İndir - Gjykata Kushtetuese

REPUBLIKA E KOSOVËS - РЕПУБЛИКА КОСОВO - REPUBLIC OF KOSOVO
GJYKATA KUSHTETUESE
УСТАВНИ СУД
CONSTITUTIONAL COURT
Priştine, 1 Nisan 2011
Nr. ref.: SQ 111/11
KARAR
AÇIKLAMASI
Dava No:. KO 29/11
Başvurucu
Sabri Hamiti ve diğer milletvekilleri
Kosova Cumhuriyeti Meclisinin Kosova Cumhurbaşkanı seçimine ilişkin Nr.04V-04 sayı ve 22 Şubat 2011 tarihli kararının Anayasaya uygunluğunun
değerlendirilmesi.
30 Mart 2011 tarihli çoğunluk kararına ilişkin açıklama
KOSOVA CUMHURİYETİ ANAYASA MAHKEMESİ
Aşağıdaki yapıdadır:
Enver Hasani, Başkan
Kadri Kryeziu, Başkanvekili
Robert Carolan, Yargıç
Altay Suroy, Yargıç
Almiro Rodrigues, Yargıç
Snezhana Botusharova, Yargıç
Ivan Čukalović, Yargıç
Gjyljeta Mushkolaj, Yargıç
Iliriana Islami, Yargıç
Açıklama Konusu
1. Meclis Başkanı Sn. Jakup Krasniqi’nin, Kosova Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı adına
Sn. Behgjet Pacolli’nin ve Kosova Cumhuriyeti Hükümeti adına Başbakan Sn. Hashim
Thaçi’nin açıklama talepleri.
Yasal Dayanak
2. Anayasanın 113.5 Maddesi, 03/L-121 sayı ve 16 Aralık 2008 tarihli Kosova Cumhuriyeti
Anayasa Mahkemesi Hakkında Yasanın (bundan sonra “Yasa” şeklinde anılacaktır) 42.
Maddesi ve Kosova Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi İçtüzüğünün (bundan sonra
“İçtüzük” şeklinde anılacaktır) 56 (1) ve 61. Maddesi.
Mahkemedeki Süreç
3. Mahkeme 1 Nisan 2011 tarihinde yukarıda sözü edilen talepleri görüşmek üzere bir
duruşma yapmıştır.
Olgular
4. Kosova Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, Kosova Cumhuriyeti Meclis Başkanı Sn. Jakup
Krasniqi’den KO 29/11 sayılı davaya ilişkin, oyçokluğuyla 30 Mart 2011 tarihinde
açıklanan kararla ilgili, üç hususta açıklama talebini 31 Mart 2011 tarihinde kabul
etmiştir.
“……
1. Kararın retroaktif (geriye dönük) etkisi yoktur ifadesinin anlamı nedir?
2. Bu kararın sonucunda ülke erken seçime gitmeli midir?
3. Ülkenin şu anda Cumhurbaşkanı veya Cumhurbaşkanı Vekili var mıdır?
……”
5. Aynı tarihte Kosova Cumhurbaşkanlığından Sn. Behgjet Pacolli tarafından imzalanmış
bir yazı Mahkemeye ulaşmıştır. Bu yazıda aynı dava kararıyla ilgili cevap istenen şu
soruya yer verilmiştir:
“Şimdiye kadar Cumhurbaşkanlığını vekâleten yürütmek üzere tarafımdan talep
edilmediğinden, makamı terk etmemin, yeni seçime kadar ülkenin en yüce
makamında kurumsal boşluğa neden olur mu?
6. Bunun dışında Mahkemeye, 1 Nisan 2011 tarihinde Kosova Hükümeti adına Başbakan
Hashim Thaçi tarafından imzalanıp gönderilen bir yazıda, söz konusu Mahkeme
Kararıyla ilgili şu üç soru yöneltilmiş ve cevapları talep edilmiştir:
“Kosova Hükümetinin 31 Mart 2011 tarihli toplantısında Anayasanın 93. Maddesi
10. Fıkrasına göre Hükümetle ilgili “Anayasal konuları Anayasa Mahkemesine
gönderebilir” hükmü hakkında soru sorma kararı alınmıştır.
…
1. Anayasanın 86. Maddesi 4. Fıkrasına göre Cumhurbaşkanın ilk iki oylama
turunda Meclis üye tamsayısının 2/3’sinin oylarıyla seçilebileceği belirtilmiştir.
Sonuç olarak Cumhurbaşkanının seçilmesi için 80 oy gerekmektedir. 86. Madde
2
oylama esnasında asgari 80 milletvekilinin veya tamamı olan 120 milletvekilinin
mevcut olmasını gerektirir mi? Başka bir deyişle 86. Madde, Cumhurbaşkanlığı
seçim sürecinin ilk iki oylama turu başlarken 80 veya 120 üyelik toplantı
yetersayısını gerektirir mi? İlk iki turda Cumhurbaşkanı seçilemezse, üçüncü turda
Cumhurbaşkanının seçilebilmesi için salt çoğunluğu gerektiren oylamada hangi
yetersayının sağlanması gerekir? Mevcut olup oy kullanmayan bir milletvekilinin
varlığı gerekli yetersayı çerçevesinde hesaplanır mı?
2. Meclis Başkanı 29 Mart 2011 tarihinden başlayarak 6 ay boyunca
Cumhurbaşkanlığını vekâleten yürütebilir mi veya Eski Cumhurbaşkanı Fatmir
Sejdiu’nun 27 Eylül 2010 tarihinde istifasından sonra Cumhurbaşkanlığını Meclis
Başkanının vekâleten yürüttüğü göz önünde bulundurulursa, bu altı aylık süre daha
önceki bir tarihte mi başlar?
3. Kırktan fazla milletvekili Meclisin 22 Şubat 2011 tarihli Cumhurbaşkanlığı
seçiminin ilk iki turunun yapıldığı oturumda bulunmayı, reddetmiştir. Bir siyasi
partinin başkanı, partisinden olan milletvekillerinin Cumhurbaşkanlığı seçim
oturumuna katılmayacağını, diğer partilerden de kendilerine katılanların olacağını
açıklamıştır. Anayasa Mahkemesinin KO 29/11 sayılı davanın Kararında,
milletvekillerinin Cumhurbaşkanlığı seçim sürecine katılmalarının anayasal bir
sorumluluk olduğu belirtilmiştir. Seçim süreci başladığında, seçim süreciyle ilgili
kendilerine vaktinde bildirim yapılmış olmasına rağmen genel kurulda seksenden
az üyenin olması durumunda, kırktan fazla üyenin katılmayı reddettikleri için, 86.
Maddeye göre birinci ve ikinci oylama turlarının başarısız sayılıp,
Cumhurbaşkanının salt çoğunluk olan 61 oyla seçilmesine olanak sağlayan 86.
Madde 5. Fıkrasında belirtilen üçüncü tura geçilmesine müsaade edilir mi?
…”
İstemlerin Değerlendirilmesiyle İlgili Yasal Sınırlar
7. Mahkeme, Hükümetin Anayasanın 93. Maddesine göre yöneltilen sorusu dışında, her üç
kurumca yöneltilen diğer soruların hepsinin aynı yapıda olduklarını tespit etmiştir.
Ancak Mahkeme, tüm bu sorulara ayrı ayrı cevap verecektir.
8. Mahkeme, yukarıda zikredilen yasal dayanağı, davanın olağanüstü önemini, meseleyle
ilgisini ve istemlerin dava konusuyla sınırlandırılmış olmasını dikkate alarak sorulan
sorulara cevap vermiştir.
9. Mahkemenin kendi kararının sınırlarına riayet edeceğini ve yasal olarak bu sınırların
dışına çıkmaya yetkili olmadığını dikkate alarak sorularla ilgili cevaplar aşağıda
açıklanmıştır
İstemlere yönelik cevaplar
I.
Meclis Başkanının yazısındaki sorunun cevabı
10. Bu Mahkemenin açıkladığı kararın geriye dönük etkilerinin olup olmadığı konusundaki
soruyla ilgili cevap: Mahkeme Kararının 31 Mart 2011 tarihinde derhal yürürlüğe
girmiştir; Kosova Cumhurbaşkanlığı seçimine ilişkin Kosova Meclisinin 04-V-04 sayı ve
22 Şubat 2011 tarihli kararının, Mahkeme Kararının Resmi Gazetede yayımlandığı 31
Mart 2011 tarihinden itibaren yürürlükte değildir.
11. Mahkeme Kararının Meclisi feshedilmesini zorunlu kılıp yeni seçimlerin yapılmasını
gerektirir mi, sorusunun cevabı: Hayır.
3
12. Kosova’nın Cumhurbaşkanı, dolayısıyla Cumhurbaşkanı Vekili vardır mıdır, şeklindeki
üçüncü soruyla ilgili cevap: 31 Mart 2011 tarihinde itibaren Kosova’nın Cumhurbaşkanı
Vekili vardır. Öyle ki, bu Kararın açıklanmasından sonra kurumsal boşluk oluşmamıştır.
II.
Sn. Behgjet Pacolli’nin yazısındaki sorusuyla ilgili
13. Sn. Behgjet Pacolli’nin 31 Mart 2011 tarihli yazısında yönelttiği soruyla ilgili cevap,
Kosova’nın 31 Mart 2011 tarihinden itibaren Cumhurbaşkanı Vekili vardır, şeklinde 12.
Maddede verilmiştir. Yani, Mahkeme Kararının yayımlanmasından sonra kurumsal
boşluk oluşmamıştır.
III.
Kosova Cumhuriyeti Başbakanının yazısındaki sorularla ilgili
14. Birinci soruyla ilgili, Mahkeme, bu davayla ilgili Kararında belirtilen bulgulara atıfta
bulunur.
15. Kosova’nın Cumhurbaşkanı Vekili var mı, şeklindeki ikinci soruyla ilgili, cevap,
Kosova’nın 31 Mart 2011 tarihinden itibaren Cumhurbaşkanı Vekili vardır. Yani, bu
Kararın ilanından sonra kurumsal boşluk oluşmamıştır.
16. Üçüncü soruyla ilgi olarak Mahkeme, amacının Karara açıklık getirmek olduğunu, Dava
konusunun dışına çıkmaya yetkisi olmadığını hatırlatır. Öyle ki Başbakanın yazısında
zikredilen varsayımsal durumlar dava konusunun sınırları dışındadır ve yeni bir dava
için isnat oluşturabilir.
17. Anayasanın 93 Maddesine [Hükümetin Yetkileri] ilişkin soruyla ilgili, Mahkeme, 93
Maddeye atıfta bulunarak: “Hükümetin şu yetkileri vardır:
(…)
(10) Anayasal konuları Anayasa Mahkemesine gönderebilir”.
18. Mahkeme, Hükümetin bu istemi bu hükme göre yaptığını belirlemiştir. Ancak,
Mahkeme, bu istemin KO 29/11 sayılı dava Kararına açıklık getirilmesiyle ilgili
olduğundan yeni bir istem olmadığını değerlendirmektedir.
19. Mahkeme, bu hükme göre Hükümetin ancak yeni olgu ve koşullarda yeni bir dava olarak
Mahkemeye başvurabileceğini hatırlatır.
BU SEBEPLERDEN DOLAYI
MAHKEMENİN 1 Nisan 2011 tarihinde yapılan duruşmasında, yukarıda sorulan sorulara
yanıt verilmesini oyçokluğuyla karalaştırmıştır.
Bu karar Yasanın 20(4) maddesine uygun olarak Kararın taraflara bildirilip Resmi Gazetede
yayımlanacaktır.
Raportör Yargıç
Anayasa Mahkemesi Başkanı
Iliriana Islami
Prof. Dr. Enver Hasani
4