tcdd kişisel koruyucu donanımlar yardımcı kılavuzu

Transkript

TCDD
KİŞİSEL KORUYUCU
DONANIMLAR
YARDIMCI KILAVUZU
İNSAN KAYNAKLARI
DAİRE BAŞKANLIĞI
2014
Bu kılavuz İnsan Kaynakları Daire Başkanlığı tarafından Türkiye Cumhuriyeti Devlet
Demiryolları Merkez ve Taşra Teşkilatı işyerlerinde yapılacak iş sağlığı ve güvenliği
alanında kullanılacak kişisel koruyucu donanımlarının seçim ve satın alma işlerinde
yardımcı olması amacıyla Komisyon tarafından hazırlanmıştır.
2014 - 2015
1
İÇİNDEKİLER
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak, Genel Kural
A.
B.
C.
D.
Amaç
Kapsam
Dayanak
Yasal Öncelik
5
5
5
5
İKİNCİ BÖLÜM
Fiili Çalışma Alanlarına Göre Kullanılması Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar
A. Genel Kural
B. İş Tanımları
6
1. Ağaç İşleri
2. Cam İşleri
3. Akümülatör İşleri
4. Elektrik İşleri
5. Elektronik İşleri
6. Haberleşme Cihazları, Telsiz ve Havai Hat İşleri
7. Boya İşleri
8. İnşaat İşleri
9. Kalorifer, Su ve Sıhhi Tesisat İşleri
10. Kaynak İşleri
11. Lokomotif Tamir İşleri
12. Makinistlik İşleri
13. Mekanik, Elektrikli Sinyal ve Uzaktan Kumanda İşleri
14. Mekanik Vasıta-Tesis, Cihaz ve Vinç Operatörlüğü ve İşleri
15. Mekanik Vasıta Tesis Cihaz Tamir İşleri
16. Motor Tamir İşleri
17. Sanatsız İşçilik
18. Tezgâh Makine Ve Talaşlı İmalat İşleri
19. Tren Teşkil İşleri
20. Vagon İmal Ve Tamir İşleri
21. Vagon ve Tren Dizilerinin Hazırlanması, Refakati, Muayene ve Kontrol İşleri
22. Yol Bakım Onarım İşleri
23. Yol Ve Geçit Kontrol İşleri
24. Yüksek Gerilim Tesisat İşleri
25. Kimyasal Temizlik İşleri
26. Genel Kontrol, Refakat, Sevk ve İdare İşleri
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
2
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kişisel Koruyucuların Seçim ve Kullanım Kriterleri
A.
B.
C.
D.
E.
F.
G.
Kafa Koruyucular
Göz Koruyucuları
İşitme Koruyucuları
Solunum Koruyucuları
El Koruyucuları
Ayak Koruyucuları
Kaynak Koruyucuları
33
37
43
47
54
60
64
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Kişisel Koruyucu Donanım (KKD), Malzeme ve Ekipman Teknik Özellikleri
A. Ortak Teknik Özellikler
B. Kullanılması Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar
1. Kafa Koruyucular
1.1.Endüstriyel Baret (Beyaz Renk)
1.2.Endüstriyel Baret (Mavi Renk)
1.3.Elektrikçi Bareti ve Vizörü
1.4.Barete Takılabilen Baş Lambası
2. Göz ve Yüz Koruma
2.1.Mekanik Risklere Karşı Koruyucu Gözlük
2.2.UV Işınlarına Karşı Koruyucu Gözlük (Gri Lensli)
2.3.Gözlük Üstü Gözlük
2.4.Tam Koruma Gözlüğü
3. İşitme Koruma
3.1.Başa Takılabilir Kulaklık
3.2.Kulak Tıkacı
4. Solunum Koruma
4.1.FFP1 Sınıfı Toz Maskesi
4.4.Yarım Yüz Maskesi
4.5.Tam Yüz Maskesi
4.6.Gaz Ve Buhar Filtresi
4.7.Toz Ve Zerrecik Filtresi
5. El Koruma
5.1.Mekanik Risklere Karşı Koruyucu Eldiven
5.2.Kimyasal Risklere Karşı Koruyucu Eldiven
5.3.Yüksek Gerilim Eldiveni (1000V )
69
70
71
73
75
78
80
81
82
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
95
96
97
98
3
5.5.Ağır İş Eldiveni
6. Vücut Koruma
6.1.Parka (Turuncu)
6.2.Reflektörlü Yelek (Turuncu)
7. Ayak Koruyucular
7.1.Kışlık Bot (Mekanik Darbe + Elektriksel Koruma)
7.2.Yazlık Ayakkabı (Mekanik- Darbe + Elektriksel Koruma)
7.3.Güvenlik Çarığı (Misafirler İçin)
7.4.Elektrikçi Çizmesi (Yüksek Gerilim)
8. Kaynak Koruyucular
8.1.Kaynakçı El Maskesi
8.2.Başa Takılır Kaynakçı Baş Maskesi
8.3.Kaynak Dumanı Aktif Karbonlu Toz Maskesi
(FFP2) İçin Kaynak Maskesi
8.4.Kaynakçı Eldiveni
8.5.Kaynakçı Tozluğu
8.6.Kaynakçı Kolluğu
8.7.Kaynakçı Önlüğü
9. Düşüş Engelleyiciler
9.1.Paraşütçü Tipi Emniyet Kemeri
10. İşitme Koruyucu PNR Değeri Seçim Yöntemi
99
100
102
104
105
107
108
110
111
112
113
114
115
116
117
119
4
KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLARIN
NİTELİK VE ESASLARI KILAVUZU
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak, Genel Kural
A. Amaç
Bu kılavuz; TCDD işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği gereği kullanılması önerilen kişisel
koruyucu donanımların belirlenmesi amacıyla hazırlanmıştır.
B. Kapsam
Bu kılavuzda yer alan hükümler TCDD işyerlerinde çalışan; işçi, memur, sözleşmeli, stajyer
ve alt işveren-taşeron çalışanları da dâhil olmak üzere (alt işveren ve taşeron çalışanlarına
yüklenici tarafından temin edilecektir) tüm personeli ve işyerini ziyarete gelen konukları
kapsar.
C. Dayanak
Bu kılavuzun hazırlanmasında; 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 4703 sayılı
Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanunun 4 üncü
maddesi, 02.07.2013 tarihli ve 28695 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Kişisel Koruyucu
Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik”, 11.03.2012 tarihli ve 28230
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Kişisel Koruyucu Donanımların Kategorizasyon
Rehberine Dair Tebliğ”, 30.11.1989 tarihli ve 89/656/EEC sayılı Avrupa Birliği Konsey
Direktifi ve 21.12.1989 tarihli ve 89/686/EEC sayılı Avrupa Birliği Konsey Direktifleri
referans alınmıştır.
D. Yasal Öncelik
Kişisel koruyucu donanım, risklerin, toplu korunmayı sağlayacak teknik önlemlerle veya iş
organizasyonu ve çalışma yöntemleriyle önlenemediği, tam olarak sınırlandırılamadığı
durumlarda kullanılır. Kişisel koruyucu donanım, iş kazası ya da meslek hastalığının
önlenmesi, çalışanların sağlık ve güvenlik risklerinden korunması, sağlık ve güvenlik
koşullarının iyileştirilmesi amacıyla kullanılır. İşveren, toplu korunma tedbirlerine, kişisel
korunma tedbirlerine göre öncelik verir.
5
İKİNCİ BÖLÜM
Fiili Çalışma Alanlarına Göre Kullanılması Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar
A. Genel Kural
Fiili çalışma alanlarına göre kullanılması önerilen kişisel koruyucu donanımlar için yapılan
sınıflandırmada TCDD Kadro Kitapçığı, 25. Dönem Toplu İş sözleşmesi, Mesleki Yeterlilik
Kurumu
(MYK) Ulusal
Meslek Standartları
ve
ISCO-08 Mesleki
Sınıflandırma
Kılavuzu’ndan yararlanılmıştır. Kişisel koruyucu donanımların unvan, meslek sınıfı veya
kıdem farkı gözetilmeden yapılan işe göre tüm çalışanlara (işçi, memur, sözleşmeli,
stajyer ve alt işveren-taşeron çalışanlarına kendi işverenlerince) sağlanması önerilir.
6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 2’nci maddesinde ” Bu Kanun; kamu ve özel
sektöre ait bütün işlere ve işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine, çırak
ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm çalışanlarına faaliyet konularına bakılmaksızın
uygulanır” hükmü yer almaktadır. Ayrıca aynı Kanun’un Tanımlar başlığı altında çalışan
tanımı “Kendi özel kanunlarındaki statülerine bakılmaksızın kamu veya özel işyerlerinde
istihdam edilen gerçek kişiyi ifade eder” şeklinde yapılmaktadır. Bu nedenlerle 6331 Sayılı İş
Sağlığı ve Güvenliği Kanun ve gereğince hazırlanan yönetmeliklerle bu ürünlerin unvan veya
statü farkı gözetmeksizin tüm çalışanlara fiili olarak yaptıkları işler dikkate alınarak
sağlanması gerekmektedir.
02.07.2013 tarihli ve 28695 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kişisel Koruyucu
Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik gereği işveren bu kılavuzda
belirtilen kişisel koruyucu donanımların kullanma nedeni olan risklere karşı kişisel koruyucu
kullanmayı zorunlu kılmayacak önlemler planlamak ve uygulamakla yükümlüdür.
Fakat kişisel koruyucu donanımların kullanılmasının kaçınılmaz olduğu faaliyet, çalışma alanı
veya durumlarda işverenin bu kılavuzda belirtilen kişisel koruyucu donanımları asgari
kullanması ve kullandırması önerilir. Bu kılavuzda yer almayan fakat işin doğası gereği
kullanılmasının ihtiyaç olarak düşünüldüğü kişisel koruyucu donanımların seçimi, tedariki ve
kullandırılması yine işverenin sorumluluğundadır. İhtiyaç duyulan kişisel koruyucunun bu
kılavuzda olmaması işverenin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
6
B. İş Tanımları
1. Ağaç İşleri
İş Tanımı
Demiryolu araçları ile TCDD işyeri binalarının içerisinde oturma, dinlenme, uzanma, yatma
ihtiyaçlarını karşılayan mobilyalarda döşeme malzemeleri hazırlama, yapım ve onarım işidir.
Ayrıca marangozluk ve hızarcılık işleri altında masif ahşap kesme ve biçme işleri, ahşap
boyama ve kereste hazırlama işleri de yapılmaktadır.
Çalışma Ortamı ve Koşulları
İş; makineler kullanılarak; toz, rahatsız edici seviyede gürültü ve kimyasal maddeye maruz
kalınan ortamlarda yapılır. Ayrıca yoğun miktarda ahşap tozu ile ahşap içerisinde yaşayabilen
organizmaların da tehdidi altındadır.
Olası tehlike kaynakları ve riskler









Toz (basit toz, ahşap tozu, boya spreyi ile karışık ahşap tozu)
El ve ayakta kesilme (el aletleri, ahşap makineleri, ahşap parçaları, çivi ve zımba)
Gürültü (makine, basit alet gürültüsü)
Kimyasal maddeler (boya, vernik, yapıştırıcı gibi uçucu kimyasallar)
Nem (eksik havalandırma koşullarında yoğun nem)
Mikroorganizmalar ve haşeratlar (mantar, küf mantarı, tahtakurusu vb.)
El kol titreşimi (makine ve basit el aletleri kaynaklı)
Göz yaralanmaları (parçalanan ahşap parçacıklar)
Tüm vücut yaralanmaları
Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar
1. Genel kullanım bareti
2. Mekanik risklere karşı tam kapalı gözlük
3. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük üstü gözlük (görme kusuru nedeniyle gözlük
kullanan çalışanlar için)
4. İşitme koruyucu (gürültü kaynağının çıkardığı sesin şiddetine göre)
5. En az FFP2 toz maskesi (toz toplayıcı bir sistem kurulu değilse – eğer uçucu kimyasal
kullanımı yoğunsa kimyasalın türüne göre özel olarak seçilmiş filtreye sahip bir gaz
maskesi) (ortamda toz ölçümü ve yoğunluğuna göre)
6. Mekanik iş eldiveni (makinesiz çalışmalarda ve çalışma bitimi tezgâh temizliğinde)
DİKKAT:
Eldivenlerin, sıkışma ve dolanma tehlikesi olan radyal matkap, torna, daire testere
gibi dönen mekanizmalara sahip tezgâhlarda kullanılması iş kazasına neden olabilir.
7. Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka
8. Reflektif yelek
9. Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık)
10. Delinmez tabanlı bot (kışlık)
7
2. Cam İşleri
İş Tanımı
Cam imalatı, camın ısıl ve kimyasal işlenmesi işleri haricinde demiryolu vasıtalarının, bina ve
diğer sabit tesislerin her türlü cam aksesuarı ve araç camlarının yenilenmesi işidir.
İş, atölye içerisinde (kapalı alanda), kısmen yüksekte, tozlu, gürültülü ve nemli ortamda veya
bazı durumlarda her türlü iklim şartlarına maruz kalarak açık havada gerçekleştirilir.












Toz (basit toz, ahşap tozu, boya spreyi ile karışık ahşap tozu)
El ve ayakta kesilme (basit el aletleri, ahşap makineleri, ahşap parçaları, çivi ve zımba,
vb.)
Aşırı yağış, soğuk, sıcak ve güneş çarpması
Göz yaralanmaları (parçalanan cam parçacıklar)
Elektrik çarpması (yüksek gerilim)
Yüksekten düşme
2. UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük (UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük ayrıca
mekanik risklere karşı da koruyucudur)
5. En az FFP1 toz maskesi (ortamda toz ölçümü ve yoğunluğuna göre)
6. Mekanik iş eldiveni
8. Reflektif yelek
11. Paraşüt tipi emniyet kemeri ve aksesuarları
8
3. Akümülatör İşleri
İş Tanımı
Akümülatör imalatı, plaka dökümü ve asit – su karışımı hazırlanması gibi işler haricinde
demiryolu vasıtalarının akümülatör bakım (saf su ekleme), şarj ve değişim işleridir.
İş, genellikle atölye içerisinde, tozlu, egzoz ürünü gazların ve / veya asit buharının olduğu,
gürültülü ve nemli ortamda veya bazı durumlarda her türlü iklim şartlarına maruz kalarak açık
havada gerçekleştirilir.











Toz (basit toz)
El ve ayakta kesilme (basit el aletleri, yanlış taşıma vb.)
Kimyasal maddeler (sülfürik asit)
Mikroorganizmalar ve haşeratlar (mantar, küf mantarı vb.)
Göz yaralanmaları (kimyasal sıçraması)
Elektrik çarpması (alçak veya yüksek gerilim)
Ağır metal (Kurşun-Pb) maruziyeti
2. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük
5. E sınıfı filtreli tam yüz maskesi (ortamda gaz, toz ve buhar ölçümü ve yoğunluğuna
göre)
6. Kimyasal iş eldiveni (AJKL sınıfı ve en az 3132 mekanik dayanımlı)
8. Reflektif yelek
9
4. Elektrik İşleri
İş Tanımı
Elektriksel sistem ve donanımların, bakımı, onarımı, kontrolü ve gerekli durumlarda
kurulumu veya sökülmesi işleridir. Tüm çeken ve çekilen araçlar, bina ve tesislerin elektrik
işlerini kapsar.
İş, elektrik bakım işlemleri, atölye veya fabrikalarda, gürültü, koku, parlayıcı ve patlayıcı
kimyasal madde buharı içeren, toz ve elektrik çarpma ihtimalinin fazla olduğu, kısıtlı hareket
alanı ve yüksekte çalışma gibi ergonomik zorlayıcıların mevcut olabildiği yerlerde genelde
ayakta çalışarak gerçekleştirilir. İş, bazı durumlarda her türlü iklim şartlarına maruz kalarak
açık havada gerçekleştirilir.










Toz (basit toz)
El ve ayakta kesilme (basit el aletleri vb.)
Mikroorganizmalar ve haşeratlar (mantar, küf mantarı vb.)
Göz yaralanmaları (parça fırlaması)
Yüksekten düşme
7. Yüksek gerilim eldiveni (1000 Volt dayanımlı)
9. Reflektif yelek
10
5. Elektronik İşleri
İş Tanımı
Elektronik sistem, cihaz, alet ve donanımların kontrol, bakım ve onarım, kurulum ve söküm
işlemlerini gerçekleştirilmesi işidir.
İş, elektronik bakım işlemleri, atölye veya fabrikalarda, gürültü, koku, parlayıcı ve patlayıcı
kimyasal madde buharı içeren, toz ve elektrik çarpma ihtimalinin fazla olduğu, kısıtlı hareket
alanı ve yüksekte çalışma gibi ergonomik zorlayıcıların mevcut olabildiği yerlerde genelde
ayakta çalışarak gerçekleştirilir. İş, bazı durumlarda her türlü iklim şartlarına maruz kalarak
açık havada gerçekleştirilir.






Toz (basit toz)
Elektrik çarpması (alçak gerilim)
9. Reflektif yelek
11
6. Haberleşme Cihazları, Telsiz ve Havai Hat İşleri
İş Tanımı
Yüksek gerilim taşımayan, haberleşme amaçlı enerji taşıyan hatlarla sınırlı kalmak şartıyla
demiryolu trafik sisteminin TMİ olarak yürütüldüğü hat kesimlerindeki havai hatların bakım
ve onarımı ile telsiz rölelerinin, GSM-R kulelerinin ve kamera sistemlerinin bakım ve
onarımının yapılması işidir.(Kontrol işleri de dahil olacak şekilde)
İş, tamamıyla açık hava şartlarında aşırı iklim şartları ile karşı karşıya yürütülür. Yoğun kar
yağışı, aşırı yağmur gibi zorlayıcı şartlarda yüksekte çalışma kaçınılmazdır.







Yüksekten düşme
7. Reflektif yelek
12
7. Boya İşleri
İş Tanımı
Her cins boya malzemelerinin değerlendirilmesi, imâl edilmesi ve muayene işleri, boya
yardımcı malzemelerinin değerlendirilmesi, usulüne uygun kullanılması, şekil ve yazı işleri ile
şablon hazırlaması, bütün sabit boya ve macun işleri, boya tamir işleri boya çıkarma, boya
püskürtme ve badana işleri.
İş, atölye içerisinde (kapalı alanda), kısmen yüksekte, kimyasal maruziyetin olabileceği, tozlu,
gürültülü ve nemli ortamda veya bazı durumlarda her türlü iklim şartlarına maruz kalarak açık
havada gerçekleştirilir.











Toz (basit toz)
Aşırı sıcak ve güneş çarpması
Yangın
Kısmi yanıklar
Yüksekten düşme
3. ABEK sınıfı filtreli tam yüz maskesi
4. Tam yüz maskesine uyumlu FFP2 toz ve zerrecik filtresi
7. Reflektif yelek
13
8. İnşaat İşleri
İş Tanımı
Her türlü çelik, kâgir, ahşap, inşaat işleriyle hafriyat, temel duvar, beton, betonarme, sıva,
tecrit, taş kaplama ve benzeri inşaat işlerinin yapılması ve gerekli hallerde malzeme
hazırlanması (ustalık işleri de dâhil olmak üzere) işidir. (Kontrol işleri de dahil olacak şekilde)
İş, genellikle açık havada, yoğun şekilde toz ve gürültülü ortamda, yüksekte çalışma
koşullarının yoğun olduğu iskelelerde veya zeminden daha düşük kotlu çukur, kanal vb.
çalışma alanlarında yürütülür.









Toz (basit toz, inşaat malzemeleri kaynaklı toz vb.)
El ve ayakta kesilme (basit el aletleri, çivi, ahşap parçaları, keskin kenarlar vb.)
Yüksekten düşme
7. Ağır iş eldiveni
9. Reflektif yelek
14
9. Kalorifer, Su ve Sıhhi Tesisat İşleri
İş Tanımı
Her türlü kalorifer su ve sıhhi tesisat işlerinin ve malzemelerinin hazırlanması ve yapılan
tesisat işlerinin kontrolü, borulara diş açma, her türlü boruyu istenilen ölçüde ve şekilde
bükme, oksi – asetilen ve elektrik ark kaynağı ile birleştirme yapma, ısıtıcı elemanlar için
gerekli konsol, kelepçe ve askıları usulüne göre yerlerine monte etme, duvar ve tavanlara delik
açma, kalorifer dairesinin temizlik ve düzenini sağlama işidir.
İş, her türlü çalışma alanında sürdürülür. Genel olarak tozlu, gürültülü, düşük hava kalitesine
sahip, kapalı veya açık, parlayıcı ve patlayıcı gazlar içeren, dar veya hareket imkânı zor olan
çok çeşitli alanlarda yapılır.












Toz (basit toz)
El kol yaralanmaları
Gazlar (CO, CO2, çeşitli kaynak ürünü gazlar vb.) ve bunlara bağlı boğulma,
zehirlenme riskleri
Yangın ve kısmi yanıklar
Kızılötesi ışınlar
8. Reflektif yelek
15
10. Kaynak İşleri
İş Tanımı
Her türlü metal ürün, yarı ürün veya parçanın oksijen, oksi – asetilen, ark vb. kaynak
yöntemleri ile dolgulu veya dolgusuz kaynak yapılması, kesilmesi, ergitilmesi işleridir.
İş, her türlü çalışma alanında sürdürülür. Genel olarak tozlu, gürültülü, düşük hava kalitesine
sahip, kapalı veya açık, parlayıcı ve patlayıcı gazlar içeren, dar veya hareket imkânı zor olan
çok çeşitli ve tehlikeli alanda yapılır.












Gazlar (CO, CO2, çeşitli kaynak ürünü gazlar vb.)
Yangın
El ve ayakta kesilme (basit el aletleri, çivi, ahşap parçaları, keskin kenarlar vb.)
Kısmi yanıklar
Yüksekten düşme
4. Kaynak gözlüğü veya kaskı (mekanik darbe)
6. Aktif karbonlu kaynakçı toz maskesi veya solunum sistemi (ortamda toz ölçümü ve
yoğunluğuna göre)
8. Kaynakçı eldiveni
9. Kaynakçı tulumu veya önlüğü
11. Reflektif yelek
16
11. Lokomotif Tamir İşleri
İş Tanımı
Lokomotiflerin kullanıma hazır bulundurulması için mekanik aksam ve sistemlerinin servis
bakım ve periyodik bakımlarının yapılması ile kullanım esnasında meydana gelen arızaların
tespit edilip onarılması ve lokal kaporta ve parça boyanması işidir.
İş, genellikle atölye veya fabrikalarda, gürültü, toz, koku, gazlı (parlayıcı ve patlayıcı),
kimyasal madde içeren, kısıtlı hareket alanı ve yüksekte çalışma gibi ergonomik zorlayıcıların
mevcut olabildiği yerlerde genelde ayakta çalışarak gerçekleştirilir. İş, bazı durumlarda her
türlü iklim şartlarına maruz kalarak açık havada gerçekleştirilir.















Toz (basit toz)
Tüm vücutta yaralanma
Göz yaralanmaları (parça fırlaması ve kimyasal sıçraması)
Kimyasal maddeler (boya, vernik gibi uçucu kimyasallar, sülfürik asit)
Yüksekten düşme
11. Reflektif yelek
17
12. Makinistlik İşleri
İş Tanımı
Kullanmaya yetkili oldukları cer aracını (lokomotif, tren seti ve tren ısıtma vagonu) kullanma,
tren teşkil personeli bulunmayan yerlerde ara bağlama ve makas tanzimi işleridir.
İş, genellikle kapalı alanda (markiz – kabin) sürdürülmekte olup gerekli hallerde tren dışında
iklim şartlarına maruz kalarak gerçekleştirilir. Gürültüye ve tüm vücut titreşimine maruz
kalınabilir.





Gürültü
Titreşim
Aşırı soğuk ve sıcak
Uzun süreli çalışma
Stres
4. Reflektif yelek
18
13. Mekanik, Elektrikli Sinyal ve Uzaktan Kumanda İşleri
İş Tanımı
Mekanik, Elektrikli Sinyal ve Uzaktan Kumanda tesisleri plan, projelerinin okunması, tesisle
ilgili bütün enerji kaynakları, cihaz ve bağlantıları temin eden kablo ve havai hatların
(sinyalizasyon) verilen talimat ve tariflere uygun olarak her türlü monte, demonte, arıza
tespitleri ile bakım ve tamirlerinin yapılması ile tesislerde kullanılan malzemelerin
değerlendirilmesi işleridir.
yağışı, aşırı yağmur gibi zorlayıcı şartlarda yüksekte çalışma kaçınılmazdır.









Yüksekten düşme
7. Reflektif yelek
19
14. Mekanik Vasıta-Tesis, Cihaz ve Vinç Operatörlüğü ve İşleri
İş Tanımı
Tekerlekli veya paletli mekanik iş vasıta makineleri ile forklift, kataner bakım otosu,
elektrogar ve otogar gibi tekerlekli araçların hizmet öncesi her kademedeki tamir, bakım ve
ayar işlerinin, periyodik bakımlarının yapılması ve yetkili makamlarca verilmiş olan
ehliyetlere uygun olarak kullanılması. Kapalı olan ya da tren teşkil memuru veya tren teşkil
işçisi bulunmayan tüm işyerleri ile istasyonlarda; iş makinaları ve iş otolarının
istasyona/işyerine kabulü işyerinden veya istasyondan sevki için yapılması gereken makas
tanzimlerini ve lüzumlu manevra hizmetlerini istasyon veya trafik kumanda merkezi ile
mutabakatı sağladıktan sonra yapmak ve sonuçlandırmak, iş makinaları ve iş otolarının
herhangi bir arızası durumunda trene bağlamak ya da trenden ayırmak, çıkarılan iş makinaları
ve iş otolarının emniyete alınması ile yol bakım ve onarım makinesinin demiryolu üzerinde
kullanılması, makinenin kullanılması ile yol yapım, bakım ve onarım işleri ile makinenin
periyodik bakımının ve basit onarımının yapılması işidir.
İş, genellikle açık hava şartlarında, bazen aşırı iklim şartları ile karşı karşıya yürütülür. Yoğun
kar yağışı, aşırı yağmur gibi zorlayıcı şartlar olabilir.










Toz (basit toz)
Tüm vücut titreşimi
Yüksekten düşme
8. Reflektif yelek
20
15. Mekanik Vasıta Tesis Cihaz Tamir İşleri
İş Tanımı
Muhtelif tip ve nitelikteki vasıta, tesis ve cihazlarda (motor hariç) yapılacak her türlü tamir
işlerinin tespiti ile demonte ve montesi, bakım, ölçme, ayar ve tamir işlerinin yapılması işidir.











Toz (basit toz)
Yangın
Kısmi yanıklar
10. Reflektif yelek
21
16. Motor Tamir İşleri
İş Tanımı
Muhtelif tip ve nitelikteki motorlarda ve motorlu araçlarda veya bunların hareketini sağlayan
aksamında yapılacak tamir işlerinin tespiti ile lonjeron, boji, hareketini sağlayan aksam
ölçme, ayar ve tartı işleri ile bütün motor ve motorlu araçların demonte, tamir ve monte
işleridir.













Toz (basit toz)
Göz yaralanmaları (parça fırlaması ve / veya kimyasal sıçraması)
Kimyasal maddeler (yakıt, yağ vb.)
10. Reflektif yelek
22
17. Sanatsız İşçilik
İş Tanımı
Bu kılavuzdaki iş tanımlarının yardımcı işçilik işleri, yükleme, boşaltma, temizlik işleri ile
fazlaca bilgiyi gerektirmeyen diğer basit işlerdir.
İş, genellikle atölye, fabrikalarda ve zaman zaman açık alanlarda, gürültü, toz ve ergonomik
zorlayıcıların mevcut olabildiği yerlerde genelde ayakta çalışarak gerçekleştirilir.








Toz (basit toz)
Tüm vücut yaralanması
9. Reflektif yelek
23
18. Tezgâh Makine ve Talaşlı İmalat İşleri
İş Tanımı
Talaş kaldırma yöntemiyle yapılan her türlü işte kullanılan tezgâh ve takımlarda mevcut iş
parçalarının markalanması, imalatı, ölçülmesi, aparatlarının düzenlenmesi ile benzeri bütün
işlerin yapılması işidir.
İş, genellikle atölye veya fabrikalarda, gürültü, toz, koku, kısıtlı hareket alanı gibi ergonomik
zorlayıcıların mevcut olabildiği yerlerde genelde ayakta çalışarak gerçekleştirilir.







Toz (basit toz)
Tüm vücut yaralanması (parça fırlaması)
6. Mekanik iş eldiveni (makinesiz çalışmalarda, iş bitimi tezgah temizliğinde)
DİKKAT:
Eldivenlerin, sıkışma ve dolanma tehlikesi olan radyal matkap, torna, daire testere
gibi tezgâhlarda kullanılması iş kazasına neden olabilir.
8. Reflektif yelek
24
19. Tren Teşkil İşleri
İş Tanımı
Trenlerin giriş, çıkış ve geçiş işlemlerini, manevra operasyonlarının yerine getirilmesi, bu
amaçla makasları, işaretleri, emniyet tesisatını ve yerinden kumanda sisteminin kullanılması,
vagon, lokomotif ve demiryolu araçlarının birbirine bağlanması ve çözülmesi; makas, işaret
ve tesisatın temizliğinin yapılması, tren üzerinde seyir emniyetinin sağlanması işidir.
İş, büyük bölümü açık alanlarda ve her türlü iklim şartında yürütülür. Çalışma ortamının
olumsuz koşulları arasında; koku, gürültü, nem, toz, titreşim, aşırı hava akımı ve elektrik
akımı mevcuttur. Çalışma sırasında makinistle iletişim kurabilmek için el telsizi kullanılmakta
bu da tren teşkilcisinin tek elini sürekli meşgul etmekte, bu durum da kazaların ciddi boyuta
taşınmasına neden olmaktadır.









Tüm vücut yaralanması
7. Reflektif yelek
25
20. Vagon İmal ve Tamir İşleri
İş Tanımı
Vagonların imalat ve tamiratı için vagon ve vagon metal parçalarının kalıp, sehpa ve kolaylık
aparatlarının hazırlanması, mekanik birleştirme usulleri ile yerine monte, demonte, sökme,
takma, bağlama, taşıma, kesme, temizleme gibi metal imal, tamir ve lokal kaporta ve parça
boyanması işleridir.
İş, genellikle atölye veya fabrikalarda, gürültü, toz, koku, kimyasal madde içeren, kısıtlı
hareket alanı ve yüksekte çalışma gibi ergonomik zorlayıcıların mevcut olabildiği yerlerde
genelde ayakta çalışarak gerçekleştirilir. İş, bazı durumlarda her türlü iklim şartlarına maruz
kalarak açık havada gerçekleştirilir.










Toz (basit toz)
Yüksekten düşme
9. Reflektif yelek
26
21. Vagon ve Tren Dizilerinin Hazırlanması, Refakati, Muayene ve Kontrol İşleri
İş Tanımı
Tren dizilerinin (yük veya yolcu) hazırlanmasında refakat, kontrol ve gerekli durumlarda el
veya basit aletlerle müdahale edilmesi, arızalı araçlarda kontrol, ayırma, talep işlerini
sürdürmek veya gereken durumlarda elle veya basit aletlerle müdahale edilmesi, trenlerde
hava, fren ve yürür aksamın kontrolünün yapılması ve gerektiğinde el veya basit el aletleri ile
onarımın yapılması, vagonlarda iklimlendirme, aydınlatma, elektrik tesisatı gibi sistemlerin
çalışmasının denetlenmesi, koşum takımlarının bağlanmasının sağlanması ve yardım edilmesi
işleridir.
akımı mevcuttur.









Elektrik çarpması
8. Reflektif yelek
27
22. Yol Bakım Onarım İşleri
İş Tanımı
Yeni demiryolu yapımı, eski demiryolu yenilemesi, mevcut demiryolunda, tünel, köprü,
hemzemin geçit, yarma, dolgu ve yol tesislerinde oluşan arızaların giderilmesi, bakımı,
onarımı ve korunması işleridir.
akımı mevcuttur.








Yüksekten düşme
9. Reflektif yelek
28
23. Yol ve Geçit Kontrol İşleri
İş Tanımı
Kontrolü ve koruma ile sorumlu olunan demiryolu hattının ve çevresinde bulunan demiryolu
trafiğine ve güvenliğine yönelik olan tüm tesis ve donatıların gözle veya temel el ölçüm
aletleri yardımıyla rutin kontrollerinin yapılması, kontrol sonuçlarına göre olası arıza,
düzensizlik ve risklerin tespit edilmesi, olası risk durumunda yolun ve trenlerin emniyetinin
sağlanması için gerekli önlemlerin alınması, yol üstyapısına ilişkin küçük arızaların temel el
aletleri kullanılarak giderilmesi işidir.
Çalışmaların tamamına yakın bir bölümü açık arazi ve tünel koşullarında gerçekleştirildiği
için soğuk veya sıcak hava koşullarına maruz kalabilmektedir. Yoğun dikkat gerektiren bir
meslek olup, iş sağlığı ve güvenliği kurallarına uymada istisnasız bir duyarlılık ve dikkat
gerekmektedir. Yapılan çalışmalar tren trafiği ile ilişkili olduğundan günün her saatinde ve
tatil günlerinde çalışma söz konusudur ve çalışma saatleri mesai saatlerinin dışına
taşabilmektedir.







Toz (basit toz)
Yüksekten düşme
5. En az FFP2 toz maskesi (ortamda toz ölçümü ve yoğunluğuna göre
9. Reflektif yelek
29
24. Yüksek Gerilim Tesisat İşleri
İş Tanımı
Yüksek gerilim tesisatları ile bunlara ait kumanda tabloları transformatörler ve teçhizatlarının
arızalarının giderilmesi, bütün bakım, tamir, montaj ve demontaj işleridir. (Kontrol işleri de
dahil olacak şekilde)
yağışı, aşırı yağmur gibi zorlayıcı şartlarda yüksekte çalışma kaçınılmazdır. Yüksek akıma
kapılma durumunda yanabilen kıyafetlerden kaynaklı da ciddi yanıklar oluşabilir.







Yüksekten düşme
1. Elektrikçi Bareti ve Vizörü
9. Reflektif yelek
12. Gerekli durumlarda izole elektrikçi çizmesi (36000 Volt dayanımlı)
DİKKAT:
Çalışma ortamları için yalıtkan paspas (3m genişliğinde ve 36000 V kadar yalıtımlı),
gerektiğinde izole tabure ve yüksek gerilim göstergeli stanka mutlaka kullanılmalıdır.
30
25. Kimyasal Temizlik İşleri
İş Tanımı
Her türlü makine parçası, elektrik ve / veya elektronik tesisat ve sistemin bileşenleri, tesis,
bina veya zemin gibi her türlü mimari yapı, vagon, lokomotif veya diğer demiryolu aracı vb.
tüm temizlik işlerinin su ve malzeme güvenlik bilgi formunda insan ve çevre sağlığı açısından
herhangi bir etkisi olmadığı kanıtlanmış kimyasal maddeler harici tüm kimyasallarla
yapılması işidir. (Zararlı toz ve partikül kaplı alanların temizliğini de kapsar)
İş, açık ve kapalı alanda, iklim şartlarına açık, kimyasalların kullanıldığı yetersiz
havalandırma koşullarında sürdürülür.






Toz (basit toz)
Kimyasal madde kaynaklı yanıklar ve / veya zehirlenme
Aşırı yağış, soğuk ve sıcak
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Genel kullanım bareti
ABEK sınıfı filtreli tam yüz maskesi
Tam yüz maskesine uyumlu en az FFP2 toz ve zerrecik filtresi
Mekanik iş eldiveni
Kimyasal iş eldiveni (AJKL sınıfı ve en az 3132 mekanik dayanımlı)
Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka
Reflektif yelek
Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık)
Delinmez tabanlı bot (kışlık)
31
26. Genel Kontrol, Refakat, Sevk ve İdare İşleri
İş Tanımı
Unvanlar gereği sürekli çalışma sahasında bulunulmasına rağmen doğrudan herhangi bir
teknik uygulama kapsamayan, yapılan faaliyetlerin kontrolü, refakati, sevki, idaresi, kabulü,
ölçümü, denetimi vb. işleridir.
İşin, büyük bölümü açık alanlarda ve her türlü iklim şartında yürütülür. Çalışma ortamının
akımı mevcuttur.
Olası Tehlike Kaynakları ve Riskler









Elektrik çarpması
8. Reflektif yelek
32
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KİŞİSEL KORUYUCULARIN SEÇİM VE KULLANIM KRİTERLERİ
A. Kafa Koruyucular
1. Kullanım Amaçları
Kafa koruyucuları çalışanı, çalışma ortamında, özelikle de kafa üstü seviyede işlerin yapıldığı
alanlarda, kafa bölgesine alabileceği darbelerden, yüksek gerilim altında yapılan çalışmalarda
elektrik çarpmasından, alevli işlerde ve itfaiye çalışanlarında ise ayrıca yüksek ısıdan
korumak amacıyla kullanılırlar.
BAŞVURUNUZ:
Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik
2. Seçimi
Kafa koruyucularda seçim yöntemi diğer kişisel koruyucu donanımlara göre daha kolaydır.
Çalışma alanının genel özelliğine uygun olarak uluslararası normlara uygun baretler imalat
olarak benzer özellik taşımakta ve nadiren farklılıklar göstermektedirler.
2.1.Genel Kullanım Baretleri
Yatay ve dikey baş bölgesine gelen darbelerden korumak amacıyla kullanılır. Dışında bulunan
plastik esaslı kabuk ile iç tekstil başlık birbirinden ayrılabilen iki parçadır (fakat ayrılmadan
kullanılması gerekir). Endüstriyel uygulamalarda farklı aksesuarlar monte edilebilmesi için
soket girişleri mevcuttur (gözlük, yüz siperi, kulaklık, kaynakçı gözlüğü vb.).
Şekil 1 Endüstriyel Baret (resim örnek amaçlıdır)
Genel kullanım baretleri EN 397 standardına göre dikey gelen darbelerde 50 joule enerjiyi
absorbe edebilecek şekilde tasarlanır. Bu enerji 1 metre yükseklikten 5 kilogramlık bir cismin
düşmesiyle ortaya çıkacak büyüklüktedir. Baretler, bu özellikleri ile kafanın düşen cisimden
bağımsız olarak çarpmasında koruyucu özellik taşırken yüksekten düşen cisimlerde
yüksekliğe bağlı olarak koruyucu özelliğini taşıyacağı ağırlık miktarı azalır. Örneğin bir
inşaatta 10 metreden düşen 500 gramlık bir tuğla parçası aynı etkiyi yaratabilir.
33
DİKKAT:
EN 397 standardı “Lateral Deformation” yanal darbe konusunda hiçbir güvence sağlamaz.
Yanal darbeden korunması gereken durumlarda EN 14052 standardı aranmalıdır.
Genel kullanım baretlerinin imalatında kullanılan malzeme ayrıca baretin ömrünü ve
dayanıklılığını da belirleyen bir etkendir. HDPE veya ABS plastiklerden yapılan baretler
yüksek dayanıma karşı hafif yapıları ile kullanım kolaylığı sağlar. Kullanıcının konforu için
baretin 400 gramdan ağır olması istenmez. Ayrıca içliğinin tekstil ürünlerinden yapılması da
konforu arttıran bir özelliktir.
Kullanılması önerilen faaliyetler yüksek gerilimin olmadığı, ısı dayanıklılığı gerektirmeyen
tüm maden dışı inşaat işleri ve diğer tüm çalışma sahası içi faaliyetlerdir.
Demiryolları sektöründe (kataner hatlarının bakım onarımı ve trafo merkezi işletmeciliği
dışında) genel kullanım baretleri oldukça geniş kullanıma sahip olmalıdır.
2.2.Elektrikçi Bareti
Elektrikçi baretleri, genel kullanım baretlerinin fiziksel darbelere karşı koruma özelliklerinin
yanında kullanılacağı yere göre farklı elektrik akımlarına belirli bir süre için dayanacak
şekilde imal edilmişlerdir. Bu baretler 1000 Volta kadar yalıtım sağlarken 20000 Voltta
(ANSI) kısa süreli dayanım sağlar. Yüksek voltaj altında amaç yalıtım değil 20000 V
gerilimin ortaya çıkaracağı ilk şoktan kurtulmaktır.
Şekil 2 Elektrikçi Bareti (resim örnek amaçlıdır)
Bu baretlerin genel kullanım baretlerinden farkı havalandırma deliği bulunmamasıdır.
Elektrikçi baretleri de genel kullanım baretleri gibi herhangi bir çatlama oluşması durumunda
derhal değiştirilmelidir. Çatlak, delik veya kırık baretler hiçbir şekilde koruma
sağlamayacaklardır. Ayrıca kesinlikle metal veya metal aksam içeren aksesuar
kullanılmamalıdır. Kulaklık, yüz siperi, gözlük vb. aksesuarların izole nitelikte olanlardan
seçilmesi gereklidir.
BAŞVURUNUZ:
Elektrikle ilgili çalışmalarda alınacak diğer güvenlik önlemleri için Elektrik Kuvvetli
Akım Tesisleri Yönetmeliği’ne başvurunuz.
34
Elektrikçi baretlerinin yüksel voltaj olan alanlarda tek başına kullanılmaları yeterli önlemi
sağlamayacaktır. Elektrikçi eldiveni ve ayakkabısı da baretle birlikte kullanılmalıdır.
2.3.Diğer Tip Baretler
Genel kullanım baretleri ve elektrikçi baretleri sektörde en yoğun kullanılan baretler
olmasının yanında farklı tipte baretler de mevcuttur.
Kısa terekli ve boyuna bağlanabilen tipler genelde yüksekte çalışmalarda (tırmanma içeren)
kullanılır.
Şekil 3 Tırmanma Bareti (resim örnek amaçlıdır)
Yüksek ısıya dayanıklı olan sıçrayan metal eriyiğine karşı dirençli baretler genelde döküm
yapılan yerlerde kullanılır. Bu baretler yüze gelebilecek sıçramalardan da korunmak için
mutlaka yüz siperi ile birlikte kullanılmalıdır.
3.





İlgili Uluslararası Standartlar
EN 14052: Yüksek dayanımlı baretler için çift darbe test standardı
EN 397: Endüstriyel emniyet baretleri için basma testi
EN 813: Hardcap (Bariyerli kep) için dayanım testi
EN 50365: 1000V AC alanlarında kullanılacak baretler için yalıtkanlık standardı
EN 443: Binalarda yangınla mücadele için kullanılacak baretler
Darbe Dayanımı
Düşme yüksekliği
Test enerjisi
Test cismi ve
ağırlığı
Delinme Dayanımı
Düşme yüksekliği
Test enerjisi
Test ağırlığı
EN 14052
(b – yandan)
1 metre
49 joule
50 mm yarım
küre, 5 kg
EN 14052
(b – yandan)
2 metre
19 joule
1 kg
EN 14052
(a – tepeden)
2 metre
98 joule
50 mm yarım
küre, 5 kg
EN 14052
(a – tepeden)
2,5 metre
25 joule
1 kg
EN 397
EN 812
1 metre
49 joule
50 mm yarım
küre, 5 kg
0,25 metre
12 joule
100 mm çapta
düz yüzey, 5 kg
EN 397
EN 812
1 metre
29 joule
3 kg
0,5 metre
2,5 joule
0,5 kg
DİKKAT:
EN 14052 standardı baş üstünde 60° açıda tüm bölgenin korunmasını kapsarken EN 397
standardı baş üstünde 50 mm yarıçapında bir alanın korunmasını kapsar.
35
4. Kullanım Şartları ve Yöntemi
a. Baretleri özel olarak belirtilen bir yeteneği olmadıkça ters kullanmayın.
b. Baretler kafa üzerinde tek başlarına kullanılmak üzere tasarlanırlar. Baretlerin altına
bere, şapka veya kep gibi ikinci bir aksesuar kullanmayın.
c. Baretler dış kabuk ve bu kabuğun kafaya tam oturmasını sağlayan ve darbenin etkisini
azaltan bir içliğe sahiptirler. Bu içlik kesinlikle sökülmemeli veya kesilmemelidir.
Bareti olduğu şeklini koruyarak kullanın.
d. Baretlerin üzerindeki havalandırma delikleri, imalat sırasında termal olarak
şekillendirilerek açıldığı için fiziksel yapısına bir zararı yoktur. Baretlere sonradan
havalandırma deliği açmayın.
e. Çatlak veya deforme olmuş baretler kesinlikle kullanılmamalıdır.
f. Elektrikçi baretleri 1000 V üzerindeki gerilime sürekli dayanacak şekilde imal
edilmemektedir. Baretleri koruma sınırlarının farkında olarak kullanın.
g. Baretleri kullanım amacı dışında herhangi bir iş için kullanmayın.
h. Kafa koruyucular tüm kişisel koruyucu donanımlar gibi güvenli bir ortamda tam
takılmalı ve yine güvenli bir ortamda çıkarılmalıdır.
36
B. Göz Koruyucuları
İnsan vücudunun dış etkilerden en hızlı zarar gören ve belki de en hassas organlarından biri
olan göz çalışma hayatımızın da en önemli parçasıdır. Gözleri korumak ise sanıldığının aksine
oldukça kolay ve ucuz bir yöntemle gerçekleştirilebilir: Koruyucu Gözlük.
BAŞVURUNUZ:
Koruyucu gözlükler plastik esaslı malzemelerden yapılmış, kullanıcının gözlerini sıçrayan
metal, ahşap gibi katı cisimlerin darbesinden veya kimyasal maddelerin aşındırıcı etkisinden
koruyan oldukça basit aparatlardır. Kullanılan malzeme sayesinde zaman içinde oldukça
hafiflemişlerdir ve kullananın bir süre sonra varlığını dahi hissetmeyeceği kadar konforlu
üretilirler.
2. Seçimi
Göz koruyucuların seçimi ise yapıları kadar basit değildir. Birkaç aşamalı olan seçim
yönteminde dikkat edilmesi gereken kişinin özellikleri ve konforundan çok çalışılan ortamın
nitelikleridir.
2.1.Darbe Dayanımı
Mekanik işler genellikle yoğun güç ve hızın var olduğu işlerdir. Metallerin birbirine teması,
ağaç ürünlerin kırılması, kazı işler vb. tüm bu faaliyetler sırasında katı cisimlerin kırılması
uygulanan güç nedeniyle şarapnel etkisine neden olur ve şarapnel haline dönüşen parçacıklar
en büyük zararı çarpmaları halinde göze verirler. Bu nedenle tüm mekanik işlerde mutlaka
darbe dayanımı olan hafifletilmiş polikarbon gözlükler (veya yüz vizörü) kullanılmalıdır.
En
Çap
Ağırlık Lens
Gözlük Tam
Yüz
Fazla
Malzemesi
Koruma Vizörü
Hız
Gözlük
Yüksek
190 m/s 6 mm 0,86 gr PC
*
A(T)
Orta
120 m/s 6 mm 0,86 gr PC
*
*
B(T)
Düşük
45 m/s
6 mm 0,86 gr PC - Asetat *
*
*
F(T)
Sağlamlığı 5,1 m/s 22
43 gr
CR39 *
*
*
S
Arttırılmış
mm
Cam
(T) Darbe harfi (F, B veya A) T olarak nitelendirildiğinde çerçeve sıcak darbelere karşı korur
(-5 / +55°C)
Mekanik Darbe
Direnç
Seviyesi
2.2.Lens Rengi
Kullanılacak olan gözlüğün lens rengine karar verilmesi ilk aşamadır. Yapılan işin aslı ve risk
etmenleri kullanılacak olan lensin rengini belirler. Üretilen bazı gözlüklerin lens renkleri ve
kullanım alanları şöyledir.
37
Lens
Şeffaf PC Lens
Şeffaf Mineral &
CR39 (veya
Asetat)
Gümüş Aynalı
Şeffaf (Ani
Parlama)
Mavi (Açık mavi
veya mor)
Sarı
Turuncu
Duman Rengi
IR Yeşil
Gri gradyan
Photo Chromic
Photo Chromic
Tanım
İç alanlarda darbelere
karşı kullanılır.
Kimyasallara karşı
direnci zayıftır
Kimyasal sıçramalarına
karşı kullanılır. Darbe
veya UV dayanımı
yoktur.
UV Radyasyona karşı
kullanılır. Dış ortamda
yoğun çalışmalarda
önerilir
UV Filtrelidir. Ani ışık
parlama anında gözü
korur.
Uygulama
Mekanik işler
Norm
EN166
EN177
Işık Geçirgenliği
%90
Kimyasal Lab.
EN166
%90
Mekanik işler
(EN166 onaylı)
veya dış ortam
araç kullanımı
Kontrolsüz ışık
kaynaklarının
olduğu
alanlarda
yapılan mekanik
işler
Mekanik işler
(yoğun ışık
altında)
EN166* %47 - 50
EN170
EN172
EN166
EN170
EN172
%55
EN166
EN170
EN172
%50 - 60
Mekanik işler,
araç kullanımı,
açık alanda
yapılan gece
çalışmaları
EN166
EN170
EN172
%86
EN166
EN170
%55
EN166
EN170
EN172
%25-35
EN166
EN169
Açık alanda güneş
ışığından koruyan gri
renkli üst kısım
Hızlı değişen UV
koruması
Yüzey
inceleme,
hassas işleme
Dış ortam
çalışmaları, göz
kamaştırıcı
mekanik işler
Flaş
parlamaları,
düşük enerjili
IR lazer ışınları
Açık alanda
mekanik işler
için
Anlık UV
parlamalarda
%16 (SH 3.0)
%2 (SH 5.0)
%0,6 (SH 6.0)
%0,2 (SH 7.0)
En fazla %90
En az %45
Hızlı değişen UV
koruması
Anlık UV
parlamalarda
UV Filtrelidir. Genel
itibari ile yalnızca
kozmetik amaçlarla
üretilirler.
Az ışıklı ortamda
parlayan ışığı
filtreleyerek görmeyi
kolaylaştırır. Yoğun
ışıklı ortamda ise ışığın
etkilerini azaltır.
Yüksek UV filtrasyonu.
Ani güneş ışığı veya
parlamalara karşı
kullanılırlar. Yüksek
UV korumalı
IR (Kızılötesi) ışınlara
karşı koruma
EN166
EN172
EN166
EN170
EN172
EN166
EN170
EN172
%35-85 Açık
%9-35 Koyu
%35-85 Açık
%9-35 Koyu
38
*Lens renkleri ihtiyaca göre seçilirken bazı renklerin veya renklendirilmiş lensleri tamamen
kozmetik olarak renklendirildiği ve EN uygunluğu olmadığına dikkat edilmelidir. Özellikle
EN166 uygunluğu olmayan ve ilgili testlerde dayanım sınıfı belirtilmemiş gözlüklerin
yalnızca kozmetik ürünler olduğu unutulmamalıdır.
2.3.Optik Kırılma
Gözlükler kullanılan materyallerin kalınlaşması ile dayanımı artarken görünen ışığı kırdığı
için görüntüyü de bozmaktadır. Bu nedenle güvenlik gözlükleri optik sınıflarına göre de
sınıflandırılırlar.
Optik Sınıf
Kırılma Değeri (Dairesel)
1
2
± 0,06 dpt
± 0,12 dpt
Kırılma Değeri
(Astigmat)
0,06 dpt
-
3
+ 0,12 dpt
-
4
- 0,25 dpt
0,25 dpt
Kullanım
Sürekli kullanım
Aralıklı kullanım
Sürekli olmayan
kullanım
Anlık koruma
Optik kırılma hassas işlerin yapılacağı alanlarda işi güçleştireceği için tercih edilmemelidir.
Uzun kullanımda baş ağrısı, görme bozukluğu gibi sorunlara neden olabilir. Bu nedenle
kullanılması gereken koruyucu gözlüğü seçerken optik sınıfına dikkat ederek karar verilmesi
ve kullanım özelliklerinin kullanıcıya açıklanması gerekir.
2.4.Koyuluk Numaraları
Optik bir özellik olmamakla birlikte tüm gözlüklerin optik dereceleri gibi bir de koyuluk
dereceleri bulunur. Bu değerler gözlüğün bulunduğu ortamdaki ışık şiddeti ve eğer varsa
etrafa yayılan IR ve UV ışınları filtreleme yeteneğiyle ilgili renk temelli bir özelliktir.
DİKKAT:
Kaynakçı gözlükleri için kaynak koruması bölümüne bakınız.
Gözlüklerin kullanım alanları ve koyuluk değerleri şöyledir;
Koyuluk Numarası
2
2C / 3
4
5
6
Özelliği
UV Filtre
Renk ayrımlı UV Filtre
IR Filtre
Güneş ışığı (IR yok)
Güneş ışığı (IR)
Gözlüklerin koyuluk değerlerine göre yapılan seçimde tüm ışık kaynaklarına dikkat
edilmelidir. Güneş, bazı kaynak türleri, boya kurutma lambaları ve diğer IR ve UV ışın
kaynaklarından uygun renkli lenslerle korunabilir.
39
2.5.Kaplama Özellikleri
Gözlüklerin lensleri kullanılacak alana göre farklı kaplamalarla desteklenir. Bu kaplamalar
lensin koruyuculuk seviyesini arttırmaktan çok lensi dış etkilere karşı korumak içindir.
Örneğin anti buhar kaplamalı bir lensin darbe dayanımı artmaz fakat, görüşü kolaylaştırdığı
için yapılan işe daha çok özen gösterilmesini sağlayarak belki de bir cismin çarpması
engellenmiş olur.
Anti buhar kaplama: Nemli ortamlarda ve hızlı ısı değişimlerinde gözlük üzerinde görüşü
engelleyecek yoğunlukta buhar kaplanmasını engellemek amacıyla doğrudan gözlük lensine
yapılan bir işlemdir. Anti buhar kaplamalı gözlük veya diğer koruyucular asla silinmemeli ve
çizilmemelidir. Sadece suyun altına tutarak temizlenmesi ve kaplamanın aşındırılmaması
gerekir. Ayrıca yarım yüz maske veya toz maskesi kullanımında burun üstü sızdırmaz bantın
tam oturtulması ve nefesin yukarı doğru nem çıkarması engellenmelidir.
Çizilme koruyucu kaplama: Gözlük lenslerinin küçük malzemelerin çarpması veya sürtünmesi
ile ince çizikler oluşmasını engellemek amacıyla lensin dış kısmına uygulanır. Genel yapılan
hata bu dayanımın olduğundan daha güçlü sanılarak üzerinin kazınmasıdır. Bu kaplamaya
sahip gözlükleri de ovalayarak temizlemeyiniz.
Anti statik kaplama: En çok zarar gören fakat en yararlı kaplamalardan birisidir. Gözlük
camının plastik esaslı yapısı nedeniyle kolay şekilde toz ve partikül tutmasını engeller. Fakat
sert kullanılan gözlüklerde önce bu kaplama kaybolur.
Sertleştirme: Gözlük lenslerinin ömrünü uzatan bir yöntemdir. Fakat bazı materyallerin
sertleştirilmesi esnekliğini kaybettirdiği için dayanım değerlerine dikkat edilmesi gerekir.
Anti UV kaplama: Mor ötesi radyasyonun %99,9’unu geri yansıtarak zararlı etkilerinden
korur.
2.6.Kullanım Amacı
Göz koruyucularının kullanılacağı alandaki işin yapılışı da koruyucu tipinin seçiminde
önemlidir. Bazı alanlarda gözlükler yetersiz kalmakta ve daha geniş korumaya ihtiyaç
duyulmaktadır.
Zarar Türü
Genel Uygulama
Gözlük
Darbe – uçan parçacıklar,
talaş, kırık parçalar, kum
veya taş parçaları
Isı – sıcak parçalar,
kıvılcım sıçramaları,
eriyik metaller veya
yüksek ısıya maruziyet
Kimyasal – sıçrama,
duman, buhar, aşındırıcı
sıvı spreyi
Toz – havadaki toz
parçaları
Zımparalama, matkap, torna,
taş işçiliği, perçinleme vb.
Fırın işleri, döküm, porlama,
gazlı kesim ve kaynak işleri
Kimyasal işleri, cilalama,
boyama, aşındırıcı
kimyasallarla yapılan işlemler
Ahşap işleri, stoklama
işlemleri, tozlu ortamlar
*
Kapalı
Gözlük
*
Yüz
Siperi
*
*
*
*
*
*
*
*
40
Şekil 4 Koruyucu Gözlük Türleri (resim örnek amaçlıdır)
3. Uluslararası Standartlar










EN166 – 2005: Göz ve yüz koruyucuların teknik performansları ile ilgili temel
standart
EN167 – 2002: Göz ve yüz koruyucuların optik testleri için metod
EN168 – 2005: Göz ve yüz koruyucuların optik dışı testleri için metod
EN169 – 2005: Kaynakçılık ve ilgili teknikler için filtreler, geçirgenlik özellikleri ve
tavsiye edilen kullanım
EN170 – 2004: Ultraviyole (UV) filtreler için geçirgenlik ve tavsiye edilen kullanım
EN171 – 2004: Kızılötesi (IR) filtreler için geçirgenlik ve tavsiye edilen kullanım
EN172 – 2002: Sanayide kullanım için güneşe karşı koruyucu filtreler
EN1731 – 2006: Kafes tipi göz ve yüz koruyucuları için teknik özellikler
EN175 – 1999: Kaynak ve benzeri işler için gözü ve yüzü koruma teçhizatı
EN379 +A1: Otomatik kaynak filtreleri
a. Göz koruyucular diğer kişisel koruyucular gibi önce ortam ölçümü (ışık kaynaklarının
tespiti UV, IR, LASER RAD CLASS) yapılarak seçilmesi önerilir.
DİKKAT:
Class 1 ve Class 1M dışındaki lazer radyasyon kornea yanığı, göz dokusunda bozulma
gibi çok ciddi etkilere sahiptir.
b. Hiçbir göz koruyucuyu herhangi bir cisimle ovalayarak temizlemeyin.
c. Göz koruyucuların yüzeyini hiçbir amaç için kazımayın. Kazınan alanlar hem optik
kırmaya hem UV IR gibi ışınların geçişine neden olacaktır.
d. Gözlüklerin üzerindeki işaretlemelere dikkat edin.
41
Lensler üzerindeki işaretler;
Çerçeve üzerindeki işaretler;
e. Koyu renkli lens bulunan her gözlük kaynak için uygun değildir. Kaynak güvenliği
için gerekli bölüme bakın.
f. UV ve IR filtresi olmayan koyu renkli gözlüklerle güneş veya çok güçlü bir ışık
kaynağına uzun süre bakmayın. Bazı ışık kaynakları IR veya UV ışın yayılımına
neden olurlar ve gözde geri dönmeyecek hasarlar oluşabilir.
g. Cam gözlükler koruyucu değildir. Cam belirli bir sertliğe sahip esnek olmayan bir
malzeme olduğu için herhangi bir darbede kırılarak kendisi tehdit oluşturabilir.
42
C. İşitme Koruyucuları
Endüstriyel gürültü genel olarak bir mesleki hasar olarak ortaya çıkar ve etkisi gözle
görülmez. Yapılan uluslararası çalışmalarda işitme kaybının toplam mesleki hasar içerisindeki
payının yüzde 14 civarında olduğu ortaya çıkmıştır. İşitme koruyucular, çalışanları,
endüstriyel gürültünün işitme sistemine vereceği zararları önlemek ve gürültülü ortamda
gürültü kaynaklı dikkatsizlik, duyamama veya karşılıklı anlaşmazlık gibi etkilerle
oluşabilecek iş kazalarını engellemek amacıyla kullanılır.
BAŞVURUNUZ:
Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunması Hakkında Yönetmelik
Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği
2. Seçimi
İşitme koruyucularının seçimi kolay görünen fakat gerçekte karmaşık bir süreçtir. Üretilen
koruyucuların SNR (Single number rating) değeri, gürültünün frekans değeri bakımından
yaklaşık koruyuculuk değerini gösterir.
Fakat günümüz teknolojisi, ürettiği gürültünün farklı frekanslarda bileşenlerinin olduğu ve
farklı her frekansın farklı etkiler ortaya çıkardığı cihazlar üretebilmektedir. Bu nedenle işitme
koruyucu seçiminin ilk aşaması yalnız duyulabilir frekansta gürültü ölçümü değil frekans
analizidir.
İşitme koruyucularının üretimi sırasında yapılan testlerle dört değer belirlenir. Bu değerler



H
M
L
Yüksek Frekans değeri
Orta Frekans değeri
Düşük Frekans değeri
İşitme koruyucu seçilirken ortamda yapılan frekans analizinin sonuçlarına göre H M L (PNR)
ve hedeflenen SNR değerleri belirlenerek ortam gürültüsü analiz edilmelidir. Bu değerlere
ulaşıldıktan sonra duyulan gürültüyü doğru şekilde azaltan işitme koruyucular seçilebilir.
Ortam gürültüsünden bağımsız olarak insan sesini geçirme yeteneği olan bir işitme koruyucu
seçilecekse ortam gürültüsünün insan sesi ile aynı frekansta olup olmadığının kontrol edilmesi
gerekir.
I.
II.
III.
Ortam ölçümlerini tamamlayın: İşyerinin kapalı ve açık alanlarında gürültü
kaynaklarına farklı uzaklıklarda ölçümler alarak gürültü ve frekans haritasını çıkarın.
H M L – SNR Değerlerini belirleyin: Yapılan ortam ölçümlerine göre ortaya çıkan H
M L (PNR) veya hedeflenen SNR değerlerini ölçüm noktalarına göre belirleyin.
Gürültüyü uygun değere düşürün: Ortam ölçümü sırasında ortaya çıkan en yüksek
değerin (en az) mevzuatımızda geçerli olan gürültü sınır değerine düşürülmesi
43
IV.
gerekir. Bu nedenle alınması düşünülen işitme koruyucusu ile ortam gürültüsünün ne
kadar düşürülebileceğine dikkat edin.
Konforlu kullanım: Koruyucunun gürültüyü azaltma yeteneği yanında konforlu
kullanımın da göz önüne alınması gerekir. İşitme koruyucuların bazı modelleri kulak
içine yerleştirildiği için rahatsızlık oluşabilir. Bu nedenle koruyucuyu çalıştığınız
ortamın niteliklerine, sıhhi kullanma ve konfor özelliklerine göre seçin.
DİKKAT:
İşitme koruyucuların kullananın özelliklerine tam uyması gerekir. İyi seçilmiş bir
koruyucu sesi ne çok ne az, uygun miktarda kısmalıdır.
2.1.Kulak Tıkaçları
Kulak yolunu tıkayarak sesin içeri girmesini engellemek amacıyla PU, PU köpük veya silikon
malzeme esaslı koruyuculardır. Bu koruyucuların en büyük avantajı hafif ve küçük boyutlu
olmalarıdır. Kolay temin edilebilirler ve ekonomiklerdir. Yıkanabilir modelleri uzun süreli
tekrarlı kullanımlara izin verir.
Şekil 5 Kulak Tıkacı çeşitleri (resim örnek amaçlıdır)
Kullanım kolaylığı ve kaybolmayı engellemek için kutulu ve ipli modeller tercih edilebilir.
Fakat ziyaretçiler gibi uzun süre çalışma ortamında bulunmayacak kişiler için her seferde iki
adet tek kullanımlık PU köpük tıkaç veren tıkaç istasyonları kullanılabilir.
2.2.Kulaklıklar
Kulaklıklar, kulağı dışarıdan tamamen sararak izole bir alan oluşturan ve yapısı ile sesin
geçmesine izin vermeyen koruyuculardır. Özellikle yoğun gürültülü (havaalanı, motor test
ünitesi, elektrikli testere kullanımı, havalı matkap) ortamlarda kullanımı yaygındır.
44
Şekil 6 Kulaklık Çeşitleri (resim örnek amaçlıdır)
Bu ürünlerin bazıları baretlerle kullanmaya uygun şekilde soketlidirler. Baret kullanılacak
yerlerde mutlaka barete uyumlu soketli ürünler tercih edilmelidir.
DİKKAT:
Yüksek gerilim altında yapılacak çalışmalarda mutlaka dielektrik özellikli metal aksam
içermeyen kulaklıklar kullanın.
Kulaklıkların sıhhi şartlarda kullanımına devam edebilmek için değiştirilebilir veya
yıkanabilir ped kullanılan ürünler tercih edilmelidir.
2.3.Elektronik Kulaklıklar
Elektronik kulaklıklar, işitme koruyucusu özelliklerini yanında iletişim ihtiyacı bulunan
yüksek gürültülü alanlarda kullanılırlar. En büyük özelliği insan sesini özel bir elektronik
filtreden geçirerek duyulmasını sağlamasıdır. Bazı modellere telsiz ve radyo özelliği de
eklenir.
Şekil 7 Telsiz Bağlantılı Kulaklık (resim örnek amaçlıdır)
DİKKAT:
Radyo özelliği olan ürünler dikkat dağınıklığı yaratmaması için açık saha ve manevra
faaliyetlerinde kullanılmamalıdır.
Ürünlerin tipi, görünüşü veya markası gürültü seviyesini düşürmek konusunda herhangi bir
avantaja sahip değildir. Tıkaç ve kulaklık arasında yapılacak tercih kullanım koşullarına
bağlıdır. Kulaklıklar, yalnızca bazı ürünlerde çok yüksek gürültü indirgeme yeteneğine
sahiptir.
45
Örneğin bir kulak tıkacı SNR 38 seviyesine kadar (H 36 M 35 L 34) koruma sağlarken başka
bir kulaklık ise SNR 36 (H 40 M 32 L 23) seviyesinde koruma sağlar. Görüldüğü gibi
kulaklıklar özellikle farklı frekanslardaki şiddetli sese karşı koruma sağlamaktadır. Fakat bu
genellemeye belirli faaliyetler (havaalanı açık saha çalışmaları, ateşli silahların testi, askeri
uygulamalar vb.) için üretilen özel koruyucular dâhil edilemez.
3.





Uluslararası Standartlar
EN 352/1: Baş bantlı kulaklıklar
EN 352/2: Kulak tıkacı
EN 352/3: Barete monte kulaklık
EN 352/6: Elektronik Baş bantlı kulaklık
EN 458: Kulak koruma ekipmanlarının bakımı, alınması gereken önlemler, kullanımı
ve tavsiyeler içeren rehber.
a. İşitme koruyucuların diğer kişisel koruyucular gibi önce ortam ölçümü yapılarak
seçilmesi önerilir.
b. Kulaklıkları delmeyin. Kulaklıkların oluşturduğu izole ortam uzun çalışma sırasında
kulak etrafında terlemeye yol açabilir. Bu etkiden kurtulmak için kulaklıklara delik
açmayın.
c. Kulaklıkları ve tıkaçları kullanma kılavuzunda belirtilen şekilde yerleştirin. Kulağa tam
oturmayan kulaklık veya kulak yolunu tam kapatmayan tıkaç gürültüyü
engellemeyecektir.
d. Tıkaçları yerleştirirken kulağınızı ters elinizle geriye doğru çekerek kulak yolunun tam
açılmasını sağlayın. Eğer PU köpük tıkaç kullanıyorsanız elinizin içinde iyice sıkın ve
ince bir fitil şekline gelmesini sağlayın. Tıkacı olabildiğince içeri itin ve bırakın.
Şekil 8 Kulak Tıkacı Takma Yöntemi
e. İşitme koruyucuların ip, manşon, baş bandı gibi eklentilerini keserek kullanmayın. Bazı
aksesuarlar kullanım konforunun ötesinde güvenlik için gerekli olabilir.
f. İşitme koruyucuları kullanım amacı dışında herhangi bir iş için kullanmayın.
g. İşitme koruyucular tüm kişisel koruyucu donanımlar gibi güvenli bir ortamda tam
46
D. Solunum Koruyucuları
Soluduğumuz hava her geçen gün kirlenmekte. Bugün sosyal hayatımızı sürdürdüğümüz
ortamlarda bile onlarca zararlı madde akciğerlerimize ulaşıyor. Peki ya çalıştığımız ortamlar?
Kimyasallar, toz, mikroorganizmalar… Her birinin solunması ve akciğerlerde birikmesi yıllar
içinde geri dönülemeyecek hasarları da yanında getirecek. Bu nedenle solunum koruyucular;
çalışanı, toplu koruma önlemleri ile ortadan kaldırılamayan, solunum yolu ile vücuda girerek
meslek hastalığı, işe bağlı hastalık veya zehirlenme gibi etkilere neden olan toz, parçacık,
biyolojik zararlılar, buhar veya sis halindeki kimyasal madde gibi tehlikeleri kişisel seviyede
bertaraf etmek amacıyla kullanılırlar.
BAŞVURUNUZ:
2. Seçimi
Solunum Koruyucu Seçimi, temel olarak dört aşamalı bir yöntemdir:
I.
II.
III.
IV.
Tehlikeleri Tanımlama: Toz, metal dumanı, gaz, sis vb. tehlike yaratan etkenin tespit
edilmesi sırasında ortam ölçümleri yapılarak etkenin tipi, özelliği, varsa parçacık çapı,
çözücü olup olmadığı ile ilgili bilgi ve TLV – TWA (8 saatlik belirlenen referans süre
için ölçülen veya hesaplanan zaman ağırlıklı ortalama) ve TLV – STEL (Başka bir
süre belirtilmedikçe, 15 dakikalık bir süre için aşılmaması gereken maruziyet üst sınır
değeri) değeri ortaya çıkarılmalıdır.
Riski Değerlendirme: Güvenlik standartlarına göre tehlike düzeylerini ve diğer
koruyucuların değerlendirmesi (cilt, göz ve vücut) yapılmalı ve öncelikle kaynağında
yok etme, toplu koruma veya tecrit gibi önlemler planlanmalıdır. Bu önlemlerin
planlanamadığı veya tek başına kesin çözüm sağlayamadığı durumlarda solunum
koruyucu kullanımına karar verilebilir.
Doğru Solunum Koruyucuyu Seçme: Toz / parçacık maskesi, tekrar kullanılabilir
maskeler, kaynak maskesi, yarım yüz maskesi, tam yüz maskesi, motorlu ve hava
beslemeli sistemler vb. sistemlerin hangisinin kullanılacağı ortam ölçümlerinde ortaya
çıkan değer ve özelliklere göre seçilmelidir. Hiçbir zaman ihtiyaç duyulanın altında bir
solunum koruyucuyla çalışılmamalıdır.
Takma ve Kullanma Eğitimi: Solunum koruyucun doğru kullanımının nasıl olacağı ile
ilgili çalışanların eğitilmesi solunum koruyucudan beklenen koruma performansının
en üst düzeye çıkarılması için kritik bilgilerin çalışana aktarılmasını sağlayacaktır.
2.1.Toz / Parçacık Maskeleri
Toz / Parçacık maskeleri büyük oranda tekstil ve kısmi olarak plastikten imal edilen ve amacı
parçacığın filtre üzerine takılı kalması sonucu solunuma karışmaması olan maskelerdir. Bu
maskeler ortamdaki serbest parçacık büyüklüğü ve süzme miktarına göre sınıflandırılır.
Seçimi için mutlaka maruz kalınan tozun özelliği ve parçacık büyüklüğü ortam ölçümleri ile
47
tespit edilmeli ve risk değerlendirmesi sonucunda toplu koruma önlemi veya tecrit
sağlanamıyorsa tercih edilmelidir.
2.1.1. EN 149:2001+A1:2009 FFP1 Maskeler
FFP1 NR tek kullanımlık maskeler EN 149:2001+A1:2009 standardına göre katı ve sıvı
aerosol etkenlerin etkilerine karşı kullanılmak üzere tasarlanırlar. Toksik olmayan ve
konsantrasyonu 4 x TLV aşmayan materyallerden korunmak için uygundur.
Önerilen uygulama alanları olarak tekstil endüstrisi, soğuk demir işleri, demir çelik endüstrisi,
madencilik, yeraltı inşaat işleri, ahşap işleri (fırınlanmamış) vb. sayılabilir.
Şekil 9 FFP1 Toz Maskesi (resim örnek amaçlıdır)
FFP1 NR maskeler içeriğinde kalsiyum karbonat, kil, çimento, selüloz, sülfür, pamuk, un,
karbon tozları, nebati yağlar veya fırınlanmamış ahşap gibi malzemeler içeren katı ve sıvı
aerosollere karşı kullanılabilir.
2.1.2. EN 149:2001+A1:2009 FFP2 Maskeler
FFP2 NR tek kullanımlık parçacık maskeleri EN 149:2001+A1:2009 uyarınca düşük – orta
toksik seviyede tehlikeli maddelere karşı 10 x TLV konsantrasyonda katı veya sıvı aerosol
koruması için tasarlanırlar.
FFP2 NR maskeler; FFP1 NR maskelerin kullanım alanlarına ek olarak bazı kaynak işleri,
metallerin kesilmesi ve dökümü gibi işler, hastaneler, fırınlanmış ahşap işleri, laboratuvar ve
salgın kontrolü vb. çalışma alanlarında kullanılabilirler.
karbon tozları, nebati veya mineral yağlar veya ahşap tozları, silikon, bakır ve alüminyum
tozları, mantarlar veya tüberküloz mikro bakterisi gibi biyolojik zararlılar vb. malzemeler
içeren katı ve sıvı aerosollere karşı kullanılabilir.
2.1.3. EN 149:2001+A1:2009 FFP3 Maskeler
FFP3 NR tek kullanımlık parçacık maskeleri EN 149:2001+A1:2009 uyarınca yüksek toksin
seviyede tehlikeli maddelere karşı 20 x TLV konsantrasyonda katı veya sıvı aerosol koruması
için tasarlanırlar.
48
FFP3 NR maskeler; FFP2 NR maskelerin kullanım alanlarına ek olarak ecza endüstrisi, toksik
atıkları kontrolü, akü imalatı vb. yüksek tehlikeye sahip çalışma alanlarında kullanılabilirler.
Şekil 10 FFP3 Toz Maskesi (resim örnek amaçlıdır)
karbon tozları, nebati veya mineral yağlar veya ahşap tozları, silikon, bakır ve alüminyum
tozları, mantarlar, virüsler veya tüberküloz mikro bakterisi gibi biyolojik zararlılar plastik
eriyiklerinin buharı, krom, manganez, nikel, platin toz ve eriyik buharları, sitrisin gibi yüksek
toksinler, metal tütsüleri vb. malzemeler içeren katı ve sıvı aerosollere karşı kullanılabilir.
Ayrıca tüm sınıflardaki parçacık maskelerinin EN143:2000 A1 standardına göre 120 mg
yükleme testinden de geçmeleri gerekir. Kullanım konforu için EN 149:2001+A1:2009
standardı altında ‘Dolomite Test’ uygunluğunu sağlaması ve üzerinde D harfi barındırması
gerekmektedir.
2.2.Yarım ve Tam Yüz Maskeler
Tehlikeli maddeler birçok sanayide ve uygulamada ortaya çıkar. Doğru ürün çözümünü
seçebilmeniz için çalışma ortamındaki riskin tanımlanması ve değerlendirilmesi gerekir.
Yarım ve tam yüz maskeleri, gazlara, buharlara ve parçacıklara karşı etkin koruma sağlamak
amacıyla geniş bir filtre yelpazesi ile kullanılır. Uzun kullanım dönemlerinde, yarım ve tam
yüz maskeleri, parçacık maskelerine karşı daha etkili bir koruma sağlar ve parçacık
maskelerinin koruyamadığı gaz ve buhar etkenlerine karşı etkilidir.
Şekil 11 Yarım ve Tam Yüz Maskeleri (resim örnek amaçlıdır)
Bu tip ürünler kullanılırken eğer ortamda toz / parçacık veya sıvı aerosolu dışında gaz ve
buhar da varsa mutlaka ortamdaki zararlı maddeye karşı etkili olan uygun filtre seçilmelidir.
49
Gaz veya buhar bulunan ortamda ayrıca toz ve sıvı aerosolu da bulunuyorsa maskeyi bir toz /
parçacık filtresi ile desteklemek gerecektir.
Filtreler seçilirken genellikle toksik olan gaza veya aşındırıcı maddenin buharına göre
seçilirler. Listede etkin maddeye karşı gereken filtre sınıfı yer almaktadır.
2.3.Filtreler
a. A Sınıfı Filtreler
Kaynama noktası 65°C’nin üzerinde olan organik gazlar ve buharlar için kullanılır. Tolüen,
benzen, ksilen, stiren, terebentin, siklohekzan, karbontetraklorid, trikloroetilen gibi
hidrokarbon örnekler, benzen bazlı çözücüler, petrol ispirtonal, mineral terebentin, beyaz
ispirto, nafta çözücü tolüen, metil-isobutilketon, thisobutanol ve ethylene glycol karışımı olan
solventler, dimetil formamid, fenol, furfuril alkol, diaseton alkol gibi organik bileşenler A
sınıfı filtrelerin koruma kapsamındaki etkenlerdir. Ayrıca bazı ham maddeler ve plastik
katkıları (flatal, fenol reçine, tutkal, poliklorlu bifeniller) A sınıfı filtrelerle koruma
sağlanabilecek bileşenlerdir.
b. AX Sınıfı Filtreler
Kaynama noktası 65°C’nin altında olan organik gazlar ve buharlar için kullanılır. Örn.
Asitaldehit, aseton, bütan, bütadiyen, dietileter, diklarometan, dimetileter, etilenoksit,
metanol, metilen klorid, metil asetat, metil format, vinil klor.
c. B Sınıfı Filtreler
Klor, nitrojen dioksit, hidrojen sülfit, hidrojen siyanit, hidro klorik asit, siyanür bileşikleri,
fosfor, fosforik asit gibi inorganik gaz ve buharlardan B sınıfı filtreler kullanılarak
korunabilir.
d. E Sınıfı Filtreler
Nitrik asit, propionik asit, sülfür dioksit, sülfirik asit, formik asit gibi organik asitler, asit
buharları ve gazların karşı koruma sağlanır.
e. K Sınıfı Filtreler
Amonyak ve amonyak türevleri, metilamin, etilamin, dietilamin, etilendiamin gibi organik
aminlere karşı kullanır.
f. P Sınıfı Filtreler
Partikül, toz, büyük parçacıklı katı etkenler.
g. NOx Sınıfı Filtreler
Nitrojen monoksit, azot dioksit, nitröz buharı.
50
h. I Sınıfı Filtreler
Radyokatif iyot metil iodide ve benzerleri.
i. Hg Sınıfı Filtreler
Organik civa bileşikleri, civa alkil, ozon.
j. CO Sınıfı Filtreler
Karbon monoksit
2.3.1. Filtrelerin Kullanım Ömrü Ne Kadardır?
Filtrelerin kullanım ömürleri aşağıdaki etkenlere göre değişir;





Çalışılan yerdeki kirleticinin konsantrasyonu ve karakteristiği
Filtre kapasitesine
Nefes alıp verme hacmi ve çalışma oranına
Havadaki neme
Atmosferdeki ısı derecesine
Filtrelerin kullanıldığı ortamdaki duruma bağlı olarak solunumda güçlük, teneffüs edilen hava
kalitesinde bozulma veya koku fark edilirse filtrenin değiştirilmesi gerekmektedir.
BAŞVURUNUZ:
Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
EK - 1
2.4.Mekanik Solunum Sistemleri
Mekanik solunum sistemleri ortamdaki oksijen miktarının 19,5%’tan daha düşük seviyeye
23,5%’ten yüksek seviyeye çıktığı yerlerde, havadaki zararlı etkenlerin toz / parçacık maskesi
veya gaz ve buhar maskeleriyle giderilemediği veya ortamın değişken olduğu ve ortaya
çıkabilecek etkenlerin ön görülemediği durumlarda kullanılması önerilir. Bu sistemler havayı,
korunan bir ortamdan, mobil olarak taşınabilir bir temiz hava tankından veya ortamdan alarak
fakat filtreleme yeteneği yüksek olan dış ünitelerle arıtmayı sağlayacak şekilde tasarlanırlar.
Şekil 12 Mekanik Solunum Destek Sistemleri (resim örnek amaçlıdır)
51
Kaynak işleri, kimyevi madde temizliği, tehlikeli maddelerin taşınması, tehlikeli madde açığa
çıkaran yakma işleri, tehlikeli madde taşıyan araçlarda söküm işleri, kapalı alanlarda yapılan
işler, gibi işlerde kullanılabilirler.
Mekanik solunum sistemlerinin dezavantajı bakım gerektirmeleridir. Üretici firmalardan
alınacak bilgilere göre bu sistemlerin belirli periyotlarla bakımları yapılmalı ve aşınan
parçaları derhal değiştirilmelidir.
3.1.Toz / Parçacık Filtreleri
 EN149 :Parçacıklara karşı koruma için filtreleyici maskeler (FFP1 – FFP2 – FFP3)
 EN405 :Gaz ve gaz – parçacık karışımına karşı koruyucu yarım yüz maskeleri
 Tekrar Kullanılabilir Solunum Korumaları
 EN140 :Yarım yüz maskeler, tekrar kullanılabilir, filtreler ve nefes alma cihazları
 EN136 :Filtre ve nefes alma cihazlarıyla birlikte kullanmak üzere tam yüz maskeler
 EN143 :Negatif basınçlı respiratör cihazlar için parçacık filtreler (toz, fiberler, metal
tütsü, duman, sıvı aerosol, bakteriler) EN140 ve EN136 maskelere uygundur.
 EN141 : veya EN14387 – Negatif basınçlı solunum cihazları için gaz / buhar filtreleri
ve kombine filtreler (Sınıf I, II, III)
 EN371 : veya EN14387 – Düşük kaynama noktalı organik bileşiklere karşı AX gaz
filtreleri (tek kullanımlık)
3.2.Güçlendirilmiş Destekli Filtreleme Cihazları
 EN12941: Güçlendirilmiş destekli filtreleme cihazları (TH1 partikül – TH2 gaz –
TH3buhar)
 EN12942: Sürekli akışlı kompresörlü hava yolu sistemi cihazlar
 Kompresörlü Hava Beslemeli Cihazlar
 EN1835: Başlık veya baretlerle birlikte kullanılan hafif işler için hava yollu nefes
alma aparatı (LDH1 – LDH2 – LDH3)
 EN12419: Tam yüz, yarım yüz maskeyle beraber kullanılan hafif işler için basınçlı
hava yollu nefes alma cihazı
 EN270 : Başlıklı basınçlı havayolu aparatı
 EN139 : Tam yüz ve yarım yüz maske ile kullanılabilen kompresörlü hava yolu cihazı
3.3.Kendinden Basınçlı Hava Cihazları
 EN137 : Kendinden açık devreli kompresörlü hava solunum cihazları
 EN145 : Kendinden kapalı devre nefes alma aparatı, sıkıştırılmış oksijenli veya
sıkıştırılmış oksijen nitrojen tipi
 EN146 : Başlıkla kullanılabilen kendinden açık devreli kompresör hava solunum
cihazı
 EN402 : Kaçış için tam yüz maske veya ağızlıkla kullanılabilen kendinden açık devreli
kompresörlü hava solunum cihazı
52
a. Solunum koruyucuların diğer kişisel koruyucular gibi önce ortam ölçümü yapılarak
seçilmesi önerilir.
b. Hangi maddeye karşı koruma sağlanmasını istiyorsanız o maddeye uygun filtre seçin.
Bir filtrenin kendi etken maddesine karşı iyi koruyuculuk özellikleri bulunması her
maddeye karşı bu özelliğini koruyacağı anlamına gelmez.
c. Solunum koruyucuların yüze tam oturacak şekilde seçilmesi gerekir. Yüz ile maske
arasında boşluk kalan solunum koruyucu işlevini yerine getiremez.
d. Toz / parçacık maskelerini kullanım özelliklerine göre (yeniden kullanılabilir,
kullanılamaz) kullanın. Yeniden kullanılamayan bir maske kullanım saatini
doldurunca koruyuculuğunu kaybeder.
e. Solunum koruyucular kullanılmadığı sırada ortamdaki zararlı maddelerden
korunmalıdır. Soluma yüzeyine temas eden ve yapışan zararlı maddeler kullanım
sırasında hiçbir engelleyici ile karşı karşıya kalmayacağı için doğrudan solunurlar.
f. Solunum koruyucuları kesmeyin, ekleme veya eksiltme yapmayın.
g. Yarım / tam yüz maskeleri kullanırken maskeye uygun filtre seçin.
h. Toz, buhar ve gazın bir arada olduğu ortamlarda kombine koruma önlemleri
gerekebilir. Birçok firma bu amaçla kombine filtreler satmaktadır.
i. Solunum koruyucuları kullanım amacı dışında herhangi bir iş için kullanmayın.
j. Solunum koruyucular tüm kişisel koruyucu donanımlar gibi güvenli bir ortamda tam
53
E. El Koruyucuları
Eller tarih boyunca insanın işlevselliğinin en önemli parçası olmuştur. Endüstriyel
faaliyetlerin ortaya çıkması ve gelişmesiyle de her türlü tehlikeye açık hale gelmiştir. Delici,
kesici, aşındırıcı cisimler, kimyevi maddeler, biyolojik zararlılar, sıcak ve soğuk ve elektrik
ellerimizin düşmanıdır. Bu nedenle saydığımız tüm zararlı etkenlere karşı elleri koruyacak ve
işlevselliğin devam etmesini sağlayacak farklı özelliklerde eldivenler geliştirilmiştir.
BAŞVURUNUZ:
2. Seçimi
Eldivenlerin seçimi diğer kişisel koruyucu donanımların seçimine kıyasla biraz daha
karmaşıktır. Fakat eldiven seçimindeki karmaşa birkaç adımda yapılacak uygulama ile
çözülebilir.
2.1.Elleriniz mekanik risklere maruz kalıyor mu?
Ellerinizin maruz kaldığı etkilerden biri mekanik risklerse basit bir tablo ve yapacağınız kısa
bir araştırma ihtiyaç duyulan eldivenin seçimini kolaylaştırabilir.
Eldivenler mekanik risklerin türüne ve bu türlerin derecelendirilmesine göre dört farklı
numara ile kodlanır. Bu kodlama ve gösterimi aşağıdaki şekilde belirtilmektedir. (EN 388)
Şekil 13 Mekanik İş Eldiveni Simgesi
Örneğin Aşınma ve yırtılma dayanımı yüksek kesilme ve delinme direnci ortalama seviyedeki
bir mekanik iş eldiveni 4 2 3 2 olarak kodlanabilir. Unutulmaması gereken dört numaradan
her birinin değeri arttıkça eldivenin esnekliğinin azaldığı ve hassas iş yapılmasına engel
olduğudur.
54
DİKKAT:
Dönen parçaların olduğu makinelerde (torna tezgâhı, bant taşıyıcı, açık dişliler) çalışma
sırasında eldiven kullanmayınız.
2.2.Kimyasal maddeler kullanıyor musunuz?
Kimyasal maddelerin kullanıldığı ortamlarda kişisel koruma amacıyla seçilecek olan
eldivenin kullanılan kimyasal maddenin özelliğine göre seçilmesi gerekmektedir. Bu
özellikler kimyasal eldiven içine sızma süresine göre derecelendirilir.
Sızma süresine göre;
Performans
Değeri
Ölçülen Zaman
1
2
> 10
> 30 dk
dk.
Kullanılan kimyasalın özelliklerine göre;
Kimyasal Madde
Metanol
Aseton
Asetonitril
Diklormetan
Karbondisülfit
Toluen
Dietilamin
Tetrahidrofuran
Etilasetat
N – Heptan
Sodyumhidroksit
Sülfirikasit
3
4
5
6
> 60
dk.
> 120 dk. > 240 dk. > 480 dk.
Korunma Sınıfı
A
B
C
D
E
F
G
Y
I
L
J
K
Bu bilgilerin tamamı eldiven üzerinde şu piktogramla gösterilir;
Şekil 14 Kimyasal İş Eldiveni Simgesi
55
Bu piktogramın anlamı bu eldivenin kesintisiz olarak en az 60 dakika metanol, sülfirik asit
veya sodyum hidroksit içinde sızdırmazlığı garanti ettiğidir.
Fakat bazı eldivenler satış yöntemi olarak kimyasallara direndiği ifade edilse dahi yalnızca su
geçirmezlik özelliği vardır. Bu özelliğe sahip olan eldivenler aşağıdaki piktogram ile
işaretlenirler.
Şekil 15 Su Geçirmez Eldiven (resim örnek amaçlıdır)
2.3.Ortamda yüksek ısı kaynağı var mı?
Çalışılan ortamda açık alev veya yoğun ısı bulunan ortamlarda eller normal eldivenlerle
korunamaz. Bu nedenle mekanik veya kimyasal iş eldivenleri bu ortamlarda kullanılamaz.
Yoğun ısı veya açık alevli çalışmalarda elleri korumak amacıyla farklı özelliklerde eldivenler
gerekmektedir. Bu eldivenler dokunma, ışıma, doğrudan alev teması ve doğrudan eriyik metal
teması ile ilgili farklı özellikler içerir.
Isıya dayanıklı eldivenler seçerken;
Performan Değerleri
Alevlenme sonrasında
a. Isı ve/veya
yanma direnci Parlama sonrasında
Temas direnci
b. Sıcaklıkla
temas direnci
Eşik zamanı
c. Konvektiv Isı (Isı geçişini engelleme
süresi)
d. Radyant Isı (Isı geçişini engelleme
süresi)
e. Küçük ergimiş metal (damlacık)
f. Büyük ergimiş metaller (kütle)
1
< 20 sn.
100°C
> 15 sn.
> 4 sn.
2
< 10 sn.
< 120 sn.
250°C
> 15 sn.
> 7 sn.
3
< 3 sn.
< 25 sn.
350°C
> 15 sn.
> 10 sn.
4
< 2 sn.
< 5 sn.
500°C
> 15 sn.
> 18 sn.
> 5 sn.
> 30 sn.
> 90 sn. > 150 sn.
>5
30 gr.
> 15
60 gr.
> 25
120 gr.
> 35
200 gr.
56
Bu bilgiler (örnek olarak 4 2 2 1 4 4) eldivenin üzerinde şu şekilde gösterilir;
Şekil 16 Isıya Dayanıklı Eldiven Simgesi (resim örnek amaçlıdır)
2.4.Aşırı soğukta mı çalışıyorsunuz?
Aşırı soğuk ortamlar yeterli koruma önlemi alınmadığı durumda ciltte halk arasında soğuk
ısırması veya yanması da denen ağır doku hasarına neden olur. Bu hasara uğrayan cilt ve /
veya kas dokunun tedavisi imkânsızdır ve ampütasyonu gerekir. Ayrıca aşırı soğuk sert
cisimlerin yüzeyine direk temas ciltteki nemin anında donması nedeniyle cildin cisme
yapışmasına neden olur ve çoğu zaman bu bölgede cildin geri dönüşü imkânsızdır.
Bu sebeplerden aşırı soğuk ortamlarda korunma çok önemlidir. Ellerin soğuktan korunması
hem his kaybı hem doku kaybı hem de cilt hasarı açısından önemlidir.
Soğuktan koruma amaçlı eldivenler şu değerlerle sınıflandırılır;
Şekil 17 Soğuktan Koruyucu Eldiven Simgesi (resim örnek amaçlıdır)
2.5.Ortamda mikroorganizmaların olma ihtimali var mı?
Mikroorganizmalar çalışanlarda sağlık sorunlarına neden olabilecek gözle görülemeyen çok
küçük canlılardır. Virüsler, bakteriler ve mantarlar bu canlılara örnektir ve mekanik iş
57
eldivenleri veya diğer eldivenlerin gözeneklerinin içerisinden kolaylıkla geçerler ve deriye
ulaşabilirler.
Mikroorganizmalardan korunabilmek için gerekli koruma ancak bu canlıların geçemeyeceği
kadar küçük gözenekli veya hiç gözeneği olmayan eldivenlerle mümkün olacaktır. Koruma
sağlandığı eldiven üzerinde şu piktogramla ifade edilir.
Şekil 18 Biyolojik Koruyucu Eldiven








EN420: Eldivenlerin amacına uygunluğunu belirleyen temel standart
EN388: Mekanik risklere karşı üretilen eldivenlerin sınıflandırma standardı
EN374: Kimyasal maddeler ve / veya mikroorganizmalara karşı üretilen eldivenlerin
sınıflandırma standardı
EN407: Yüksek ısı, açık alev ve ergimiş metal sıçramalarına karşı koruma standardı
EN511: Aşırı soğuğa karşı koruma standardı
EN381-7: Elektrikli testere (dönerek parçalayan ve kesen zincirler) koruma standardı
EN421: Radyoaktif kirleticilere ve iyonize radyasyona karşı koruma standardı
EN1082-1: bıçak kesiklerine karşı koruma standardı
Şekil 19 Eldivenlerde Standart Simgeler
a. Kullanım konforu ve esnekliğini artırma amacıyla geliştirilen özel malzemeler
kullanılabilir. Fakat bu malzemelerin birçoğu petrol türevi olduğu için cilt sağlığını
olumsuz etkileyebilir. Kullandığınız eldiveni seçerken imal edildiği malzemenin
58
b.
c.
d.
e.
f.
g.
h.
i.
özelliklerine dikkat ediniz. Basit nitril eldivenler veya türevi bilinmeyen petrokimya
ürünü kaplamalar cilt hastalıklarına neden olabilir. Ürünler, ulaşılabildiği noktalarda
OEKO – TEX sertifikalı ürünlerden seçilmesi cilt sağlığı ve çevre için daha iyi bir
tercih olacaktır.
Eldivenlerin diğer kişisel koruyucular gibi önce ortam ölçümü yapılarak seçilmesi
önerilir.
Eldivenleri hava alması gibi amaçlarla delmeyin veya kesmeyin.
Mekanik iş eldivenlerinin dışındaki kaplama kimyasal maddelere karşı dirençli
değildir. Kimyasal maddelere karşı bu amaçla test edilmiş ve onaylanmış eldivenleri
kullanın.
Eldiven koruyucuların bedenlerini (8 / 9 / 10 / 11) elinize uygun seçin. Dar eldivenler
çalışma konforunu düşürecektir. Bol eldivenler ise hem çalışmayı zorlayacak hem
takılma ihtimali nedeniyle ek tehlike yaratacaktır.
Ürün pazarındaki “sarı eldiven” tabiriyle satılan nitril eldivenleri kullanırken
standartlara uygun test edildiğine ve onaylandığına dikkat edin. Zira birçok eldiven
test edilmemesine rağmen satışa sunulmuştur.
Kaynak yaparken kaynakçılar için özel yapılmış ürünleri kullanın. Mekanik veya
kimyasal iş eldivenleri kaynak ısısına karşı koruma sağlamaz.
Eldivenleri kullanım amacı dışında herhangi bir iş için kullanmayın.
Eldivenleri kullanılacağı alanda amacına uygun kullanın. Kimyasal iş eldivenleri (ve
mikroorganizma korumalı eldivenler) özel bir alanda çıkartılmalı; kullanıldıkları yerde
çıkarılmamalıdır. Kimyasal veya biyolojik kirleticileri alan dışına taşımamaya özen
gösterin.
59
F. Ayak Koruyucuları
Ayak koruyucuları, çalışanları ağır yüklerin düşmesi ile ezilme, basılan zemindeki delici veya
kesici materyallerce kesilme ve elektrik akımının toprağa insan vücudunu kullanarak
ulaşmasını engelleme amacıyla kullanılan ayakkabılardır.
BAŞVURUNUZ:
2. Seçimi
Ayak koruyucuların veya diğer adı ile iş ayakkabılarının seçimi hem konfor hem çalışma
şartlarının bir araya gelmesi ile verilen kararlar ile şekillenir. Bu seçim belirli kriterlere göre
yapılmalıdır;
2.1.Fiziksel Direnç
İş ayakkabılarının sınıflandırılmasında ilk kriter fiziksel direncidir. Ayakkabının burnu 200
joule enerjiye sahip darbeye dayanıklı olarak çelik veya kompoze malzemeden imal edilir.
Özellikle elektrik yalıtımı istenen ürünlerde kompoze burun ve taban tavsiye edilir.
Belirlenen dayanıma sahip burunlu ayakkabılar standart uyarınca S harfiyle seviyelendirilir.
S1: 200 joule dayanımlı, yırtılmaya, aşınmaya, hidrokarbonlara ve kaymaya karşı dirençli,
birleşik katmanlı ve su buharı geçirgen aksi belirtilmedikçe antistatik ve topuk destekli
S2: S1 özellikleri ve su sızdırmaz saya
S3: S2 özellikleri ve delinmez taban*
AN: Bilek koruma
E: Topuk kısmında darbe emme
* Delinmez tabanlar çalışanları, bastıkları zeminde ayak tabanına çivi, metal parçaları, balast
ve benzeri keskin veya sivri katı bir cismin verebileceği zarardan korumak amacıyla çelik
örgü veya kevlardan yapılırlar.
60
Şekil 20 İş Ayakkabısı Standartlarına Uygun Sınıflandırma (resim örnek amaçlıdır)
2.2. Kaymaz Taban
İş ayakkabılarında kaymaz taban özel bir test ile sınıflandırılır. Bir önceki şemada belirtilen
kaymazlık standart bir özellikken daha güçlü bir kaymaz taban için SR testi yapılır. Bu test ile
iş ayakkabısının zemin ile tabanı arasındaki sürtünme katsayısı aşağıdaki gibidir. (0
sürtünmesiz yüzey – 1 sabit)
İşaret
SRA
SRB
SRC
Test Zemini
Seramik
Çelik
Test
Düz
Maddesi Pozisyonda
Deterjan
0.32
Gliserin
0.18
SRA + SRB
Topuk
Pozisyonda
0.28
0.13
İş ayakkabılarında kaymaz taban özelliğinin belirli sınırları vardır. Özellikle kış aylarında
karlı zeminde dişlerinin içi kar dolmuş veya tamamen yağ kaplı bir zeminde basma yüzeyi ile
zemin bağlantısı kesilmiş bir ayakkabıdan bu özelliği sürdürmesi beklenemez.
2.3.Elektrik Yalıtımı
İş ayakkabılarının diğer bir temel özelliği de elektrik karşısında
davranışlarıdır. Aksi belirtilmedikçe en az S1 koruma seviyesine sahip
ayakkabılar antistatik özelliktedir. Bu sayede insan vücudunda oluşan
statik elektrik sürekli deşarj olur. Daha güçlü bir elektrik yalıtımının
gerektiği alanlarda özel yalıtımlı iş ayakkabıları veya botları
kullanılmalıdır. 10000 / 15000 / 25000 / 36000 V dayanımda iş botları
61
üretilmektedir. Fakat bu botlar bahsi geçen gerilime sürekli dayanamazlar. Örneğin 20kV
dayanımlı bir bot bu gerilime 15 saniye dayanır. 36kV gerilimde bu süre 8 saniyeye kadar iner
fakat bu süre elektrik çarpmasının ilk şokundan kurtulmak için yeterlidir.
DİKKAT:
Yalıtkan ayakkabılar elektrik akımından korunmak için değil çarpmanın ilk etkisinden
kurtulmak içindir. Uzun süreli koruma için uygun yerlerde yalıtkan paspaslar, izole tabure
vb. yalıtıcılar kullanılmalıdır.
2.4.Kimyasal Direnç
İş ayakkabıları da eldivenler gibi belli kimyasallara belirli sürelerle dayanabilecek şekilde
yapılabilirler. Bazı test edilen kimyasallar ve uygulama kodları şöyledir;
Harf
B
D
F
G
H
I
J
K
L
M
N
O
P
Q
R
Kimyasal
Aseton
Diklorometan
Toluen
Dietilamin
Tetrahidrofuran
Etil asetat
n-heptan
Sodym hidroksit solüsyonu 30 % d = 1.33
Sülfirik asit 95 % d = 1.84
Nitrik asit (65 ±3) %
Asetik asit (99 ±1) %
Amonyak solüsyonu (25 ±1) %
Hidrojen peroksit (30 ±1) % V/V
Izopropanol
Sodyum hipoklorit (13 ±1) %
Onaylanan ayakkabılar bu kimyasalların içinde 23 saat kalabilecek ve tabloda yer alan
herhangi üç kimyasala direnebilecek şekilde testten geçirilmişlerdir.
2.5.Diğer Özellikler
Kullanılacak alana göre iş ayakkabıları bahsedilen özellikleri birlikte karşılayacak şekilde
üretilebilmektedirler. Sağlam burun, delinmez taban, elektriksel yalıtım, bilek koruması,
kaymaz taban, kimyasal direnç vb. Fakat koruma arttıkça ayakkabının kullanım konforu hızla
düşmektedir. Ayakkabı esnekliğini kaybetmekte, ağırlaşmakta ve ayakta rahatsızlık
yaratmaktadır. Ayakkabı seçiminin ihtiyaca göre yapılması bu nedenlerden dolayı oldukça
önemlidir.
Ayrıca bu kadar geniş bir yelpazesi bulunan ürünlerin seçiminde doğru kararı almak için daha
fazla unsur incelenebilir. İş ayakkabılarına ait diğer bazı özellikler aşağıdaki gibidir;
62




Anti-bakteriyel iç kaplama
İtfaiyecilere özel yanmaz malzeme
Isı yalıtımı
Su geçirmezlik








EN20345-2012: İş güvenliği ayakkabılarının temel niteliklerinin standardı
EN20346-2012: İş güvenliği ayakkabılarının temel nitelikleri ile ilgili bir standart.
EN20345’e benzer fakat burun dayanımı yarısı kadardır.
EN20347-2012: İş güvenliği ayakkabıları ile ilgili bir diğer standart. EN20345’e
benzer fakat dayanım için sayısal değer vermez (çelik burun aranmaz).
EN12568-2012: İş güvenliği ayakkabılarında kullanılacak olan darbeye dayanıklı
burun ve diğer takviyeler ile ilgili standart.
EN13287-2012: İş güvenliği ayakkabılarının kayma direncinin bulunması ile ilgili test
standardı.
EN50321-2008: 1000V altında çalışılacak alanlarda elektriksel yalıtımın sağlanması
ile ilgili standart.
EN17249-2004: Elektrikli testere kesmesine dayanıklı botlarla ilgili standart.
EN13832-3: Kimyasallara dayanıklı (laboratuvar koşullarında) botların gerekli
özellikleri ile ilgili standart.
4.Kullanım Şartları ve Yöntemi
a. İş ayakkabılarının kullanımı eğer herhangi bir kimyasal maddenin varlığı söz konusu
değilse ortam ölçümü gerektirmeden kullanılabilir.
b. İş ayakkabılarının tabanını veya üst gövdesini havalandırma, genişletme vb. sebeplerle
delmeyin veya kesmeyin. Ayakkabıların koruma standartları mevcut hali ile yapılan
testlere göre tescillenir. Üzerinde deformasyon bulunan bir ayakkabı bu güvenlik
özelliklerini karşılayamaz.
c. İş ayakkabıları imalat özelliklerine göre 1000V korumaya sahiplerdir (uluslararası
standartlara uygunluğu gösterir belgeye sahip olmaları koşuluyla). Bu ayakkabıları
kataner geriliminden korunmak için kullanmayınız.
d. İş ayakkabılarının imalatında kullanılan plastik taban malzemesi kullanım süresi ve
şartlarına bağlı olarak sertleşebilir. Esnekliğini yitiren ayakkabıları kullanmayınız.
e. İş ayakkabılarının direncini test etmeye çalışmayın. Ayakkabıların burunlarının
direncini aşacak yüklenmeler burnun eğilerek parmakları ezmesi şeklinde
yaralanmaya ve hatta kopmaya neden olabilir.
63
G. Kaynak Koruyucuları
Kaynak işleri kullanılan yöntemler nedeniyle, metal işlerinin, kaza ihtimali yüksek ve sonucu
ciddi olan süreçlerinden birisidir. Yapılış yöntemi ile ergitme, yakma, kimyasal reaksiyona
neden olma gibi zararlı faktörleri ortaya çıkaran unsurlarla gerçekleştirilir. Bu nedenle kaynak
işlerini yapanlarda yüksek ısı yanıkları, kızılötesi ışınların neden olduğu yanıklar, gözde geri
döndürülemez zarar, zehirlenme, uzun süre ürün gazlarının solunması nedeniyle oluşan
meslek hastalıkları, cilt hastalıları gibi çok ciddi ve çeşitli etkiler ortaya çıkabilir. Bu nedenle
kaynak yapan çalışanların çok çeşitli ve özelleştirilmiş kişisel koruyucu donanımlar
kullanmaları gereklidir.
BAŞVURUNUZ:
2. Seçimi
Kaynaklı imalat yöntemlerinde çalışanların sağlığını etkileyen en ciddi risk grubu kaynak
sürecinde ortaya çıkan ürün gazları ve tütsü dumanlardır. Kaynak işleminin noktasal olarak
yüksek sıcaklıklara ulaşması nedeniyle ağır metaller dahi gaz ve duman formasyonuna
dönüşmekte ve solunabilir hale gelmektedir. Solunan ağır metaller ve zehirli bileşikler hem
kısa hem uzun vadede çalışana ciddi zararlar vermektedir.
Solunum sistemi hastalıkları, dolaşım sistemi hastalıkları ve cilt hastalıkları ile zehirlenmeler
en sık karşılaşılan etkilerdir. Uzun vadede kanser ve ölüm de görülmektedir. Ayrıca
paslanmaz çeliklere yapılan kaynak işlerinde ortaya çıkan krom ve nikelin, bu maddelerin
vücutta birikmesi ile ortaya çıkan hastalıklara sebep olduğu da bilinmektedir. Diğer kaynak
türlerinden sebeple manganez ve kalay birikmesi ile eklem ağrıları, merkezi sinir sistemi
tahribatı gibi vücut işlevlerini zayıflatan etkilerde saptanmıştır.
Metal sektöründe çalışanlar arasında ölüm veya yatağa bağlı yaşamla sonuçlanan birçok
meslek hastalığının nedenlerinin merkezinde kaynak sürecinde ortaya çıkan gaz ve tütsüler
vardır ve bu hastalıkların engellenebilmesi için maruziyetlerin mümkün olan en alt seviyeye
indirilmesi gerekir. Ürün gaz ve tütsünün ortadan kaldırılmasının mümkün olmadığı veya tam
bir ventilasyon sağlanmadığı durumlarda çalışanların (çevredekilerle beraber) solunum
koruyucularla koruma altına alınması gerekmektedir. Bu koruma standart FFP1 toz maskeleri
ile sağlanamaz.
Ayrıca gaz ve tütsülerin yalnızca kaynak sürecini gerçekleştiren operatörü değil
etrafındakileri de etkileyebileceği de mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır.
Kaynaklı imalat atölyelerinde ortaya çıkan metal dumanı, gaz ve tütsü dışında ikinci önemli
risk grubu ise kaynak ve kesme işlemleri sırasında oluşan ışınlardır. Genel olarak kaynak
işleminde oluşan ark enerjisinin yaklaşık % 15'i ışın şeklinde çalışma ortamına yayılmaktadır.
Bu ışınların yaklaşık % 60'ı kızılötesi, % 30'u parlak ve % 10'u ise morötesi ışınlardır. Söz
64
konusu ışınlar dalga boyuna göre sınıflandırılmakta ve her birinin çalışanlar üzerindeki etkisi
değişik sağlık sorunlarına neden olmaktadır.
Kaynak ve kesme işlemlerinde ortaya çıkan ışınlardan çalışanların en çok etkilenen organları
gözleridir. Daha sonra ise örtülmemiş deri kısımları söz konusu ışınların tehlikelerine maruz
kalmaktadır. Işınların dalga boyu çalışanların göz sağlığı açısından özellikle önem
taşımaktadır. Söz konusu ışınlardan morötesi ışınlar çalışanların gözlerinde en fazla hasara
neden olmaktadır. Çünkü dalga boyu aralığının üst tarafında yer alan parlak ışınlar, görünen
ışın sınıfına girmekte ve bu ışınlara maruz kalan çalışanlar gözlerini kapamak ve kısmak gibi
reflekslerle, bu ışınların etkilerinden kaçınabilmektedirler.
Ancak, kısa dalga boyu ile görünen ışık bandının üst tarafında yer alan morötesi ışınlar;
yüksek enerjili, sert karakterli ve çalışanların gözleri üzerindeki hasar etkileri fazla olan
ışınlardır. Ayrıca bu ışınlar görülemediğinden göz refleksleri ile korunabilme olasılığı da
bulunmamaktadır. Görünen ışık bandının alt tarafında yer alan kızılötesi ışınlar ise, düşük
enerjili olduklarından çalışanların gözleri üzerindeki etkileri ve zararları, morötesi ışınlara
göre daha azdır.
Yapılan işin gereği olarak kaynak işlemi sırasında çalışanların en çok gereksinim duydukları
organları gözleridir. Kaynak ve kesme işlemlerinde ortaya çıkan ışınlardan çalışanların
sağlıklarının olumsuz yönde etkilenmemesi için mutlaka gözlerinin ve açıkta bulunan yüz, el
gibi deri kısımlarının korunması gereklidir. Bunların gereğince yapılmaması ve gerekli
güvenlik önlemlerinin alınmaması durumunda yoğun olarak kaynak yapılan atölyelerde
çalışan işçilerde göz yanması, kanlanması, kızarması gibi sağlık sorunları ile sıkça
karşılaşılmaktadır. Bu tür sağlık sorunları kaynak ve kesme ışınlarının akut (kısa dönemde)
ortaya çıkardığı sakıncalardır. Bunların yanı sıra uzun dönemde ortaya çıkan (kronik) göz
rahatsızlıkları sonucu, kaynak ve kesme işlemlerinde çalışanlar değişik oranlarda görme
kayıplarına, giderek körlüğe varan kalıcı hastalıklara uğramaktadırlar.
Kaynak ve kesme işlemlerinde üretim süreci gereği ortaya çıkan parlak ışınlar, gözleri
kamaştırarak geçici görme bozukluklarına neden olabilmekte, gerekli önlemler alınmadığı ve
bu ışınlara süreli maruz kalınması halinde ise önce gözde kızarma, kanlanma ve baş ağrısı
ortaya çıkmakta daha ileri durumlarda ise kalıcı olarak görme kayıplarına yol açabilmektedir.
Kaynak ışınlarından kızılötesi ışınlar; deride ısınma ve uzun süre maruz kalınması halinde
kızarma ve yanıklara yol açmakta olup, arktan gelen ışının dalga boyuna bağlı olarak da
gözde saydam tabakanın (kornea) ve görmeyi sağlayan ağ tabakasının (retina) etkilenmesine
ve giderek körlük ve katarak hastalığı gibi kalıcı hasarlara neden olabilmektedir.
Morötesi ışınlar ise; kızılötesi ışınlardan çok daha tehlikelidir ve kısa sürede maruz
kalmalarda bile gözün saydam tabakasında yanıklara, katarak hastalığına ve giderek körlüğe
neden olan ağır hasarlara yol açabilmektedir. Morötesi ışınlar, deride ağır yanıkların
oluşmasına ve uzun sürede de deri kanserine neden olabilmektedir. Bu nedenle gözlerin ve
cildin kaynak işlemi sırasında mutlaka korunması gereklidir.
65
Kaynak sürecinde ortaya çıkan bir diğer risk grubu ise yüksek sıcaklıktaki cisimlerin neden
olduğu yanıklardır. Özellikle kesme işlemlerinde kullanılan oksi – asetilen kaynağı ile
gerçekleştirilen metal ergitme işlemi sonucunda ortaya çok yüksek sıcaklıklar çıkmaktadır. Bu
nedenle vücudun erimiş metale veya ona doğrudan temas eden ısı iletkenlerine temas
sonucunda yanmasını engelleyecek veya sıçrayan metal eriyiklerinden koruyacak özel
kıyafetler giymesi gerekir.
2.1.Solunum Koruyucuları
Kaynak ürünü gaz ve tütsüden korunmak için basit toz maskeleri yetersiz kalmaktadır.
Özellikle yaygın olarak kullanılan FFP1 toz maskeleri kaynak gazlarına karşı koruyuculuğu
bulunmaz. Ayrıca kaynak yapılan yerde bulaşık halde bulunan diğer katı veya sıvıların buharı
da dikkate alınmalıdır. Kaynak ürünü gaz ve tütsülerden korunma amacıyla en temel seviyede
aktif karbonlu toz maskeleri kullanılmalı, gaz ve tütsünün türünün tespitinden sonra gereken
durumlarda yarım ve tam kapalı yüz maskesi veya motorlu destek sistemleri kullanılmalıdır.
Şekil 21 Aktif Karbonlu Toz Maskesi (resim örnek amaçlıdır)
Özellikle; içeriği bilinmeyen bir sıvının bulaştığı metallere, temizlik yapılmadan yapılacak
olan yoğun bir kaynak faaliyetinde mutlaka ABEK filtreli bir tam yüz maskesi ve / veya
motorlu hava destek sistemi kullanılmalıdır.
2.2.Gözlükler
Kaynak ışınlarından korunmak için en ideal korunma yöntemi kaynak gözlüğü kullanmaktır.
Gözlükler için önemli olan seçim kıstası ise filtre rengi ve koyuluğudur. Kullanılan kaynak
yöntemine göre lens türüne karar verilmesi gerekir. Kullanılan kaynak türlerine göre
kullanılması gereken gözlük lens numaraları şöyledir:










Örtülü Elektrod (Elektrod çapı 4 mm (5/32”) e kadar)
Örtülü Elektrod (Elektrod çapı 4,8 ile 6,4 mm(3/16” ile 1/4 ”) arası)
Örtülü Elektrod (Elektrod çapı 6,4 mm (1/4”)den büyük)
MIG/MAG (GMAW) (Demir dışı metallerin kaynağında)
MIG/MAG (GMAW) (Demir esaslı metallerin kaynağında)
TIG
Atomik hidrojen
Karbon elektrodlarla kaynak
Lehimleme
Sert lehimleme
10
12
14
11
12
12
14
10-14
2
3-4
66






Kesme (Parça kalınlığı 25 mm’ye (1”) kadar)
Kesme (Parça kalınlığı 25 mm ile 150 mm (1”ile 6”) arası)
Kesme (Parça kalınlığı 150 mm (6”)den büyük)
Oksi-Asetilen (Parça kalınlığı 3,2 mm’ye (1/8”) kadar)
Oksi-Asetilen (Parça kalınlığı 3,2 mm ile 12,7 mm (1/8”ile 1/2”) arası)
Oksi-Asetilen (Parça kalınlığı 12,7 mm (1/2”)den büyük)
3-4
4-5
5-6
4-5
5-6
6-8
Şekil 22 Kaynakçılar İçin Baş ve Solunum Koruyucuları (resim örnek amaçlıdır)
Yoğun kaynak yapılan alanlarda ise yalnız gözlük koruma için yetersizdir. Çünkü gözlükler
yalnızca gözleri korurken açıkta kalan yüz ve boyun bölgesinde de yanıklar oluşmaktadır. Bu
nedenle kaynakçı maskesi veya kaskı kullanmak daha doğru bir seçim olacaktır.
Günümüzde üretilen kaynakçı kaskları ve maskelerinde otomatik lens ayarı bulunmakta ve
doğru kullanımı ile tüm kaynak türlerine karşı koruma sağlayan, hepsi bir arada koruyucu
ortaya çıkmaktadır.
2.3.Vücut Koruyucuları
Kaynak sürecinde sıçrayan parçalar ve metal eriyiklerinden vücudun zarar görmesini ve
kıyafetlerin yanmasını engellemek için özellikle bu iş için yapılmış yanmaz kaynakçı tulumu,
kolluğu, pantolonu veya önlüğü kullanılması gerekmektedir.
Şekil 23 Kaynakçılar İçin Vücut Koruyucuları (resim örnek amaçlıdır)
2.4.El Koruma
Kullanımda yaygın olarak yapılan en büyük hatalardan birisi mekanik iş eldivenleri ile
kaynak yapılmasıdır. Mekanik iş eldivenleri kaynak ısısına dayanamazlar ve dışlarında
67
kullanılan sentetik kaplama yüksek ısı nedeniyle erir. Bu nedenle kaynakçılar için özel
yapılmış deri eldivenlerin kullanılması gerekir. Kullanılacak eldivenlerin üzerinde mutlaka
aşağıdaki işaretlemenin bulunması gerekir.
Isı ve yanma direnci
Sıcaklıkla temas direnci
Konvektiv ısı direnci
Radyant ısı direnci
Küçük ergimiş metal damlacıkları direnci
Büyük ergimiş metallere direnç
(1-4)
(1-4)
(1-4)
(1-4)
(1-4)
(1-4)
Aşınma direnci
Kesilme direnci
Yırtılma direnci
Delinme direnci
(1-4)
(1-5)
(1-4)
(1-4)
Şekil 24 Kaynakçı Eldiveni (resim örnek amaçlıdır)
DİKKAT:
Kaynakçıların diğer risk gruplarına karşı korunması gereken durumlarda kullanılacak
olan diğer koruyucu donanım kaynakçının çalışacağı ortamın niteliklerine göre
belirlenecektir.
68
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Kişisel Koruyucu Donanım (KKD), Malzeme Ve Ekipman Teknik
Özellikleri
A. Ortak Teknik Özellikler
Tüm Kişisel Koruyucu Donanımlar, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın
Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanunun 4 üncü maddesine dayanılarak ve 89/686/EEC
sayılı Avrupa Birliği Konsey Direktifi ile bunu tadil eden 93/68/EEC, 93/95/EEC ve
96/58/EC sayılı direktiflere paralel olarak yayınlanmış olan Kişisel Koruyucu Donanım
Yönetmeliği’ne uygun olmalıdır. Tüm kişisel koruyucu donanımlar, Kişisel Koruyucu
Donanım Yönetmeliği hükümlerine uygunluğu gösteren CE işaretine ve KKD’lerin
niteliklerine göre akredite laboratuvarlar tarafından yapılacak olan özel testlerin belgelerine
sahip olmalıdır.
Kişisel koruyucu donanımlar için Türkçe kullanım kılavuzu ürünle birlikte teslim edilmelidir.
Kullanım kılavuzunda aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır:
a. İmalatçının veya yetkili temsilcisinin isim ve adresi,
b. Depolama, kullanım, temizlik, bakım, onarım ve dezenfekte etmeye ilişkin bilgiler
(imalatçı tarafından önerilen temizlik, bakım ve enfeksiyondan arındırma maddeleri,
kullanım kılavuzunda verilen talimata uygun olarak kullanıldığında kullanıcı veya
KKD’ye zarar vermemelidir),
c. Söz konusu KKD’nin sağladığı korumanın sınıfını ya da seviyesini ölçmek için
uygulanan teknik testlerde kaydedilen performans sonuçları,
d. KKD veya belirli parçalarının kullanma ömrü veya son kullanma tarihi,
e. Ürün üzerindeki işaretlerin anlamı,
f. KKD’lerin tasarımını yapan onaylanmış kuruluşun unvanı, adresi ve kimlik numarası.
Kişisel koruyucu donanımların üzerinde ve/veya ambalajlarında üretim tarihleri veya
işaretlemelerine dikkat edilmelidir.
Tüm kişisel koruyucu donanımların üretildiği standartlar, ürün üzerine (mümkün olmayan
ürünler için ürün ambalajına) işaretlenmiş olmalıdır.
Bu kılavuzda belirtilen özellikler asgari şartlar olarak kabul edilmelidir.
69
B. Kişisel Koruyucu Donanımlar
TCDD işyerlerinde kullanılması önerilen kişisel koruyucu donanımlar:
1. Kafa Koruyucular
1.1.Endüstriyel Baret (Beyaz Renk)
1.2.Endüstriyel Baret (Mavi Renk)
1.3.Elektrikçi Bareti ve Vizörü
1.4.Barete Takılabilen Baş Lambası
2.1.Mekanik Risklere Karşı Koruyucu Gözlük
2.2.UV Işınlarına Karşı Koruyucu Gözlük (Gri Lensli)
2.3.Gözlük Üstü Gözlük
2.4.Tam Koruma Gözlüğü
3. İşitme Koruma
3.1.Başa Takılabilir Kulaklık
3.2.Kulaklık
4. Solunum Koruma
4.4.Yarım Yüz Maskesi
4.5.Tam Yüz Maskesi
4.6.Gaz Ve Buhar Filtresi
4.7.Toz Ve Zerrecik Filtresi
5. El Koruma
5.1.Mekanik Risklere Karşı Koruyucu Eldiven
5.2.Kimyasal Risklere Karşı Koruyucu Eldiven
5.5.Ağır İş Eldiveni
6. Vücut Koruma
6.1.Parka (Turuncu)
6.2.Reflektif Yelek (Turuncu)
7. Ayak Koruyucular
7.1.Kışlık Bot (Mekanik Darbe + Elektriksel Koruma)
7.2.Yazlık Ayakkabı (Mekanik Darbe + Elektriksel Koruma)
7.3.Çelik Çarık (Misafirler İçin)
7.4.Elektrikçi Çizmesi (Yüksek Gerilim)
8.1.Kaynakçı El Maskesi
8.2.Başa Takılır Kaynakçı Baş Maskesi
8.3.Kaynak Dumanı Aktif Karbonlu Toz Maskesi (FFP2) İçin Kaynak Maskesi
8.4.Kaynakçı Eldiveni
8.5.Kaynakçı Tozluğu
8.6.Kaynakçı Kolluğu
8.7.Kaynakçı Önlüğü
9.1.Paraşütçü Tipi Emniyet Kemeri
70
1. Kafa Koruyucular
Endüstriyel Baret (Beyaz Renk)
1.1.
Şekil 25 Örnek beyaz endüstriyel baret
1.1.1. Genel Hususlar
Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan memur personel tarafından kullanılacaktır.
1.1.2 Kullanılması Önerilen İş Tanımları
Ağaç İşleri, Cam İşleri, Akümülatör İşleri, Elektrik İşleri, Elektronik İşleri, Haberleşme
Cihazları Telsiz ve Havai Hat İşleri, Boya İşleri, İnşaat İşleri, Kalorifer, Su ve Sıhhi Tesisat
İşleri, Kaynak İşleri, Lokomotif Tamir İşleri, Mekanik Elektrikli Sinyal ve Uzaktan Kumanda
İşleri, Mekanik Vasıta-Tesis Cihaz ve Vinç Operatörlüğü İşleri, Mekanik Vasıta Tesis Cihaz
Tamir İşleri, Motor Tamir İşleri, Sanatsız İşçilik, Tezgâh Makine Ve Talaşlı İmalat İşleri,
Tren Teşkil İşleri, Vagon İmal Ve Tamir İşleri, Vagon ve Tren Dizilerinin Hazırlanması,
Refakati, Muayene ve Kontrol İşleri, Yol Bakım Onarım İşleri, Yol Ve Geçit Kontrol İşleri,
Yüksek Gerilim Tesisat İşleri, Kimyasal Temizlik İşleri
1.1.3 Teknik Özellikler
1. TS EN 397 standardına göre, ABS plastik malzemeden üretilmiş olacaktır.
2. Baretler EN 50365:2002 (1000 V AC elektrik yalıtımı) standartlarına uygun olacaktır.
3. Baretlerin kısa siperliği olacaktır. Baret ile siperlik tek parça olacaktır.
4. Beyaz renkli olacaktır.
5. Baret içlikleri tekstil malzemeden yapılmış ve değiştirilebilir olacaktır.
6. Baret, -30 °C’ye kadar düşük sıcaklıklar ve erimiş metal sıçramasına (MM) dirençli
olacaktır.
71
7. Baret içliklerinin başa göre ayarlanması arka taraftan çevrilebilir mekanizma ile (vidalı)
olacaktır.
8. Kullanım konforunu artırmak ve ter emmek için baş bandının ön kısmında değiştirilebilir
sağlam yapıda ter bandına sahip olacaktır.
9. Baretlerin iç kısmındaki baş bandı çıkarılarak baretlerin çift yönlü kullanımı için 180
derece dönebilir olacaktır.
10. Baretlerde üretim standardına uygun havalandırma delikleri olacaktır.
11. Baretlere çene bandı takılabilir olacak ve her baretle beraber çene bandı verilecektir.
12. Baretlerin ağırlığı 350 gramdan fazla olmayacaktır.
13. Baretlerin ön tarafında, üzerine logo basılabilmesi için uygun alan bulunacaktır. Bu alana
TCDD tarafından belirtilecek “kelime” veya “logo” basılacaktır. Kelime veya logonun
uygulama işlemi, baretin fiziksel ve kimyasal özelliklerini ve performans değerlerini
hiçbir şekilde olumsuz etkilememelidir. Sticker veya baskı yöntemi de kullanılabilir.
Baskı
veya
sticker,
baretin
öngörülen
kullanım
süresi
içerisinde
özelliğini
kaybetmemelidir. Firmalar kullandıkları baskı ya da sticker yöntemi ile ilgili, bu maddede
belirtilen hususları (baretin performansını etkilememe ve baskının-stickerın özelliğini
yitirmeme) teslim tarihinden itibaren baretin öngörülen kullanım süresi boyunca, kusurlu
ürünler yeni sağlam ürünlerle değiştirilmek üzere, garanti edeceklerdir.
14. Baret, ihtiyaç duyulduğunda iç kısmına, göze tam bir şekilde ayarlanabilir özellikte
gözlük aparatı takmaya uygun olacaktır.
72
Endüstriyel Baret (Mavi Renk)
1.2.
Şekil 26 Örnek mavi endüstriyel baret
Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan işçi personel tarafından kullanılacaktır.
1.2.2. Kullanılması Önerilen İş Tanımları
İşleri, Kaynak İşleri, Lokomotif Tamir İşleri, Mekanik Elektrikli Sinyal ve Uzaktan Kumanda
İşleri, Mekanik Vasıta-Tesis Cihaz ve Vinç Operatörlüğü İşleri, Mekanik Vasıta Tesis Cihaz
Tamir İşleri, Motor Tamir İşleri, Sanatsız İşçilik, Tezgâh Makine Ve Talaşlı İmalat İşleri,
Tren Teşkil İşleri, Vagon İmal Ve Tamir İşleri, Vagon ve Tren Dizilerinin Hazırlanması,
Refakati, Muayene ve Kontrol İşleri, Yol Bakım Onarım İşleri, Yol Ve Geçit Kontrol İşleri,
Yüksek Gerilim Tesisat İşleri, Kimyasal Temizlik İşleri
1.2.3. Teknik Özellikler
1. TS EN 397 standardına göre, ABS plastik malzemeden üretilmiş olacaktır.
2. Baretler EN 50365:2002 (1000 V AC elektrik yalıtımı) standartlarına uygun olacaktır.
4. Mavi renkli olacaktır.
5. Baret içlikleri tekstil malzemeden yapılmış ve değiştirilebilir olacaktır.
6. Baret, -30 °C’ye kadar düşük sıcaklıklar ve erimiş metal sıçramasına (MM) dirençli
olacaktır.
73
olacaktır.
8. Kullanım konforunu artırmak ve ter emmek için baş bandının ön kısmında değiştirilebilir
sağlam yapıda ter bandına sahip olacaktır.
9. Baretlerin iç kısmındaki baş bandı çıkarılarak baretlerin çift yönlü kullanımı için 180
derece dönebilir olacaktır.
10. Baretlerde üretim standardına uygun havalandırma delikleri olacaktır.
11. Baretlere çene bandı takılabilir olacak ve her baretle beraber çene bandı verilecektir.
12. Baretlerin ağırlığı 350 gramdan fazla olmayacaktır.
Baskı
veya
sticker,
baretin
öngörülen
kullanım
süresi
içerisinde
özelliğini
ürünler yeni sağlam ürünlerle değiştirilmek üzere, garanti edecektirler.
14. Baret, ihtiyaç duyulduğunda iç kısmına, göze tam bir şekilde ayarlanabilir özellikte gözlük
aparatı takmaya uygun olacaktır.
74
1.3.
Elektrikçi Bareti ve Yüz Vizörü
Şekil 27 Örnek elektrikçi bareti ve yüz vizörü
Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır.
Yüksek Gerilim Tesisat İşleri
1. Baret madeni aksamı bulunmayan, darbeye, neme, ısıya, yağa, suya, aside, tere dayanıklı
ve elektrik yalıtımlı malzemeden yapılmış olmalıdır.
2. Baret tek parça olarak imal edilmiş olmalıdır.
3. Baret rengi kırmızı olacaktır.
4. Baretin cilt ile teması olan kısımları için, cilt tahrişine neden olduğu bilinen veya sağlığa
olumsuz etkisi olan malzemeler kullanılmamalıdır.
5. Baretin ayarlanabilir veya giyen tarafından yer değiştirmek için çıkarılabilir herhangi bir
kısmı, herhangi bir alet kullanmaksızın ayarlamalı, çıkarmayı ve takmayı kolaylaştıracak
şekilde olmalıdır.
6. Baretin ayarlanabilir tertibatı beklenen kullanım şartları altında, kullanıcının bilgisi
dışında hatalı ayarlamaya meydan vermeyecek şekilde tasarlanmış olmalıdır.
7. Baretin baş çevre bandı alın kısmını kapsayacak şekilde ve genişliği 30 mm den az
olmamalı, baret ile bant arasında en az 5 mm'lik havalandırma aralığı bulunmalıdır.
75
8. Baret 30 kV test gerilimine, 20 kV işletme gerilimine dayanıklı olmalıdır.
10. Baş bandının çevre bandına olan bağlantıları en az 4 adet olmalı, çevre bandı genişliği ise
10 mm den az olmamalı ve çene bandına bağlı olmalıdır.
11. Baretin dış yüzey mesafesi maksimum 80 mm, iç yüzey mesafesi maksimum 50 mm, iç
düşey açıklığı ise en az 25 mm. olmalıdır.
12. Baret bütün yan teçhizatlarıyla birlikte 500 gr dan ağır olmamalıdır.
13. Baretin giyme yüksekliği ayarlanabilir olmalıdır.
14. Baret isteğe bağlı olmak koşuluyla 3 numara altında (50-54, 54-57, 57-62) imal
edilmelidir.
15. Baret şok absorbsiyonu, delinmeye karşı direnç, aleve karşı dayanım, çene bandı
halkaları, elektrik yalıtımı, yanal deformasyon ve ergimiş metal sıçraması testlerinde
TS2429 EN 397 no.lu standarda göre başarı ile geçmiş olmalıdır. ANSI Z-89 gerilim
deneyi, TS EN 397 ve CE belgeleri olmalıdır.
16. Baret üzerinde üretici firma adı ve sembolü, imal yılı, seri numarası ve test gerilimi
silinmeyecek biçimde bulunmalıdır.
Baskı
veya
sticker,
baretin
öngörülen
kullanım
süresi
içerisinde
özelliğini
ürünler yeni sağlam ürünlerle değiştirilmek üzere, garanti edecektirler.
olacaktır.
19. Elektrikçi baretleri yüz vizörü ve adaptörü ile teslim edilecektir.
20. Elektrikçi yüz vizörü ve adaptörü CE-EN 166 standardında olacak ve belgelendirilecektir.
22. Elektrikçi yüz vizörü şeffaf polikarbonat malzemeden olacak ve kalınlığı 1,8 mm'yi
geçmeyecek ve buğulanmaz, çizilmez (antifog, antistatik) özellikte olacaktır.
23. Elektrikçi yüz vizörü üzerinde gözle görülür yerde vizörün koruyucu seviye sayısal filtre
skalası (2-1.2), üretici kimliği baş harfi veya simgesi, optik sınıfı (1 sürekli kullanım),
mekanik darbe dayanım göstergesi (B), kısa devre elektrik arkı direnç değeri (8), erimiş
76
metal sıçraması ve sıcak katı malzemeler (9), aşınmaya karşı direnç sembolü (K), duman
ve buhara karşı direnç sembolü (N) ve CE numarası olacak ve belgelendirilecektir.
24. Elektrikçi vizörü yüksek ve alçak ısıya direnç sağlar özellikte olacaktır (-5 +55 oC).
25. Yüz vizör adaptörü (braketi) polypropilen malzemeden imal edilmiş ve ağırlığı 150 gr.
geçmeyecektir.
26. Yüz vizörü adaptörü (braketi) elastik bantlı açılır-kapanır özellikte olmalıdır. Ayrıca,
barete vizörle birlikte kolay takılıp çıkarılabilir özellikte olacaktır.
27. Yüz vizör adaptörü (braketi) CE-EN 166 – CE-EN 175 standardında olacak, teknik
performans değeri 3.8.9BT olacak ve belgelendirilecektir.
77
1.4.
Barete Takılabilen Baş Lambası
Şekil 28 Örnek barete takılabilen baş lambası
Gece çalışmalarında ve aydınlatılmasına ihtiyaç duyulan çalışma ortamlarında iş yeri
özelliklerine göre yeterli sayıda demirbaş olarak bulundurulacaktır.
Cam İşleri, Elektrik İşleri, Elektronik İşleri, Haberleşme Cihazları Telsiz ve Havai Hat İşleri,
Lokomotif Tamir İşleri, Mekanik Elektrikli Sinyal ve Uzaktan Kumanda İşleri, Mekanik
Vasıta Tesis Cihaz Tamir İşleri, Motor Tamir İşleri, Vagon İmal Ve Tamir İşleri, Yol Bakım
Onarım İşleri, Yol Ve Geçit Kontrol İşleri, Yüksek Gerilim Tesisat İşleri
Tren Teşkil İşleri ile Vagon ve Tren Dizilerinin Hazırlanması Refakati, Muayene ve
Kontrol İşleri için çalışanlara zimmet tutanağı karşılığı kişi başı verilecektir.
1. Kafa lambası gövde yapısı çarpma ve darbelere karşı mukavemetli ABS kompozit
malzemeden yapılmış olmalıdır.
2. Kafa lambası 3 adet 1,5 volt AAA (alkalin) özelliğinde ince kalem pil ile çalışabilecek
yapıda olmalıdır.
3. Kafa lambası pil bölümü kaset özellikli yapıda olup iç kısmında ki yay ve iletişim
sistemleri sarı metal özelliğinde olmalıdır.
4. Kafa lambası ışık açısı ve yönü ayarlanabilir dişli sistem özellikli olmalıdır.
78
5. Kafa lambası zoomlama (odaklanma) veya ışık yayma özelliği taşıyabilen teleskopik
özellikli x-zeron kristal ambüllü olmalıdır.
6. Kafa lambası yanma özelliği buton sistemli olup uzun, kısa ve flaşörlü olmak üzere en az
3 kademeli olarak ışık özelliğinde yanacaktır.
7. Kafa lambasının teleskopik bölümünde ayrıca ikaz rengi olan kırmızı renkte ışıklı şerit
bölümü olacaktır.
8. Kafa lambası üzerinde imalatçı firma ismi ve model numarası silinmez yazı özelliğinde
mevcut olacaktır.
9. Kafa lambasında baret veya kafaya monte edilebilen tepe ve yanlarda olmak kaydı ile
toplam 3 adet lastik bant olacaktır.
10. Kafa lambasının lastik bantları uzun süreli kullanımda bile esnekliğini yitirmeyecek
kalitede olmalıdır.
11. Kafa lambası lastik bantları en az 25 mm genişliğinde, kalınlığı ise en az 1,5 mm.
kalınlığında olmalı ve ayrıca lastik bantlar üzerinde en az 2 adet ayar tokaları
bulunmalıdır.
12. Kafa lambaları pilleri ile birlikte çalışır halde teslim edilecek ve ayrıca pillerin raf
ömürleri en az 2 yıl olacaktır. Ayrıca piller üzerinde son kullanım senesi yazılı olarak
teslim edilecektir.
13. Kafa lambalarının barete monte edilebilmesi için 3 adet klips beraberinde verilecektir.
79
Mekanik Risklere Karşı Koruyucu Gözlük
2.1.
Şekil 29 Örnek mekanik iş gözlüğü
2.1.1 Genel Hususlar
2.1.2 Kullanılması Önerilen İş Tanımları
Akümülatör İşleri, Elektronik İşleri, Kalorifer, Su ve Sıhhi Tesisat İşleri, Kaynak İşleri,
Lokomotif Tamir İşleri, Mekanik Vasıta Tesis Cihaz Tamir İşleri, Motor Tamir İşleri,
Sanatsız İşçilik, Tezgâh Makine Ve Talaşlı İmalat İşleri, Vagon İmal Ve Tamir İşleri
1. TS 5560 EN 166, EN 170 standardına uyumlu olarak üretilecektir.
2. Optik sınıfını 1 olacaktır.
3. Çizilmeye karşı dirençli olacaktır.
4. Üzerinde ısıya dayanıklı olduğunu gösterir “T” simgesi bulunacaktır.
5. “F” sınıfı mekanik darbe direnç özelliğine veya fazlasına sahip olacaktır.
6. UV ışınlarına karşı koruma özelliği olacaktır. Gözlük lensi ölçek numarası en az “2C- 1.2”
işaretleme özelliğine sahip olacaktır.
7. Gözlükler maske ve baret ile beraber kullanıma uygun olacaktır.
8. Gözlükler görüşü engellememelidir.
9. Toz, çapak, sıvı, darbe vs. gibi dış etkenlere karşı gözü koruyacak özellikte olacaktır.
10. Gözlüklere buğulanmaz (antifog) özelliği kazandırılmış olacaktır.
11. Gözlükler şeffaf, polikarbonat lensli olacaktır.
12. Gözlüklerde kauçuk veya silikon rahat burun köprüsü olacaktır. Bu köprüler temizleme
amaçlı çıkarılıp-takılabilir özellikte olacaktır.
13. Gözlük sapları yandan koruma sağlayacak genişlikte dizayn edilmiş olacaktır.
80
14. Gözlük sapları gözlük camlarından birleştiği yerde kolay kırılacak yapıda ve incelikte
olmamalıdır.
15. Gözlük lensleri kısmı tüm göz çevresini kapatacak şekilde tek parça olmalı ve yüze tam
olarak oturmalıdır.
16. Gözlük saplarında kaymayı engelleyici yumuşak kauçuk veya silikon malzemeden
takviyeler olacaktır.
17. Gözlük sapları üzerinde gözlük ipi takılabilmesine imkân veren delikler mevcut olacaktır.
18. Gözlükler CE uygunluk işareti ile işaretlenmiş olacaktır.
2.2.
UV Işınlarına Karşı Koruyucu Gözlük (Gri Lensli)
Şekil 30 Örnek UV koruyucu gözlük
Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan işçi ve memur personel tarafından kullanılacaktır.
Cam İşleri, Elektrik İşleri, Haberleşme Cihazları Telsiz ve Havai Hat İşleri, İnşaat İşleri,
Makinistlik İşleri, Mekanik Elektrikli Sinyal ve Uzaktan Kumanda İşleri, Mekanik VasıtaTesis Cihaz ve Vinç Operatörlüğü İşleri, Tren Teşkil İşleri, Vagon ve Tren Dizilerinin
Hazırlanması, Refakati, Muayene ve Kontrol İşleri, Yol Bakım Onarım İşleri, Yol Ve Geçit
Kontrol İşleri, Yüksek Gerilim Tesisat İşleri
1. TS 5560 EN 166, EN 170, EN 172 standardına uyumlu olarak üretilecektir
2. Optik sınıfı 1 olacaktır.
5. “F” sınıfı mekanik darbe direnç özelliğine veya fazlasına sahip olacaktır.
81
6. UV ışınlarına karşı koruma özelliği olacaktır. Gözlük lenslerinin ölçek numarası en az 52.5 olacaktır.
9. Toz, çapak, sıvı, darbe vs. gibi dış etkenlere ve kimyasal maddelere karşı gözü koruyacak
özellikte olacaktır.
11. Gözlükler gri, polikarbonat lensli olacaktır.
12. Gözlüklerde kauçuk veya silikon rahat burun köprüsü olacaktır. Bu köprüler temizleme
amaçlı çıkarılıp-takılabilir özellikte olacaktır.
13. Gözlük sapları yandan koruma sağlayacak genişlikte dizayn edilmiş olacaktır.
14. Gözlük sapları gözlük camları ile birleştiği yerde kolay kırılacak yapıda ve incelikte
olmamalıdır.
15. Gözlük lensleri kısmı tüm göz çevresini kapatacak şekilde tek parça olmalı ve yüze tam
olarak oturmalıdır.
16. Gözlük saplarında kaymayı engelleyici yumuşak kauçuk veya silikon malzemeden
takviyeler olacaktır.
17. Gözlük sapları üzerinde gözlük ipi takılabilmesine imkan veren delikler mevcut olacaktır.
18. Gözlükler CE uygunluk işareti ile işaretlenmiş olacaktır.
2.3.
Gözlük Üstü Gözlük
Şekil 31 Örnek gözlük üstü gözlük
Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan sağlık sebeplerinden dolayı gözlük kullanan personel
tarafından kullanılacaktır.
82
Cihazları Telsiz ve Havai Hat İşleri, İnşaat İşleri, Kalorifer, Su ve Sıhhi Tesisat İşleri, Kaynak
İşleri, Lokomotif Tamir İşleri, Mekanik Elektrikli Sinyal ve Uzaktan Kumanda İşleri,
Mekanik Vasıta-Tesis Cihaz ve Vinç Operatörlüğü İşleri, Mekanik Vasıta Tesis Cihaz Tamir
İşleri, Motor Tamir İşleri, Sanatsız İşçilik, Tezgâh Makine Ve Talaşlı İmalat İşleri, Tren
Teşkil İşleri, Vagon İmal Ve Tamir İşleri, Vagon ve Tren Dizilerinin Hazırlanması, Refakati,
Muayene ve Kontrol İşleri, Yol Bakım Onarım İşleri, Yol Ve Geçit Kontrol İşleri, Yüksek
Gerilim Tesisat İşleri
1. TS 5560 EN 166, EN 170 standardına uygun olarak üretilecektir.
2. 1’inci optik sınıfında olacaktır.
5. “F” sınıfı mekanik direnç özelliğine veya fazlasına sahip olacaktır.
6. UV ışınlarına karşı koruma özelliği olacaktır. Gözlük lensi ölçek numarası en az “2C- 1.2
1FTKN CE” işaretleme özelliğine sahip olacaktır.
9. Gözlük saplarının uzunluğu ayarlanabilir olacak veya gözlük farklı şakak ölçülerine
uyabilir özellikte olacaktır.
10. Gözlük lensleri çarpmaya dayanıklı malzemeden yapılacaktır.
11. Gözlükler iç mekân ve dış mekânda kullanılabilir filtre tipi, gölge numarası ve lens
özelliklerine sahip olacaktır.
12. Gözlükler şeffaf, polikarbonat lensli olacaktır.
13. Gözlük üstü gözlük özelliğinde olacaktır.
15. Gözlük, optik gözlük üstüne rahatsız etmeyecek şekilde kullanılabilir özellikte olacaktır.
83
Tam Koruma Gözlüğü
2.4.
Şekil 32 Örnek tam koruma gözlüğü
Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır. Yarım yüz maskesiyle
beraber kullanılacaktır. Kullanılması önerilen iş tanımlarından kimyasal madde ile teması
olabilecek işlerde veya yüksek tozlu ortamlarda kullanılacaktır.
Ağaç İşleri, Tezgâh Makine Ve Talaşlı İmalat İşleri
1. Tam koruma gözlüğü EN 166-EN 170 standardına sahip, CE belgeli olacaktır. Bu husus
belgelendirilecektir.
2. Tam koruma gözlüğü lensi polikarbonat malzemeden yapılmış olacak ve lens üzerine
çalışma ortamına göre asetat film takılarak çalışma özelliğine sahip olacaktır.
3. Tam koruma gözlüğü indirekt ventilasyonlu olacaktır.
4. Tam koruma gözlüğü antifog ve çizilmez özelliğe sahip olacaktır.
5. Tam koruma gözlüğü optik gözlük ve yarım yüz maske ile kullanılabilir olacaktır.
6. Tam koruma gözlüğü lensi üzerinde en az 3 - 1.2 B9 performans işaretlemesi olacaktır.
7. Gözlük çerçevesi silikon malzemeden üretilmiş ve üzerinde en az 3.4.9.B EN 166
performans işaretlemesi olacaktır.
84
3. İşitme Koruma
Başa Takılabilir Kulaklık
3.1.
Şekil 33 Örnek başa takılabilir kulaklık
Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır. Aşağıda önerilen iş
tanımlarının olduğu işyerlerinde gürültü ölçümlerinin yapılması ile gürültü seviyesinin
ilgili mevzuatta izin verilen değer üzerinde olması durumunda kullanılacaktır.
Ağaç İşleri, Cam İşleri, Akümülatör İşleri, Elektrik İşleri, Elektronik İşleri, Boya İşleri, İnşaat
İşleri, Kalorifer, Su ve Sıhhi Tesisat İşleri, Kaynak İşleri, Lokomotif Tamir İşleri, Mekanik
Vasıta Tesis Cihaz Tamir İşleri, Motor Tamir İşleri, Sanatsız İşçilik, Tezgâh Makine Ve
Talaşlı İmalat İşleri, Vagon İmal Ve Tamir İşleri, Yol Bakım Onarım İşleri, Yol Ve Geçit
Kontrol İşleri,
(Ortam ölçümü gerektirir)
1. EN 352-1 standardına uygun olarak üretilmiş olacaktır.
2. Başa az baskı uygulayan, konforlu, yumuşak, geniş, kolay ayarlanabilir ve kolay
taşınabilmesi için katlanabilir özellikte bir baş bandına sahip olacaktır.
3. SNR – PNR (±1) değeri yaklaşık 34 dB olacaktır.
4. Kulak çevresinin her tarafına eşit baskı sağlanması için kulaklık yastıkçıklarının (kulağa
baskı uygulayan kısımlar) köpük malzeme ile dolu olacaktır.
5. Kulaklık iç yastıkları hijyen açısından değiştirilebilir özellikte olacaktır.
85
Kulak Tıkacı
3.2.
Şekil 34 Örnek ipli kulak tıkacı
tanımlarının olduğu işyerlerinde gürültü ölçümlerinin yapılması ile gürültü seviyesinin
ilgili mevzuatta izin verilen değer üzerinde olması durumunda kullanılacaktır.
Ağaç İşleri, Cam İşleri, Akümülatör İşleri, Elektrik İşleri, Elektronik İşleri, Boya İşleri, İnşaat
İşleri, Kalorifer, Su ve Sıhhi Tesisat İşleri, Kaynak İşleri, Lokomotif Tamir İşleri, Mekanik
Talaşlı İmalat İşleri, Vagon İmal Ve Tamir İşleri, Yol Bakım Onarım İşleri, Yol Ve Geçit
Kontrol İşleri
1. EN 352-2 standardına uygun olarak üretilmiş olacaktır.
2. Yıkanabilir ve tekrar kullanılabilir özellikte olacaktır.
3. SNR – PNR (±1) değeri yaklaşık 30 dB olacaktır.
4. Yumuşak ve ergonomik olacaktır.
5. 2 tıkacı birleştiren görülebilir renkte tıkaçlara imalatta bağlanmış boyun ipi olacaktır.
6. Kulak tıkaçlarının her çifti için (boyun ipi ile birleştirilen 2 tıkaç için) 1 adet muhafaza kutusu
olacaktır.
7. TPE veya silikon malzemeden üretilmiş olacaktır.
86
4. Solunum Koruma
FFP1 Sınıfı Toz Maskesi
4.1.
Şekil 35 Örnek FFP1 toz maskesi
tanımlarının olduğu işyerlerinde toz ölçümü sonuçlarına göre kullanılacaktır.
Cam İşleri, Elektrik İşleri, Elektronik İşleri, İnşaat İşleri, Kalorifer, Su ve Sıhhi Tesisat İşleri,
Lokomotif Tamir İşleri, Mekanik Vasıta-Tesis Cihaz ve Vinç Operatörlüğü İşleri, Mekanik
Vasıta Tesis Cihaz Tamir İşleri, Motor Tamir İşleri, Sanatsız İşçilik, Tren Teşkil İşleri, Vagon
İmal Ve Tamir İşleri, Vagon ve Tren Dizilerinin Hazırlanması, Refakati, Muayene ve Kontrol
İşleri
(Ortam ölçümü gerektirir).
1. TS EN 149 + A1 standardına uygun olarak üretilmiş olacaktır.
2. Maske içinde kirlenen havayı atmaya ve buharlaşmayı önlemeye yarayan, kolay açılma
özelliğine sahip soluk verme ventili bulunacaktır.
3. Rahat nefes alıp verme konforunu sağlamak için nefes alma ve nefes verme dirençleri
düşük olacaktır.
4. Kullanıcının gözlük kullanması halinde maske engel teşkil etmeyecektir.
5. Tıkanıklık direnç testinden başarı ile geçmiş olacaktır.
6. Tek kullanımlık özellikte olacaktır.
87
7. Konforu artırmak için burun bölümü iç kısmında burun bandı ve/veya yastıkçığı olacaktır.
8. Maskeler katlanabilir özellikte olacaktır.
9. Ürünün cilde temas eden yerlerinde cildi tahriş edecek malzemeler kullanılmayacaktır.
10. Maskelerin ambalajlanması hijyenik koşullara uygun olarak tek tek yapılacak ve bu
paketler veya maske üzerinde resimli takma talimatları yer alacaktır. Her bir toz maskesi
poşetinde teslim edilecektir.
11. FFP1 koruma sınıfında olacaktır.
4.2.
tanımlarının olduğu işyerlerinde toz ölçümü sonuçlarına göre kullanılacaktır.
Ağaç İşleri, Tezgâh Makine Ve Talaşlı İmalat İşleri, Yol Bakım Onarım İşleri, Yol Ve Geçit
Kontrol İşleri
(Ortam ölçümü gerektirir).
2. Maske içinde kirlenen havayı atmaya ve buharlaşmayı önlemeye yarayan, kolay açılma
88
paketler veya maske üzerinde resimli takma talimatları yer alacaktır. Her bir toz maskesi
4.3.
Çok yüksek toz maruziyeti olan işler.
2.
Maske içinde kirlenen havayı atmaya ve buharlaşmayı önlemeye yarayan, kolay açılma
89
paketler veya maske üzerinde resimli takma talimatları yer alacaktır. . Her bir toz maskesi
Yarım Yüz Maskesi
4.4.
Şekil 38 Örnek yarım yüz maskesi
Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır. Mutlaka Tam Koruma
Gözlüğü ile birlikte kullanılmalıdır. Gaz ve Buhar filtresi de alınmalıdır. İhtiyaç durumunda
Toz ve zerrecik filtresi ile birlikte kullanılmalıdır.
Kimyasallarla (boya, vernik, çözücü kimyasallar, asit, kostik vb.) ilgili bütün işler
1. TS EN 140 standardına uygun olarak üretilecektir.
2. Her iki yan tarafına kilitleme mekanizması ile birer adet olmak üzere toplam 2 (iki) adet
filtre takılabilen özellikte olacaktır.
3. Gaz buhar filtreleri takıldığında görüşü engellememelidir.
90
4. Yarım yüz maskesine hem gaz hem de toz filtreleri direkt ya da adaptör yardımı ile monte
edilebilmelidir.
5. Maskenin baş bantları başa göre ayarlanabilir olmalıdır. Eğer farklı bedenlere göre
üretiliyor ise TCDD tarafından ürünlerin beden ölçüleri yükleniciye bildirilecektir.
6. Maske temizlenebilir (dezenfekte edilebilir) özellikte olmalıdır.
7. Yüze temas eden kısmı yumuşak silikon veya TPE (termo plastik elastomer) malzemeden
imal edilecektir.
8. Üzerinde, kolay açılma – kapanma özelliğine sahip, nefes verme supabı bulunmalıdır.
9. Yarım yüz maske S-M-L olmak üzere üç farklı bedende olacaktır.
10. Yarım yüz maskenin ağırlığı her bedende en fazla 125 gr olacaktır.
Tam Yüz Maskesi
4.5.
Şekil 39 Örnek tam yüz maskesi
Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan işçi ve memur personel tarafından kullanılacaktır. Gaz ve
buhar filtresi de alınmalıdır. İhtiyaç durumunda toz ve zerrecik filtresi ile kullanılmalıdır.
Akümülatör İşleri, Boya İşleri, Kimyasalla ilgili bütün işler
1. Tam yüz maskesi EN 136: 1998 sınıf 2 standartlarına sahip, CE belgeli olacaktır. Bu
husus belgelendirilecektir.
2. Tam yüz maskesinin ağırlığı 375 gr. ‘ ı geçmeyecektir.
3. Yandan çift filtre ile kullanılacak özellikte olacaktır.
91
4. Tam yüz maskesi geniş görüş açısına sahip olacak, lensi polikarbonat malzemeden imal
edilmiş ve çizilmelere karşı hidrofobik kaplamalı olacaktır. Ayrıca maske vizörünün
korunması için asetat kaplanabilir özellikte olacaktır.
5. Tam yüz maskesinin en az 3 bedeni olacaktır.
6. Tam yüz maskesinin hem toz hem de gaz filtreleri maske üzerine direk bağlanabilir
özellikte olacaktır.
7. Filtrelerin tam yüz maskesine bağlantısı bayonet bağlantı olacaktır.
8. Tam yüz maskesinin yüz kısmı elastomer kauçuk veya silikon malzemeden imal edilmiş
olacaktır.
9. Tam yüz maske başa en az 4 noktadan ayar yapılabilen ayar kayışları ile ayarlanabilir
olacaktır.
10. Her iki yan tarafına kilitleme mekanizması ile birer adet olmak üzere toplam 2 (iki) adet
filtre takılabilen özellikte tam yüz maskesi olacaktır.
4.6.
Gaz ve Buhar Filtresi
Şekil 40 Örnek A2B2E2K1 filtre
Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır. Tam yüz veya yarım
yüz maskeleriyle birlikte kullanılacaktır.
92
1.
TS EN 14387 + A1 standardına uygun olarak üretilecektir.
2.
Filtreler görüşü engellemeyecek şekilde olacaktır.
3.
A1, B1, E1, K1 (hepsi bir arada) tipi olan çoklu tip gaz filtresi olacaktır.
4.
Alımı yapılacak tam ve/veya yarım yüz gaz maskeleri ile tam uyumlu olacaktır.
5.
Filtreler hava geçirmeyen ambalajlarda tek tek veya 1 (bir) çift olarak paketlenecektir.
Paket üzerinde, paket açılmadan saklanabileceği depolama son tarihi yer alacaktır.
Gaz filtrelerine, toz ve zerrecik filtreleri (ön filtre) direkt ya da adaptör yardımı ile monte
6.
edilebilmelidir. .Eğer adaptörlü ise adaptörlerle birlikte teslim edilecektir. Adaptörler toz
ve zerrecik filtresi, gaz ve buhar filtresi ile tam uyumlu olacaktır.
7. Her bir çift filtrenin ağırlığı en fazla 200 gr olacaktır.
4.7.
Toz ve Zerrecik Filtresi
Şekil 41 Örnek maskeye uygun P2 toz filtresi
Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır. Tam yüz veya yarım
yüz maskeleriyle birlikte kullanılacaktır.
1. TS EN 143 standardına göre üretilecektir
2. Alımı yapılacak yarım yüz ve tam yüz maskeleri ile beraber kullanılabilecektir.
3. Tekrar kullanılabilir (R re-usable) olacaktır.
93
4. Alımı yapılacak tam ve/veya yarım yüz maskesinin filtrelerine direkt veya adaptör ile
kolay monte edilebilir olacaktır.
5. Filtreler P2 sınıfı olacaktır.
6. Gaz filtrelerine, toz ve zerrecik filtreleri (ön filtre) direkt ya da adaptör(filtre tutucu)
yardımı ile monte edilebilmelidir. Eğer adaptörlü ise adaptörlerle birlikte teslim
edilecektir. Adaptörler toz ve zerrecik filtresi, gaz ve buhar filtresi ile tam uyumlu
olacaktır.
7. Her bir çift filtrenin ağırlığı (adaptör dahil) en fazla 500 gr olacaktır.
94
5. El Koruma
Mekanik Risklere Karşı Koruyucu Eldiven
5.1.
Şekil 42 Örnek mekanik iş eldiveni
Ağaç İşleri, Cam İşleri, Elektrik İşleri, Elektronik İşleri, Haberleşme Cihazları Telsiz ve
Havai Hat İşleri, İnşaat İşleri, Kalorifer, Su ve Sıhhi Tesisat İşleri, Kaynak İşleri, Lokomotif
Tamir İşleri, Makinistlik İşleri, Mekanik Elektrikli Sinyal ve Uzaktan Kumanda İşleri,
Mekanik Vasıta-Tesis Cihaz ve Vinç Operatörlüğü İşleri, Mekanik Vasıta Tesis Cihaz Tamir
İşleri, Motor Tamir İşleri, Sanatsız İşçilik, Tezgâh Makine Ve Talaşlı İmalat İşleri, Tren
Teşkil İşleri, Vagon İmal Ve Tamir İşleri, Vagon ve Tren Dizilerinin Hazırlanması, Refakati,
Muayene ve Kontrol İşleri, Yol Bakım Onarım İşleri, Yol Ve Geçit Kontrol İşleri, Yüksek
Gerilim Tesisat İşleri, Kimyasal Temizlik İşleri
1. TS EN 388 standardına uygun olarak üretilmiş olacaktır.
2. Aşınma direnci değeri 4 veya üzeri, bıçakla kesilme direnci 1 veya üzeri, yırtılma direnci
değeri 2 veya üzeri, delinme direnci değeri 1 veya üzeri olacaktır.
3. 3/4 nitril kaplama olacak, avuç içi ve parmak uçları ekstra nitril kaplamalı olacaktır.
4. El becerisini ve konforu mümkün olduğunca azaltmayacaktır.
5. Hava geçirir yapıda olacaktır.
95
6. Beden ölçüleri TCDD tarafından yükleniciye bildirilecektir.
7. Eldiven iç astarı dikişsiz, polyester / pamuk örgü olacaktır.
8. Eldiven anti bakteriyel ve koku önleyici işlem görmüş olacaktır.
9. Her çift eldiven kendi özel ambalajında olacak şekilde teslim edilecektir.
Kimyasal Risklere Karşı Koruyucu Eldiven
5.2.
Şekil 43 Örnek kimyasal iş eldiveni
Akümülatör İşleri, Boya İşleri, Lokomotif Tamir İşleri, Mekanik Vasıta Tesis Cihaz Tamir
İşleri, Motor Tamir İşleri, Sanatsız İşçilik, Kimyasal maddelerle çalışmanın olduğu işler
1. Eldiven EN 388 ve EN 374 standardına sahip, CE belgeli olacaktır. Bu husus
2. Eldiven iç astarı polyester / naylon örgü olacaktır.
3. Eldivende herhangi bir dikiş yeri olmayacaktır.
4. Eldiven tamamen nitril kaplı olacaktır. Ayrıca tüm el kısmına fazladan pürüzlü bir yüzey
oluşturulmuş olacaktır.
5. Eldiven uzunluğu en az 30 cm. olacaktır.
6. Eldiven anti bakteriyel ve koku önleyici işlem görmüş olacaktır.
7. Eldivenin mekanik risklere karşı koruma performansı, EN 388 standardında belirtilen
değerlere göre, en az 3 1 3 2 (üç bir üç iki ) olacak ve bu husus belgelendirilecektir.
8. Eldiven, EN 374-3: 2003 standardında verilen değerlere göre AJKL seviyesinde koruma
sağlayacak tipte olacaktır. En az, A (metanol) için Sınıf 2, J (N-heptan) için sınıf 6,
96
K (% 40 Kostik Soda ) için sınıf 6, L (% 96 Sülfürik asit) için sınıf 3 olacak ve bu husus
9. Her çift eldiven kendi özel ambalajlarında olacak şekilde teslim edilecektir.
Yüksek Gerilim Eldiveni (1000V)
5.3.
Şekil 44 Örnek 1000V dayanımlı iş eldiveni
Elektrik İşleri, Elektronik İşleri, Haberleşme Cihazları Telsiz ve Havai Hat İşleri, Lokomotif
Tamir İşleri, Mekanik Elektrikli Sinyal ve Uzaktan Kumanda İşleri, Motor Tamir İşleri,
Vagon ve Tren Dizilerinin Hazırlanması, Refakati, Muayene ve Kontrol İşleri, Yüksek
Gerilim Tesisat İşleri
1. Eldivenler, kauçuk esaslı malzemeden eksiz (yekpare ) olarak yapılmış olacak ve
malzeme cinsi belgelendirilecektir.
2. Eldiven 1000 v. enerji sistemlerinde çalışılabilecek şekilde yalıtkan olmalıdır (0 sınıfı
eldiven).
3. Eldivenler üzerinde dikiş çatlak, yama, yırtık kabarcık ezilme, kalıp izi, yabancı cisim
ve buruşukluk olmayacaktır.
4. Eldiven madeni yağlara kimyasal maddelere hidrokarbonlara ve ısıya (-20 +45 C )
karşı dayanıklı olacaktır.
5. Eldivenler Beş parmaklı olacak sağ ve sol olmak üzere bir çiftten oluşacaktır.
6. Eldivenler EN 60903 standardında ve CE belgeli olacaktır.
97
7. Eldivenler üzerinde sembolü (çift üçgen) imalatçı firma adı, markası, sınıfı, beden
ölçüsü, imal yılı, kullanım gerilimi silinmeyecek şekilde işaretlenmiş olacaktır.
8. Her bir eldiven çifti hasara karşı koruyacak olan ambalajında olacaktır.
9. Eldivenlerin hasarının kolaylıkla tespit edilebilmesi için eldivenlerin iç ve dış
kısımları farklı renklerde olacaktır.
10. İmal tarihi en fazla altı ay olacaktır.
Yüksek Gerilim Eldiveni (36000V )
5.4.
Şekil 45 Örnek 36000V dayanımlı iş eldiveni
1. Eldivenler, kauçuk esaslı malzemeden eksiz (yekpare) olarak yapılmış olacak ve malzeme
cinsi belgelendirilecektir.
2. Eldiven 36000 v. enerji sistemlerinde çalışılabilecek şekilde yalıtkan olmalıdır (4 sınıfı
eldiven ).
3. Eldivenler üzerinde dikiş çatlak, yama, yırtık kabarcık ezilme, kalıp izi, yabancı cisim ve
buruşukluk olmayacaktır.
4. Eldiven madeni yağlara kimyasal maddelere hidrokarbonlara ve ısıya (-20 +45 C ) karşı
dayanıklı olacaktır.
5. Eldivenler Beş parmaklı olacak sağ ve sol olmak üzere bir çiftten oluşacaktır.
6. Eldivenler EN 60903 standardında ve CE belgeli olacaktır.
98
7. Eldivenler üzerinde sembolü (çift üçgen) imalatçı firma adı, markası, sınıfı, beden ölçüsü,
imal yılı, kullanım gerilimi silinmeyecek şekilde işaretlenmiş olacaktır.
8. Her bir eldiven çifti hasara karşı koruyacak olan ambalajında olacaktır.
9. Eldivenlerin hasarının kolaylıkla tespit edilebilmesi için eldivenlerin iç ve dış kısımları
farklı renklerde olacaktır.
10. İmal tarihi en fazla altı ay olacaktır.
Ağır İş Eldiveni
5.5.
Şekil 46 Örnek ağır iş eldiveni
İnşaat İşleri, Lokomotif Tamir İşleri, Mekanik Vasıta-Tesis Cihaz ve Vinç Operatörlüğü
İşleri, Mekanik Vasıta Tesis Cihaz Tamir İşleri, Motor Tamir İşleri, Vagon İmal Ve Tamir
İşleri, Yol Bakım Onarım İşleri, Yol Ve Geçit Kontrol İşleri, Yüksek Gerilim Tesisat İşleri
1. Eldiven EN 388 standardına sahip, CE belgeli olacaktır. Bu husus belgelendirilecektir.
değerlere göre, en az 4 2 4 4 (dört iki dört dört) olacak ve bu husus yüklenici firma
tarafından belgelendirilecektir.
3. Eldivenin avuç içi başparmak ile işaret parmağının tamamı deriden diğer parmakların el
üstü parmak uçları ve avuç içi deriden ayrıca takviyeli olacaktır.
4. Eldivenin konç kısmı branda kumaştan olacak. Eldivenin uzunluğu, konçtan itibaren en
az 25cm olacaktır.
5. Eldivenin avuç içi takviyesi çift dikişli olacaktır.
99
6. Vücut Koruma
6.1.
Parka (Turuncu - Lacivet)
Şekil 47 Örnek turuncu-lacivert parka
İşleri, Kaynak İşleri, Lokomotif Tamir İşleri, Makinistlik İşleri, Mekanik Elektrikli Sinyal ve
Uzaktan Kumanda İşleri, Mekanik Vasıta-Tesis Cihaz ve Vinç Operatörlüğü İşleri, Mekanik
Talaşlı İmalat İşleri, Tren Teşkil İşleri, Vagon İmal Ve Tamir İşleri, Vagon ve Tren
Dizilerinin Hazırlanması, Refakati, Muayene ve Kontrol İşleri, Yol Bakım Onarım İşleri, Yol
Ve Geçit Kontrol İşleri, Yüksek Gerilim Tesisat İşleri, Kimyasal Temizlik İşleri
1. Mont yüksek görünürlük, turuncu ve lacivert renk birlikte olacak şekilde, her türlü kötü
hava şartlarında giyilebilecek özellikte ve beş şekilde esnek yapılandırılabilerek kullanım
özelliğine sahip olacaktır.
100
2. Çift renkli yüksek görünürlük mont CE- EN 340: 2003 - EN 343: 2003+A1 2007, EN 471:
2003 +A1 2007 standardında olacak ve belgelendirilecektir.
3. Montun çıkarılabilir iç yüzeyi, 2 yönlü giyilebilir özellik taşıyacak, yüksek görünürlük
reflektif şeritli olacaktır. Dış yüzü poliüretan kaplamalı % 100 polyester, 300 D Oxford
dokuma kumaştan olacak, iç yüzü % 65 pamuk, % 35 polyesterden imal edilmiş olacaktır.
4. Mont kumaşı nefes alabilir özellikte ve iki yönlü fermuarlı olacaktır. Ayrıca mont
dikişlerinin birleşim yerleri su geçirmez bantlarla tutturulmuş olacaktır. Mont önden kolay
kapatılması için kuş gözü (çıt çıt) tabir edilen düğmeler montun boğaz kısmından alt
kısmına kadar aralıklı 5 adet olacaktır.
5. Mont başlık kısmı gizli olacak, montun iç kısmı çıkarılabilir özellikte fermuarlı olacak
ayrıca iç kısmının kolları çıkarılarak yelek olarak da kullanım özelliğine sahip olacaktır.
6. Montun dış yüzeyinde iki adet yama cep kapaklı ve kuşgözü düğmeli sol yana cep içinden
çıkan isimlik olacak, aynı zamanda cepler yandan da kullanım özelliğine sahip olacaktır.
Sağ göğüs üstünde telefon cebi ve cep alt kısmında aksesuar bağlantı aparatı bulunacaktır.
Montun iç kısmında sol üst iç cebi bulunacaktır.
7. Montun çıkarılabilir iç kısmında ve üst kısmında 2 adet yan cepler bulunacak,
çıkarılabilen kolları (ribanalı) lastikli olacaktır.
8. Montun kapüşonu yaka kısmına yerleşik ve Amerikan fermuarlı olacaktır. Ayrıca
kapüşonda baş ayar aparatı bulunacaktır.
9. Montun dış yüzeyi omuzlardan arkalı ve önlü, göğüsten 5 cm eninde boydan boya
reflektif beldende aynı şekilde reflektif olacak, çıkarılabilecek iç kısım reflektifi ise
omuzlardan arkalı ve önlü göğüs etrafında 5 cm eninde reflektif olacaktır.
101
6.2.
Reflektif Yelek (Turuncu)
Şekil 48 Örnek turuncu reflektif yelek
1. Yelekte
kullanılacak
kumaşın
rengi
flüoresan
turuncu
olacaktır.
Renklilik
koordinatları TS EN 471+A1 çizelge 2 de belirtildiği gibi olacaktır. Kumaşın rengi bu
çizelge de tarif edilen alanın içinde yer almalı ve aydınlatma faktörü bu çizelgede
belirtilen en düşük değeri aşmalıdır. Ölçüm ve testler TS EN 471 + A1 de belirtildiği
şekilde yapılacaktır.
2. Yelekte kullanılan malzeme % 100 Polyester, dokuması 2/1 Twill, iplik sıklıkları
çözgü en az 27 adet / cm, atkı en az 20 adet / cm, metrekare ağırlık 220 ±20 gr /m²
102
3. Keson deneyinde sonra renk TS EN 471 çizelge 2 de flüoresan turuncu için belirtilen
alanlar içerisinde olacak ve parlaklık faktörü çizelge 2 de flüoresan turuncu için
belirtilen en küçük değerden daha az olmayacaktır. Testler TS EN 471 madde 5.2 de
belirtildiği şekilde yapılacaktır.
4. Yeleğin ticari ve ev tipi yıkamaya karşı renk haslığı en az 4, tere karşı renk haslığı
solmada en az 3, ütülemeye karşı renk haslığı en az 4, yıkamadan sonraki boyut
değişimi çözgü en fazla %3, atkı en fazla %3, Sürtünmeye karşı renk haslığı Kuru :4
ve Yaş :4 olacaktır.
5. Reflektif malzeme gümüş renginde ve alt bezi pamuk olacaktır.
6. Yelekte kullanılan reflektif şeritler şartname bünyesinde belirtildiği ölçü ve şekilde
olacaktır.
7. Yeleğin ön göğüs cebi ve arka kısımlarında bulunan amblem ve yazılar belirtilen şekil
ölçü ve yerlerde flüoresan turuncu kumaş üzerine reflektif malzeme ile transfer baskı
uygulamalı olacaktır.
8. Göğüs cebi üzerindeki amblem ve yazı 4 – 6 cm boyunda uygun yükseklikte, arka
tarafta 60-62 mm yüksekliğinde olacaktır.
9. Yazılar dışında diğer kullanılan reflektif şeritler dikiş uygulamalı olacaktır.
10. Reflektif malzemenin geri yansıtma katsayıları TS EN 471 + A1 çizelge 4 uygun
olacaktır. Yelekte kullanılan reflektif malzeme TS EN 471+A1 çizelge 7 de belirtilen
deneylere maruz bırakılacak ve her bir deney numunesi deney sonucunda TS EN 471
+A1 madde 6.2.2. fotometrik kurallarını karşılayacaktır.
11. Tekstil fermuarı siyah renkte %100 polyamid malzemeden üretilmiş olacaktır. Tekstil
fermuarının birbirlerine yapışma alanları 50+-5 x70 +-5 mm olacaktır. İsimlik için
boyutlar 20mm ± 0,2 mm eninde 120 mm ±10 mm boyunda olacak.
12. Kullanılan dikiş iplikleri %100 polyester olacak, ipliklerin rengi dikildiği yerin rengi
ile uyumlu olacaktır.
13. Yeleğin çevresi 10 ± 1 mm genişliğinde siyah renkte %100 polyester malzemeden
yapılmış biye ön ve arka parçaların kenarına dikilecektir.
14. Yelek beden ölçüleri S(46-48), M (50-52),L (54-56), XL (58), XXL (60), XXXL (62)
olacaktır.
103
7. Ayak Koruyucular
Kışlık Bot (Mekanik Darbe + Elektriksel Koruma)
7.1.
Şekil 49 Örnek kışlık iş ayakkabısı (botu)
1. Botlar EN ISO 20345:2004 / A1:2007 standardına uygun, CE belgeli olacaktır. Bu husus
akredite kurum/kuruluş/laboratuvar tarafından belgelendirilecektir.
2. Botlar S3 özelliğinde, kompozit burun ve tabanlı olacaktır.
3. Botlar anti statik özelikte ve su geçirmeme özelliğinde olacaktır.
4. Botlar, en az 5.000 Volt (V) elektrik gerilimine 15 saniye (sn) dayanıklı olacaktır. Bu
husus akredite kurum/kuruluş/laboratuvar tarafından belgelendirilecektir.
5. Botlar, bağcıklı olacak ve 1. Madde de belirtilen standardın B tipi modelinde, olacaktır.
6. Botlarda burun koruyucu, batmaya dayanıklı taban vb. özellikleri sağlamak amacıyla veya
başka herhangi bir şekilde metal herhangi bir malzeme kullanılmayacaktır.
104
7. Botların saya kısmında kullanılan deriler cilt deri olacaktır. Kesinlikle yarma veya sentetik
kökenli deri kullanılmayacaktır. Bot yapımında kullanılan deriler yanık, çürük, çatlamış
ve yaralı olmayacak, yüzünde defo ve kırışıklık bulunmayacaktır.
8. Botların saya dikişleri sağlam olacaktır.
9. Bot tabanı direkt enjeksiyon metodu ile imal edilmiş olacaktır. Taban yapıştırma veya
dikişli olmayacaktır.
10. Botun bilek kısmı yastıkla desteklenmiş olacaktır.
11. Ayak koruyucu deri botun dil kısmı kapalı olacak bot ile bütünlük sağlayacak, ayak
içerisine yabancı maddelerin girmesini önleyecek özellikte tam kapalı olacaktır.
12. Botların kaymaz özelliği SRC tip olacaktır. Bu husus akredite kurum/kuruluş/laboratuvar
tarafından belgelendirilecektir.
13. Botun içine çıkarılabilir, ortopedik ve antistatik özellikte iç taban astarı konulacaktır.
14. Botun içine sabit bir şekilde, ilgili standardı, koruma sınıfını, CE işaretini, üretim yılını,
bot numarası bilgilerini içeren sağlam bir etiket dikilmiş olacaktır.
7.2.
Yazlık Ayakkabı (Mekanik- Darbe + Elektriksel Koruma)
Şekil 50 Örnek yazlık iş ayakkabısı
Talaşlı İmalat İşleri, Tren Teşkil İşleri, Vagon İmal ve Tamir İşleri, Vagon ve Tren Dizilerinin
105
Hazırlanması, Refakati, Muayene ve Kontrol İşleri, Yol Bakım Onarım İşleri, Yol Ve Geçit
Kontrol İşleri, Yüksek Gerilim Tesisat İşleri, Kimyasal Temizlik İşleri
1. Ayakkabı EN ISO 20345:2004 / A1:2007 standardına uygun, CE belgeli olacaktır. Bu
husus akredite kurum/kuruluş/laboratuvar tarafından belgelendirilecektir.
2. Ayakkabı S3 özelliğinde, kompozit burun ve tabanlı olacaktır.
3. Ayakkabı anti statik özelikte ve su geçirmez özelliği olacaktır.
4. Ayakkabı bilek kısmı yastıkla desteklenmiş olacaktır.
5. Ayakkabılar, en az 5.000 Volt (V) elektrik gerilimine 15 saniye (sn) dayanıklı olacaktır.
Bu husus akredite kurum/kuruluş/laboratuvar tarafından belgelendirilecektir.
6. Ayakkabılar bağcıklı olacak ve 1. Madde de belirtilen standardın A tipi modelinde
olacaktır.
7. Ayakkabılarda burun koruyucu, batmaya dayanıklı taban vb. özellikleri sağlamak
amacıyla veya başka herhangi bir şekilde metal herhangi bir malzeme kullanılmayacaktır.
8. Ayakkabının saya kısmında kullanılan deriler cilt deri olacaktır. Kesinlikle yarma veya
sentetik kökenli deri kullanılmayacaktır. Ayakkabı yapımında kullanılan deriler yanık,
çürük, çatlamış ve yaralı olmayacak, yüzünde defo ve kırışıklık bulunmayacaktır.
9. Ayakkabıların saya dikişleri sağlam olacaktır.
10. Ayakkabı tabanı direkt enjeksiyon metodu ile imal edilmiş olacaktır. Taban yapıştırma
veya dikişli olmayacaktır.
11. Ayakkabının
kaymaz
özelliği
SRC
tip
olacaktır.
Bu
husus
akredite
kurum/kuruluş/laboratuvar tarafından belgelendirilecektir.
12. Ayakkabının içine çıkarılabilir, ortopedik ve anti-statik özellikte iç taban astarı
konulacaktır.
13. Ayakkabının içine sabit bir şekilde, ilgili standardı, koruma sınıfını, CE işaretini, üretim
yılını, ayakkabı numarası bilgilerini içeren sağlam bir etiket dikilmiş olacaktır.
106
Güvenlik Çarığı (Misafirler İçin)
7.3.
Şekil 51 Örnek çelik çarık
İşyerini ziyarete gelen misafirler için kullanılacaktır.
İşyerini ziyarete gelen misafirler için kullanılacaktır.
1. Ayakkabının koruyucu kısmı kompozit başlık ve alüminyum-titanyum alışım
olmalıdır.
2. Koruyucu ayakkabı standardı olan 200 jullük basıncı karşılamalıdır. Belgesi mevcut
olmalıdır.(EN12568)
3. Ayakkabı tabanı kaydırmaz olmalı ve belgeleri bulunmalıdır.(EN13287)
4. Ayakkabının topuklu ayakkabı ile kullanma imkanı sağlaması için topuk kısmı açık
olmalıdır.
5. Ayakkabının arka tarafında ayağa tam oturabilmesi için ayarlanabilir kayış olmalıdır.
6. Ayakkabı numaraları (34-38)-(39-43)(44-50) beden aralıklarında olmalıdır.
7. Ayakkabı bedenleri 3 farklı renkle(mavi-kırmızı-yeşil) ayrılmalıdır.
8. Ürün CE standartlarında olması gerekmektedir
9. Ürün EU REACH belgesine sahip olmalıdır.
107
7.4. İzole Elektrikçi Çizmesi
Şekil 52 Örnek 36000V İzole elektrikçi çizmesi
1. Elektrik enerjisine karşı dayanıklı kauçuk, lastik vb. malzemelerden üretilecek
çizmelerin, içerisine dokunmuş veya örülmüş kumaştan astar olmalıdır.
2. Çizmeler rahat giyilip çıkartılabilmeli ve giyildiğinde kişileri rahatsız etmemelidir.
3. Çizmelerin tabanı kaymayı önleyici şekilde üstü ise pürüzsüz imal edilmelidir.
4. Çizmeler yalıtkan malzemeden (kauçuk, sentetik kauçuk, lastik vb.) üretilmeli ve bilek
kısmı çift kat olarak takviye edilmelidir.
5. Çizmelerin üzerinde delik, çatlak, kalıp izi, buruşukluk, kabarcık, ezilme, dikiş ve
iletken malzeme olmamalıdır.
6. Çizme astarı örgülü veya dokunmuş kumaştan olmalıdır.
7. Çizme numaraları TSE'ye uygun olmalıdır.
8. Çizme tabanı et kalınlığı aşağıdaki çizelgeye uygun olmalıdır.
9. Çizmelerin yüksekliği aşağıdaki çizelgeye uygun olmalıdır.
SINIFI
UZUN
ORTA
ÇİZME YÜKSEKLİĞİ EN AZ mm
350
280
TOLERANS
±2 mm
±2 mm
108
10. Çizmelerin kauçuk ve astarının et kalınlığının ölçüleri aşağıdaki şekildeki ölçülere
uygun olmalıdır.
11. Çizmelerin elektrik direnci 5.0x10 Ω (ohm) dan düşük olmamalıdır.37KV taban testi
uygulanmış olmalıdır.
12. Çizmeler EN20345:2004,AS/NZS 2210.3:2000,EN:50321 Standartlarına uygun
olmalıdır.
13. Çizmeler kullanıcıyı mekanik risklere karşıda korumak amaçlı kompozit burunlu
olmalıdır.
14. Çizmeler üzerinde,
-İmalatçı firma adı ve sembolü,
-Numarası,
-Elektriğe karşı direnci ....... (Ω) silinmeyecek şekilde bulunmalıdır.
109
Kaynakçı El Maskesi
8.1.
Şekil 53 Örnek kaynakçı el maskesi
Kaynak işleri
1. Kaynakçı el maskesi EN 175 standardına sahip, CE belgeli olacaktır. Bu husus
2. Kaynakçı el maskesi elle tutulacak özellikte olacaktır.
3. Maske gövdesi vulkanize fiber malzemeden imal edilmiş olacaktır.
4. Maskenin lensi SH aralığı standartlara göre belgelendirilecektir. Kaynakçı lensi SH
Aralığı 9-14 olacaktır. Bu değerler lens üzerinde işaretlenmiş olacaktır.
5. Kaynakçı maskesi şeffaf lens ve kaynak lensi olmak üzere çift lensli olacak ve kaynak
lensi el tutma yerinde bulunan otomatik mandalı sayesinde kaldırılıp indirilecektir.
6. Maske görüş alanı en az 105x50 mm. kaynak lensi en az 110x55 mm. ölçülerinde
olacaktır.
110
Başa Takılır Kaynakçı Baş Maskesi
8.2.
Şekil 54 Örnek kaynakçı kaskı
Kaynak işleri
1. Baş
Maskesi
EN
175
standardına
sahip,
CE
belgeli
olacaktır.
Bu
husus
2. Maske başa takılarak kullanılacak özellikte olacak ve maskenin başa takılan kısmı
personelin başına göre ayarlanabilir özellikte olacaktır.
3. Maske gövdesi güçlendirilmiş polypropilen alev almaz malzemeden yapılmış olacaktır.
4. Maske ön siperi açılıp kapanabilir özellikte olacaktır.
5. Maskenin kaynakçı lensi 8-14 SH aralığında olacaktır. Bu husus lens üzerine işaretlenmiş
olacaktır.
6. Maskenin baş bandı ayarlanabilir olacak en az 90 derece tamamen kaldırılıp indirilebilir
ve bırakıldığı yerde kalacak düzenekte olacaktır.
7. Maskenin koruyucu kısmı en az 200mm ve yüksekliği en az 300mm olacak ve cam
merkezinden itibaren ölçüldüğünde personelin gözüne kadar derinliği en az 75 mm
olacaktır.
8. Maske siperi geniş görüş alanına sahip olacak, en az 100x45 mm ölçülerinde olacaktır.
111
Kaynak Dumanı Aktif Karbonlu Toz Maskesi (FFP2) İçin Kaynak Maskesi
8.3.
Şekil 55 Örnek aktif karbonlu toz maskesi
Kaynak işleri
1. Toz maskesi EN 149: 2001 + A1:2009 standardına sahip, CE belgeli olacaktır. Bu husus
2. Toz maskesi konik tipte, aktif karbonlu ve FFP2 seviyesinde koruma sağlayacaktır.
3. Toz maskesinde rahat nefes vermeyi sağlayan ventil bulunacaktır.
4. Toz Maskesi üç boyutlu özelliğe sahip olacak, bu özelliği koruması için dış yüzeyinde
polypropilen veya benzer malzemeden bir ağ olacaktır.
5. Toz Maskesi baş/boyun bandı bir klips yardımıyla kolay takılıp çıkarılabilmesi için
kullanıcıya rahatlık sağlayacak özellikte olacaktır.
6. Toz Maskesi çenenin altından başlayıp ağız ve burnu da kapsayacak şekilde olacaktır.
7. Toz maskesinin üzerinde herhangi bir metal malzeme bulunmayacaktır.
8. Toz maskesinde burun yastığı bulunacaktır.
9. Dış kabuk polypropilen malzemeden üretilmiş olacaktır.
112
Kaynakçı Eldiveni
8.4.
Şekil 56 Örnek kaynakçı eldiveni
Kaynak işleri
1. Eldiven EN 388, EN 407 ve EN 12477 standardına sahip, CE belgeli olacaktır. Bu husus
değerlere göre, en az 4 2 4 3 (dört iki dört üç ) olacak ve bu husus belgelendirilecektir.
3. Eldivenin sıcaklığa karşı koruma performansı, EN 407 standardında belirtilen değerlere
göre, en az 4 1 3 2 4 (dört bir üç iki dört ) olacak ve bu husus belgelendirilecektir.
4. Eldiven MIG, MAG, TIG ve MMA kaynaklarında kullanılabilir özellikte olacaktır.
5. Eldivenin uzunluğu, konçtan itibaren en az 38cm olacaktır.
6. Eldivenin tamamı iç astarlı olacaktır.
7. Eldiven % 100 para-aramid iplikten dikilmiş olacaktır.
113
Kaynakçı Tozluğu
8.5.
Şekil 57 Örnek kaynakçı tozluğu
Kaynak işleri
1. Kaynakçı tozluğu EN 11611 standardına uygun, CE belgeli olacaktır. Bu husus
2. Kaynakçı tozluğu krome deriden tek parça, dikişsiz ve birleştirilmemiş olacaktır.
3. Kaynakçı tozluğu sağ ve sol olmak üzere 1 çift olarak teslim edilecektir.
4. Tozluğun ayakkabı üzerine kapatılması en az 20 mm. genişliğinde tekstil fermuarı ile
sağlanacaktır.
5. Tozluğun boyu en az 30 cm olacaktır.
6. Derinin kopma mukavemeti en az 285 N olacaktır.
7. Derinin pH oranı 4’ü geçmeyecektir.
8. Derinin kalınlığı en az 1 mm. olacaktır.
114
Kaynakçı Kolluğu
8.6.
Şekil 58 Örnek kaynakçı kolluğu
Kaynak işleri
1. Kaynakçı kolluğu EN 11611 standardına uygun, CE belgeli olacaktır. Bu husus
2. Kaynakçı kolluğu krome deriden tek parça, dikişsiz ve birleştirilmemiş olacaktır.
3. Kaynakçı kolluğu sağ ve sol olmak üzere 1 çift olarak teslim edilecektir. Çift arkadan
birleştirilmiş olacaktır.
4. Kolluğun bileklik kısmı tekstil fermuarı ile ayarlanabilir olacaktır.
5. Kolluğun boyu en az 50 cm olacaktır.
7. Derinin pH oranı 4’ ü geçmeyecektir.
115
Kaynakçı Önlüğü
8.7.
Şekil 59 Örnek kaynakçı önlüğü
Kaynak işleri
1. Kaynakçı önlüğü EN 11611 standardına uygun, CE belgeli olacaktır. Bu husus
2. Kaynakçı önlüğü krome deriden tek parça, dikişsiz ve birleştirilmemiş olacaktır.
3. Önlük boyundan asılarak ve belden arkaya bağlanacak ve kullanıcının vücudunun ön
kısmını kapatacak şekilde olacaktır.
4. Kaynakçı önlüğü en az 60 cm eninde ve en az 90 cm boyunda olacaktır.
6. Derinin pH oranı 4’ü geçmeyecektir.
116
Paraşütçü Tipi Emniyet Kemeri
9.1.
Şekil 60 Örnek paraşüt tipi emniyet kemeri
Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır. Yüksekte çalışma
ortamlarında
iş
yeri
özelliklerine
göre
yeterli
sayıda
demirbaş
olarak
bulundurulacaktır.
Yüksekte çalışmanın olduğu iş yerlerinde
1. Bel destekli paraşüt tipi emniyet kemerinde kullanılan dokuma kolonları polyester lifli
malzemeden imal edilmiş olacak malzeme cinsi belgelendirilecektir.
2. Bel destekli paraşüt tipi emniyet kemeri CE – EN 358 – CE - EN 361 standardında olacak
ve belgelendirilecektir.
3. Emniyet kemeri üzerinde görünür yerinde silinmeyecek şekilde CE EN standart bilgileri,
imal tarihi, modeli ve imalatçı firma ismi, firma sembolü ve akredite edilmiş laboratuvar
test raporu numarası yazılı olacaktır.
4. Emniyet kemeri üzerinde bulunan D halkası toka ve otomatik kilit sistemi çelik veya
alüminyum alaşımından yapılmış olacaktır.
5. Bel destekli paraşüt tipi emniyet kemeri kolonları 45mm. Genişliğinde olacak kolon
kenarları reflektif özellikli olacaktır.
117
6. Emniyet kemeri omuz kayışı kolunu (kemerin belinden gelip sırta çapraz geçtikten sonra
göğüsten paralel geçen kayıştır.) oturma kolunu kayışı (bacakları saran kayış kolonudur ve
10 cm. genişliğinde 1cm. kalınlığında ped şeklinde olacaktır.) bel desteği (kemerin bel
kısmında beli destekleyen koruma ped’li kısımdır. Ped yüksekliği 16cm. kalınlığı ise 1cm.
olacaktır.)
7. Emniyet kemerinin bel desteği 180 derece bel kolonu içinde dönebilme özelliğinde
olacaktır.
8. Bel destekli paraşüt tipi emniyet kemeri bel kolunun 2 tarafında pozisyon alma halkası
olacaktır. Ayrıca ayrı kolonlar üzerinde 2 adet malzeme takma kolonlu olacaktır.
9. Emniyet kemeri bel, bacak pedi arasında bulunan kolon içlerinde hareketi kolaylaştırıcı
esnek lastik olacaktır.
10. Emniyet kemeri kötü hava şartları nem, rutubet ve UV ışınlarından korumak için koyu
renkli çantada olacaktır.
11. Emniyet kemerinin toplam ağırlığı 2000 kg. + 100gr. olacaktır.
12. Emniyet kemeri ile birlikte 1 adet EN 360 standardında düşüş engelleyici frenleme sistemi
verilecektir.
13. Frenleme sistemi polyamid örgü ve 2,5 metre uzunluğunda olacaktır.
14. Frenleme sisteminde EN 362 standardında 2 adet 16 mm. açılabilir, 1 adet 54 mm.
açılabilir karabina olacaktır.
118
119
120

tcdd kişisel koruyucu donanımlar yardımcı kılavuzu

Transkript

Benzer belgeler

Öğrenci İşleri Daire Başkanlığına

SRA 10 MSDS

EMO_K2M332 genç cumhuriyetin mühendisleri ve_G

sitrik asit -anhidrat

2016/111 Fen İşleri Müdürlüğü ve Temizlik İşleri

IPARD Programı ``El Sanatları`` Broşürü

ET VE SÜT KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAKLAMA SÜRELİ

PARAFLU UP READY Cod. 1687

Pizza Pizza