Kolaylık. - Mundipharma

Astım Tedavisine Yönelik
Hasta Bilgilendirme
Kolaylık.
Yüksek etki.
İçindekiler
01. Giriş: Astım nedir?
02. Nefes yolunda neler yaşanır?
03. Astımda can sıkıcı üç şey gerçekleşir
04. Astımda tipik olarak hangi semptomlar
ortaya çıkar?
05. Astım farklı formlarda ortaya çıkar
06.Tanı koyma
07. Astım tedavisinde hedefler
Astımla normal bir yaşam!
08. İlaç tedavisi
09. Tedavinin başarısı düzenli olarak test edilmelidir.
Astım günlüğü, zirve akım değeri vs.
10. İlaçsız önlemler –
Tedavinin önemli parçası
11. Astım ve spor ayrılmaz bir bütündür!
12. Astım ve çalışma
13. Astımla seyahat
14. Astım ve gebelik/ emzirme
15. Akut astım nöbetinde ne yapmalı?
Sakinliğinizi koruyun!
16. Dozaj aeresolü kullanım ipuçları
17. Dozaj aerosolünün zorlukları nelerdir?
Bu noktada bir hava haznesi size
yardımcı olabilir
18. Toz inhalatörünün kullanım ipuçları
19. Dozaj aerosolünün, hava haznesinin vs.
temizlenmesi
20. Notlar
21. Yararlı adres ve bağlantılar
4
5
7
9
10
11
14
15
18
21
24
26
30
32
34
36
38
42
43
44
46
01
Giriş:
Astım nedir?
Astım, kronik nefes yolu (bronşlar) iltihaplanmasıyla dışarıdan
gelen belli uyarılara karşı aşırı hassasiyet oluşması ve böylece bu
uyarılara karşı nefes yolunun daralmasıdır.
Bunun sonucu olarak nefes verirken astım krizine bağlı nefes
zorluğu, öksürük, balgam çıkarma görülür ve hırıltı duyulur.
Astım sık görülen bir rahatsızlıktır: Almanya’daki çocukların yüzden 10’u ve yetişkinlerin yüzde 5’i bu rahatsızlıktan musdariptir.*
Dünya genelinde yaklaşık 300 milyon kişide bu hastalığa rastlanır. Astımın görülme sıklığı son on yılda özellikle sanayileşmiş
uluslarda gözle görülür artış göstermiştir. Aslında bu rahatsızlığın kesin sebebi henüz keşfedilememiş olsa da, nefes yollarında
meydana gelen alerjik rahatsızlıklar; örn. saman alerjisi, ciddi risk
faktörleri oluşturur, ancak yine de çevrenin etkisi ve bu rahatsızlığa yatkınlık da oluşmasında büyük rol oynar.
Astım günümüzde tedavisi mümkün bir rahatsızlık olduğu için
normal yaşamı kısıtlamaz ve sizi engellemez. Ancak tedavisi
kişinin büyük ölçüde sorumluluk almasını gerektirir. Bunun için
hastalığın incelenmesi özellikle önemlidir.
Bu broşürle bu rahatsızlığı daha iyi anlamanız ve onu her zaman
kontrol altında tutmanız için bu yolda astımla ilgili ilk bilgileri
size ulaştırmayı amaçlıyoruz.
Nefes yolunda
neler yaşanır?
::
02
Akciğer, vücuda yaşamsal önemi olan oksijeni sağlar.
Nefes aldığımızda aynen bir ağacın büyümesine benzer şekilde
içeri çekilen hava burundan veya ağızdan geçerek nefes yoluna
ilerler:
Hava ilk olarak çatallanarak iki adet ana bronşa dönüşen nefes
borularına ulaşır. Bu bronşlar ağacın dallarına benzer şekilde
dallanarak uzar ve uzadıkça daralır. En küçük dallanmalar, yani
bronşioller en sonda salkım şeklindeki, bronşiollerle aynı hizada
bulunan ve kan damarlarından oluşan kalın bir ağla sınırlarına
ulaşan akciğer peteklerine ulaşır. Akciğer, yaklaşık
300 milyon kadar kalınlaşmış, çeperleri toplamda ortalama 100
m²’lik bir alan oluşturan akciğer petekleri ihtiva eder.
Üst solunum yolları (burun, ağız, boğaz), nefes borusu ve bronşlar havayı akciğer peteklerine iletme görevine sahiptir. Akciğer
peteklerinin çeperlerinden havadan alınan oksijen dokular ve
organlar yoluyla kana gönderilir ve böylece yaşamsal öneme
sahip oksijen vücuttaki hücrelere depolanır. Aynı zamanda nefes
dışarı verilirken, akciğer peteklerindeki karbondioksit de (hücrelerdeki hava dönüşüm süreci sonucunda oluşan atık ürün) kan
yoluyla havaya geri verilir.
Sağlığınız ve geleceğiniz için her şey gönlünüzce olsun, Mundipharma nefes yolu ekibi
*
4
Stock S et al. Eur Respir J, 2005
Nefes alıp verme sırasında akciğerlerde
bir hava dönüşümü yaşanır: Oksijen kana
alınır ve sonrasında tek tek organlara iletilir. Hava dönüşümünde atık ürün olarak
karbondioksit nefesle dışarı verilir.
5
Nefes yolları silyalı epitel denen özel bir mukozayla kaplıdır.
Bu silyalı epitelin işlevleri aşağıdaki gibidir:
• Yabancı partiküllerin nefes yollarından uzaklaştırılması
• İçeri nüfuz eden hastalık yapıcı ajanların atılması
::
Akciğerler kendi kendini temizler
Nefes alma sırasında oksijenin yanı sıra toz ve duman veya
bakteriler ve virüsler gibi kirli partiküller de havayla birlikte
akciğerlere taşınır. Bu tür partiküllerin içeri sızmasından bizi
korumak üzere nefes yolu silyalı epitel denen özel bir mukozayla
kaplanmıştır.
Bu mukoza dokusu genel anlamda ince ve hareketli tüycükleri
(silyalı tüycükleri) üzerinde bulunduran sayısız hücreden oluşur.
Bu arada transparan, yoğun akışkan sümüksü doku üreten
goblet hücreleri denen hücreler yer alır, bunlar sümüksü dokuyu
nemli tutmaya ve içeri sızmaya çalışan partikülleri yakalamaya
yarar. Ayrıca bu salgıda ek olarak bakteriler ve virüsler gibi içeri
sızmaya çalışan hastalık yapıcıları yok edebilen ve böylece ilk
savunmayı sağlayan bağışıklık hücreleri bulunur.
Silyalı tüycüklerin dalgalı hareketiyle partiküller gırtlağa doğru
yönlendirilerek burada yutulurlar ve mide bağırsak kanalıyla
dışarı atılırlar. Sigara içerken veya nefes yolları enfeksiyonunda
bu silyalı tüycüklerin işlevi sınırlandırılır ve sümüksü salya da
öksürükle birlikte dışarı çıkar.
Astımda can sıkıcı
üç şey gerçekleşir
::
03
Bronş mukozasının aşırı hassasiyet kazanması
Astımlı kişilerde bronş mukozası, belli ve aslında zararlı uyaranlara karşı aşırı hassasiyet kazanır. Bu uyaranlara örnek olarak bitki
ve ağaç polenleri,
hayvan tüyleri ve ayrıca soğuk hava ve duman verilebilir. Virüsler, bakteriler veya stres ve psikolojik zorlamalar astım krizinin
başlaması için teşvik edicidir. Her astımlı tetikleyici (uyarıcı)
olarak tanımlanan bu tür birçok uyarıya farklı şekilde ve çeşitli
sıklıklarda tepki gösterir. Aşırı hassasiyet nefes yolu mukozasında kronik iltihaplanma reaksiyonuna yol açar.
::
Bronş mukozasında kronik iltihaplanma
Bir astımlının nefes yolundaki mukoza (yani silyalı epitel) sürekli
olarak iltihaplıdır. Bu nedenle nefes yolu şişer ve transparan,
kıvamlı, yapışkan ve silyalı tüycüklerin hareketini zorlaştıran
bir sümüksü salgı meydana getirir ve bu salgı öksürükle dışarı
atılmak zorundadır.
Mukozanın şişmesi ve balgam, bronşları daraltır. Daralmanın
miktarına göre astım atakları arasında da buna bağlı olarak
öksürük ve nefes alıp vermede zorlaşma meydana gelir.
Böylece silyalı epitel nefes yolunun temizleme ve atık sistemini
meydana getirir. Astım ise bu sistemin zarar görmesi sonucu
oluşur.
6
7
Astımda tipik olarak hangi
semptomlar ortaya çıkar?
:: Atağın yapısına bağlı olarak bronşlarda daralma
Birçok hafta içinde henüz bronşlarda iltihaplanma görüldüğünde, tetikleyici faktörlerle birlikte akut şikâyetler (astım atakları)
ortaya çıkabilir. Aktarıcı maddelerin serbest bırakılmasıyla nefes
yollarının ciddi ölçüde daralması sonucu kas sistemine geçici
kramplar girer.
•
•
•
•
Öksürük ve kısmen kıvamlı, transparan salgı
Nefes alıp vermede zorluk/nefes darlığı
Hırıltılı veya vınlamalı nefes alıp verme (“hırıltı”)
Göğüste sıkışma hissi
Her hastada astım farklı şekilde kendini gösterir. Birinde yalnızca
ara sıra semptomlar görülürken, bir diğerinde hiçbir şikâyet
görülmeyebilir. Bu, bronşlarda devam eden iltihaplanmanın
boyutuna bağlı olarak değişir. Akut astım atağında bu şikâyetler
artar.
Nefes yolunun daralması ayrıca
aşağıdaki üç faktöre yol açar:
İçeri çekilen veya dışarı verilen
hava artık engelsizce nefes
yolundan girip çıkamaz:
• Bronş kas sisteminin kasılması
• Mukozanın şişmesi
• Sümüksü salgının aşırı üretimi
Normal
04
Akut astım atağı sırasında nefes zorluğu, ıstırap düzeyine
ulaşan öksürükler vb. görülür.
Daralmış
1 Bronş kas sistemi
2 Mukoza (iltihaplı ve şişmiş)
3 Sümüksü salgı üretimi
8
9
Astım farklı türlerde
ortaya çıkar
05
Astımın türüne göre farklı uyarıcılar semptomları tetikler.
Astım türleri şu şekilde farklılık gösterir:
• Alerjik astım
• Alerjik olmayan astım
• İkisinin karışımı
Alerjik astım saman nezlesi ve nörodermitten şikâyetçi çocuklarda ve genç yetişkinlerde daha sık görülür. Bununla beraber
astımla bağlantılı şikâyetler alerjen olarak adlandırılan gerçekte
zararsız maddelerle tetiklenir. Tipik alerjenler çiçek polenleri,
hayvan tüyleri, ev tozu akarları, küf mantarları ve yiyecek maddeleri (örneğin fındık) şeklindedir.
Astım, mevsimsel alerjenlerle tetiklenirse, bu duruma
mevsimsel astım denir. Bu alerjen dahilinde diğerlerinin
yanı sıra ağaç ve ot polenleriyle birlikte küf mantarları yer alır.
Kaldı ki bu tür astımı olan hastalar mevsimi semptomsuz da
geçirebilir.
Alerjik olmayan astımı olanlar belirli olmayan uyaranlara karşı
reaksiyon gösterebilirler. Akut enfeksiyonlar, fiziksel yorgunluklar, stres, soğuk hava, atık gazlar veya sigara dumanı astım
semptomlarının tetikleyicileri olabilir.
Tanı koyma
06
Gece gelişen astımda vücut işlevleri kısmen durdurulmuştur.
Tansiyon ve kalp atışı düşer. Buna ilaveten bronşların çalışması
zayıflar ve böylece bronşlar daralır. Astımlılarda bu semptomlar
sağlıklı kişilere göre daha sık ortaya çıkar. Bunun haricinde organizmanın iltihaplama eğilimi geceleri artar, çünkü iltihaplanma
engelleyici özellikler içeren kortizol üretimi saat 2 ila 4 arasında
azalır. Bütün bunlar daralmayı güçlendirir ve bronşlarda kramplara yol açar.
::
Anamnez alma
Astım şüphesi varsa doktorunuz hastalık geçmişinizle ilgili şu
gibi sorular sorar: Bu şikâyetler ne zaman, ne sıklıkta ve hangi
durumlarda ortaya çıkıyor? Alerjiniz var mı? Hangi diğer rahatsızlıklar ortaya çıkıyor? Yakın ailenizde nefes yolu rahatsızlıkları
var mı?
::
Fiziki muayene
Akciğerlere hafifçe vurularak ve akciğerler dinlenerek hâlihazırda ilk belirtiler alınabilir: Astım rahatsızlığı durumunda, nefes
vermede tipik, doğal olmayan sesler duyulur.
Karışık tür sıklıkla alerjik astım şeklinde gelişir, rahatsızlık süresince alerjiye yol açmayan tetikleyiciler eklenir. O halde bu türde
hem alerjenler hem de önceden belli olmayan uyaranlar astım
şikâyetlerini ortaya çıkarabilir.
10
Şikâyetlerin ne zaman ve nerede ortaya çıktığıyla
ilgili kendi kendinize gözlem yaparsanız ve gerekli
görüldüğünde günlük tutarsanız, doktor muayenesine
oldukça yardımcı olursunuz. Bu, doktorunuza muhtemel
tetikleyicilerle ilgili ipuçları verir.
11
::
Alerji tanısı alma
Alerjik astımda tetikleyici alerjenlerin tespit edilmesi için cilt
incecik delinerek ve farklı alerjenlerin ortaya çıkması sağlanarak
prik testi gerçekleştirilir. Cildin gösterdiği reaksiyon mevcut alerjilerle ilgili açıklama getirir. Alternatif olarak tetikleyici olduğundan şüphelenilen belli alerjenlere karşı kanda antikor üretilebilir.
::
Akciğer fonksiyonunun ölçülmesi (“spirometri”)
Spirometri, akciğer fonksiyonunun değerlendirilmesinde en
geçerli yöntemdir. Bahsedilen spirometre yöntemiyle ölçüm
yapılırken, nefes alıp verme akım hızından elde edilen, akciğer
fonksiyonunu değerlendirmeyi sağlayan iki değer alınır.
• Bir saniye kapasitesi (FEV1): Maksimum güçle derin nefes
aldıktan sonra bir saniye içinde dışarı verilebilen hava
miktarıdır.
• ital kapasite (VC): Derin nefes aldıktan sonra maksimum
toplam dışarı verilebilen hava miktarıdır.
Bu değerlerin aralarındaki ilişki ve ayrıca tek başına bir saniye kapasitesi nefes yolunun ne kadar açılabildiğiyle ilgili bilgi ortaya koyar.
Astım, dolayısıyla nefes yolundaki daralma azaltılabilir, diğer deyişle
tedavi edilebilir. Bunu test etmek için akciğerin fonksiyonu bronşları
genişletici bir ilacın solunmasından önce ve sonra belirlenir: İlacı
aldıktan sonra bir dakika kapasitesi görülür şekilde düzelir, bu da
tedavi edilebilir olduğunu kanıtlar.
12
::
Diğer tetkikler
Gerekli görülürse, röntgen, EKG ve ultrason tetkiki gibi farklı
tetkikler uygulanabilir. Diğerlerinin yanı sıra bu tetkikler farklı
muhtemel rahatsızlıkların sebebinin belirlenmesine yardımcı
olur.
13
Astım tedavisinde hedefler:
astımla normal bir yaşam!
07
Optimum bir astım tedavisinde
• öksürük ve nefes zorluğu gibi semptomlar seyrekleştirilir,
• akut astım atakları engellenir,
• hastanın yaşam kalitesi arttırılır,
• akciğerin fonksiyonu iyileştirilir,
• çocuklarda ve gençlerde büyüme ve gelişme sırasında astımın etkileri minimuma indirilir
İlaçlı tedavi
Astım ilaçlarının kullanımı çoğunlukla soluma şeklinde olur.
Yalnızca istisnai durumlarda veya oldukça zorlayıcı türlerde
ilaçlar tablet veya iğne şeklinde verilir. Solumayla içe çekilerek
kullanılan ilaçlar doğrudan akciğerde etki etmesi beklenen
noktalara gönderilir. Böylece daha hızlı etki göstererek, daha az
yan etkilere yol açabilir.
::
Modern bir astım tedavisi yalnızca ilaç
kullanmaktan geçmez. Hastalar için eğitici etkinlikler ve günlük
yaşamda bazı davranış kurallarının belirlenmesi gibi ilaçsız
önlemler de bir o kadar önemlidir. İlaç tedavisi ve ilaçsız önlemlerden yardım alarak astımın tamamen kontrol altında tutulması
amaçlanır.
08
Zaruri ilaçlar - akut atak durumunda nefes yolunun
hızla genişletilmesi!
Zaruri ilaçlar (= acil durum ilaçları) akut astım semptomları
görüldüğünde kullanılır: Bronşların genişleyebilmesi için kısa
sürede nefes yolundaki kas sistemini rahatlatır. Nefes almak
tekrar rahatlar. Keza spor faaliyetlerine başlamadan önce astım
atağı riskini azaltmak için uygulanabilir.
İyi kontrol edilen astım şu şekillerde tanımlanır:*
::
• Gece şikâyetleri son bulur
• Zaruri ilaçların haftada maksimum
iki kez kullanımı
• Günlük yaşamda nefes darlığı son bulur
• Astım atakları görülmez
• Akciğer fonksiyonu normale döner, yani zirve akım değerleri
mavi alanda gözlemlenir (bkz. Bölüm 9)
Bu ilaç grubunun en önemli temsilcisi hızlı etki eden Beta-2
sempatomimetik ilaçlardır. Etkileri birkaç dakika içinde görülür,
ancak birkaç saat içinde (4-6) semptomlar geri döner. İltihaplanmaya karşı herhangi bir etkileri olmadığından ve çok sık kullanıldıklarında istenmeyen etkiler (örn. kalp ritminde yükselme, huzursuzluk) ortaya çıkabileceğinden, çok sık kullanılmamalıdırlar.
Zaruri ilaçların sık kullanımı ayrıca astımın yeterli düzeyde
kontrol altına alınmadığını gösterir ve doktor muayenesinin
gerekliliğine işaret eder!
İlaç örnekleri: Salbutamol, Fenoterol, Terbutalin
*
“İyi kontrol edilen astımın” kriterleri Ulusal
Astım Bakım Standartları, Versiyon 1.3 07/2011’de belirlenir.
14
15
Kortizondan korkmayın!
Kortizon preparatları genelde kilo alma, deride incelme,
osteoporoz riskinde artış ve çocuklarla gençlerde büyümede
gecikme gibi yan etkileri beraberinde getirdiğinden, artık
solunum yoluyla alınan kortizon genellikle düzenli olarak
kullanılmamaktadır. Bu yan etkiler normal şartlarda solunum
yoluyla alınan tedavide görülmemektedir, çünkü alınan doz
oldukça düşüktür.
::
Uzun süreli ilaçlar – Semptomların önlenmesi!
Uzun süreli ilaçlar zaman içinde ve önleyici şekilde etki eder.
Hâlihazırda hiçbir semptom görülmüyorsa bile ilaçlar düzenli
olarak alınmalıdır, ancak bu şekilde astım kontrol altına alınabilir! Bronşların iltihaplanarak tıkanmasına karşı alınan önemli,
uzun süreli ilaçlar solunumla bağlantılı kortizon preparatlarıdır.
Diğer bir zayıf, iltihaplanma önleyici ilaç da oral yolla alınan
Montelukast’tır. Yoğun alerjik astımda alerjik reaksiyonları yatıştırmak amaçlı bir ilaç (Omalizumab) iğneyle verilebilir.
İlaveten şikâyete bağlı olarak uzun süre etkili, bronş genişletici
ilaçların düzenli şekilde kullanılması gerekebilir.
::
Kortizon preparatları bronşlardaki iltihaplanmaya karşı
savaşır
Solunumla içe çekilen kortizon en etkili uzun süreli ilaçtır ve astım
tedavisinden çıkarılması düşünülemez:
• Kortizon, şişme ve sümüksü doku üretimini dindirmek için
bronş mukozasının iltihaplanmasıyla savaşır.
• Akut semptomların, yani akut astım ataklarının gözle görülür şekilde azaltılması için bronşlardaki hassasiyeti giderir.
• ltihaplanmanın ilerlemesini engeller ve iltihaplanma sebebiyle rahatsızlığın ilerlemesini önler.
İlaç örnekleri: Fluticason, Budesonid, Beclometason
16
Zaman zaman kortizon tedavisinde lokal yan etkiler ortaya
çıkabilir: ses kısıklığı ve mantar enfeksiyonu (ağız mantarı). Sonuncudan genellikle solumayla alınan ilacı kullandıktan sonra
her seferinde ağzı iyice çalkalayarak veya dişleri fırçalayarak
veya ilacı öğünden önce alarak kaçınabilirsiniz.
::
Uzun süre etkili Beta-2 sempatomimetik ilaçlar bronşları
birkaç saat boyunca genişletir
Düşük dozda kortizon solunarak kapsamlı şekilde kontrol altına
alınamayan astım rahatsızlıklarında bronş genişletici ilaçlardan
oluşan, iltihaplanmayı engelleyici kortizon tedavisi eklenir: uzun
süre etkili Beta-2 sempatomimetik ilaçlar. Böylece atak meydana
geldikten sonra ilk 10-15 dakikada alınan Formoterol’ün etkisi
12 saate kadar sürerek
nefes yolunu geniş tutabilir. Bu nedenle Formoterol, etki oluşumu açısından hızlı etkili Beta-2 sempatomimetrik ilaçlar sınıfında
yer alır.
İlaç örnekleri: Salmeterol, Formoterol
Astım tedavisi için bir kortizon preparatı ve gerektiğinde bronş genişletici bir ilaç yeterli olmazsa, hem düşük dozda kortizon hem de
uzun süre etkili Beta-2 sempatomimetrik madde içeren solunumla
alınan sabit bir ilaç kombinasyonu bulunur.
17
0
6
Astım günlüğü, zirve
akım değeri vs.
Tedavi devam ederken, ilaçların yeterli şekilde etki edip etmediği veya doz düzenlemesinin gerekip gerekmediği düzenli
olarak kontrol edilmelidir. Doktorun bunları yapabilmesi için de
hastanın desteğine ihtiyaç duyulur! Bu noktada astım günlüğü
önemli rol oynar:
Böylece hasta günlük olarak gösterdiği semptomları, kullandığı
zaruri ilaçları ve zirve akım değerlerini kaydeder. Bu günlük
sayesinde doktor tedavinin işleyişiyle ilgili ilk işaretleri elde
edebilir ve gerekli tedavi düzenlemelerini ele alabilir.
Tedavinin başarısı düzenli olarak
test edilmelidir.
:: Zirve akım ölçümüyle
evden kendi kendine kontrol
liga e. V.
gsliga
A emwegs
At
he Atemwe
ch
uttssc
eut
eu
Deutsc
De
Deutsch
he Ate
m
Mein
enim
en
Beni
Be
B
mwegs
liga
Be
Meni
in
e. V.
mbuc
nüh
ğü
nlü
gü
age
st
ım A
ım
a-T
stthm
st
ım
sth
As
Ast
As
mgaü-Tnalü
ğb
ge
üuncüh
18
Nefes yollarının genişliğinin ölçümü
için zirve akımmetre denen pratik
bir cihaz kullanılır. Hava dışarı
verilirken maksimum akımı (zirve
akımı) ölçer ve nefes yolunun
genişliğiyle ilgili bir tahminde
bulunur. Nefes yolu daralır veya
genişlerse, dışarı verilen havanın
akım hızı ve zirve akımı azalır
Astım günlüğünü internet sitemizden sipariş verebilirsiniz: www.
mundipharma.de
Ölçümle ilgili önemli noktalar:
Ölçümler sabahları ve akşamları
• ilaçlar alınmadan önce,
• diş fırçalanmadan önce,
(diş macununun içinde bulunan
mentol bu değeri yanıltabilir)
• ayrıca her zaman aynı vücut pozisyonunda,
en iyisi oturarak veya ayakta yapılmalıdır.
:: Zirve akım ölçümünün gerçekleştirilmesi
1. Ölçüm yapmadan önce ölçüm göstergesinin skalasını “sıfıra”
getirin, dik oturun veya ayakta durun.
2. Cihazı yatay şekilde ağzınıza tutun
(ölçüm skalasına temas etmeyin).
3. Derince nefes alıp,
havayı kısa süre tutun.
4. Dudaklarınızın arasında boşluk kalmayacak şekilde ağızlığın
etrafını dudaklarınızla sarın, hızlı ve güçlü şekilde tek seferde
havayı dışarı verin (sanki mum üflüyormuş gibi).
5. Ölçüm göstergesi üflediğiniz havayla birlikte hareket edecektir.
Zirve akım değerini ölçüm göstergesinden okuyun.
6. Ölçümü en az 2 kere daha tekrarlayın, en doğru
değeri astım günlüğüne not edin.
7. Cihazı temizleyin.
:: Zirve akım değerinin değerlendirmesi renk şemasına
göre yapılır:
En iyi kişisel değer, şikâyetlerinizin tamamen azaldığı durumda
(ilaç kullanırken de) belirlenir, diğer tüm değerler en iyi değerle
ilişkilendirilir. Zirve akım değeri ölçümü astımın kötüye gitmesi
durumunda ilk uyarı sinyalini verebilir. Bu durumda tedavinin
gözden geçirilmesi için en kısa zamanda bir doktora görünmelisiniz. Rahatsızlığın ilerleyişini değerlendirmek üzere elbette yalnızca
tek bir değer yeterli olmaz, ancak özellikle ölçüm değerlerindeki
değişme belirleyicidir.
19
İlaçsız önlemler –
Tedavinin önemli parçası
:: Renk şeması
Yeşil
Sarı
= Zirve akım değeri, kişisel en iyi değerin
% 80 – %100’üne eşittir: Tedavi başarılı.
= Zirve akım değeri en iyi değerin % 50 – % 80’ine eşittir
(bazı durumlarda öksürük, balgam çıkarma, geceleri
nefes zorluğu gibi semptomlarla birlikte):
O zamana kadar kullanılmış uzun süreli ilaçlar artık
yeterli gelmiyordur veya ilaçlar düzenli kullanılmamıştır.
Öneri: Önünüzdeki günler için bir doktordan randevu
alın veya ilaçları yeniden düzenli olarak alın. Hedef,
yeniden yeşil alana gelmektir.
Kırmızı = Zirve akım değeri en iyi değerin % 50’sinden daha
düşüktür (sürekli devam eden şikâyetlerle birlikte):
Acil durum ilaçlarının alınması ve nefes rahatlatıcı bir
vücut duruşunun benimsenmesi gerekir. Öneri: İlacı
solunumla içinize çektikten sonra şikâyetler hala devam
ediyorsa, acil doktoruna başvurun. Şikâyetler yatıştıktan
sonra bile sürekli olarak tedavinin denetlenmesi için
doktora görünün.
10
Yaşam alışkanlıkları ve rahatsızlığa karşı doğru tavrın takınılması
en az ilaçlı tedavi kadar önemlidir!
::
Kesinlikle gerekli: Sigarayı bırakın!
Astım hastalarının derhal sigarayı bırakması ve pasif içicilikten
de kaçınması gerekir, çünkü sigaranın içinde iltihaplı mukoza
tarafından daha kolay emilen parçacıklar ve zararlı maddeler
bulunur ve bunlar da ilaveten zarar verebilir.
::
Nefes eğitimi: Doğru nefes almanın öğrenilmesi
Özel egzersizlerle nefes kas sistemi güçlendirilebilir. Belli nefes
teknikleri ve vücut duruşunun korunması nefes zorluklarında
yardımcı olur ve henüz başlamış bir atağı, nefes yolu daralmasını
rahatlatır. Bu teknikler psikoterapi veya hasta eğitimi çerçevesinde öğrenilebilir.
:: Ölçüm sıklığı: Ne kadar sık ölçüm yaparsanız, o kadar
iyidir!
Ölçüm sabah ve akşam olmak üzere günde iki defa yapılmalıdır. Değerler en az 4 haftadan fazla süre boyunca stabil kalırsa,
günlük tek ölçüm yeterli olabilir. Nefes yolu enfeksiyonu, keskin
değişim gösteren zirve akım değerleri, astım semptomlarının
kötüleşmesi, tedavinin değiştirilmesi veya şikâyetlere çözüm
aranması gibi özel durumlarda ölçüm sıklığı arttırılmalıdır.
20
21
::
Tetikleyicilerden uzak durun: Alerjenlerden kaçının
Uyaranların (örn. çiçek poleni) astım şikâyetlerine neden olduğu
biliniyorsa, bunlardan olabildiğince uzak durulmalıdır.
::
• Hayvan tüyü alerjisi: Hayvanlarla temastan kaçının.
• Ev tozu akarları alerjisi: Bu alerjenler toz içinde yaşayan ev
tozu akarlarının dışkılarıdır. Evdeki yastık, örtü, halı, perde
vb. gibi “toz tutuculardan” uzak durun. Döşek ve yatak örtülerinin toz tutmayan özel türlerini tercih edin.
• Polen alerjisi: Polen takvimini takip edin! Polen değişim
zamanlarında açık havada vakit geçirmeyin ve pencereleri kapatın veya pencerelere polen geçirmeyen tel takın.
Uyumadan önce duş alın ve saçınızı iyice yıkayın, gün içinde
giydiğiniz kıyafetleri yatak odanızdan uzak tutun.
Rahatlama egzersizleri: Sakinliğinizi her zaman olabildiğince koruyun!
::
Yoga veya otojen eğitim şeklindeki rahatlama teknikleri akut
nefes zorluğunu rahatlatır. Bu önemlidir, çünkü sinirlenmek
nefes darlığını kötüleştirir ve ayrıca alınan nefes miktarını azaltır.
Rahatlama egzersizleri nefes zorluklarını yaratan veya
bu şikâyetleri güçlendiren stresi azaltır.
::
Aşırı kilolardan kurtulun
Aşırı kilolu olmak astıma olumsuz etki eder, çünkü astımlı hastalar vücutlarını zorladıklarında daha çabuk nefes darlığı yaşarlar.
Bu nedenle, vücut ağırlığının normale indirilmesi semptomların
iyileştirilmesine katkıda bulunur.
22
Çok önemli: Hasta eğitimleri
Hasta eğitimlerine katılmanız mutlaka gerekir. Çünkü sadece
rahatsızlığıyla iyi geçinenler onu kontrol altında tutabilirler. Bu
eğitimlerin içeriğinde özellikle rahatsızlığın ortaya çıkışı, yaşamsal alışkanlıkların değiştirilmesi, yazılan ilaçlarla ilgili bilgiler,
akut astım atağında doğru davranışlar, özel nefes alma teknikleri
ve bireysel imkânlar ve tedavinizin birlikte takip edilmesi yer alır.
En doğrusu tedavinizi üstlenen doktorunuzdan veya hastanenizden yakınınızdaki güncel eğitim fırsatlarıyla
ilgili bilgi almanız olacaktır.
23
Astım ve spor ayrılmaz
bir bütündür!
11
Vücut egzersizleri genel dayanıklılığınızı ve kapasitenizi arttırır
ve akciğer fonksiyonunu düzenler. Böylece astım semptomları
azaltılabilir. İdeal olarak yüzme, bisiklete binme, yürüyüş ve
tempolu yürüyüş dayanıklılık arttırıcı spor türleridir. Bunları
yaparken kendinize aşırı yüklenmemeye çalışın.
• İlk egzersize başlamadan önce, kapasitenizi öğrenmek için
doktor muayenesi yararlı olacaktır.
• Spor yaparken zaruri ilaçlarınız
her zaman ulaşabileceğiniz yerde
bulunmalıdır.
• Her egzersizden önce nefes yolunu
yavaş yavaş bu yüke alıştırmak için
yaklaşık 15 dakikalık ısınma süresi
gereklidir.
• Düzenli olarak egzersiz yapın:
ideal olarak haftada 3 – 5 kez.
• Kapasitenizin sınırını zorlamayın. İlk defa egzersiz yapanlar
yavaş yavaş başlamalıdır ve aşamalı olarak kapasitelerine
yüklenmelidir.
• Uygun egzersiz koşullarının sağlanması halinde astım
hastalarının kendi kendilerine performans sporları yapmaları mümkündür. Ancak, bazı astım ilaçları doping maddesi
olarak geçtiğinden, medikasyon önceden özel doktorunuzla
görüşerek belirlenmelidir.
Bu konuda özel eğitim almış koçlar ve danışman doktorlar
eşliğinde sürdürebileceğiniz bireysel eğitim programları sunan
yerel akciğer spor grupları bulunur. Bu tür spor gruplarıyla ilgili
daha fazla bilgi ve iletişim bilgilerine şu internet sitesinden
ulaşabilirsiniz: www.lungensport.org
24
25
Astım ve çalışma
12
İşte astım sorunları yaşıyorsanız, bunların farklı sebepleri olabilir.
Çalışma ortamı ve orada yaptığınız iş zaten var olan astımınızı
kötüleştirebilir veya vücudunuzda yeni bir astım rahatsızlığı
gelişmesine sebep olabilir. İkinci halde mesleğe bağlı gelişen
astımdan bahsedilir. Bu, iş yerine bağlı gelişen astım vakalarının
yüzde dokuz ila on beşine tekabül eder. Tipik olarak bu vakalarda bu rahatsızlık, ilk defa astımı tetikleyici faktörlerin bulunduğu çalışma ortamında yaklaşık bir veya iki yıl çalıştıktan sonra
ortaya çıkar.
::
Yaşamınızı nasıl sürdüreceğiniz bireysel alacağınız bir karardır. Gerekirse, işten ayrılarak astım tetikleyici bu maddeler uzak durulmalıdır.
Şikâyetlerin azalması veya tamamen yok olması, diğer sebeplerin yanı
sıra şikâyetlerin ne kadar süredir var olduğu ve tanı konana kadarki
akciğer fonksiyonuna bağlıdır.
Aşağıdaki tetikleyiciler astım semptomlarını ortaya çıkarabilir/ olumsuz etkileyebilir:
• Doğal maddeler (polenler, hayvan kılları, tüyler)
• Tozlar (odun tozu, taş tozu, toner tozu, ev tozu)
• Kimyasallar (cilalar, yapıştırıcılar, boyalar, koku veren maddeler, çözücü maddeler)
• Küf sporları
• Klimayla kurutulmuş hava
• Vücudun fazla yüke maruz kalması
• Nefes alınan havanın sıcaklığında ani değişimler ve aşırı
soğuklar
• Stres seviyesinin yüksek olması
• Pastanelerdeki maddeler (un tozu, maya, pasta malzemeleri)
Çalışma ortamında bu tür tetikleyiciler bulunuyorsa ve astım
şikâyetleriyle etkileşim gösteriyorsa, mesleki rahatsızlıklarla ilgili işyeri doktoruna, tedaviyi yürüten doktora veya
amirinize danışmakta tereddüt etmeyin ve birlikte asıl sebebi
arayarak bir çözüm bulun.
Astım rahatsızlığının mesleki olup olmadığını ortaya çıkarmak
için çalışma günleri içinde ve hatta hafta sonlarında veya tatil
günlerindeki şikâyetler karşılaştırmalı olarak incelenmelidir.
Belirgin farklılıklar teşhis edilirse, iş yeri doktoruna veya tedaviyi
yürüten doktora başvurmayı düşünmelisiniz. Bu kişiler size sonrasında hangi adımları atacağınızla ilgili danışma sağlayabilirler.
Şüphe durumunda, mesleki bir rahatsızlık
olarak kabul edilen astım konusunda
müracaatta bulunabilirsiniz. Bilinen
bir mesleki astımınız varsa farklı
hizmetler talep edebilirsiniz. Bu
durumda astım rahatsızlığınızın
mesleki olarak kabul edilmesi için
şartlar, rahatsızlığınızla mesleğiniz
arasında nedensel bir ilişki, zararlı
etkiler ve astım şikâyetlerinin
bulunmasıdır.
::
Astım şikâyetlerine önleyici şekilde
etki etmek için ne yapılabilir?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
26
Astımı tetikleyen maddelerden uzak durulmalıdır
Bulunulan odalar gün içinde iyi havalandırılmalıdır
Hava nemlendirici (atomizör değil!) kullanılmalıdır
Polen sezonlarında mümkünse pencerelere
polen teli takılmalıdır
Saksı bitkilerinin toprağı sık değiştirilmeli, kuru
bitki kültürleri tercih edilmelidir
Yazıcı/fotokopi makinesi bulunan odalarda fazla durulmamalıdır
Çalışma alanı yüzeyi her gün nemli bezle temizlenmelidir
Rahatlama teknikleriyle stres azaltılmalıdır
Haftada birden fazla kez veya iş çıkışında akşamları
dayanıklılık egzersizleri yapılmalıdır
27
::
Nelerden kaçınmak gerekir?
• Sigara
• Tozlu odalarda durma
• “Toz tutucu” eşyaların (dekorasyon malzemeleri,
halı kaplama taban) saklanması
• Klima kullanmak
• Büyük miktarda oda spreyleri ve temizlik malzemeleri kullanmak
• Sık sık dış ve iç hava değişimi
(sıcaklık dalgalanmaları, aşırı soğuk)
::
Astım hastalarına uygun olan
iş kolları
Pastacılık, mutfak (örn. un tozu)
Satışla ilgili işler
Bakım meslekleri ve çok sayıda tıpla
ilgili meslekler
(örn. lateks & dezenfektan maddesi)
Büro işleri
Hayvan bakımı, tarım ve ormancılıkla
ilgili işler, bahçecilik ve çiçekçilik
(örn. polen, hayvan alerjenleri)
Teknik meslekler
(örn. bilişimcilik)
Ağaç işçiliğiyle ilgili meslekler
(örn. odun tozu)
İdari meslekler
(örn. resmi kurumlarda)
Matbaacılık ve fotoğrafçılık
(örn. boyalar, çözücü maddeler,
tasarımcılık)
Zararlı maddelerin bolca bulunduğu çalışma alanlarındaki el işçiliğiyle
ilgili meslekler
(örn. optikçi)
Metal işçiliği
(örn. kaynak tozu)
İletişim ve medya branşlarındaki
mesleklerи
(örn. gazeteci)
Kuaför, kozmetikçi
(örn. boyalar ve açıcı maddeler)
Pedagojik meslekler
(örn. öğretmen, eğitmen)
Yapı işçiliği/ ressamlık/ boyacılık/
fayans ve çini ustacılığı
(örn. yapıştırıcı, cilalı, izosiyanatlar)
Sosyal meslekler
(örn. sosyal hizmet çalışanı, danışman)
Kimyasal sanayi ve toz ve toz ve
kimyasallarla temas gerektiren diğer
endüstriyel meslekler
Toz ve kimyasalların yoğunlukta
bulunmadığı endüstriyel meslekler
(örn. ince tesviyeci)
Yeraltı inşaatı, maden işletmeciliği
(örn. toz)
Alerjik olunan maddelerle temasın
olmadığı tıbbi meslekler
(örn. psikoterapist)
Bana hangi meslek uyar?
Bir astım hastasının iş seçiminde rahatsızlığının asıl sebebi belirlendikten sonra mesleğe/iş yerine karar verilmesi önemlidir. Genel anlamda astımlılar için ağır fiziksel yükleme yapılan, yüksek
sıcaklık değişimlerinin olduğu, hava neminin aşırı olduğu, toz,
buhar, çözücü maddenin yoğun olarak bulunduğu veya alerji
tetikleyici maddelerle temasın olduğu işler uygun değildir.
28
Astım hastalarına uygun olmayan
iş kolları
(astım tetikleyicilerin bulunduğu işler)
Öneri:
Bir iş arkadaşının rahatsızlığınızla
ve akut astım atağı durumunda yapılması gerekenlerle ilgili
bilgilendirilmesi oldukça yararlı ve
güven verici olabilir.
29
Astımla seyahat
13
Astım iyi kontrol altına alınırsa, seyahat etmek hiçbir sorun
yaratmaz. Tam tersine, hava değişimi ve dinlenme pozitif etki
edebilir. Ancak yılın en iyi zamanlarının tadını çıkarmak isteyenler planlama yapmaya da biraz zaman ayırmalıdır.
• Deniz kenarı veya dağ eteklerine seyahat önerilir. Bu yerlerde hava daha temiz ve daha az polen yüklüdür. Ev tozu
akarları bile 1.500 m yüksekliğine kadar daha az miktarda
bulunur. Büyük şehirlere seyahat hava kirliliği nedeniyle ve
ayrıca havadaki zararlı maddeler ve ozon değerleri nedeniyle astım hastalarına pek uygun değildir.
Güneşle
nirken
Dağlarda
Deniz kendarında
Sonu
nda
tatil
• Seyahate çıkmadan çok önce seyahat bölgesinde yakında
doktor muayenehanelerinin bulunup bulunmadığı ve bunların yerleri araştırılmalıdır; seyahatte ise iletişim bilgileri her
zaman ulaşılabilir yerde tutulmalıdır.
• Seyahat için her zaman yeterli ilaç alınmalıdır, seyahatten
dönmenizde bir gecikme olursa bunun beklenmeyen sonuçlarına karşın bavula küçük bir seyahat paketi eklenmelidir.
• Astım, dünya üzerinde uzak bölgelere uçakla seyahat
etmenizi tam anlamıyla imkânsızlaştırmaz. Uçak biletinizi
almadan önce, tedavinizi üstlenen doktorunuzla planladığınız seyahatin ve özellikle de bir uzun mesafe uçuşunun size
uygun olup olmadığını kararlaştırmalısınız.
• Bir uçak seyahatine çıkacaksanız, bavulunuzu kaybetmeniz
durumunda yeniden uğraşmamanız için ilaçlarınızı el bagajınıza almalısınız. Özellikle de dozaj aerosolü gibi akışkan
ilaçlar güvenlik kontrollerinde sıkıntı çıkmaması için açılıp
kapanabilir transparan bir poşete konarak yanınıza alınmalıdır. (Bazı astım ilaçları yüksek hava nemliliği sebebiyle
olumsuz etkilenebilir.)
30
• Lütfen şunlara dikkat edin: Astım rahatsızlığı kontrol altına
alınmayan hastalar genellikle dalma sporu için uygun
değildir, çünkü dalarken atak yaşama riski yüksektir. Astımı
kısmen kontrol altına alınmış, efor astımı bulunan veya astımı soğukla tetiklenen hastaların da dalma sporundan uzak
durmaları önerilir. Astımı kontrol altına alınmamış hastalar,
yalnızca belli koşullarda dalabilirler. Doktorunuza danışın!
• Klimalı otel odalarındaki kuru ve soğuk hava nefes yollarını
tahrik edebilir. Mümkünse, klimalar kapatılmalıdır. Bazı
oteller halihazırda alerjileri olan kişilere yönelik, sigara
içilmeyen, klimasız, içinde halı ve oda çiçekleri bulunmayan
odalar sunar. Ayrıca bu odalardaki yataklar ve yatak örtüleri
alerjenlere karşı koruyucu özelliktedir.
31
Astım ve gebelik / emzirme
Gebelikte görülen astım haricinde
ilaçlı astım tedavisi almak mümkündür. Konuyla ilgili sorularınıza ilgili doktorunuzdan yanıt
alabilirsiniz.
14
Hamilelik astım rahatsızlığının seyrini hem pozitif hem negatif
etkileyebilir. Bu rahatsızlığın iyi kontrol edilmesi oldukça önemlidir, çünkü ataklarla seyreden kötü bakılmış astım esas olarak cenin için astım ilacı kullanmaktan daha tehlikelidir. Kontrol altına
alınmamış astım, ceninin oksijen desteğine etki edebileceği gibi,
düşük kiloda doğum veya erken doğum riskini arttırabilir. Astım
rahatsızlığının tedavisine bu nedenle gebelikte de şikâyetleri
ortadan kaldırma hedefiyle devam edilmeli ve acil durum spreyi
olabildiğince az tercih edilmelidir.
Gebelik sırasında tedaviyi üstlenen doktor ayrıntılı şekilde bilgilendirilmelidir. Zaruri durumlarda bu ek muayeneler yapılmalı ve
gerektiğinde kişisel tedavi önerilmelidir.
Şimdiye kadar aldığınız tedaviyle astımınız kontrol altına alınabildiği sürece mevcut bir uzun süreli ilaç ve solunumla kullanılan
ve bilinen Beta-2 karşıtı zaruri bir ilaçla tedaviye devam edilebilir. Astım ilaçlarının solunum yoluyla alınması sırasında etken
maddelerin yalnızca az bir miktarı dolaşım sistemine karışır ve
oradan da cenine geçer.
::
Astım atağı
Bir astım atağının tedavi edilmesi alışıldığı üzere benzer yollarla
gerçekleştirilir. Yoğun astım atakları, anne adayına ve bebeğe
yeterli oksijen sağlandığından emin olmak için hastanede yatılı
acil hasta şeklinde ele alınır.
::
Emzirme dönemi
Emzirme döneminde astım tedavisine aynı şekilde devam
edilmelidir.
32
Astımın iyi şekilde kontrol altına alınması önemlidir. Dolayısıyla tedavinizi
üstlenen doktor gözetiminde gebeliğiniz sırasında da başarısı kanıtlanmış
bir tedavi alabilirsiniz.
33
Akut astım nöbetinde ne yapmalı?
Sakinliğinizi koruyun!
15
Akut astım atağı yaşandığında hasta artık nefes alamaz: Bronş
kas sistemine kramplar girer, mukoza şiddetli şekilde şişer ve
artan düzeyde kıvamlı, katı akışkan bir sümüksü salgı salgılar.
Bu sırada bronşlar daralır ve hava akışı önemli ölçüde azalır. En
önemlisi nefes alıp verme engellenir.
Böylece şunlar ortaya çıkar:
::
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Şiddetli nefes tıkanıklığı
Zirve akım değerlerinde azalma
Nefes alıp vermede vınlama sesi
Göğüste sıkışma hissi
Nefeste tutukluk/ hızlı hızlı soluma
Konuşamama
Çok şiddetli nefes tıkanıklığında mavimsi renge bürünme
Boğulma korkusu
Kalp ritminde artış
Akut astım atağı, anında ele alınması gereken ciddi, yaşamı
tehdit etme potansiyeli taşıyan bir durumdur. Çoğunlukla astım
atağı öncesinde zirve akım değerinin kötüleşmesiyle kendini
belli eder. Bu nedenle zirve akım değerinin düzenli ölçülmesi
önemlidir! Diğer uyarı semptomları şunlardır: nefes tıkanıklığının veya öksürüğün artması (özellikle geceleri), vücut dayanıklılığında azalma, zaruri ilaçların kullanımında artış, enfeksiyon
belirtileri (örn. ateş, sarımsı-yeşilimsi balgam).
Acil durumlarda soğukkanlı davranabilmek için hasta eğitimlerinde doğru davranış yöntemlerini ve rahatlatıcı nefes
alma tekniklerini öğrenin.
Akut atak durumunda en önemlisi, sakinliğinizi korumanızdır!
Panik yaparsanız, nefes düzeyiniz düşer, bu da nefes tıkanıklığını
ayrıca zora sokar.
1. Nefesi rahatlatıcı bir vücut
duruşu edinin (örn. kaleci duruşu,
faytoncu oturuşu) ve bu duruşu
bozmayın. Benzer şekilde duvara
da yaslanabilirsiniz (resme bakınız).
Önemli olan göğüs kafesi üzerine
binen yükü azaltmak için omuzların
yukarı kaldırılmasıdır. Dudakları
daraltarak nefes vermek solunum
yollarını açık tutar ve bu sayede
solunum kolaylaşır. Bu konuyla ilgili
bilgilere şu internet adresinden
ulaşabilirsiniz: www.patientenligaatemwegserkrankungen.de.
2. Zaruri ilaç 2 – 4 kez solunarak içeri
çekilmelidir. Kısa sürede (yaklaşık 10
dakika) herhangi bir iyileşme görülmezse,
zaruri ilaçtan 2 – 4 kez daha çekilmelidir.
Gerektiği durumlarda kişisel acil durum
planında önerildiği şekilde kortizon tableti
alınmalıdır.
3. Belirgin bir iyileşme görülmezse,
(Tel. No. 112) önceden kayıtlı astım
rahatsızlığınıza bağlı “akut nefes tıkanıklığı”
belirtilerek acil doktoru çağrılmalıdır.
34
Kesinlikle doktorunuzla görüşerek acil durumda
yapmanız gerekenleri öğrenmelisiniz. Doktorunuzla
birlikte sonrasında kişisel bir acil durum planı oluşturun.
uşu
Faytoncu otur
Kaleci duruş
a
alm
Ayakta destek
Dayanma
35
Dozaj aeresolü kullanım ipuçları
16
Basınçlı gaz tüpü
Soluma tüpü
Doz sayacı
4. Dozaj aerosolünü dikey tutun, ağızlığı ağzınıza yerleştirerek
dudaklarınızla sarın. Dozaj aerosolünü başparmağınız ve
işaret parmağınızla başparmağınız ağızlığın alt kısmına
gelecek şekilde tutun.
Ağızlık
Ağızlık koruyucu başlık
1. Dozaj aerosolünün koruyucu başlığı çıkarılır ve ağızlığın
temiz olduğundan emin olunur.
5. Yavaş ve derin şekilde ağızdan nefes alacaksınız, nefes almaya başlarken etken madde tüpüne maddeyi dışarı püskürtmek için alttan baskı uygulayın. Tekrar eşit miktarda ve derin
nefes alın (yaklaşık 4 – 5 saniye süreyle).
2. Dozaj aerosolü her kullanımdan önce çalkalanmalıdır.
3. Düz oturulur veya ayakta durulur. Rahat hissettiğiniz şekilde
yavaş ve derin şekilde nefes verilir.
6. Nefesinizi mümkün olduğu kadar uzun tutun ve bu sırada
dozaj aerosolünü ağızdan alın. Ağızlığın içine hava vermeyin.
7. Dozaj aerosolünü ikinci kez kullanmak için tüpü dik tutun ve
2. ila 6. adımları tekrarlayın.
8. Koruyucu başlığı ağızlığa geri yerleştirin.
• Doz aerosolünü ilk defa kullanırken veya uzun süre sonra
tekrar kullanırken dört fıs havaya püskürtün.
• İlacı soluma yoluyla aldıktan sonra her seferinde yara oluşmasına
36 karşın ağzınızı ve ses kısıklığına karşın boğazınızı iyice çalkalayın.
37
Dozaj aerosolünün zorlukları
nelerdir? Bu noktada bir hava
haznesi size yardımcı olabilir.
17
Hava haznesi, dozaj aeorosolüyle ağız arasına yerleştirilen boru
biçiminde ve plastikten yapılmış yardımcı bir aparattır. Hava
haznesine genellikle İngilizce kökenli bir kavram olan “Spacer”
denir. Dozaj aerosolünden püskürtüldüğünde gelen ilaç
önce hava haznesine (bu nedenle “ön aşama haznesi” olarak
tanımlanır) aktarılır ve sonra da buradan solunur.
::
Kullanımı şu faydaları sağlar
• Soluma tüpünün kolay kullanımı: nefes alma ve ilacı
püskürtme arasında zaman ayarlaması (koordinasyon)
yapmanıza gerek kalmaz.
• Büyük etken madde partiküllerinin ağız ve yutakta birikimi
azalır ve böylece solunumla alınan kortizonların ağız ve
yutakta mantar enfeksiyonları (pamukçuk) veya ses kısıklığı
gibi istenmeyen lokal yan etkilerde azalma görülür.
• Soğuk püskürtme sisinin neden olduğu öksürük tepkisi
engellenebilir.
38
Hava haznesi, her tür dozaj aerosolü için önemli bir destektir,
özellikle koordinasyon sorunu olan ve çoğu zaman ağız bölgesindeki mantar enfeksiyonundan ve ses kısıklığından mustarip
hastalar için önem taşır. Buna rağmen, bu hastalarda hava
haznesi kullanmadan yapılan bir veya birden fazla uygulamadan sonra yolda veya seyahat sırasında da ilacın etkin kullanımı
sağlanabilir.
::
Hava haznesiyle soluma
1. Önce dozaj aerosolü iyice
çalkalanır ve ardından hava
haznesinin arka kısmına
takılır.
2. Hava haznesi dik tutularak,
ağızlık dudaklarla sıkıca
kavranır.
Hava haznesinin kullanımında özellikle dikkat edilmesi
gerekenler:
• Hava haznesine yalnızca bir kez püskürtme yapılmalıdır
(ilaç birden fazla kez püskürtülürse, etken madde partikülleri
üst üste birikerek ve solunması mümkün olmayacak şekilde
çökelir).
• İlaç hazneye püskürtülür püskürtülmez solunmalıdır.
3. Hava haznesine bir defa
püskürtme yapılır. Hemen
ardından ağızlıktan yavaş
ve derin şekilde hava
çekilir.
• Büyük hacimli hava haznelerinde hazneyi tamamen boşaltmak için ilaç birden fazla kez nefesle içeri çekilir.
• Haznenin temizliği haftada en az bir kez sabunlu su ile
durulanarak ve sonra açık havada kurutularak yapılmalıdır
(tekrar sudan geçirilmemeli veya bezle kurulanmamalıdır!)
Böylece olası elektrostatik yüklenmeler nötrleştirilir veya
engellenir.
40
4. 10 saniye kadar nefes tutulur ve sonra yavaşça
burundan verilir.
41
18
Çok çeşitli toz soluma tüpleri bulunur, bunların kullanımı
aşağıda adım adım açıklanmıştır:
1. Toz soluma tüpünü prospektüste anlatıldığı şekilde
doldurun
2. Normal ve sakin nefes verin
Dozaj aerosolünün, hava
haznesinin vs. temizlenmesi
::
1
6
Toz soluma tüpü
kullanım ipuçları
Dozaj aerosolü
Dozaj aerosolü, püskürtme boşluğunun yapışkanlaşmasını
önlemek için haftada birkaç kez düzenli olarak, ama haftada
en az bir kez temizlenmelidir. Temizlemede kullanılan dozaj
aerosolüne ait kullanım talimatları her zaman dikkate alınmalıdır!
Ağızlık, tüy bırakmayan kuru bir bez yardımıyla iyice temizlenmelidir. Dozaj aerosolü asla suda bırakılmamalıdır.
3. Ağızlığı dudaklarla sıkıca sarın
::
Hava haznesi
4. Hızlı, güçlü ve derin şekilde nefes alın
5. Dayanabildiğiniz sürece çektiğiniz havayı tutun
6. Toz soluma tüpünü bırakın ve yavaşça
nefes verin
Toz soluma tüpü kullanırken çekilen havanın cihazın içine
verilmemesi ve tüpün nemden korunması özellikle önemlidir.
Aksi halde içindeki toz topaklaşır ve artık kullanılmaz hale gelir.
Haftada en az bir kez yapacağınız temizlikte elinizdeki
modelin kullanım talimatlarını dikkate alınız. Hava haznesi,
kullanım talimatları doğrultusunda sökülmeli ve temiz, ılık ve bir
miktar temizlik malzemesi eklenen suya bırakılmalıdır. Yaklaşık
15 dakika ıslanması beklenmeli ve beklerken ara sıra hareket
ettirilmelidir. Ardından dikkatle suyu silkilmeli ve açık havada
kurumaya bırakılmalıdır (sonrasında elektrostatik yüklemeye yol
açacağından suyla durulamayın veya kuru bezle kurulamayın).
::
Toz soluma tüpleri
Ağızlık kullandıktan sonra tüy bırakmayan kuru bir bez yardımıyla düzenli olarak temizlenmelidir. Toz soluma tüpleri hiçbir
şekilde suyla temizlenmemelidir, çünkü içerdikleri toz neme
karşı son derece hassastır ve nem veya suyla temas ettiğinde
derhal topaklanır ve artık kullanılmaz hale gelir.
42
43
Notlar
44
20
45
Yararlı adres ve
bağlantılar
21
[Mundipharma harici internet sitelerinin içeriklerinden
sorumlu değildir]
Arbeitsgemeinschaft Lungensport in Deutschland e. V.
c/o PCM, Wormser Straße 81,
55276 Oppenheim
Telefon: 0 61 33 / 20 21
Faks: 0 61 33 / 20 24
E-Posta: [email protected]
İnternet: www.lungensport.org
Deutsche Atemwegsliga e. V.
Im Prinzenpalais: Burgstraße,
33175 Bad Lippspringe
Telefon: 0 52 52 / 93 36 15
Faks: 0 52 52 / 93 36 16
E-Posta: [email protected]
İnternet: www.lungensport.org
Deutsche Lungenstiftung e. V.
Herrenhäuser Kirchweg 5,
30167 Hannover
Telefon: 05 11 / 21 55 110
Faks: 05 11 / 21 55 113
E-Posta: [email protected]
İnternet: www.lungenstiftung.de
Deutscher Allergie- und Asthmabund e. V.
Fliethstraße 114,
41061 Mönchengladbach
Telefon: 0 21 61 / 81 49 40
Faks: 0 21 61 / 81 49 430
E-Posta: [email protected]
İnternet: www.daab.de
Patientenliga Atemwegserkrankungen e. V.
Berliner Straße 84,
55276 Dienheim
Telefon: 0 61 33 / 35 43
Faks: 0 61 33 / 92 45 57
E-Posta: [email protected]
İnternet: www.patientenliga-atemwegserkrankungen.de
Daha fazla bilgiye ve belgeye internet sitemizden de ulaşabilirsiniz:
www.mundipharma.de.
47
Mundipharma GmbH
Mundipharmastraße 2
65549 Limburg
İnternet: www.mundipharma.de
Sorularınızla ilgili lütfen doktorunuzla/eczacınızla iletişime geçin.
Teslim eden:
Ayrıntılı bilgi için:
www.mundipharma.de/therapiegebiete/atemwegserkrankungen.html
19838-12/2015
Kaşe