ileri sürülmüştür; Yunanca pirinç anlamına gelen Rhisos, Rumca’da “RIZA” olarak dağ eteği anlamında kullanılmıştır. Osmanlıca’da ise “RİZE” ufak kırıntı, döküntü anlamındadır. Ayrıca Erzincan’ın Sakalar dönemindeki “Eriza” olan adı- 38 nın başındaki “e” sesinin düşmesi ile adaş olarak Rize için de kullanıldığı ifade edilmektedir. Rize’nin İklimi ve Bitki Örtüsü Rize ili Karadeniz Bölgesi’nin kıyı kesimine egemen olan ılık ve yağışlı yumuşak bir iklimin etkisi altındadır. Yıllık ortalama yağışlı gün sayısı 173 gün olan ve yağış miktarı 2.323 mm’ye ulaşan Rize yurdumuzun en çok yağış alan ilidir. Rize ili, doğal bitki örtüsü bakımından oldukça zengindir. İlin kıyı kesimi çay bahçeleri ve fundalıklarla kaplıdır. Rize dağlarında ormanın üst sınırı 2.000 metreden geçer. Daha yükseklerde ağaçsız yeşil çayırlar vardır. Nisan 2014 D eğer Rize Ayder Yaylası Ayder, Çamlıhemşin ilçesinin 19 km. güneydoğusunda 1350 m. yükseklikte çam ormanları ile kaplı daha ziyade yayla niteliğinde bir yerdir. Fırtına deresi boyunca eşsiz doğa güzelliklerini izleyerek varacağınız Çamlıhemşin ilçesi hudutları dahilinde yer alan Ayder gürgen dibiyle Aşağı ve Yukarı Ambarlık(Gelin Tülü) şelalesi, yayla evleri, çiçekli düzleri, türlü çiçeklerden elde edilen balı ve şifalı kaplıcasıyla sırtını Kaçkarlar’a dayamış, çam örtülü yamaçlarla kaplı cennet görünümündedir . Yaz aylarında yerli ve yabancı turistler 55 derece sıcaklıktaki yeraltından gelen, şifalı kaplıca suyundan yararlanmaktadır. Kaplıca romatizmal hastalıklar, iç hastalıkları, kadın hastalıkları ve cilt hastalıklarına iyi gelmektedir. Fırtına Deresi Doğu Karadeniz’de yer alan akarsularımızdan birisi olan Fırtına deresi, Kaçkar dağlarının Karadeniz’e bakan yamaçlarındaki derelerin birleşmesi ile oluşmuştur. Rize Ardeşen’in yaklaşık 2 km batısında Karadeniz’e dökülen Fırtına deresi, 57 km uzunluğundadır. Çay bahçeleri içerisinden geçen, üzerindeki kemer köprülerle süslü Fırtına deresi, raftinge elverişli parkurlara sahiptir. Fırtına Deresi, Kaçkarlarda bulunan ve yerli turistler kadar yabancı turistlerin ve doğa tutkunlarının uğrak yeridir. Fırtına deresi yükseklerden inerken birçok kola ayrılır. Bu kollar dağın yamaçlarında akarken ormanın içinde birçok irili-ufaklı göller ve çağlayanlar meydana getirirler. Fırtına deresi özellikle son yıllarda rafting sporuna meraklı olanlar için ideal bir merkez halini almıştır. Kaçkar Dağları Rize ili, Çamlıhemşin ilçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Milli Park alanına, Çamlıhemşin ilçesinden 16 km’lik bir karayolu ile ulaşılmaktadır. Kaçkar Dağlarının batısındaki Fırtına Deresi ve doğusundaki Hemşin Deresi zengin bir flora ile kaplıdır. Türkiye’de orman güllerinin 3000 m ye ulaştığı tek yer burasıdır. Ülkemizde buzul çağına ait buzul izleriyle beraber aktüel buzlaşmanın birlikte görüldüğü ender yerlerden birisi de Kaçkar Dağlarıdır. Bu sahada birçok buzullarla birlikte; buzul gölleri, buzul vadileri, sirkler bulunmaktadır. Genel olarak granit ve granitik kayaçlardan meydana gelen jeolojik yapı üzerinde Alp Orojenezi’nin derin etkileri görülmektedir. Fauna açısından da zengin olan Kaçkar Dağlarından kurt, ayı, domuz, tilki, yaban keçisi, geyik sansar, çakal, yaban tavuğu vb. bulunmaktadır. Kaçkar Dağlarından yükseltinin kısa mesafede artması yaylacılık etkinliklerine bağlı bir takım yayla yerleşim alanlarının ortaya çıkmasına yol açmış, böylece Kaçkar Dağlarında ayrıca yayla yaşam kültürü ve sosyal yaşantısı artı bir değer olarak ön plana çıkmıştır. Atatürk Evi Müzesi Atatürk’e ait bazı eşyalar yanında, bölgeden çıkarılan etnografik eserlerin de sergilendiği Mehmet Mataracı Konağı’nın (Atatürk Evi Müzesi) kuzeyinde geniş bir bahçesi vardır. 19. yüzyıl sonları sivil mimarisi özelliklerini taşıyan yapı, iç sofalı planlı üç katlı bir evdir. İkinci katta, kuzeydoğudaki oda, Atatürk’ün kaldığı odadır. Ulu Önder Atatürk 17 Eylül 1924 yılında Rize’yi ziyaret ettiği sırada Mataracı Mehmet Efendi’nin evinde misafir edilmiş ve bu odada kalmıştır. Zemin katta Rize il merkezinden toplanan kitabeler ve mezar taşları, birinci katta ise bazı ahşap oymalı mimari parçalar, dokuma araç gereçleri, etnografik eserler sergilenmektedir. İkinci katta ise Atatürk zamanından kalan eşyalar, Atatürk’e ait giysiler, Kurtuluş Savaşı ve Atatürk’e ait fotoğraflar bulunmaktadır. Zil Kale İlçe merkezinin 15 km güneyinde, Fırtına Deresi’nin batı yamaçları üzerinde kurulmuştur. Kalenin üzerinde inşa edildiği sarp kaya kütlesi denizden 750 m dere yatağından yaklaşık 100 m yüksekliktedir. Kale; dış surlar, orta surlar ve iç kaleden meydana gelmektedir. Kale doğal bir kaya kütlesi üzerinde kurulmuştur. Dış kalenin kapısında kuzeybatı yönündeki patika bir yolla ulaşılır. Kuzeydeki kapının söğe taşları sökülmüştür. Bir teras yardımıyla orta surlar seviyesine çıkılır. Buradan ikinci kapı yardı- 39 D eğer mıyla kale içerisine girilir. Orta kale içerisinde üç önemli yapı bulunmaktadır. Bunlar muhafız binası, şapel ve baş kuledir. Kulenin dört katlı olduğu, duvarlardaki hatıl izleri ve kiriş deliklerinden anlaşılmaktadır. İçerisinde ince bir bölüntü duvarı ve dolgu toprak vardır. Duvarlar üzerinde doğu yönünde kemerli pencereler, diğer taraflarda mazgal delikleri bulunmaktadır. Kulenin üstünün teras şeklinde olduğu belirlenmiştir Kız Kalesi Pazar İlçe merkezinin batısında küçük bir yarımada üzerinde kurulmuştur. Kayalık bir zemin üzerinde bulunan kalenin kara ile bağlantısı kesilmiştir. Yaklaşık 7 metre eninde 7 metre boyunda olup kare plana sahiptir. Kalenin duvarlarında muntazam taş işçiliği görülür. Giriş kapısı batıdadır. Güney surları yıkılmıştır. Sağlam kalan duvarlarda mazgal pencereleri ve yuvarlak kemerli üst kat pencereleri yer alır. Kız kalesinin kesin olarak kimler tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. 13. ve 14. yüzyıllarda Trabzon Devleti zamanında yapıldığı sanılmaktadır. Kale, Osmanlılar zamanında da onarılarak kullanılmıştır. Gezilecek Yerler Rize Müzesi (Sarı Ev): Sarı Ev olarak bilinen ve 19. yüzyıl sivil mimari örneği olan yapı, 1998 yılında müze olarak açılmıştır. Müzede etnografik eserler sergilenmektedir. 40 Nisan 2014 Rize Kalesi: Rize kent merkezinin güneybatısında yer alan kale, iç kale ve aşağı kaleden oluşmaktadır. İlk yapım tarihi konusunda kesin bilgiler bulunmamaktadır. İç kale M.S. 6. yüzyılda yeniden inşa edilmiş, 14. yüzyıl başlarında da Cenevizliler tarafından aşağı surlar yapılmıştır. Kale, Osmanlı döneminde onarılarak kullanılmıştır. Kısmen düzgün, kısmen moloz taşla yapılmış olan iç kale surları 1,5 m. kalındığındadır ve yarım daire planlı beş kuleye sahiptir. Zamanında iç kaleden kuzeydoğu ve kuzeybatıya uzanan ve denize ulaşan aşağı kaleden günümüze batı surlarının bir bölümü ve bazı kuleler kalmıştır. Kale-i Bala: Çamlıhemşin ilçesinin 40 km. güneyindedir. 150 m. yüksekliğinde bir tepenin üstünde kurulu kalenin MÖ. 200 yıllarında yapıldığı sanılmaktadır. Kız Kalesi Pazar ilçesinin batı girişinde denizin içerisine bir kaya üzerine inşa edilmiş olup, Bizans döneminden (M.S. 8. yüzyıl) kalmadır. Bu yapı, günümüzde tek bir gözetleme kulesiyle ayakta durmaktadır. Zeleki Kalesi Çayeli ilçesinin doğusunda yer alan kale, 12. yüzyılda Bizans döneminde inşa edilmiştir. Bu gün harap durumdadır. Camiler İslam Paşa Camii (Kurşunlu Cami): Rize kent merkezinde çarşı Nisan 2014 D eğer içindeki cami 16. yüzyıl yapısıdır. Kesme taştan dikdörtgen planlı olup, 24 pencereli bir kubbeye sahiptir. Gülbahar Camii: Rize kent merkezinde bulunan cami 16. yüzyılda Yavuz Sultan Selim’in annesi Gülbahar Hatun tarafından yaptırılmıştır. 1952 yılında bir onarım geçiren cami kare planlı olup, bir kubbeye ve tek şerefeli bir minareye sahiptir. Caferpaşa Camii: Çayeli ilçesinin girişinde yer alan cami, Rize Fatihi Cafer Paşa tarafından 16. yüzyılda yaptırılmıştır. Cami basit planlı ve çatısı kiremitle örtülüdür. Girişinde mermer kitabesi vardır. Kaplıca ve İçmeceler Ayder Kaplıcası ülkenin önemli kaplıcaları arasındadır. Rize’ye 20 km. mesafedeki Andon İçmecesi yöre halkı tarafından ilgi görmektedir. İçmecenin suyu renksiz, kokusuz ve berraktır. Ayrıca, İkizdere-Şimşirli İçmecesi, Çayırlı Maden Suyu çeşitli hastalıklara iyi geldiği bilinmektedir. Şelaleler Ağaran Şelalesi: Çayeli’ne 12 km., Rize merkeze ise 30 km. mesafede olan ve Çayeli’nin içinden akan Şairler deresi üzerinde bulunan Şelale, gerçek bir tabiat harikasıdır. Yaylalar Rize’nin iç kesimlerinde, zengin orman dokusu civarında yer alan yaylalarda mevcut altyapıyı kullanarak yapılabilecek fazla yatırım gerektirmeyen bir turizm çeşididir. Bu aktivite için gerekli potansiyel tüm yaylalarımızda mevcut olup, halen Ayder, Anzer, Çad, Elevit, Handüzü gibi yaylalarımızda yapılmaktadır.Rize’nin güneyindeki Kaçkar Dağları ile yüksek dağların eteklerinde birbiriyle bağlantılı birçok güzel yayla vardır. Bütün bu yaylalar yaz mevsiminde insanlarla dolup taşar. Olağanüstü güzellikteki bu yaylaların hemen hepsinde ot biçme şenlikleri yapılmaktadır. Bu şenliklere katılmak mümkün olduğu gibi yayla eteklerindeki yamaçlarda rehberlerle birlikte doğa yürüyüşü yapma imkânı da bulunmaktadır. Sportif Etkinlikler Rize, yaylaları ve sarp dağları ile doğa yürüyüşü ve dağcılığa, coşkun nehirleri ile kano ve raftinge, 2400-3000 metre yükseklikte bulunan Buzulyalağı ve Moren göllerinin bazıları balıkçılığa elverişli bir coğrafyaya sahiptir. Kaçkar Dağlan hızlı akışlı akarsuların kaynağıdır. Bunların en önemlisi Çamlıhemşin’ den Ardeşen’ e doğru akıp denize dökülen Fırtına Deresi, Taşlıdere ve İyiderelerdir. Bu derelere kanoculuk için gerekli debi rejim miktarı yeterlidir. Bu akarsular dışında küçük büyük birçok dere mevcuttur. Ne Yenir? Yörede lahana ve hamsinin özel bir yeri vardır. Çünkü bütün yemek çeşitleri bunlar etrafında yoğunlaşmıştır. Belli başlı yemek çeşitleri; Ayran doğraması, çılbır, çırıhta, çirmulis, fasulye tavalisi, hamsili pilav, hamsili ekmek, hamsi kuşu, hamsi tavalisi, herse, hoşme, kabak felisi, kabak sütlisi lahana çorbası (vurma lahana), minci, muhlama, ormanlı hamsi, paluze, papara pasmanika, pekmezli kabak , sarma (lahana sarması)dır.Orman üst zonunun üzerinde bulunan yaylalarda ve çayırlık alanda arıcılık yapılmaktadır. Kimyevi maddenin henüz ulaşamadığı çiçek çeşitliliğinin ve diğer avantajların desteklediği üretim yörede “Anzer Balı” ile dünyaca ünlüdür. Ne Alınır? Hala el sanatı üretimlerinin sürdürüldüğü yörede ahşap ve el örgü ürünleri alınabilir. Hemşin çorabı, Rize bezi (feretiko) ünlü dokumalardır. Çay sepeti, üzüm sepeti, meyve sepeti, piknik sepeti gibi hasır örme eşyalar yörede bol miktarda bulunmaktadır. Şimşir kaşık türleri, İskemleler, kemençe ve maket taka alınabilecek diğer ahşap ürünlerdir. Yörenin ünlü Anzer balı unutulmamalıdır. Yapmadan Dönme... Yaylalara çıkmadan, Ayder’de kaplıcaya gitmeden, 16. yüzyıl İslam Paşa Camii ile Ceneviz kalesinin kalıntılarını görmeden, Yörede eski bir gelenek olan ve özellikle Ardeşen İlçesinde yapılan Atmaca avcılığını izlemeden, Anzer Balını tatmadan, Dönmeyin… 41 D eğer Kitap Nisan 2014 Kitap Tanıtımı Ahmet MARANKİ BEYAZ ÖLÜM Süt, şeker, un, tuz, prinç, beyaz et, kimyasal ilaçlar, deterjanlar, boyalar, kozmetikler vb. Tabii olmayan, konsantre, hibrit, rafine, en azından şüpheli dahi olan, beyaz un, beyaz şeker, kimyasal tuz, süt, yağ ve ortak özellikleri “beyaz” olan işlenmiş gıdalar… Bu “Beyaz Çete” elemanlarının en büyük benzerlikleri, yavaş yavaş ama kesinlikle insanlığın sağlığının bozulmasına ve yavaş yavaş sürünerek yok olmasına yol açan besinler olması. SAĞLIKLI ZAYIFLAMANIN YOLLARI Ender SARAÇ Aşırı kilo alma ve hatalı beslenme Türk toplumunun halen neredeyse tüm kesimlerini ilgilendirir. Tüm gelişmekte olan ülkeler gibi bizde de bu konu, gerek sosyoekonomik durumu iyi olan kentli halkın, gerek sosyoekonomik problemleri olduğu için karbonhidrata dayalı beslenen kırsal kesim insanını dikkatini çeker. Ayrıca, toplumda yaşanan yoğun strese ve sıkıntıya bağlı yemek yeme, sağlıklı beslenme modelini bozar. Aslında sağlıklı beslenebilmek için, çok iyi ekonomik duruma sahip olmak değil, konuyu bilmek yeterlidir. Ayurveda’da bir söz vardır: “İnsan ne yerse odur”. Onun için beslenme konusuna bilinçli bir yaklaşım, sağlıklı yaşamamızı sağlayabileceği gibi, ileride karşılaşacağımız birçok hastalığı da engelleyecektir. CAN BOĞAZDAN ÇIKAR Mehmet Ali BULUT Beslenme şeklimiz hasta ediyor. Birçok insan hastalığı kaderimizin ya da genetik yapımızın kalıtsal bir sonucu olarak kabul eder. Bu nedenle beslenme şeklimizin bizi hasta edebileceğini aklımıza getirmeyiz! Motorların farklı yakıtla çalıştığı gibi… Hastalıklarımızın büyük bir kısmının yediklerimiz ve içtiklerimizden kaynaklandığı bilimsel anlamda da ispat edilmiştir. Kişilerin mizaçlarına uygun beslenmemesi, hastalıklara davetiye çıkarmaktadır. Yapılan bilimsel çalışmalarda, farklı motorlarda farklı yakıtlar kullanıldığı gibi; insanların da birbirinden farklı mizaç ve yapılara sahip olduğu, alınan gıdayı hazmettirecek enzimin her bünyede aynı güçte ifraz edilmediği belirlenmiştir. ÜZÜNTÜYÜ BIRAK YAŞAMAYA BAK Dale Carnegie Dale Carnegie’nin dünyanın her yerinde milyonlarca insan tarafından okunan kitabı Üzüntüyü Bırak Yaşamaya Bak üzüntü alışkanlığının üstesinden gelmenize yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Carnegie’nin formülleri 2000’lerin hızla değişen dünyasında da gerçekten çok işe yarayacaktır. Bu formülleri uygulayarak; • İşinizle ilgili üzüntü ve endişelerinizden hemen kurtulabilirsiniz. • Maddi sorunlardan kaynaklanan üzüntülerinizi en aza indirebilirsiniz. • Eleştirilerden yararlanmayı öğrenebilirsiniz. • Kendinizi fazlasıyla yormaktan kaçınıp her zaman genç görünmeyi başarabilirsiniz. 42 Nisan 2014 D eğer STRESLE BAŞA ÇIKMA YOLLARI Açar BALTAŞ Zuhal BALTAŞ Yakın duygusal ilişkiler kuramıyorsanız, hayattan zevk alamıyorsanız, üretken olamıyorsanız, işinizde başarılı değilseniz, bunların sebebi büyük ölçüde strestir. Sağlığınızla ilgili şikâyetleriniz varsa ve bu şikayetler ‘tam bir hastalık’ olarak teşhis edilemiyorsa, hastalanmayı beklemeyin. Bu kitapta stresle başa çıkabilmenin, stres altında da başarılı olabilmenin ve sağlığınızı koruyabilmenin yollarını bulacaksınız. Baltaş’ların çalışmaları kendimizi de içeren “insan”la ilgili bir yığın perdeyi kalldırıyor karşımızda. KARATAY DİYETİ Canan Efendigil KARATAY Bu kitap, klasik bir diyet kitabı değil. “Kibrit kutusu”, “iki yemek kaşığı” gibi anlamsız ölçülerle insanları strese sokmuyor. Karatay Diyeti bir yaşam biçimi. Yıllardır pazarlanan beslenme balonlarını patlatıyor, doğru beslenmenin ne demek olduğunu anlatıyor. Beslenme ile hücresel/hormonsal fonksiyon bozuklukları arasındaki yakın ilişkiye odaklanan Prof. Dr. Canan Efendigil Karatay, kilo vermenin ABC’sini öğretiyor, hiç zorlanmadan zayıflamanın ve zayıf kalmanın sırrını açıklıyor. İLAÇSIZ YAŞAM Ümit AKTAŞ Bağışıklığını günlerdir, ilaç mahkûmu olmaktan kurtul! ‘’Gereksiz ve bilinçsiz ilaç kullananların, hayat boyu ilaca mahkûm edilenlerin, hastane hastane gezip de derdine derman bulamayanların ne çektiğini iyi biliyorum. Oysa çok basit, çok ucuz önlemler alarak bu cefayı çekmemek mümkün!’’ KOD ADI İNSAN Çağatay ÖZTÜRK İnsanın, dünyadaki baş döndürücü değişimler karşısında giderek yalnızlaştığı, kendini toplum içinde ifade edemediği veya yanlış ifade ettiği, farklılıkların yok sayıldığı ve çoğu zaman cezalandırıldığı bir dönemde, sağlıklı bireyler olmak için yol işaretlerine ihtiyacımız var: Bizi seçimlerimizden dolayı yargılayıp cezalandırmayacak, onlara saygı duyacak ve bizi cesaretlendirecek… Fakat çoğu zaman hatalarımızdan ötürü yargılanır ve toplumdan dışlanırız. Bu da bize kendimizi yalnız hissettirir. Böylece farkında olmadan daha çok hata yaparız. Hataların alışkanlık haline geldiğinde zararlı olacağını, onlardan ders çıkardığımızda ise yaşamımızda önemli birer deneyim olacağını göz ardı etmememiz gerekir. 43 Değişim D eğer Nisan 2014 DEĞİŞEN YAŞAMLAR SALIVERİLECEĞİM GÜNÜ İPLE ÇEKİYORUM Cezaevinde en büyük hazine boş zamandır. Dört duvar arasında ruh sağlığını korumanın en güzel yolu da şüphesiz öğrenmedir. Kitap okumak, eğitim seviyemizi yükseltmek, sadece kelime dağarcığımızı geliştirmekle kalmaz toplumdaki statümüzü artırarak, kendimiz daha iyi hissetmemizi, güzel konuşmamızı, doğru davranmamızı ve çok daha faydalı işlerin içinde bulunmamızı sağlar. S okrates, baldıran zehrini içmeden (idam edilmeden) az önce bir öğrencisinin elinde daha önce görmediği, tanımadığı bir müzik aleti görür. ‘Bana bunun nasıl çalınacağının anlat’ der. Öğrencisi üzgün bir şekilde; ‘öğreteyim ama sanırım bunu çalıp keyif alacak zamanın olmayacak’ der. Sokrates ise; ‘evet bunu çalıp keyif alacak zamanım yok ama öğrenmenin keyfi var ya’ diye karşılık verir. Gündüz sahilde kumdan yaptığımız kaleyi, akşam deniz dalgaları gelip bozacaktır ama kaleyi yaparken aldığımız hazzı kim veya ne bozabilir… Hayat hiçbirimiz için bir gül bahçesi değildir. Düşmemek gerekir ama gel gör ki, düşüyoruz. Asıl önemli olan her düştüğünde ayağa kalmayı bilmektir galiba. Şüphesiz bu yalan dünyada hiç hata yapmamış insan, hiçbir şey denememiş demektir. Bu tekrarı mümkün olmayan yaşamda nerede ve nasıl olursak olalım, nefes aldığımız hiçbir anımızda hayata küsmemeli, en zor, en karamsar, en çaresiz olduğumuzu düşündüğümüz anlarımızda bile yaşama sımsıkı sarılmalıyız. Allah (cc) biz kullarına altından 44 kalkamayacağımız hiçbir yük vermiyor. Başımıza bir musibet geldiğinde onu karşılamayı bilmeli ve onun başımıza bir bela olmasına engel olmalıyız. Zor anlarımızın, acı hissettiğimiz zamanlarımızın büyümemize çok şey kattığını görüyoruz. Ve kötü ya da zor bir şey başımıza gelmeden önce biz insanlar gerçekten büyümüyoruz. Bir insandan ya da arkadaşım dediğiniz kişiden size olumsuz bir davranış ya da kötülük geldiğinde veya yanlış bir işi ya da davranışı biz yaptığımızda; işte bunlar başımıza gelen musibetlerdir ve bizim bunlara önce şükretmemiz ve sonra da yaşadığımız musibetten ders ve dersler çıkarmamız gerekir. Başımıza gelen veya bizim yaptığımız davranış ve hareketler tesadüf değildir. Musibet dediğimiz yanlış arkadaşta veya yaptığınız davranışta ısrar ederseniz, bu artık sizin için bela olacaktır. Akıl sağlığı yerinde hiçbir insan hatada ısrarcı olmaz. Mümkün olan en kısa sürede kişiden veya davranıştan uzak durur. Başımıza gelen musibetten ders almış, hatalarını tekrar etmeyen daha tecrübeli bir insan olarak da elbette yapabileceğimiz birçok şey var. Nisan 2014 D eğer Günümüzde en değerli ve biriktirilmesi mümkün olmayan zaman elimizin altından su gibi akıp gidiyor. Günlük koşuşturma ve hayat galesi denilen işlerin içinde zamanımızı pek de verimli kullanamıyoruz. ‘Daha bir işi bitiremedim ama akşam olmuş’ diyerek buluveririz kendimizi zamanın bir diliminde. Cezaevinde ise en büyük hazine boş zamandır. Dört duvar arasında ruh sağlığını korumanın en güzel yolu da şüphesiz öğrenmedir. Kitap okumak, eğitim seviyemizi yükseltmek, sadece kelime dağarcığımızı geliştirmekle kalmaz toplumdaki statümüzü arttırarak, kendimiz daha iyi hissetmemizi, güzel konuşmamızı, doğru davranmamızı ve çok daha faydalı işlerin içinde bulunmamızı sağlar. Yanlış ve doğruyu gerçek anlamda ayırmamıza sebep olur. Televizyon karşısında saatlerce oturmak, maksatsız sohbetlerin ve anlamsız tartışmaların içinde bulunmak bizlere hiçbir şey kazandırmıyor. Şimdi, ilkokul mezunu olarak cezaevine giren ve 5 yıl cezaevinde kalan Ali isimli birini örnekleyelim. Cezaevinde kaldığı 5 yıl içinde ortaokulu ve liseyi bitirdiğini, bilgisayar, girişimcilik ve Tekstil gibi kurslara katıldığını, biraz roman ve kişisel gelişim kitabı okuduğunu düşünelim. Ali’nin bu yaptıklarının kime ne zararı olabilir? Evet, kimseye zararı olmadığı gibi, Ali ilkokul mezunu olarak girdiği cezaevinden, lise diploması ve birçok kurs sertifikası alarak çıkmıştır. Boş zamanlarını kitap okuyarak geçirdiğinden, Ali daha kültürlü, bilgili ve donanımlı, eski hatalarını tekrar yapmayacak olgunluğa erişmiş, ailesine ve çevresine daha faydalı, güzel düşünen, doğru hedefler ve hayaller kurabilen, ruh sağlığı yerinde, öz güveni çok daha kuvvetli bir kişi olmuştur. Bu satırları okuduğunuzda Ali isimli birinin olup olmadığını ve Bilgi bunları yapıp yapmadığını merak edebilirsiniz. Ama bunun hiçbir önemi yok. Çünkü, mum yakarsan aydınlanıyor karanlık. Ve sorumuz şu olmalı; ‘şimdi ben ne yapabilirim?’ Cezaevinde ruh sağlığını korumak, kendini çok daha iyi hissetmek için kurslara ve faaliyetlere katılmanın, eğitim almanın, kitap okumanın, yeni bilgiler öğrenmenin sana ne kadar faydalı olacağını yapmadan bilemizsin. O kadar boş zamanın var ki; bunu televizyon izleyerek, sandalyede oturarak geçirme. Ve şunu da biliyoruz ki; ‘oturarak üreten ve kazanan sadece tavuklardır.’ Geçmiş zaten geçti. Ve hayatı yarına erteleme. İçinde bulunduğun şartların iyileşmesini de bekleme. Çünkü şartlar hiçbir zaman ve tam da istediğin gibi olmayacak. Hemen şimdi, olduğun yerden bulunduğun an’dan başla. Eğer kendinin tek sorumlu olduğuna inanırsan, eğer kendini tek çare görürsen, inan istediğin her şeyi başarırsın. Sorunlarımızın çözümü çok kolay ama yeter ki görebilelim. Ve eğer sen kendin için bir şey yapmıyorsan bir başkası senin için hiç bir şey yapmaz. Ve ne yapıyorsan en iyisini yap. Bu tekrarı mümkün olmayan zamanda vaktini televizyonla veya anlamsız işlerle harcama. Bu sana göre olmamalı. Ben artık değiştim ve değiş. İlk başlarda zor gelebilir ama göreceksin ki, her şey ne kadarda kolay. Önceki yaptıklarını bir daha yapma, olsun bitsin. Değişemeyecek kadar da güçsüz değilsin… Hükümlü Oğuzhan Gümüşel Amasya E Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu 45 Bilgi D eğer Nisan 2014 2015 BMW i8 Geleceğe hızlı bir yolculuk sunuyor Elektrikli otomobil serisine spor modeli i8'i de ekleyen BMW, Frankfurt Otomobil Fuarı'nda ilgi çeken otomobillerin arasında yerini aldı. Tamamen elektrik motoruyla da çalışabilen i8, küçük bir şehir otomobili olarak tahmin edilirken, Frankfurt Otomobil Fuarı'ndaki haliyle beklentilerin bir kademe üzerine çıktı. Klasikleşen BMW tasarımlarının miras olarak kaldığı fakat geleceğin otomobili olma yolunda farklı çizgilere sahip olan i8, yukarı doğru açılan kapılarıyla göz kamaştıran bir yapıya sahip. Karbon fiber gövde yapısı aracın oldukça hafif olmasını sağlarken, otomobil bu özellik sayesinde performansını daha üst seviyelere çıkarabiliyor. Arka tekerleklere 1.5 litrelik benzinli motor 231 beygir güç gönderirken, elektrikli motoru ön tekerleklere 131 beygirlik gücü yansıtıyor. Toplamda 362 beygir güç üretebilen BMW i8, 3 silindirli twin turbo motoru ile 0'dan 100 kilometre hıza 4.4 saniyede ulaşabilecek. 2014 yılının ilk aylarında piyasaya çıkması beklenen BMW i8, ilk olarak Avrupa ve ardından Amerika piyasasında boy gösterecek KAYNAK: http://www.otomobilgunlugu.net/2015-bmw-i8-gelecege-hizli-biryolculuk-sunuyor/ http://otomobil.milliyet.com.tr/elektrikli-motoruyla-uhtesem/yenimodel/detay/1764819/default.htm/ 46 Nisan 2014 D eğer Canlılar Alemi Canlılar alemi Karıncanın gözlerindeki pusula Y Karıncanın ne bir pusulası ne de haritası vardır. Ancak gözlerine Allah’ın yerleştirdiği yön tayin sistemi bütün bu aletlerden üstündür. Karıncanın gözleri insanların sahip olmadığı bir özelliğe sahiptir: Çöl karıncası polarize edebilir. ön bulabilmek için pusulaya, bir de haritaya ihtiyaç vardır. Harita insana nerede olduğunu, pusulaysa nereye gideceğini gösterir. Tunus’un Akdeniz kıyısındaki Mahore’s yakınlarında yaşayan siyah çöl karıncası ise, bunların hiçbirini kullanmamasına karşın yönünü hatasız olarak belirleyebilmektedir. Karınca, sabah güneşinin yükselmesiyle birlikte 70 °C kadar yükselen çöl kumunun sıcağında, besin aramak için yuvasından çıkar. Çöl karıncası yuvasından, 200 metre uzağa kadar varabilen bir alanda sık sık durarak ve olduğu yerde dönerek dolambaçlı bir yol izler. Ama bu zikzakların bütün karmaşıklığına rağmen, yiyeceğini bulduğunda, hemen yuvasına doğru düz bir çizgi şeklinde bir rota izleyerek yola koyulur. Karıncanın bu yolculuğu, boyu ile kıyaslandığında, bir insanın çölde 35-40 km. dolaştıktan sonra, pusula vs. kullanmadan başladığı noktaya doğrudan dönmesine denk bir yolculuktur. Çöl gibi bir arazide yön belirlemeye yarayan işaretlerin azlığı düşünüldüğünde, ki karıncanın yolda gördüğü işaretleri hafızasında tutup, yolunu onlara bakarak bulması da başka bir mucize olurdu karıncanın başardığı işin önemi daha iyi anlaşılacaktır.Karıncanın ne bir pusulası ne de haritası vardır. Ancak gözlerine Allah’ın yerleştirdiği yön tayin sistemi bütün bu aletlerden üstündür. Karıncanın gözleri insanların sahip olmadığı bir özelliğe sahiptir: Çöl karıncası polarize edebilir. Bu işlem sırasında bizim göremediğimiz bazı ışınları görür ve bunları kullanarak çevresine baktığı her an kuzeygüney şeklinde kesin bir yön tayini yapabilir. Böylece her an yuvasının hangi tarafta olduğunu tahmin eder ve geri dönerken hiçbir zorluk çekmez. Bir karıncanın insanların bile yeni haberdar olduğu ışığın polarizasyon özelliğini bilmesi nasıl açıklanabilir? Üstelik karınca bundan bir pusula gibi faydalanmaktadır. Bütün bunları karıncanın kendisinin biliyor olması elbette ki mümkün değildir. Şüphesiz karıncanın sahip olduğu bu kompleks göz yapısını rastgele oluşan tesadüflerle açıklamak imkansızdır. Tüm çöl karıncaları dünyadaki ilk günlerinden beri bu özellikte gözlere sahiptir. http://www.bilimveteknoloji.org 47 Bilim-Teknoloji D eğer Nisan 2014 Uçan araba gerçek oldu Slovakyalı mühendis, Aeromobil adını verdiği uçan arabayı üretmeyi başardı. S lovakyalı mühendis Stefan Klein, uçan aracın ıssız yerlerde yaşayan toplumlara yardımcı olmasını umut ediyor. Slovakyalı mühendis Stefan Klein, 20 yılını adadığı Aeromobil’i değerlendirdi. Aynı zamanda baş tasarımcısı olduğu uçan aracın, küresel ulaşımın bütün sorunlarını çözmesini elbette beklemediklerini dile getiren Klein, “Altyapının olmadığı ve aralarında 700 kilometre bulunan iki yerin yalnızca eğreti yollarla birleştirildiği ülkeler için yararlı olabileceğini düşünüyoruz” diye konuştu. Klein Aeromobil’in ayrıca, ulaşımın küçük hava taşıtlarıyla sağlandığı; ABD, 48 Avustralya, Yeni Zelanda veya Afrika gibi ülkelerde de yeni bir kalite etkisi oluşturacağını ve ulaşım koşullarını büyük ölçüde değiştirebileceğini söyleyerek, “Aynı şey küçük hava taşıtlarıyla ulaşımın yeni başladığı ve mesafelerin bir hayli uzak olduğu ancak altyapının neredeyse var olmadığı Çin ve Rusya gibi ülkeler için de geçerli” dedi. 2 kişi kapasiteli Aeromobil, havada 700 kilometre, karada ise 500 kilometreye kadar yol kat edebiliyor. 100 beygir gücündeki uçan araç, karada saatte 160, havada ise saatte 200 kilometre hıza ulaşabiliyor. Araç havalanabilmek için saatte 130 kilometre hıza ihtiyaç duyuyor. Nisan 2014 D eğer Evlilik Hiç hediye aldınız mı? Ne kadar dikkat edilse de her evlilikte gönül kırgınlıkları yaşanabilir. Kalbi kırmamak ne kadar önemliyse gönül almak da bir o kadar önemlidir. Karşınızdakinin gönlünü bazen bir özür cümlesiyle, bazen davranışlarınızla, bazense eşinizin avcuna bıraktığınız küçük bir hediye kutusuyla alabilirsiniz. Verilen hediye sadece maddi karşılığı olan ve hoşa giden bir nesne değil aynı zamanda tüm samimiyetinizi, aşkınızı, pişmanlığınızı içinde barındıran bir sevgi kutusudur. HEDİYE GÖNÜLLERDEKİ DARGINLIĞI GİDERİR Peygamber Efendimiz (s.a.v) “Hediyeleşiniz ki birbirinize olan muhabbetiniz artsın” buyurmuştur. (Buhari) Eşlerin birbirlerine verdikleri bu anlam yüklü hediyeler hem kırılan bir kalbi onarır hem de eşlerin birbirlerine olan aşkını ve sevgi bağlarını kuvvetlendirir. Gönül almak zor gelir kimi zaman. “Pişman olduğumu görmesin, şımarır” gibi evliliğin ruhuna aykırı sözler gelir akıllara. Halbuki ailemizi mutlu etmekten daha ne önemli olabilir ki şu hayatta? HEDİYE ALMAK İÇİN İLLA BİR NEDEN Mİ LAZIM? İlla kavga, tartışma sonrası yaşanan pişmanlık duygusu mu götürmeli bizleri hediye dükkanlarına? Ya da yıl içinde sabırsızlıkla beklenen doğum günleri, evlilik yıl dönümleri mi? Bazen içinizden geldiği için de eşinize hoşça sürpriz yapabilirsiniz. Onun hayatınızdaki değerini belli etmek için, size yaşattığı hoş duygular için de eşinizi sevindirebilirsiniz. Kısacası hediyeleşmek için belli sebepleri beklemeye gerek yoktur. MADDİ DEĞERİ OLMAK ZORUNDA DEĞİL Karşınızdakini mutlu etmek adına pahalı hediyeler alıp maddi gücünüz yetmediği halde gösterişli hediyeleri armağan etmek de sağlıklı bir davranış olmaz. Bazen maddi değeri küçük ama manevi değeri büyük hediyeler de karşınızdakini havalarda uçurabilir. Örneğin küçük kağıt parçalarına ona olan sevginizi ya da ondaki en sevdiğiniz şeyi yazarak evinizin her yerine yapıştırabilirsiniz. Veya küçük bir ayna hediye ederek aynada görünen suretin sizi ne kadar mutlu ettiğini anlatabilirsiniz. Unutmayın biraz romantizmden kimseye zarar gelmez. ÖNEMLİ OLAN NİYET Hediye konusunda bazen eşler beklenti içerisine girebilirler. Gelen hediyenin beklentilerin altında olması kimi zaman eşlerin hoşuna gitmez; sevinip mutlu olmaları gerekirken olumsuz tavırlara bile bürünebilirler. Tahmin edersiniz ki bu hiç hoş bir tutum değildir. Her işte olduğu gibi hediyeleşme konusunda da önemli olan niyettir. Mühim olan eşinizin o hediyeyi hangi duygularla size ilettiğidir. Bu gibi durumlarda hediyeye değil hislere yoğunlaşmalısınız. Bir kadın evlilik yıldönümünde sabah uyanır uyanmaz eşine dönerek, “Rüyamda senin bana inci kolye hediye ettiğini gördüm. Sence bu rüyanın anlamı nedir?” diye sormuş. Eşi de büyük bir heyecanla “Akşam öğrenirsin hayatım” demiş ve gitmiş. Akşam olmuş evin beyi elinde hediye paketiyle kapıyı çalmış. Kapıyı açan hanımı hediye paketini görünce çok sevinmiş ve hemen eşinin elinden paketi alarak açmaya başlamış. Ama gördüğü hediye karşısında hiç de hoşnut olmamış. Çünkü paketin içinden çıkan inci kolye değil kadının, rüyalarını yorumlayabilmesi için alınan bir “rüya tabirleri kitabı”ymış. Ama dedik ya önemli olan niyet! Kaynak: Esra KARADAĞ 49 Sağlık D eğer Nisan 2014 aaaaaaaaaaaaaaaaaa Kansere işaret eden belirtiler Türkiye’de her yıl yaklaşık 175 bin kişiye kanser teşhisi konuluyor. Bu hastaların büyük bir çoğunluğu ise rahatsızlığın geç fark edilmesi nedeni ile hayatını kaybediyor. T ürkiye’de her yıl yaklaşık 175 bin kişiye kanser teşhisi konuluyor. Bu hastaların büyük bir çoğunluğu ise rahatsızlığın geç fark edilmesi nedeni ile hayatını kaybediyor. Kanserde erken tanı yaşam kalitesi ve süresinin artması için çok önemli, bu hastalığı yenmenin yolu ise onu tanımak ve doğru tedavi stratejisini belirlemekten geçiyor. MemorialAtaşehir Hastanesi Medikal Onkoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Gökhan Kandemir, “4 Şubat Dünya Kanser Günü” öncesinde kanser ile ilgili bilinmesi gerekenler hakkında bilgi verdi. Kanserde risk faktörlerini tanıyın Kanser, vücudumuzun çeşitli bölgelerindeki hücrelerin kontrolsüz bölünmeleri, çoğalmaları, çevre dokulara ve vücudun diğer yerlerine yayılabilmeleri sonucu oluşan hastalıktır. Tek bir hastalık olmayıp, 100’den fazla çeşidi olan bir hastalıklar grubudur. Genlerimizdeki değişiklikler, yaşam tarzı ve çevresel faktörler. Bu üç ana faktörün etkileşimi kanser oluşma riskini belirlemektedir. Radyasyon, sigara içmek, alkol kullanımı, enfeksiyonlar, sağlıksız beslenme, fiziksel aktivitenin azlığı dünya genelinde ana risk faktörleridir. Kadın ve erkeklerde sık görülen kanserler farklı Kadınlarda meme kanseri ve tiroid kanseri en sık 50 görülen türlerdir. Daha sonra kalın bağırsak, rahim, akciğer kanseri gelmektedir. Erkeklerde ise; akciğer kanserinden sonra en çok prostat kanseri görülmektedir. Bunu idrar kesesi, kalın bağırsak, mide kanseri takip etmektedir. • Meme kanseri geliyorum diyor Meme veya koltuk altında kitle, sertlik, kalınlaşma, meme ucunda kaşıntılı, döküntülü yara ya da ağrı, meme derisinde gamzeleşme veya çekinti, aniden başlayan meme başı akıntısı meme kanseri konusunda önemli ipuçlarıdır. • Uzun süren öksürük, sabit göğüs ağrısı, kanlı balgam, nefes darlığı, hırıltı veya boğuk seslilik akciğer kanserine işaret ediyor olabilir. Tekrarlayan akciğer enfeksiyonları, boyunda ve yüzde şişlik, iştahsızlık veya kilo kaybı ile kronik yorgunluk da bu hastaların en sık karşılaştığı belirtilerdir. • Mesane (idrar kesesi) ve prostat kanseri; idrar yaparken ağrı, sancı olması; idrarda kan görülmesi veya idrar yapma sıklığının değişmesi ile görülebilir. • Vücutta yeni oluşan benlerin olması ya da yıllardır var olan bir ben veya siğilde şekil, boyut veya renk değişikliği görülmesi cilt kanserini akla getirebilir. Benlerin bir dermatoloji uzmanı tarafından düzenli takip altında olması önemlidir. Bağırsak alışkanlıklarında değişiklikler kalın bağırsak kanseri yönünden araştırılmalıdır • İshal, kabızlık, bağırsakta tam boşalmama hissi, dışkıda kan görülmesi, normalde olduğundan daha ince dışkılama önemli belirtilerdir. Karında gaz, şişkinlik hissi, krampların olması, istemsiz kilo kaybı, uzun süren yorgunluk hissi, bulantı ve kusmalar görüldüğünde mutlaka bir uzmana başvurulmalıdır. • Kişinin bedeninde ele gelen kitleler ve şişlikler, deri değişiklikleri, iyileşmeyen yaralar, bağırsak ve idrar alışkanlıklarındaki değişiklikler, beklenmedik ve anormal kanamalar ve akıntılar, yutma güçlüğü ve hazımsızlık, ses kısıklığı, açıklanmayan kilo kaybı, ateş, halsizlik ve ağrı kanserin belirtileri olabilmektedir. • Sigara içmemek, alkol almamak ya da miktarını en aza indirmek, radyasyondan uzak durmak, enfeksiyonlardan korunmak, sağlıklı beslenmek, kilo dengesini korumak ve egzersiz yapmak alınabilecek başlıca önlemlerdir. Kanserde erken belirti ve bulguları öğrenerek riskleri bilmek, kanser tarama programlarına girmek de kanserden korunma konusunda önemli adımlardır. . www.ailemveben.com.tr Nisan 2014 D eğer BUNLARI BİLİYOR MUYDUNUZ? Dünyada insan başına düşen karınca sayısı 1 milyondur. Atlar bir ay kadar ayakta kalabilirler Bir inek hayatı boyunca yaklaşık 200.000 bardak süt üretir. Baykuş, mavi rengi görebilen tek kuştur. Bir köpekbalığı 100 milyon damla deniz suyu içindeki bir damla kanı hissedebilir. Bir insan hayatında ortalama 22 kg deri kaybetmektedir. Eiffel Kulesi´nin tepesine çıkana kadar 1792 basamak vardır. Bir okyanusun en derin yerinde, demir bir topun dibe çökmesi bir saatten uzun sürer. Denizatları, erkekleri hamile olan tek canlı grubudur. Kağıt paraların yüzde 75’i pamuk, yüzde 25’i ketendendir. Beynin % 80’ i sudur. Değerli taşların çoğu birkaç elementten oluşur, sadece pırlanta tamamen karbondan oluşur. 51 Edebiyat D eğer Nisan 2014 VAZGEÇİLMEZSİN Kimse görmez, Yokluğundan gecenin sessizliğinde, Sessizce döktüğüm gözyaşlarımı. Demire şekil veren ateş misali, Hasretinin acısıyla olgunlaşır ruhum. Varlığımdaki her zerre, Hisseder özleminin yarattığı sızıyı. Aşkın damından düşen bir, Anlatsın Allah aşkına. Her ayrılıkta yaşanan bu değişmez yazıyı, Tecrübelerim yetersiz, Öngöremiyorum çekilmez bu acıların sonrasını. Belirleyemiyorum kaderimin derecesini sınırını, Entellere sorsan ağır bir tranva. Varoşa sorsan çekilen acıların yanında bunu anlatmak hata. Sevene sorsan, Yüreği alışkındır bu acılara. Eğer bana sorarsanız, İnanın şeker bile tatsızdır, O yarsız bana. Bunun adı aşk olsa gerek, Böyle bir aşk için ölmek ne demek. Bin defada bu Dünya’ ya gelsem Yine de tercihim olurdu seni sevmek. Mehmet Canpolat Trabzon E Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu BEN SENDEN AYRILAMAM Dayanacak gücüm sensin, Her şeyimsin, malım sensin, Nefesimsin, canım sensin, Ben senden ayrılamam ki! Sen kalbimsin, yüreğimsin, Dünyada tek güvenimsin, Hem canımsın ciğerimsin, Ben senden ayrılamam ki! Havam sensin suyum sensin, Kanadımsın kolum sensin, Damarımda kanım sensin, Ben senden ayrılamam ki! Adın yıldız ay gibisin, Dilin tatlı bal gibisin, Rüyalarda yar gibisin, Ben senden ayrılamam ki! Aşık Mustafam ne yapsın? İster ateşlerde yansın, Hiç gülmesin hep aglasın, Ben senden ayrılamam ki! Mustafa İnal Hatay E Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu 52 YAZILARINIZI BEKLİYORUZ... Dergimizde gelecek sayıdan itibaren “Sizden gelenler” bölümünde yayınlamak üzere “Ben Onu Sevdim” diye bir bölüm başlatıyoruz. Burada sevdiğiniz birini anlattığınız yazıları, hatıralarınızı yayınlayacağız. Bu kişi eşiniz, anneniz, babanız, çocuğunuz, arkadaşınız, kardeşiniz, hocanız, öğretmeniniz olabilir. Hayatta olabilir, olmayabilir. Onu neden ve hangi huylarından dolayı sevdiğinizi anlatın. Belki başkalarına da örnek olur. Sizlerinde yazılarınızı bekliyoruz. En çok onu sevdim… Nisan 2014 D eğer BİR YUDUM SEVGİYE NELER VERİLMEZ Köksüz ayrık otuna benzer, Sevgisiz insan. Yaz baharı zemheri'dir, Hiç gelmez Nisan. Şirkten sayılır; Kaderine, ederse isyan. Mutluluğun iksiridir, Bir yudum sevgi. Yaşamın anlamıdır. Sevip sevilmek. Şamda kaysıdır sevgiyle, Yenilen kuru ekmek, Her insanın arzusudur, Mutlu edilmek. Kurumuş gönül bağının, Suyudur bir yudum sevgi. Herkesin rüyasıdır, Bir yuva kurmak. Düşü, mali hülyasıdır; Mesud, Bahtiyar olmak, Bu zamanda çok zor, Candan seveni bulmak. Maddiyata değişilir ise, Hiçbir işe yaramaz sevgi. Kalpten kalbe giden yol, Fizikte kanun. Dillere destan değil mi? Leyla'yla Mecnun. Söyleyin ne götürdü? Öbür dünyaya Kârun. Karanlığın ışığıdır. Bir yudum sevgi. “Yorgun Ozan” der ki; Ömür çok kısa. Sevelim sevilelim, Yaşam dönmesin Kış'a Göç edip gitmeyelim, Zamanı harcayıp boşa. Hepimizin Ruh iksiridir, Bir yudum sevgi. Ali Rıza Çağlar Kartal H Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu Mehmet Boğatekin Kocaeli 1 No’lu Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu ÖZGÜRLÜK SEVDASI Özgürlüğe bakmak, Gökyüzüne bakmak gibi bir şey aslında, Açık mavi kocaman bir gökyüzüne, Gündüz yıldızları olan, Heyecanını yitirmezsin hiçbir zaman, Geçen yıllar beklediğin olmasada, Özgürlüğe bakmak, Gölde kayık olmak gibidir, Kış günü köy evindeki soba kadar sıcak, Yaz günü, sögüt ağacının gölgesinde uyumak, Birde özgürlüğe kavuşmak varya, İçindeki hasretten taburcu olmak, Seçtiğin filmi izlemek, İstediğin müziği dinlemek, Adımlarını saymadan yürümek, Bulunduğum beton yığınından çıkıpta, dörtnala, Lunapark şenliğini koşmak gibidir, Özgürlük demek, güzel olan herşeydir. Ali demirelli Silivri 2 Nolu L Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu 53 D eğer Nükte Nisan 2014 Fıkra BAŞKA ASKER YOK MU? Yeni asker olan Temel’e komutanı sormuş: - “Savaşta siperdesin, sağ taraftan düşman askeri geldiğini gördün. Peki ne yaparsın?” Temel heyecanla cevap verir: - “Hemen çevirir silahımı üzerlerine ateş açarım komutanım.” Komutan tekrar sormuş. “Peki, karşıdan geliyorsa?” - “Karşıya ateş açarım, komutanım.” - “Arkadan geliyorsa?” deyince komutan, Temel dayanamamış: - “Komutanım, bu ordunun benden başka askeri yok mu?” BİLET Temel’i ameliyat edecekler; Doktorlar maskelerini takıyorlar. Temel atılıyor: - Poşuna maske takmayun, pen sizi taniyrum :)) OYUN İşadamı tıraş olurken bir yandan da berberiyle sohbet etmektedir. Derken, kapının önünden ağır ağır geçmekte olan paspal birçocuk görürler. Berber, işadamının kulağına fısıldar; “Bu çocuk varya,dünyanın en aptal çocuklarından biridir! Bak; dikkat et şimdi…” Berber çocuğa seslenir: KARNE Okul fıkralarıKarne günüydü.Küçük oğlan okuldan döndü. Annesi : Karnen nerede? diye sordu. Çocuk güldü : -Arkadaşıma ödünç verdim. Babasını korkutacak... yüz bin, diğer elinde beşmilyonluk bir banknot olduğu halde çocuğa sorar: Hangisini istiyorsan alabilirsin?” Çocuk dalgın dalgın bir beşyüz bine bir de beş milyona bakar ve sonunda beşyüz binlik banknotu hızlıca çekerek berberin elinden alır. Berber işadamına döner ve gülerek: “Gördünmü? Sana söylemiştim.” der. Bununüzerineçocuksakincedükkanagirerveyüzündekiaptalcasırıtmaylaberberiselamlar. Berber iş adamının kulağına sessizce, Tıraş bitince işadamı sokağa çıkar ve az ileride kendi kendine oynayan Ali’yi görür. Yanına giderek, neden beş milyonluk değil de, beşyüz binlik banknotu aldığını sorar. Çocuk hiç de aptalca olmayan bir sırıtmayla yanıt verir : “bakşimdi” diye fısıldar ve bir elinde beş- - Eğer beş milyonluğu alırsam oyun biter!” “Ali, buraya gel!”. 54 Karadenizlinin biri hemşerisine anlatıyor : -Dün belediye otobüsüne bindim; yan koltuktaki adam bilet almamışım gibi bana anlamlı anlamlı baktı. -Sen ne yaptın? -Bende bilet almışım gibi anlamlı anlamlı ona baktım. Nisan 2014 D eğer ÇENGEL BULMACA Bulmaca: Mehmet Acar Bulmaca: Mehmet Acar GEÇEN AYKİ BULMACALARIN CEVAPLARI 55 D eğer Bulmaca Nisan 2014 SÖZCÜK BULMACA SOLDAN SAĞA 1 - Ne kadar süreceği belli olmaksızın sürüp giden, kronik -Güneş doğmadan önceki alacakaranlık, fecir 2 - Avuç içi Aşağı derece. 3 - Nemi olan, az ıslak, rutubetli - Nezir. 4 - Sonra, sonradan, daha sonra, sonraları. 5 - Sinirler - Bir Meyve. 6 - Tren vagonlarını çeken makine 7 - İşaret - Yasaklama - Dar, uzun va hafif bir yarış kayığı. 8 - Lezzet - Pamuktan dokunmuş basma - Bir nota. 9 - Töre bilimi - Manevi bakımdan. 10 - Görevden alma - Geniş toprağı olan büyük konut. YUKARIDAN AŞAĞIYA 1 - Anlayış. 2 - Aza - Badem şerbeti 3 - Güzel ve iri çiçekli, çok yıllık bir süs bitkisi - İnce, keskin ses. 4 - Yağ uru - İlgi eki. 5 - Kır hayatı içindeaşk konusunu işleyen kısa şiir -Saçın küçük tutamlar biçiminde değişik renklerde boyanmış durumu. 6 - Neonun sembolü - Çok ortaklı. 7 - İnsanda üzüntü, sıkıntı olmama durumu, huzur - Mücevher- KOLAY SUDOKU 56 lerde kullanılan yüksek değerli cevher. 8 - Sağlama, elde etme - Sodyumun sembolü. 9 - Gelir getiren mülk - Derinliği her yerinde aynı olan sığ su alanı. 10 - Cimri - Kürekle yürütülen dar, uzun, hafif tekne. ORTA SUDOKU ZOR SUDOKU İnsanlar önce para kazanmak için sağlıklarını, sonra da sağlıklarını korumak için paralarını harcarlar. Goethe Sağlığı olanın umudu, umudu olanın her şeyi var demektir.
