Derin Solunum Egzersizi

Derin Solunum
Egzersizi
AMAÇ
Akciğerlerin genişlemesini arttırarak ve kollabe olmasını önleyerek, solunum fonksiyonunun kolaylaştırılmasıdır.
TEMEL İLKELER
• Egzersiz, solunum yollarında birikmiş olan mukus ve sekresyonu harekete geçirerek çıkartılmasını ve böylece solunum yolunun temizlenmesini sağlar.
• Derin solunum egzersizi, uzun süre yatağa bağımlı hastalarda, yaşlılarda
ya da ameliyat sonrası dönemde görülme riski olan pnömoni gibi akciğer
komplikasyonlarının önlenmesinde etkili bir yöntemdir.
• Yerçekimi abdomeni ve diyaframı aşağı doğru çektiğinden derin solunum, hasta ayakta iken en iyi şekilde yapılabilir.
• Derin solunum egzersizinde dudakların büzülerek soluğun verilmesi,
hastanın gevşemesine ve rahatlamasına yardımcı olur, dispnenin kontrolünü sağlar, paniği azaltır.
• Derin solunum egzersizleri ameliyat sonrası ilk 24 saatte hastanın uyanık olduğu zamanlarda 1- 2 saatte 3- 5 kez yapılmalıdır.
Dikkat Edilecek Noktalar
• Egzersiz öncesinde hastanın genel anestezi almış olması, akciğer ya da
sigara içme durumunun varlığı, göğüs duvarı travması, yakın dönemde
solunum yolu enfeksiyonu öyküsü varlığı gibi risk faktörleri sorgulanmalıdır.
459
Hemşirelik Bakım Standartları
• Solunum kalitesi hızı ve derinliği değerlendirilmelidir.
• Solunum sesleri dinlenmeli ve her iki akciğerin solunuma eşit katılıp katılmadığı gözlenmelidir.
• Vücudun uç bölümlerinin cilt rengi değerlendirilmelidir.
• Hastanın hareket etme kapasitesi, yorgunluk belirtileri, günlük yaşam
aktivitelerini yerine getirirken dinlenme ihtiyacı hissedip hissetmediği
değerlendirilmelidir.
• İnsizyon varsa bölge gözlenmeli ve özellikle abdominal ameliyatlarda
ağrı varlığı değerlendirilmelidir. İnsizyon yakın zamanda yapılmışsa ve
yeterince desteklenmezse yaranın açılmasına ve eviserasyona neden olabilir.
• Hastanın solunum egzersizlerini yapma ve işbirliği yapma yeteneği, şuur
seviyesi, konuşma ya da iletişim engelleri, oturabilme durumu, rahatsızlığını ifade edebilme durumu değerlendirilmelidir.
• Hastanın solunum durumu, motivasyon ve genel klinik durumu bu
egzersizin gün içinde kaç kez yapılacağını belirler. Hastaya egzersizin,
uyanık olduğu zamanlarda saat başı ya da iki saatte bir yapması öğretilmelidir.
• Hastaya egzersizlerin ameliyattan sonrası ilk 24 saatte uyanık olduğu zamanlarda 1-2 saatte 3- 5 kez yapması gerektiği anlatılmalıdır.
İŞLEM BASAMAKLARI
Not: İşlem sırasında kullanılacak malzemelere kitap sonu Ek-1’de yer verilmiştir.
1. Uygulamaya engel bir durum olup olmadığı değerlendirilir.
2. Malzemeler hazırlanır ve kolay ulaşılabilecek şekilde yerleştirilir.
3. Eller el yıkama standardına yıkanır.
4. İşlem hastaya kolay anlayabileceği şekilde anlatılır.
5. Odanın kapısı kapatılır, hastanın eğitimi için uygun bir ortam sağlanır.
6. Hasta ayağa kalkabiliyorsa hastanın ayağa kalkması, engel varsa yatak
içinde ya da oturabilirse sandalyede dik oturması sağlanır.
7. Hastanın ellerini göğüs kafesinin alt kenarı boyunca orta parmaklar birbirine dokunacak biçimde yerleştirmesi sağlanır (Bkz. Resim 1).
8. Hastadan burundan yavaşça derin bir nefes alması istenir. Nefes alırken
orta parmakların birbirinden ayrıldığını hissedip hissetmediği sorulur.
Üç saniye nefesini tutması istenir.
9. Hastadan dudaklarını büzerek yavaşça nefesini bırakması istenir.
460
Derin Solunum Egzersizi
Resim 1. Hastaya Derin Solumun Egzersizinin Öğretilmesi
Kaynak: Rosdahl CB, Kowalski MT. (2012). Textbook of Basic Nursing. Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins, 10th Edition, p. 779.
10. Hastaya bu egzersiz üç kez yaptırılır.
11. Hastaya egzersizin, uyanık olduğu zamanlarda saat başı ya da iki saatte
bir yapması gerektiği anlatılır.
12. Hastanın egzersiz hakkında soruları varsa cevaplandırılır, gerekirse
uygulama yapılarak tekrar edilir. Hastanın egzersizi anlaması sağlanır,
egzersizi belirtilen sıklıkta ve uygun biçimde yapması için hasta cesaretlendirilmelidir.
13. Uygulama sonrası hastaya rahat bir pozisyon verilir.
14. Malzemeler ortamdan uzaklaştırılır. Tek kullanımlık malzemeler ortamdan uzaklaştırılır.
15. Eller el yıkama standardına yıkanır.
16. Yapılan işlem, hastanın tepkisi, varsa ortaya çıkan beklenmeyen durumlar kaydedilir.
Spirometre / Triflow ile Solunum Egzersizi
1. Hastanın dik pozisyonda oturması sağlanır.
2. Hava akımını kolaylaştırması için spirometre dik pozisyonda tutulur.
Volüm indikatörü ayarlanır.
3. Hastadan spirometrenin ağızlığını dişleri arasına yerleştirmesi ve dudaklarını sıkıca kapatması istenir.
461
Hemşirelik Bakım Standartları
4. Burnundan yavaşça derin nefes alması ve nefesini üç saniye tutması istenir.
5. Ağızdan yavaşça nefes vermesi istenir. Kullanılan spirometrenin tipine
bağlı olarak ışığın devam etmesi ya da topların yükselmesi gerekir. Hastanın bu işlemi 2-3 kez tekrarlaması sağlanır.
6. Triflow iki farklı biçimde kullanılabilir. İnspiryumda kullanılacak ise
triflow düz tutulmalı ve ağızdan triflow içinden derin nefes alınmalıdır
(Bkz. Resim 2).
7. Hastanın işlemi saatte 5-10 kez tekrarlaması sağlanır.
Derin soluk alma
Resim 2. Spirometre/ Triflow Kullanımı
Kaynak: Rosdahl CB, Kowalski MT. (2012). Textbook of Basic Nursing. Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins, 10th Edition, p. 791.
Kaynaklar
1. Akyolcu N, Kanan N, Aksoy G. (2011). Cerrahi Hemşireliği Uygulama Rehberi. İstanbul Kitabevi, 1. Baskı, s. 52-59.
2. Aştı TA, Karadağ A. (2011). Klinik Uygulama Becerileri ve Yöntemleri. Nobel Tıp Kitabevleri, s. 1193-1196.
3. Eti Aslan F, Karadakovan A. (2010), Dahili ve Cerrahi Hastalıklarda Bakım.
Nobel Tıp Kitabevi, 1. Baskı, s. 302-303.
4. Freitas ERFS, Soares BGO, Cardosa JR et al. (2012). Incentive Spirometry for Preventing Pulmonary Complications After Coronary Artery Bypass Graft. The Cochrane
Collaboration, Published by John Wiley and Sons Ltd.
462
Derin Solunum Egzersizi
5. Jane C. Rothroch /Alexander’s. (2011). Care of the Patient in Surgery. ELSEVIER
(Mosby), 14 th Edition, p. 944- 947.
6. Lynn P, LeBon M. (2011). Skill Checklists for Taylor’s Clinical Nursing Skills A Nursing Process Approach. Lippincott Williams and Wilkens, Third Edition, p. 120- 121.
7. Sabuncu N, Akça Ay F. (2010). Klinik Beceriler Sağlığın Değerlendirilmesi Hasta Bakım ve Takibi. Nobel Tıp Kitabevleri, s. 448- 451.
8. http://scholar.google.com.tr/scholar_url?hl=tr&q=http://www.updatesoftware.com/pdf/CD004466.pdf&sa=X&scisig=AAGBfm1g6yu4d7v-346p-R6QfsaB6AgIQ&oi=scholarr&ei=QYTmUa-AGojoOqLfgaAJ&sqi=2&ved=0CCoQgAMoAD
AA. (Erişim Tarihi: 17.07.2013).
Hazırlayanlar
Uzm. Hem. Pınar AKÇAY (BUCH Hizmet İçi Eğitim Hemşiresi)
Uzm. Hem. Seçil BEYECE İNCAZLI (BUCH Hizmet İçi Eğitim Hemşiresi)
Hem. Ayfer KARAKAŞ YILMAZ (İKÇÜ Atatürk EAH KDC Klinik Hemşiresi)
Hem. Dilek SOYDEMİR (Bozyaka EAH Gündüz Süpervizör Hemşiresi)
Danışman
Yrd. Doç. Dr. Gülay OYUR ÇELİK (İKÇÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği A.D.)
463