Dosya EK`ini indirmek için tıklayınız.

A
U
M
C
E
M
Bilginin ‹lkelli¤i:
Antropolojik Bir Çal›flma Örne¤i Olarak
“Yanomamö-Savafla Do¤anlar”
81
Abdussamed Aydeniz 82
Bilginin ‹lkelli¤i:
Antropolojik Bir Çal›flma
Örne¤i Olarak
“Yanomamö- Savafla
Do¤anlar” *
bölünmeler sonucunda tarih, iktisat, sosyoloji ve
antropoloji gibi yeni disiplinler, 1850-1914 aras›
dönemden itibaren belli bafll› üniversitelerde bugün bilinen flekliyle yerini alm›fllard›r.2 Bu disiplinlerin her biri, kabaca, siyasal kurumlar›n iflleyifli,
devletlerin makro-ekonomik politikalar›, devletleraras› iliflkileri düzenleyen kurallar ve Avrupal› olmayan sosyal sistemlerin betimlenmesi gibi de¤iflik
çal›flma alanlar›na sahip olmufllard›r.3 Bu metin
Abdussamed Aydeniz
boyunca özellikle üzerinde durulacak disiplin ise,
“Avrupal› olmayan sosyal sistemleri betimleme”
Bu çal›flman›n iflaret etmek istedi¤i ve de¤inmeye
görevini üstlenen antropolojidir.
çal›flt›¤› husus, Napoleon A. Chagnon’›n, 1968 y›-
Modern dünya sistemi, Avrupa’n›n, dünyan›n geri
l›nda Yanomamö: The Fierce People ad›yla yay›m-
kalan k›s›mlar›nda yaflayan toplumlarla karfl›lafl-
lad›¤› kitab›, bu kitap hakk›nda 2000 y›ll›nda ortaya
mas› sonucunda kurulmufltur. Avrupa’da ortaya ç›-
ç›kan iddialar ve bunlar›n Amerika’da antropoloji
kan teknik geliflmelere paralel olarak artan siyasal
disipliniyle ilgili bafllatt›¤› tart›flmalard›r.
üstünlük, bu toplumlar› keflfetmeyi, tan›may› ve ele
Bilindi¤i gibi Bat› için, on sekiz ve on dokuzuncu
geçirmeyi beraberinde getirmifltir.4 Avrupa deneyi-
yüzy›l, on beflinci yüzy›ldan itibaren bafllayan siya-
minin kategorileriyle bak›ld›¤›nda, karfl›laflt›klar›
sal, ekonomik ve sosyal boyutlardan bilime kadar
halklar iki farkl› tür olarak ele al›nm›flt›r.5 Bunlar-
yaflanan bir dizi geliflim ve dönüflümün kurumsal-
dan baz›lar› görece küçük gruplar halinde yaflayan,
laflmas›n› tamamlamaya çal›flt›¤› y›llard›r.
yaz›l› kay›t tutma sistemleri olmayan, genifl bir co¤-
Avrupa’daki bu yeni toplumsal yap›n›n yan›nda,
rafyaya yay›lan bir dinî inanç sistemleri olmayan ve
üzerinde durulacak di¤er bir husus ise, sosyal bi-
Avrupa teknolojileriyle karfl›laflt›r›ld›¤›nda askerî
limlerdeki yeni disiplinlerin ortaya ç›k›fl›d›r. On do-
bak›mdan güçsüz halklar olarak tan›mlanm›flt›r.6
kuzuncu yüzy›lda sosyal bilimler içinde yaflanan
Bu grup, Eric Wolf’un alayc› ifadesiyle “tarihsiz
1
halklar” olarak nitelendirilmifltir.7 ‹flte bu halklar›n
* Bu makale, Bilim ve Sanat Vakf›’n›n 14 Mart 2009 tarihinde
incelenmesi antropoloji ad› verilen yeni bir disipli-
nulmufltur.
nin konusu olmufltur. Antropolojinin geliflimi ince-
82
düzenledi¤i 20. Ö¤renci Sempozyumu’nda tebli¤ olarak su-
Bilginin ‹lkelli¤i:
Antropolojik Bir Çal›flma Örne¤i Olarak
“Yanomamö-Savafla Do¤anlar”
Abdussamed Aydeniz
lendi¤inde, daha çok üniversite d›fl›nda yer alan kâ-
Antropoloji, ilgilendi¤i alan bak›m›ndan di¤er di-
fliflerin, seyyahlar›n ve Avrupa güçlerinin sömürge
siplinlerden farkl›laflmaktad›r. Bat› dünyas›n› ince-
idarelerinde görevli memurlar›n›n çal›flmalar›yla
leyen di¤er sosyal bilimlerden ayr›lan en önemli
bafllad›¤› görülmektedir.8 ‹kinci gruba girenler ise,
yönü ise, Bat›-d›fl› toplumlar› incelemesidir.11 Yu-
birinci gruptakilerden oldukça farkl› olarak, yaz›l›
kar›da da belirtildi¤i gibi, antropoloji alan›nda ya-
kay›t tutma sistemleri olan, co¤rafî olarak genifl bir
p›lan ilk çal›flmalar›n, ayn› zamanda Avrupa güçle-
alana yay›lan dinî bir sisteme sahip ve siyasal yön-
rinin sömürge idarelerinde görevli memurlar›n›n
den büyük bürokratik imparatorluklar fleklinde ör-
çal›flmalar›na dayanmas›, antropologlar›n yapt›¤›
gütlenmifl “yüksek uygarl›k”lard›r.9 Çin, Hindistan,
çal›flmalar› oldukça tart›flmal› hale getiren önemli
‹ran ve Arap-‹slam uygarl›klar› bu kategoride say›l-
bir etken olmufltur. Disiplini tart›flmal› hale getiren
m›flt›r. ‹kinci kategorideki halklarla yap›lan ön-te-
ikinci bir nokta ise, söz konusu çal›flmalarda kulla-
maslar daha sonra Do¤u Araflt›rmalar› ad› alt›nda
n›lan metot ve tekniklerdir. Bu ba¤lamda sorulan
toplanm›flt›r ki, bu da ileriki zamanlarda “oryanta-
temel soru, araflt›ran özne ile (antropolog) araflt›r-
lizm çal›flmalar›” olarak adland›r›lacakt›r.
ma nesnesi (üzerinde araflt›rma yap›lan topluluk)
Oryantalizm, antropoloji disiplinine benzer flekil-
aras›ndaki mesafenin nas›l korunaca¤›d›r? Çünkü
de, Bat›-d›fl› toplumlar› incelemesine ra¤men, ça-
mesafe korunmazsa, araflt›rmac›n›n sahip oldu¤u
l›flmalar› itibariyle her iki disiplinin birbirinden
d›flar›dan bak›fl› da kaybedece¤i savunulmaktad›r.12
farkl› oldu¤u kabul edilmektedir. Fakat farkl›l›klar›
Bu ise, araflt›rman›n nesnelli¤ini tehdit eden bir
veya benzerliklerinin neler oldu¤u meselesi, önem-
unsur oldu¤u için önemli bir boyuttur. Antropoloji
li olmas›na ra¤men, konuyla do¤rudan ilgili olma-
ilgili di¤er bir konu da, söz konusu disiplinin etik
d›¤› için bu çal›flman›n d›fl›nda b›rak›lacakt›r. Yine
kurallar›d›r. Bu alanda etik konusunda yay›mlan-
ayn› flekilde, antropolojik çal›flmalar›n, “ekonomisi
m›fl birçok eser mevcuttur. Etik, antropoloji disipli-
tar›ma ve zanaata dayanan, teknik yönden geri kal-
ninin epistemolojisi, çal›flma alan›ndaki pratikleri,
m›fl halklar›n, daha ilerlemifl tekni¤e sahip Avrupa
kurumsal ve toplumsal ba¤lam› gibi konular› kap-
devletleri taraf›ndan boyunduruk alt›na al›nmalar›
samaktad›r. Fakat temelde yap›lan tart›flmalar, an-
anlam›nda ortaya ç›kan modern sömürgecilik” ile
tropolog ile üzerine çal›flt›¤› insanlar aras›ndaki
iliflkisi de ele al›nmas› gereken önemli bir konu ol-
iliflkiyi ele alman›n yan›nda hem bu insanlara hem
mas›na ra¤men, çal›flman›n s›n›rlar›n› aflaca¤› için
de di¤er insanlara karfl› sorumlulu¤u etraf›nda ya-
de¤inilmeyecektir.
p›lmaktad›r.13
83
10
Bilginin ‹lkelli¤i:
Antropolojik Bir Çal›flma Örne¤i Olarak
“Yanomamö-Savafla Do¤anlar”
Abdussamed Aydeniz
Sosyal bilimlerdeki tüm disiplinlerle ilgili sorulan
münde çal›flmalar›n› sürdürmüfl ve daha sonra
sorular›n ve duyulan kayg›n›n temelinde, söz konu-
Michigan Üniversitesi T›p Fakültesi’nde ‹nsan Ge-
su disiplinlerin üretti¤i bilginin, kabul edilen bilim-
neti¤i Bölümü’nde çal›flmalara bafllam›flt›r. Bu ça-
sel bilginin kurallar›na ne kadar uyup uymad›¤›d›r?
l›flmalar çerçevesinde Yanomamö: Savafla Do¤an-
Pozitivist bilim anlay›fl›na göre “bilim”, sadece göz-
lar kitab›n›n konusunu oluflturan Yanomamö yerli-
lemlenebilir ve nesnel olgulara dayan›r ve bu olgu-
leri15 üzerine kapsaml› bir araflt›rma yapm›flt›r.
lar aras›ndaki nedensel iliflkileri aç›klar. Ayn› za-
Napoleon Chagnon’›n, Venezüella ve Brezilya ara-
manda, nedensel iliflkilerin ortaya konulmas›yla,
s›ndaki s›n›r üzerinde, genifl bir tropikal orman ka-
bilim adam› gelece¤e dair öngörülerde bulunabil-
bileleri olarak yaflayan Yanomamö halk› ile ilgili
melidir.14
1964 y›l›nda bafllad›¤› çal›flmalar›n bir ürünü olan
Fakat üretilen “bilimsel” bilgiye ya da bilgiler bütü-
Yanomamö: Savafla Do¤anlar’›n ilk bask›s› 1968 y›-
nüne, sadece bu bilginin ne kadar bilimsel olup ol-
l›nda yap›l›r.16
mad›¤› sorusunun sorulmas› yeterli de¤ildir. Bu-
Yanomamö bölgesine ilk defa 1964 y›l›nda giden
nun yan› s›ra, “bilimsel bilgi” diye üretilen ve bize
yazar, oraya gitmekteki amac›n› sistemli olarak Ya-
sunulan bu bilginin ne kadar “insanî” ve “ahlâkî”
nomamö halklar›n›n soy haritalar›, ço¤almalar›,
oldu¤u sorusunun da sorulmas› gerekir? Di¤er bir
evlilik al›flkanl›klar›, akrabal›klar›, dinî inançlar›,
ifadeyle, bize sunulan bu bilgilerin hangi flartlarda,
dilleri, yerleflim modelleri, güçleri ve siyasetleri
hangi araçlarla ve hangi amaçlarla üretildi¤i sorgu-
üzerine belirli bilgi türlerini toplamak olarak ta-
lanmal›d›r. Bu metinin bir amac› da, antropolojik
n›mlam›flt›r.17 Kitap yay›nlanmas›n›n ard›ndan,
bir çal›flma örne¤inden yola ç›karak böyle bir soru-
1968 ve 1971 y›llar›nda, sinemac› meslektafl› Ti-
yu sormaya çal›flmakt›r.
mothy Asch de inceleme alan›na giderek Chagnon’a kat›lm›fl ve bu dönemde, daha sonra Yanomamö üzerine 21 etnografik filmin üretilmesine
Yanomamö: Savafla Do¤anlar
olanak sa¤layan bir belgesel çekmifltir.18 Bu filmler
Yukar›da yap›lan genel giriflin ard›ndan, kitaba de-
ilerleyen zamanlarda derslerde kullan›lmak üzere
¤inilmeden önce, yazar hakk›nda bilgi verilmesi,
okullara da¤›t›lm›flt›r.
metinde ortaya ç›kabilecek boflluklar›n doldurul-
Yanomamölerin kültürel yaflamlar›, dinî inançlar›,
mas› bak›m›ndan önemlidir. Napoleon A. Chagnon
dilleri, kabileler aras›ndaki siyasetleri, yazar›n gel-
bir y›ll›k fizik e¤itiminin ard›ndan antropoloji bölü-
di¤i “yüksek uygarl›k”tan oldukça farkl› oluflu, arafl-
84
Antropolojik Bir Çal›flma Örne¤i Olarak
Bilginin ‹lkelli¤i:
Antropolojik Bir Çal›flma Örne¤i Olarak
“Yanomamö-Savafla Do¤anlar”
Abdussamed Aydeniz
t›rma nesnesi olarak onlar›, bir antropolog için ca-
kitapta yer alan iddialar üzerine, Yanomamö: Sava-
zip k›lm›flt›r. Yazar›n tan›mlanan amaca paralel bil-
fla Do¤anlar’›n gördü¤ü büyük ilgi ile yazar›n kitap
gileri okuyucuya sunarken, çok s›k vurgulad›¤› bir
sayesinde akademi dünyas›nda edindi¤i yer ve hat-
nokta dikkat çekmektedir. Kitab›n birçok yerinde
ta genel olarak antropoloji disiplini tart›flmaya aç›l-
öfkenin Yanomamö kültürünü flekillendirdi¤inin,
m›flt›r. Amerikan akademi camias›n›n yan› s›ra,
özellikle cinselli¤e dayanan sald›rganl›¤›n ve vahfli-
dünyan›n farkl› yerlerindeki bilim adamlar› aras›n-
li¤in kültürlerinin bir parças› oldu¤unun alt›n› çiz-
da, antropoloji disiplini ile antropologlar hakk›nda
mektedir.19 Dikkat çeken di¤er bir nokta ise, kabile-
genifl bir tart›flma gündeme gelmifl ve Amerikan
ler aras›nda sürekli bir savafl halinin mevcut olma-
Antropoloji Derne¤i (American Antropological As-
s›na yap›lan vurgudur. Kitab›n bütünü ele al›nd›-
sociation) bu tart›flmalar› ele almak için ayn› y›l›n
¤›nda, yazarla ilgili kabaca flöyle bir tablo ortaya
Kas›m ay›nda aç›k forum fleklinde bir toplant› dü-
ç›kt›¤› söylenebilir: Bazen gözlemleyen, ilk elden
zenlemifltir. Patrick Tierney’in kitab›n›n bas›m›n›
bilgi toplayan, oradaki yaflama adapte olan ve daha
ve aç›k forumu takip eden y›llarda, söz konusu tar-
sonra o toplumun korunmas› için çal›flmalar yapan
t›flmalar ba¤lam›nda birçok kitap,21 makale22 ve rö-
saf emellerle ve bilimsel metotlarla bilgi elde etmifl
portaj yay›nlanm›flt›r. Bu kitap ve makaleler, iddia-
bir antropolog, baz› durumlarda ise, uygarl›¤›n
lar üzerinde durmakta ve ayn› zamanda “antropo-
“yüksek” de¤erlerinden bir fleyler ö¤reten ve geri
loji disiplini”, “bilim adam›” ve “araflt›rma eti¤i”ni
kalm›fll›klar›ndan yak›nan bir antropolog ortaya
yeniden tart›flmaktad›rlar. Tierney’in yay›nlad›¤›
ç›kmaktad›r.
kitap, “modern insan geneti¤in babas›”23 olarak
Yanomamö: Savafla Do¤anlar’›n 1968’deki bask›s›-
an›lan James V. Neel ile Yanomamö: Savafla Do¤an-
n›n ard›ndan, 1977, 1983, 1992 y›llar›nda toplam
lar kitab›n›n yazar› Napoleon A. Chagnon hakk›nda
dört defa daha yay›nlanm›flt›r. Ocak 2004 y›l›nda
ciddi iddialar içermektedir. Tierney’in iddialar›
Türkçeye çevrilen bu kitap, dünyada bir milyondan
üzerine, iki önemli antropolog, Terence Turner ve
fazla bas›l›p sat›lm›flt›r. Hem bas›m say›s›na hem
Leslie Sponsel, Amerikan Antropoloji Derne¤i’ne
de sat›fl rakamlar›na bak›ld›¤›nda, kitab›n dünyada
bir e-mail göndererek, söz konusu iddialar›n hem
gördü¤ü büyük ilgi kolayl›kla görülebilir.
halk hem de antropologlar taraf›ndan görülmesi-
2000 y›l›na gelindi¤inde ise, Patrick Tierney’in
nin, k›sa süre içinde uluslararas› bir skandala ne-
Darkness in El Dorado: How Scientists and Journa-
den olabilece¤i kayg›s›n› dile getirmifl ve acilen bir
lists Devastated the Amazon ad›yla kaleme ald›¤›
fleyler yap›lmas› gerekti¤ini belirtmifllerdir.24
85
20
Bilginin ‹lkelli¤i:
Antropolojik Bir Çal›flma Örne¤i Olarak
“Yanomamö-Savafla Do¤anlar”
Abdussamed Aydeniz
Tierney’in, Chagnon hakk›ndaki iddialar› flöyle s›-
dile getirmifltir. Bu iddialar›n as›ls›z oldu¤unu dile
ralanabilir:25
getirenler, insanl›¤a genetik alan›nda “büyük hiz-
1. Chagnon, Sosyal Darwinizm ile ilgili temel savla-
metler”de bulunan bir bilim adam› (Neel) ile yapt›-
r›n› do¤rulamak için, Yanomamö erkeklerine -si-
¤› bu çal›flmayla dünya çap›nda ün kazanarak an-
lah, metal eflyalar ve yiyecek gibi- materyaller ve-
tropoloji disiplinine “büyük katk›lar”da bulunmufl
rerek onlar aras›nda bir çat›flmaya sebep olmufl-
bir antropologun (Chagnon) böyle bir fleyi yapama-
tur. Bu çat›flmalar sonucu Timothy Asch ile bir-
yaca¤› üzerinde durmufllard›r. Tart›flmalardaki bu
likte etnografik filmler çekmifltir.
ayr›flmalara karfl›n, Robert Borofsky’nin yöneltti¤i
2. Yanomamö yerlilerine zarar vermek isteyenleri
önemli baz› sorular dikkat çekmektedir. Örne¤in,
kendi taraf›na çekerek etik olmayan yollarla bilgi
“1990’larda Chagnon’un metodolojisi ile ilgili orta-
toplam›flt›r.
ya ç›kan iddialara ra¤men, Amerika Antropoloji
3. James Neel ile birlikte yüzlerce Yanomamö yerli-
Derne¤i 2000’lere kadar neden bu konuda herhan-
sinin ölümüne sebep olmufltur (savlar›n› kan›tla-
gi bir soruflturma yapmad›?” ya da “Tierney’in iddi-
mak için bir çeflit k›zam›k virüsünü yaym›fl ve so-
alar›na cevap vermek yerine, bu kadar tart›flma var-
nuçlar›n› görmek için gözlem yapm›flt›r).
ken, Chagnon’un kitab› baz› okullarda hâlâ neden
okutulmaktad›r?” Bu iki önemli sorudan sonra Bo-
4. Çal›flmas› boyunca Yanomamö yerlilerine yar-
rofsky flu de¤erlendirmede bulunmaktad›r: “Ameri-
d›m etme konusunda çok isteksiz davranm›flt›r.
5. Ayr›ca Chagnon’un Nurmberg Yasas›nda (Nurm-
ka Antropoloji Derne¤i taraf›ndan düzenlenen aç›k
berg Code) belirtilen, “araflt›rmaya kat›lan bütün
forumda panelistler daha çok Neel ile ilgili çürütül-
kat›l›mc›lar araflt›rman›n içeri¤i ile ilgili bilgilen-
müfl iddialar üzerinde durdular ve hiç Chagnon’a
dirilmelidir” kural›na uymad›¤› iddia edilmekte-
de¤inmediler. Ayn› zamanda Amerika Antropoloji
dir.
Derne¤i, konuyu antropoloji disiplinin bir etik sorunu olarak görmektense, daha çok kamusal iliflki-
Antropoloji Derne¤i, Kas›m 2002’de birçok akade-
lerde yarataca¤› olumsuz etkilere ve sorunlara de-
misyenin kat›ld›¤› bir forum düzenlemifl ve bu iddi-
¤indiler ve disiplinin imaj›n› korumaya çal›flt›lar.”27
alar› ele alm›flt›r.26 Bu iddialar› eksen alan bir k›s›m
Sonuç olarak, baz› ihtilaflara ra¤men, sözkonusu
akademisyen Neel ve Chagnon’u elefltirmifl, bir k›s-
tart›flmalar ve cevaplanmay› bekleyen sorular›n ar-
m› da bu iddialar›n as›ls›z oldu¤unu ve bir gazete-
d›ndan, genel anlamda herkesin üzerinde uzlaflt›¤›
cinin karalama haberi gibi ele al›nmas› gerekti¤ini
noktalar da olmufltur. Bunlar k›saca flöyle ifade edi-
86
Yukar›da s›ralanan ciddi iddialar üzerine Amerika
Bilginin ‹lkelli¤i:
Antropolojik Bir Çal›flma Örne¤i Olarak
“Yanomamö-Savafla Do¤anlar”
Abdussamed Aydeniz
lebilir: Antropoloji disiplini akademik masumiyeti-
15 Venezüella ve Brezilya aras›ndaki s›n›r üzerinde yafla-
ni art›k yitirmifltir. Bundan sonra hiç kimse, eski-
yan Yanomamö halklar›, yaklafl›k 20.000 kiflilik nüfusu
den iddia edildi¤i gibi, “bu tür topluluklarda iyi bir
olan, genifl bir alanda 200 ile 250 köye da¤›lm›fl kabilelerden oluflmaktad›r. Ço¤unlukla bahç›vanl›k yapan
araflt›rma yapman›n en do¤ru yolu do¤rudan kat›-
bu yerliler, antropologlar ve misyonerler gelene kadar
l›mc› gözlemde bulunmakt›r” fleklinde bir iddiada
d›fl dünyadan yal›t›lm›fl olarak hayatlar›n› sürdür-
bulunamaz.
müfllerdir.
16 Napoleon A. Chagnon, Yanomamö: Savafla Do¤anlar,
‹stanbul 2004, s. 9.
17 Chagnon, Yanomamö, s. 66-67.
Dipnotlar
18 Chagnon, Yanomamö, s. 10. Etnografik filmlerin liste-
1 Napoleon A. Chagnon, Yanomamö: The Fierce People,
si için bkz. Chagnon, Yanomamö, s. 459-461.
New York: Holt, Rinehart and Winston, 1968.
19 Chagnon, Yanomamö, s. 47.
2 Gulbenkian Komisyonu, Sosyal Bilimleri Aç›n: Sosyal
20 Patric Tierney, Darkness in El Dorado: How Scientists
Bilimlerin Yeniden Yap›lanmas› Üzerine Rapor, trc.
and Journalists Devastated the Amazon, New York:
fiirin Tekeli, ‹stanbul: Metis Yay›nlar› 2005, s. 20.
W.W. Norton & Company 2000.
3 Gulbenkian Komisyonu, Sosyal Bilimleri Aç›n, s. 21.
21 Yay›mlanan kitaplardan birkaç› için bkz. Pat Caplan
4 Raimondo Luraghi, Sömürgecilik Tarihi, trc. Ayd›n
(ed.), The Ethics of Antropology; Robort Borofsky, Ya-
Emeç, ‹stanbul: Sosyalist Yay›nlar 1994, s. 17.
nomami: The Fierce Controversy and What We Can
5 Gulbenkian Komisyonu, Sosyal Bilimleri Aç›n, s. 27.
Learn From It, London: University of California Press,
6 Gulbenkian Komisyonu, Sosyal Bilimleri Aç›n, s. 27.
2005; Francisco M. Salzano, A. Magdalena Hurtado
7 Gulbenkian Komisyonu, Sosyal Bilimleri Aç›n, s. 28.
(ed.), Lost Paradises and the Ethics of Research and
8 Gulbenkian Komisyonu, Sosyal Bilimleri Aç›n, s. 27.
Publication, New York: Oxford University Press, 2004.
9 Gulbenkian Komisyonu, Sosyal Bilimleri Aç›n, s. 28.
22 bkz. Clifford Geertz, “Life Among Anthros”, The New
10 Luraghi, Sömürgecilik Tarihi, s. 17.
York Review of Books, vol. 48, no. 2, 2001; Kenan Ma-
11 Gulbenkian Komisyonu, Sosyal Bilimleri Aç›n, s. 27.
lik, “Patric Tierney Darknes in El Dorado”,
12 Lawrence W. Neuman, Social Research Methods: Qu-
http://www.kenanmalik.com/reviews/tierney_darkness.html
alitative and Quantitative Approaches, Boston: Person 2003, s. 371.
23 Borofsky, Yanomami, s. 29.
13 Pat Caplan (ed.), The Ethics of Antropology: Debates
24 Francisco M. Salzano ve A. Magdalena Hurtado, “In-
and Dilemmas, London: Routledge 2003, s. 27.
troduction”, Francisco M. Salzano, A. Magdalena
Hurtado (ed.), Lost Paradises and the Ethics of Rese-
14 Anthony Giddens, Sociology, London: Blackwell Pub-
arch and Publication içinde, s. 18.
87
lisher 2001, s. 8.
Bilginin ‹lkelli¤i:
Antropolojik Bir Çal›flma Örne¤i Olarak
“Yanomamö-Savafla Do¤anlar”
Abdussamed Aydeniz
25 Pat Caplan, “Introduction: Antropology and Ethics”,
Luraghi, Raimondo, Sömürgecilik Tarihi, trc. Ayd›n
Pat Caplan (ed.), The Ethics of Antropology: Debates
Emeç, ‹stanbul: Sosyalist Yay›nlar, 1994.
and Dilemmas içinde, s. 19.
Malik, Kenan, “Patric Tierney Darknes in El Dorado”,
26 http://www.aaanet.org/press/qa.htm
http://www.kenanmalik.com/reviews/ tierney_dark-
27 Borofsky, Yanomami, s. 37.
ness.html
Neuman, Lawrence W., Social Research Methods: Qualitative and Quantitative Approaches, Boston: Person,
2003.
Kaynakça
Borofsky, Robort, Yanomami: The Fierce Controversy and
Caplan, Pat, “Introduction: Antropology and Ethics”, Pat
What We Can Learn From It, London: University of
Caplan (ed.), The Ethics of Antropology: Debates and
California Press, 2005.
Dilemmas içinde, London: Routledge, 2003.
Salzano, Francisco M. ve Hurtado, A. Magdalena, “Intro-
Chagnon, Napoleon A., Yanomamö: Savafla Do¤anlar, ‹s-
duction”, Francisco M. Salzano, A. Magdalena Hurta-
tanbul: Epilson Yay›nlar›, 2004.
do (ed.), Lost Paradises and the Ethics of Research and
Geertz, Clifford, “Life Among Anthros”, The New York Re-
Publication içinde, New York: Oxford University
view of Books, vol.48, no.2, 2001, ss. 18-22.
Press, 2004.
Giddens, Anthony, Sociology, London: Blackwell Publis-
Tierney, Patric, Darkness in El Dorado: How Scientists
her, 2001.
and Journalists Devastated the Amazon, New York:
Gulbenkian Komisyonu, Sosyal Bilimleri Aç›n: Sosyal Bi-
W.W. Norton & Company, 2000.
limlerin Yeniden Yap›lanmas› Üzerine Rapor, trc. fii-
http://www.aaanet.org/press/qa.htm
88
rin Tekeli, ‹stanbul: Metis Yay›nlar›, 2005.