deyişbilim sempozyumu bildiriler kitabı (2015)

Transkript

15. ULUSLARARASI DEYİŞBİLİM
SEMPOZYUMU
15th INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM
AKDENIZ UNIVERSIT, FACULTY OF LETTERS
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ, EDEBİYAT FAKÜLTESİ
İNGİLİZ DİLİ VE EDEBİYATI BÖLÜMÜ
DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE &
LITERATURE
1-3 EKİM 2015
OCTOBER 1-3, 2015
DEYİŞBİLİM SEMPOZYUMU BİLDİRİLER KİTABI
(2015)
STYLISTICS SYMPOSIUM PROCEEDINGS (2015)
Arda Arikan
Editor
ISBN: 978-605-84052-1-9
ısbn
15TH INTERNATIONAL STYLISTICS
SYMPOSIUM
15. ULUSLARARASI DEYİŞBİLİM
SEMPOZYUMU
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
DEPARTMENT OF
ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ
EDEBİYAT FAKÜLTESİ
İNGİLİZ DİLİ VE EDEBİYATI
BÖLÜMÜ
Stylistics Symposium
Proceedings (2015)
Deyişbilim Sempozyumu
Bildiriler Kitabı (2015)
Editor: Arda Arikan
Editör: Arda Arikan
ISBN: 978-605-84052-1-9
This e-book can be used, photocopied and distributed without the prior
permission granted from the editor as long as accurate citation or
information on the source is mentioned.
Bu e-kitap, bilimsel üretimin yaygınlaştırılması amacıyla, uygun atıflama ve
kaynağı belirtmek şartıyla editörün önceden izni olmaksızın kullanılabilir,
fotokopi yoluyla çoğaltılabilir ve dağıtılabilir.
15. Uluslararası Deyişbilim Sempozyumu daha önce benzer bir adla anılan sempozyumların
fikir sahipliğini ve başkanlığını yapan Prof. Dr. Ünsal Özünlü tarafından oluşturulan komite
ile toplanmıştır. Toplanan komite sempozyumların “Uluslararası Deyişbilim Sempozyumu”
olarak anılmasına, bundan sonraki sempozyumların da yalnızca deyişbilim bağlamında
bildiri ve poster sunumları kabul etmesine ve sempozyumların Arda Arıkan ve Behbood
Mohammadzadeh’nin eşbaşkanlığında düzenlenmesine karar vermiştir.
Kapak Resmi (Cover Picture): Murat Gençtürk
İÇİNDEKİLER
Sözlü Bildiriler (Oral Presentations)
Deyişbilim ve Sempozyumlarına Tarihsel Kısa Bir Bakış
Ünsal Özünlü ………………………………………………………………………………………………….. i
Nezir Ahmed ve Pirem Çand’ın Üslup Yönleri
Aykut Kişmir …………………………………………………………………………………………..……… 1
İlk Osmanlı Şuara Tezkiresi Heşt Behişt’in Dili Üzerine Deyişbilimsel Bir İnceleme
Adem Gök ………………………………………..…………………………………………………..……… 10
Stil oder Leben? Die Be- oder Missachtung des Stils bei der Literaturübersetzung
Ayalp Talun İnce ………………………………….…………………………..…………………………… 27
Positiver Sprachstil in der Alltagssprache
Sedat İnce …………………………………………………..…………..…………………………………… 35
Angela Carter’s The Bloody Chamber: A Feminist Stylistic Approach
Seda Arikan …………………………………………………..…………..………………………………… 42
Brevity and Terseness in The White Tiger By Aravind Adiga: A Stylistic Analysis
Behbood Mohammadzadeh ……………………………………………………………………………….61
A Stylistic Analysis of Edith Sitwell’s “Still Falls The Rain”
Yiğit Sümbül ……………………………………………………..…………………………………………..72
Özlü Deyiş ve Karşıtları
Ünsal Özünlü …………………………..…………………………………………………………………… 92
A.P. Çehov’un İlk Dönem Öykülerinde Kısa Deyiş
Mehmet Özberk
Rabiye Özberk ……………………………………………………………………………………..……… 107
Brevity and Terseness in Ernest Hemingway’s A Day’s Wait and In Another Country: A
Stylistic Analysis
Behbood Mohammadzadeh
Adesanya M. Alabi ………………………………………………………………..……………………….116
Doing Stylistic Analysis: Some Fundamental Techniques
Arda Arikan …………………………………………………………………………….…………………..126
Poster Bildiriler (Poster Presentations)
The Language of e-Media: Brevity in e-Communication
Mustafa Caner
H. Sezgi Saraç …………………………………………………………………………………………….. 131
Literary Criticism and Stylistics: Formalist, Psychoanalytic and Marxist Criticism
Arda Arikan
M. Galip Zorba …………………………………………………………………………………..……….. 137
‘Be brief': From Necessity to Choice
Ferhat Bayik …………………………………………………………………………….………………… 142
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE
15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM
DEYİŞBİLİM VE SEMPOZYUMLARINA TARİHSEL KISA BİR BAKIŞ
Ünsal Özünlü
Emekli Öğretim Üyesi
Yaşamda iletişimin ilk basamağı olan uzun süreli bir sözlü dönemde insanlar
dikkati
çekebilmek,
düşüncelerini
ve
duygularını
daha
ilginç
durumlara
getirebilmek amacıyla kullandıkları dilde birçok ilginç kullanım ve yollar
bulmuşlar, söyledikleri şeyleri böylelikle unutulmaz düzeylere getirmişlerdir.
İnsanlık tarihinde belki de binlerce yıl süren bu dönem içinde her klandan her
obaya, her toplumdan her millete kadar uzun yüzyıllar içinde yitip giden kim bilir
kaç destan, kaç öykü, kaç ağıt vardır? Yeni Türkçe'de 'yazın' adı verilen edebiyat
işte böyle başlar. Gene yüzyılların arasındaki bir dönemde önce mağara
duvarlarına çizilen resimlerle başlayan yazı serüveni insanları yüzyıllar içinde
yaratıcı güçlerini en son sınırlarına kadar zorlayıp yeni dil kullanımlarına
koşturmuştur. Yazıyla çok daha güçlenen yazın, tüm dünyada, her toplumun,
her milletin iletişim, eğlence, bilgi toplama, eğitim ve öğretim kaynağı olmuştur.
Deyişbilim'in
başlangıcını
ve
gelişimini
bilmek,
kuşkusuz
daha
sonraki
oluşumları anlamak yönünden yararlı olacaktır. Burada konunun tarihsel
gelişimini ço kısa bir biçimde özetlemek bile ülkemizdeki yazın ve dilbilim
çalışmalarına yeni bakış açıları getirebilir. Bu nedenle, deyişbilimin tarihsel
akışına burada kısaca değinmek istiyorum. İsa'dan önce 5. yüzyılda Eski
Yunanistan'da ilk kez etkili konuşma ve yazma yöntemleri rhetoric (sözbilim)
adıyla belirlenerek hem okullarda okutulmaya, hem de şairlere, politikacılara,
askerlere ve işi toplumla uğraşmak olan daha başkalarına da öğretilmeye
başlanmıştır. Sözbilim daha sonraki yüzyıllarda birçok bilim dalının gelişmesinin
başlangıcı olduğu gibi, deyişbilimin de çıkış noktasıdır. Yazınsal deyişbilim ile
ilgilenenlerin etkileyici dil kullanımlarını, ana ilkelerini, söz ve sözcük kullanım
çeşitlerini, söz sanatlarını, çeşit ve kalıplarını iyi bilmeleri için kesinlikle sözbilimi
öğrenmeleri gerekir. Bu nedenle, Klasik Çağlar'da okullarda sözbilim, matematik
ve geometri ile birlikte en önemli bir ders ve çalışma konusu olmuştur.
i
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Orta Çağ'a gelince sözbilim, gramer ve mantık ile birlikte ortaçağlar öğretim ve
eğitim konularının trivium denilen ilk üç konusundan biri, oluyor, quadrivium
denilen ve müzik, aritmetik, geometri ve astronomi konularının çalışıldığı diğer
dört bilim dalıyla birlikte o çağların 7 zorunlu temel öğretim ve eğitim dalları
arasında yerini alıyordu. Her eğitim kurumunda öğretilmesi ve öğrenilmesi
zorunlu konulardan biri olarak sözbilim çok kullanılan pek çok yapı ve söz
sanatının doğuşuna böylelikle yeni patikalar açar. Bunun koşutluğunda da yazın
gelişir, yazınsal yapıtlar çoğalır, şair ve yazarlar sözbilimin ilke ve kurallarının
belirlediği ölçütlerde yazarlar. Sözbilim baskın bir öğretim ve öğrenim konusu
olarak her yerde kullanılmaya başlar. Ortaçağların ikinci yarısında Avrupalılar'ın
ve İslam ülkelerinin Haçlı Seferleri aracılığıyla birbirlerinin dil ve kültürlerini
tanıdığı bilinmektedir. Oysa, İslam ülkelerinin sözbilim yönünden Avrupa
ülkelerinden ne zaman ve ne derecede etkilendiği, onlardan neleri aldığı, kendi
sözbilim öğelerinden onlara neler verdiği tarihin derinliklerinde yitip gitmiştir.
Ama bazı kaynaklara göre, İslam ülkelerinin sözbilimi Avrupalılar'dan Abbasiler
zamanında tanıdığı gösterilmektedir. İslam Ansiklopedisi'nde buna benzer
anlatımlar
vardır.
Türkler
Anadolu'ya
gelirken
Arap
kültür
ve
edebiyatı
aracılığıyla sözbilim biçimlerini algıladıklarını savlayabilmek zor olmasa gerekir,
ancak bunun tarihini saptayabilmenin şu an olanağı bulunmamaktadır. Kesin
olan şey ise, Türkler'in o zamanki yazınsal yapıtlarında bile, sözbilimin
temellerinin
ana
yapılarını
oluşturan
önceleme
(foregrounding),
yineleme
(repetition), koşutlama (parallelism) ve sapma (deviation) ve bunların çok sayıdaki
yapıları, ya da buna benzeyen yapıları bulunmasıdır. Ortaçağların ortasında ve
ikinci yarısında Avrupalılar doğu kültürünün kendilerinden daha ileri olduğunu
öğrenerek Avrupa'nın çoğu ülkesinin üniversitelerinde İbranice ve Arapça'yı
öğreten bölümler açtılar, bu arada doğunun kültürlerini de inceleme ve araştırma
olanağı buldular. O zamanlar dil öğretimi, yazınsal, ya da düşünsel yapıtlardan
alınan parçaların dil kullanımını inceleme yoluyla yapıldığından, sözbilimin de ele
alınmış olduğunu varsaymamak olanaksız demektir.
Türkler,
Arap ve Fars kültür, yazın ve dilini öğrendikten sonra Anadolu'ya
Anadolu'ya geldiler ve Anadolu'da kurdukları beylikler içinde kendi obalarının
ii
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
dillerini gitgide geliştirirken, bir yandan da
Anadolu'ya gelmeden öğrendikleri
Arap ve Fars kültürlerine karşın, kendi dillerini unutmadılar. 250-30 yıl içinde
kurulan ve tüm beyliklerden baskın çıkan Osmanlı Beyliği devlet durumuna
yükselince, Arap ve Fars yazın, dil ve kültürü İslamiyet aracılığıyla Türkler
arasında yayılma ve işleme olanağını buldu. Sarayın eğilimi, baskın kültür
saydıkları köklü Arap ve İran kültürünü yeğlemekti. Bu eğilimin sonunda tahtın
ve yönetimin bulunduğu İstanbul ve çevresinde insanlar Osmanlıca'nın yapısına
sokulan Arap ve İran dil, yazın ve kültürü öğelerini taşıyan Osmanlıca'yı,
imparatorluğun tüm diğer yerlerinde halk ise, onların öz dili olan Türkçe'yi
kullanmaya başladılar. Bu eğilimin çok ilginç sonuçları vardır. Her iki kesimde
de, farklı dillerin içindeki sözcük, sözcük öbeği, deyim gibi kendi kullandıkları
dilde olmayan öğeleri, kendi dillerinde olan dilbilimsel öğelere uydurarak yeni
sözcük, terim, ya da sözcük öbeği yarattılar. İngilizce'de 'Popular Etymology' adı
verilen 'Halk Etimolojisi' bu duruma pekçok örnekler verir. Örneğin, Türkçe'de
olmayan 'merzan guş' sözcüğü, halkın dilinde 'mercan köşk' olmuş, 'taht el kal'a'
gibi sözcük öbeğini söyleyemeyen insanlar onu 'tahtakale' yapmışlar. Bunun gibi
pekçok örnek dilimizde hala kullanılmaktadır. Dilin dışında olan her türlü
etmenin kendi içinde olan herhangi bir değişiklik, etki, ya da oluşum, hiç
kuşkusuz, dile de yansır. Dile yansıyan her etmen kendiliğinden yazına da geçer.
Dili etkileyen etmenler akla gelen her konuda, özellikte ve bilim dalında olabilir.
Bütün bunların yazın yapıtlarında görülmesi doğaldır. Yalnız bunlar değil, dili
etkileyen tüm etmenler de yazında yer alır. Bunların belirli amaçlar altında
kuullanılması da deyişbilimsel özellikleri oluşturabilir.
Klasik çağlardaki Yunanistan ile Roma'nın sözbilim ilkelerinin kullanılması batı
dünyasında daha sonraki yüzyıllarda da sürmüştür. Deyişbilim, sözbilim
ilkelerinin önemli bir üyesi olduğundan, yazın ve yazın kullanımıyla ilgili olan
herkes deyişbilimi zorunlu olarak öğrenmiştir. Rönesans'ta Avrupa'nın her
yerinde sözbilim öğrenilmiş, yazar ve şairlerin yanısıra, eski Yunanistan ve
Roma'da olduğu gibi, politikacılar, askerler ve halk ile ilgili işlerle uğraşan herkes
sözbilime ilişkin birşeyler bilmiştir. Bu çağda sözbilimin gelişmesinin en yüksek
basamaklara çıktığını yazar ve şairlerin yapıtlarından öğreniyoruz. Osmanlı
devleti rönesansı ve reformu yaşamadığı için sözbilime ilişkin burada bizim
iii
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
işimize yarayacak bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, batıdaki sözbilimin
varlığından haberleri olmamasına da inanmamak gerekir, çünkü bazı klasik
sözbilim öğeleri yazınımızdaki hem halk, hem de divan edebiyatı yapıtlarında da
sık sık görülmektedir.
Sözbilime olan ilgi 17. yüzyıl Avrupası'nda biraz biraz gerilemeye başlar, çünkü
felsefenin din kavramlarından çok daha fazla baskın çıktığı bu çağda mantık
insanlara doğru yolu kanıtlamaya başlayınca, yazın da bu yönelimden payını
alarak, dinsel konular bile mantık çerçevesinde incelenmeye başlar. 17. yüzyılın
sonları ile 18. yüzyıl Fransa'da Akılcılık, İngiltere'de ise Deneyselcilik akımlarının
baskın çıktığı düşünsel kuram ve kavramlardır. Akılcılık ile deneyselciliğin bütün
uğraş alanı insanların gerçek diye bildikleri şeylerle uğraşmak olduğundan,
çoğunlukla imge yüklerine dayanan yazınsal uğraşların, hele bunu daha da
yapay duruma getirebilen sözbilimin gerilemesi de bu çağlar için doğaldır.
Osmanlı yazınında bu akımların etkisi ya hiç görülmemiş, ya da çok az
deyinmelerle geçiştirilmiştir. Sözbilime gelince, sözbilim 'üslup' adı altında,
kendine özgü bir çalışma alanı olarak değil, yazma özellikleri ve biçimleri olarak
görülmüştür. Oysa Arap ve İran yazınında, o zamana kadar üslup türleri ve
özelliklerine ilişkin birkaç yapıt ortaya çıkmıştır.
18.yüzyılda Avrupa'da, bir bakıma, eskilerin neler yaptıklarına ilişkin bir merak
başlar. İnsanlar hem ellerinde o zamanlara kadar olan şeyleri değerlendirmek,
hem de ileride bunlara yeni birşeyler eklemek amacıyla, çalışmalarına yeniden
klasik
çağların
yapıtlarından
başlarlar.
Fransa'da
ve
İngiltere'de
bilimler
akademileri kurulur. Yüzyılın sonlarında İngiltere'nin deneycilik felsefesine koşut
bir ürün gibi, buharlı lokomotiflerin bulunması, kömür madenlerinin bulunup
işletilmeye başlaması sonucunda 'endüstri reformu' yapılır. Bunlara Fransa'nın
akılcılık felsefesinin de katkısıyla hemen her bilim dalında yeni kuramlar
bulunur, deneyler yapılmaya başlar.
Bilimsel incelemeler ve araştırmalar bir
yandan yeni kuramlar, yeni buluşlar elde ederken, bir yandan da klasik çağların
kendilerine kazandırdıkları şeyleri yeniden ele alırlar. Bunun yanısıra sözbilim
yeniden sevilen bir sanat, aranan bir çalışma alanı olarak göze çarpar. Osmanlı
devletinde böyle bir çalışma , yönelim ve devinim görülmez. Buna karşın, eskiden
iv
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
beri
insanların
kendiliğinden
kullandıkları
deyişbilim
yapıları
ise,
hem
Anadolu'da, hem de devletin yeğlediği divan felsefesi doğrultusunda ayrı ayrı
yapılarda, kendi başlarına sürdürülür.
Bir önceki yüzyılda gerçekleştirilen endüstri reformunun verdiği rahatlık,
olanaklar ve zenginliklerle dünyaya açılan Avrupa milletleri hem yabancı
kaynakları sömürüp kendi yararları için kullanma, hem de yeni yeni şeyler bulma
arayışına girerler. Petrol, önceki çağların buğdayından sonra en önemli bir
zenginlik aracı olur. İngiltere'den Hindistan'a Doğu Hint Petrol Şirketi'nde
çalışmak üzere giden William Jones, o çağların Hint dillerindeki bazı sözcüklerin
Arapça, Farsça, İtalyanca, İspanyolca, İngilizce sözcüklere benzediğini fark
ederek, aralarında bir benzerlik olabileceğini düşünür ve birçok örnekler toplar.
Topladığı bilgilere dayanarak bir kuram geliştirip bunu bir rapor biçimine getiren
ve Londra'ya dönerek raporunu ve kuramını, bilimin gelişmesine destek için
Royal Academy'de (Kraliyet Akademisi'nde) sunar ve ayakta alkışlanır. Bugün
tüm dünyanın Hint-Avrupa Dilleri Kuramı diye bildiği kuram işte budur.
Deyişbilimde yazın yapıtları incelerken rastlanabilecek archaic words adı verilen
eski sözcükleri ele alırken, Hint-Avrupa Dilleri arasındaki bağıntıyı tarihsel
yönlerden ele almak bazen yararlı olabilir.
19. yüzyılda pozitif bilim dallarında olan gelişmeler ve bunların gelişmesine
katkıda bulunan kuramlar deyişbilime olan ilginin azalmasına neden olur, çünkü
deyişbilimin en çok kullanıldığı ve etkili olduğu yazın alanı, duygusal, düşsel ve
öznel bir alandır ve duygusal olmayan, nesnel, genelgerçeklere dayanan bilimsel
alana göre çok daha fazla imgeye dayanır. Bu arada, tüm Avrupa'da tarihsel
gelişimlere olan ilgi deyişbilim alanına da yansır ve deyişbilim ilkeleri içinde geçen
tüm deyiş çeşitleri toplanarak okullarda incelenmeye, ders kitaplarına geçmeye
başlar. Bu yönelim ile birlikte, deyişbilim ilkeleri ile deyiş biçimlerinin okullarda
kompozisyon derslerinde ve kitaplarında okutulmaya başlandığını görüyoruz. Bu
konuda, İngiltere'de dilbilgisi kitabı yazarlarından John Collinson Nesfield,
Matriculation English Course adındaki dilbilgisi kitabında, yazınsal deyişbilimde
kullanılan tüm deyiş türlerini İngiliz Yazınındaki yapıtlardan örnekler vererek
ayrıntılı ve açıklamalı bir biçimde verir. İşte, sempozyumumuzun ana konusu
v
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
olarak her yıl bir ana deyiş türünü incelemek amacıyla ele aldığımız deyiş
biçimlerinin kaynağı budur. Recaizade Mahmut Ekrem'in ülkeye sokmaya
çalıştığı deyiş çalışmalarına kaynaklık yapan, ya da kendisine esin veren kitaplar
arasında bu kitap da olabilir belki. Deyişbilimin o çağdaki yaşamında gelişimin
bu yönü ilginçtir. Bugün İngilizce'de sözbilim anlamında kullanılan 'rhetoric',
Amerika'da 'kompozisyon' anlamına gelir. Deyişbilim dediğimiz bilim dalı ise
'deyişbilgisi' olarak, diğer söz sanatlarıyla birlikte, kompozisyonun bir parçasıdır.
Oysa, İngiltere'de sözbilim klasik Yunan ve Roma çağlarından beri kullanılan bir
bilim dalı, deyişbilim bugün hem dilbilimi, hem de yazın ve yazınsal inceleme ve
değerlendirmeleri tüm dil ile ilgili alanlar yardımıyla inceleyen bir bilim dalıdır.
Bu büyük bilim dalı, onu kendi kuram ve bakış açılarına göre inceleyen
yöntemlere göre de çeşitlenir, çünkü inceleme konusu olan yazınsal yapıtların
tümü de insan yaşamının tüm yönlerini, tüm yönelimlerini içine aldığı için
incelenmeleri de karmaşık, birbiri içine geçmiş bilim dallarının konu ve yapılarını
ele alır.
Ondokuzuncu yüzyılda Osmanlı’nın son yıllarına yaklaşıldığı sırada, Avrupa’da
çeşitli görevlerde bulunmuş edebiyatçı ve eğitimci, yazar Recaizade Mahmut
Ekrem, ülkemizde deyişbilimin öncüsüdür. Avrupa’da bulunduğu sıralarda
büyük bir olasılıkla deyişbilim ilkelerini, deyiş biçimlerini incelemiş ve öğrenmiş
olan Ekrem, deyişbilimde akla gelen ilk deyiş biçimlerini ve özelliklerini
yazılarında
Doğallık
anlatmıştır:
(tabiiyet),
Dilbilgisine
Duruluk
uygunluk
(münkahiyyet),
(fesahat),
Akıcılık
Açıklık
(vuzuh),
(aheng-i
selaset),
Uyumluluk (muvafakiyet) adında bölümlemelerle anlattığı deyiş bölümlerini
elinden geldiğince açıklamaya ve örnekler vermeye çalışmıştır. Böylece yakın
tarihte Türk yazını Recaizade Ekrem aracılığıyla ilk kez deyiş türleriyle
karşılaşmıştır. Öte yandan hemen daha sonraki yıllarda Tanzimat ve Servet-i
Fünun Edebiyatı dönemlerinden sonra gelen millileşme akımları etkisiyle
dikkatler Türkçe'nin özleşmesine dönünce, eski yazı denilen Arap alfabesi ve bu
alfabe ile yazılmış yazın yapıtları okunmamaya başlamıştır. Bütün dikkatlerin
yeni yazı, dilde özleşme ve yeni yazın akımlarına yönelmesi, Recaizade Mahmut
Ekrem'in son yıllarını yaşamaya başlamış Osmanlı devleti ve yazınına daha yeni
yeni
getirmeye
başladığı
deyiş
(üslup,
vi
biçem)
kavramları
ile
bunların
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
kullanılmasıyla ilgili çabalar o hızla değişen yıllarda unutulmuştur. Cumhuriyet
yazınının en büyük kaygısı dilin özleşmesine odaklandığından da deyiş üzerindeki
çalışmalar
ülkeye
henüz
girmişken,
dikkatler
deyiş
türleri
üzerinde
toplanamadan unutulur.
20.yüzyılın ikinci on yılında İsviçre'li bilim insanı Ferdinand de Saussure'ün
öğrencilerinin,
hocalarının
dersleri
sırasında
tutmuş
oldukları
notlarını
toplayarak Saussure öldükten sonra bir kitap biçimine getirerek yayımlamalarıyla
birlikte Avrupa'da bugünkü anlamda modern dilbilimi çalışmaları başlar.
Saussure'ün ders notları insanlık tarihinde neredeyse 26 yüzyıldan beri süregelen
klasik görüşler ve kuramların hemen her bilim katmanında uygulanmasına bir
son verir. Klasik görüşler ile modern görüşler arasında bir ayrım yapan Saussure,
bu iki ayrı görüşü, amaçlar doğrultusunda birbirinden ayırır. Yüzyıllardan beri
klasik yapıtların incelenmesiyle yapılan dil ve yazın çalışmaları, yerini modern
yöntem ve görüş açılarıyla donanmış olan güncel yöntemlere bırakır. Klasikler
değer ve ilgilerini bitirmezler kuşkusuz. Onlar da araştırmacıların kendi amaçları
doğrultusunda değerlenir. Avrupa'da dikkatler henüz çok yeni, ama çabucak
gelişmeye açık dilbilime yöneldiğinden dilbilim alanında yeni yeni görüşler
doğrultusunda yeni yeni kuram türleri ve okulları açılır, ama yazınsal deyişbilim
çalışmaları ve uygulamaları bir süre duraklar. Yazın inceleme ve çalışmaları
kendi kuram, görüş ve yöntemleriyle gene eskisi gibi sürer. Yüzyılın ilk yarısının
sonlarına doğru, II. Dünya Savaşı'nın hemen bitiminde, Prag Dilbilim Çevresi'nin
görüşleri uyarınca dilbilim yazın yapıtlarının incelenmesinde kullanılmaya başlar
ve yazınsal yöntemlere göre daha bilimsel ve daha belirli sonuçlar ortaya çıkmaya
başlar. Prag Dilbilim Çevresi öncülerinden Roman Jakobson'a göre, yazınsal
yapıtları çağdaş dilbilim yöntemleriyle incelemek her dilbilimcinin ve yazın
araştırmacısının ilkesi ve görevi olmalıdır. Prag Okulu'ndan sonra dilbilimde
sesini duyuran başka okullar değişik yöntemlerle dili incelemeye alır ve ortaya
atılan her okul ve kuram yazınsal yapıtları inceleyebilecek, belli birtakım deyiş
türlerini ve inceleme yöntemlerini bulup açıklayabilecek düzeye gelir. 20. yüzyılın
sonlarına kadar bu gelişme böylece sürer gider. Şimdi ayrıntılara girmeden,
dilbilimin
yazına
yaptığı
katkılar
sonunda,
bu
katkıların
deyişbilimde
oluşturduğu bakış açılarından ortaya çıkan deyişbilim türlerini adlarıyla kısaca
vii
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
saymak istiyorum: Yazınsal Deyişbilim (Literary Stylistics), Yapısal Deyişbilim
(Structural
Stylistics),
Üretici
Deyişbilim
Deyişbilim (Functional Stylistics),
(Generative
Stylistics),
İşlevsel
Edimsel Deyişbilim (Pragmatic Stylistics),
Söylem Deyişbilimi (Discourse Stylistics), Bilişsel Deyişbilim (Cognitive Stylistics),
Feminist Deyişbilim (Feminist Stylistics), Verili Deyişbilim (Corpus Stylistics),
Eleştirel Deyişbilim (Critical Stylistics), Tarihsel Deyişbilim (Historical Stylistics),
Deneyci
Deyişbilim
Stylistics),
(Emprical
Stylistics),
Çeviri
Deyişbilimi
(Translation
Toplumbilimsel Deyişbilim (Sociolinguistic Stylistics), ve Eğitimsel
Deyişbilim (Pedagogical Stylistics).
Sayılan bütün bu alanlarda şimdiye dek birçok dil ve yazın konularının yanısıra,
başka temel konular da ele alınmış, araştırmalar yapılmıştır. Ülkemiz dil ve yazın
alanlarında ise yazın ve dilbilim alanlarında, bu her iki alanın birbiriyle sıkı
bağıntısını tam anlayamadıklarından yeterli çalışmalar yapılamamıştır. Dilbilimin
yazın yapıtlarının incelemesine katkısı aşağıdaki konularda öncelik almıştır:
Önceleme (Foregrounding), Sapma (Deviation), Eğretileme (Metaphor), Düşünce
Deyişi (Mind Style), Anlatı (Narrative), Konuşma ve Düşünce Aktarımları (Speech
and Thought Representation), Yazında Lehçe Kullanımları (Uses of Dialects in
Literature),
Gösterim
(Deixis),
Karşılıklı
Konuşmalar
(Dialogues),
Metinsel
Dünyalar (Text Worlds), Metin Ağı (Texture), Iconicity (Görüntüsellik), Emotion
(Duygusallık), Verse (Şiir Türleri ve Yapıları), Multimodality (Çok kiplilik), Irony
(Alay), Alışılmamış Önadlı Anlatılar.
Dilbilim terimlerine alışık olmayanlar için yukarıda sayılan sözcükler ve anlamları
garip gelebilir, ama yeni türeyen bir bilim dalı olan dilbilimin bir dilde kendisi
kadar yeni sözcükleri olması oldukça olağan karşılanmalıdır, çünkü bu
sözcüklerin belirttiği anlamlar ve kavramlar o dilde eskiden zaten olmayan sözcük
ve kavramlardır. Yazın ile dilbilimin birbirine çok yakın olması ve insan yaşamına
önce dil girdikten sonra insanların kullandıkları dil ile yazın alanında unutulmaz
güzellikte ürünler vermeye başladıkları zamanlarda, deyişbilim dil yapılarını
kullanmaya başlamıştır. Recaizade Mahmut Ekrem'in ülkemize getirmiş olduğu
deyiş yapılarından daha başka çeşitlerin yazınsal yapıtlarda incelenmeye
başlanmamış olması, bu bilim dalının en büyük şanssızlığıdır, ayrıca, daha çok
viii
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
eski
yüzyıllarda
Türkler'den
önce,
müslümanlığın
hangi
çağlarında
batı
sözbiliminden hangi öğeler alındığı da tarihin derinliklerinde kalmıştır. Önce dilin
oluştuğunu, sonra yazının ve daha sonra da bunlar aracılığıyla deyiş türlerinin
oluştuğunu düşünerek, Denizli Pamukkale Üniversitesi'nde İngiliz Dili ve
Edebiyatı Bölümü'nü kurmak için o üniversitede kaldığım 4 yıl içinde ilk kez
2001 yılında başlattığım Deyişbilim, Dili Yazın Sempozyumu adı altındaki
sempozyumun değişmez ilkelerinden birisi, sempozyuma şairler, yazarların da
katılması,
bizim
tartıştığımız
konularda
kendi
görüşlerini
belirterek
akademisyenlerin ve dinleyicilerin görüşlerine bilgi yüklemesini sağlamaktı. İlk
Deyişbilim, Dil, Yazın Sempozyumu'nu Denizli Pamukkale Üniversitesi'nde 2001
yılında Batı Dilleri ve Edebiyatları Bölümü'nce düzenledik. Ama üniversitenin
Türk Dili ve Edebiyatı kardeş bölüm olarak, her konuda bizimle birlikte çalıştı. O
sempozyuma 9 tane de şair, öykücü ve romancı çağırmıştık. Bu yazın
insanlarının yol paraları ile üniversitemizin olduğu şehirde kalacakları yerler ve
yemekleri üniversite ve sempozyum giderleri olarak karşılanmıştı. Bu yıl
onbeşincisini yaptığımız bu sempozyuma kadar Deyişbilim Sempozyumları
aşağıda görüldüğü gibi, her yıl bir başka üniversitede düzenlenmiştir:
1- Pamukkale Üniv.
Denizli
2001
2- Çukurova Üniv.
Adana
2002
3- Anadolu Üniv.
Eskişehir
2003
4- 18 Mart Üniv.
Çanakkale
2004
5- Marmara Üniv.
İstanbul
2005
6- Süleyman Demirel Üniv.
Isparta
2006
7- Selçuk Üniv.
Konya
2007
8- Ekonomi Üniv.
İzmir
2008
9- Sakarya Üniv.
Adapazarı
2009
10- Gazi Üniv.
Ankara
2010
11- Sakarya Üniv.
Adapazarı
2011
12- Trakya Üniv.
Edirne
2012
13- Kafkas Üniv.
Kars
2013
14- 9 Eylül Üniv.
İzmir
2014
15- Akdeniz Üniv.
Antalya
2015
ix
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
2.Sempozyumun düzenlendiği Adana'da sempozyumun adındaki Yazın ile
Deyişbilim'in arasına farkında olunmadan 've' eki eklenmiş, bu yanlışlık yıllar
boyu sürmüştür. Ama dilin ve yazının, deyişbilime olan katkılarının tartışılacağını
umduğum bu sempozyumda deyişbilim alanında verilmesi gereken bildiri sayısı
artacağına, geçen yıllar içinde dil ve yazın alanındaki bildiriler arttığı ve
deyişbilim konularıyla hiçbir ilgisi olmadığı gib, ilgisiz başka alanlardan,
istatistik, mimarlık, eğitim, hatta mühendislikle ilgili dallardan bile bildiriler
gelmeye başlamıştı. Geçen onbeş yılda düzenlenen sempozyumlar deyişbilime
hiçbir yarar sağlamıyor, yayınlanan kitaplar bohçacı bohçası gibi şişiyor, o
bohçalarda deyişbilim ile ilgili ancak üç beş yazı bulunurken, diğer alanlarda yazı
bolluğundan geçilmiyordu. Üstelik, bu onbeş yıl içinde ülkede deyişbilim
konularıyla ilgilenenlerin sayısı da artmamıştı, çünkü yazın çalışanlara dilbilim
ve deyişbilim, dilbilim çalışanlara ise yazın ve deyişbilim yabancı geliyordu. Diğer
dallardaki bildiri yazarları ise, deyişbilim sempozyumlarını, kendi bildirilerini
okuyup geçerli duruma getirebilecekleri bir oturumlar şöleni olarak görmeye
başlamışlardı. Sempozyumların sayıları yıllar geçtikçe arttıkça, Deyişbilim
Sempozyumları'nın
amaçlarından
birisi
olan
şair
ve
yazarlarla
birlikte
yaklaşımlar, belli konularda onların düşüncelerini almak da unutulmuştu. Şair
ve
yazar
sayıları,
sempozyumların
düzenlendiği
üniversitelerdeki
bütçe
yetersizlikleri nedeniyle, sempozyumlar arttıkça düşüyordu.
Bu yıl yapmakta olduğumuz bu 15. Deyişbilim Sempozyumu'nda, deyişbilim ve
sempozyumda tartışılacak konuyla ilgili olmayan hiçbir konuyu kabul etmemeye
karar verdik. Sempozyuma gelecek bildiri sayısı çok çok azalacaktı, ama
bildirilerin tümü de deyişbilim konusunda olacağı için, yayınlanacak sempozyum
kitabı hem deyişbilime özgü, hem de bir tek konunun çevresinde olan çeşitli
görüşler çerçevesinde olacaktı. Diğer sempozyum kitaplarının ikişer üçer ciltlik,
yerden kalkmayan, kucaklara sığmayan hantal görünümlerinden olmayacaktı.
Üstelik, gelen katılımcılar hep aynı alanı incelemeye aldıklarından, tartışmaları,
görüş bildirimleri alana
yararlı olacaktı. Buna ek olarak da, bu ülkede
deyişbilime olan ilgi her yıl belki de bu nedenle artacaktı. İşte bu sempozyumu
bütün bunları düşünerek bu çerçevede düzenlemiş bulunuyoruz.
x
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Sözbilim klasik çağların Yunan ve Roma uygarlıklarından köken alan temeliyle,
uzun yüzyıllar dilbilgisi ile uğraşanlar, askerler, politikacılar, yazarlar ve
oyuncular ve dili iyi kullanmak isteyen herkes için bir öğretim aracı olarak
kullanılırken, yazınsal yapıtların değerlendirilmesinde de geniş ölçüde ele
alınmıştır. Eski ve daha sonraki çağlardan beri deyiş ve deyişbilimi çeşitli
biçimlerde betimlerler; bunun nedeni o betimlemenin belli bir amac için
kullanılmasıdır. Kimine göre, deyiş, dilde dikkati çekecek kadar belli bir öğenin
sık aralıklarla kullanılmasıdır. Bununla uğraşan bilim dalına deyişbilim denir.
Kimine göre, dil kullanımında sık sık koşutluk dediğimiz paralel yapılar vardır.
Bunula
ilgilenen
bilim
dalına
deyişbilim,
denir.
Bazılarınca,
deyiş,
dil
kullanımlarında öncelemelerin sıklığında görülür. Bunu konu eden bilim dalına
deyişbilim, denir. Bazılarına göre ise, deyiş, dilde kullanılan sapma ve türleridir.
Bunu ele alan bilim dalına ise, deyişbilim denir. Bütün bu betimlemeleri daha
genel bir betimlemede toplarsak, deyiş, dilde dikkati çekecek, anlam yükünün
değişmesine etki edecek, dinleyici ya da okuyucunun ilgisini çekerek ve yargısını
genişletecek her çeşit dil kullanımlarıdır. Deyiş, kuşkusuz, amaca göre değişir.
Deyiş ile ilgilenen bilim dalına deyişbilim denir. Yukarıda sözünü ettiğim deyiş ve
deyişbilim betimlemesi çabaları, sözbilimin daha İsa'dan neredeyse 500 yıl önce
ortaya serdiği önceleme, koşutluk, yineleme ve sapma olaylarına gözönüne
alınarak
yapılmaya
çalışılan
deyiş
ve
deyişbilim
betimlemeleridir.
Klasik
Çağlar'dan daha sonraki yüzyıllarda, 18. yüzyıla kadar dikkatler tümüyle şiire
yöneltildiğinden, deyiş türleri ve söz sanatları hep şiiir içinde aranmıştır. Avrupa
ve İngiltere Rönesans'ında tiyatro yapıtları da genellikle şiirsel, ya da şiirsi
denilebilecek yapılarda olduğundan, şiir deyişbilim incelemelerinden en büyük
payı alır. 18. yüzyılda İngiltere ve Avrupa'da başlayan roman kasırgası bize
ulaşıncaya kadar bir yüz yıl geçmiştir. Deyiş türleri artık hem şiirde ve tiyatro
yapıtlarında, hem de romanlarda aranmaktadır.
Roman Jakobson'un Prag Okulu görüşleri deyişbilimin 1960'lardan sonra dilbilim
çalışmalarının yazınsal yapıtların incelemelerine yönelmesine neden olur, dilbilim
dikkatini yazınsal yapıtlardaki deyiş tür ve özelliklerini kendi doğrultularındaki
kuramlar çerçevesinde ele almaya başlar. İngiltere Lancaster Üniversitesi'nde
xi
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
dilbilim pofesörü olan Geoffrey N. Leech'in , 1969 yılında yazdığı A Linguistic
Guide to English Poetry (İngiliz Şiirinin Dilbilimsel Rehberi)
konuda
o zamana kadar bu
yazılmış bütün kitapların önüne geçerek tüm dikkatleri üzerine toplar,
çünkü kitap yakın zamanlara kadar hep yazınsal görüş ve eleştirilerle incelenmiş
olan tüm çağların şiirlerini bu kez dilbilimsel açıdan, ama sonunda yazınsal
eleştirmenlerin geldiği noktaya gelecek, hatta onlardan da çok kez ileriye
götürecek derecede ele alır. Bu kitapla birlikte yazınsal yapıtların dilbilim
doğrultuları içinde incelenmeleri değer kazanır. Türk Edebiyatı yapıtlarının o
zamanlara kadar dilbilimsel açılardan ve deyişbilim çerçevesinde incelenmemiş
olması benim de dikkatimi çekmiş, daha sonraki yıllarda ben de birkaç inceleme
yazısı yazmıştım.Şiir, deyişbilimin en verimli inceleme alanlarından başlıcası
olmuştur.
Yazınsal Deyişbilim'den sonra sıralanan Yapısal Deyişbilim, Üretici Deyişbilim,
İşlevsel Deyişbilim, Edimsel Deyişbilim, Söylem Deyişbilimi, Bilişsel Deyişbilim,
Feminist Deyişbilim, Verili Deyişbilim, Eleştirel Deyişbilim, Tarihsel Deyişbilim,
Deneyci Deyişbilim, Çeviri Deyişbilimi ve Toplumbilimsel Deyişbilim... Bunların
hepsi de dilbilimin gelişmesi sonucunda ortaya çıkan ve dilbilimden geniş çapta
yararlanan bilim dallarıdır. Yazınsal Deyişbilim ise Klasik Çağlardan beri eleştiri
ile birlikte yürüyen ve klasik biçime ulaşmış bir deyiş türleri ve bilgisini içerir ve
dilbilimin önerdiği yöntemleri pek o kadar çok yeğlemez. Bu yönelim 1970'lerde
Stanley Fish'in yazmış olduğu Is there a Text in This Class (Bu Sınıfta Bir Metin
Var mı?)ve 1980'li yıllardaki deyişbilim karşıtı What is Stylistics and Why are
They Saying Such Terrible Things against it? (Deyişbilim Nedir? Ve Onun İçin
Neden Böyle Çok Kötü Şeyler Söylüyorlar?) makaleleriyle açıkça görülür. Gerçi
Klasik anlayışları yeğleyen Yazınsal Deyişbilim kendi yöntemleriyle çalışır, ama
dilbilimdel deyişbilim ve kendisiyle birlikte giden bilim dalları, bir bakıma
yazınsal deyişbilimin bulgularını duygusallıktan ötede, bilimsel değerlerle kontrol
etmekten geri durmaz. Sanıyorum, bu iki bilim dalı arasındaki uyarsızlık, yazın
çalışanların dilbilim yöntem ve kaynaklarını yeterince özümleyememiş olması,
dilbilim çalışanların da yazın yöntem, değerlendirme ve kaynaklarını yeterince
öğrenememiş olmasından gelmektedir. Başka ülkelerde doğru olmasa bile, bu
ülkede bu özellik gerçek ve kesindir.
xii
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
1970'lerde deyişbilim hala Stanley Fish'in ağır saldırılarından etkilenmiş olarak
kısa bir duraklama dönemi geçirdi, ama 1970 yılında, deyişbilim konusunda
Amerika'daki II. Deyişbilim Sempozyumu'ndan sonra İngiltere'de ve Avrupa'da
oldukça göze çarpar bir biçimde toparlanmaya başladı. 1980 yılından başlayarak
daha sonraları British Council'ın desteğiyle hem İngiltere'de, hem de başka
Avrupa ülkelerinde çeşitli bilim insanları yazın ile dilbilimin arasındaki sıkı
bağıntıyı
sağlayan
deyişbilim
üzerinde
incelemeler,
çalışmalar,
ilerlemeler
yaptılar, konferanslar düzenlediler, makaleler, kitaplar yazdılar. Bu olaylardan
Türkiye az da olsa payını alıyordu, çünkü bu gelişmeleri yalnızca yabancı dil,
özellikle İngilizce bilenler izleyebiliyorlardı. Ankara'da 1972 yılında Hacettepe
Üniversitesi'nde İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü'nün 2. proğramı olarak öğretime
başlayan İngiliz Dilbilimi Bölümü Türkiye'de kayıtlı olarak ilk kez dilbilim
çalışmalarını ülkeye sokmuş oldu. O zamanlara kadar tüm Hacettepe'de çalışma
alanım yazın olan ben de 1972-1973 yıllarında Londra Üniversitesi'nde
dilbilimden
öğrenim
görüyordum.
Ertesi
yıl
ülkeye
döndüğümde
gene
Hacettepe'de Dilbilim Bölümü'nde öğretim üyesiydim. 1970'lerde yazın alanı
klasik bilgilerle donanımlı, dilbilim alanı ise o zamana kadar yazılmış yalnızca
rahmetli Necip Üçok'un 1945'lerde yazdığı Genel Dilbilim kitabı ile rahmetli Özcan
Başkan'ın 1965'de yazdığı Lengüistik kitaplarını okuyordu. Rahmetli Doğan
Aksan'ın Anlambilim ve Türk Anlambilim kitabı ise Türkiye'de daha yeni yeni
duyuluyordu. Üniversitelerde dilbilim bölümleri ve bu alanda öğretim üyesi
yoktu.
Hacettepe'deki İngiliz Dilbilimi Bölümü'nün ilk yıllarında ders verenler
yurt dışından getirtilen yabancı öğretim üyeleri ile, yakın üniversitelerde ve
bölümlerde bu konuda derece almış öğretim görevlileri ve az da olsa, dilbilimde
master yapmış bizler gibi elemanlardı. Özellikle Türk, Alman ve Fransız Dili ve
Edebiyatları bölümleriyle sıkı bağıntılarımız vardı. Daha sonra Hacettepe'deki
bölümümüzün
çabalarıyla
dilbilim
birdenbire
büyük
bir
atılım
yaptı
ve
Türkiye'deki dilbilim çalışmaları hız kazandı. Bugün gelinen noktada dilbilim
artık Türkiye'de, çeşitli üniversitelerde açılan dilbilim bölümleri ile ve diğer
üniversitelerde de bu konuda verilen servis dersleriyle iyice tanınmaktadır. Benim
2001 yılında Pamukkale Üniversitesi'nde İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü'nü
kurarken düzenlemeye başladığım Deyişbilim Sempozyumları ile deyişbilim,
xiii
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
dilbilim ve yazın alanlarındaki sıkı bağıntı ülkede oldukça anlaşılır duruma
gelmiştir. Ancak yazın ve dilbilim yazınsal yapıtları hala daha deyişbilim açılarıyla
ele alamamakta, deyişbilim yardımıyla bu konuda olması beklenen işbirliği hala
daha gerçekleşememektedir. Bunun için belki biraz daha zamana gereksinim
vardır, ama hızla gelişen düşünce, dil ve yazın akımlarındaki yapıtları bir an önce
değerlendirebilmek için bir an önce işe girişmek gerekmektedir. Yukarıda vermiş
olduğum deyişbilim akımlarındaki çoğalma ile çeşitler ile bu konularda bizdeki
eksiklikler, aradaki farkları açıkça göstermektedir. Deyişbilim ile ilgilenen bizlerin
dileği bu dalın gereken yazınsal, dilbilimsel ve bilimsel ilgiyi çekerek konuyla ilgili
daha çok ürünler verilmesini sağlamaktır.
xiv
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
NEZİR AHMED VE PİREM ÇAND’IN ÜSLUP YÖNLERİ
Aykut KİŞMİR
Ankara Üniversitesi
Ankara, Türkiye
[email protected]
Özet
Urdu edebiyatında, roman ve hikâye türünün ilk aşamalarından itibaren farklı
üsluplar eserlerde etkilerini gösterirler. Bu çalışmada Urdu roman ve hikâye
anlatımında yazar Nezir Ahmed ve Pirem Çand’ın yeri ve önemi vurgulanarak,
bu iki yazarın Urdu edebiyatına katkıları açıklanmaya çalışılacaktır. Bir
taraftan Nezir Ahmed’in açıklayıcı anlatımında eğitici-öğretici yönü, diğer
tarafta ise Pirem Çand’ın betimleyici anlatımı çerçevesinde toplumcu-gerçekçi
yönü açımlanacaktır.
Anahtar Kelimeler
Urdu Edebiyatı, roman, hikâye, üslup, anlatım biçimi, Nezir Ahmed, Pirem
Çand
Kavramsal yönden başlangıçta “halkın dilinde yazılmış metinler” olarak
algılanan roman, zamanla gerçekleşen kavram daralması sonucunda 17. ve
18. Yüzyılda şimdiki sık karşılaştığımız anlamda kullanılmaya başlanır.
(Tepebaşılı, 2012) Bilindiği gibi romanın kelime anlamı: “fantastik bir hikâye
ile gerçek hayatın düzyazıya aktarımıdır ve özellikle erkek ve kadın
karakterlerin hayatındaki duygusal karmaşayı betimler.” (Chambers Concise
Dictionary, 1991) Diğer taraftan düzyazının basit ve yalın öğelerinden biri
olan öykünün, roman gibi karmaşık yapılı nesir öğelerinde önemli bir işlevi
olduğunu söylemeliyiz. Öykü, romanın yapısını oluşturan temel unsurlardan
biri olarak kabul edilir.
Her romanda anlatılan bir hikâye olduğundan
romanın temel amacı ya da sorunu, bu hikâye anlatıldığında açıklığa
kavuşur. Forster roman için öykünün önemini şu şekilde vurgular: “Bir
romanda, öncelikle amaç ve yöntem olmalıdır. Daha sonra da öykü olmalıdır.
Öykü olayların zaman sırasına göre sıralanmasıdır ve öykü romanın temelidir.
Hatta öykü yoksa roman da yoktur”. (Forster, E.M., 1982) Dolayısıyla,
romanda/öyküde kişinin oluşumu da zamanla iç içedir. Bu gerçek hayatla
1
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
bağlantılı olabileceği gibi kumaca ile de ilişkili olabilir. Kişinin öykü
içerisindeki yeri yazarın özenine bağlıdır.
Urdu hikâye ve roman türünde öykü denilebilecek ilk düzyazı ürünlerinin,
diğer dillerden yapılmış çevirilerden oluştuğunu görürüz. Bu eserlerin
orijinleri çoğunlukla Sanskrit, Arapça ve Farsça eserler olarak karşımıza
çıkar. Bunun nedeni, Urdu dilinin edebiyat alanında diğer dillerden daha
sonra gelişim göstermesidir. Nitekim eski Urdu masal ve hikâyeleri,
Farsçadan çeviri eserler olarak karşımıza çıkar. Benzer dil ve anlatım
özelliklerine sahip bu eserlerde konu yönünden çoğunlukla sıra dışı olaylar
anlatılır.
Bazılarında
aşk
ve
güzellik
anlatılırken,
bazılarında
kahramanlıklara, cinlere, perilere ve büyücülere yer verilir. Bu dönemdeki
eserlerde insanın gündelik yaşamına dair bir ize rastlanılmaz. (Özcan, 2005)
Urdu edebiyatında, düzyazı alanında özgün eserler, 18. Yüzyılın sonlarında
ve 19. Yüzyılın başlarındaki çalışmalarla başlar.
Fort William College1 bünyesinde ise pek çok önemli çeviri çalışmaları yapılır
ve bu çeviri çalışmalarının hemen akabinde orijinal hikâyelerin de yazılmaya
başlandığı görülür. Öykü ve roman yazarları Rus, Fransız, Alman ve İngiliz
edebiyatlarından etkilenirler. Fort William Kolej’de verilen İngilizce eğitim,
Urdu dilindeki nazım ve nesir türüne yenilik kazandırır. Yapılan karşılıklı
çeviri çalışmaları, Urdu edebiyatına hizmet veren aydınların Batı edebiyatını
tanımasını sağlar. Kolej bünyesinde pek çok edebiyatçı ve dilbilimci
çalışmalarda bulunur. Bu insanlar, aynı zamanda Hindistan’da Urdu dilinin
metinlerde kullanılmasına da büyük katkı sağlamış olur.
Urdu edebiyatında, hikâyenin ilk türleri mesnevi şeklinde uzun manzum
eserlerden oluşur. Bu noktada Mirza Recep Ali Beg Surur’un “Fesane-i
Acaiyb” (1843) ve Mir Amman Dehlevi’nin “Bağ-u Bahar” (1887) adlı eserleri
çok önemli yapıtlar olarak kabul edilir. Her iki eser farklı düşünce
1
Doğu Hindistan Şirketi bünyesinde İngiliz subaylar hizmet vermekteydi. Bu subayların
Hindistan’daki yerel dilleri ve kültürü öğrenmeleri için 1801 yılında John Gilchrist önderliğinde “Fort
William Kolej” kurulmuştu. Kolejin kuruluş amacı, İngiliz subaylara yerel halkın dilini öğretmek ve
askerlerle halkın kolay iletişim kurmasına yardımcı olmaktı.
2
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
ekollerinde yetişmiş olan yazarlar tarafından ve farklı üsluplarla kaleme
alınır. (Mahmud El Hasan, 2012)“Fesane-i Acaiyb” adlı eser, 1824 yılında
yazılmış olmasına rağmen 1843 yılında yayımlanır. Eser, hikâye özellikleri
taşıyor olmasına rağmen, Urdu edebiyatında romanın gelişimine sağladığı
katkı açısından önemlidir. Konu bakımından o dönem çalışmalarıyla
paralellikler gösteren eserin dili, yapay ve son derece ağırdır. Bunun nedeni
ise, eserde Farsça deyimlerin ve benzetmelerin kullanılmasıdır. (Özcan,
2005) Surur’un “Fesane-i Acaiyb”’de kullandığı anlatım tarzını beğeniyle
karşılayan ve kısa sürede benimseyip, çalışmalarında uygulayan yazarlar da
olur. Bu yazarların, Urdu şiirindeki, Lakhnov ekolünü (ağdalı dil kullanma
geleneği), hikâyelerinde de uyguladıkları görülür. Diğer taraftan ise ağdalı dil
kullanma geleneğine karşı çıkan Nezir Ahmed gibi yazarların olduğunu
belirtmek
gerekir.
Bu bağlamda,
Urdu edebiyatının
farklı
türlerinde
gerçekleşen yenilikler, üslup tartışmalarıyla iç içe bir gelişme göstermektedir.
Özellikle şiir türünden başlayarak, diğer edebi türlere de sıçramış olan üslup
tartışmalarında hissedilen ekol farklılıklarının ve üslup arayışlarının arka
planında,
Hindistan’ın
karmaşık
siyasi
durumunun
etkisi
olduğu
söylenebilir.
Nezir Ahmed
Nezir Ahmed, Urdu edebiyatında ilk romancı kabul edilir ve onun dönemi,
Urdu edebiyatında köklü değişikliklerin yapıldığı zamana denk gelmektedir.
Bu dönemde, Sir Seyyid Ahmed Han’ın gayretleriyle Aligarh Kolej bünyesinde
gerçekleştirilen çeviri çalışmaları ve üretilen özgün eserler toplumu ıslah
etme hedefiyle Hindistan’ın kültürel çöküntüsüne çare olmaya çalışır. 18751947 yılları arasında Hindistan’da Sir Seyyid Ahmed Han ve arkadaşlarının
eğitim faaliyetlerine önem verdiği görülür. Sir Seyyid Ahmed Han ve
arkadaşları, toplumsal barışı ve uyumu sağlamak amacıyla bir hareket
başlatırlar ve bu harekete Aligarh Hareketi2 adını verirler. Bu harekete
2
1875 yılından itibaren Sir Seyyid Ahmed Han ve arkadaşları eğitim ve siyaset alanında halkın
kurtuluşu için çözümler üretmeye çalışırlar. Ahmed Han ve arkadaşlarının çalışmaları sonucu “Aligarh
3
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
destek veren edebiyatçıların yenilikçi girişimleri, Hindistan’da yaşayan
Müslümanların da bilinçlenmesine yardımcı olur.
Bu bağlamda Nezir Ahmed’in eserlerinin ortak noktası okura, yaşama dair
eğitici bilgiler vermektir. Yazarın, “Binat-un Naaş” adlı eseri, Thomas Day’in
1783 yılında yayımlanan ve o dönemin en çok satan çocuk kitapları arasında
gösterilen “The History of Sandford and Merton” adlı eseriyle benzerlikler
taşıdığı gözlenir. Nezir Ahmed’in yine aynı şekilde “Töbet-un Nasuh” adlı
eserinde ele alınan olayların, Daniel Defoe’nun 1725’te yayımlanan “The
Family of Instructor” eseriyle paralel özellikler taşıdığı görülür. (Sıddıki, 1971)
Nezir Ahmed, o dönem içerisinde roman ve hikâye türlerinde ıslah amaçlı
çalışmalarında bulunur. Ancak romanlarında kurgu zayıftır ve karakterlerin
alanı sınırlıdır. Örneğin; “Mirat-ul Urus (1869)” adlı romanında, Ekberi ve
Asgari adında iki zıt kişiliğe sahip karakterin bir evin içindeki yaşamı
anlatılır. Ekberi olumsuz karakteri ile, Asgari olgun kişiliyle ön plana çıkar.
Bu kitabın yazılma nedeni kız çocukları için iyi kitapların olmadığı
düşüncesidir. Eser, daha basılmadan ağızdan ağıza anlatılarak ünlenir.
Yazarın bu eseri daha sonra 1869 yılında hükümet tarafından ödüle layık
görülür ve birçok yerli dile çevrilir.
Diğer taraftan yazar, o dönemin Hindistan’ında kız çocuklarının eve kapatılıp
sadece ev işleri öğretilerek köreltilmesine karşı durur. “Mirat-ul Urus” adlı
eserinde, erkek çocuklarına verilen fırsat ve cesaretin kız çocuklarına da
verilmesi durumunda kız çocukların da en az erkek çocuklar kadar ev
dışındaki ortamlarda başarılı olabileceğine dair düşüncelerini eserinde
açıklayıcı bir anlatımla dile getirir.
Geçmişe dikkatli bakarsan dünyanın, bir tekerleği
erkek, diğer tekerleği kadın olan arabadan (at
Hareketi” adıyla anılan edebi akım ortaya çıkar. Bu hareket, Hindistan’da dönemin siyasetini ve
eğitimini derinden etkilerken, Urdu metinlerinde de yeni bir dönemin kapısını da aralamış olur.
4
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
arabası) farksız olduğunu ve bunlardan biri eksik
olursa ilerleyemeyeceğini görürsün. Allah’ın kadını
erkeğe oranla kimi yönlerden kırılgan yarattığına
şüphe yok ancak erkeğin sahip olduğu el, ayak,
kulak, göz, zekâ, hafıza erkeğe verildiği kadar
kadına da verilmiş… Kadının da erkek kadar
dünyada nam salacak kudreti var. (Sıddık Han,
2002: 35)
Diğer romanlarından bahsedecek olursak; “Nebat-un Naş (1873)”, kadınları
din, sağlık ve az da olsa toplumsal konularda eğitmeyi hedefleyerek yazılmış,
ıslah amaçlı bir eserdir. “Tövbet-un Nasuh (1874)”, erkeklerin ıslahına
yönelimin ilk örneğini oluşturur. “Fesana-i Mübtela”,
birden çok evlilik
yapmanın sakıncaları, bu durumun yarattığı sonuçları ele alır.. “İbn-ul Vakt
(1888)” adlı romanının konusu, milli sorunlar ve eğilimlerdir. “Rüya-i Sadka
(1891)”, adlı roman diyaloglar biçiminde yazılmıştır ve İslam’daki mezhepleri
ve fırkaları işler. (Özcan, 2012: s.64-65-66)
Yazarın toplumsal ahlak
kurallarını öğreten ve dini nasihatleri barındıran eserlerde dil, akıcı ve
yalındır. Yine yazarın “Ayami” adlı eserinde kadın karakterlerden biri olan
Azadi Begüm’ün iç sesine sık sık yer verilir. Karakterin iç monologları,
Allah’la konuşması şeklindedir. Ayrıca bu eserde insanlar arasındaki
uyuşmazlıklar, evlilik ve dul kadınların çektikleri acılar gibi konular ele
alınır.
Bu kadar usu (zekâ) bana niye verdi belki
hayvanlardan
yaşayayım
farkım
diye.
anlayabilmeye
ne
olsun,
Öyleyse
gerek
daha
iyiliği
vardı.
ve
medeni
kötülüğü
Aklı,
bana
düşüneyim de düşüncelerim kalbimi acıtsın diye
verdi. (Selim, 2009: 38)
Nezir Ahmed, anlatım yönünden halkın diline en yakın olan üslubu tercih
etmektedir. Kullandığı dil, eski, süslü ve zor anlaşılır üsluptan farklı olarak
5
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
en azından okuma yazma bilen insanların da kolayca anlayabileceği
tarzdadır. Eserlerinde belirgin şekilde vurgulanan eğiticilik-öğreticilik kaygısı
ve
toplumda
özellikle
kadınları
bilinçlendirme
çabası
gelecek
kuşak
yazarların çalışmalarına da model olur.
Pirem Çand
Kısa hikâyelerle adından çok söz ettiren Munşi Pirem Çand, yazdığı roman
ve kısa hikâyelerle Urdu edebiyatının önemli isimleri arasında yerini alır. İlk
romanı olan “Esrar-ı Muahed” Benares şehrinde haftalık bir gazete olan
“Avaz-ı Halk” gazetesinde Ekim 1903’ten Şubat 1905’e kadar tefrikalar
halinde yayımlanır. Bunun yanında; “Ham Harma Vehm Svab” (1904), “Çelva
Eysar” (1912), “Bazar-ı Husn” (1921-1922), “Çogan Hasti” (1927), “Biva”
(1927), “Goşa Afiyet” (1932), “Meydan-ı Amel” (1934 ve “Godan” (1938) gibi
eserleri konu yönünden önemli romanlar arasında yer alır. (Mahmud El
Hasan, 2012) Pirem Çand, o dönemin toplumsal meselelerini, çökmekte olan
kültürü, sosyal ön yargıları, toprak ağalarının zulmünü, kadınların çaresizlik
ve sefilliğini, sınıfsal eşitsizlikleri, çiftçi ve işçi istismarını eserlerinde gözler
önüne serer. Ahmed Surur, Pirem Çand’ı şu şekilde anlatır:
“O fakir ve mazlumların en büyük dert ortağıdır.
Çiftçilerin
duyguları
betimlenmesini
yoksulluk,
öz
hastalık,
ve
veriyle
köy
yaşamının
yapar.
zenginliğin
Cehalet,
yanlış
pay
edilmesi, gelir eşitsizliği ve din adı altında akıtılan
insan kanına Pirem Çand duyarsız kalmamıştır.”
(Surur, 1955: 16-17)
Yazar, eserlerini ıslah amacına feda etmeden hayata dair söylemek
istediklerini uyumlu bir ritimle okura aktarır. Hindistan’da halkın, özellikle
de köylü, yoksul ve ezilen sınıfın karşılaştığı sorunları gerçekçi, doğal, yalın
ve doğrudan ifadelerlerle dile getirir. Pirem Çand’ın çalışmaları, dil ve
anlatım gelişimi yönünden üç döneme ayrılır. 1. Dönem 1904-1912
arasındadır. Bu dönemde Pirem Çand’da görmeye alışık olduğumuz,
6
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
nesirdeki sadelik, ahenk ve akıcılık fazla görülmemektedir. İkinci dönem
1913-1923 arasındadır. Bu dönemde Pirem Çand’ın dil ve anlatım yönünden
sadeleşmeye
yöneldiği
görülür.
Üçüncü
dönem
1924-1936
yılları
arasındadır. Yazarın bu dönemde son derece sade ve yalın bir anlatımı
benimsediği görülür. (Mahmud El Hasan, 2012) Örneğin; yazarın Vefa
Tanrıçası (Vafa Ka Divi) eserinin ana karakteri, Tulya adında temizlikçi
kastından yaşlı bir kadındır. Henüz beş yaşındayken evlendirilir. Kocası
onsekiz yaşındadır ve Tulya’nın buluğ çağına erişmesini beklerken para
kazanıp, birikim yapmak için Avrupa’ya gider. Karısı buluğa erişir, genç kız
olur, yaşlanır, ancak o geri dönmez. Her üç ayda bir kocasından mektup
gelir ve karı kocanın ilişkisi bu mektuplardan ibarettir. Tulya kocasının
geleceği günü çaresizce bekler durur ve kocasının yazdığı
bu mektupta
yazarın basit ve yalın üslubu tercih ettiği söylenebilir.
“Tulya! Ne yapayım? Bir kez olsun seninle görüşüp
sana
sarılmayı,
kulübemi
bayındır
kılmayı
arzuluyorum, ancak, nasip işte! Elimde olan bir şey
yok. Tanrı nasip ederse, geleceğim, sen sabret.
Yaşadığım müddetçe hiçbir sıkıntın olmayacak.
Kolunu
tuttum,
ölene
kadar
bırakmayacağım.
Ancak gözlerimi yumduğumda ne olur kim bilir?”
(Toker, 2000: 16)
Diğer taraftan bu öyküde, yazarın betimleyici anlatım biçimine de sık sık
başvurduğu görülmektedir. Bu da hikâyeye akıcılık katar.
“Hava kararmıştı. Çiftçiler tarlalarından evlerine
dönmüşlerdi. Yol bomboştu. O sırada Tulya’nın
sârisinin
ucu
yakasından
kaydı
göğüs
ve
tahtası
kırmızı
gömleğinin
göründü.
Tulya
çarçabuk toparlanmaya çalışırken başı açılıverdi.
Saç örgüsüne doladığı çiçeklerin dizesi yıldırım gibi
gözlerinin önünden geçti.” (Toker,2000: 23)
7
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Yazarın “Kefen”(1936) adlı eseri ise dul bir baba olan Gheysu, oğlu Madhu ve
gelin Bedhya üçgeni üzerine kurgulanmıştır. Alt tabakaya ait olan aile köyde
son derece fakir bir yaşam sürmektedir. Babayla oğlu, köyde tembellikleriyle
bilinmektedir. Çalışmayı sevmezler. Babayla oğlun durumu, izlenimsel bir
anlatımla şu şekilde aktarılır.
Bütün köyde adları çıkmıştı. Gheysu, bir gün
çalışsa,
üç
gün
yatardı.
Madhu
da öyle
iş
kaçkınıydı ki bir saat çalışsa, bir saat de nargile
fokurdatırdı. Bu yüzden onlara kimse iş vermezdi.
Evde
bir
avuç
tahıl
varsa
çalışmamaya
yeminliydiler sanki. (Soydan, 2001: 7-8)
“Gheysu’nun karısı yıllar önce ölmüştü. Madhu ise
geçen yıl evlenmişti. O kadın aileye geldiğinden
beri biraz güngörmüşlerdi. Değirmende çalışır, ot
biçeri sağladığı bir miktar unla bu iki utanmazın
boğazlarını beslerdi. Kadının gelişiyle baba oğul
rahatlarına
daha
da
düşkün
olmuşlar;
iyice
tembelleşmişlerdi.” (Soydan, 2001: 8-9)
Pirem Çand, toplumun yeniden yapılanması için, dönemin ekonomik, siyasi
ve sosyal durumlarını eserlerinde yansıtmaya çalışır. Onun gözlemleri ve
tecrübeleri, eserlerinin sanatsal yönünü de belirler. Pirem Çand’ın, kendine
has üslubu bu noktada öne çıkar. Yazar, Hindistan’da İlerici Hareket
başladığında, yazılarıyla İlerici Hareket aydınlarına da yol gösterir. Sonuç
olarak Aligarh, her ne kadar siyasi bir hareket olarak yola çıkmış olsa da
bünyesinde yer alan aydın edebiyatçıların çalışmaları sayesinde eğitim
hareketi olarak tanımlanır. Bu edebiyat hareketi bünyesindeki aydınlar, Alt
kıtada Müslümanlara iyi bir gelecek için cesaret vermemin yanı sıra Urdu
edebiyatına yön vererek, sonraki dönemler için önemli miraslar bırakırlar.
Nezir Ahmed, o dönemde roman ve hikâye türlerinde ıslah amaçlı
çalışmalarda bulunur. Anlatım yönünden halkın diline en yakın olan üslubu
8
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
tercih etmektedir. Kullandığı dil, eski, süslü ve zor anlaşılır üsluptan farklı
olarak en azından okuma yazma bilen insanların da kolayca anlayabileceği
şekildedir.
Eserlerinde
belirgin
şekilde
vurgulanan
eğiticilik-öğreticilik
kaygısı ve toplumda özellikle kadınları bilinçlendirme çabası, gelecek kuşak
yazarların çalışmalarına da model olur.
Nezir Ahmed ve Pirem Çand kendi dönemlerinde akılcılığa önem verirler.
Böylece
edebiyatta
nispeten
sade
ve
anlaşılması
kolay
bir
dilin
kullanılmasının önünü açarlar. Yine aynı şekilde Pirem Çand gerçekçi
üslubuyla köy yaşamında alt sınıf insanlara dair izlenimlerini yalın ifadelerle
sunar. Eserlerinde dönemin toplumsal meselelerini, toprak ağalarının
zulmünü,
kadınların
çaresizliğini,
sınıfsal
eşitsizlikleri,
çiftçi
ve
işçi
istismarını romanlarındaki karakterler yardımıyla gözler önüne serer. Her iki
yazar
da
yalın
ve
sade
üslupla
halkın
kolayca
anlayabileceği
dili
kullanmışlardır. Bu çalışmada Nezir Ahmed’in açıklayıcı anlatımında eğiticiöğreticilik yönünü ve Pirem Çand’ın izlenimsel anlatımda toplumcu-gerçekçi
yönünü eser bağlamında ifade etmeye çalışırken, aynı zamanda her iki
yazarın da Urdu roman ve hikâye türüne üslup açısından birçok yenilik
kazandırdıklarını söyleyebiliriz.
KAYNAKÇA
Kamran, Muhammed, Urdu Zuban- u Edeb ki Muhtasır Tarih, Maruz Publishers, Lahor,
2011
Kazmi, Begum Afsal, Urdu Novel Ke Paççis Sal, Meşmula, Efkar Jubli, Number June- July
1979
Mahmud El Hasan, Pakistani Urdu Novelon Ka Heiyyeti, Uslubati Our Macerai Muta’ala,
National University of Modern Languages, İslamabad, 2012
Selim Subiye, Urdu Novel ke Kilidi Nisvani Kirdar, National University of Modern Languages,
İslamabad, 2009
Sermest, Yusuf, Dr. Bisevvin saddi Min Urdu Novel Nigari, Terakki Urdu Buiro, Nei Delhi,
2000
Sıddık Han, Muhammed, Nezir Ahmed Mirat-ul Urus, Debaçe Doum, Tertib-u Tedvin, Lahor,
2002
Sıddıki, İftihar Ahmed, Dr., Mevlevi Nezir Ahmed Dehlevi, Ahval-u Asar, Meclis-i Terakki
Edeb, Lahor, 1971
Surur, Aal Ahmed, Tenkıdi İşare, İdara Furuğ Urdu, Eminabad, Laknov, 1955
Soydan, Celal, Pakistan-Hindistan Öyküleri, İletişim Yayınları, İstanbul, 2001
Özcan, Asuman Belen, Doğu Kültüründe Anlatı Geleneği: Urdu Nesri, Pelin Ofset, Ankara,
2005
Tepebaşılı, Fatih, Roman İncelemesine Giriş, Çizgi Kitapevi, Konya, 2012
Toker, Halil, Pakistan-Hindistan Öyküleri, Kaknüs Yayınları, İstanbul, 2000
9
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
İLK OSMANLI ŞUARA TEZKİRESİ HEŞT BEHİŞT’İN
DİLİ ÜZERİNE DEYİŞBİLİMSEL BİR İNCELEME
ÂDEM GÖK
Özet
Türk edebiyatında Osmanlı dönemi mensur eserleriyle ilgili deyişbilim (üslûpbilim)
çalışmaları çoğunlukla tasviri olup kelime ve kavramların dizinlerinin
dokümantasyonlarıyla ilgilidir. Bu çalışmaların en meşhurlarından olan Andreas
Tietze’nin Gelibolulu Áli’nin üslubu ile ilgili makalesinde, yazarın kullandığı
tamlamalar yapıları bakımından sınıflandırılmış ve Áli’nin üslubu meth edilmiştir.
Diğer çalışmalar da methiye ve tasvir zemininde yapılmıştır. Sehí tezkiresi üzerinde
çalışma yapan Harun Akar; Sehí’nin dilini tasviri olarak incelemiş, eserde kullanılan
ekleri, kelime türlerini ve ses değişmelerini vermiştir. Ancak anlatım ve iletişim
bozukluğu gibi dilin temel işlevi ile ilgili hususlara değinmemiştir. Heşt Behişt üzerine
yapılan diğer çalışmalarda da bu konuya değinilmemiştir. Bu çalışmada Sehí’nin
anlatım ve iletişim bozukluğuna sebep olan dönemin Türkçesinden farklı kullanımları
ele alınacaktır.
Anahtar Kelimeler
Sehí Bey, Heşt Behişt, 16. Asır, Deyişbilim, Dil Tenkidi
A STYLISTIC ANALYSIS OF THE LANGUAGE USED IN HEŞT BEHIŞT, THE
FIRST COLLECTION OF POETS’ BIOGRAPHIES
Abstract
Stylistics has evolved into an independent field of research during the 20th century.
Stylistic studies on the Ottoman era works in prose are mostly descriptive. In other
words, they are based on the documentation of words and terms in the form of
indices. Andreas Tietze, as the author of a famous article on Gelibolulu Ali’s style
preferred this kind of approach; classified one of his works in terms of the phrases
and praised his style. Other studies have followed this framework based on praise
and description. A case in point is Harun Akar whose study on the Tezkirah of Sehi
Bey makes a description of the work with an emphasis on affixes, parts of speech or
sound changes. He doesn’t deal with errors in grammaticality and use of vocabulary
that cause interruptions in reading and understanding. Other studies on Heşt Behişt
have not approached it from this point of view. This study aims to identify different
usages which differ from the norms of Turkish in his time and hence causes
breakdowns in the text.
Keywords
Sehi Bey, Heşt Behişt,16th. Century, Stylistics, Linguistic Criticism

Süleyman Demirel Üniversitesi Doktora öğrencisi, El-mek: [email protected]
10
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Giriş
Deyişbilim (üslûpbilim) 20. asırdan itibaren müstakil bir araştırma alanı
haline
gelmiştir.
“Deyişbilim”
alanında
Türk
edebiyatında
önemli
çalışmalardan birini yapan Şerif Aktaş, deyişbilimi “ifadenin ilmi ve ferdî
üslûpların tenkidi ile uğraşan disiplin” olarak tanımlar. Diğer tanımı şu
şekildedir: “[üslûpbilim] gramere ait normlara göre eser içinde linguistique
değişmelerin incelenmesidir” (Aktaş, 82: 8). Şeyda Ülsever; deyişbilim
üzerine yaptığı tanımda dil öğelerine vurgu yapar: “[Deyişbilim] dil öğelerinin
(features) nasıl, neye bağlı olarak kullanıldığını göstermek ve bunun
sebeplerini
açıklamaktır.”(Ülsever
90:95-96).
Ünsal
Özünlü,
dilbilimle
ilişkisine değinir: “Yazınsal yapıtlardaki dil kullanımları, günlük dildekilerden
ayrı olduğu için bazı deyiş özellikleri gösterirler. Deyişbilim de bu deyiş biçim
ve özelliklerini dilbilimsel yönlerden inceler.”(Özünlü 1997: 63). Ahmet Çoban,
Edebiyatta Üslup Üzerine adlı eserinde “deyişbilim”le ilgili değerlendirmede
bulunur: “Demek ki üslûp incelemesi; konunun belirlenmesi ve sınırlandırılmasından başlayarak kelime seçimi, türleri ve dağarcığına; cümle yapıları ve
çeşitleri, metnin kuruluşu, ifade özellikleri, söz ve mânâ sanatlarına; onlardan
da sanatçının dış ve iç dünyasına; vermek istediği mesajlarına ve veriş
tarzlarına kadar uzanabilir.”(Çoban, 2004: 84) Üslûpbilimle dilbilim arasında
sıkı bir ilişki vardır. Dilbilimin olanaklarından yararlanması kaçınılmazdır.
Dilbilim edebi eserlerin üslubunu tespit ederken başvurmamız gereken temel
alanlardan biri olmalıdır. Yapılan değerlendirmelere bakıldığında deyişbilimi
sanatkârların
eserlerindeki
üslûbun
dilbilimsel
incelenmesi
olarak
adlandırabiliriz.
Yazarların eser verirken dönemin hâkim üslubundan etkilenmeleri olasıdır.
Fakat aynı dönemde yaşayan sanatkârlar arasında üslup farklılığı olabildiği
gibi belli bir yazarın eserleri arasında da üslup farklılıkları görülebilir. Yekta
Saraç, Klasik Edebiyat Bilgisi Belâgat adlı kitabında üslubun bireyselliğine
vurgu yapar. “Günümüzde sanatkârların şahsiyetlerinin bütün yönleriyle
ortaya
konmasına
yönelik
üslup
çalışmaları
11
yaygınlaşmıştır.
Üslup
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
araştırmalarının insan psikolojisini, hayallerini, heyecanlarını, korkularını dile
getirdiği dil ile ilgili araştırmalardan yararlandığı bilinmektedir. Edebi
sanatların/ifade şekilleri ve özelliklerinin çoğu da bakabilen ve görebilen için
sanatkârın şahsiyetine açılan pencerelerdir.”(Saraç, 2012: 32).
Menderes Coşkun da Saraç’la benzer değerlendirmelerde bulunmakta,
üslubun
şahsiliğini
vurgulayıp
sanatkâr
kadar
üslubun
olduğunu
söylemektedir: “Eski Türk Edebiyatı metinleri için kullanılan üslûp adları, çok
sayıda eserin üslûplarına göre sınıflandırılmasıyla belirlenmiştir. Dolayısıyla
bu üslûplar yüzlerce eseri temsil etmektedir. Hâlbuki üslûp bireyseldir.
Nitekim Buffon “Üslûp insandır” demiştir. Ekrem’in ifadesiyle “Üslûb-ı beyân
aynıyla insân”dır. Bu söze göre insanlar kadar üslûp çeşitleri vardır. Buffon
ve Ekrem’in yukarıdaki ifadeleri herkes tarafından bilinip tekrar edilmesine
rağmen, üslûp çalışmaları bu sözlerin mana ve mesajı doğrultusunda
yapılmamaktadır.” (Coşkun, 2010: 72-73 ).
Türk edebiyatında Osmanlı dönemi mensur eserleriyle ilgili deyişbilim
(üslupbilim) çalışmaları çoğunlukla tasviridir. Yani kelime ve kavramların
dizinlerinin dokümantasyonuna dönük olarak yapılmıştır. Bu çalışmaların
en meşhurlarından olan Andreas Tietze’nin Gelibolulu Âli’nin üslubu ile ilgili
makalesinde,
yazarın
kullandığı
tamlamalar
yapıları
bakımından
sınıflandırılmış ve Âli’nin üslubu meth edilmiştir.( Tietze, 1973). Sehî
tezkiresi üzerinde çalışma yapan Harun Akar ve Murat Kılıç, Sehî’nin dilini
tasviri olarak incelemiş eserde kullanılan ekleri, kelime türlerini ve ses
değişmelerini vermiştir.(Akar, 2010; Kılıç, 1998). Ancak anlatım ve iletişim
bozukluğu gibi dilin temel işlevi ile ilgili hususlara değimemişlerdir.
19. Asrın tarih felsefecilerinden Leon Halkın, dilbilimin edebi eserleri tenkit
ederken
kullanmamız/yararlanmamız
gereken
önemli
alanlardan
biri
olduğunu şu sözlerle dile getirir: “Filoloji, tarihin yardımcı ilimleri arasında
imtiyazlı bir yer işgal eder. O tarihçiler tarafından düzenli bir biçimde
kullanılmış olan tek bilim dalıdır... Filoloji, yardımcı ilimlerin en eskisi ve en
12
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
önemlisidir… Ben filolojiden yararlanmayan bir tarihçiye itimat etmem ve
tarihi küçümseyecek olan filoloğa acırım… Tarih(çi), tam olarak ele almadan
önce bütün metinleri filolojinin nazar-ı dikkatine sunmak zorundadır.”(Halkın,
1989: 35).
Alanla ilgili gelişmelere/gerekliliğe rağmen deyişbilim alanında yapılan dil
tenkidi çalışmaları yenidir ve bir sistematiğe oturmuş değildir. Ömer
Seyfettin dil tenkidini kimlerin yapabileceği hususunda şunları söyler:
“Tenkit kimin tarafından yapılabilir? Hükm-i Karakuşi vermeyen herkes
tarafından…
Evet,
bir
cebir
muadelesini
riyaziye
bilen
herkes
nasıl
halledebilirse, sanatın esaslarını bilen, milli zevki sezecek kadar hassas
bulunan, ilimlerin mebadisine vakıf bulunan her zat bir eseri tenkit
edebilir.”(Seyfettin, 1990: 97). Aynı soruya Yekta Saraç, zevk-i selim sahibi
kişiler tarafından dil tenkidinin yapılabileceğini söylemekte ve sezgiye dayalı
bir yöntem önermektedir:
“nutk sahibi yani konuşabilen ve konuşanı
anlayabilen her kişide kendi anadili konusunda sezgiye dayalı bir bilgi
bulunmaktadır. Diğer bir ifade ile bütün insanlar doğuştan zihinlerinde
kuvve(potansiyel) halinde bir dilbilgisi sistemine sahiptir. Buna örtük dilbilgisi
denilmektedir. “Yarın bu kitabı okudu.” cümlesini duyan bir kişi tahsilsiz bile
olsa bu cümlenin doğru olmadığını hemen anlar. Bu onun çalışma ve okuma ile
elde ettiği dilbilgisinden değil kendi zihninde örtük olarak bulunan dile ait
bilgiden gelmektedir. Bu örtük dilbilgisi bazı insanlarda diğerlerine nazaran
daha ileri bir düzeydedir. İşte bu kuvve(potansiyel) halinde bulunan bilgiyi de
zevk-i selim kavramı ile ilişkilendirebiliriz.”(Saraç, 2012: 37).
Akar, Heşt Behişt’in dili üzerine yaptığı çalışmasında eserin dil incelemesi
yanında
eserle
ilgili
önemli
değerlendirmelerde
bulunmuştur.
Bu
değerlendirmeleri birkaç başlık altında toparlayabiliriz.
1-
Sehî’nin sahasında ilk olarak görülen tezkiresi içerik bakımından
doyurucu
değildir.
Tezkirede
şâirler
tutulmuştur.
13
hakkındaki
bilgiler
gayet
kısa
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
2- Sehî Bey, eserinde şâirlerin edebî vasıflarını dile getirirken de her şâiri
aralarında bir fark gözetmeksizin benzer ifâdelerle tanıtmış ve bu hususta da
yüzeysel davranmış ve başarılı olamamıştır.
3- Sehî Bey’in tezkiresinde Süleyman Çelebi, Gülşehrî, Nesimî ve Türk
edebiyatının en kudretli şairlerinden biri olan Fuzûlî’nin bile tezkirede yer
almaması gerekli araştırmaları yapmadığını göstermektedir.
4- Heşt-Behişt’in edebiyatımızdaki önemi Osmanlı sahasında yetişmiş olan
şâirleri ilk defa tespite çalışmış olmasıdır.(Akar, 2010: 12-15).
Akar,
bu
değerlendirmelerinden
sonra
tasviri
bir
bakışla
eserin
dil
incelemesini yapar. Bu çalışmada Akar’dan farklı olarak Türkçenin Yunus
Emre, BÀkí, Fuzÿlí, YahyÀ’yı yetiştirdiği bir ortamda yazarın dili nasıl
kullandığı ele alınacaktır. Yazarın Türkçeye hangi düzeyde hâkim olduğu,
anlatım ve iletişim bozukluğuna sebep olan dönemin Türkçesine aykırı
kullanımları ortaya konulacaktır. Saraç’ın fesahat kusurları başlığı altında
yaptığı tasniften ve Nurettin Çalışkan’ın Sihâm-ı Kazâ’nın dil ve üslubu
üzerine
yaptığı
çalışmada
kullandığı
sınıflandırmadan
yararlanılacaktır.(Saraç, 2012: 39-52; Çalışkan, 2014: 75-100). İnceleme hal
ekleri olarak sınırlandırılmıştır. Heşt Behişt’te yazarın hal eklerini dönemin
dil anlayışından farklı kullandığını tespit ettik. Yazarın bu farklı kullanımları
aşağıda
örneklendirilmiştir.
taranskripsiyonlu
metnini
Bu
örnekler
hazırladığı
Akar’ın
yüksek
Heşt
lisans
Behişt’in
çalışmasından
alınmıştır.(Akar, 2010).
Yazarın Hal Eklerini Dönemin Dil Anlayışından Farklı Kulanımları
Heşt Behişt’i incelediğimizde meram sorunlarından bazıları ek kaynaklıdır.
Saraç’ın
fesahat
adlandırdığı
bu
kusurları
durum,
başlığı
altında
kelimelerin
dil
kıyasa
muhalefet
kurallarına
olarak
uymaması
durumudur.(Saraç, 2012:40). Bu ifade kusuru yazarın Türkçeye tam hâkim
olamamasından veya konuşma dili özelliklerini yazı dilinde kullanmasından
kaynaklanabilir. Yazı dilinde anlatılmak istenen net olarak anlatılmalı diyen
Muharrem Ergin’in konuyla ilgili yaptığı tespit önemlidir: “Konuşma dilinde
14
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
anlatmak istenilen şeyi ifade için çeşitli vurgulardan ve ses tonundan geniş
ölçüde istifade edilir… Onda dilin ölçülerine yüzde yüz uyulmaz, dil
kaidelerine, kelime sırasına dikkat edilmez. Yazı dili tek taraflıdır, onda yüz
yüzelik değil, bir gıyabilik vardır. Bu sebeplerle anlatmak istenilenlerin tam
olarak anlaşılması için yazı dili hususi bir dikkat ister. Dilin bütün icaplarını
göz önünde bulundurmak, dil kaidelerine bağlı kalmak, kelimeleri, cümle
unsurlarını karışıklığa meydan vermeyecek şekilde yerli yerine koymak
gerekir.”(Ergin 2003:11/12).
Muharrem Ergin, hal ekleriyle ilgili şu tanımı yapar: “İsmin halleri ismin diğer
kelimelerle münasebeti sırasında içinde bulunduğu durumlardır. Her hal, her
durum bir çeşit münasebet ifade eder, her münasebet ifadesi için isim bir
halde, bir durumda bulunur… İsimleri çeşitli münasebetler için çeşitli hallere,
durumlara sokan eklere hal ekleri adı verilir.” (Ergin, 2003: 226). Zeynep
Korkmaz da hal kavramını ismin cümle içinde bulunduğu dil bilgisi şekli;
yalın
veya
eklerle
genişletilmiş
olarak
aldığı
geçici
durum
olarak
tanımlamaktadır (Korkmaz, 1992: 77). Muharrem Ergin, üniversiteler için
hazırlamış olduğu Türk Dili adlı kitabında hal eklerini dokuz başlık altında
ele almıştır: Yalın hal (Nominatif hal), İlgi hali (Genitif hal), Yapma hali
(Akkuzatif hal), yaklaşma hali (Datif hal), Bulunma hali (Lokatif hal),
Uzaklaşma hali (Ablatif hal), Vasıta Hali (İnstrumental hali), Eşitlik hali
(Ekvatif hali) ve Yön gösterme hali (Direktif hali) (Ergin, 1992: 283).
Hal ekleri kendileri işlev yüklenmemekle birlikte bir başka anlam birimin
işlevini yüklenmeye yararlar. Kelimeler arasında geçici bağlar kurmak görevi
yüklenen isim çekim ekleri, bu görevlerini ya isimleri isimlerle ya da isimleri
fiillere bağlamak suretiyle görürler. Sehî, tezkiresinde meramını ifade
ederken hal eklerini kullanmada zorlanmıştır. Hal ekleri ile ilgili terimleri
isimlendirirken Muharrem Ergin’in yukarıda yaptığı isimlendirme esas
alınacaktır. Sehî’nin eserinde hal eklerinden kaynaklı meram ve deyiş
sorunları aşağıda örneklendirilmiştir.
15
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
İlgi (Genitif) Ekinden Kaynaklı Deyiş Farklılıkları
Muharrem Ergin, ilgi ekini şöyle tanımlamaktadır. “İlgi hali ismin başka bir
isimle münasebeti olduğunu ifade eden halidir. İlgi Hali ismin bir isimle ilgisi
olduğunu, kendisinden sonra gelen bir isme tabi bulunduğunu gösterir. İsmin
bu hali bazen eksiz çok defa da ekli olur.”(Ergin, 2003: 228). Bu ekin
gerektiği yerlerde kullanılmaması meramın anlaşılmasını zorlaştırmaktadır.

ol saldugı gürzi kendü zamanında kimse salmamışdur
“ol saldugı gürzi kendü zamanında kimse salmamışdur.”(Akar, 2010:
93/94). Bu cümlede “ol” sözcüğü özne olarak değerlendirilebilir. Fakat
yazarın muradı bu değildir. Yazar, meramını daha açık olarak ifade
etmek için “onun/anun” biçiminde ilgi ekli olarak ifadesi daha fasihtir.

Kemâl-i Isfahâni didügi “ber-ser” redif kasidesine cevâb dimişdür
“Hallâku'l-mac âni Kemâl-i Isfahâni didügi “ber-ser” redif kasidesine
cevâb dimişdür ve insâf ki gâyet güzel dimiş ve bu beyt ol kasidedendi ol
kasideyi diyenler biri de bu asıl bir beyte mâlik degül”(Akar, 2010: 97).
Bu şekliyle cümlede “ber-ser” redif kasideye kimin nazire söylediği tam
olarak anlaşılamıyor. Meramın daha anlaşılır olması için ilgi ekinin
kullanılması gereklidir. “Kemâl-i Isfahâni[nin] didügi “ber-ser” redif
kasidesine cevâb dimişdür”

merhÿm Sultan Muhammed ha’cesi
“kendüsi
è ulÿm-ı
zÀhiri kesb itmiş zü-fünÿn sahib-fezÀyil ehl-i dil
merhÿm Sultan Muhammed saka'llÀhu serÀhu ha’cesi olub andan
mac rifet ve niçe fazılet kesb eylemiş.”(Akar, 2010: 99). Konuşma dilinde
yazarın meramı anlaşılabilmektedir. Fakat yazı dilinde bu ifadede
öznenin
“kendüsi”
mi
yoksa
“Sultan
Muhammed”
mi
olduğu
anlaşılamıyor. Yazarın bu şekilde meramını beliğ ifade edemediği birçok
cümle bulunmaktadır. Bu belirsizliğin giderilmesi için yazar ilgi ekini
kullanmalıydı. “merhÿm Sultan Muhammed[in] saka'llÀhu serÀhu ha’cesi
olub”

mezarı
İstanbul’da
Bilat
cÀnibinde
mesciddedür
16
kendüsi
bina
itdügi
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
“mezarı
İstanbul’da
Bilat
canibinde
kendüsi
bina
itdügi
mesciddedür.”(Akar, 2010: 108). Bu ifadeye göre adı geçen şahsın mezarı
ile kendisi farklı yerlerdeymiş gibi anlaşılmaktadır. İfadenin fasih olması
için kendüsi sözcüğü ilgi eki almalıdır. “mezarı İstanbul’da Bilat
canibinde kendüsi[nün] bina itdügi mesciddedür.”

AllÀh emrine vardı
“merhÿm Sultan BÀyezíd tahta geçdükde çok rièÀyetler ve ziyÀde
c inÀyetler
eyleyüb Burÿsa sancagında iken fevt olup AllÀh emrine vardı.”
(Akar, 2010: 100). Bu ibareyi okuyan anadili Türkçe olan herkes cümlede
ifadenin sorunlu olduğunu hemen anlar. Bu sorun ancak konuşma dili
özelliği olarak izah edilebilir. Yazarın bu ifadeyi birkaç yerde daha
kullanması sehven kullandığı fikrini ortadan kaldırır ve bilinçli bir
kullanımı
olduğunu
destekler.
İfadenin
beliğ
olması
için
“Burÿsa
sancagında iken fevt olup AllÀh[ın] emrine vardı” biçiminde kullanılması
gerekirdi.
“Sultân Muhammed Allah emrine vardukda yiniçeri tâyfesi evin basub
kendüyi katl itdiler.”(Akar, 2010: 103); “Tebriz’de civâr-ı hakda tevettun
idüb Allah rahmetine vâsıl oldı.”(Akar, 2010: 146); “İstanbul’da Allah
emrine varub mezarı Şeyh İlahi Tekyesi’ndedür.”(Akar, 2010: 155).

gemiciler kullandugı harita èilmiyle èÀmil
“gemicilik èilminde üstÀd kÀmil ve gemiciler kullandugı harita èilmiyle
èÀmil bu fende ser-Àmed ve bu taríkde bí-manend kimesne idi.”(Akar,
2010: 153). Cümlenin “gemiciler[ün] kullandugı harita èilmiyle èÀmil”
biçiminde ifadesi daha uygundur.

cümleden bu kimesne eşcarı ehass olub gayriler eşcarına galib
“Niyazi lafzını çok kimesne mahlas idinmiş cümleden bu kimesne eşcarı
ehass olub gayriler eşcarına galib ve kendüsi maarife talib olmagın bu fakir
dahı sayirlerden baczı cihanda bunı tercih idüb ve anlara nisbet eşcarın
güşade vü melih görmegin bu tezkireye bunı yazmagı ihtiyar u ictibar
itdüm”(Akar, 2010: 174). Yazarın “cümleden bu kimesne[nün] eşcarı ehass
17
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
olub gayriler[ün] eşcarına galib” şeklinde ilgi eklerini kullanması ifadenin
daha açık olmasını sağlar.

makÀm-şinÀsları cümle hacíl kalmışdı
“Makamí mahlas dimege dahı baèís oldur çok zaman hitÀbet itmiş
makÀmat babında èadimü'l-misil olub kendü zamÀnında vÀkiè ola
makÀm-şinÀsları cümle hacíl kalmışdı.”(Akar, 2010: 186). “vÀkiè ola”
sözünde zannımca okuma veya yazım hatası yapılmıştır.
“vÀkiè olan”
ibaresi sehven “vÀkiè ola” olarak yazılmış olmalıdır. Ayrıca “makÀm şinÀsları[nın] cümle[si] hacíl kalmışdı” ibaresi daha uygundur.

Mihâl oğlı 'Ali Beg itdügi ğazâları nazm idüb
“hoş-tabè çok eş'âra kadir ve zihni pak hub şÀèirdür MihÀl oğlı èAli Beg
itdügi ğazÀları nazm idüb an beş biñ beyt mikdârı yazub kitab
itmişdür.”(Akar, 2010: 193). Bu ibarede gazaları nazm edenin adı geçen
şair mi yoksa Mihal oglı Ali Bey mi olduğu anlaşılamıyor. Bu belirsizliği
gidermek için ilgi ekinin kullanılması gerekir. “Mihâl oğlı èAli Beg[in]
itdügi ğazâları nazm idüb”

Sultan Muhammed gazabına
“ahir Sultan Muhammed[in] gazabına mazhar düşüb
c adem-i
diyar-ı
canibine sefer idüb dünyadan güzer kıldı.”(Akar, 2010: 102); “mezarı
Edirne’de babası mekteb-hanesindedür.”(Akar, 2010: 112); “Tevarih-i Âl-i
'Osman’ı tedvin idüb yazan mevle'l- mevali ekremü'l-e'ali merhum
Mevlana Şeyh İdris oglıdur.”(Akar, 2010: 112); “İsfendiyâr oğlı Kasım Beg
oğlıdur.”(Akar, 2010: 114); “Turhan Beg oglı cÖmer Beg oglıdur.”(Akar,
2010: 117);
“İzniklüdür Şeyh Kutbe'd-din oglıdur.”(Akar, 2010: 123);
“Piri Paşa oglıdur Edirne kadisi iken fevt oldı Razi tahallüş iderdi.”(Akar,
2010: 125); “Sultan Bayezid’ün h°acesi oglıdur.”(Akar, 2010: 128);
“defterdar c Osman Çelebi oglıdur ismi Mahmud’dur.”(Akar, 2010: 130);
“merhum
Sultan
Muhammed
şa cirlerindendür.”(Akar,
2010:
149);
“şi cirde mahir Sultan-ı Cem şa'irlerindendür.”(Akar, 2010: 150); “Cevdet-i
tab'ı gayetde garra kaşideleri ve ra'na gazelleri nihayetdedür ve Kemal
Re'is derya yüzinde itdügi gazaları nazm idüb on biñ beyt mikdarı
18
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
mesnevi üslubında yazub kitab itmişdür.”(Akar, 2010: 153); “Mevlana
Garibi rahmetu'llahi
c aleyh
Defterdar Mahmud Çelebi oğlıdur.”(Akar,
2010: 196); “babası İstanbul’da merhum Sultan Muhammed bina itdügi
camic -i
şerifde
hatib
olmış.”(Akar,
2010:
210);
“Zemini
bu
dahı
İstanbullıdur Şam kâdisi olan İshâk Çelebi şâkirdidür.”(Akar, 2010:
213).
Akkuzatif Ekinden Kaynaklı Deyiş Farklılıkları
Akkuzatif hali ismin geçişli fiillerin doğrudan doğruya tesiri altında olduğunu
ifade eden şeklidir.(Ergin, 2003: 216). Kuznetsov –nı/ -ıg/ -(y)ı eki şeklinde
Akkuzatif hali ekinin kökenini şöyle açıklar: “Akkuzatif halinin başlıca
görevini hesaba katacak olursak kökeni olan kelimenin aşağı yukarı işte o (bu)
ya da hele onu (bunu) anlamına gelebileceği tasavvur edilebilir. ‘Bir er işte
bunu gördü’ yani gördüğü herhangi bir değil, gösterebileceği belli başlı
adamdır.”(Kuznetsov, 1995: 233). Aşağıda akuzatif ekinin işlevinin dışında
kullanıldığı örnekler verilmiştir.

NevÀyí tahallüs itmişdür
“SultÀn Hüseyn BaykarÀ’nuñ rahmetullÀh-i
è aleyh
vezir-i aè zamı ve
muãÀhib-i hem-demi iken kendüni şu è arÀ zümresine münhirÀt kılub
NevÀyí tahallüs itmişdür.”(Akar, 2010: 80) Yazar, bazı kelimeleri ifade
ederken dilin olanakları dışına çıkmış, bu sözleri yanlış kullanmıştır. Bu
kelimelerin başında “tahallüs” sözcüğü gelmektedir. “tahallüs” sözcüğü
“1. halâs olma, kurtulma, 2. ed. şiirde mahlas kullanma.” anlamında
kullanılmaktadır.(Develioğlu, 1993: 1016). “NevÀyí tahallüs itmişdür.”
cümlesinde bu ifadeye göre “NevÀyí” öznedir. Fakat yazarın muradı bu
değildir. Yazar, adı geçen şair “NevÀyí”yi mahlas olarak kullanmıştır,
demek istiyor. Bu mana konuşma dilinde konuşma dilinin imkânlarından
yararlanarak anlatılabilirken yazı dilinde bu dilin olanakları sınırlı
olduğu için yazar, “NevÀyí” sözcüğüne akkuzatif eki getirerek ifade
etmelidir.
“Tahallüs”
sözcüğü
bu
dönemde
kaleme
alınan
bütün
tezkirelerde ortak olarak bu şekilde kullanılmıştır.
“Cami
tahallüs
itmişdür.”
(Akar, 2010:
19
106);
“Harimi
tahallüs
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
itmişdür.”(Akar, 2010: 97); “Şemsi tahallüs iderdi.”(Akar, 2010: 111);
“Hayali tahallüş iderdi.”(Akar, 2010: 111); “Kasimi tahallüş iderdi.”(Akar,
2010: 114); “Şami tahallüs iderdi.”(Akar, 2010: 115); “Rıdvân tahallüs
iderdi.”(Akar, 2010: 116); “Şiri tahallüs iderdi.”(Akar, 2010: 116); “Piri
Paşa oglıdur Edirne kadisi iken fevt oldı Razi tahallüs iderdi.”(Akar,
2010: 125); “babası müneccim olmağın Nücümi tahallüs itmişdür.”(Akar,
2010: 143).

her birin … şefkat ve merhamet gösterürdi
“şuè arÀ tÀyifesine ziyÀde ragbet ve iltifÀt iderdi ve bu tayfadan yanında
çok kimesne olurdı her birin haddinden ziyÀde riÀyetler idüb şefkat ve
merhamet gösterürdi.”(Akar, 2010: 94). Bu ibarede çatı bakımından
uyumsuzluk vardır. Göstermek fiili nesne alabilir. Cümle “her birin
…gösterürdi” biçiminde bir ifade doğru olurdu fakat “şefkat ve merhamet
gösterürdi” fiili ise geçişsiz olduğu için nesne almaz. “her birin[e] …
şefkat ve merhamet gösterürdi” biçiminde ifadesi uygundur.
 ol ÀsitÀneyi kadímden intisÀb iden bendelerindendür
“Rÿm ili begine ısmarlanan deftere òiõmet iden küttÀb ve ol ÀsitÀneyi
kadímden intisÀb iden bendelerindendür zı'Àmete mutaãarrıf ve vÀfir
eş'Àra mÀlik 'Àrif kişidür.”(Akar, 2010: 197). Yazar çatı bakımından
akkuzatif eki yerine yaklaşma ekini kullanmalıydı. “ol ÀsitÀneyi[ye]
kadímden intisÀb iden bendelerindendür”
Yaklaşma Hal Ekinden Kaynaklı Deyiş Farklılıkları
Ergin yaklaşma ekini şöyle tanımlar: “İsmin kendisine yaklaşma ifade eden
fiillere bağlanmak için girdiği haldir. Bu hal daima ekli olup eki de datif ekidir.
Demek ki datif eki de ismi fiile bağlayan bir ektir.” (Ergin, 2003: 228). Yazarın
bu eki görevinin dışında kullandığı ibareler vardır. Bunların bazıları aşağıda
verilmiştir.

mesneviye mütetebbic idi
“mihr-
i
sipihr-dâniş
mâh-ı
bürc-biniş
sâhib-i
hamse
mütetebbic idi.”(Akar, 2010: 116). “mütetebbiè” sözü
20
mesneviye
(a.s. tibèden)
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
tetebbuè
eden, dikkatle
araştıran anlamında kullanılmaktadır.
manaları
düşündüğümüzde
“mesnevi”
sözü
yaklaşma
ekini
Bu
değil
akkuzatif eki almalıydı.
 mesneviye çok tetebbü c itmiş
“anlarun hizmetinde hâsıl olmış fâzıl u kâmil mesneviye çok tetebbü c
itmiş ahlâkı güzel ve kendüsi bi-bedel mahbüb yigit idi.”(Akar, 2010:
116).

culûm
mütedaveliye tetebbüc idüb
“mevlidi Tuna yalısında olan Nigebolı nam kalcadur
culûm
mütedaveliye
tetebbüc idüb görmiş idi.”(Akar, 2010: 189). Zannımca bu ifadede okuma
hatası da vardır. “èulÿm mütedaveliye” ifadesi farsça tamlama biçiminde
“culÿm-ı mütedaveliye” şeklinde yazılmalıydı. Bunun yanında mütedÀvil
sözcüğü de yanlış okunmuştur. Doğrusu “èulÿm-ı mütedÀvili tetebbüc idüb”
olmalıydı.

medresesine müderrisdür
“çok 'ilme kadir ve her fende mahir Güzelce Kasım Paşa’nun Galata
yakasında vaki' olan medresesine müderrisdür.”(Akar, 2010: 128). Yazar
“medresesine müderrisdir [olmuşdur]” biçiminde daha beliğ bir ifade
kullanabilirdi.

hizmetine kadím ve hem-dem-i nedím olan
“padişÀh hizmetine kadím ve hem-dem-i nedím olan şÀèirlerden baèøı reşk
idüb.”(Akar, 2010: 141). “hizmetine” sözcüğündeki yaklaşma eki yerine
bulunma ekini kullanması gerekirdi.
“hizmetine[de] kadím ve hem-dem-i
nedím olan”

şeraba yesag idüb
“ahirü'l-emr bir gün incinüb şeraba yesag idüb ısmarlamış mest
bulduguñuzda baña getürüñ ittifak bir gün mest buldılar.”(Akar, 2010:
144). “[ona] yesag idüb” biçiminde bir ibare çatı bakımından uygun
değildir. Sehi “[onu/şarabı] yesag idüb” biçiminde kullanmalıydı.

babasına Monlâ Veli dimekle anılur
21
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
“mevlidi Konya şehridür babasına Monlâ Veli dimekle anılur vâ'iz kimse
idi.”(Akar, 2010: 146). “babasına” sözcüğü
“babasına Monlâ Veli
dinülür” biçiminde kullanılabilirdi. Yukarıdaki gibi bir ifade için yazar
yaklaşma ekini kullanmadan “babasına
Monlâ Veli dimekle anılur”
biçiminde ifade edebilirdi.

ehil katında ercümende
“garra nakşlar taksim itmekde ehil katında ercümende ve taze taze bibedel savtlar baglayub ayrılmakda bi-manend idi.”(Akar, 2010: 186).
“ercümende” sözcüğündeki yaklaşma eki gereksizdir.
 bu ki niçe kimesneler cevab dimişlerdür
“Mevlana Vaz ci’nün bu gazeli ser-amed olan eş cârındandur bu ki niçe
kimesneler cevab dimişlerdür lakin cevab olmamışdur.”(Akar, 2010:
160). Yazar cümlenin başındaki “bu” işaret sıfatından dolayı devamında
yine aynı ifadeyi tercih etmiştir. Fakat “bu[ña] ki niçe kimesneler cevab
dimişlerdür” biçiminde ifadesi daha uygundur.
Bulunma Hal Ekinden Kaynaklı Deyiş Farklılıkları
Muharrem Ergin bulunma hal ekini şöyle tanımlar: “İsmin kendisinde
bulunma ifade eden fiillerle münasebette olduğunu gösteren halidir. Bu hal de
ekli olup ismi fiile bağlar.”(Ergin, 2003: 228). Korkmaz ve Sev, bu ekin işlevi
üzerinde dururlar: “Fiilin gösterdiği oluş ve kılışın yerini ve zamanını
bildirir.(Korkmaz, 1992: 29). Bunların dışında tarz, durum, miktar, parça,
kesir, vasıf… gibi fonksiyonları da bulunmaktadır.(Sev, 2007: 329).

tarikinde Haydari’dür
“Meşrebi
İstanbullıdur
tarikinde
Haydari’dür.
Baba
èAli
mest
köçeklerindendür.”(Akar, 2010: 212). Bu ibarenin “Haydari tarikindedür”
biçiminde ifadesi daha uygun olurdu.
 bunda Rûm’a geldükde
“ol zamanda bu dahı diyar-ı 'Acem’e çıkub niçe zaman şuğl idüb kesb-i
fezayil tehzıb-i hasayil kılub bunda Rûm’a geldükde rağbet ile müderris
olub ahir padişah-ı sahib-kıran zamanında kadı-'asker oldı.”(Akar, 2010:
22
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
109). “bunda[n] Rûm’a geldükde” ifadesi daha doğru olurdu.
Uzaklaşma Hal Ekinden Kaynaklı Deyiş Farklılıkları
Muharrem Ergin, uzaklaşma eki hakkında şöyle demektedir: “İsmin
kendisinden uzaklaşma ifade eden fiillerle münasebetini gösteren halidir. Bu
hal de daima eklidir … İsmi fiile bağlayan bir hal ekidir.”(Ergin, 2003: 228).
Zeynep Korkmaz da benzer şekilde tanımlar: “Kelime gruplarında ve cümlede
fiilin gösterdiği oluş ve kılışın kendisinden uzaklaştığını göstermek için
kullanılır.”(Korkmaz, 1992: 37). Gülsel SEV, bu ekin işlevleri ile ilgili olarak
şunları söylemektedir: “Çıkma hali ekinin bu temel fonksiyonlarının dışında
zaman,
tarz,
karşılaştırma,
durum,
parça…
gibi
fonksiyonları
da
bulunmaktadır.”(Sev, 2007: 387). Yazarın bu eki doğru kullanamadığı bazı
cümleler aşağıda verilmiştir.

elinde olan medreseden bedel
“Agres medresesin taleb idüb ol medresede iken takâ cud ihtiyâr idüb
elinde olan medreseden bedel bir mikdâr kendüye oturak akçe itdürüb
İstanbul mukâbelesinde Beşiktaşi dimek ile meşhur mevzicde ev ve
hammâm ve cum' a mescidin binâ idüb anda geçinürken televvüni gâlib
olub evini ve hammâmını ve mescidini satub Ka'be-i şerife şerrefeha'llâh
cânibine gidüb hâliyâ Mekke kurbında Dike nâm kasabada olur.”(Akar,
2010: 168). Yazar “elinde olan medreseden[ye] bedel” şeklinde yaklaşma
ekini tercih etmeliydi.
 cümle eşèÀru bu bir kaç beyt anuñdur
“Derd-name-i c Alı dimek ile i ctibar bulmışdur ca-ye-ca güzel gazelleri var
elfazı
selıs
ve
edası
nefıs
ve
cümle
eşèÀru
bu
bir
kaç
beyt
anuñdur.”(Akar, 2010: 152). “cümle eşèÀru[ndan] bu bir kaç beyt
anuñdur”
biçiminde
“eşèÀru”
sözcüğünün
uzaklaşma
ekini
alarak
kullanılması daha uygundur.

cümleden biri bu ki
“her dürlü letâyıfa kadir ekser didügi ebyat hezle mâ'il ve hikâyeye
mebnidür ve cümleden biri bu ki Bursalu Hammâl oğlı dimek ile ma'ruf
23
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
bir h°âce var idi ğâyet derecede mal-dar ve nihayet mertebede sahib
kemal kimesne idi Topuklu dimek ile mevsuf bir mahbuba te'aşşuk itmiş
anuñ yolına niçe dünyâ bedel eyleyüb âhirü'l-emr elf ü ciddü cehd ile
yanına alub Çağşurcı Şeyhi ol mahalde bu beyti didi.”(Akar, 2010: 202).
Bu
ifadede
“cümleden
biri”
ibaresi
“cümle[sin]den
biri”
şeklinde
kullanılmalıdır.
Vasıta Hal Ekininden Kaynaklı Deyiş Farklılıkları
Ergin vasıta ekini şöyle tanımlar: “Vasıta hali, ismin fiile bir vasıta olduğunu
ifade etmek için girdiği haldir. Bu hal de ekli olup ismi fiile bağlar.” (Ergin,
2003: 228). Sev, ekin fonksiyonları hakkında şunları söyler: “Fiilin ne ile, kim
ile yapıldığının yanında zaman, tarz, durum bildirir.”(Sev, 2007: 469). Yazarın
bu eki doğru kullanamadığı bazı ibareler aşağıda verilmiştir.

diyÀr-ı Rÿm’da her taraf ebyÀtí toptoludur
“mesneví vü kasÀyid ve gazeliyyÀt dimekde mÀhir ve her nev´ güftÀrı vü
eşèÀrı vÀfir sÀhib-divÀn dívÀnı mütecarref ve diyÀr-ı Rÿm’da her taraf
ebyÀtí toptoludur”(Akar, 2010: 137). “Rum diyarında her taraf beyitleri
dopdoludur”
ibaresinde beyitleri sözcüğünden sonra vasıta ekinin
kullanılması ifadeyi daha fasih hale getirir.
 tetebbüè kaãÀyid ü ğazeliyyÀt… itmişdür
“belíğ kimesne olub tetebbüè kaãÀyid ü ğazeliyyÀt ve mümÀreset-i
münşiÀt-ı
ve
mükÀtibÀt
itmişdür.”(Akar,
2010:
140).
Bu
şekliyle
tetebbuè gazel ve kaside gibi bir tür olarak anlaşılmaktadır. Oysa adı
geçen şairin gazel ve kaside söylemesi tetebbüè vasıtasyladır. Dolayısıyla
“tetebbüè [ile] kaãÀyid ü ğazeliyyÀt… itmişdür” şeklinde ifadesi daha
uygundur.
Sonuç
Dilbilim edebi eserlerin üslubunu tespit ederken başvurmamız gereken temel
alanlardan biridir. Yaptığımız bu sınırlı dil tenkidi çalışmasıyla Sehi’nin Heşt
Behişt’teki üslubu ve bu eserde dile ne ölçüde hâkim olduğu ortaya
24
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
konulmuştur. Yapılan inceleme sonucunda Sehî’nin hal eklerini kullanmada
zorlandığı, konuşma dili özelliği taşıyan ibarelere sıkça yer verdiği tespit
edilmiştir. Dilimize bir divan oluşturacak seviyede hÀkim olan Sehí Bey’in ilk
Osmanlı tezkiresi Heşt Behişt’te Türkçenin BÀkí, Fuzÿlí, YayyÀ gibi zirve
sanatçıları yetiştirdiği ortamda dili bu kadar özensiz kullanması garip ve
şaşırtıcıdır.
Kaynakça
AKAR, Harun (2010). Heşt Behişt (İnceleme- Transkripsiyonlu Metin- Sözlük),
Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi/
Sosyal Bilimler Enstitüsü.
AKTAŞ, Şerif (1982). “Edebiyatımızda Tenkit”, Doğuş Edebiyat, S. 26 (Mayıs).
COŞKUN, Menderes (2010). "Üslup Çalışmaları Üzerine", Nesrin İnşası: Düzyazıda
Dil, Üslup ve Türler (Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları V), İstanbul: Turkuaz
Yayınları, 72-83 .
ÇALIKAN, Nurettin (2014). Sihâm-ı Kazâ’nın Dil ve Üslup Bakımından Eleştirisi,
Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and
History of Turkish or Turkic, Volume: 9/12 Fall 2014, p. 75-100.
ÇOBAN, Ahmet (2004). Edebiyatta Üslup Üzerine (Sözün Tadını Dilde Duymak),
Ankara: Akçağ Yay.
DEVELİOĞLU, Ferit (1993). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Ankara: Aydın
Kıtabevi Yayınları.
ERGİN, Muharrem (2003). Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Yayınları.
ERGİN, Muharrem (1992). Üniversiteler İçin Türk Dili, İstanbul: Bayrak Yayınları.
HALKIN, Leon - E. (1989). Tarih Tenkidinin Unsurları, Çev: Bahaeddin Yediyıldız,
Ankara: TTK Yayınları.
KILIÇ, Murat (1998). Sehî Tezkiresi Üzerinde Bir Sentaks Çalışması, Yayımlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş: Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü.
KORKMAZ, Zeynep (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları.
KUZNETSOV, Petro İ. (1995). Türkiye Türkçesi Morfoetimolojisine Dair, Ankara:
TDAY Belleten .
ÖZÜNLÜ, Ünsal (1997). Edebiyatta Dil Kullanımları, Ankara: Doruk Yayımcılık.
25
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
SARAÇ, M.A. Yekta (2012). Klasik Belagat Bilgisi- Belagat, İstanbul: Gök kubbe
Yayınları.
SEV, Gülsel (2007). Tarihi Türk Lehçelerinde Hal Ekleri, Ankara: Akçağ Yayınları.
SEYFETTİN, Ömer (1990). Sanat ve Edebiyat Yazıları, Ankara: Bilgi Yayınevi.
TİETZE, Andreas (1973). “Mustafâ ‘Âlî of Gallipoli’s Prose Style”, Archium
Ottomanicum, 5: 297-319.
ÜLSEVER, Şeyda (1990). “Biçembilim: Bir Uygulama”, Dilbilim Araştırmaları,
Ankara: Hitit Yayınevi.
26
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
STIL ODER LEBEN? DIE BE- ODER MISSACHTUNG
DES STILS BEI DER LITERATURÜBERSETZUNG
Ayalp Talun İnce
Muğla Sıtkı Koçman University, Faculty of Education,
Department of German Language Teaching
Abstract
Literacy is predicted not only but also by style. The traditional theories of
literature insisted of style as the major point of literacy. But how the
translation works? Does the style appear on the translation of the literature?
How much of all points of style appear really in the translations? Does the
translator always have time to search for each and every style? Are questions
to be discussed in this paper.
Keywords
Literary, stylistics, translation, translation theory.
Der deutsche Begriff Literatur kommt aus dem lateinischen „litteratura“.
Litteratura bedeutet Buchstabenschrift. Hieraus abgeleitet wurde die
herkömmliche Definition der Literatur als ein Schriftstück, das ein
Autor/eine Autorin nach bestimmten ästhetischen Regeln schreibt. Bis zum
20. Jahrhundert wurde die Literatur besonders durch ihre Form und
anschließend durch Inhalt und Umfang bestimmt.
Die Qualität eines Werkes wurde je nach Einhaltung der Regeln beurteilt,
was zwar nicht das einzige, aber durchaus das wichtigste Kriterium
darstellte. Diese Regeln konnte man in sog. Poetika, also Lehren der
Dichtkunst finden. Ausgehend von den Poetika also wird Literatur allgemein
als ein ästhetisches Produkt definiert, welches mittels mündlicher und
schriftlicher Sprache formuliert wird. Dies evoziert, dass es sich bei Literatur
ohne Zweifel auch um Kunst handelt und als ästhetischer Gegenstand ist
die Literatur im ständigen Wandel, was eine exakte Definition erschwert.
Dennoch gibt es spezifische Eigenschaften dieser Kunstform, die sie auch als
solche erkennen lassen. Eine dieser Eigenschaften ist die Fiktion (von
27
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
lat. fictio,
„Gestaltung“,
„Personifikation“,
„Erdichtung“
von fingere „gestalten“, „formen“, „sich ausdenken“). Der Begriff bezeichnet
die Schaffung einer eigenen Welt durch Literatur, Film, Malerei oder andere
Formen der Darstellung, sowie den Umgang mit einer solchen Welt. Bei der
Fiktion handelt es sich um eine bedeutende Kulturtechnik, die in weiten
Teilen der Kunst zum Einsatz kommt. Um dem Begriff mehr Gehalt zu
verleihen, sei hier auf Aristoteles verweisen, der im 9. Kapitel seiner Poetik
darauf hinwies, dass der prägende Unterschied zwischen Dichtung und
anderen Schriften die Fiktionalität sei:
„Denn der Geschichtsschreiber und der Dichter unterscheiden sich
nicht dadurch voneinander, dass sich der eine in Versen, der andere
in Prosa mitteilt – man könnte ja auch das Werk Heredots in Verse
kleiden,
und
es
wäre
in
Versen
um
nichts
weniger
ein
Geschichtswerk als ohne Verse –; sie unterscheiden sich vielmehr
dadurch, dass der eine das wirklich Geschehene mitteilt, der
andere, was geschehen könnte.”
Diese durch Aristoteles postulierte Auffassung von Literatur, die mitunter
durch ihren Stil als solche definiert werden konnte, hielt sich bis ins 20.
Jahrhundert. Erst mit, aber vor allem nach den Russischen Formalisten,
sowie den Theorien von Jakobson u.a., änderte sich die Auffassung
allmählich. Mit den Denkern der Frankfurter Schule, wurde der Begriff in
seinem Verständnis erweitert. Ob nun etwas als Literatur, sprich Dichtung,
rezipiert wird, hängt seither nicht allein von seiner Fiktionalität oder von
Inhalt und Form ab, sondern vor allem von der Situation. Daher sollte
vielleicht die Frage nicht „Welche Eigenschaft muss ein literarischer Text
haben, damit der Leser ihn als Dichtung wahrnimmt?“ lauten, sondern
„Welche Eigenschaft muss eine Kommunikationssituation zwischen Leser
und Text haben, damit der Leser den Text als Literatur/ Dichtung
wahrnimmt?“ Diese Betrachtungsweise von Literatur bzw. Kunst, macht
Literatur zu dem, was ein Betrachter in einer bestimmten Situation „als
Literatur” (d.h. ohne direkten Bezug zur Lebenswirklichkeit) wahrnimmt.
28
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Die Literatur ist zwar mit diesen Darstellungsversuchen bei weitem nicht
erreicht, aber dennoch wurde der Rahmen genügend abgesteckt, um über
unser eigentliches Thema zu reflektieren. Wie verhält es sich mit der
Übersetzung eines literarischen Werkes? Wenn die Literatur derart schwer
greifbar in Form, Inhalt, Qualität, Intention und Situation ist, wie ist ihre
Übersetzung überhaupt möglich, geschweige denn in voller Berücksichtigung
des Stils? Geht man von den o.g. Auffassungsformen der Literatur aus, ist es
auch nicht einfach Stil einheitlich zu definieren. Vor allem deshalb, weil die
Wahrnehmung von Stil wieder durch den Betrachter determiniert wird
(Talun İnce, 2011).
Allgemein wird Stil als Art und Weise der Darstellung definiert. Das Wort
wurde aus dem lat. Wort „stilus“ abgeleitet, welches für „Stengel“, „Griffel“
und „Schreibgerät“ benutzt wurde. Die weiteste Definition scheint Graf
Buffon gemacht zu haben, indem er Stil als den Menschen an sich definierte
(vgl. Gauger 1995). Hingegen definiert beispielsweise Crystal (1992) in
Anlehnung an Chomsky den Stil als eine bewusste oder unbewusste Wahl
aus allen Möglichkeiten der Sprache. Betrachtet man die zahlreichen
anderen Definitionen von Stil, kann man von zwei Grundrichtungen der
Auffassung von Stil berichten: eine wertende und eine deskriptive.
Im Hinblick auf die Grundfrage dieses Vortrags, wie es sich mit der
Übersetzung des Stils bei der Übersetzung von Literatur verhält, scheint die
Frage nach welche Art der Stilbetrachtung
erscheint relevant, ist aber
eigentlich irrelevant. Deskriptive Verfahren scheinen naheliegend. Doch ist
dies in der Praxis nicht immer eindeutig. Nach ungefähr 4000 Jahren
Theoriegeschichte
zum
besseren
Übersetzen,
scheint
sich
die
Übersetzungswissenschaft heute darüber einig zu sein, dass Form und
Inhalt gleichermaßen bei der Übersetzung berücksichtigt werden sollten (vgl.
Störig 1973; Kupsch-Losereit/ Kussmaul 1982; Hönig 1986; Karayazıcı
1994; Stolze 1997; Eruz 2003; Greiner, 2004; Vermeer 2008; Tahir
Gürçağlar 2014). Dies bedeutet u.a., dass die Literaturübersetzung eine
29
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Gradwanderung oder wenn man dem so will ein Hochseilakt zwischen
Kulturwissenschaft, Literaturgeschichte, Stilistik, Semiotik, Textlinguistik,
Rezeptionsästhetik, Literatur-, Sprach- und Kunsttheorie und Literaturkritik
ist. Spätestens seit Kussmaul (2000) ist auch die Kreativitätsforschung mit
im Spiel. Denn bei der Übersetzung von Literatur sind neben der Fiktion,
das sämtliche Sprach- und Kulturgut, Geschichte sowie der literarische
Kanon der Ausgangssprache neben sprachlichen Bausteinen mitunter ein
Teil des Textes und in den Stil miteingewoben (vgl. Kızıltan 1998; Aytaç
1999).
Diese Vielschichtigkeit entsteht durch die Natur des literarischen Textes. Um
diese sog. Natur unter einigen allgemeinen Punkten zu sammeln sind in
erster Linie die ästhetischen und emotional-appellativen Funktionen von
literarischen Texten zu nennen, die sich auch im Stil wiederspiegeln. Die
literarische Sprache, die sich in den meisten Fällen von der gemeinen
Sprache unterscheidet, ist ein weiterer Aspekt. Sie ist die markanteste
Eigenschaft von Literatur, die die Literaturtheorie geprägt hat. Eng mit
diesem
Aspekt
verflochten
ist
auch
die
Vielschichtigkeit
der
Bedeutungsebene. Wie der Text aufgebaut ist, wie er verwoben ist, die
Sprache des/der AutorsIn sowie seiner Zeit, wenn von Epochenstil die Rede
ist, sind weitere
wichtige Merkmale. Diese und noch
viele andere
Eigenschaften eines literarischen Werkes, sind die Gründe, warum bei der
Übersetzung von Literatur verschiedene Strategien formuliert und verfolgt
werden sollten. Doch der wichtigste Punkt unter allen ist vielleicht jener,
dass es sich bei einem literarischen Text um ein kreatives Produkt handelt.
Die kreative Handlung des/der AutorsIn wird auch dem/der ÜbersetzerIn
abverlangt (vgl. Kussmaul 2000 u. 2007; Landers 2001; Tahir Gürçağlar
2014). Zudem wird von dem/der ÜbersetzerIn erwartet, dass er sich mit dem
Stil des/der AutorsIn auskennt, mit den geschichtlichen, sozial-politischen
Verhältnissen vertraut ist, aus dem der Text entsprang, der Kultur des
Ausgangstextes mächtig ist, zwischen den Zeilen lesen kann, über
hervorragende hermeneutische sowie vielseitige Textanalyse-Talente verfügt
30
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
usw. Dies entbehrt nicht einer gewissen Ironie, wobei die Liste sich je nach
Erwartung beliebig lange fortsetzen lässt. Dementsprechend wird von
dem/der ÜbersetzerIn auch erwartet, dass er/sie über eine eingehende
Übersetzungsstrategie verfügt, welche u.a. die Recherche von AutorIn, Stil,
Zeitgeist, Fiktion, Geschichte, Hintergrund, Philosophie, sozio-politische
Lage, Kultur etc. voraussetzt.
Ohne
jetzt
eine
Quantentheorie
der
Übersetzungswissenschaft
zu
formulieren, soll u.a. in Anlehnung an die Skopostheorie von Vermeer (2008)
diskutiert werden, wie ein/e ÜbersetzerIn auf die Frage „Stil oder Leben?“
reagiert und was eigentlich hinter dieser Frage wirklich steckt? Die ideale
Strategie wie sie o.g. geschildert wurde, lebt meistens nur in der Theorie und
im Herzen eines/r jeden/r ÜbersetzersIn, denn die Realität sieht meistens
anders aus. In der Realität gibt es einen Auftrag1. Dieser Auftrag gibt dem/r
ÜbersetzerIn 7% nach Verkaufspreis von mindestens 2000 Exemplaren. D.h.
bei einem fiktiven Verkaufspreis von 10 TL pro Buch, bei 2000 Auflagen,
macht dies einen Verdienst von ca. 1400 TL pro Übersetzung aus. Nach
Abzug der Steuern sinkt diese Summe meistens noch ein wenig. Diese
Summe steigt oder sinkt außerdem je nach Verlag und Verhandlungsstärke
des/r ÜbersetzersIn. In den meisten Fällen sieht der Verlag bei dieser
Summe einen Zeitrahmen von etwa 1-2 Monaten vor. Ein Buch, dass für 10
TL verkauft wird hat etwa 100-150 Seiten. Das bedeutet ungefähr 2 Seiten
pro Tag. Aber meistens sind die Werke nicht ganz so kurz, die Zeit aber
kaum länger. Kurzum muss der/die ÜbersetzerIn bei den meistens
Aufträgen auf 10 Seiten pro Tag übersetzen. Das klingt einfacher als es ist.
Sitzt der Zeitplan, wird in Normalfall erwartet, dass das Werk mehrere Male
gelesen wird. Berechnen wir gutmütige 2-3 Monate bedeutet das ca. 90 Tage.
Bei guter Literatur ist es gut möglich pro Tag 100 Seiten zu lesen. Das wären
dann 3 Tage für das Lesen. Bleiben 87 Tage für das Übersetzen. Recherche
über den/die AutorIn, Rückfragen bei lebenden AutorInnen, Recherche zum
1
Bei dem Auftragspreis wurde der Standartvertrag der ÇEVBİR Organisation als Vorlage genommen, der
einzigen bisher offiziellen Kammer für ÜbersetzerInnen. http://cevbir.net/wpcontent/uploads/2014/01/tipsozlesme.pdf
31
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Werk,
der
Epoche,
Hintergrundinformation,
eingehende
Werk-
und
Stilanalyse dauert ungefähr 1-2 Wochen. Nehmen wir dafür eine ungefähre
Zahl 10. Bleiben 77 Tage für das Übersetzen. Dies sichert ein Arbeitstempo
von mindestens 10 Seiten pro Tag, um den Auftragsrahmen einzuhalten zu
können. 10 Seiten sind ein gutes Limit, aber nur machbar für ganzzeitliche
ÜbersetzerInnen.
Diese
Übersetzerberuf
allein
ÜbersetzerInnen
von
wiederum
verdienen
leben
können.
Literatur
zu
stellte
sich
nicht
Bei
genug,
um
Interviews
heraus,
dass
9
vom
mit
10
von
10
ÜbersetzerInnen sich ohne Strategie an eine Übersetzung setzten, aus dem
einfachen Grund, den Zeitplan nicht einhalten zu können. Außer diesem
praktischen
Grund
ist
bei
einer
möglichen
Quantentheorie
der
Übersetzungswissenschaft zu betonen, dass die Übersetzung eines/r jeden/r
ÜbersetzersIn im Rahmen seiner/ihrer eigenen Sprach-, Kultur- und
Stilweite möglich ist. D.h. im Klartext, es kann nur übersetzt werden, was
auch erkannt wird. Geht aus der Vorarbeit und Analyse des Textes nicht
dasselbe Resultat hervor, kommt auch nicht dieselbe Übersetzung zustande.
Wird der Stil nicht wahrgenommen, existiert er auch in der Übersetzung
nicht. Wird er erkannt ist es nur selten möglich ihn im vollen Masse
wiederzugeben.
Zahlreiche
Magister-
und
Doktorarbeiten
über
die
Wiedergabe des Stils bei literarischen Werken, stellen eine Einhaltungsrate
von ungefähr 50 % fest.
Die Handlung des Übersetzens ist genauso individuell, einmalig, kreativ und
relativ, wie auch das Produkt. So ist davon auszugehen, dass der Stil im
Grunde berücksichtigt wird, aber wahrscheinlich weitgehend nicht erkannte
stilistische Eigenschaften nicht übersetzt werden. Ebenso werden schwierige
Punkte übersprungen. Die steigende Anzahl von Übersetzerworkshops und
Colloquien,
sowie
Mailinglisten
und
Austauschgruppen
bieten
ÜbersetzerInnen neue Möglichkeiten sich mit dem Stil auseinanderzusetzen.
Dies war auch ein eindeutiges Resultat, dass aus dem Interview mit den
ÜbersetzernInnen hervorging. Die steigende Rate guter Übersetzungen zeugt
auch davon. Es gilt nun jene Arbeiten auch wissenschaftlich festzuhalten.
32
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
LD-Protokolle sowie eingehende Interviews und praktische Tests sind hierbei
wegweisend. In einer Quantentheorie des Übersetzens wird es auch
notwendig sein die Hirnfunktionen beim Akt des Übersetzens zu verfolgen,
um Individualität und Kreativität in ihrer ganzen Relativität darlegen zu
können. Die Forschungszukunft der Übersetzungswissenschaft geht immer
mehr in die Richtung, über den Akt des Übersetzens nachzudenken und
diesen greifbar, wissenschaftlich zu formulieren. Daher liegt es auch nahe in
der
Übersetzungswissenschaft
mehr
qualitativ
zu
forschen,
als
rein
deskriptiv und übersetzungskritisch. Kritik allein, dass zeigt uns 4000 Jahre
Forschungs- und Theoriegeschichte, reicht nicht aus. Der Prozess ist aus
unterschiedlichen Perspektiven näher zu Beobachten. Auch müssen die
Arbeitsverhältnisse,
sprich
wirtschaftlichen
Verhältnisse
des
Berufs
verbessert werden, damit qualitativ bessere Übersetzungen entstehen. Bei
technischen Übersetzungen gibt es immer mehr positive Rückmeldung auf
Einhaltung
von
Qualitätsstandart.
Aber
das
Feld
der
literarischen
Übersetzung ist noch zu grau, zu sehr auf den Literatur- und Verlagsbetrieb
eingespielt, so dass es sich noch dem wissenschaftlichen Kanon entzieht.
Doch
die
Kreativ,
Hirn-
und
Quantenforschung
eröffnet
der
Übersetzungswissenschaft ganz neue Räume und Möglichkeiten, die sie in
Zukunft auch ohne Zweifel nutzen wird.
Literatur
Aristoteles, (1995). Poetika. (çev. İsmail Tunalı). İstanbul: Remzi.
Aytaç, G. (1999). Genel Edebiyat Bilimi. Ankara: Papirüs.
Crystal, D. (1992). Die Cambridge Enzyklopädie der Sprache. (Übs. und
Überarb. Der deutschen Ausgabe Stefan Röhrich u.a.). Frankfurt am
Main: Campus.
Eruz, S. (2003). Çeviriden Çeviribilime. İstanbul: Multilingual.
Gauger, H. M. (1995). Über Sprache und Stil. München: Beck.
Greiner, N. (2004). Übersetzung und Literaturwissenschaft. Tübingen: Gunter
Narr.
33
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Hönig, H. (1986). Übersetzen zwischen Reflex und Reflektion – ein Modell der
Übersetzungsrelevanten Textanlayse. In: Snell-Hornby, M. (ed). (1986).
Übersetzungswissenschaft – Eine Neuorientierung zur Integrierung von
Theorie und und Praxis, S. 230-251, Tübingen: Francke.
Karayazıcı, B. N. (1994). Biçembilim ve Yazın Çevirisi. In: Dilbilim
Araştırmaları, 1994, S. 247-263, Ankara: Hitit.
Kussmaul, P. (2000). Kreatives Übersetzen. Tübingen: Stauffenburg.
Kussmaul, P. (2007). Verstehen und Übersetzen. Ein Lehr- und Arbeitsbuch.
Tübingen: Gunter Narr.
Landers, C. E. (2001). Literary Translation: A Practical Guide. Toronto:
Multilingual Matters.
Stolze, R. (1997). Übersetzungstheorien. Eine Einführung. Tübingen: Gunter
Narr.
Störig, H. J. (Hg.) (1973). Das Problem des Übersetzens. Darmstadt:
Wissenschaftliche Buchgesellschaft.
Tahir Gürçağlar, Ş. (2014). Çevirinin ABC’si. İstanbul: Say.
Talun İnce, A. (2011). Yazınsal Çeviride Biçem Aktarımı Sorunu. In: Folklor/
Edebiyat Vol: 17, Heft: 66, 2011/2, S. 105-119.
Vermeer, H. J. (2008). Çeviride Skopos Kuramı. (Çev. Ayşe Handan Konar).
İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
34
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
POSITIVER SPRACHSTIL IN DER ALLTAGSSPRACHE
Sedat İnce
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Eğitim Fakültesi
Alman Dili Eğitimi Anabilim Dalı
Zusammenfassung
Jedes einzelne Wort, das wir sprechen, hat seine Funktion. Die Sätze, in
denen die Wörter zu einer Sinneinheit zusammen kommen, bestimmen
unseren Alltag. So verläuft ein Montag mit vielen negativen Begebenheiten, da
schon das Wort des Wochentages in seinen Konnotationen Widerwillen, Arbeit
und Stress beinhaltet. Dagegen assoziieren wir mit Freitag oder Samstag
Unterhaltung, Entspannung oder Freizeit. Die Wortwahl beeinflusst durch
ihren semantischen Inhalt unsere Gefühlswelt und somit die individuelle
Wahrnehmung jedes Individuums. In dieser Arbeit soll der mögliche Einfluss
eines positiven Sprachstils auf das menschliche Verhalten aus
sprachwissenschaftlicher Sicht untersucht und an Beispielen aus der
Alltagssprache dargelegt werden.
Keywords
Positiver
Sprachstil,
Soziolinguistik,
Konstruktivismus, konstruktivistische Realität
Psycholinguistik,
radikaler
Zur menschlichen Beschaffenheit
Die Art und Weise, wie die Sprache verwendet wird, sagt viel über die
Einstellung und psychische Verfassung des Menschen aus. Die Wortwahl
und der individuelle Ausdruck sind tief in der Vergangenheit eines jeden
verwurzelt. Obwohl fast alle Menschen mit denselben biologischen und
neurologischen Eigenschaften beschaffen sind, nimmt trotzdem jeder die
Welt unterschiedlich wahr. So viele Menschen es gibt, so viele verschieden
Auffassungen von der Welt und der Realität gibt es; und das seit Anbeginn
der Menschheit.
Der Mensch nimmt die Welt bekanntlich mit seinen fünf Sinnen wahr,
welche sehen, hören, tasten/fühlen, schmecken und riechen sind. Diese
sinnlichen Eindrücke, die über das Nervensystem ins Gehirn übermittelt
werden, finden dort ihren entsprechenden Platz und werden dekodiert. So
wissen wir, ob etwas heiß oder kalt, es dunkel oder hell, jemand laut oder
35
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
leise, das Essen süß oder salzig ist und ob etwas duftet oder stinkt. Diese
Eindrücke werden dann wieder zu sprachlichen Zeichen kodiert, weil wir
sprechenden
Wesen
als
konventionelles
Informationsmittel
für
den
Austausch von Kenntnissen und für die Konstruktion unserer eigenen
Realität die Sprache benutzen. (vgl. Bandler/Grinder 2001, S. 43f, Bachmann
1993, S. 11)
Soziologische Sprachkategorien
Die Soziolinguistik unterscheidet eine ganze Reihe von Sprachstilen, welche
im Forschungsfeld Soziolekt genannt werden. Soziolekte entstehen innerhalb
von sozialen Gruppen, angefangen von Sprachstilen nach Geschlecht, Alter,
Ideologie, bis hin zu sozialen Schichtsprachen. Auch ändern sich die
Sprachstile nach der Ausbildung und bestimmten beruflichen Richtungen.
Geographische Besonderheiten beeinflussen den Sprachstil einer sozialen
Gruppe genauso wie die Tatsache, eine Randgruppe innerhalb einer
Sprachkultur darzustellen. (vgl. Gross 1988, S. 156; Aksan 1998, S. 86-90)
In
diesem
Zusammenhang
Soziolinguistik
keine
sollte
Kategorie
festgehalten
für
einen
werden,
‘positiven
dass
in
der
Sprachgebrauch’
vorhanden ist. Da die Anwendung der Sprache, in allen sozialen Gruppen
und Kategorien, trotzdem individuell und situationsbedingt ist, können keine
verifizierbaren Daten eingeholt werden. Dieser Artikel konzentriert sich
daher eher auf die psychischen und emotionalen Auswirkungen eines
positiven Sprachgebrauchs.
Konstruktivistische Realität
Wie oben bereits erwähnt, nimmt jeder Mensch die Welt auf seine ganz
spezielle und individuelle Art und Weise wahr und erschafft sich somit ein
höchst persönliches Bild der Realität und natürlich von sich selbst. Durch
Bilder und Sprache erstellen wir eine Zwischenwelt von der eigentlichen
Realität und unserer persönlichen Auffassung der inneren und äußeren
Zustände.
36
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Dies wiederum bedeutet, dass es keine objektive Wirklichkeit gibt. Jede
Wirklichkeit wird durch den Beobachter eines Zustandes oder einer
Situation konstruiert. Somit gibt es nur subjektive Wirklichkeiten. Die
erfundene, neue Wirklichkeit hängt von der sozialen, kulturellen und
individuellen Vergangenheit des Beobachters und seiner Selektion von
relevanten
Daten
ab.
(vgl.
wirtschaftslexikon.gabler.de)
Bei
der
Realitätskonstruktion sind die Anschlussfähigkeit, die Viabilität und die
Zieldienlichkeit von großer Bedeutung.
Anschlussfähigkeit
Die
Anschlussfähigkeit
bei
einer
Realitätskonstruktion
bestimmt
die
Kongruenz zwischen der bisherigen Vergangenheit und der neuen Situation.
Gibt es Ähnlichkeiten, wird der Entscheidungsmechanismus eintreten und
eine nach dem bisher erstellten Modell entsprechende Entscheidung treffen.
Wenn keine Ähnlichkeiten bestehen, ist das Gehirn gezwungen kreativ zu
sein
und
ein
neues
Verhaltensmodell
zu
kreieren.
(vgl.
Philosophen
und
Viabilität
Der
Begriff
«Viabilität»
wurde
Kommunikationswissenschaftler
von
Glasersfeld
dem
geprägt
und
betrifft
die
kognitiven Strukturen, die wir Wissen nennen, die aber nicht als Kopie der
Wirklichkeit verstanden werden dürfen, sondern viel mehr als Ergebnis der
Anpassung. Das bedeutet, dass die mentale Realität mit der physischen
Realität viabel ist, wenn sie zu den Zwecken und Beschreibungen passen,
für die wir sie nutzen. (vgl. userpage.fu-berlin.de)
Zieldienlichkeit
In der Realität, die sich jeder erschafft, trifft der Mensch Entscheidungen für
sein Leben und Überleben. Jede Entscheidung hat ein Ziel, welches uns ein
gesundes, glückliches und erfolgreiches Leben sichern soll. Neben unendlich
vielen möglichen Entscheidungen, treffen wir stets diejenige, die uns in der
37
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
aktuellen
Situation
unserem
Ziel
am
nächsten
bringt.
(vgl.
Was ist ein positiver Sprachstil?
Mit einem „positiven Sprachstil“ ist gemeint, dass die Dinge, Verhältnisse
und Zustände aus einer positiven Perspektive dargestellt werden. Jedes
Ereignis, jede Situation und alle Dinge der Welt haben positive und negative
Seiten. Wenn jede Realität eine konstruierte und erfundene ist, dann
scheinen die Wahrnehmung und die Repräsentation der Dinge und
Situationen hauptsächlich vom Beobachter oder Betroffenen abzuhängen.
Somit steht die Urteilung von allem und jeder Situation offen, ob sie gut oder
schlecht sind.
Somit kann auch behauptet werden, dass selbst aus einer Situation, die
voller Angst, Leid und Verlust ist, positive Aspekte oder wichtige Lehren und
Lebenserfahrungen erworben werden können. Ausschlaggebend ist hier nur,
worauf der Fokus liegt.
Beispiele zum positiven Sprechen
Mit der positiven oder negativen Bedeutung der Wörter oder der Sprache im
Allgemeinen beschäftigt sich in der Sprachwissenschaft die Semantik. Sie
„betrifft die Beziehung von Wörtern zur Realität, das heißt die Art und Weise,
wie sich Sprecher auf ein gemeinsames Verständnis der Wahrheit einigen
und wie ihre Gedanken in Dingen und Situationen in der Welt verankert
sind. (…) Sie betrifft die Beziehung von Wörtern zu Emotionen, also die Art
und Weise, wie Wörter nicht einfach nur auf Dinge verweisen, sondern
gefühlsbeladen sind und einen ganz speziellen Zauber entfalten.“ (Pinker,
2014, S. 14)
Und
dieser
Zauber
liegt
darin,
dass
alle
Dinge,
Situationen
und
Informationen negativ oder positiv formuliert werden können. Doch meistens
wird auf simpelste Art und Weise mit der Negation «nicht» beim Sprechen
38
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
negativ formuliert. Auch Konjunktionen wie «aber, jedoch, usw.» haben eine
negative Aussage.
In einer Studie der Harvard-Universität wurde festgestellt, dass Kinder bis
zum 18. Lebensjahr ca. 180.000 mal das Wort «nein» hören. Selbst positive
Aussagen
werden
im
alltäglichen
Sprachgebrauch
bevorzugt
negativ
formuliert. Leider wird dadurch meist auch ein negatives Gefühl erzeugt,
worauf dann auch eine negative Einstellung oder ein negatives Verhalten
folgt. Dabei könnte jede Aussage auch positiv formuliert und ausgesprochen
werden, wie die folgenden Beispiele zeigen werden.
-
«Vergiss den Schlüssel nicht!»
+
«Erinnere dich an den Schlüssel!»
Hier suggeriert die negative Aussage, dass der Schlüssel vergessen werden
könnte. Auch wenn die Aussage gut gemeint ist und hauptsächlich an etwas
Wichtiges
erinnern
möchte,
nimmt
das
Unterbewusstsein
nur
die
Information ‚vergessen‘ und ‚Schlüssel‘ wahr, da es nur positive Aussagen
verarbeiten kann. (Dilts 2001, S: 31) Um die positive Absicht in dieser
Aussage formulieren zu können, braucht nur das Verb ‚vergessen‘ mit dem
Verb ‚erinnern‘ ausgetauscht zu werden.
-
«Die Aufgabe hast du nicht schlecht gelöst!»
+
«Die Aufgabe hast du sehr gut gelöst!»
Auch in diesem Beispiel ist zwar ein positives Verb (lösen) benutzt worden,
doch die doppelte Negation ‚nicht schlecht‘ gibt dem positiven Inhalt eine
negative Note und sagt aus, dass die Aufgabe eigentlich besser gelöst hätte
werden können. Um dem Gesprächspartner tatsächlich mit unserem Lob ein
gutes Gefühl zu geben, müssen die Adjektive ‚nicht schlecht‘ mit ‚ sehr gut‘
ausgetauscht werden.
-
«Wirklich nicht schlecht, wie du gehandelt hast!»
+
«Das hast dich wirklich toll gemacht!»
39
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Diese negativ formulierte Aussage wurde komplett mit einer positiven
Formulierung ausgetauscht.
-
«Das ist keine schlechte Idee.»
+
«Das ist eine gute Idee.»
Hier wurde stets das negative Adjektiv mit einem positiven ausgetauscht.
-
«Lass den Kopf nicht hängen.»
+
«Hab’ Mut und Selbstvertrauen.»
Hier wieder eine komplett neue Wortwahl anstelle der negativen Aussage, die
eigentlich Mut machen soll.
-
«Keiner backt den Kuchen so lecker wie du!»
+
«Nur du kannst den Kuchen so lecker backen!»
Bei dieser Aussage wurde der negative unbestimmte Artikel mit dem
Fokuspartikel ‚nur‘ und dem Personalpronomen ‚du‘ ausgetauscht und
schließt in einer positiven Art und Weise alle anderen aus und Lobt den
Gesprächspartner.
Schluss
Alle Dinge, Zustände und Verhältnisse sind zu 50 % gut und zu 50 %
schlecht. Man kann mit einem scharfen Messer jemanden heilen (z.B. bei der
Operation) oder umbringen. Es liegt an der Person, für welchen Prozentsatz
man sich entscheidet. Doch meistens sind wir zu stark von den negativen
Sprachmustern beeinflusst, die uns nach Forschungsergebnissen bereits in
die Wiege gelegt werden. So erkennen wir unbewusst meistens das Negative
in unserem alltäglichen Leben.
Doch ein positiver Sprachstil kann eingeübt werden. Die vorhandenen
negativen Sprachmuster brauchen nur ohne Negation positiv formuliert zu
werden. Selbst wenn im Anfangsstadium oft die Gefahr besteht, auf die
gewohnheitsmäßigen negativen Ausdrucksformen zurückzufallen, kann
40
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
durch die augenblickliche ‚Korrektur‘ mit einer positiven Formulierung eine
allmähliche Änderung im alltäglichen Sprachgebrauch eingeführt werden.
Quellenangabe
-
Aksan, D: «Her Yönüyle Dil. Ana Çizgileriyle Dilbilim», TDK Yayınları,
Ankara 1998
-
Bachmann, W.: «Das neue Lernen», Junfermann, Paderborn 1993
-
Bandler, R. ; Grinder, J.: «Metasprache und Psychotherapie. Die
Struktur der Magie I», Junfermann, Paderborn 2001
-
Dilts, R.B.: “Die Magie der Sprache”, Junfermann, Paderborn 2001
-
Gorss, H.: “Einführung in die germanistische Linguistik”, Indicium
Verlag, München 1988
-
Heinemann, H.: „Achtsamkeit.“, BoD-Books on Demand Verlag,
Norderstedt, 2014
-
Pinker, S.; “Der Stoff, aus dem das Denken ist.”, S. Fischer Verlag,
Frankfurt/Main, 2014
-
Rickheit, G.; Sichelschmidt, L.; Strohner, H.: “Psycholinguistik”,
Stauffenburg Verlag, Tübingen 2002
-
http://wirtschaftslexikon.gabler.de/Definition/wirklichkeitskonstrukti
on.html, Stand: 26.09.2015
-
http://userpage.fu-berlin.de/~miles/konstrukt.htm,
Stand: 27.09.2015
-
http://wirtschaftslexikon.gabler.de/Definition/wirklichkeitskonstrukti
on.html, Stand: 11.10.2015
41
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
ANGELA CARTER’S THE BLOODY CHAMBER:
A FEMINIST STYLISTIC APPROACH
Seda Arikan
Fırat University, Faculty of Letters,
Department of Western Languages and Literatures
Abstract
Stylistics, the study of a writer’s style, has incorporated various approaches
especially in the last few decades. In this sense, feminist stylistics based on
the theories of feminist criticism appears as a significant approach defining
“woman” and her place not only in society but also in language. By examining
the male domination in society and literary works, feminist stylistics tries to
present a counter-image of women both in language and social construction.
The tendency of current feminist stylistics mostly focuses on the idea that
there is a significant “women’s writing and style” that is different from men’s.
So, the linguistic and thematic differences that are called “genderlect” or
“gendered sentence” in women’s writing is the main interest of feminist
stylistics. In this respect, this study will depict the “genderlect” and
“gendered” style in Angela Carter’s The Bloody Chamber. Carter’s The Bloody
Chamber, a collection of re-writing of traditional fairy tales, “extracts the latent
content from the traditional stories” in Carter’s words. Ten stories in the
collection handle the topics of marriage, sexuality, gender roles, and female
liberty with a subverting point of view. At this point, three stories narrated by
female first person narrators in the collection will be analyzed in terms of
lexico-semantic items in the narration and Carter’s style as an example of
écriture féminine will be examined with regard to feminist stylistics.
Keywords
Feminist stylistics, Angela Carter, The Bloody Chamber, genderlect, gendered
style
42
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Introduction
“To narrate is to exercise power” says distinguished literary critic Terry
Eagleton.1 The twentieth century witnessed many writers narrating to
subvert earlier power relations and in this way to create a new perception of
those relations. Feminism –parallel with feminist criticism- was one of the
prominent voices that stood against the dominating powers, especially that
of patriarchy. By this aim, many women writers not only decoded the latent
meanings in texts narrated by ruling sexist male ideology but they also
retold some earlier writings with female point of view. In terms of the aim of
women writers to retell the texts serving for patriarchal power, it could be
said that fairy tales took the leading place. The fairy tales that go beyond
being a part of certain cultures have the significant effect to reflect the
background of a society and also to contribute creating a collective
unconscious. By the time Carl Jung’s studies in the first half of the
twentieth century stressed the substantial impact of collective unconscious
and its certifying elements that are the archetypes found as common
representatives in different cultures, the myths, legends and fairy tales
became more of an issue for feminist criticism to analyze the discourses of
patriarchal power. In this respect, the English feminist novelist Angela
Carter –in her collection of short fiction The Bloody Chamber published in
1979– retold the traditional fairy tales known and have even been
internalized by many people. Carter clearly mentions that her intention “was
not to do ‘versions’ or, as the American edition of the book said, horribly,
‘adult’ fairy tales, but to extract the latent content from the traditional
stories” (Haffenden, 1985, 80). This latent content that establishes the
collective unconscious of humanity about female and male identities and
their stereotypical characteristics is challenged by Carter in those short
stories with a new representation of female and male characters. The earlier
representation of female and male figures in fairy tales are explicitly
presented as an achievement of patriarchal power by Carter. By challenging
the archetypal characters and stereotypical female and male figures, Carter
re-examines the themes of marriage, sexuality, power relations between
females and males, gender roles and female liberty. So, standing against the
oppression by males, she announces the liberation of females in fairy tales.
The power of language and discourse as many intellectuals have
foreseen is the main weapon in Carter’s stories. In Carter’s subverted stories,
Terry Eagleton. From his Keynote Speech at 1st International Conference on English
Language and Literary Studies CELLS, University of Banja Luka, Bosnia and Herzegovina,
June-2013.
1
43
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
not only the content but also the writer’s style serves for Carter’s aim to
extract and deconstruct the latent content based on the traditional
misogynist attitude. In this respect, “feminist stylistics” labelled by Sara
Mills in her book titled with the same name appears as a suitable approach
to analyze Carter’s stories. At the beginning of her book, Mills explains the
concern of feminist stylistic analysis as follows:
Feminist stylistic analysis is concerned not only to describe
sexism in a text, but also to analyse the way that point of view,
agency, metaphor, or transitivity are unexpectedly closely related
to matters of gender, to discover whether women’s writing
practices can be described, and so on. (Mills, 1995, 1)
In this respect, a feminist stylistic analysis tries to infer the overt or latent
sexism in a text, relate content and style of a text with gender issues and
make a survey on écriture féminine, in the words of Helene Cixous. While
feminist criticism aims to deconstruct the established gender roles and
identities in content by discourse analysis, feminist stylistics focuses not
only on discourse but also the way and style by which the discourse is
revealed. When Sara Mills specifies the field of feminist stylistics, she links it
with literary stylistics, critical linguistics, Michael Halliday’s systemic
linguistics, and discourse stylistics all of whose common point goes beyond
the theoretical models of linguistics and steps into the factors outside the
text. Mills claims that stylistics should not ignore the context and some
factors such as race, class and gender when analyzing a text; besides
according to her, to analyze a text totally in isolation is “an outdated
inheritance” (Mills, 1995, 5). So, the relationship between language and
social forces gives those approaches, including feminist stylistics, the
opportunity to adopt a political perspective against the ideological messages
inserted in texts. This is the significant notion Althusser and Foucault
theorized and many feminists improved in their theories. As it is wellaccepted now, the ideology and literature as its apparatus inject restrictive,
oppressive and controlling social meanings and structures into the collective
unconscious of societies. For this reason, the ideology that is buried within
language is the main rival feminist stylistics attacks against. By making
clear that “reality is organized along gendered lines” (Mills, 1995, 11),
feminist stylistics examines genderlect that is “the linguistic differences in
the way men and women perceive social reality” (Ufot, 2012, 2463) for the
benefit of females. In this sense, adopting a political stance, feminist
stylistics
44
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
(…) aims to lead stylistics away from analysis of the language of
the text, as if that language were simply there, to an analysis of
socioeconomic factors which have allowed that language to
appear, or which have determined its appearance, or which have
determined the type of interpretations of that text which are
possible. (Mills, 1995, 17)
Besides interpreting the texts and decoding the patriarchal discourses in
terms of content and subject matter as earlier feminist criticisms have
followed out, feminist stylistics also focuses on the production way and
process of discourse and “the interaction between the text and the reader in
the production of interpretations” (Mills, 1995, 66). At this point, Sara Mills
insistently asserts that “feminist stylistics is not simply an academic
exercise, it is primarily political [my emphasis]” (Mills, 1995, 40-41).
In brief, a feminist stylistic analysis aims to “read against the grain”
and turn the traditional discourses upside down by the power of language.
Mills states that “a great deal of western literature is concerned with a
description of women’s experience, by men” (Mills, 1995, 53) and among
those literary works fairy tales are the prominent ones. At this point, Carter’s
The Bloody Chamber appears as a challenge to the earlier narrations about
female experience and presents the female experience through female mind
not male-dominant ideology as in the previous fairy tales. Many feminists
find fairy tales male phantasies on female and sexist as they encourage or
imply the oppression of female sexism. That’s why; retelling the fairy tales
not through male-dominant language and ideology but that of female is a
significant way to make reform in language and its stereotyping effects on
society. In this study, a feminist stylistic approach to Carter’s stories will try
to depict how Carter’s use of language serves for her feminist concerns. In
her book, Sara Mills focuses on the importance “to challenge the gatekeepers
of language, those institutions which have the power to give authority to
certain meanings” (Mills, 1995, 126). Carter’s stories should be accepted as
one of the most noteworthy challenges both in English literature and the
others via its world-wide translations. While ten stories constituting the book
give female voice the opportunity to speak for itself, especially three of them,
“The Bloody Chamber”, “The Tiger’s Bride” and “The Erl-King”, that are
narrated by female first person narrators convert the position of female as
the object of traditional narrations to the subject of écriture féminine. So, by
narrating her-story pro se, the female voice exercises power in those stories,
in the words of Terry Eagleton. Accordingly, this study will examine those
three stories from a feminist stylistic approach whose aim is “to document
the ways in which gender difference is represented in texts in order to
45
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
change the way that this happens” (Mills, 1995, 199). To reveal a systematic
reading, the synoptic questions that are given at the end of Feminist
Stylistics by Sara Mills will be applied to Carter’s selected stories. Mills gives
“a list of possible questions which can be addressed to a text” and mentions
by this way “it will be possible for any text to be subjected to a thorough
analysis of its representations of gender relations” (Mills, 1995, 199). In this
respect, the application of feminist stylistics to Carter’s stories will include
the answers to those questions and will be at three levels as Mills gives in
her book; analysis at the level of the word, analysis at the level of the
phrase/sentence, and analysis at the level of discourse all of which are in
relation to gender issues.
Initially, to begin with an overall evaluation of Carter’s style in terms of
gender and writing/reading, some points such as the type of text, the target
reader, the message, the addressee and sentence structure could be focused
on.
Context, Gender and Writing/Reading
Carter’s stories as re-writings of traditional fairy tales became very popular
and won the Cheltenham Festival Literary Prize in 1979. As a female writer
deconstructing the previous fairy tales written by males, Carter has
subverted the representational female and male characters. The target
reader is both females and males such as in the earlier fairy tales, however
with a new understanding of reader’s response to the text. As she decodes
the gender roles that are strongly established in the reader’s unconscious
from the beginning of childhood by fairy tales, the book appears as a
resistance against them. So, the reader adopts a new and radical awareness
of genderlect. It is a well-accepted notion that although some fairy tales seem
to address both females and males, in many of them the addressee is
females. In the traditional tales (such as in “Little Red Riding Hood”), the
texts contain ideological patriarchal messages and there is almost a direct
address to female characters to warn them against males, sexuality or
liberty. In Carter’s stories, the addressee is again predominantly female
characters but the message is different. So, the stories written by a female
for other females differ in style compared with fairy tales written by males for
females. Instead of an authoritative, masculine address, Carter’s writing is
nonprejudicial on behalf of females. Especially, in the first person narratives,
the style appears female-oriented. To illustrate, “The Bloody Chamber”
begins with a paragraph-size sentence summarizing the female narrator’s
situation with her own words:
46
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
I remember how, that night, I lay awake in the wagon-lit in a
tender, delicious ecstasy of excitement, my burning cheek
pressed against the impeccable linen of the pillow and the
pounding of my heart mimicking that of the great pistons
ceaselessly thrusting the train that bore me through the night,
away from Paris, away from girlhood, away from the white,
enclosed quietude of my mother's apartment, into the
unguessable country of marriage. (7)
With this long sentence, the narrator is given the opportunity to tell her
story and express her emotions. The tone and length of the sentence indicate
the unpredictable process of this marriage and put a negative suspicion on
marriage. In “The Tiger’s Bride”, as the possessive pronoun in the title
suggests, the reader is prepared to read a story of confinement. It begins as
My father
Effecting Subject
lost
Active Verb
me
to
The Beast at cards. (51)
Effected Object
The short and sharp structure of the sentence expresses again the feelings of
the narrator; this time, not suspicion and melancholy but fury and attack.
Different from those two stories, “The Erl-King” begins with third-person
narration with a descriptive sentence below:
The lucidity, the clarity of the light that afternoon was sufficient
to itself; perfect transparency must be impenetrable, these
vertical bars of a brass-coloured distillation of light coming down
from sulphur-yellow interstices in a sky hunkered with grey
clouds that bulge with more rain. (84)
As this sentence is given in a gender-neutral way and does not adopt a
specific feeling as it mixes “the clarity of light” with “grey clouds”, the reader
is given a frame of outer world until the narrator changes into first person:
The trees threaded a cat's cradle of half-stripped branches over
me so that I felt I was in a house of nets and though the cold
wind that always heralds your presence, had I but known it
then, blew gentle around me, I thought that nobody was in the
wood but me. (85)
Just after this compound sentence, the outer voice again interrupts the
narration saying
The Erl-King will do you grievous harm. (85)
47
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
However, immediately after, narration again continues by “I” subject
pronoun as if the outer voice is that of the reader who wants to warn the
protagonist. As the text assumes, the reader has “certain elements of
background knowledge” (Mills, 1995, 200), in other words as the reader
knows the story, s/he adopts a god-eye position in reading process. This
background knowledge draws on “stereotypical assumptions about [gender
identities]” (Mills, 1995, 200). Still, Carter challenges this attitude of reader
afterwards by changing the events and she finishes the story with a totally
different conclusion. The text addresses a “universal audience” who should
be prepared to face all possibilities in fairy tale not just happy-endings. The
last scene of “The Erl-King” in which the girl strangles the beast is again
narrated from third person point of view that creates an alienation effect. By
this way, rather than expressing emotion, the scene is given in a
filmographic way as a natural incident, not less natural than malemurderers in fairy tales. All of the three stories mostly adopt an “intimate
confessional autobiographical” (Mills, 1995, 200) approach in narration. So,
the style of earlier fairy tales as masculine turns into a feminine discourse
and stereotypes are deconstructed. To observe Carter’s demystifying gender
roles at the level of the word, it is significant to analyze “individual lexical
items” in the light of Mills’s questions.
Analysis at The Level of The Word
Whether language produces our perception of gender roles and sexism or it
is a consequence of sexism in community is a contradictive issue. However,
it is an undeniable notion –as linguistic determinism suggests– that
“language produces our perception of the world” (Mills, 1995, 84). That’s the
reason why feminists require a language reform based at first on the words.
In this sense, it is significant to examine primarily how females and males
are named in Carter’s stories. In “The Bloody Chamber”, we know that the
first person narrator is female but her name is unmentioned. She is called
“Madame” by workers at the castle and with some diminutive words such as
“My little nun”, “Baby” (17), “My little love”, “My child” (18) by her husband.
Female narrator labels herself by some words such as “I, the orphan”, “the
châtelaine” and “I, the little music student” (13), “a little girl” (18), “child”
(18) and “his bride” (13). It seems that she adopts the adjectives that are
attributed to her by the outer world. On the other hand, the man she gets
married to holds an ancestral name of “The Marques” (36) that symbolizes
mastery and power and he is called by the heroine as “my husband”, “my
purchaser” (15). In the other two stories, while the female narrators does not
mention their names again, in “The Tiger’s Bride” the male is named as “The
Beast” and in “The Erl-King” as “he or the Erl-King”. So, Carter uses the
48
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
common naming styles in those stories probably to create an atmosphere of
fairy tale but later on by transmitting the well-known ends into subversive
alternatives, she challenges the male-dominated ideology.
When the terms used to describe females and males are examined in
terms of their sexual connotations, Carter’s feminist concern comes on the
stage. Carter’s stories are found mainly pornographic because of their overt
use of sexuality, especially that of females. Feminist critics generally criticize
the “inequality of gender-specific terms” (Mills, 1995, 113). By examining
different words used for the genitals of females and males, Mills emphasizes
the androcentric naming of them (Mills, 1995, 103). Carter’s use of the word
“loins” (66) in “The Tiger’s Bride” and three more times in other stories is an
example of refraining from androcentric terms for genitals. In relation to
describe sexual activity, Mills mentions many terms such as “penetrate”
present sex act from the male perspective while female experience is given
mostly by euphemisms (105). In this respect, Carter clearly gives
connotations of female sexuality to naturalize the sexual experiences of
females. For instance, in “The Bloody Chamber”, the narrator resembles
herself to a female figure in an etching described as “a lamb chop” (17), her
sexual organ as “scarlet, palpitating core” (15), and her first night experience
as openly “bleeding” and “loss of virginity” (18). At this point, the general
tendency to ignore sexuality that is in fact inherent in the traditional fairy
tales is deconstructed and made explicit by Carter. So, the taboos related to
female experience such as loss of virginity (or menstruation in another story)
is aimed to be demystified in those stories.
The themes that Carter tries to depict in her stories are supported by
metaphors in a great deal. However, as Sara Mills suggests that a metaphor
“works at the level of the phrase rather than at the level of words in
isolation” (Mills, 1995, 136), it would be more suitable to shift to the analysis
at the level of phrase and sentence in those stories.
Analysis at The Level of Phrase/Sentence
The psychoanalyst Jacques Lacan founds the operation of the unconscious
mind on metaphors and metonymies which leads him to assert that “the
unconscious is structured like a language” (Lacan, 1977, 149). The
metaphors, by compensating meanings into one word, and the metonymies,
by displacing one word with the other, have great impact both on the
unconscious of the individual and that of collective unconscious of society.
In this respect, especially the narrations in folk traditions, here in the
example of fairy tales, play a significant role to strengthen and transform the
meanings inherited in metaphors. That’s the reason why many feminists
49
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
including Angela Carter subvert the connotations that some cliché
metaphors hold, especially the ones in relation with gender issues.
To begin with, in many fairy tales, males and male sexuality are given
with animal metaphors. Similarly, while in “The Bloody Chamber” Marques
is equated to a lion, in the other two stories the males are already a “tigerbeast” and “the Erl-king”. However, the animal-like males who represent
power and supremacy are demystified by Carter at the end of those stories
by being murdered by female characters. Sara Mills explains why male
sexuality is described by animal metaphors as follows:
Male sexuality is often described in terms of metaphors of
animal behavior, as an animal’s, and as little under control. The
describing of sexuality in these terms means that extreme male
behavior such as rape may be understood to be only ‘natural’.
(Mills, 1995, 137)
So, animal metaphors are used on behalf of patriarchy in the traditional
fairy tales. Attacking against the established metaphors that reinforce the
naturalized knowledge, Carter discharges the meaning of animal metaphors
especially in “The Erl-King”. In this story, she attributes domestic
characteristics to the Erl-king (“he is an excellent housewife”, “his kitchen
shakes with bird song” and “his rustic home is spick” (87) and sexual
appetite to the girl in the story: “Eat me, drink me; thirsty, cankered, goblinridden, I go back and back to him to have his fingers strip the tattered skin
away and clothe me in his dress of water, this garment that drenches me, its
slithering odour, its capacity for drowning” (89). The protagonist defining
herself “a perfect child” (89) transforms into a murderer and frees the other
birds (“bird” metaphor which generally represents weakness and tenderness
is subverted again) at the end of the story. Similarly, when the Beast in “The
Tiger’s Bride” wants to see the Beauty naked, “her pride” not “her shame”
“thwarts her finger” (64) and she shows no fear in front of the Beast. Instead
of holding the role of “lamb”, cliché imagery for female characters, she turns
into a tiger at the end exclaiming “The lamb must learn to run with the
tigers” (64).
Some metaphors are mainly related to marriage or coupling in Carter’s
stories. The female characters are taken into closed spaces from the outer
world by marriage or marriage-like intercourses. In this respect, “journey” to
the castle, to the wood or forest and into a house, in other words into
marriage or coupling space, carries an “uncanny” atmosphere in the stories.
In “The Bloody Chamber”, the train with “clank of metal” takes the girl into
the “silence of the night” and to the “dark platform” (11) that will be opened
50
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
into marriage life. Besides, the castle she arrives is a place of female
confinement that carries the burden of wifehood and motherhood: “[T]hat
magic place, the fairy castle whose walls were made of foam, that legendary
habitation in which he had been born. To which, one day, I might bear an
heir. Our destination, my destiny” (8). She refers to the castle with some
other words:
“lovely prison” (24)
“dungeon” (19)
“faery solitude” (13)
“a mysterious, amphibious place” (13)
“luminous, murmurous castle” (13)
“imprinsonment of the castle” (31)
So, the journey to the castle, or to the marriage, is foreshadowed as evil not
the beginning of happiness. By those words, Carter reflects both this place
and the heroine’s marriage as confinement.
In “The Tiger’s Bride”, the Beauty is lost to the Beast in Milan, a “dark,
bitter city” (51):
“This is a melancholy, introspective region; a sunless, featureless
landscape, the sullen river sweating fog, the shorn, hunkering
willows. And a cruel city; the sombre piazza, a place uniquely
suited to public executions, under the heeding shadow of that
malign barn of a church.” (53)
So, the city stands as a metaphor of entrapment and foreshadows the fate of
the Beauty. Similarly, in “The Erl-King”, the girl’s journey in the woods is an
explicit representative of confinement:
“The woods enclose.” (84)
“The wood swallows you up.” (84)
While in the traditional fairy tales, the female characters are welcomed by a
happy life at the end by marriage, Carter’s stories begin with cold and exilelike marriages. In relation to marriage, jewelries stand as metaphors
referring to richness but at the same time confinement of female characters.
In “The Bloody Chamber” Marquis is “[t]he richest man in France” (12) and
he gives “[a] choker of rubies, two inches wide, like an extraordinarily
precious slit throat” (11) and “a gold band” (11) on her finger as a wedding
gift that clearly represents captivation and even slavery of female and
dominance of evil male.
51
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
The flower metaphor is another converted element in the stories. In the
traditional narrations, flowers are related to females with some connotations
such as naivety, pureness and fragility. Carter decodes this metaphor in
“The Bloody Chamber” by associating “white lilies” with the murderous
Marques. “Yes. A lily. Possessed of that strange, ominous calm of a sentient
vegetable, like one of those cobra-headed, funereal lilies whose white sheaths
are curled out of a flesh as thick and tensely yielding to the touch as vellum”
(9). So, by resembling the lilies to Marques’s “white flesh”, in other words to
death, and the sheaths to his arms holding her, Carter gives the idea that
neither females have to be naïve and flower-like, nor flowers have to be
harmless and be related to females. By playing with established metaphors,
she demystifies the earlier gendered assumptions in fairy tales. Sara Mills
emphasizes that “[l]anguage is clearly not simply a place where meanings are
imposed, but rather a site where certain meanings are negotiated over, or
struggled over” (Mills, 1995, 103). In this respect, Carter’s approach to
metaphors appears as an attempt for this kind of struggle and negotiation on
behalf of female voice.
Apart from metaphors, an analysis at the level of phrase/sentence
requires an analysis of transitivity according to Mills. By giving a schema on
material and mental processes in a narration, she proposes to analyze a text
at the level of sentence and she claims that “if an author or speaker
consistently chooses mental processes, a particular type of text will be
produced” (Mills, 1995, 144) and vice versa.
When the traditional fairy tales and Carter’s stories are compared according
to this schema, it is apparent that material processes are dominant in the
traditional tales while mental processes, especially those of female
characters, are mostly infused into the material ones in Carter’s fiction. In
this sense, the internal processes (such as to feel and to sense) are
52
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
externalized by revealing them with words. To Mills, “by analyzing patterns
in transitivity choice it is possible to make more general statements about
the way that characters view their position in the world and their relation to
others” (Mills, 1995, 144). In the traditional fairy tales, the protagonist
whose actions and feelings are narrated by an omniscient narrator –who is
the voice of patriarchy– is mostly pictured as the passive object that is
exposed to the actions of the outer world. In this sense, an analysis at
syntactic level would reveal this passiveness apparently that is a matter of
another detailed study. When Carter’s stories are examined at syntactic
level, it is easier to observe the active and passive, actor and sensor
representatives in relation to gender roles. As Mills mentions, “[t]he extent to
which a character is the passive ‘victim’ of circumstance, or is actively in
control of the environment, making decisions and taking action, is one of the
concerns of feminist stylistics” (Mills, 1995, 144). In this sense, when the
active and passive roles of females are depicted in the stories, it is observed
that three stories begin with passivity but ends with activity in favor of
females. In “The Bloody Chamber”, the marriage of the protagonist and her
move into her new house is given in terms of being a passive recipient of
male action:
“my mother had been reluctant to see her girl whisked off by a
man so recently bereaved” (10)
“he had invited me to join this gallery of beautiful women” (10)
In “The Tiger’s Bride”, many sentences apparently give the passive role of
female:
“My father lost me to The Beast at cards.” (51)
“My father said he loved me yet he staked his daughter on a
hand of cards.” (54)
“Lost to The Beast!” (55)
“how I had been bought and sold, passed from hand to hand”
(63)
“been alloted” (63)
“my father abandoned me to the wild beasts by his human
carelessness” (63)
Similarly, the story of “The Erl-King” begins with the captivation of the girl by
the Erl-King:
53
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
I saw the gaunt Erl-King, tall as a tree with birds in its
branches, and he drew me towards him on his magic lasso of
inhuman music. (89)
That the male as the actor and female as the sensor, or in other words as
affecting and affected is explicit in the scene of sexual intercourse in “The
Erl-King”:
His skin covers me entirely (89)
I should like to grow enormously small, so that you could
swallow me (89)
His touch both consoles and devastates me (89)
Your green eye is a reducing chamber. If I look into it long
enough, I will become as small as my own reflection, I will
diminish to a point and vanish. I will be drawn down into that
black whirlpool and be consumed by you. I shall become so
small you can keep me in one of your osier cages and mock my
loss of liberty. (90)
The transitivity choice, namely “who does what to whom”, of Carter at the
beginnings of those stories makes explicit the ideological message in the
traditional fairy tales where the stereotypical females are pictured as passive
victims and males as strong agents. However, Carter challenges the general
tendency of the traditional fairy tales in which “passivity is constructed as
pleasurable” (Mills, 1995, 157). By converting passive recipients that are
females into active agents after a while, she presents a deliberate transitivity
choice related to her feminist concerns. In “The Bloody Chamber”, the tone
of the narration changes when the protagonist decides to decipher the rooms
in the castle. She becomes the agent to decide and to take action. When she
wants to explore the “lovely prison”, she feels exhilaration and her acts and
sentences turns into being commanding:
Lights! More lights! (…) I ordered the servants to light up all their
quarters (…) I adopted the crisp inflections of an officer's
daughter. No, I would not dress for dinner. (24-25)
When she examines the rooms except the one her husband has banned
strictly, she does not get satisfied with what she has found. She takes a fatal
decision and action that is to open the banned chamber. This action strips
her from her established role as passive submitter:
I felt no fear, no intimation of dread. Now I walked as firmly as I
had done in my mother's house. (27)
54
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
In spite of her brave attempt, Carter attributes the status of the strong
female taking action not to the protagonist but to her mother. As the
protagonist loses all her power as soon as her husband turns and finds out
she has objected to his authority, her sentences again turns into the
reflections of her passivity:
I had been tricked into my own betrayal to that illimitable
darkness whose source I had been compelled to seek in his
absence (…). (34)
However, her mother arrives before she is beheaded by her husband and
takes the position of actor:
On her eighteenth birthday, my mother had disposed of a maneating tiger that had ravaged the villages in the hills north of
Hanoi. Now, without a moment's hesitation, she raised my
father's gun, took aim and put a single, irreproachable bullet
through my husband's head. (40)
Carter explicitly gives the power holder status to the mother as Marques is
murdered by the heroine’s mother with her husband’s “antique service
revolver” (8) like a “Medusa” (40) castrating phallic male desire and
hegemony.
Similarly, “The Erl-King” ends with the female protagonist’s taking
action to kill the Erl-King.
I shall take two huge handfuls of his rustling hair (…) and wind
them into ropes (…) and, softly, with hands as gentle as rain, I
shall strangle him with them.
Then she will open all the cages and let the birds free (…). (91)
So, the protagonists change their roles into the actors at the end of the
stories. In this respect, Carter’s choice of transitivity functions to give a
female-oriented perception of tales. When analyses at the level of word and
phrase-sentence are made, the data gives a particular knowledge on
discourse of the stories. Therefore, an analysis at the level of discourse will
mostly reflect the ideology in those stories and will be feminine discourseoriented.
Analysis at The Level of Discourse
It is inevitable that a feminist stylistic analysis would use discourse analysis
to depict the explicit or implicit meanings and ideologies in a narration. In
55
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
this sense, the characters and gender roles constitute the most significant
part of an analysis at the level of discourse. Sara Mills points out characters
and gender roles attributed to them in texts are related to ideological
concerns to a great extent, so they are just constructions:
Characters are made of words, they are not simulacra of
humans –they are simply words which the reader has learned
how to construct into a set of ideological messages drawing on
her knowledge of the way that texts have been written and
continue to be written, and the views which are circulating
within society about how women and men are. (Mills, 1995, 160)
That’s why, the prominent element of a text, the character, holds within
itself so many themes and ideas. In this respect, to examine female and male
characters in relation to certain topics will be illuminating to understand the
messages Carter tries to give. The main topics in those stories could be listed
as marriage, sexuality, gender roles, and female liberty.
To begin with, as mentioned earlier, marriage is not a happy ending
such as in the traditional fairy tales but a catastrophic beginning in Carter’s
stories. It is an “unguessable country” (7) or “exile” (12) in which “a pang of
loss” (7) is felt in “The Bloody Chamber”. When the new country the Beauty
comes and is hold captive in “The Tiger’s Bride” is defined as “a sunless,
featureless landscape”, it brings mind the connotation of the country of
marriage. Similarly, in “The Erl-King”, the girl is “trapped” in the green eyes
of the Erl-King such as the “trapped birds” whose cages he hangs on the
kitchen wall which again symbolizes a marital bond. Sara Mills reminds the
functions that Vladimir Propp described in tales and she mentions “[w]hen
we consider these functions (…) [f]emales are often the recipients of actions
or are the vehicle whereby a problem is solved, either through marriage or
through being presented as a gift” (Mills, 1995, 169). Carter’s attitude to
marriage or a female character’s being presented as a gift is contradictory in
this sense because by those actions a problem is not solved, rather the
problem appears. The common problem in the stories is that the female
characters experience a kind of confinement as a result of marriage or a
similar association. At this point, color imagery works for to strengthen the
theme of marriage as constraining and the color red which represents blood,
wound or death indicates the death of female desire, freedom and selfactualization in male-dominant marriages. In “The Bloody Chamber”,
marriage-related issues are given with the color red:
the heroine’s wedding dress is “wrapped up in tissue paper and
red ribbon” (7)
56
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
the wedding ring is “in a leather box lined with crimson velvet”
(9)
“This ring, the bloody bandage of rubies” (12)
the rubies are “the flashing crimson jewels round her throat,
bright as arterial blood” (11)
“sultry, witchy ring” (13)
The color red is strictly related to female experience and female identity in
the stories. Before all else, the title of “The Bloody Chamber” is a symbol of
vagina and so it represents female experience that passes through
confinement to freedom.
The feeling of confinement is related to the sexual roles and female
sexuality in general which is another main topic in the stories. The
traditional fairy tales implicitly picture female characters as the ones who
are exposed to male sexuality and male sexual appetite. Carter handles the
issue of sexuality in a reformative way on behalf of females. Initially, while
female sexuality, the loss of virginity and female desire are not mentioned or
is given indirectly as an unwelcomed matter of fact in the traditional tales,
Carter makes it explicit and redefines these experiences. She moves the
perception of “loss or end of innocence” to the realm of female experience
about her own body. In “The Bloody Chamber”, when the protagonist realizes
her sexual desire, she tells “for the first time in my innocent and confined life,
I sensed in myself a potentiality for corruption [my emphasis] that took my
breath away” (11). Against many narrations that situate females into the
status of sexual object, Carter questions male voyeurism that is naturalized
by those narrations. It is a general tendency that female characters are
portrayed as objects to be seen and subjected to a position of voyeurism.
Contrarily, Carter places male characters into the status of sexual object
partly within female voyeurism. In “The Bloody Chamber”, Marques is
observed and described as a man with “so strangely red lips” (13) and “white
body” by his wife. On the twelve mirrors covering their bedroom, female
protagonist watches him more than he does. A notable female voyeurism
appears in “The Tiger’s Bride” when the Beauty wants to see the Beast naked
as a response to his voyeurism. She monitors and describes his beastly body
in detail as follows: “A great, feline, tawny shape whose pelt was barred with
a savage geometry of bars the colour of burned wood. His domed, heavy
head, so terrible he must hide it. How subtle the muscles, how profound the
tread. The annihilating vehemence of his eyes, like twin suns” (64). When the
valet wants to cover up his master, the Beauty stops him and continues to
look carefully. So, the Beast is subjected to the position of an object by this
way. In “The Bloody Chamber”, male voyeurism is demystified by Jean-Yves,
57
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
the blind piano tuner who becomes the protagonist’s love in a short span of
time. At the end of the story she mentions “I know he sees me clearly with
his hearth” (41) that suggests no female flesh and no voyeurism is at stake
now. Instead of creating hostility towards male, Carter suggests an
acceptable kind of male identity not having voyeuristic appetite by this way.
In “The Erl-King”, the female character is enchanted by the Erl-King’s
attractiveness at the beginning: “His skin is the tint and texture of sour
cream, he has stiff, russet nipples ripe as berries. Like a tree that bears
bloom and fruit on the same bough together, how pleasing, how lovely” (88).
Although she is one of the many girls who have been captivated by the ErlKing’s charm, Carter gives her opportunity to get through this captivation.
Accordingly, when female sexuality is normalized, the freedom to terminate it
is left into the hands of female by this story.
Carter’s demystifying the issues of marriage and sexuality serves her
aim to create a new point of view on gender roles. While the traditional fairy
tales mainly uses “he-man language”, Carter pictures the world of female
characters by using a female narrator-focalizer who “is the sole source of
vision, information and judgement on the characters and events (Mills, 1995,
87, 180). In this way, the established gender roles are decoded and new roles
are presented. Initially, the mother figure in “The Bloody Chamber” reverses
both gender roles and family bonds in the earlier traditional tales. This story,
as a retelling of “Blue Bread”, puts the mother figure into the center of the
story contrary to “Blue Bread” in which the brothers or the father saves the
girl from being murdered. The mother figure in “The Bloody Chamber” is
extraordinarily brave and instead of any father or brother figure she is the
savior of her daughter. Being presented as an alternative of the passive and
excluded mothers in many traditional fairy tales, she is described as follows:
There was a [wedding] dress for her, too; black silk, with the
dull, prismatic sheen of oil on water, finer than anything she'd
worn since that adventurous girlhood in Indo-China, daughter of
a rich tea planter. My eagle-featured, indomitable mother (…)
had outfaced a junkful of Chinese pirates, nursed a village
through a visitation of the plague, shot a man-eating tiger with
her own hand and all before she was as old as I. (7)
While in “The Bloody Chamber”, there is no father figure, in “The Tiger’s
Bride” the father is extremely brute and selfish to lose his daughter in
gambling. In the story, no sympathy is shown for his fault. His attempt to
show his remorse is narrated by the Beauty as follows: ‘ “Like the base
Indian,” ’ he said; he loved rhetoric. ‘ “One whose hand,/Like the base
58
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Indian, threw a pearl away/Richer than all his tribe ...” I have lost my pearl,
my pearl beyond price’ (55). In response to his insincere confession, the
Beast’s reply appears as the reader’s reaction: “If you are so careless of your
treasures, you should expect them to be taken from you” (55). When those
two stories are compared, Carter explicitly puts the affection of the mother
up against the self-interest of the father who sees his daughter as his
commodity. The gender roles are deconstructed also in terms of the private
corporations of females and males. The common notion of female passivity in
the traditional tales is abolished in Carter’s stories. When the girl in “The
Bloody Chamber” realizes that Marques has chosen her because of her
“innocence” and “the silent music of her unknowingness”, her “shock of
surprise” (19) reveals that it is not a natural and acceptable idea. “In the
Tiger’s Bride”, the Beauty is away from presenting a traditional female role
as she represents action more than emotion. Instead of staying in her
human appearance, she transforms into a magnificent tiger at the end to be
equivalent to the Beast. While the heroine of “The Erl-King” begins as a
passive victim of male power, at the end she murders the Erl-King in cold
blood that totally demystifies the weak and passive role of females in the
traditional fairy tales.
Those stories narrated by the point of three female characters
explicitly reveal the idea of female liberation. In “The Bloody Chamber”, the
girl, her mother and her lover begins to live a quiet life in the castle that is
turned into a school for the blind and a partnership with the blind pianotuner not a marriage signifies the avoidance from marital bonds; in “The
Tiger’s Bride”, the Beauty is stripped of “all the skins of a life in the world”
and reborn with “a nascent patina of shining hairs” (67); and in “The ErlKing”, after the girl strangles the Erl-King, she opens all the cages and lets
the birds free who “will change back into young girls, (…) each with the
crimson imprint of his love-bite on their throats” (91). Furthermore, she
carves off his great mane and strings “the old fiddle with five single strings of
ash-brown hair” that will play “discordant music without a hand touching it”
(91). Carter silences the male voice both in “The Tiger’s Bride”, as the Beast
cannot say a word but speak via his valet and at the end of “The Erl-King”
and “The Bloody Chamber” by murdering evil males which brings the female
liberation.
Conclusion
Feminist stylistics which has its roots both in feminism and stylistics “has
suggested ways in which those concerned with the representation of gender
relations might draw on linguistic and language analysis to develop a set of
59
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
tools which could expose the workings of gender at a range of different levels
in texts” (Mills, 1995, 198). In this sense, this study has aimed to examine
Angela Carter’s feminist concerns in her three stories that deconstruct the
traditional patriarchal fairy tales. When the analysis is held out at the level
of word, phrase and discourse, it is clearly observed that Carter subverts the
established ideologies and stereotyping on gender roles with a feminist
interest. Accordingly, by perceiving the power of language as producing and
intensifying sexism, she not only deconstructs the sexist meanings in the
earlier fairy tales but presents alternative stories to undermine the
oppression on female via language. By contrasting traditional gender roles in
fairy tales in which female characters are pictured as weak, passive, and
extraordinarily naïve, Carter pictures a new world of strong, brave, and even
cruel and evil female protagonists. In the “Polemical Preface” to her book The
Sadeian Woman and The Ideology of Pornography, Carter states the mythic
versions of women as “consolatory nonsenses” and she warns women
against interiorized submission:
“If women allow themselves to be consoled for their culturally
determined lack of access to the modes of intellectual debate by
the invocation of hypothetical great goddesses, they are simply
flattering themselves into submission (a technique often used on
them by men)” (Carter, 1978, 5).
So, it is apparent that Carter opens the way to a new point of view that
operates with free will of female identity with her stories using a new content
and style that is foreign to the traditional fairy tales to stand against that
internalized submission and this aim goes parallel with the aim of feminist
stylistics that has been the main focus of this study.
References
Carter, Angela. (1981). The Bloody Chamber. England: Penguin Books.
(1978). The Sadeian Woman and The Ideology of Pornography. New
York: Pantheon Books.
Haffenden, John. (1985). "Angela Carter": Novelists in Interview, New York: Methuen
Press.
Mills, Sara. (1995). Feminist Stylistics. London: Routledge.
Ufot, Bassey Garvey. (2012). “Feminist Stylistics: A Lexico-grammatical Study of the
Female Sentence in Austen’s Pride and Prejudice and Hume-Sotomi’s The
General’s Wife”. Theory and Practice in Language Studies, Vol. 2, No. 12, pp.
2460-2470.
Lacan, Jacques. (1977). The Seminar of Jacques Lacan: Book XI The Four
Fundamental Concepts of Psychoanalysis (Ed. Jacques-Alain Miller), (Trans.
Alan Sheridan). New York-London: W. W. Norton & Company.
60
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
BREVITY AND TERSENESS IN THE WHITE TIGER BY
ARAVIND ADIGA: A STYLISTIC ANALYSIS
Cyprus International University, Faculty of Education
Department of English Language Teaching
Abstract
The present study intends to examine Aravind Adiga’s literary style in writing his debut novel
The White Tiger. Style analysis in literature focuses mainly on the author’s word choice,
sentence structure, foregrounded features (including figures of speech) and cohesion and
context. Brevity and terseness is one of the characteristics of Adiga’s style, because he uses
numerous short sentences and simple word choice to fabricate his novel. Stylistic analysis can
create a valuable contribution to the readers’ understanding of literary texts. Short states that
“stylistic analysis is a method of linking linguistic form, via reader inference, to
interpretation in a detailed way” (Short, 1996: 27). This study examining the sentence
complexity, word choice in the novel compares them against the norm for the modern English
to scrutinize how Adiga’s brevity and terseness leaves it to the reader to interpret his novel
entitled The White Tiger.
Keywords
Aravind Adiga’s Style, Brevity and Terseness, Sentence complexity, Word
Choice
Introduction
Aravind Adiga’s debut novel The White Tiger, which won the 40th Man
Booker Prize in 2008, tells the story of Balram Halwai who experiences
entrepreneurial success which changes his life. He takes a risk transmitting
his life from a village boy to a successful businessman. He criticizes his
society avoiding its people from growing in a normal way. In his quest for
freedom he takes part in murder, cheating, bribery, and stealing. He
considers himself a white tiger which represents power, individuality and
freedom. Balram, as the main character of the novel, overcomes all the social
limitations and goes beyond his low cast and becomes an entrepreneur and
in later step achieves everything by killing her boss. He evolves as a modern
Indian and attempts to influence his own generation in the Indian society
who are half-bakes like himself because of inequality, corruption and
injustice. According to Michael Portillo, Chairman of the judges of Man
61
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Booker Prize “The book gains from dealing with pressing social issues and
significant global developments with astonishing humor” (Net. 15 Oct 2008).
The focus of this study is to examine the prose style of The White Tiger. The
sentence pattern and the nature of word choice used by Aravind depicts that
the novel has been written with a simple and plain language. Brevity and
terseness is one of the main aspects of Adiga’s style. Slobin points out that
“at the heart of language use is the tacit assumption that most of the
message can be left unsaid, because of mutual understanding (and probably
also mutual impatience” (Goldstein, Cited in Slobin, 1979: 6). Adiga has
worked as correspondent in many well-known newspapers in which brevity
and terseness is important. Joseph McCormack maintains that “people are
buried in corporate-speak, but you can help them by embracing narrative
storytelling to be clear, concise, and compelling” (McCormack, 2014, 65).
Many of Adiga’s sentences and paragraphs are like newspaper headlines.
Adiga recognizes that “headlines get people’s attention and stay with them as
much as an image” (McCormack, 2014, 91). Laurence Goldstein states that
“the achieving of brevity in communication is a wonderful, multi-faceted
skill, and raises deep and important issues in linguistics, philosophy, and in
areas of cognitive science” (Goldstein, 2013: 2). It has also been written with
an extremely satirical style. According to Goldstein “brevity is the soul of wit”
(Goldstein, 2013: 1). This study will use a stylistic method to analyze the
style of The White Tiger.
Stylistic Analysis of the White Tiger
This study is written to depict the writing style of Aravind Adiga. A stylistic
analysis plays a great role in interpreting and understanding literary texts.
Although “it is difficult to generalize about the style of an author”, but it
helps us to highlight the artistic abilities of a writer (Leech & Short, 2007:
10). Therefore, in order to learn and illustrate the artistic effect of Aravind
Adiga’s text, the researcher has used a stylistic approach developed by Leech
and Short in their work entitled Style in Fiction. The checklist of linguistic
62
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
and stylistic categories they recommend to be used in stylistics analysis “are
placed under four general headings a) lexical categories, b) grammatical
categories, c) figures of speech, and d) cohesion and context (Leech and
Short, 2007: 3). However, Leech and Short are not convinced enough by
these categories. According to Leech and Short:
But these are attempts to give shape and system to a
field of study in which much remains unclear, and
hidden beneath the threshold of observation. Stylistics,
as the study of the relation between linguistic form and
literary function, cannot be reduced to mechanical
objectivity. In both the literary and the linguistic spheres
much rests on the intuition and personal judgment of the
reader, for which a system, however good, is an aid
rather than a substitute. (Leech and Short, 2007: 3)
Thus, writer should not exaggerate in their use of brevity; otherwise their
text will be interrogated for not being a powerful literary text.
A General Remarks
The excerpt for the analysis is about 1061 words. The White Tiger is written
in the epistolary form. Balaram Halwai, the protagonist of the novel, writes
seven letters to Chinese Premier, Wen Jiaboa, who is on a mission to visit
Bangalore, India, to learn why India is so good at producing entrepreneurs.
Thus, the main character of the story as an entrepreneur attempts to tell the
truth about India to the Chinese Premier. Adgia uses a conversational and
descriptive method to write his novel, so all part follows the same structure.
The researcher chose an excerpt from the first chapter, since it is more
informative.
Some Statistics
In order to give a general characteristic of The White Tiger, the researcher
compared the text with the Ellegard norm for sentence length and the major
grammatical word categories. The table below shows the statistical analysis
of The White Tiger.
63
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Average
Noun
Sentence
Main
Adjectives Adverbs
Verbs
Length
Ellegard Norm
An
17.8
27.2%
12.1%
7.4%
5.3%
21.6%
11.3%
7.1%
5.2%
Excerpt
From
The 7.2
White Tiger
As shown in the table, the average sentence length for the excerpt (7.2
words) is far less than the Ellegard norm, depicting some simplicity of
Adiga’s style. Looking at the major word classes in the excerpt shows that
there are some differences between the text and the norm. The proportion of
nouns is less than the norm. The number of main verbs is less than the
norms. The proportion of adjectives is approximately twice the Ellegard
norm, presumably because this is a descriptive text. The number of adverbs
also exceeds the norm. The technical and mechanical brevity has a
significant role in every literary work. According to Fernald James:
Mechanical brevity has now become, with many persons,
an obsession, and in our publications merit is measured
by fractions of an inch. To-day speed is the first law of
mental, as of social and commercial, activity. Literature is
to be reduced to one dimension, and its excellence
estimated in proportion to its shortness. (James, 2005:
354)
However, brevity must not be exaggerated. Fernald James argues that “true
brevity makes sure of saying that, the saying of which is the only object for
speaking or writing” (James, 2005: 358).
Lexical Categories
Lexical analysis refers to examining all the words in a text-nouns, adjectives,
verbs, and adverb, etc. This part is mainly on Adiga’s word choice and lexical
items, their formations and the deviations from the norms. For the sake of
brevity and terseness the text encompasses a number of quite common
words; the lexis of the excerpt is fairly simple and plain. The writer avoids
complex and specialized vocabulary in his text. Since this excerpt is giving
64
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
new information about India, so there is relatively little lexical repetitions.
The excerpt utilizes a simple vocabulary of description.
The nouns are mainly all concrete, focusing on the description of the
landscape and culture of India. The proportion of nouns comparing to the
Ellegard’s norm is 21.% which is less than the norm which is 27.2%. Thus,
in terms of nouns Adiga’s style reveals some brevity and terseness.
The nouns are mainly concrete simple nouns, no compound nouns have
been used by Adiga. There are a few numbers of abstract nouns in the text.
The most frequent concrete nouns are book (6 times), chandelier (6 times),
and entrepreneur (9 times), Hindu (4 times), Arse (3 times), and the most
frequent abstract nouns are god (6 times), liberty (2 times), nation (4 times),
truth (3 times), and story (5 times). Adiga uses all these nouns to creat a
vivid picture of his scene.
The adjectives are mainly all descriptive in nature, focusing on the
description of the individuals and the culture of India. The proportion of
adjectives comparing to the Ellegard’s norm is 7.1% which is less than the
norm which is 7.4%. Thus, in terms of adjectives Adiga’s style reveals some
brevity and terseness. The adjectives are mainly attributive and refer to
physical, visual, auditory, and color. Adjectives are frequent and very close
to Ellegard’s norms. The most frequent adjectives are; good (6 times), great
(3), own (3 times), 150-square-foot (2 times), American (2 times), ancient (2
times), brown (2 times), Chinese (2 times), whole (2 times), and yellow (2
times). Adiga uses all these adjectives to enrich his description and to clarify
and the things that are imperceptible and ‘incomprehensible.
The proportion of main verbs comparing to the Ellegard’s norm is 11.3%
which is less than the norm which is 7.4%. The main verbs are mainly
simple but carry important parts of the meaning. Adiga uses dynamic and
actions verbs; learn, run, talk, decide, read, develop, get, nurture, learn,
watch, etc. more that stative verbs; know,see,want. The rationale behind
65
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
using active verbs is that the protagonist has a very dynamic life, since he is
an entrepreneur.
The adverbs are frequent and have semantic functions, performing manner,
place, direction, time, degree, etc. The proportion of adverbs comparing to
the Ellegard’s norm is 5.2% which is less than the norm which is 5.3%.
Thus, in terms of adverbs Adiga’s style reveals some brevity and terseness.
There is a significant use of sentence adverbs (conjuncts such as so, now,
mostly, just, and disjuncts such as carefully, virtually, probably. Adiga
combines mainly adverbs with verbs to
emphasise movement and activity in his text.
Grammatical Categories
As mentioned in the table above, the sentence length is far less than the
Ellegard’s norm, implying that the writer has given relatively a big place to
brevity and terseness. According to Fernald James “the aim should be to
make each sentence the most compact carrier of the thought that it can be
made, and be at the same time effective and worthy of the thought” (James,
2005: 358). In this sense Adiga has built up a useful and comprehensible
composite picture of literary assimilation in the minds of his readers, in
terms of making brevity and terseness his main tool and weapon of a
communicable language. Having achieved this simple but important
principle, he is able to gain and retain the attention of his readers to a
greater extent.
The excerpt from the novel depicts a remarkably consistent standard word
order. On the whole, Adiga uses a simple structure in writing his novel The
White Tiger. But there is a significant difference between the long and short
sentences. The longest sentence is about 76 words; “Now, I no longer watch
Hindi films—on principle—but back in the days when I used to, just before the
movie got started, either the number 786 would flash against the black
screen—the Muslims think this is a magic number that represents their god—
66
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
or else you would see the picture of a woman in a white sari with gold
sovereigns dripping down to her feet, which is the goddess Lakshmi, of the
Hindus” whereas the shortest sentence is “I am tomorrow”. The grammatical
structure in this sentence is loose but not ambiguous. The longer sentence is
quite complex structure but the number of these sentences in Adiga’s novel
is not voluminus than necessary. The shortest sentence has a simple
structure and Adiga for the sake of brevity uses many of these sentences in
his text. In the process of this literary progression,Adiga prollificly
establishes sentences that are not ambiguos or bombastic for the sake of
clarity.Having understood the efficacy of perspicuity in writing procedure he
succeeded in making his work absorbing and an acceptable one. A writer
who understands the cruciality of brevity and terseness and the principle
guiding it will never create sentences that are capable of escalating literary
confussion.This is what Adiga has greatly achieved in his writing technique.
The ratio of dependent to independent clauses is considerable. Adiga uses
dependant clauses as complete sentences and even paragraphs. The
following are some of the examples: Thousands and thousands of them.
Especially in the field of technology. Out loud. Five minutes ago. By telling you
my life’s story. Ten secrets of business success. Become an entrepreneur in
seven easy days. The century, more specifically, of the yellow and the brown
man. You and me. A good time for me to talk. The entrepreneur’s curse. Adiga
uses epigrammatic brevity (smart sayings and shortness) in these sentences.
These dependant clauses have great semantic values, because they transmit
deep meaning to the reader. Laurence Goldstein highlights that:
We frequently convey much more than we actually say,
bypass words altogether in favor of a pregnant gesture or
some other conspicuous action, protest by means of a
sharp expostulation rather than by registering dissent
more copiously, tacitly restrict the domain of a quantifier,
employ abbreviatory metonymy, fail to saturate an nplace predicate with n-arguments, leave a sentence
unfinished in the confident expectation that the audience
can fill in the gaps, and elide words and phrases in
accordance with a variety of defensible syntactical rules.
(Goldstein, 2013: 1-2).
67
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
These kinds of sentences motivate the readers to think critically and find the
underlying and decoded meaning of the sentences.
Figures of Speech
Another important feature of Adiga’s writing style is his use of figurative
language, particularly metaphors and similes. Archana Kumari maintans
that “metaphor is used in literature to provide insights into how things really
are and guide our thinking about their topic” (Archana, 2014: 3)
In this
case, figurative diction in a literary work is a crucial rhetorical device used
to solidify the quality of a text which every writer must learn how to apply it.
The correct application of this gives the readers an opportunity for critical
thinking and interpretation of literary language .Having achieved this, the
writer commands and retains the attention of his readers .Although Adiga
uses a simple language to tell his story, he uses figures of speech to enrich
his text. He uses many metaphors and similes to compare some of the
features in his text. The title of the novel itself is metaphorical in nature in
the sense that the writer portrays the protagonist of the story as a powerful
character. Adiga personifies the protagonist Balram Halwai as a white tiger,
depicting him to be powerful, harmful and rare. The White Tiger with all its
colors is a metaphor of the modern Indian society. Metaphors like yellow
man comparing to the Chinese people, brown man comparing to the Indian
people.
Adiga uses also ironic sentences, like They‘re so yesterday. I am tomorrow.
These two short sentences show Adiga’s intelligence and his way of thinking
in terms of language usage. He possesses a power to compose his ideas into
a few words. His sentences have deep meanings that put one in a thoughtful
atmosphere. Adiga’s language accentuates the principal philosophical
picture of life. Giving a critical interpretation to the sentence “They’re
yesterday. I am tomorrow”; this expression is made when the narrator
explains how some boys will run up to the car while at the traffic light in
Bangalore knocking at the window, advertising some books and one of the
68
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
titles of the books is “Don’t waste your money on those American books.
They’re so yesterday. I am tomorrow”. Here, the writer has been able to
present the reality and philosophy of life. American books are presented as
yesterday, the American knowledge is outdated and archaic, and their
knowledge represents the past. But I am tomorrow; I am current and up till
date. I represent what you need to be successful in the nearest future. This
expression as used by Adiga is deep and philosophical.
The use of figures of speech, especially metaphor enriches the writer’s style
and the reader’s comprehension and understanding. Geoffry Leech explains
that “the most interesting and illuminating aspects of communication is
beyond the scope of linguistics” (Leech, 2008: 25) Adiga uses these kinds of
literary tools in The White Tiger to help readers to understand the Indian
society.
Cohesion and Context
Adiga uses relatively little lexical repetition to connect parts of his text
together, for example; he does not use linking words between the
paragraphs. There are enough cohesive linking words like and, and but to
connect sentences and phrases. According to Michael Toolan:
you don't build a house simply by bringing· bricks,
beams, etc. together; you have to fasten or bond them
together in a variety of ways. The same applies to texts:
sentences must be bound together and cross-linked.
(Toolan, 2013: 23)
Adgia addresses the reader directly, or through the words and thoughts of
the protagonist of the story. Fourteen sentences begin with first-person
pronouns which represent a relationship between the addresser and
addressee. Adiga uses see as an imperative to attract the attention of the
readers. In fact, he encourages his readers to be very careful about
comprehending the meaning of sentences.
69
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Conclusion
A general discussion of Adiga’s style mentioned above depicted that brevity
and terseness is part and parcel of his text. In fact, “true brevity makes sure
of saying that, the saying of which is the only object for speaking or writing”
(James, 2005: 358). A detailed analysis of four categories revealed important
aspects of Adiga’s style. His objectiveness in describing things reveals his
main occupation as a correspondent. The protagonist’s motivation to tell his
story compels him to use a passionate voice which is the main reason he
uses brevity and terseness.
The statistical analysis of the excerpt showed that the proportion of
sentences length, adjectives, adverbs, nouns, and main verbs are less that
Ellegard norms. Thus, Adiga’s writing style shows a vast use of brevity and
terseness. Most of his sentences are short but have deep meanings. He uses
simple nouns, adjectives, adverbs and men. His competence in conveying
his thoughts to the readers in a very comprehensive manner is distinctively
accentuated by making use of minimized words to tell a huge story.
Therefore, Adiga is considered as a man who has the mastery of language
delivery in his writing style. The figurative dictions, sentence structure,
grammatical functionality, are judiciously applied to beautify the textual
contents of his work. Therefore, the use of brevity and terseness as a style, is
a prominent device that enhances the quality of Adiga’s text.
References
Adiga, A. (2007). The White Tiger. New York, Free Press.
Carter, R. & Simpson, P. (Eds.) (1989). Language, discourse and literature. New
York: Routledge.
Chapman, R. (1973). Linguistics and Literature : An Introduction to Literary Stylistics.
Great Britain : Whitstable Litho Ltd.
Fernald, J. Ch. (2005) Expressive English. London, Adamant Media Corporation.
Goldstein, L. (2013). Brevity. Ed. Oxford University Press.
Kumari, A. (2014). Study of Metaphors in Aravind Adiga’s The White Tiger. Literary
Quest, Vol. 1 Issue 6
Jeffries, L. & McIntyre, D. (2010.) Stylistics. Cambridge: Cambridge University
Press.
Jindal, D. V. & Syal, P. (2007). An introduction to linguistics: language, grammar and
semantics. (2nd ed.). New Delhi: Printice-Hall.
Leech, G. N. (1969). A linguistic guide to English poetry. London: Longman.
Leech, G. N. (2008). Language in Literature: Style and Foregrounding. Routledge.
70
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Leech, G. N. & Short, M. (2007). Style in fiction: a linguistic introduction to English
fictional prose. London: Longman.
Portillo,M.15/10/2008Web.http://themanbookerprize.com/press-releases/manbooker-prize-2008-winner-announced/Downloaded on 15/09/2015.
Norgaad, N., Busse, B. & Montoro, R. (2010). Key terms in stylistics. London:
Continuum.
McCormack, J. (2014). Brief: Make a Bigger Impact by Saying Less. Wiley.
Short, M. (1996). Exploring the language of poems, plays, and prose. London:
Longman.
Simpson, P. (2004). Stylistics: a resource book for students. London: Routledge.
Toolun, Michael. (2013). Language in Literature: An Introduction to Stylistics.
Routledge
Wales, K. (1989). A dictionary of stylistics. London: Longman.
71
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
A STYLISTIC ANALYSIS OF EDITH SITWELL’S “STILL
FALLS THE RAIN”
Yiğit Sümbül
Gazi University, Faculty of Letters,
Department of English Language & Literature
Abstract
Stylistics requires a textual analysis on the basis of the linguistic forms that
deviate from the norm and, thus, have significance in the overall meaning of
the texts. A stylistic analysis of literary texts focuses on the deviations in the
lexical, semantic and contextual levels and how they contribute to the meaning
of the whole text in a specific context. The present study aims to analyze a
mid-twentieth century English poem, Edith Sitwell’s “Still Falls the Rain”, with
special attention to the linguistic elements and levels of language in order to
reveal the contributions of style to the overall meaning.
Keywords
Stylistics, lexis, semantics, context, Edith Sitwell, Still Falls the Rain
Introduction
Born out of Russian Formalism in the early 20th century, stylistics refers to a
form of textual analysis by paying special attention to the linguistic forms
with an eye to criticism of texts. It is the field of study related to the
interpretation of texts, both literary and non-literary, which “raises questions
regarding the relation between the way that language is used and its
apparent context and objective—language as an active element of the real
world [... and] seeks to define the particular use of linguistic structures to
create [...] literary language” (Bradford, 1997). Stylistics tries to form rational
analogies between the linguistic structure of a text and deducible meanings
on the basis of explicit proofs. Yet, stylisticians never claim that the meaning
they derive from a text is the only logical, universal, ultimate meaning among
all. What distinguishes stylistics from other methods of literary criticism is
that, in its meaning-making through linguistic elements, it tends to be more
systematic, inclusive and elaborative as much as it takes (Short, 1996).
Stylistic analysis concentrates on the major linguistic phenomena, which
deviate from the norm and easily attract the analyzer’s attention at first
72
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
sight, thus, informing him/her that they need a special, detailed analysis to
reveal their roles in the overall meaning of the piece. Deviation, in this sense,
means unexpected and unusual uses of linguistic elements -those related to
meaning, grammar, sound and writing- which shatter the readers’/hearers’
accustomedness to the textual routine and create a psychological effect.
Foregrounding refers to this psychological effect a particular use of language
leaves on the readers/hearers with its unique feature(s), standing out in the
crowd of other linguistic elements. If a particular linguistic element deviates
from the textual routine, then it becomes foregrounded to the eye of the
readers (Leech, 1969).
Stylistics focuses on the deviations in the three major levels of language:
meaning, grammar and phonology/graphology. The meaning level is related
to the lexical (word-meaning), semantical (sentence-meaning) and contextual
elements of the language used in a particular piece of text; and stylistic
analysis questions how word choices contribute to the meaning of the
sentences as well as how these sentences contribute to the meaning of the
whole text in a specific context. The grammar level hints at the syntactical
(word-order) and morphological (word-formation) elements in a given text,
directing the analyzer’s attention to how the meaning is dependent on the
particular orders of words in a sentence and of sentences in a text along with
the internal structures of individual words. Finally, the phonological and
graphological level indicates the speech patterns and writing shapes of the
individual words that might have an impact on the direction the meaning
takes and, thus, require special analysis (Short, 1996).
As stated above, stylistic analysis may aim to interpret both literary and
non-literary texts although it is applied to literary texts, especially shorter
texts like poems, more frequently. In the light of the theoretical background
given so far, it is necessary to exemplify stylistic analysis to get a better
understanding of the approach to literary texts. In this respect, the aim of
this paper is to analyze a mid-twentieth century English poem, Edith
73
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Sitwell’s “Still Falls the Rain”, with special attention to the linguistic
elements and levels of language mentioned above.
A General Outlook to the Poem
Stylistic analysis begins with a prerequisite general overview of the
immediate meaning of the literary text in question, which is vital in that the
differences between the meaning derived after the first reading and the one
excavated after the detailed analysis display the efficiency of the stylistic
analysis. The analyzer is first expected to note down his/her initial
responses to the text before plunging into an extensive scrutiny. Secondly,
any easily noticeable linguistic and literary device is singled out to specify
how it contributes to the general system of meanings in the text. Finally, the
meaning
generated
after
the
analysis
is
compared
to
the
initial
understanding of the text to come up with a well-grounded and corroborated
conclusion. In this respect, the paragraphs below are to be devoted to an
initial, superficial, immediate and rather subjective understanding of
Sitwell’s “Still Falls the Rain” only to show the huge difference stylistic
analysis makes.
The poem is comprised of seven stanzas in a variety of line numbers and
lengths with no apparent metrical and rhyme pattern. On the surface level,
the whole poem is devoted to the description of the rain characterized in
terms of negative qualities with adjectives like ‘dark’ and ‘black’. Yet, as the
time period in question is specified as 1940 after the birth of Jesus Christ,
the interpretation of the poem takes another dimension, because it becomes
impossible not to relate the poem to the ongoing Second World War and the
image of the rain to the German bombardments. The description of the rain
is furthered with images related to the sound it makes and the way it falls
down on tombs and the field, which strengthens the metaphorical meaning
attributed to it. The speaker obviously views the war and destruction in the
modern world as a disgrace brought on Christ who had sacrificed himself for
the sake of earthly peace and felicity.
74
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
The poem appears to get a much more religious outfit with words and
expressions like ‘cross’, ‘Christ’s blood’ the ‘Starved Man’ repeated a few
times, and references to Biblical characters ‘Cain’, ‘Dives’ and ‘Lazarus’.
Similarly, the poem’s preoccupation with death comes to the fore with the
same images, and these elements give a much more pessimistic touch to the
poem’s overall tone. Towards the end, the poem elaborates on the image of
Jesus Christ on the cross, emphasizing the loftiness of the sacrifices he
made, although the speaker expresses a sense of unworthiness on behalf of
the humankind. The world is described as a place devoid of light, remedy
and any hope for peace; and it is going to remain so unless God interferes
with the situation. Still, the poem ends in a very optimistic way, as Christ,
who speaks as a mouthpiece to God here, seems ready to bleed more for the
sins of the man on earth.
Stylistic Analysis of the Poem
Stylistic analysis of a particular literary text must begin with putting the text
into a contextual orbit, as the meaning of it is also related to extra-textual
elements as well as intra-textual ones. Extra-textual elements that have an
impact on the meaning of a text are basically author-oriented ones, including
the author’s ideology, age, gender, ethnicity and social class as well as the
cultural, social and political environment at the time of the text’s production.
Edith Sitwell, for instance, is one of the very few female literary voices in the
mid-twentieth century in England and unique in terms of her preoccupation
with the theme of war which has always been associated with men, whether
it be fighting it or writing about it. As a witness of the two World Wars and
what they brought about, Sitwell inevitably reflects her second-hand
accounts related to the wars and the disturbed psychologies of the modern
men as a result of them. Her contributions to the posthumous publication of
Wilfred Owen’s poems and acquaintance with famous contemporary poets
like Dylan Thomas veer her career in new directions, mostly in positive
terms.
75
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
As a highly religious and pacifistic poet, Sitwell writes, throughout her
literary career, mainly about the war, lack of spiritual meaning in the
modern times and loss of innocence in the eye of God. In this sense, her
poems always remain “unromantically pessimistic, cynically mocking the
spiritual deadness of her time” (Williams, 1987). In her major poems, she
generally describes the contemporary human tragedy with constant
references to Christian mythology, ranging from Adam and Cain to the
crucifixion of Christ. The subject of war appears more frequently in the
middle
part
of
her
career,
as
her
early
poetry
is
dominated
by
autobiographical accounts of her childhood experiences, her “unhappiness
at being the unloved child of a misguided marriage between aristocrats”
(Calland, 2009).
During the First World War, Sitwell is already seen in the literary circles with
her co-editorship of the anthology called Wheels along with other poets like
Nancy Cunard as well as her two poet brothers, Osbert and Sacheverell
Sitwell. Her poetry collection Façade establishes Sitwell’s reputation as an
avant-gardist poet in the early 20s, whereas her Gold Coast Customs
dramatically changes the essence of her poetry, from entertainment to much
more serious topics, and foreshadows the coming of a highly distinctive
female voice of the poetry of the Second World War.
Much of Sitwell’s reputation today depends on her publications during and
after the Second World War, which include Street Songs (1942), The Song of
the Cold (1945) and The Shadow of Cain (1947). The poems in these
collections draw a vivid picture of the wartime psychologies of English
people, the urban landscape reminiscent of Eliot’s “The Waste Land” and
actual historical events, including the poet’s first-hand experiences with the
London-Blitz in 1940. Among these poems, Sitwell’s “Still Falls the Rain”
holds the biggest reputation with her mastery of visual and auditory imagery
as well as richness of religious allusions. The poem is a reflection on the two
German bombings of Sheffield in December 1940, which resulted in a huge
76
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
loss of life and property. Sitwell describes the event in a letter to her lover as:
“After those two terrible raids in December one could not write about them
straight away, and how, immediately after such an experience, could one
write about anything else in one’s own life?” (Sitwell, 1943). The poem is still
extensively read and commemorated as one of the most faithful and
impressive representations of the historical event, and even the war in
general. As the poem proves highly demanding in terms of the rich
symbolism and figurative language let alone various allusions to Biblical
stories, the analysis below aims to comb through the lines, even individual
words, to strike a better understanding of the piece.
Lexical and Semantic Deviations
Edith Sitwell’s “Still Falls the Rain” draws its prominence from the central
metaphor that pervades the whole poem, the Rain. As indicated in the
subheading of the poem, Sitwell reflects upon the 1940 raids of the German
air force on London, which immediately links the capitalized ‘Rain’ to the
image of bombs raining on the people of the city. The image of the deathbringing bombs is reinforced with a set of similes, all of which refer back to
the ‘Rain’ forming an internal parallelism within the stanza. The three postmodifying phrases after the ‘Rain’ are all connected to the first line with an
‘adjective+as+noun’ structure and all have connotations of absence of light
and hope, strengthening the pessimistic tone and the funerary atmosphere
the poem creates, through another internal parallelism:
Still falls the Rain — Dark as the world of man, black as our loss — Blind as the nineteen hundred and forty nails
Upon the Cross (Sitwell, 1993).
The year of the event is again reminded to the reader with a metaphor in
which every single year since Jesus Christ is described as another nail
driven on the Cross on which he was crucified. The metaphor serves the
purpose that the poet tries to emphasize the universality of human
sinfulness, as human beings have never ceased to betray Christ’s cause and
77
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
have made him bleed more every single year. The nails, which stand for the
‘Rain’ in the first stanza, are also personified with the adjective ‘blind’,
signifying the non-selective randomness of the bombings, which killed
thousands of people without regard to their being civilians or soldiers. Very
much like blind ravenousness and remorselessness of those who killed
Christ, the bombs are also conscienceless and unable to tell the good from
the bad, the civilian from the soldier and the brother from the enemy.
In her description of the ‘Rain’, namely the bombing, the poet modulates
from visual images to auditory ones, resembling the sound of the explosions
to the ‘pulse of the heart’ slowly changing to ‘the hammer-beat’ whose
rhythmical significance is to be discussed in the relevant chapter of this
study. Yet, the double simile the poet employs in the second stanza adds
more to the overall meaning derived from the first stanza as well as to the
religious implications:
Still falls the Rain
With a sound like the pulse of the heart that is changed to the
hammer-beat
In the Potter's Field, and the sound of the impious feet
On the Tomb:
In the Field of Blood where the small hopes breed and the human
brain Nurtures its greed, that worm with the brow of Cain (Sitwell,
1993).
The poet lumps the bombings together with the crucifixion of Christ, as both
profaned the earth by shedding innocent blood. The sound of the bombs is
reminiscent of the ‘impious’ feet that trampled down Jesus’ final resting
place. There is also a parallelism between where Christ’s body had been
buried and the modern world, since both accommodate the dead bodies of
those whose deaths were undeserved, as indicated in the expression ‘the
Potter’s Field’. The poet obviously views the event, even the notion of war
itself, as the biggest sin on earth and compares whoever kills a human being
78
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
to Cain, the first murderer ever. With direct reference to the Biblical story of
Cain, the first-born son of Adam and Eve, who burnt the fire of hatred for
the first time on earth by murdering his own brother.
With the image of a brother killing a brother, the poet further curses the war
which is nothing more than brothers massacring each other. According to
the Biblical account, after Cain murders his brother Abel, God appoints a
mark, physical or symbolic, on him so that anybody would recognize him
and abstain from killing him; because Cain is doomed to a life-long suffering
and shame roaming the earth (The Bible, Genesis 4:15). Metaphorically,
Cain’s brow has been turned into a worm that nourishes the sinfulness in
human brain and marks whoever murders someone as the descendant of
Cain. There is also an analogy between the Biblical ‘Field of Blood’, which
has been referred to as ‘the Potter’s Field’ above, and the modern world in
which earthly ambitions give life to the brain-worm tempting human beings
to sin.
With the use of ‘Rain’ imagery, the poet achieves a much more effective irony
in her description of the war-time waste-land; as what is expected of the rain
is regeneration, fertility, sterility and freshness whereas what it brings is
totally the opposite. In the fourth, the image of the ‘Rain’ acquires another
dimension when it is compared to the innocent blood of Jesus Christ
dripping down from the Cross to his feet:
At the feet of the Starved Man hung upon the Cross.
Christ that each day, each night, nails there, have mercy on us--On Dives and on Lazarus:
Under the Rain the sore and the gold are as one (Sitwell, 1993).
In this respect, each raindrop, each bomb, each bullet and each drop of
blood are equally profane in the eye of God, each representing another nail
driven on the sacrificial body of Christ. The speaker of the poem interferes in
79
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
the poem in person, unmasks herself from the identity of a distant
commentator and pleads for mercy on behalf of all humanity. She directly
addresses Jesus Christ to ask for forgiveness for anybody without exception;
because human wrath has come to a point that it does not distinguish
between good and bad. With another reference to the Bible, particularly to
the story of Dives the rich man and Lazarus the beggar, the poet emphasizes
the impartial destructiveness of the ‘Rain’, human sinfulness in other words.
Biblical villains like Dives, Cain, and Judas “exemplify mind-sets that are
motivated by avarice to sacrifice human life” (Calland, 2009) and parallel the
vices of the modern people in the modern world. Even asking mercy for
Dives, who as a rich man shows no mercy for the poor beggar Lazarus only
to end up in hell, the poet underlines the fact that modern world has already
gone beyond Dives’ sin and the murderous acts of modern men do not make
a distinction between ‘the sore’ and ‘the gold’, making away with all (The
Bible, Luke 16:19-31).
The following stanza establishes a similar parallelism between the ‘Rain’ and
the blood leaking from Christ’s wounds. With each drop of blood and rain,
the last beacon of hope for humankind fades out by and by both literally and
metaphorically in the ‘self-murdered’ heart of the son of God:
Still falls the Rain--Still falls the Blood from the Starved Man's wounded Side:
He bears in His Heart all wounds,---those of the light that died,
The last faint spark
In the self-murdered heart, the wounds of the sad
uncomprehending dark,
The wounds of the baited bear--The blind and weeping bear whom the keepers beat
On his helpless flesh... the tears of the hunted hare (Sitwell,
1993).
The poet uses a set of metaphors to describe the suffering Christ endured for
the wellbeing of human kind at the expense of his own life. Like a baited
bear, which refer to the medieval entertainment in which a shackled bear is
80
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
expected to fight several dogs, Christ fights an impossible battle against
God’s enemies for the good of his good folk. The images like Jesus’ helpless
flesh and tears like those of a hunted hare contribute to the overall effect
created by the preceding stanzas, with the image of pure, meek and innocent
Christ contrasted by what had become of men in the modern world. The poet
emphasizes, through such analogy, “the varieties of human suffering
produced by modern civilization and the healing power of a faith in God”
(Greenblatt and Abrahms, 2453).
The image of Christ’s blood streaming down from his wounds into his heart
is repeated once again in the sixth stanza, but this time, with a slight
deviation, through the voice of another literary character, Marlowe’s Doctor
Faustus. The poet adds to the list another historical fallen hero who
transgressed God’s law and drove another nail to the Cross. This intertextual
reference to Marlowe’s Dr. Faustus sharpens the distinctions between what
Christ represents and what the poet puts on the other leg of the equation.
The presence of Jesus Christ as opposed to all those historical figures
annihilates all possible rationalizations regarding the war and any other
earthly business:
Still falls the Rain--Then--- O Ile leape up to my God: who pulles me doune--See, see where Christ's blood streames in the firmament:
It flows from the Brow we nailed upon the tree
Deep to the dying, to the thirsting heart
That holds the fires of the world,---dark-smirched with pain
As Caesar's laurel crown (Sitwell, 1993).
Christ appears throughout the poem as “a vehicle by which the speaker and
those who have suffered through the war can experience and grieve their
own suffering” (Calland, 2009). Other images like Cain’s brow nailed upon
the Cross and the dying, thirsting heart appear once again to stress the
point that humanity’s sins are the reason why Christ bleeds more and more
everyday. The poet forms a contrast between the metaphor of the fire as a
81
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
source of light and the fire representing human destructiveness. ‘The fires of
the world’ obviously have negative connotations as they are depicted inside
Christ’s dying and thirsting heart, smirching it more pain on top of others.
The image of Caesar’s laurel crown is quite ironical in the sense that it does
not symbolize victory, peace and prosperity anymore; on the contrary, it
appears as an allusion to the crown of thorns which piled one pain on
another like the sins of the humankind. In other words, the poet blames the
humankind for its failure to honour Christ’s sacrifices with a laurel crown
and for intensifying his suffering with a crown of thorns.
The final stanza of the poem interestingly deviates from the rest of the poem
in terms of tone, meaning and the poet’s attitude towards human condition.
Throughout the poem, all the qualificative adjectives used by the poet are
related to negative feelings, particularly images of darkness, sin, gloom and
pessimism: the world of man described as ‘dark’, the human loss as ‘black’,
the nails upon the Cross as ‘blind’, the feet on the tomb as ‘impious’, hopes
of humankind as ‘small’, the image of Christ on the Cross as ‘Starved’, the
light as ‘dead’, the final spark as ‘faint’, Christ’s heart as ‘self-murdered,
dying, thirsting and dark-smirched’, his flesh as ‘helpless’, the bear as
‘baited, blind and weeping’ and the hare as ‘hunted’. Yet, in the very last line
of the poem, the poet makes a twist of attitude and uses the first and the
only positive adjective in the poem:
Then sounds the voice of One who like the heart of man
Was once a child who among beasts has lain--“Still do I love, still shed my innocent light, my Blood, for thee”
(Sitwell, 1993).
The change of tone and attitude at the very last stanza is quite effective in
such poems that aim to convey a religious, moral message in the end.
Having established a gloomy atmosphere in her description of the modern
waste land till the very end, Sitwell suddenly decides to show a glimmer of
hope to her readers, reinforcing it with the fact that even Christ was a
82
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
human being like everybody else. Her final comparison of every single
human being to Jesus Christ indicates that the humankind is not innately
evil and people are evidently capable of stopping violence and cherishing
fraternity as Christ managed to preserve his meekness and goodwill among
‘beasts’. Beast, here, has a double meaning, referring both to the enemies of
Christ and to the fact that he was born in a barn among animals.
Syntactic and Morphological Deviations
Syntactical and morphological deviations in stylistic analysis refers to those
unexpected structures in the grammatical formation of words or sentences,
which include, but not limited to, unusual spelling, word-formations with
the use of affixes, coinages, compounding as well as anastrophic and
elliptical sentences, portmanteau words and multilingual puns. These
grammatical deviations are much more noticeable in a text than the other
kinds of deviations; and these elements are mainly used either to fit in the
rhyme scheme in poetry, or to put the emphasis on certain parts of the
sentence, or to intentionally change the nature of the language as a reaction
–as mostly used by post-colonial writers-.
One of the most common ways of grammatical deviation, especially in poetry,
is the disruption of the expected word order required by the grammatical
rules of the language. By means of anastrophe or verb-fronting, the poets
intentionally violate the grammatical rules of the language to achieve certain
goals. In Sitwell’s “Still Falls the Rain”, for instance, the eponymous line
repeated many times throughout the poem deviates from the grammatical
norm in that it violates the conventional ‘Subject + Verb + Object’ structure
in the English language. Putting the emphasis on the word ‘still’, the poet
obviously refers to the ceaselessness of the bombing, as it is know that
German raids continued for almost 300 days, as well as to the ceaselessness
of human sinfulness and suffering since Jesus Christ. Although most of the
sentences preserve sentence structure above throughout the poem, the poet
occasionally foregrounds certain parts for the sake of the single emotional
effect:
83
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Still falls the Rain--Still falls the Blood from the Starved Man's wounded Side.
[...]
Then sounds the voice of One who like the heart of man
Was once a child who among beasts has lain--“Still do I love, still shed my innocent light, my Blood, for thee”
(Sitwell, 1993).
With the help of adverb- and verb-fronting, the poet gives the impression
that human beings do not deserve to be loved by their saviour, especially
after all that happened, all that they did and all that disgrace of wars,
murders and sins. Yet, in spite of all this shame, God’s son never ceases to
bleed for his folk, to love his people and to sacrifice himself. One other
aspect of such unconventional use of word orders might be the fact that the
poet wants to remain faithful to the language use in the Bible in which the
action words are foregrounded to warn, to persuade or to motivate.
“Still Falls the Rain” also employs ellipsis to ensure clarity and compactness
and to free the poem from excessive verbosity. Sitwell makes use of elliptical
phrases especially when she needs to connect post-modifying similes to the
noun in question and to retrench verbs in prepositional phrases:
Still falls the Rain — Dark as the world of man, black as our loss — Blind as the nineteen hundred and forty nails
Upon the Cross.
[...]
Christ that each day, each night, nails there, have mercy on us--On Dives and on Lazarus (Sitwell, 1993).
In her description of the ‘Rain’, the poet makes use of three consecutive
similes, all in the structure “Adjective + as + Noun”, without repeating the
noun being referred to each time. However, such elliptical use saves the
whole stanza from unnecessary repetitiveness and preserves the internal
coherence as well as the rhyming elements with all the similes clearly
84
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
referring back to the ‘Rain’. By this means, the poet manages to organize all
the adjectives related to ‘dreariness’ after one another, creating the image in
readers’ minds more effectively and intensely. Similarly, when the poet’s own
voice interferes in the poem to plead for mercy from God, she adopts a
similar method by connecting three different objects to one central verb to
relieve the sentence of redundancy.
As stated above, compounding and affixing are two other ways of achieving
grammatical deviation, which attracts the attention of the analyzer on their
own internal design. Compounding refers to the coinage by means of using
hyphens between different words to come up with an all encompassing new
world. In “Still Falls the Rain”, Sitwell makes a noun-noun compound with
“hammer-beat” to refer to the sound of the bombs exploding one after
another and to satisfy the rhythmic consistency –resembling the hammer
beats- at the same time. In a similar example, she creates the compound
“self-murdered” and uses it as an adjective for Christ’s heart. In this way,
she manages both to point at Jesus’ sacrificial death and to indicate that
humankind has a hand in this murder though it seems to be self-imposed.
This sense of betrayal of human beings is furthered with another compound
adjective that describes Christ’s heart: “dark-smirched”. Although he
willingly sheds his innocent blood for the good of humankind, Jesus’ cause
is dishonoured by the actions of modern men, especially because of the
ongoing World War.
Affixing, on the other hand, refers to the creation of new words with the use
of prefixes and/or suffixes added at the beginning, the middle or the end of
the words. As can be seen in Sitwell’s poem, the word “uncomprehending” is
a derivation on the verb ‘comprehend’ with the addition of a negative prefix
and a suffix –a noun-making gerund-, which makes an adjective of the verb.
Sitwell uses the derived adjective to describe the noun ‘dark which inflicts a
deep wound in Christ’s heart’. As can be inferred from the context of the
poem, the ‘sad uncomprehending dark’ refers to the darkness in human soul
85
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
which makes people too blind to see the true meaning and the essence of
Christ’s sacrifice.
Phonological and Graphological Deviations
Phonological and graphological deviations are anatomical elements that
require special attention regarding their potentiality of contribution to the
general meaning of a certain piece of text. Phonological deviations are only
discernible through loud readings while graphological deviations are more
eye-catching as they are related to the unconventional or irregular uses of
spelling, paragraphing, capitalization, italization and hyphenation. As the
relation between the spelling and pronunciation of the words are generally
arbitrary in most of the modern languages, phonological and graphological
foregroundings are the least common stylistic deviations in literature. In
terms of literary genres, these deviations are more likely to be seen in poetry
than in prose and drama. Especially such phonological elements like rhyme,
rhythm,
alliteration,
assonance,
consonance
and
onomatopoeia
are
principally associated with poems and poetic language; and these elements
create sound symbolism originating from the assumption that there is a
“direct linkage between sound and meaning” (Hinton, et al., 2006).
To begin with, it is necessary to note that not every literary work is quite rich
in terms of phonological and graphological deviations. In Sitwell’s “Still Falls
the Rain”, for instance, although the rhyme scheme in the first five lines of
the poem (ABCBA) is rather promising in terms of a symmetrical, mirror-like
rhyme structure throughout the poem, it proves coincidental, or incidental to
the beginning, given the fact that the rest of the lines do not follow such
patterns. The poem offers many rhyming words both within and between
lines, though, not necessarily within the same or successive lines. The
repetitive “Still Falls the Rain” line is the centre of the rhyme scheme
throughout the poem, as many sporadic lines end-rhyme with it thanks to
words like ‘brain’, ‘Cain’, ‘pain’ and ‘lain’ (perfect rhymes each). Calland
argues that these “end rhymed lines do not compromise the sombre
seriousness of the poem, however, because the poet often follows a relatively
86
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
short poetic line with a long, complex rhyming companion line” (Calland,
2009). The poem also employs half-rhymes at the end of the lines, for
example, between words like ‘Rain’ and ‘nail’ (shared diphthongs) or ‘Cross’
and ‘us’ (shared phoneme). Moreover, rhyming elements also appear in the
middle of lines, rather than end of them, as can be seen in lines ten and
eleven where the words ‘breed’ and ‘greed’ form a perfect rhyme as well as
paralleling the end-rhyming ‘brain’ and ‘Cain’ at the end of the lines.
The poem does not offer much of a satisfactory, organized rhythmical
pattern, either. The restlessness and irregularity of the rhyme pattern and
rhythmical structure of the poem, as well as the length of the stanzas,
clearly reflect the chaotic modern world, in particular, the anxiety felt by the
people who experienced the raids. The poet uses an uneven mixture of iambs
and trochees scattered here and there, resembling the exact image of
rain/bombs falling with trochaic feet (↑↓) and the sense of hope rising again
at the end of the poem with iambs (↓↑). Greene argues that Sitwell found
much of the meaning of a poem in the sound patterns and mentioned in one
of her letters to her cousin that she had been experimenting on a rhythmical
pattern that is close to heartbeats (Greene, 2012). As a remarkable example
to this, the most striking phonological deviation of the poem appears in the
sixth line where the poet uses an anapestic pattern representing exactly
what the line itself is meant to mean: “With a sound like the pulse of the
heart that is changed to the hammer-beat” (Sitwell, 1993).
The metrical
structure of the whole line is self-referential to what it tries to audialize by
combining two unstressed syllables with a stressed one to give the exact
sound of the pulse of the heart slowly changing to the hammer-beat when
read aloud. This sound symbol also refers to the sound of the successive
bombs exploding after one another. Obviously enough, Sitwell views rhythm
in poetry as “the executive sense of soul” (Sitwell, 1943) which is capable of
turning the material into spiritual.
87
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Sitwell’s particular interest in the sound imagery is also evident in her use of
consonantal harmony and in-line consonantal rhyme abundantly. In the
third stanza of the poem, for instance, she employs two sets of alliterations,
each refer back to what the words signify in the meaning level: “In the Field
of Blood where the small hopes breed and the human brain / Nurtures its
greed, that worm with the brow of Cain” (Sitwell, 1993). The repetitive /d/
phonemes throughout the lines, as highlighted above, could be evaluated as
a sound symbol that audializes ‘dripping of blood’ in the Field of Blood as
well as making the reader dwell upon the related words, as the /d/ phoneme
is a voiced stop consonant necessitating a pause. In the case of the
alliterative /w/ phonemes at the end of the second line, as italicized above,
the poet might be trying to picture the mark of Cain physically in the
readers’ minds, as the mark is illustrated with an image similar to the letter
‘w’. From a different viewpoint, the repeated /w/ phoneme might be taken as
referring back to the ‘worm’ image, as the mouth takes an ‘o’ shape in the
vocalization of the phoneme, like the front view of a worm or each ring on the
worm’s body.
Similarly, in the fifth stanza of the poem, the poet uses alliterative words
after one another to meet the sound image of the action depicted in the
semantic level: “The wounds of the baited bear--- / The blind and weeping
bear whom the keepers beat” (Sitwell, 1993). In the two lines, the highlighted
/b/ and /p/ phonemes alliterate, because both are stop consonants with the
same place of articulation. This alliteration really matters when one thinks
about the connection of the sound image with the meaning the words convey
to the reader. Through the repetitive use of stop consonants, the poet
represents the act of ‘beating’ mentioned at the end of the second line.
Furthermore, in the sixth line, when the poet tries to attract the readers’
attention to how Christ’s blood streams out of his wounds into the
firmament, she employs alliteration: “See, see where Christ's blood streames
in the firmament” (Sitwell, 1993). The repeated /s/ and /z/ phonemes,
italicized above, are both fricatives with the same place of articulation and
88
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
represent the exact sound the acts of oozing and streaming make. In this
example, the poet again forms a parallelism between the phonological level
and the semantic one.
Other than the phonological deviations, the poem also offers many
graphological elements that deviate from the norm and catch the critical
readers’ attention at first glance. First graphological foregrounding appears
in the overall paragraphing of the poem. For example, the first stanza of the
poem begins with the phrase, ‘Still Falls the Rain’, which actually repeats at
the beginnings of four more stanzas ahead, forming parallel structures
throughout the poem. This repetition is significant in that it recalls the
repetitiveness of the bombs falling down one after another at intervals.
Although the poet uses irregular stanza lengths and
enjambments
constantly, some graphological elements look more than coincidental.
Although the division of stanzas in the poem varies from edition to edition,
the expressions like ‘Starved Man’s wounded Side’ and ‘He bears in His
Heart all wounds’ appear in what is generally the fifth stanza, which really
matters when one considers the fact that Christ received five deadly wounds
(Five Holy Wounds) on his body on the cross, the fifth finally killing him. The
fifth stanza is also significant in its elaboration of human wrathfulness,
which is really suggestive in that wrath comes in the fifth place among seven
deadly sins in many sources. Similarly, the expression ‘Still Falls the Rain’ is
repeated six times in the poem, which might be interpreted as a reference to
the Bible, again, in that humankind was created on the sixth day of the
seven-day creation process. In this respect, the poet might be alluding to the
artifactuality of the ‘Rain’, turned from a natural image into an unnatural
death machine (bombs) manipulated by the hand of man.
The last deviation to be discussed in this analysis is the poet’s frequent uses
of capitalization. Throughout the poem, the poet capitalizes words like Rain,
Cross, Tomb, Potter’s Field, Field of Blood, Starved Man, His Heart, Brow,
One and Blood, obviously as a means to an end. All the capitalized words,
89
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
except the ‘Rain, appear as references to Biblical stories, places and
characters, including Jesus Christ, Cain, Dives, Lazarus, Jesus’ tomb in the
Potter’s Field and the crucifixion. Given that Sitwell is a devout Catholic, her
capitalization of Biblical names and figures sounds logical as an attempt to
pay her respect to her God. With such use, she openly gives superiority and
grandness to what is holy compared to what is human.
Conclusion
Stylistic analysis aims to find linguistic evidence to interpretations of a text
on the levels of meaning, grammar and textual structure. Generally
practiced on shorter literary works like poems, it pays special attention to
individual words, word orders, grammatical structures, dialects as well as to
the contextual elements, intertextual allusions and intrinsic textual shapes
and sounds. The above analysis of Edith Sitwell’s most famous poem, “Still
Falls the Rain”, follows a similar course to relate the Second World War
context and the thematic integrity to linguistic phenomena to come up with
an all-inclusive literary interpretation.
On the lexical and semantic levels, the poet abundantly uses similes,
metaphors and imagery all of which contribute to the vivid representation of
the gloomy wartime atmosphere during the 40s. These internal elements are
also combined with allusions to the Bible along with intertextual references
and discussed in a religious and moral framework. Through internal
parallelism, the poet also draws connection between images related to the
war, the rain and the Bible. On the syntactic and morphological levels,
Sitwell also violates conventional word order and other grammatical rules for
the sake of stressing certain elements and foregrounding certain meanings.
By means of anastrophe, ellipsis, compounding and affixing, she forms
internal deviations from the norm and attracts critical attention to the parts
involved.
Although the poem does not possess much of a rhythmic pattern or a regular
rhyme scheme, it makes use of alliterative sound imagery abundantly which
90
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
contribute to the overall meaning of the poem. Similarly, the poem deviates
in terms of graphological elements in a number of cases; especially when it
comes to division of stanzas and parallel structures among them. Sitwell
plays with the numbers related to the images in the poem and the number of
the stanza in which those images appear. Finally, by means of capitalization,
the poet also emphasizes certain meaning structures in the poem. All these
linguistic deviations seem rather purposeful in a close reading and they
certainly match and reinforce extra-linguistic elements that, as a product of
such a combination, deliver a unique representative poem of the time.
References
Bradford, Richard. (1997). Stylistics. New York: Routledge.
Calland, Robin. (2009). The Facts On File Companion to British Poetry: 1900
to the Present. Eds. James Persoon and Robert R. Watson. New York:
Facts on File.
Greene, Richard. (2012). Edith Sitwell: Avant Garde Poet, English Genius.
London: Virago Press.
Hinton L., J. Nichols and J.J. Ohala, eds. (2006). Sound Symbolism.
Cambridge: Cambridge University Press.
Leech, Geoffrey N. (1969). A Linguistic Guide to English Poetry. New York:
Longman.
Short, Mick. (1996). Exploring the Language of Poems, Plays, and Prose.
Harlow: Longman.
Sitwell, Edith. (1943). A Poet’s Notebook. London: Macmillan.
---. (1993). “Still Falls the Rain”. The Norton Anthology of English Literature.
Sixth Edition, Vol. 2. ed. M. H. Abrahms. New York: W.W. Norton &
Company. pp. 2134-2135.
Williams, John. (1987). Twentieth Century British Poetry: A Critical
Introduction. London: Edward Arnold Co. Ltd.
91
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
ÖZLÜ DEYİŞ VE KARŞITLARI
Ünsal Özünlü
Emekli Öğretim Üyesi
Özet
Yazarların çoğu olabildiğince en az sayıdaki sözcükle anlatabilecekleri şeyleri
anlatabilmek isterler. Yazarlarca ve yazın ve deyişbilim çevrelerince sözcük
kısıntısı (verbal economy) adını verdikleri bu az sözcük kullanma eğilimi en az
sayıda sözcükle en çok şeyi anlatabilme çabası ve isteğidir. Az sayıda sözcük
kullanmanın oranını iyi ayarlanması gerekir, çünkü sözcük ekonomisinin aşırı
kullanımı anlatımın belirsizleşmesine, bulanıklaşmasına yol açar, bunun
sonucunda da belirsizlik (ambiguity) adı verilen deyiş türü ortaya çıkar. Belirsizlik
adındaki deyiş türünün nedenlerinden birisi de özlü deyişin gereğinden daha çok
kullanımı olmaktadır. Sözbilimin kuraldışı kullanımlarından biri olan dolaylama
(periphrasis) ile karşılaştırıldığında, belirsizlik (ambiguity) okuyucu/dinleyiciye
dolaylamadan daha az bilgi verir.
Anahtar Sözcükler
Özlü deyiş, kısalık, kısa deyiş, kısacık deyiş, uzun deyiş, gevelemeli deyiş
Özlü Deyiş (Brevity)
Anlatmak istediğini olabildiğince en az sözcük kullanarak anlatma türüne özlü
deyiş adı verilir. Denemeleriyle ünlü İngiliz yazarı Francis Bacon'ın anlatmak
istediklerini ayrıntılı deyiş kullanan diğer Rönesans yazarlarından ayrı
tutulmasının nedeni yazılarında özlü deyiş kulanmasıdır. Özlü deyişin ortaya
çıkmasındaki en büyük etken belki de sözcük kısıntısının yazarlarca çok
tutulması olmuştur. Bir şeyi uzun uzadıya, laf salatası biçiminde anlatmak,
anlatımı geviş getirir gibi gevelemelerle uzatmak yerine derli toplu bir anlatım
biçimiyle kısacık her şeyi ortaya koyuvermek bazı dönemlerin yazın yapıtlarında
en çok aranan özeliklerden birisi olmuştur. Özlü deyiş kullanımı bu bakımdan
deyiş türlerinin ana kollarından birisi olarak göze çarpar. Kısalığı ve akılda
tutulmasının kolaylığından olacak, özlü deyişi kullanan yazarlar herkes
tarafından sevilmiş, söyledikleri, yazdıkları hemen anımsanarak yaşamdaki diğer
olaylarda örnek olarak kullanılmıştır. Bir olayı, bir olasılığı anlatırken anlatının
içine kısaca bir özlü söz yerleştirmek anlatıcının bilgisini ve kültürünü yansıtmış,
anlatısına metinlerarası dolaşımı ekleyerek anlatımında kullandığı deyiş türünü
daha etkin bir duruma getirmiştir.
Özlü deyişle anlatılıveren bazı olaylardan çıkarılan sonuçlar her şeyi içeren bir
yumak biçiminde sunulursa Osmanlıca'da kısa anlamına gelen özdeyişler (vecize)
oluşur. Özdeyişler olabilecek en kısa anlatımı içerdiklerinden, yazın alanında özlü
deyişlerden daha fazla ün yapmış görünmektedir. Yazınımızda Milli Edebiyat
evresinden önce Cenap Şahabettin kendi özdeyiş kullanımında döneminin en
ünlü yazarlarından biriydi. Özdeyiş kullanımını bir ilke olarak yaşamına sokan
bu yazarın, özdeyişlerinin dışındaki yazıları da özlü deyiş içermektedir. Bir
yazarın anlatımını ve deyiş türünü belirtmek için Türkçe'de bugün bile kullanılan
92
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
'Onun anlatımı kısa ve vecizdir.' gibi bir betimlemede 'anlatım' sözcüğünün
çağrıştırdığı anlam 'özlü deyiş'i, 'veciz' sözcüğü ise 'özdeyiş'i çağrıştırmaktadır.
Cenap Şahabettin'in öncülüğündeki özlü deyiş kullanımı sonraki yıl ve
dönemlerde de sürmüş, özdeyiş türünde çok olmasa bile, özlü deyiş kullanımı
deyiş türlerindeki önemli yerini hep korumuştur. Aşağıda internet sitelerinden
Serdal Gül'ün psikolojik rehberlik ve danışmanlık alanındaki sitesinden alınan
örneklerde C. Şahabettin'in özdeyişleri ve yanlarında da açıklaması verilmektedir:
 Daima: ‘'Bilirim!'' mi diyor, gençtir; her şeye ‘'Olabilir!'' mi diyor
ihtiyardır.(Cenap Şahabettin).
Gençler, her şeyi bildiklerini sanırlar. Bir konuda tartışmaksızın karar verirler.
Deneyimleri az oldukları için genellikle önyargılıdırlar. Yaşlılar ise, uzun yılların
verdiği deneyimler nedeniyle her konuda ölçülü davranırlar. Karar vermede,
olayları yorumlamada, insanları değerlendirmede daha dikkatlidirler.
 Kendini pek çok seven, pek az sevdirir.
İnsanın kendini sevmesi, kendine değer vermesi doğaldır. Başkalarını sevmenin
yolu, kişinin kendine olan sevgi ve saygıdan geçer. Ne var ki beğenme, kendini
sevme aşırıya varırsa, bu durum kişiyi çeşitli saplantılara götürür. Bunun
sonucu, başkalarınca sevilmeyen bir kişi durumuna gelebiliriz. Toplum yaşamı,
karşılıklı özveri gerektirir. Kendini çok sevenler, özveride bulunamazlar;
başkalarının güvenini kazanamazlar. Kendini aşırı sevmenin sonucu yalnızlıktır,
terk edilmişliktir.
 Köpeğe gem vurma: Kendini at sanır.
Yeterli eğitim görmeden, kendini iyice yetiştirmeden önemli bir mevkiye gelen
kişi,'' ne oldum delisi''olur. Kişi belirli mevkilere yükselmeden once, o görevi
yürütebilecek güç ve olgunluğa ulaşmış olmalıdır. Hak etmediği bir göreve
gelmişse ve o işte yetersizse, hem kendine, hem de topluma zararlı olur. Gereksiz
ve aşırı yasaklar, kişileri güçlerinin üstünde bir karşı koymaya itebilir.
 Menfaat sandalyeye benzer. Başında taşırsan seni küçültür, ayağının altına
alırsan yükseltir.
Sandalyeyi başımızın üstünde tuttuğumuzda bizden yukarıda olacağı için biz
küçülmüş gibi oluruz. Sandalyenin üzerine çıktığımızda ise kendimizi çok büyük
ve çok yüksekte hissederiz. Kişisel çıkarlar da sandalyeye benzer. Kendi çıkarını
toplum çıkarından üstün tutup, baş tacı eden kişi başkalarının gözünde küçülür.
Kişisel çıkarlarını önemseyip ayakaltına alabilen kişi, toplumda yücelir;
başkalarının gözünde değer kazanır. Kişi kendisini her şeyden, herkesten önde
görmemelidir. Toplumsal çıkarlar, kişisel çıkarlardan önemlidir.
Yazınımızda Cenap Şahabettin gibi Namık Kemal de ilginç özdeyişleriyle tanınır.
Aynı sitede Namık Kemal'den de birkaç örnek verilmekte, bunlardan ikisi aşağıda
görülmektedir:
 İnsan olana öldükten sonra güzel bir nam bırakmak, belki hiç ölmemekten
hayırlıdır.
Bize değer kazandıran şeyler, yaptığımız işlerdir. Öldükten sonra da bu işlerle
anılırız. İyi bir adla anılmak istiyorsak, olumlu işler yapmalıyız. İnsanlar, geride
93
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
bıraktıkları eserlerle ölümsüzleşirler.
 Hürriyetin tadını bir kere mahpus ol da gör.
Kimi değerler vardır ki, ancak yitirdiğimiz zaman ne denli önemli olduğunu
anlayabiliriz. Söz gelimi hürriyetin anlamını ancak mahpus olanlar bilir.
Susuzluğun ne demek olduğunu çölde susuz kalan insandan daha iyi kim
bilebilir. Yine aynı sitede İsmail Hakkı Sevük'ten alınan örnek de özdeyiş
kullanımının ne denli etkili olabildiğine ilişkin güzel bir örnektir:
 Hayat, iki sonsuz karanlık ortasında bir kibrit şûlesidir.
Hayat doğduğumuz anda başlar, öldüğümüz anda biter. Ama bu kendi
hayatımızdır. Onun zaman bakımından değeri, evrenin ömrü yanında bir anlık
nefes alıp verme değil midir?
 Bir kibrit şûlesi ne kadar süre yanıyorsa, ömrümüz de sonsuzluk kervanı
içinde o kadar kısa sürer.
Ömrümüz bu kadar kısa sürdüğüne göre onu hem kendimize, hem ailemize,
hem de milletimize ve insanlığa faydalı olacak biçimde değerlendirmek
zorundayız. Bu dünyadan ayrılırken bir kibrit şûlesi aydınlığında ve süresinde
faydalı ve verimli ne yapabildiysek onun değeri ölçüsünde anlayacağız demektir.
Bu bakımdan hayat, başkalarının malında ve ırzında gözü ihtiras sahibi insanlar
için zararlı bir nefis muhasebesi olurken, çalışkan ve erdemli insanlar için bir
mutluluk kaynağı haline gelir. Hayatımızın kısalığı, çalışma gücümüzü artıran bir
etken olmalıdır.
Şiir alanında özlü deyiş, özdeyiş kullanımıyla en üstün dereceye kadar çıkar.
Özdeyiş şiire bambaşka bir kişilik kazandırır, hem şairi hem de şiiri yüceltir,
çünkü zaten kapladığı alan düzyazıya göre daha az ve dar olan şiir, içindeki
özdeyişler yüzünden daha da kısalır, daha az yer kaplar, ama buna karşın
uyandırdığı çağrışım ve imge gücü en yüksek noktalara çıkar. Özdemir Asaf
şiirinde özdeyiş kullanan şairlerimizden birisidir. Aşağıda alıntısı verilen şiirlerini
tanıtan antolojinin yazarı Asaf'tan 'Özdeyişsi nükteler ve buruk gülücükler şairi.'
olarak sözeder. (Atsız:1976:89)
BAŞKA FREKANS
Vurdun, acısı daha geçmedi.
Biliyorum, geçecek.
Ama öyle ağır konuştun ki ardından,
O, gittikçe gerçek.
Aşağıdaki şiir ise kapladığı alandan çok daha fazla anlam yükü içerir:
YÖN
Sen bana bakma!
Ben senin baktığın yerde olurum.
Kısa Deyiş (Terseness)
Kısa deyiş, özlü deyiş kadar öz olmasa da, kısalık bakımından onun kadar derli
toplu bir deyiş türüdür. Bu deyişte ayrıntılar yoktur, dağınıklık ve bir konunun
94
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
bir başka biçimde yeniden anlatımı yoktur. Tümceler kısa, anlatım doğrudan
doğruya ve kuşkuya kapılmayacak anlam yükleri içerirler. Tümceler arasında
bağlaçlar yoktur, ya da yok denecek kadar azdır ve basit nitelikli bağlaçları
içerirler. Çağdaş yazınımızda bazı yazarlarımız kısa deyişi yeğlemektedirler. Yazın
yaşamında genellikle öykü yazarı ve bir romanı olan Berat Alanyalı ile önceleri
öyküler yazan, sonra romancılığa başlayan Güven Turan kısa deyiş kullanmayı
seven günümüz yazarlarından yalnızca ikisidir. Aşağıda Güven Turan'dan alınan
örnekler görülmektedir:
Tower'ın otoparkına otomobili bırakıp binadan içeri girince farketti ne kadar
gerilmiş olduğunu. Sırtı, karın kasları, bacak kasları ağıyordu ince ince. Otomobil
kullanırken bu kadar mı gerilmişti? Ne kadar gerilse böyle mi ağrırdı?
Hastalanıyor muydu? Birden bir gün önce Melis'le tenis oynadığını anımsadı.
Melis? Uyandığından beri hiç aklına gelmemişti Melis. Doğal mıydı bu? Olamazdı.
... (Turan, Güven:2015:71)
Yukarıdaki örnekte, tümceler kısa, bağlaç yok, tümce kullanımları anlatılmak
istenen anlam ve kavramlar dışına taşmayacak biçimde yapılmıştır. Güven Turan
tüm romanı boyunca benzer deyiş biçimini kullanır:
Saatine baktı: Gece yarısına geliyordu saat. Kaç saattır masa başındaydı? Sırtı
tutulmuş, parmakları acımaya başlamıştı. Neden bu kadar acele ediyordu ki? İşte
devam ederdi. Daha Eco konuşmasının bile yayın tarihi belirsizdi. Zaten arka
arkaya da yayımlanmazdı belki. Nasıl osa güncelliği yoktu iki konuşmanın da.
Kalktı masadan. ... (Turan, Güven:2015:82)
Düşünce ve eylem aktarı anlatımlarını da içeren yukarıdaki örnekte, Turan'ın
kısa deyişi okumayı ve anlamayı kolaylaştıran özellikleri içermektedir. Aşağıdaki
örnekte ise eylemler ve söz aktarımları görülmektedir. Metinde uzun uzun
betimlemeler yoktur:
Yeniden geri dönmüştü yaza evrilmeye hazırlanan ilkyaz. Saat 17'de yol da, köprü
de sakindi daha. Apartmanın önünde her zaman park ettiği yer bu kez boş
değildi. Neyse ki sokak, hareketli değildi. Kararlaştırdıkları gibi, telefon etti Barış.
On dakika geçmeden indi Melis, gelip oturdu yanına. “Direksiyon bende, rota
sende,' dedi Barış. 'Nereye gidiyoruz?' ... (Turan, Güven:2015:91)
Güven Turan'dan alınan örneklerle verilen Kısa deyiş, aşağıdaki karşıtlarından
farklı olarak okuyucuların metinleri anlama ve kavramasını kolaylaştırmakta,
ilgiyi çoğaltmaktadır. Kısa deyişe örnek olarak çoğu kez internetteki yazıları ele
alan eleştirmenler vardır. Ancak internet metinlerinin, bir başka yazıya konu
olacak kadar önemli nitelikleri bulunmaktadır.
Özlü Deyiş'in Karşıtları
Özlü deyişin karşıtlarının en önemli özelliği, kısa ve özlüğün tam tersine uzun,
karmaşık birbiri içine girmiş, ayırması kolay olmayan anlam ve kavram yüklerini
taşıyan tümcelerin bir araya gelmesinden oluşan anlatım çeşitleridir.
95
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Kısacık Deyiş (Brevity Overdone)
Kısa anlatım isteği aşırıya kaçarsa bu kez metinde yer alması gereken bazı gerekli
dil öğelerinin de yazılmamasına neden olur. Doğru dürüst bir metin yerine
gereğinden de kısa metinler ortaya çıkar. Eski telgraf metinlerini andıran bu
yazıları anlamak için okuyucunun anımsanması güç birtakım çıkarımlarda
bulunması, bazı anahtar sözcükleri aldıktan sonra metni kafasında yeniden
oluşturması gerekir. Gülmece yazarları da bu aşırılığı konu edinmişlerdir. Aşırı
kısalığı gerekli kılan telgraf yazımlarına ilişkin bir fıkra bile konuyu ilginç bir
durum içinde açıklar:
Eski yıllarda İstanbul'a üniversitede okumaya giden bir öğrencinin ay sonu
gelmeden parası neredeyse bitecek. Babasından para istemek için telgraf çekecek,
ama zaten pek az parası var. Ne yapsın? Telgrafı olabildiğince
kısa yazmaya
karar verir. Postaneye götürdüğü kâğıtta yalnızca dört sözcük vardır. Bunlar,
hem telgrafın
alıcısını ve adresini, hem göndericisini ve adresini, hem de
telgrafta neler söylendiğini içermektedir. Telgraftaki o dört sözcük şunlardır:
'Ahmet - Anamur - Metelik - Muhlis'
Öğrencinin babası Ahmet telgrafı okuyunca, o da benzer kısalıkla yanıtlar:
'Muhlis – İstanbul – Ne'delik? - Ahmet'
Muhlis'in babası Ahmet'in yazdığı telgrafta metnin anlaşılması için tümcenin
oluşmasını gerektiren birtakım öğelerin yokluğundan doğan belirsizlik
bulunmaktadır. Metindeki 'ne'delik' sözcüğündeki anlam belirsizliği kendisiyle
birlikte telgrafta bulunması gereken birkaç tümce öğesinin yokluğundan
oluşmaktadır. Ayrıca, bu sözcük, Türkiye'nin güney ve güneybatı yörelerinde
bölgesel ağızda 'Ne edelim?', 'Ne yapalım?' anlamına gelen bir kullanımdır.
Telgrafta, anlamı tamamlayabilecek başka dil öğelerinin bulunmaması, onun iki
anlama gelmesine neden olmaktadır ve böylece metinde anlam yönünden
belirsizlik ortaya çıkmaktadır. Belirsizliğin temel nedenlerinden birisi de böylece,
anlam belirliliğini sağlayan öğelerin bilinçli olarak tümcede bulunmamasıdır.
Yukarıdaki telgraf metninde ortaya çıkan iki anlamdan birisi, 'ne yapalım?', diğeri
ise, delik olan nedir, anlamında kullanılan 'ne delik' sözcükleridir. Bu anlamlarla
babası, Muhlis'in parasızlığını bilinçli olarak anlamaz.
Dağınık Deyiş (Diffuseness)
Dağınık deyiş, ana deyiş türlerinden kısa deyiş ve özlü deyiş'in tersinin
özelliklerini taşır ve bu deyiş türlerinin sapma biçimleri olarak göze çarparlar.
Dağınık deyiş sapma özelliklerini daha da ileriye götürerek, anlatımı cansız olan
cansız deyişe (languid style), kapalı bir anlatımı olan kapalı deyişe (obscure style)
dönüşebilir. Cansız deyişte, anlatım, anlatılmak istenen anlam, sözcüklerin bol
olması yüzünden oluşan tıkanıklıklar ve boğuntular nedeniyle ezilir ve canlılığını
yitirir, kapalı deyişte ise sözcük bolluğu, metinde asıl anlam içeriğine verilmesi
gereken dikkati dağıtır. Dağınık deyiş çok daha ileri giderse elde edilecek deyiş
türü gevelemeli deyiş (verbose style) olacaktır.
Aşağıdaki örnekte dağınık deyiş, anlam eylemlerinin dağınık biçimlerde
kullanıldığı bir metindeki karmaşık durumları göstermektedir. Bu çapraşık
durum, aslında, anlatılmak istenilen iki anlam yükünün hem kendi kavram
alanlarındaki, hem de birbirleri arasındaki karmaşıklığı göstermek istermişçesine
96
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
metinde böyle anlatılmış olabildiği düşüncesini uyandırabilmektedir:
Mısra 11: Kelime ve yalnızlık
'Önce kelime vardı,' diye başlıyor Yohanna'ya göre İncil. Kelimeden önce de
Yalnızlık vardı. Ve kelimeden sonra da var olmaya devam etti Yalnızlık... Kelimenin
bittiği yerde başladı; Kelime söylenemeden önce başladı. Kelimeler, Yalnızlığı
unutturdu ve Yalnızlık Kelimeyle birlikte yaşadı insanın içinde. Kelimeler, Yalnızlığı
anlattı ve Yalnızlığın içinde eriyip kayboldu. Yalnız Kelimeler acıyı dindirdi ve
Kelimeler insanın aklına geldikçe, Yalnızlık büyüdü, dayanılmaz oldu.
Selim Işık yalnızlığını Kelimelerle besledi. Kelimelerin anlamını bilmeden önce
tanıdığı yalnızlığı Selim birden, sustu içinde yetiştirdi. Eski yaşantılarının
hastalığından yeni kalktığı sırada, aldırışsız Kelimeler konuşurken, eski yaraların
eski Kelimelerinin göğsüne saplandığını duydu birden; sustu kaldı. Kelimeler,
yalnızlığını yaşamasına da bırakmadılar onu. Her yandan kuşatıp saldırdılar.
Kullandığı Kelimeler de dönüp ezdi onu, soluksuz bıraktı. Sonra yatağından fırladı
birden Selim, bütün Kelimeleri ve bütün yaşantılarını ezdi ayağının altında.
Güneşe çıktı. Güneş, gözünü acıttı bir süre sonra, perdelerini kapayıp Kelimelerin
karanlığına döndü. Birtakım Kelimeler bağışladı onu. Aralarında gene yaşamasına
izin verdiler. Bu Kelimelerle birlik olup amansızca saldırdılar başka
Kelimelere:aşağılayan, ezen, soluk aldırmayan Kelimelere. Yendi, yenildi, sonunda
gene yenildi Kelimelere Kelimeler ile birlikte açtığı savaşta. Yalnızlık hep oradaydı.
(Atay:1972:151-152)
Nesfield dağınık deyişin her zaman sapma olmadığını, bazen de uzun ve yoğun
anlatım ve anlam kümelerini içeren metinlerde dağınık deyiş kullanmanın gerekli
olduğunu söyler. (Nesfield, 1942: 304-305) Böyle bir anlatım kolaylıkla dağılım
özelliklerinden arındırılabilir, ama sonuçta elde edilen anlatım, dağılımın gerekli
olduğu metin kadar etkili olmayacak, kuru bir anlatım olacaktır. Dağılma olgusu
özellikle şiirde metne oldukça güç kazandırabilir. Aşağıdaki örnekte, şiirin
başında buna ilişkin bir açıklama yapan anlatıcı:
...
Canını dişine takarak,
Yazılmış eski destanlara bakarak
Sözü uzattı durdu
İşte şöyle buyurdu:
der ve içinde bastırılmış bir cinsel dürtünün açıklamasını yapan destansı şiirine
başlar. Dağılma özelliğini vurgulayan iki bölük aşağıda verilmektedir (Atay, 1972):
Numanoğlu Selim derler adımız
Gürültüye geldi her feryadımız
Nedense tamamdır itikadımız
Dikilen her kumaş bol gelir bize
Çocukken güneşin tadın bilmedik
Büyüdük kadının adın bilmedik
Bizi anlayacak kadın bilmedik
Sevgisiz bir hayat çöl gelir bize
Bize öğretilen her söze kandık
97
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
'Yasaktır' 'Memnudur' dendi, inandık
Hep 'Girilmez' levhasına aklandık
Bu tutulan, yanlış yol gelir bize
Dağınık deyiş şiirde etkili olmaktadır, çünkü kapladığı metin alanı içinde küçük
yer kaplamasına karşın, tümcelerde kullanılan dağılma özelliği, anlatılmak
istenen asıl konunun, başka özelliklerine de değinilmesine, asıl tartışma
konusunun diğerleri arasında daha belirgin ortaya çıkmasına yol açmaktadır.
Dağınık deyiş, Türk yazınında Servet-i Fünun Yazını'nda yer almış bazı yazarların
anlatımlarından
başlayarak,
günümüzdeki
yazarlar
arasında
da
görülebilmektedir. Aşağıda Sergüzeşt'ten alınan bir örnek görülmektedir:
Parlak yıldızların çokça biriktikleri gök parçasını yansıtan suların üzerinde hafif
ay ışığını andırır bir yıldız parıltısı oluşturarak, daha ilerisi denizin - kalbi
çarparak sevgilisini dudaklarından öpen aşık gibi – çırpına çırpına sevdalı bir
biçimde ufuklara dokunan küçücük dalgaların mavi karaltılar içinde kalışını,
sahildeki bir yalının balkonunda bir koltukta sigarasını içerek izleyen Celal Bey, o
saatte Paris'te eğitimi sırasında geçirdiği beş altı senelik yaşamının neşeli
anılarını, yine Paris'te iken içinde bulunduğu uygarlık kaynaşmasının bazı gizli
köşelerinde bir güzel gülümsemeyi, bir tatlı bakışı, kalbi duygulardan boşanmış
olarak düşünür. Bunların hepsinin, önündeki denizden esrarlı aynalardan,
dalgalana dalgalana geçtiğini seyrederdi. (Sezai, Sami Paşazade, 2000: 49)
Yukarıdaki örneğin hemen yarısında dikkatleri denize ve dalgalara yönelten yazar
diğer yarısını Paris'e ayırmaktadır. Parçanın kapladığı 7 satırlık alan, aynı anlamı
içeren daha kısa bir tümce ile derli toplu biçimde doldurulabilirdi. Aşağıdaki
örnek ise psikolojik romanın ülkemiz yazınındaki ilk örneği Eylül'den alınmıştır.
Örnekte, kendini, ruhsal durumlarını irdelemeye çalışan roman kahramanının
anlaşılması zor, zaman zaman bezgin ve edilgen, zaman zaman baskın, neşeli ve
etkin durumu uzun uzun, dağınık bir biçimde anlatılmaktadır:
Gittikçe coşuyorlar, neşelendikçe neşeleniyorlardı. Buna rağmen Necip, birçok
zaman kendisini neşelendiren yasının ve acısının ara sıra yaptığı gibi sessiz ve
karanlık, ruhunu ezen bu acıklı bezginlik içinde cennette fakat çok mutsuzdu.
“Ya ben! Be ne yapayım?” Niçin o daima böyle ki? Dünyada durgunluk ve rahatın
hep kuruntu olduğunu görüp kendini üzen şeylerin de hep kendi hayalinin, kendi
dileğinin eserleri olduğunu düşünerek kendisine, ruhuna karşı bir şey
yapamadığından, kendini iyi etmek için bir çare bulamadığından deliren bir
hiddet ve öfke duyuyordu. Evvela yerden havalanmak için gökyüzünü kafi
bulmayan bir güzel hülya, yüksek bir emel, bir kısmet isteği ile boğulur, o zaman
bir hiç için canını verecek hale gelirdi. Fakat sonra yine o hiçlerden biri ile bütün
havalanarak yükselme hevesi ile yaralanır, her güzeli bir yara haline koyan
incelme duyguları uyanır, hayatıni dünyanın, insanların, ruh ve kalbin ne
olduğunu soğuk kanla, kendine karşı bile düşmanca, bir damla şiire mağlup
olmayarak, arzularının ne iğrenç, emellerinin ne gülünç, başarılarının ne miskin,
bütün saadetlerin, neşelerin, ne kadar süslü olursa olsunlar ne çirkin olduğunu
düşünmekten doğan umutsuzluk ve bezginlik ile harap olur; sisli, küflü kalırdı.
Ah, ara sıra ruhunu heyecanla ürperten o saf ve güzel anlar devamlı olsaydı...
Herkes gibi o da hayatı sade ve masum gözlerle görseydi.(Mehmet Rauf, 2011, 99)
98
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Dağınık Deyiş, yazınımızın ilk romanlarından beri görülmektedir. Aşağıda, Namık
Kemal'in ilk ve tek romanı olan İntibah'tan alınan örnekler görülmektedir:
Dilaşup'a gelince, zavallı kız, uzun zamandan beri bir yandan sevdiği insanın
özlemi, öte yandan Mahpeyker'den gördüğü yüz bin türlü hakaret dolayısıyla,
gençliğini ve kaybettiği kavuşma olasılığına yeniden kavuşabilme olasılığının
olmamasını bile düşünemeyecek derecelerde yaşamından usanmış ve hele
gözünde o kadar değersiz olan bir yaşamın haksız yere gördüğü vefasızlıklarıyla
beraber bir kılını dünya ve ondaki her şeyden değerli bildiği sevgilisi yoluna
özellikle onun canını kurtarma uğruna feda olmasını, kendisi için elde edilmesi
düşünülemeyecek derecede yüksek mutluluk görmüş olduğundan Ali Bey'i
pencereden indirinceye kadar böylece gönlünün en çok arzu ettiği yere harcanmış
bir fedakarlıkla, dünyanın acılarından kurtulmak üzere bulunduğunu
düşündükçe delirecek, bayılacak derecede bir sevinç içinde bulunuyor, ve yalnız
dünyada şu geçirdiği zevkli durumun rüya olabilmesinden başka hiçbir düşünce
ona üzücü gelmiyordu. (N. Kemal. 2013:131)
Namık Kemal, Dilaşup'un durumunu oldukça karmaşık ve dağınık biçimde
anlatmaktadır. Okuyucu ölmek üzere olan genç kızın sevinçli mi, yoksa gerçekten
mutlu mu olduğunu, sözcük bolluğu ve anlatım uzunluğu nedeniyle, anlamakta
zorluk çekmektedir. Aşağıdaki örnekte ise gene sözcük kalabalığı, dikkatleri
anlatılmakta olan olayın görüntüsünü gizler gibi olmakta, okuyucu olayı
kavrayabilme uğruna parçanın ilk 6 satırını bir nefeste okuyarak dağınıklıktan
çıkmak, Ali Bey'in sözlerine ulaşmak istemektedir:
Saatlerce bu acı veren durum içinde kaldığından kalbini saran duygularının
şiddetinden kanına bütünüyle bir kötülüğe uğramış ve sinirleri büsbütün
bozulmuş gibi beyni de tepesine çıkan kanın ateşiyle eriyecek duruma gelmiş
olduğu sırada hiçbir şeyden haberi olmayan zavallı annesi ile her türlü günahtan
uzak olan suçsuz Dilaşup sokaktan dönerek odaya girince Ali Bey, hemen son
nefesinde katilinin ciğerini koparmak için saldıran yaralı asker gibi, son derece
sinirli, son derece acımasız bir saldırı ile Dilaşup'un neşeli zamanında koklamaya
kıyamadığı o nazik saçlarına sarılarak ve can çekişirken çıkan bağırtılar kadar
korkunç bir sesle:
-Benlerini kimlere gösterdin, fahişe? Davet pusulasını kime yazdın melun, diyerek
zavallı kızın başını yanındaki duvara öyle bir çarptı ki vurmasıyla Dilaşup'un
ağzından burnundan kara kanlar dökülerek ölü gibi boylu boyunca yere yıkılması
bir oldu... (N. Kemal. 2013:104)
Dağınık deyiş her zaman yanlış olan bir deyiş türü değildir. Bazen dağınıklık,
betimlemeye tam anlamıyla katkı sağlayabilecek kadar güçlü olabilir. Gülmece
türü ve gülmeceye dönük yazılarda bu özellik çok sık görülebilmektedir.
Aşağıdaki örnekte, Namık Kemal'in aynı yapıtı İntibah'ta böyle bir özellik
sezilebilir:
Yaşı yetmişi geçtiği halde kadınlarla düşüp kalkmaktan kendini alamadığı gibi
yüzü pek çok çiçek bozuğu olmakla beraber, rengi melez denilebilecek derecede
esmer, gözleri, birkaç kez geçirmiş olduğu hastalık nedeniyle hem perdeli, hem de
99
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
çipil, burnu hiçbir zaman izinden kurtulamadığı frengi hastalığıyla çürümüş
Frenk inciri gibi hem iri, hem çentik, birkaç çürük diş ile çirkinliği bayağı
iğrençlik derecesine gelmiş olan ağzı, gayet geniş, bıyığı ve sakalı ise uyuz hayvan
tüyü kadar seyrek bir şey olarak ahlak kötülüğünün usta elinden çıkma bir tablo
görünümünde olan o iğrenç kıyafetiyle para gücüyle bile kadınlar tarafından
beğenilmediğinden, sataşmış olduğu kadını altınlara boğmakla beraber her türlü
eğlencesinde özgür bırakmak, yalnız ara sıra birkaç saat birlikte olmakla
yetinmeyi yeterli görmüştü.
(Namık Kemal. 2013:76-77)
Örnekteki dağınık deyişin betimleme için gerekli olduğu kolaylıkla göze
çarpmaktadır. Bu betimlemenin daha dağınığı, aşağıdaki örnekte olduğu gibi,
Sami Paşazade Sezai tarafından yapılmaktadır:
Bahçeye bakan tarafın alt katında bir salon, salonda mermerden büyük bir ocak,
ocağın kenarları mermerler üzerine işlenmiş mitolojik tasvirlerden, bellerinden
aşağısı balık şaklinde iki çıplak kız, ocağın üstünde büyük bir ayna, önünde bir
ayı pöstekisi, ortada öndördüncü Louis zamanına özgü sanat ve zarafet
eserlerinden bir masa, etrafında ayakları ve arkaları yaldızlı iskemleler, yine o
devir sanatının güzel örneklerinden ufak bir yazıhane, küçük konuşmalara, gizli
görüşmelere uygun, birbirine karşı konularak birbirine bağlanmış koltuklara
benzeyen kanepeler; kanepelerin arkasınsında, odanın köşelerinde eski madenleri
taklit edilerek yapılmış saksılar içinde Afrika ve Hint doğasının coşkunluk ve
bereketini gösterir, uçları tavana dokunacak kadar büyük çiçeklerle, salonun
zemini Anadolu güzel sanatlarından olan küçük halılarla döşeli olmakla beraber,
üzerinde en nadir hayvanların pöstekileri, yaldızlı, koyu kırmızı duvarlarında
Fatih'in İstanbul'a girişini olanca görkem ve büyüklüğüyle gösteren mükemmel
bir tablo, diğer tarafında Sainte Helene'in dumanlar içinde kalmış kayaların
üzerinde, şahane bakışlı bir kartal gibi istila edici bakışını Avrupa tarafındaki
ufuklara dikmiş düşünen Birinci Napoleon'un kocaman bir portresi... (Sezai,
Sami Paşazade. 2000: 51-52)
Bir tek tümce içine sığdırılmış bu uzun betimleme, yazında bazen, kullanımı
yanlış sayılmayan dağınık bir deyiş biçimi sayılabilir. Günümüz yazınına giren
Orhan Pamuk da kısa deyişin karşıtı olan hemen tüm deyiş türlerini yapıtlarında
kullanmaktadır. Bu yazıda ele alınan örnekler, Pamuk'un yazın alanına ilk
soktuğu Kara Kitap'tan verilmektedir. Örnekte, yer ve insan betimlemeleri,
eylemler ve düşünceler, ayrıca düşünce, söz, eylem aktarımları birbirine
karışmakta, tümceler uzamakta, kimin ne düşündüğü, ne söylediği, kimin, neyi
anlattığı karmaşık biçimlerde anlatılmaktadır. Orhan Pamuk, yazın ve dilbilim
alanlarında çok önemli etkinlikleri olan düşünce, söz, eylem aktarımlarını iyi
kullanamamaktadır:
Çok sonraları, kat kat sattıkları Şehrikalp Apartmanından bir başkasına
taşındıktan ve binaya, çevredeki benzeri başka binalara olduğu gibi, küçük
konfeksiyoncular, gizli gizli kürtaj yapan kadın doktorları ve sigortacı yazıhaneleri
yerleştikten sonra, Alaaddin'in dükkânının önünden her geçişinde Galip,
apartmanın çirkin ve karanlık yüzüne bakarak Dede'nin bu sözü neden söylemiş
olabileceğini merak etmişti. Önce Avrupa ve Afrika'dan, sonra da İzmir'den
100
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
İstanbul'a ve apartmana dönmesi yıllar alan Melih Amca'yı berberin her traşta,
meraktan çok ağız alışkanlığıyla Dede'yi sorduğunu, (Efendim, büyük oğlan
Afrika'dan ne zaman dönüyor?) ve Dede'nin de bu sorudan ve konudan
hoşlanmadığını bildiği için Galip, Dedenin aklındaki uğursuzluğun en büyük ve
en tuhaf oğlunun eski karısı ve ilk oğlunu bir gün bırakarak yurtdışına gidişi ve
yeni karısı ve yeni kızıyla (Rüya) dönüşü ile ilgili olduğunu daha o zamanlardan
sezerdi. (Pamuk, Orhan. 1991:13)
Yukarıdaki örnekte, Orhan Pamuk'un genel olarak sık sık yaptığı düşünce, söz ve
eylem aktarımları hataları görülmektedir. Dahası, bu aktarımları yazarken içine
düştüğü yazım yanlışlarını da bütün bunlara eklemek gerekir. Orhan Pamuk,
aşağıdaki örnekte görüleceği gibi, dağınık deyiş kullanmayı yeğlemektedir.
Yanlışları aşağıda da sürer:
Yirmi iki yıl önce, (demek ki Celal o zaman kendi yaşamındayken) boyunun utanç
verici bir hızla attığı ve elinin kolunun daha utanç verici sakarlıklar yaptığı
yıllarda, bu sözü ilk işitip gerçekleşebileceğini hayal ettiğinde Galip ilk anda,
Anne ve Baba'yla yenen ve herkesin yemek masasını illk açılarla çerçeveleyen
duvarların dışındaki sonsuz bir noktaya baktığı o renksiz ve yavan akşam
yemeklerinden (Anne: Öğlenki zeytinyağlıdan kalmış, vereyim mi? Galip:Nnnnh,
istemem; Anne: Sen? Baba: Ben ne?”) kurtulup Suzan Yenge, Melih Amca ve
Rüya'yla birlikte her akşam yemek sofrasına oturabileceğini kurmuştu. Aklına
gelen ve başını döndüren başka şeyler de vardı sonra: Pazar sabahları Rüya'yla
oynamak (Gizli Geçit, Görmedim) için yukarı kata çıktığında, arada bir de olsa,
mavi geceliğiyle gördüğü güzel Suzan Yenge, annesi oluyordu (daha iyi); avukatlık
ve Afrika hikayelerine bayıldığı Melih Amca, baba (daha iyi); aynı yaşta
olduklarına göre Rüya da, ikiz kardeş; (burada, aklı korkutucu sonuçları
irdelerken kararsızlıkla duralıyordu). (Pamuk, Orhan. 1991:39-40)
Yukarıdaki örnekte, gene öncesinde olduğu gibi, düşünce, söz, eylem aktarımları,
insan, yer ve eylemlerinin betimlemeleri ve anlatımlarının yanı sıra, bir de yazarın
kendi yorumları birbiri içine girmiştir. Anlatım dağınıktır. Okuyucu anlamlar ve
belki de kendi dünyalarındaki kavramlar denizinde boğulmaktadır.
Gevelemeli Deyiş: Verbose Style (Laf Salatası: Verbosity)
Nesfield'e göre, dağınık deyişin aşırısı 'Laf Salatası' adı da verilen Gevelemeli
Deyiş'i oluşturur. Diğer karşıtları gibi anlatım ve yazım işlemlerinde pek doğru
sayılmayan bir niteliktir. (Nesfield:1942:394) Bu tür bir deyişte sözcüklerin
çokluğuna verilen dikkat, anlatımdaki olayların içinde bulunan eylemlere
verilmesi gereken dikkati gözlerden uzaklaştırmakta, sonunda anlatım
yavanlaşmaktadır. Aşağıdaki örnekte bir evin betimlemesi görülüyor. Bir tek
tümce içine sıkıştırılmış bu uzun betimleme, gereksiz ve ilgisiz sözcükler ve
ayrıntılar çıkarılarak, çok daha kısa tümceciklerle, çok daha kısa bir tümcenin
içine yerleştirilebilirdi;
Edirnekapı yakınlarında yetmiş seksen sene önceki Osmanlı mimari tarzına göre
yapılmış ve en bakımlı ve görkemli ülkeleri, en yüksek uygarlıkları bile yerle bir
eden zamanın geçmesiyle bazı köşeleri yere doğru eğildiği görülecek biçimde
çökmeye başlamış, görkemli, üzüntülü bir evin, birkeç bin sene önceki mimarinin
101
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
görkemini ve vahşetini andıran sağ tarafında ev eşyasından olarak kıtığı çıkmış
bir uzun minder, yüzleri çürümeye açılan pencerelerinden, tarihi belli olmayan ve
çoğu zaman yeniçeri isyanları ve zulümlerine dayandırılan yıkıcı, müthiş bir
ateşin külü olarak duran bir yangın yıkıntısı gerilmiş iki büyük kanat gibi güneş
ışığının girmesine engel olan uzun saçakların etkisiyle keskin bir nem kokusu
sinmiş ve yine o nemin etkisiyle sıvalar dökülmeye başlamış. (Sezai, Sami
Paşazade. 2000:37-38)
Aşağıdaki örnekte, romanın baş kişisi olan esir kızın, yorgunluk, sıla, soğuk ve
üzüntü içinde olduğu yere oturmasının betimlenmesi görülmektedir. Sözcük
bolluğundan asıl anlatılması ve vurgulanması gereken eylem, gözden uzaklaşıp
gitmektedir:
Yaşamak için yumuşaklık ve yavaşlığa, okşanmaya ve korunmaya ihtiyacı olan
bu yaratığın küçücük kalbi o büyük gecenin korkunç sessizliğiyle yıkıntılardan
çıkan müthiş seslerden durmaya ve kuzeyin buzlu dağlarından dökülüp gelen o
etkili rüzgar en ince sinirlerine kadar yayılarak, bütün bedeni titremeye başladığı
zamanda, Teravet'in ve hanımının sıkıntı ve işkencesinin anısı, soğuğun etkisi ve
korkunun şiddetiyle özgürce iş görme ve rahatça hareket etme yeteneğini
kaybettiği kalp ve zihnine saldırarak, hayalinin dehşeti ve kuruntularının kuvveti,
tek başına hâkim olmaya başlayınca, birdenbire bulunduğu yere oturdu. (Sezai,
Sami Paşazade, 2000:22)
Bazen, insanın rusal ve düşünce durumunu daha iyi anlatabilmek,
pekiştirebilmek için yinelemelere, ya da yeniden anlatımlara gereksinim
görülebilir. Psikolojik romanlarda insanı anlatabilmek için böyle bir anlatım türü
seçilebilir. Aşağıdaki örnekte bu yöntem görülmektedir. Mehmet Rauf, Eylül'de bu
deyiş türünü sık sık kullanmaktadır:
Ve demek hala Süreyya'da sevecenlik ve aşk, herşeyi unutup onu sevebilecek
kadar içtenlik ve güvenlik bulabiliyor, demek onu sevebiliyordu. Onu sevmek
değil, ona ettiği hakaretlerin bağışlanması için yalvarmak gerektiğini
düşünüyordu. Çünkü, kuşkusuz ona karşı haksızlığı vardı, o kadar
hakaretlerden başka onu haksız saydığı için de haksızlık etmişti; o hep
bilmeyerek korurken, kendisi günaha alet olmadığı için kızmış, özellikle bu
kızgınlıkta bile haksızlık ederek hemen umutsuzluğa kapılıp onu suçlayarak,
bundan bile kendisinin yararlanacağı bir ders çıkarmada kusur etmemiş;
isteklerine tam bir özgürlük verip bütün bütün bu isteklerine uymak için her şeyi
yapmıştı; oh, bunu şimdi ne kadar küçük, ne kadar güçsüz, ne kadar hain
buluyor; bu aşağılık durumda ne kadar eziliyordu. (Mehmet Rauf. 2011:321-322)
Dağınık deyişin aşırısı olan Gevelemeli Deyiş, Orhan Pamuk'un anlatımıyla
özelliğini daha iyi öne çıkarmaktadır. Deyişin yavanlığı, yalnız uzun tümcelerle
değil, yazım yanlışlarıyla, dağınık düzenlemelerle, olayların belli sıralar
izlemeyişiyle ve neyin, ne zaman, nerede, kimden sözettiğinin açıkça belli
olmamasıyla ortaya çıkarılmaktadır:
Üç yıllık evlilikleri boyunca, karşısında sabırsız ve sinirli oturan Rüya'nın
bacaklarını sallayarak, saçlarını çekiştirerek, arada bir derinden derine iç çekerek
102
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
ve hırsla ve zevkle sayfalarını çevirerek polisiye romanlar okuyuşunu seyrettiği bu
koltukta, terk edildiği gece tek başına otururken, Galip'in aklında hep aynı
görüntü vardı. Lise yıllarında, üst dudağının üstünde Galip'ten önce tüyler çıkan
ve Galip'ten önce sigara içmeye başlayan sivilceli oğlanlarla, masalarında pervasız
hamam böceklerinin dalgın dalgın gezindiği muhallebicilere ve pastahanelere
Rüya'nın gidişine tanık olduğunda ya da bundan üç yıl sonra, bir Cumartesi
öğleden sonra, onların katına çıktığı zaman (Sizde mavi etiket var mı diye
gelmiştim!) annesinin döküntü tuvalet masasında, aynanın başında boyanırken,
Rüya'nın sabırsızca bacaklarını salladığını ve saatine baktığını gördüğünde ya da
gene bundan üç yıl sonra, bu sefer hiç göremediği solgun ve yorgun Rüya'nın,
çevresindekilerce çok mert ve fedakar bulunan ve daha o zamandan 'Emeğin
Şafağı' dergisinde kendi imzasıyla ilk siyasi 'tahlilleri' yayımlanan genç bir
siyasiyle, yalnızca siyasi olmayan bir evlilik yaptığını öğrendiğinde içinde
yükselen değersizlik, yenilgi ve yalnızlık duygusunun görüntüleri (Yüzüm
asimetrik, elim sakar, aşırı siliğim, sesim güç çıkar!) değildi, hayır, Galip'in
aklındaki. Yalnızca, hayatın bir parçasını, bir fırsatı ya da bir eğlenceyi
kaçırdığının resmi vardı Galip'in bütün gece gözlerinin önünde; Kar yağarken
Alaaddin'in dükkânının beyaz kaldırıma vuran ışığı. (Pamuk, Orhan. 1991:52-53)
Aşağıdaki 5.5 satırlık örnekte, yazar bir sevgiliyi çağırmaktadır. Sözcüklerin
bolluğu içinde yitip giden bu çağrı, metnin sonlarına doğru sanki bir çağrıdan
çok, bir yargı, ya da bildirim kipli bir uzun tümceye dönüşmektedir:
O zaman kibritimi bir daha yakmadan gerisin geriye şehrin ışıklarına dönerken,
felaket anlarında ölümü karşılamanın en mutlu yolunun bu olduğunu düşünerek
uzak bir sevgiliye acıyla sesleneceğim: Canım, güzelim, kederlim, felaketler
zamanı gelip çattı, gel bana, nerede olursan ol, ister sigara dumanıyla dolu bir
yazıhanede, ister çamaşır kokan bir evin soğanlı mutfağında, ister dağınık mavi
bir yatak odasında, nerede olursan ol, vakit tamam, gel bana; yaklaşan korkunç
felaketi unutmak için perdeleri çekili yarı karanlık bir odanın sessizliğinde bütün
gücümüzle birbirimize sarılarak ölümü beklemenin zamanı geldi artık. (Pamuk,
Orhan. 1991:24)
Gevelemeli deyişin dikkati çeken özellikleri, uzun olması ve uzunluğun getirdiği
yavavanlığın bazen yinelemelerle de sağlanması, sözcüklerin bol ve hemen hep
aynı belirli bir kavramı kapsamasıdır.
Uzun Deyiş (Prolixity)
Nesfield Uzun Deyiş'i, 'içine gereksiz ayrıntılar ve boş sözler tıkıştırılmış, bunların
arasında ana konunun ne olduğunu bulmanın çok güç olduğu can sıkıcı bir deyiş
türü' olarak betimler.(s.395) Nesfield, aynı zamanda, bu deyiş türünün Dağınık
Deyiş ve Gevelemeli Deyiş'le karıştırılmamasını da ister. Uzun deyişte, okuyucuyu
sıkan sözcüklerin bolluğu ve yoğunluğu değil, fazladan söz edilen ve ana konuyla
ilgisi çok az olan ya da hiç olmayan olayların eklenmesi ve konuyla ilgiliymiş gibi
verilmesidir. Psikolojik romanlarda oldukça çok sık görülen bu tür bir deyiş türü,
ayrıca bazı romancıların anlatım yöntemi olarak da görülmektedir.
Aşağıdaki örnekte, Mehmet Rauf, anlattığı düşünce ve ruh durumlarını
pekiştirmek için uzun deyiş türünü seçmiş olabilir:
103
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Birkaç gündür o kadar mesut eden güven yerle bir olarak yerine büyük bir
şüphe, boğan bir umutsuzluk,,, Kendisi Suat'ın hayatında hiçbir şey, bir eğlence
iken, Süreyya onun sahibi, emredeni, kocası idi; onların hayatları birbirinin idi; o
onu bakir ve masum almış, senelerce onunla yaşamıştı. Hatta Suat kendisini
sevseydi bile onun gibi olmasına her şey engeldi. Bu evlenmeden, Süreyya'dan
başka, bütün maddiyattan başka, bütün manevi şeyler de engeldi. Geçmişi
onundu, onunla yaşamıştı, onunla yaşıyordu ve onunla yaşayacaktı. Şimdi
kendileri birbirinin olsalar bile hiçbir zaman öyle olamayacaklardır. O onun karısı
idi, birçok zaman karısı olmuştu, saadet ve zevkle olmuştu, hiçbir vakit bu
hatıraları, zevk ve saadeti kendisi mahvedemeyecekti... Bu kadar sevdiği bir
kadını sanki aralarına kendisi de katılarak kirletmiş olacaktı! Bunda kendisini
taşkınlığa sevkeden bir fenalık görüyordu. (Mehmet Rauf. 2011:219)
Psikolojik düşünce biçiminin açıklanabilmesi için böyle bir yöntem gerekli
olabilir, Okuyucu okuduğu metnin anlatılış ve deyiş türünün ortaya konma
nedenini bildiği sürece kendini metin içinde yitip gitmiş gibi duyumsamayacaktır.
Psikolojik romanlarda böyle bir deyiş türünün kullanılma nedenlerinden birisi de
belki bu yüzden olabilir. Aşağıda anlatılmaya çalışılan olayda, neyin anlatıldığı,
nerede anlatıldığı, niçin anlatıldığı, kimin nerede, ne yaptığı birbirine girmiştir.
Uzun deyiş, birbirleriyle ilgili olan ve olmayan bir sürü olayla karmaşık bir anlam
ve kavram yumağını okuyucunun önüne atmaktadır:
Eskiden 'Sahil Yolu' denilen, şimdiyse daha çok bir dağ yoluna benzeyen asfalttan
geçen arabaların kornalarını dinleyerek indiğim leş kokulu bu karanlığın
sessizliğinde, arabayı ararken, içlerinde boğuldukları çuvallardaki iki büklüm
durumlarını hala koruyan saray kumpasçılarının ve haçlarına ve asalarına sarılı
Ortodoks papazlarının bileklerine gülle bağlı iskeletlerine rastlayacağım. Tophane
rıhtımından Çanakkale'ye asker gönderen Gülcemal vapurunu torpillemek
isterken, uskuru balıkçı ağlarına, burnu da yosunlu kayalara çarptıktan sonra
deniz dibine çöken İngiliz denizaltısının soda borusu gibi kullanılan
periskobundan çıkan mavimsi dumanları görünce, oksijensizlikten ağzı açık
kalmış İngiliz iskeletlerinin temizlendiği ve kadifeyle kaplı albay koltuğunda Çin
porselenleriyle akşam çayını artık Liverpool tezgâhlarında imal edilmiş yeni
yuvalarına huzurla alışan vatandaşlarımızın içtiğini anlayacağım. (Pamuk,
Orhan. 1991: 23)
Aşağıdaki örnek, kimin, kimin hayalini kurduğunu 6 satırlık uzun bir tümce içine
saklamaktadır:
.. Şaşırtıcı olan şey ise, ücra bir Anadolu kasabasındaki evinde kurduğu bir
hayali bana yazan değerli okurum Mehmet Yılmaz'dan, on yedi yüz yıl önce, bu
hayali kurup 'Ankayı Mugrib'inde yazan İbn Arabi'ye, bizden bin yüz on bir yıl
önce, O'nun kurtardıklarını peşine takıp İstanbul'u Hristiyanlardan feth edeceğini
rüyasında gören filozof El Kındi'den, çok sonraları gerçekleşen bu rüyanın bir
arka sokağında, Beyoğlu'ndaki bir manifaturacı dükkanında makaralar,
düğmeler ve naylon çoraplar arasında, O'nun düşünü kuran tezgahtar kıza
kadar, herkesin büyük kurtarıcıyı düşlerken ve beklerken O'nun yüzünü bir
türlü hayal edememesi. (Pamuk, Orhan.1991:140)
104
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Aşağıdaki alıntı ise Uzun Deyiş'in gereksiz yerde bir gizeme nasıl
dönüştürülebileceğine (!) ilişkin güzel bir örnektir. Aşağıdaki parçayı okuyan
okuyucu, uzun tümceyi anlamayı çoktan bırakarak, onun yerine, kimin, neyi ne
anlamda anlatmaya çalıştığını anlamaya çalışacaktır:
Çok sonra, telefonu sessizce kapayıp fişten çektikten sonra Celal'in defterleri, eski
kıyafetleri, dolapları ve yazıları arasında kendi anılarını arayan bir uykudagezer
gibi bir araştırma yaptıktan sonra, pijamalarını giyip yattığı Celal'in yatağında,
Nişantaşı Meydanı'ndan gelen akşam gürültülerini dinleyerek uzun ve derin bir
uykuya dalarken Galip, uykusunun en güzel yanının insanın olduğu kişiyle bir
gün yerine geçeceğine inanmak istediği kişi arasındaki gözyaşartıcı uzaklığın
unutulması kadar, duyduklarıyla hiç duymadıklarını, gördükleriyle hiç
görmediklerini ve bildikleriyle hiç bilmediklerini huzurla birbirine karıştırabilmesi
olduğunu bir kere daha anladı. (Pamuk, Orhan.1991:338)
Sonuç
Özlü Deyişin karşıtlarından Dağınık Deyiş, Gevelemeli Deyiş ve Uzun Deyiş çok
az ama önemli ayrımlarla birbirinden değişik yazım ve anlatım yolları
gösterebilmektedir. Bu ayrımlar her üç deyiş türünü birbirinden ayıran etkin ve
önemli özellikler olmasına karşın, birinde bulunan bir özellik, bir bu gruptan
başka bir deyiş türünde, bir başka özellikle birlikte görülebildiğinden, Dağınık,
Gevelemeli ve Uzun Deyiş biçimlerini birbirinden ayırmak güçleşmektedir. Deyiş
türlerinin ana öbekleri içinde Özlü Deyiş, karşıtlarına göre ana grupta ve daha
etkin olduğu ve ilk incelemelerde ana grup deyişleriyle göz önüne alındığından,
karşıtları, diğer ana deyiş karşıtları gibi daha sonra ele alınmaktadır. Oysa en az
ana grup deyişleri gibi karşıtlar da önemlidir.
Dağınık, Gevelemeli, Uzun deyiş türlerinin ortak noktaları, her üçünün de uzun
olmasında birleşmektedir. Basit Deyiş'ten bu yana ele alınan bütün deyiş tür ve
grupları yazınsal deyiş türleri içinde olduğundan, ortaya çıkarıldıkları
zamanlardan bu yana dilbilimsel özellikleri yönünden incelenmemiş, aslında bu
deyiş türleri nesnel dilbilimsel nitelikler gösterememişlerdir. Şu anda ele alınan
özellikleri yazınsal yönlerden olduğu için, daha çok öznel, kuramsal ve bir bakıma
bireysel etkileşim ve yorumsal nitelikte olmakta, bu deyiş türleri, özellikleri ve
ayrımları birbirine karışmış gibi görünmektedir.
Kaynakça
Atay, Oğuz. (1972). Tutunamayanlar. İletişim Yayınları: İstanbul.
Atsız, Yağmur. (1976). Yeni Türk Edebiyatından Seçmeler. Şiir, Hikaye, Deneme.
Sander Yayınları: İstanbul.
Kemal, Namık. (2013). İntibah. Evrensel İletişim: Ankara.
Nesfield, J. C. (1942). Matriculation English Course. Macmillan: London.
Pamuk, Orhan. (1991). Kara Kitap. Can Yayınları: İstanbul.
Rauf, Mehmet. (2011). Eylül. Parıltı: İstanbul.
Sami, Şemsettin. (2007). Talat ile Fitnat'ın Aşkı. İskele Yayıncılık: İstanbul.
Sezai, Sami Paşazade. (2000). Sergüzeşt. Mercek Yayıncılık: İstanbul.
Turan, Güven. (2015). Yaz Üçgeni. Yapı Kredi Yayınları. İstanbul.
105
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Web Kaynakları
Şehabettin, Cenap, Namık Kemal, İsmail Sevük:
http://www.tevarih98.com/?Syf=15&cat_id=62&baslik_name=w5xubMO8IEtpxZ
9pbGVyaW4gQcOnxLFrbGFtYWzEsSDDlnpkZXlpxZ9sZXJpLVZlY2l6ZWxlcmk=
(Son kontrol:14.11.2014)
106
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
A.P. ÇEHOV’UN İLK DÖNEM ÖYKÜLERİNDE KISA DEYİŞ
BREVITY IN A.P. CHEKHOV’S EARLY FICTION ART
Mehmet ÖZBERK
Rabiye ÖZBERK
Özet
Ünlü yazar A.P. Çehov (1860-1904) öykü ve piyesleriyle Rus ve dünya edebiyatında
eşsiz bir konuma sahiptir. Çehov ‘kısalık yeteneğin kardeşidir’ aforizmasıyla kendi
üslubunun ve yazın sanatının genel bir değerlendirmesini yapar. Az sözle çok şey
anlatabilme ve bunu akıcı ve sade bir deyişle yazıya dökebilme yeteneği Çehov’u
diğer edebiyatçılardan ayıran en önemli yönüdür. Betimleme konusunda aşırıya
kaçmayan sanatçı, yüzlerce öyküsünde kullandığı her bir cümleye müzikal bir kalite
vermeyi amaçlar. 1883-1887 yılları arasında kaleme aldığı öykülerinde Çehov, kısa
deyiş (kısa anlatım tarzı) kullanarak Rus edebiyatında yeni bir janr oluşmasını sağlar.
Bu bildiride, Çehov’un ilk dönem öykülerinde kısa deyişin yeri üstünde durulmuştur.
Anahtar Sözcükler
A.P. Çehov, Çehonte, 19. yüzyıl Rus edebiyatı, kısa deyiş, kısa öykü
Anton Pavloviç Çehov 29 Ocak 1860 tarihinde Taganrog şehrinde
dünyaya gelir. Babası küçük bir esnaf, annesi ev hanımıdır.
Kabiliyetli, sert karakterli ve ahlaklı bir babanın oğlu olan Çehov
annesinin iyi, kibar ve zeki bir kadın oduğunu belirtir. Dört erkek ve
bir kız çocuğun büyüdüğü Çehov ailesinde tüm kardeşler sanatçı
olmuştur. Müzisyen, yazar ve ressamın yetiştiği bu evde ünlü yazar
ileride
yazacağı
günlüğünde
şöyle
diyecektir:
“Yeteneğim
baba
tarafından, ruhumsa anne tarafından gelmiştir” (Ryabinina, 2012: 95).
Babasının iflas etmesi sonucunda tüm aile 1876 yılında Moskova’ya
taşınır. Ancak Çehov gimnazyumunu bitirmek için Taganrog’da kalır.
Üç sene burada yaşayan Çehov, özel ders vererek hem kendi geçimini
sağlar hem de ailesine yardım eder. Daha gimnazyum yıllarındayken
edebiyata olan merakı herkesin dikkatini çeker. Bu dönemde mizah

Araş. Gör., Dr., Artvin Çoruh Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Rus Dili ve Edebiyatı
Bölümü, e-posta: [email protected]

Araş. Gör., Gazi Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Rus Dili ve Edebiyatı Bölümü,
e-posta: [email protected]
107
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
öyküleri kaleme alarak Moskova ve Peterburg’da yayım yapan
‘Oskolki’, ‘Budilnik’, ‘Strekoza’ gibi dergilerde takma adlarla yayımlar.
1879
yılında
Çehov
Moskova
Üniversitesi’nin
Tıp
Fakültesi’ne
kaydolan Çehov 1884 yılındaysa doktor ünvanı alır. Kısa bir süre asıl
mesleğini sürdüren sanatçı daha sonra gimnazyum döneminde
yayımladığı öykülerini ‘Melpomene Öyküleri’ (Skazki Melpomenı, 1884)
adlı derlemeyle okuyucuya sunar. Olumlu eleştiriler sonucunda Çehov
doktorluğu bir yana bırakarak edebiyat yolunda ilerlemek ister. İki yıl
sonra ‘Rengarenk Öyküler’ (Pyostrıye rasskazı) adında yeni bir derleme
çıkarır. 1887 yılındaysa ‘Alacakaranlıkta’ (V sumerkah) derlemesiyle
edebiyat dünyasında yerini sağlamlaştırır. Bu eserin başarısıyla Rus
edebiyatında oldukça önemli bir yeri olan ‘Puşkin Ödülü’nün sahibi
olur. Aynı zamanda Çehov ilk piyesi olan ‘İvanov’u bu tarihte Korşa
Tiyatrosu’nda sahneye koyar.
Çehov oldukça üretken bir yazardır. Rus toplumunun içinden seçtiği
ve
her
kesimi
sergileyen
karakterleriyle
ardı
ardına
öyküler
yayımlamaya başlar. 1890 yılında Sahalin adasına giderek sürgüne
uğrayan insanları gözlemler. ‘Sahalin Adası’ (Ostrov Sahalin) adlı
derlemesi de bu gezinin sonucunda ortaya çıkar. Acı çeken mutsuz
insanları resmettiği bu eserin ardından sanatçı tüberküloz hastalığına
yakalanır. 1897 yılında Kırım’a tedavi için gider ve burada edebiyatın
en önde gelen isimlerinden Tolstoy, Gorki ve Korolenko’yla buluşur.
Dönemin en ünlü tiyatrocularıyla ve yayın evi sahipleriyle arkadaşlık
kurar.
1901 yılında ünlü tiyatro oyuncusu O.L. Knipper ile evlenir. Moskova
yakınlarında Melihovo köyünde bir ev satın alarak ömrünün kalan
son altı yılını ailesiyle burada geçirir. Bir yandan yazmaya devam eden
sanatçı diğer yandan köydeki çocuklarla ve hastalarla ilgilenir.
Burada okul ve küçük bir hastane kurulmasına yardımcı olur. 1904
108
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
yılında
Almanya’ya
tedavi
için
giden
Çehov,
Badenweiler
kaplıcalarında hayata gözlerini yumar. Toplamda altı yüz civarında
öykü ve on yedi piyes kaleme alan sanatçının son eserleri ‘Gelin’
(Nevesta) adlı öyküsü ve ‘Vişne Bahçesi’ (Vişnyovıy sad) adlı piyesidir.
Çehov’un kendi üslubunu göstermeye çalıştığı 1883-1887 yılları
arasını kapsayan ilk dönem öyküleri tüm edebi sanatında büyük
öneme sahiptir. Sanatçının ilk öyküleri mizah yansıtırken sonraki
öyküleri hiciv doludur. Bu bildiride ele aldığımız öyküler, yazarın
edebiyat dünyasına giriş yaptığı, kendi anlatım tarzını bulmaya
çalıştığı, diğer edebiyatçılardan farklı yönünü göstermeye istediği ilk
eserleridir. Ünlü Rus dilbilimci Eyhenbaum, Çehov’u yazın sanatını ve
seçtiği konuları şöyle açıklar: “Çehov’a yazmak için belirli bir konu
yerine, sıradan bir insan ya da karakteri ortaya koyan sıradan bir
durum yeterlidir” (Tyupa, 1989: 13). Çehov, hayatın içinde her daim
görmeye alışık olduğumuz beklenmedik komik durumların, sıradan
karakterlerin, küçük ve lüzumsuz insanın yazarıdır. Sanatçının
yaşadığı dönemi yansıtan bu karakterler en yalın haliyle toplumun
konuştuğu dili kullanır.
Çehov’un edebiyat dünyasına girdiği dönemde yazdığı öykü sayısı
yayımladığı öykü sayısından daha fazladır. Sanatçı uzun olduğu
gerekçesiyle birçok öyküsünü yarım bırakmak zorunda kalır. Bu
konuda duyduğu üzüntüyü 12 Ocak 1883 tarihli mektubunda
Peterburg'da yayım yapan ‘Oskolki’ dergisinin redaktörü N.A. Leykin’le
şöyle paylaşır: “Bu sınırlamalar bana bazen çok zor geliyor. Örneğin,
siz 100 satırdan fazla yazıları kabul etmiyorsunuz, elbette bunun bir
sebebi vardır. Ben bir konu buluyorum ve yazmaya koyuluyorum.
Ancak bu ‘100 satırdan uzun olmayacak’ düşüncesi daha ilk satırdan
elimi
bağlıyor,
beni
yazmaktan
alıkoyuyor.
Olabildiğince
elimi
sıkıyorum, süzgeçten geçiriyorum ve bu nedenle, bazen izlek ve biçim
hasar alıyor. Öyküm bittikten sonra saymaya başlıyorum. 100-120-140
109
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
satır diye saydıktan sonra da korkuyorum ve size göndermekten
vazgeçiyorum” (Fortunatov, 1996: 15).
Görüldüğü üzere, Çehov'un üslubunda kısa deyişi seçmesinin en
önemli nedeni öyküsünü yayımlatma telaşıdır. Antoşa Çehonte ve
bunun gibi daha birçok takma isim altında gimnazyum yıllarında
kaleme aldığı bu öykülerde sanatçı bir yandan kısa ve öz yazmalı diğer
yandan okuru düşünmeye zorlamalıdır. Kısa deyiş zamanla yazarı
diğer edebiyatçılardan ayıran en önemli yazın yeteneği haline gelir.
Gereksiz ve uzun betimlemelerden, aşırı ayrıntılardan arınmış olan
kısa deyiş, Rusya edebiyatında kısa öykünün de temellerini atmış
olur. Çehov kardeşi Aleksandr’a yazdığı 11 Nisan 1889 tarihli
mektubunda “Kısalık yeteneğin kardeşidir” (Fortunatov, 1996: 107)
görüşünü belirtir. Sanatçının yeni öyküleri, öncülleri olan Puşkin’in,
Gogol’ün, Leskov’un, Dostoyevski’nin, Tolstoy’un, Saltıkov-Şçedrin’in,
Turgenyev’in
kaleme
aldıkları
öykülerden
açıkça
sıyrılmaktadır.
Sanatçının Rus edebiyatına getirdiği yenilik hakkında Tolstoy şu
görüşü savunur: “Çehov, bence, tüm dünya için yeni, tamamıyla
yepyeni yazım biçimleri meydana getirmiştir… Bir sanatçı olarak Çehov
diğer Rus yazarlarla, Turgenyev’le, Dostoyevski’yle ve hatta benimle
bile asla kıyaslanamaz” (Tyupa, 1989: 13). Tolstoy’un belirttiği bu
yenilik üslup ve hacim açısından edebiyatta yeni bir janr olan kısa
öykü olduğu söylenebilir.
Çehov’a göre kısalık harcanan emekle ters bir orantıya sahiptir. Bir
öyküye verilen emek ne kadar çoksa onu yazması da bir o kadar
kısadır. Öyküdeki bir sözcük bile diğerini dışta bırakmamalı ya da
başka bir sözcükle değişmemelidir. Edebiyatta açtığı bu yeni yol
hakkında Çehov şunu söyler: “Benim tarafımdan yazılmış her şey beşon yıl sonra unutulacak, ama benim tarafımdan açılan yol sapasağlam
kalacaktır. Benim hizmetim bundadır” (Andaç, 2008: 181).
110
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Çehov için kısa deyiş metnin sadece hacmiyle ilgili bir durum değildir,
aynı zamanda anlatım gücünü, sanatın amacına uygunluğunu,
ifadenin etkinliğini gösterebilmektir. Çehov’un öykülerindeki kurgusal
yapıyı sadece biçimsel bir yöntemin değil, imgelerin ve izlekin
oluşturduğunu
görürüz.
Bu
doğrultuda
tüm
ögeler
birbiriyle
uyumludur, birbirini tamamlar ve ana bütünden ayrılmaz. Bu konuda
dilbilimci Fortunatov şu görüşü savunur: “Çehov öyküdeki gereksiz
yerlerin daha çok giriş ya da sonuç kısmında olduğunu görüşündedir.
Bu nedenle eserini tamamladıktan sonra ya gereksiz detayların
kısaltılmasını ya da tamamen çıkarılmasını düşünür” (Fortunatov,
1996: 31).
Çehov iyi bir yazar olduğu kadar iyi bir okurdur da. Yazdıktan sonra
kendisini okurun yerine koyar ve eserini tekrar gözden geçirir. Edebi
yazının hemen zihne girmesini ve bir anda kavranması gerektiği
düşüncesini savunduğu için okurun dikkatini dağıtmak ve onu
yormak
istemez.
Çehov’un
hayatın
her
kesiminden
gelen
kahramanları yaşadıkları dünyada, diğer insanlar içinde kendileri gibi
olanların yolunu ararlar. Çehov beklenmedik bir sonla biten hızlı bir
kurguda dinamiği ön planda tutar, öykünün sonu girişiyle karşıt bir
duruma gelir. Oldukça geniş bir şekilde diyaloglara yer verir.
Öykünün yapısını oluşturan serim-düğüm-çözüm bütünlemesine
karşı çıkar. 'Şişman ile Zayıf' (Tolstıy i tonkiy, 1883) öyküsünde
düğüm ve çözüm vardır; 'Bukalemun' (Hameleon, 1884), 'Albion
Ülkesinin Kızı' (Doç Albiona, 1883) ve 'Suçlu' (Zloumışlennik, 1885)
öykülerindeyse sadece düğüm bulunur.
İngiliz yazar H.E. Bates’in kısa öykü tanımı Çehov’un yazın sanatını
aslında özetler niteliktedir: “Yazarın istediği her şey bir kısa öykü
olabilir. Bir atın ölümünden, genç bir kızın ilk aşkına; hiçbir kurgunun
bulunmadığı durağan bir betimlemeden, hareketli ve hızlı olayları yer
111
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
aldığı ve şaşırtıcı bir sonu olan hareketli bir düzeneğe (…) kadar her şey
kısa öykü olabilir” (Bates, 2013: 9).
Sanatçı öykülerinde ayrıntının oranını belirlerken ona bitmemişlik
havası
da
katar.
Bu
sayede
okur
öykünün
sonunda
kendi
düşünceleriyle baş başa kalır. Gereksiz laf kalabalığından kaçınarak
sözcükleri en yalın haliyle kullamayı tercih eder. Doğrudan, açık,
sade, yalın, kısa ve net ifadelerle yazar, gerektiğinde okuyucunun ruh
halini de sarsmasını bilir. Bunun en güzel örneğine, ülkemizde de
sevilerek okunan ve üstünde incelemeler yapılan ‘Memurun Ölümü’
(Smert çinovnika, 1883) adlı öyküde rastlarız. Tiyatro izlerken
istemeden öndeki koltukta oturan üst rütbeli bir General’in başına
aksıran memur Çervyakov, bu ayıbını nasıl telafi edeceğini bilemez.
Defalarca özür dileyen, yaptığından büyük pişmanlık duyduğunu
belirten başkahramanı General ciddiye bile almaz:
“-Dün efendimizi, buyurduğunuz gibi alay etmek için
rahatsız etmeye gelmemiştim. Aksırırken üstünüzü başınızı
berbat ettiğim için özür dilemeye gelmiştim. Hem alay etmek
benim ne haddime? Bizler alay etmeye kalkarsak, o zaman, yani,
insanlara saygı diye bir şey kalır mı?, diye yakındı Çervyakov.
Mosmor kesilen, sinirinden tir tir titreyen General,
birdenbire:
-Defol!, diye bağırdı.
Dehşetinden yüzü kireç gibi olan Çervyakov, fısıltılı bir
şekilde:
-Ne buyurdunuz?, diye sordu.
General ayaklarını yere vurarak:
-Defol!, diye tekrar bağırdı.
Çervyakov'un içinde bir şeyler koptu. Hiçbir şey görmeden, hiçbir
şey işitmeden, geri geri kapıya gitti, sokağa çıktı, yürüdü. Bir
makine gibi evine gelince, üniformasını çıkarmadan kanepeye
uzandı ve... öldü” (Çehov, 1960: 31).
Bu öyküden anlaşılacağı üzere mizah trajik bir hal alır. Çözüm
bölümünde betimlenen ani ölüm kısa ve özdür. Çervyakov’un tam
olarak ölüm nedeni, öncesinde ve sonrasında yaşananlar hiçbir
ayrıntıya
girilmeden
resmedilir.
Rus
bürokrasisine
ve
fertler
arasındaki sosyal statüye de açık bir göndermede bulunan Çehov
‘Şişman ile Zayıf’ öyküsünde aynı temayı işler.
112
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Sosyal sınıf farkını karşıtlıklar üzerinden gösteren Çehov’un bu
öyküsünde
iki
çocukluk
arkadaşı
bir
tren
garında
tesadüfen
karşılaşırlar. Zayıf olarak betimlenen evli ve çocuğu olan alt dereceden
memur Porfiri ve Şişman olarak betimlenen gizli müşavir olan Mişa.
Öykünün serim kısmında Şişman gar restoranında yemeğini yer ve:
“Yağlı dudakları olgun vişneler gibi parıldıyordu. Şarap ve turunç çiçeği
kokuyordu”. Zayıf’ın ise elinde bavul, bohça ve kutular vardır: “Etrafa
kurutulmuş et ve kahve telvesi kokusu yayıyordu” (Çehov, 1960: 72).
Yedikleri yemek bile kısaca bu iki eski dost arasındaki sınıf farkını
ortaya koymaktadır. Büyük bir içtenlikle kendi yaşadıklarını anlatan
ve ailesini tanıtan Zayıf, Şişman’ın iki yıldız derecesine kadar
yükseldiğini öğrenir. Bunun üstüne: “Zayıf ansızın sarardı, taş kesildi.
Ardından, yüzü yaygın bir gülümseyişle tüm yönlere doğru eğik bir hal
aldı. Adeta yüzünden ve gözlerinden etrafa kıvılcımlar saçılıyordu.
Büzüldü, ufaldı, kamburlaştı” (Çehov, 1960: 74). Şişman kendisine
‘Saygıdeğer efendim!’ demeye başlayan arkadaşının üstlerine karşı
saygısının yersiz olduğunu söyler, buna karşı çıkmak ister ancak:
“Zayıfın yüzünde öyle yoğun bir kulluk ifadesi, öyle bir tatlılık ve aşırı
saygının verdiği öyle ekşilik vardı ki, müsteşarın midesi kalktı” (Çehov,
1960: 74).
Öykünün çözüm kısmında iki eski dost ayrılırken buluştuklarında
olduğu gibi ‘tatlı bir kendinden geçmişlik hali’ yaşarlar: “Kişilerin iç
dünyalarını, yansıttığı yaşama biçimleri, ve ilişkilerinden anlarız. Kısa
betimlemeler, kişilerin karakteristik özelliklerini konuşma yöntemiyle
kendi sözlerinden ya da karşık kişilerin izlenimlerinden vermesi… onun
öykücülüğünün birer biçimsel özelliğidir” (Andaç, 2008: 192). Çehov’un
öykülerindeki kısa deyişi hem metin hem de dil bilgisi sınırları
açısından değerlendirmek gerekir. Hint-Avrupa dil ailesinin Slav
Dilleri grubunun Doğu Slav Dilleri alt grubuna dahil olan Rus dili
önden ve sondan eklemeli çekimli bir dildir. Sonuna getirilecek bir
yapım ekiyle ‘adlar’ küçüklük ve sevimlilik ya da büyüklük ve kabalık
113
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
kazanabilir. Çehov dilin bu yapısal özelliğini de sanatında kullanarak
kısa anlatım tarzını pekiştirir. Örneğin, toplumsal psikolojiyi en iyi
anlattığı ‘Bukalemun’ öyküsünde polis müfettişi Oçumelov üst
makamları olan General'e ve kardeşine saygı dolu tavrını göstermek
için üçüncü çoğul sahıs şeklinde ve sevimlilik ifade eden '–ец' yapım
ekini kullanır, (брат- братец): “Generallerin kardeşceğizleri gelmişler”.
Sıradan bir sokak köpeği sandığı ve ortadan yok etmek istediği
köpeğin
aslında
General'in
köpeği
olabileceğini
düşündüğünde
Oçumelov kendini ısırmasından bile hoşlanır. Bu üslup değişikliği
yine küçüklük ve sevimlilik katan bir yapım eki olan '–к-' aracılığıyla
gösterilir,
‘köpek-köpekcik' (собака - собачка): “Al şunu, fena bir
köpek değil, neşeli bir yaratık, arkadaşının parmağını ısırmış hahaha!
Gel bakalım niye titriyorsun? Hırr…kızmış…tatlı, küçük köpekcik”
(Çehov, 1960: 271).
Öykü Karakterlerinin Soyisimleri
Karakter
Anlamı
Memur Çervyakov
Çervyak - Solucan, duygusuz, kayıtsız
Polis müfettişi Oçumelov
Oçumelıy – Muhakemesini kaybetmiş kişi
Nalbant Hryukin
Hryuk – Domuz bağırtısı
Bekçi Jratva
Jratva – Zıkkımlanma, tıkınma
Memur Panihidin
Panihida – Cenaze töreni
Müsteşar Kladbişçenski
Kladbişçe- Mezarlık
Memur Trupov
Trup - Ceset
Başçavuş Prişibeyev
Prişibat – Vurarak zarar vermek- öldürmek/ Ezmek, içini karartmak
Emekli Toprak Ağası Vivertov
Vivert – Hile, tertip
Müvekkil Derevyaşkin
Derevo – Odun
Koro Şefi Gradusov
Gradus – Derece
Meyhaneci Samopliuyev
Sam-o-plevat- Kendini boş vermiş
114
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Yukarıda verdiğimiz tabloda görüldüğü üzere, Çehov karakterlerine
soyisim verirken onların kişiliklerine uygun olmasına dikkat eder. Bu
şekilde okur üstü kapalı ve kısa bir şekilde kahraman hakkında bilgi
sahibi olur. Çehov’u diğer edebiyatçılardan ayıran en önemli dil
özelliği, kısa deyişi ustalıkla kullanabilmesidir. Az sözcükle daha çok
mesaj
verme
yeteneği
olan
sanatçı
Rus
edebiyatının
dünyaya
kazandırdığı en önemli isimlerden biridir. Çehov eserlerinde kullandığı
dille, küçük ve lüzumsuz insan betimiyle, anlatım şekliyle ve mizah
anlayışıyla edebiyata büyük katkıda bulunur. Öykülerindeki kısa
deyiş Rus edebiyatına kısa öykü janrını da kazandırmış olur. Sanatçı
aynı zamanda kendisinden sonra gelen Bunin, Zoşçenko, Remizov,
Bulgakov, Teffi ve Nabokov gibi XX. yüzyıl yazarlarının öykülerine etki
eder.
KAYNAKLAR
Andaç, F. (2008). Öykü Yazmak Öyküyü Düşünmek, İstanbul: Doruk.
Bates, H. E. (2013). Yazınsal Bir Tür Olarak Kısa Öykü, 2. Baskı, Çev.
Gökçen Ezber, İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
Çehov, A.P. (1960). Sobraniye soçinenıy v dvenadtsati tomah, Tom 2,
Rasskazı 1883-1885, Moskva: Hud. Lit.
Fortunatov, N.M. (1996). Taynı Çehonte, o rannem tvorçestve A.P.
Çehova, Nijnıy Novgorod: NGU.
Ryabinina, N.V. (2012). İzuçayem istoriyu russkoy literaturı XX veka,
Moskva: Flinta.
Tyupa, V.İ. (1989). Hudojestvennost Çehovskogo rasskaza, Moskva:
Vısşaya Şkola.
115
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
BREVITY AND TERSENESS IN ERNEST HEMINGWAY’S
A DAY’S WAIT AND IN ANOTHER COUNTRY:
A STYLISTIC ANALYSIS
Cyprus International University, Faculty of Education
Department of English Language Teaching
Adesanya M. Alabi
Cyprus International University, Faculty of Arts and Sciences
Abstract
Stylistics investigates the literary devices which are utilized in literary texts by
writers in order to create and highlight an expressive, rhetorical and aesthetic
content in their texts. Brevity and terseness takes a significant role in which
Ernest Hemingway reflects his views in his works titled A Day’s Wait and In
Another Country. This study will examine brevity and terseness the author
uses to convey his great ideas without verbose expressions. The literary style
of the texts, the dramatic dialogues, and the metamorphosis of the language
from one stage to another will also be given an insightful literary analysis and
interpretation.
Keywords
Hemingway’s Style, Brevity and Terseness, Sentence complexity, Word
Choice,
Introduction
The linguistic competence of a writer is revealed by a stylistic analysis at
which the language utilization and the word choice are known and given a
contextual meaning in the sentential presentation of a given topic. The
stylistic analysis requires an adequate accumulation of thoughts and
understanding as they are expressed in a concise and objective manner. The
ability and insight to visualize a quintessential thought give it an explicit
interpretation as it is conceptually imagined and penned down by the author
that gives room for a productive incorporation and perceptiveness. As a
stylistic analysis, this study will examine brevity and terseness as a writing
style in Hemingway’s A Days Wait and In Another Country. According to
Laurence Goldstein “ The achieving of brevity in communication is a
wonderful, multi-faceted skill and raises deep and important issues in the
linguistics, philosophy, and in area of cognitive science (Goldstein, 2013:
20).
In the process of analyzing a writer’s style, a great sense of objectivity is
crucial; one must not deviate from the conceptual theme of the author.
116
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
However, it is imperative to realize that an intelligible way of conveying an
idea is good, but it is also very essential to understand that sometimes the
hearer’s or reader’s understanding of the author’s thoughts may be different
from what the author means. The author has a different and distinctive
ideological view about what he writes while the readers or the hearers may
see it in different perspective. Fernald James maintains that:
To say what one means so that it will be readily
understood by someone else would seem to be one of the
simplest and easiest things imaginable. As a matter of
fact it is one of the most difficult. It is probable that one
mind never exactly expresses its meaning to another if
uses so simple an expression as “it is a fine day”, that
does not necessarily convey to the mind of the hearer the
same thought that was in the mind of the speaker. The
speaker may be thinking of the beauty of the scenery, the
light on the hills, the sunlit clouds, and floating across
the sky; the hearer may think the only the general
agreeableness of the weather, and of the fact that he does
not need an umbrella.(Fernald John,2005:267)
Brevity is going to be the main focus of our topic as a stylistic approach to
Ernest Hemingway’s A Day’s Wait and In another Country. The techniques
and the mechanism that give the two texts a sublime value and the approach
at which he uses to convey his embellished ideas and thoughts in a brief and
short manner will be critically examined and analyzed holistically.
Hemingway as a realistic writer that brings his environment under focus in
expressing his ideas uses his personal experience. The irony of his two texts
is that, they are the works of fiction that are not fictional. Brevity, therefore,
becomes the principal tool at which Hemingway utilizes to gain and arrest
the attention of his readers. In this critical perspective, we will be talking
about the perception in which Hemingway views his world of words and the
interpretative significance of his diction. In this sense, the linguistic style
that is far from complexity makes Hemingway’s work unique. His avoidance
from verbose expression will be explicitly identified in the fluidity of the
analysis. Fernald James further highlights that:
Brevity when it becomes confusing is not a virtue, but a
vice. The good and safe rule is, never sacrifice clearness
or force for the sake of brevity. When in doubt be explicit.
True brevity makes sure of saying that, the saying of
which is the only object for speaking or writing. (Fernald
James, 2005:357-58)
Therefore, a writer who has acclimatized himself with the idea of principle of
brevity will definitely learn how imperative it is to know the economy of space
and time. Stylistics becomes crucial in analyzing and interpreting any
literary work of art. The style in which the text could be analyzed and
interpreted should not be based on the individual judgment but should be
given an objective distinction. A writer is expected to give room for an
117
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
interpretative significance and understanding of his work; not foregrounding
the significant message of the text.
Some Statistics on the Two Texts
For the purpose of giving the characteristics of A Day’s Wait and In Another
Country, we will make a comparison between the two texts and the Ellegard
norm for sentence length and the main category of grammatical words. The
table below is the statistical analysis of the texts.
Ellegard Norm
Noun
Average
Sentence
Length
17.8
27.2%
Main
Verbs
Adjectives Adverbs
12.1%
7.4%
5.3%
A Day’s Wait
7.3
12.6%
11.1%
5.2%
7.3%
In Another
Country
5.3%
15.6%
8.9%
5.8%
8.6%
As the above table shows, based on the Ellegard norms, we are able to
discover the principles developed by Ellegard. This is because after the
statistical calculation, as they are used in the texts, we realized that there is
a sharp difference between Ellegard Norm’s and Hemingway’s. For instance,
the sentence length of Ellegard is 17.8 words but the sentence length of
Hemingway in A Day’s Wait is 7.3 words which is far less than the
Ellegard’s. The Ellegard’s noun is also far more than the number of noun
used by Hemingway. For example Ellegard’s indicates 27.2 percent while
Hermingway’s is 12.6. The proportion of the main verbs in Hemingway’s A
Day’s Wait is 11.1, which is also less than Ellegard’s Norm which is 12.2%.
Looking at the adjectives, the Ellegard’s adjective is 7.4 percent while
Hemingway’s is 5.2 percent. The adverb in Hemingway’s text is 7.3%
comparing to Ellegard’s norm which is 5.3%. This is the only one that is
more than Ellegard’s. Also considering the average sentence length of In
another Country the statistics shows that Ellegard’s norm is 17.8 compared
to 5.3 given by Hemingway. Ellegard is 27.2 in noun while it is 15.6 in
Hemingway’s. The main verb is 12.1 to 8.9. An adjective is 7.4 to 5.2 and
adverbs of Elligard states 5.3 to 8.6 and this is where we also discovered that
the Hemingway’s adverb is more than Ellegard.
The above mentioned statistical analysis depicts the shortness of words used
by Hemingway in comparison with Ellegard’s norms. In this sense, we have
realized that Hemingway has used shorter words than the principles
established by Ellegard. The use of brevity and terseness is prominently
used in the two texts without forcing the reader’s brain to understand the
contents of the texts. Once a reader has to stress his brain in assimilating
the original meaning of what has been written, it means the writer has failed
on his own part. Understanding the contextual meaning of given information
is what makes a writer a good communicator. Sperber and Wilson highlight
118
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
that “people who don’t give us all the information we wish they would, and
don’t answer our questions as well as they could are no doubt much to
blame, but for violating principles of communication” (Sperber and Wilson,
1986:162).
The use of stylistic approach in analyzing a literary work of art should be
given an insightful and critical peculiarity that does not allow the
interference of irrational tendency. Sometime there seems to be an emotional
intrusion in our approach of judgment, while stylistically analyzing a text,
and this leads to the peril of being sentimental instead of being thoughtful
and logical. When feeling overwhelms our sense of reasoning, we are bound
to feel rather than think. In this case, knowing the condensability of brevity
and terseness as one of the crucial literary styles, a writer should, therefore,
adhere to the principles of brevity and terseness as the case may be in order
to make his whims of mind intelligible to his readers or
hearers. It is,
however, essential to have a promethean sense while writing to convince
without violating the principle of brevity and terseness. Keeping it short and
simple without losing the main message of the writing is a considerable
factor every writer should put in mind. Pervasively, following this principle
gives the simplest meaning to the reader. H.P.Grice points out that:
The simplest cases of meaning are those in which the
speaker utters a sentence and means exactly and literally
what he says. In such cases the speaker intends to
produce a certain illocutionary effect in the hearer, and
he intends to produce this effect by getting the hearer to
produce it, and he intends to get hearer to recognize his
intention to produce it, and he intends to get the hearer
to recognize this intention in virtue of the hearer’s
knowledge of the rules that govern the utterance of the
sentence. (H.P.Grice, 2004:41)
The main purpose of conveying an idea is for the hearer to understand and
get it into his mind. Fernald James highlights again that:
In fact, the ordinary reader seldom catches at first
reading the full thought which a great poet or essayist
has in mind,-if, indeed, he ever attains it; and the orator
never knows, except by the effect of his speaking ,how
much of his thought has actually reached his audience.
The aim of perspicuity is to convey the thought of the
speaker or writer to the mind of the hearer or reader just
as clearly as thought can be conveyed by human
speech.(Fernald James,2005:268)
Considering the brevity and terseness as expressed in Hemingway’s style in
his short stories, he conveys his big ideas in a minimal form to convince his
readers. His language structure, grammatical utilization, and sentential
construction help reader to comprehend the text in simple way. Having
mastered the principle of brevity and terseness and the correctness of
119
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
literary arts, Hemingway has allowed himself to be immersed in the ocean of
being brief. His literary expertise is in his intelligible scenarios created to
stimulate artistic beauty through the felicity of language. This extrapolating
of an artistic world and factual phenomenon give an extraordinary force to
his graceful and literary quality. In this case Hemingway’s intuitive strength
and acuteness to convey information in a simple but compelling manner has
distinguished him in the world of literature. Ability to be able to engage the
reader and allow the literary aesthetic value have an overwhelming and
impactful strength on the reader to the extent that he finds himself in the
conflict of fantastic picture that lingers on, on his mind for a long time; he,
therefore, lives in the reality of literary truth. R.V.Young argues that:
The realism associated with the novel (and the short
story) refers principally to the accurate and convincing
evocation of the concrete features of an ordinary world
inhabited by recognizable human beings. Even a science
fiction novel (as opposed to a world of fantasy) attempts
to create a plausibly factual world of the future by
extrapolating from current scientific fact and theory.
(R.V.Young, 2001:37)
Therefore, Hemingway has always been making fiction out of the reality of
his literary truth and the integrity of his artistry has become a weapon of a
penetrable communication. Therefore, a perspicuous message has power to
hold and arrest the interest and attention of the recipient to a reasonable
extent. Joseph McCormack states that “When you want to get more, decide to
say less. Decide that being brief is your non-negotiable standard” (Joseph
McCormack,2014).
General Overview of A Day’s Waite
The text contains 1091 words. It talks about a nine-year old boy Schatz who
is being afflicted with fever. The speaker, the father, notices his dull
disposition and asks what the problem is. He replies he has a fever. The
father encourages him to go to bed and have some rest. He refuses;
eventually the service of a doctor is required to intervene and take his
temperature. After which the boy becomes despondent, assuming he is going
to die soon because he hears the doctor’s remarks about his temperature
being hundred and two. In this state, he asks when exactly is going to die?
The speaker(the father) shuts him down by making him to know his sickness
does not warrant something that will lead to death. In the process, there is
much persuasive explanation to convince the nine years old boy that he will
not die; he will live.
Stylistic Analysis of A Day’s Waite
Hemingway in his choice of words tries to convey his information in short
forms by choosing short dialogue for expressing the conversation between
the little boy and the speaker. Although, Hemingway does not tell us who
exactly is the person speaking. But the style he uses masks the identity of
the speaker. Notwithstanding, he begins his story in a way that reveals that
120
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
words are economized. At the first paragraph, he reveals to us the
appearance of the little boy who looks sick when the father is still in the bed.
The speaker begins his word with question; he wants to know what is really
wrong with the young boy. “What is the matter, Schatz?”This exhibits brevity
and terseness, if not; Hemingway could have extended his word by putting it
in another form. For example, he could have said “Schatz, what is the matter,
what exactly is wrong with you?”or he could have said, “Schatz ,I suspect you
are ill, what is the matter with you?”.These could have compounded the
sentences and there wouldn’t have been room for brevity and terseness in
this sense.
When the boy replies, his response is as brief as the speaker’s. He says”I’ve
got a headache” which is very simple and clear. He doesn’t need to make use
of verbose words that will complicate the sentence. This style allows the
information to be conveyed conveniently without forcing one’s brain to
understand what the speaker means. In other word, the boy could have said,
“I just realized that I am having a headache”or“I am not feeling fine, I have a
headache”. The sentence in this form will become wordy more than
necessary. In paragraph two where the service of the doctor is required; after
checking the temperature the speaker wants to know the result “What is it?”
and the doctor replies “One hundred and two”. In this conversational
atmosphere where the author applies the short form of dramatic dialogue to
convey his message, if verbosity is to be applied he could have done it in a
way that will elongate the sentence by saying “What is the result of the
examination?”, and the doctor could have replied in another elaborate form,
like, “As I examined his temperature it was a hundred and two”. All these
words are capable of elaborating the sentences than normal.
Brevity has to do with the use of pithy in style and has a general sense of
conciseness. Hemingway has been able to say his words to inform his reader
about a particular matter that is embedded in a short story. This style has
eliminated the tendency to use logorrhea in passing his message. The power
of the word does not depend on how elaborate one uses it in order to gain
attention but how brief one is able to communicate a long story in a short
and simple manner without unnecessary verbiage. If we take a look at the
paragraph three where the speaker has to write down the temperature of the
boy “and makes a note of the time to give the various capsules”, he speaks to
the boy if he wants him to read it to him? “Do you want me to read it to you?”
here, the author could have made this question in another form that will
require more words. For instance, he could have said, “I have just gone to
write down your temperature Schatz, do you want me to read it to you?”
Considering the boy’s response that says “All right. If you want to”. His
response could have been, “All right. If it is possible you can read it , if you
want to”. These have acquired more words than necessary in which the
brevity and terseness would have failed to function.
121
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
General Overview In Another Country
The work which is 2157 words talks about the war and the fear of death. As
narrated by the young narrator though name withheld by the writer, makes
it clear that he has faced death and survived. He is a young man and a
citizen of America. He comes to the hospital to receive treatment for the
wounds he sustains while at the battlefield. An Italian major sits next to
him, preceding the war he is known to would have been a champion fencer,
his hand has been injured and the narrator speaks with him about life. At
the end of the story he becomes aware of the death of his wife as a result of
pneumonia, and it is therefore essential for the major to face the future with
courage knowing the fact that the different wounds he sustains can never be
cured by machine. Though his military training and discipline has taught
him to keep his emotion under control even while faced with death on a daily
basis. This he has been able to maintain for many years. But when the
condensability of reality of life dawns on him through his wife’s demise, his
strength becomes weak and his power is empty.
Stylistic Analysis of In Another Country
Hemingway succeeds in viewing life in two dimensional forms, with two
opposite sides and spheres of life. He depicts the efficacy of life which is full
of peace and war, ups and downs, happiness and sorrow, etc. Whatever that
happens to a man in life, has to do with the process that places him on the
crossroads of some certain compulsion that he has no power to control. This
is explicitly depicted in the character of the Italian major who thinks he has
control over his own life, but is proven wrong when fate becomes his
personal affair. This important but painful story is in particular the reality of
life’s existence. Though it has the elements of reality, it conveys the gloomy
phenomenon that happens during the First World War. Hemingway, having
participated in the two world wars, has personal and practical experience
about what really happened in the war.
Hemingway in his usual approach and style has used brevity to convey this
huge and important issue in a short form. Despite the shortness of the story,
it conveys a very important message that is relevant to the world at large. In
this sense, we will look into some techniques and how Hemingway has also
used brevity and terseness In Another Country to convey his thought, feelings
and experience to his readers.
At the first paragraph, Hemingway begins his story with a short sentence
that contains not more 17 words. He does this by not making the story
complicated for the reader from the beginning. Once the beginning of a text
begins with linguistic confusion it will be difficult for the reader to
comprehend what the writer is saying. To introduce the story, he says “In the
fall the war was always there, but we did not go there anymore”. As he
begins his story, he judiciously makes use of punctuation marks which gives
meaning to his sentence. In third paragraph, as common with Hemingway in
his use of short dramatic dialogue, he uses dialogue to shorten his words.
This occurs when the doctor asks the narrator of what he likes doing best
122
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
before the war.”What did you like best to do before the war? Did you practice
a sport? He replies “Yes, football”. The writer who understands the efficacy of
brevity and terseness does this to economize words that should have come in
more than necessary. He could have elaborated it beyond normal by using
complex sentences. But he makes sure he is not tempted to use the
sentences that will confuse his reader. Looking at the paragraph six of the
story we will also see how significantly he maintains the use of brevity and
terseness to convey his word. This is when the doctor goes to his office to
bring a photograph that “shows the hand that had been withered almost as
small as the major’s” .Hemmingway’s style, therefore, gives room for
demystifying analogues in the progression of reading the text.
Some writers are submerged in the ocean of random, they make their
readers get lost and render them to vagabonds of literary cycle in the process
of reading. They seem to be lost in the impetuosity of the writer and this
roving motion created without a definite direction of expression makes a
writer the author of no definite approach; making verbose elements a
prominent style of writing does not make a writer intelligent but it only
accentuates the strength of his writing weakness. Hemingway takes time to
learn the art of brevity and terseness and this makes it easy to give a
comprehensible stylistic analysis to his short stories. His ingenuity, brilliant
thinking and intelligent command of language delivery are rare gifts he
possesses. It is in this sense that Fernald gives some insight about vivid
delivery of a great and intelligent thought by the great thinkers who express
their idea in the clearness of a good writing. He points out that:
In the affair of common life in all contemplative and
studious utterance, behind every decision, is clear
thinking as the prerequisite of clear expression. It much
for a thinker to put an idea into words that is thoroughly
clear to himself. (....) Fasten down your thought so that,
you at least, know definitely what it means. (Fernald
James, 2005:272)
Wordy expression and affectation of speech in writing process is a tendency
to impress and at the same time deviate the reader’s interest. The peril
therein is that the readers tend to be bored while faced with the technicality
of the language utilized by the writer. Bernson and Dybkjer highlights that:
A crucial point in what follows, however, is that systemdialogue breaks down when users ask questions of the
system. A key, therefore, to the successful design of
system-directed dialogue is to design the dialogue in such
a way that users do not need to ask questions of the
system. To do this requires optimizing the dialogue
cooparativity of the system. (Bernson & Dybkjer,
1996:214)
123
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
For this reason, any writer who fails to use a straightforward language
cannot have lager readers. Some writers complicate their writing; they infuse
lengthy words, whereas these same words could have been expressed in a
brief and simple form without losing the actual meaning of the content.
Brevity and terseness in an expression of ideas gives clarity to the subject
matter. Wordy expression eliminates the interest of the readers and makes
the work have little or no meaning at all. Therefore, a writer who lacks the
understanding of being brief and conveying a larger word in short form
without necessarily distorting the real meaning of the message may be
regarded as a writer who has successfully failed. It is, therefore, imperative
for a writer to learn the principle of brevity and terseness in writing, at the
same time should learn how to and not to write. According to Joseph
McCormack “Even though potential merit scholars need to divulge lots of
details about their achievements, they still need to adhere to the principles
of brevity” (Joseph McCormack, 2014:10).
Conclusion
In conclusion, Ernest Hemingway has been able to exhibit a great degree of
literary competence that shows that his pedigree as a writer gives his readers
a sense of artistic beauty that gets his style of brevity and terseness
imprinted in the psyche of his readers. The shortness of his word choice, his
use of logical languages, and the brilliant structure of his sentences are
factors that distinguish him as a beautiful writer of limited word. His ability
to convey a huge mater and big practical experiential events in a short form
is a great quality that quintessentially dignifies his style. The sublimity of
Hemingway piece of literary works gives the readers a great ease to
comprehend, analyze and interpret his literary conception.
Making a comparison of the two texts stylistically analyzed in this study, one
will realize that Hemingway has always been using similar approach to
demystify his writing. The accuracy of simplicity, the intensive linguistic
element of language, and in particular the use of dramatic dialogue to
shorten some circumstances that could compel huge expression to limit
unnecessary wordy information are good qualities that are commendable.
The two texts highlight the reality of life’s journey and the inevitability of
some compulsions which man does not really have control over. Having done
this, the correctness of practical experiences of Hemingway is explicitly
mirrored in the singleness of the unified language of his thoughts.
Therefore, the stylistic analysis of Hemingway’s A Day’s Wait and In Another
Country has given some developmental durability of literary aestheticism
which establishes the sublime apotheosis of literary culture. When the
garrulous propensity and ambiguity of expression is curtailed then the giant
of literary impulse triumphs over the mediocrity of mind. In this view, in a
contemporary sense, the use of brevity and terseness should be an
employable tool for any writer, be it a poet, a novelist, an essayist, a song
writer or a playwright. Taking note of this pervasiveness of literary style, any
writer that adheres to this branch of stylistics (brevity and terseness) will go
a long way in the journey of writing profession. This method applied by
124
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Hemingway has been a great secret behind the success of his literary
achievement.
References
Bernsen, N. O & Dybkjer, H. & Dybkjer, L. (1996). Cooperativity in human–machine
and human–human spoken dialogue. Discourse Processes, 21, pp. 213–236
Fernald, J. Ch. (2005) Expressive English. London, Adamant Media Corporation.
Goldstein, L. (2013). Brevity. Ed. Oxford University Press.
Grice, H.P. (1975). Logic and Conversation. In Cole, P. & Morgan, J. (Eds.) Syntax
and Semantics, Volume 3. New York Academic Press. PP. 41-58.
Jindal, D. V. & Syal, P. (2007). An introduction to linguistics: language, grammar and
semantics. (2nd ed.). New Delhi: Printice-Hall.
Heminway, E. (1995).The Collected Short Stories. New York, Everyman.
Leech, G. N. (2008). Language in Literature: Style and Foregrounding. Routledge.
Leech, G. N. & Short, M. (2007). Style in fiction: a linguistic introduction to English
fictional prose. London: Longman.
Norgaad, N., Busse, B. & Montoro, R. (2010). Key terms in stylistics. London:
Continuum.
McCormack, J. (2014). Brief: Make a Bigger Impact by Saying Less. Wiley.
Short, M. (1996). Exploring the language of poems, plays, and prose. London:
Longman.
Simpson, P. (2004). Stylistics: a resource book for students. London: Routledge.
Sperber, D. & Wilson, D.(1986).Relevance: Communication and Cognition.Blackwell,
Oxford.
Toolun, Michael. (2013). Language in Literature: An Introduction to Stylistics.
Routledge
Young, R. V. (2001). Student’s Guide to Literature. London, Intercollegiate Studies
Institute.
Wales, K. (1989). A dictionary of stylistics. London: Longman.
125
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
DOING STYLISTIC ANALYSIS: SOME FUNDAMENTAL
TECHNIQUES
Arda Arikan
Akdeniz University
Faculty of Letters
[email protected]
If you're new to stylistics it's often difficult to know where to begin when
attempting a stylistic analysis. Analyzing a text stylistically is unlike doing a
'literary' analysis as it needs to be much more objective and rooted in the
researcher’s knowledge of linguistics. With stylistics we aim to explain how
the words of a text create the feelings and responses that we get when we
read them. What I aim to do here is to demonstrate how to conduct a
stylistic analysis of a literary text. I will try to show how such an analysis
can be completed [1].
Stylistic analysis in linguistics refers to the identification of patterns of usage
in speech and writing. In some forms of stylistic analysis, the numerical
recurrence of certain stylistic features is used to make judgments about the
nature and the quality of the writing [2]. Among many techniques and terms
we use while doing a stylistic analysis, foregrounding is particularly
important in stylistic analysis. Leech and Short (1981: 48) define
foregrounding
as
an
‘artistically
motivated
deviation’.
According
to
Mukarovsky, foregrounding, the opposite of automaticity in a text, refers to
the range of stylistic effects that occur in literature, whether at the phonetic
level (e.g., alliteration, rhyme), the grammatical level (e.g., inversion, ellipsis),
or the semantic level (e.g., metaphor, irony) all of which violate the scheme of
the text [3].
While studying a literary text from a stylistic perspective, we should start
reading the text to understand the overall picture. Then, we should start
dissecting the text by looking at peculiar and eye-catching peculiarities.
126
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
According to McIntyre [4] here are a few points to consider (a set of questions
to answer) while analyzing a text from a stylistic perspective:
1. Does the text contain some striking irregularities of form in comparison to
traditional texts that are within the same genre?
2. Are there deviant grammatical or graphological elements?
3. Despite all deviant characteristics, is there order in the text?
4. How about the text’s phonological qualities? Are some sounds repeated?
Are there some sounds missing?
5. Are there neologisms or awkward word usage? Does the author use
jargon, slang, or standard language?
6.
Semantic fields are especially important while analyzing a text
stylistically. For example, can you categorize the words in different semantic
fields? What kind of feeling do the verbs give? By looking at the verbs, do you
get the feeling of the past or do they point at an ongoing activity?
7. In conclusion, are the linguistic features of the text directly related to the
overall or particular meanings reached?
Sample Analyses
Let’s read the first stanza Oliver Wendell Holmes’ poem titled “Contentment”
and apply our knowledge of linguistics to our analysis:
Little I ask; my wants are few;
I only wish a hut of stone,
(A very plain brown stone will do,)
That I may call my own;—
And close at hand is such a one,
In yonder street that fronts the sun.
Our first reading of this stanza shows, through the declarative first sentence,
that the poet has “few wants,” not many. Setting aside the fact that the word
“want” is mostly used as a verb in daily language, the poet uses it as a noun,
which might signal his foregrounding. So, with this declarative sentence, we
realize that the poet will, most probably, write his “few” wants such as “a hut
of stone.” However, as we read, we realize that the poet has specific qualities
127
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
he ascribes to that hut such as the hut should be of stone, a very plain stone
will do, that he may call his own, close at hand, in yonder street, fronts the
sun. Hence, although semantically his wants are few, that is he does not
expect much, indeed he has a detailed image of his hut with many qualities
which makes his “wants” not so “few.” Here we may focus on the nouns used
by the poet to add a different dimension to our reading. As the underlined
words (nouns) show, the word “wants” is the only plural noun given in the
poem which signals the poet’s foregrounding in a special way.
When the graphology of the text is considered, it can be seen that the third
line gives us some parenthetical information, that is, some further
information about the poet’s previous thoughts or feelings. Here, what is
written between the parentheses “A very plain brown stone will do,” gives us
further information about the “hut of stone” he wishes. We realize that his
hut should be made of a “very plain brown stone” which suggests that the
poet whose “wants are few” actually demands a hut made of not stone, not
brown stone, not plain stone, but “a very plain brown stone.” Hence,
studying the graphology of a text, as was argued above, makes it
understandable that stylistic analysis of a poem helps us gain further insight
about the meanings we attain from a literary text by looking at the organic
system of a text itself.
Parallel to the findings mentioned above, a closer reading will also show us
that, in fact, he poet has more than “few” wants:
Jewels are bawbles; ‘t is a sin
…
A ruby, and a pearl, or so,
Will do for me;- I laugh at show.
Another example I would like share is the opening sentences of Edgar Alan
Poe’s The Cask of Amontillado. The reliability of the narrator has been a
matter of discussion in the literature. Studying the opening lines from a
128
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
grammatical perspective will reveal that the narrator is less likely to be called
a reliable narrator:
THE thousand injuries of Fortunato I had borne as I best could,
but when he ventured upon insult I vowed revenge. You, who so
well know the nature of my soul, will not suppose, however, that
gave utterance to a threat. At length I would be avenged; this
was a point definitely, settled --but the very definitiveness with
which it was resolved precluded the idea of risk. I must not only
punish but punish with impunity. A wrong is unredressed when
retribution overtakes its redresser. It is equally unredressed
when the avenger fails to make himself felt as such to him who
has done the wrong.
The narrator starts in the simple past tense, but then continues by using the
present forms mainly because what is written refers to a general truth. It is
known that the simple present tense also is used when “the information is a
general truth” or “the information is not dependent upon time” (MyersShaffer, 2000: 262-263). Hence, the narrator uses present forms to
rationalize or justify his “revenge.” Thus, the sentence “I must not only
punish but punish with impunity” splits the narrative by switching from the
past, completed actions to the “general truth,” so to say, which is only
written as a general truth by means of the use of grammar. Hence, the
narrator rationalizes his personal assumption about taking revenge through
his use of grammar which makes the reliability of the narrator open to
discussion.
Another interesting element about this paragraph is that the author
performs verbal economy, or brevity, in the sentences that follow each other.
Verbal economy, as a stylistic strategy, functions so as to “explain or
describe more by using less words” (Özünlü, 2015). Each of these sentences
(“I must not only punish but punish with impunity” and “A wrong is
unredressed when retribution overtakes its redresser” contains nine words
which are the shortest sentences in the whole paragraph. Interestingly, the
shortest sentence that follows these two contains 20 words. This may point
at the possibility that the author gave special importance to the ideas hidden
129
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
in these sentences since he clearly performed verbal economy (brevity) to
make these two statements more direct.
Conclusion
Literary texts are nothing but words put together with at least one purpose.
Hence, analyzing this special structure by paying close attention to that
production with our grammatical and linguistic knowledge will foster our
understanding. In that sense, stylistics can be beneficial while uncovering
the hidden yet visible aspects of a literary text.
References
Leech, G. N., & Short, M. H. (1981). Style in fiction. London: Longman.
Myers-Shaffer, C. (2000). The principles of literature: A guide for readers and writers. New
York: Barron’s.
Özünlü, Ü. (2015). Özlü deyiş ve karşıtları. 15th International stylistics, language and
literature symposium, Antalya, October 1-3, 2015.
Web Resources
[1] http://www.lancaster.ac.uk/fass/projects/stylistics/sa1/example.htm
[2] http://www.mantex.co.uk/2009/09/13/english-language-stylistic-analysis/
[3] http://staff.uny.ac.id/sites/default/files/STYLISTICS%20FOREGROUNDING.pdf
[4] McIntyre, D. http://www.lancaster.ac.uk/fass/projects/stylistics/sa1/example.htm
130
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
THE LANGUAGE OF E-MEDIA:
BREVITY IN E-COMMUNICATION
Mustafa Caner
Akdeniz University, Faculty of Education, Department of English Language
and Teaching
H. Sezgi Saraç
Akdeniz University, Faculty of Letters, Department of English Language and
Literature
Abstract
The term CMC (Computer Mediated Communication) refers to a written and
natural language message sent through the Internet. However, the term can
also be applied to other written settings that employ computer-based
technology to transmit messages via e-media in the form of e-communication.
This study aims to compile the short expressions used during the
communication on electronic media.
Keywords
e-Media, brevity, acronyms, emoticons
Introduction
Contemporary technological means to communicate have an impact on
language use preferred by interlocutors. Especially the written
communication is reshaped by the users and leads to structure its own
morphological and syntactical variations in brief forms. These brief
expressions replacing the real lexis, phrases and sentences in ecommunications are observed in texts such as e-mails and text messages.
E-mail
There exists a tendency to surface the informal properties of language use in
messages – such as the use of contractions, loose sentence construction,
subject ellipsis, colloquial abbreviations (bye, cos, v slow, s/ thing), and ‘cool’
acronyms (LOL, CU) – but these are plainly not indicative of the variety as a
whole, as many messages do not use them.
Short Messages (Text messaging / Text Speak)
SMS is an asynchronous mode with limited message size. Asynchronicity
was hypothesized to invite editing and formal features, the limited size was
supposed to invite spoken-like features. Features that are specific for
language use in SMS are consonant writing, and typos created because
131
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
predictive text entry predicted a word that was not intended by the sender.
This is also the mode in which omission of space between words is most
frequently used. Capital letters are increasingly neglected, in e-mail and
particularly in SMS messages, where they require an additional effort to
generate them.
Capital letters can be given syllabic values, as in thN [‘then’] and nEd
[‘need’].
The medium has motivated some new forms: c%l [‘cool’]F2T [‘free to talk?’],
Mob [‘mobile’], PCM [‘please call me’], MMYT [‘Mail me your thoughts’], and
RUOK [‘are you OK?’] (Crystal, 2001).
The SMS, chatroom, twitter or e-mail acronyms and their literal
translation and explanations, if necessary, are given below:
AFAIK // As Far As I
Know //
ASAP // As Soon As
Possible //
ATB // All the best //
A3 -- Anytime, Anywhere,
Anyplace
B4 // Before
B4N // Bye For Now //
BF // Boyfriend //
BHL8 // Be home late //
BIL // Boss is listening //
BM Val // Be my
valentine //
CU // See you //
CYR OFIS // Call your
office //
DK // Don't know //
Dur? // Do you remember
//
F? // Friends? //
Would you like to be
friends with me?
FYEO // For your eyes
only //
BFN/B4N // Bye for now//
ALWZ // Always
ASL // Age, Sex, Location
//
ATK // At The Keyboard //
B // Be
ATM // At The
Moment //
BBL // Be Back Later
//
BAK // Back at keyboard
BFz4evr // Best
//
friends forever //
C // See // Do you understand? OR the verb 'to see'
CUB L8R // Call you back
BN // Been
later
CUL8R // See You Later // BTW // By The Way
//
BOL // Best of luck //
CU@ // See you at //
CYR MA // Call your
CM // Call me //
mother //
F2F // Face to face // In
doN // Doing //
person
FYI // For Your Information EZY // Easy
//
G9 // Genius //
GF // Girlfirend //
EOD // End of discussion
EVRY1 // Everyone
//
GG // Good Game //
FYI – For Your Information
LOL // Laughing Out
Loud // Very funny
LOL // Laughing Out Loud
// Very funny
KC // Keep cool //
132
HRU // How are you
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Only you can see this
GR8 // Great! //
IC // I See // I understand
IAC // In any case //
H8 // Hate
L8R // Later // A way of
saying goodbye
NC // No comment //
LDR // Long Distance
Relationship //
MC // Merry Christmas
IDK // I don't know
IIRC // If I recall correctly
//
IRL // In Real Life //
KISS // Keep It Simple,
Stupid //
What you are saying or
doing is too complicated
Mob // Mobile // Cell
phone (US English)
MU // Miss you //
NE // Any
NE1 // Anyone
NITING // Anything
J4F // Just for fun //
JK // Just kidding //
RLR // Earlier //
PLS // Please
RU? // Are you?
O4U // Only for you //
QPSA? // Que pasa?
//
PCM // Please call me //
SPK // Speak // Please say
what you think
PLZ 4GV ME // Please
forgive me
No1 // No one
NP // No problem // It's
not a problem
NRN // No Reply
Necessary //
nufN // Nothing
R // Are // The verb 'to
be'
SRY // Sorry // An
apology
UI! // You Idiot! // You
are stupid
W4M // Wait for me
WAN2 :-* // Want to kiss?
//
XLNT // Excellent
ILU // I love you
ICQ // I Seek you //
I'm looking for you
QT // Cutie //
Attractive, pretty
THNQ // Thank you
T+ // Think positive //
T2Go // Time to go //
10Q -- Thank You
THX // Thanks
SME1 // Someone
SOL // Sooner or later //
U // You
VRI // Very
W@ // What
W8 // Wait
WRU // Where are you?
W8N // Waiting
WUF // Where Are
You From?
ZZZZ // Sleeping //
I'm tired, bored or
annoyed
2d4 -To die for
4 -For
Y // Why?
1NC – Once
2DAY – Today
3 8 1 -- Three words, eight letters, one meaning (I Love
You)
4e -- Forever
4gv – Forgive
(adapted from http://www.environmental-studies.de/SIM-Card/SMS/SMSglossary/sms-glossary.html).
133
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
eavestweeting:
The act of eavesdropping on other
Twitter conversations.
egotwistical:
Slang term used to describe a user who
talks about himself on Twitter. It is a
HAND:
An acronym often used on Twitter, it
stands for “have a nice day.”
PRT
Please retweet.
SMH:
An acronym used for the saying
“shaking my head” which is typically
used when
TFTF:
Twitter shorthand for "thanks for the
follow.”
YOLO:
An acronym for the saying “you only live
once.”
YOYO:
An acronym that stands for "you’re on
your own" that is often used on Twitter.
(http://www.webopedia.com/quick_ref/Twitter_Dictionary_Guide.asp)
Web-Based Communication
Web-based communication means; such as, blogs, forums, web-chat, wikis,
etc., a synchronous mode with limited message size, was hypothesized to
display more features associated with spoken language. Web chat
contributions are often short, with a syntactical structure similar to informal
spoken interaction. They frequently display informal use of emoticons and
new forms of abbreviations, which suggest that the activity of socialrecreational chat and the synchronous demands of rapid interaction are
important variables. Two linguistic features of CMC have emerged from these
assumptions about the conversational nature of CMC and the inadequacy of
writing to express conversational intent. The first feature is emoticons (also
sometimes known as smileys). The most commonly used emoticons are:
:-) happiness, humor
:-o shocked, amazed
:-( sadness, displeasure
:.( crying
;-) winking
:-] sarcastic
:-( ) -- Smiling with
mouth open
8-) -- Smiling with glasses
:] -- Wants to befriend you
:-< --Really sad
:'-( -- Crying and really
sad
:-| -- Grim
:[ -- Really down
:-[ -- Pouting
:-# -- Lips are sealed
>:-< -- Angry
:-@ -- Yelling
:-V -- Bellowing, shouting
:( ) -- Can't stop talking
:-o -- Uh-oh or surprise
134
:-r -- Sticking out tongue
:-& -- Tongue-tied
:-\ -- Undecided
:@ -- What?
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
{:-) -- Smiling with hair
:-)= --Smiling with a beard
:-x -- Kiss kiss
:~/ -- Mixed up
&:-) -- Smiling with curls
:-6 -- Exhausted; wipeout
#:-) -- Smiling with a fur
hat
;-) -- Winking, I'm
kidding
;-> -- Sly wink
^5 -- High five
;-> -- Sly wink
^5 -- High five
:-/ -- Skeptical
YCDBWYCID
YGTBKM
YGG
ZOT
ZUP
:O -- Shocked
8-| -- Eyes wide with
surprise
@}--,--'-- -- Long-stemmed
rose
: * -- Kisses
You can't do business when your
computer is down
You've got to be kidding me
You go girl
Zero tolerance
What's up?
(adapted from
http://www.webopedia.com/quick_ref/textmessageabbreviations.asp)
Some of the abbreviations used by Turkish electronic media users:
Selam (hi) slm
Evet (yes) e
Olur (all right) +
Olur mu? (is it okay?) +?
Ne zaman (when) nzm?
Yarın (tomorrow) yrn
Nasılsın? (how are you?) nsl?
Çok iyiyim (I’m very good) :-))
Şöyle böyle (So so) :-I
Sıkıldın mı? (Are you bored?) :I?
Uykum var (I’m sleepy) zzz
Kızgınım (I’m angry) >:-(
Ağlıyorum (I’m crying) :,,(
Merhaba (hello) mrb
Hayır (no) h
Olmaz (no way) Olmaz mı? (isn't it okay for you?) -?
Bugün (today) bgn
Hiçbir zaman (never) nvr
İyiyim (I’m good) :-)
İyi değilim (I’m not good) :-(
Hastayım (I’m sick) :-,(
Sıkıldım (I’m bored) :I
Kızgın mısın? (Are you angry?) >:-(?
Ağlıyor musun? (Are you crying?) :,,(?
Sinemaya gidelim mi? (Shall we go to
the cinema?) >s?
Okula gidelim mi? (Shall we go to
school) >o?
Eve gidelim mi? (Shall we go home?)
>e?
Yemek yiyelim mi? (Shall we eat?)
>ymk?
Internette misin? (Are you online?)
Sınavın nasıl geçti? (How was your
exam?) snv?
Neredesin (Where are you?) nrd?
135
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Conclusion
The principle of least effort (Zipf, 1949), usually referred to as the Zipf’s law,
employs in e-communication through brevity in language use. Therefore, the
language users minimize the effort spent on transmitting expressions to the
interlocutors. They also achieve the shortest possible way while being
intelligible as well. The empirical observations on e-communication require
us to reformulate the concept of language when manipulated and reformed in
the hands of users. In the limited corpus shared above, it is observable that
the rules of brevity are already determined by the language users. One rule
can be stated as reducing the vowels as performed in the expressions ‘nvr’
(never), XLNT (excellent) and mrb (for the Turkish word merhaba, hello in
English). Another regulation is making use of the abbreviations of the actual
words for example, HAND (have a nice day), BTW (by the way) and TFTF
(thanks for the follow). It is also seen that words and expressions are replaced
by icons, and letters are blended with symbols while changing actual
language usages into brief forms. For further study, such rules and
regulations of brevity in e-communication may be increased in terms of
number and examples. Besides, this evolving nature of language may be
regarded as an area of concern in language instruction questioned by
practitioners, coursebook writers and curriculum developers.
References
Boyer, A. 2003. “(Bilgisayar)/ Internet sohbet Diline Özgü Özellikler”. III. Dil, Yazın ve
Deyişbilim Sempozyumu Bildirileri : (7-9 Mayıs 2003). Eskişehir: Anadolu
Üniversitesi.
Crystal, D. 2001. Language and the Internet. Port Chester, NY, USA: Cambridge U.P.
Hård af Segerstad Y. 2002. Use and Adaptation of Written Language to the
Conditon of Computer Mediated Communication. Doctoral Department of
Linguistics, Göteborg University , Sweden.
Katz, J.E. and Aakhus, M. (eds) 2002. Perpetual Contact: Mobile
Communication,Private Talk, Public Performance. Cambridge University Press.
Zipf, G. K. (1949). Human behavior and the principle of least effort. An Introduction
to human ecology. New York: Hafner Publishing Company.
http://www.environmental-studies.de/SIM-Card/SMS/SMS-glossary/smsglossary.html 22.08.2015
http://www.webopedia.com/quick_ref/Twitter_Dictionary_Guide.asp) 17.08.2015
http://www.webopedia.com/quick_ref/textmessageabbreviations.asp 22.08.2015
136
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
LITERARY CRITICISM AND STYLISTICS: FORMALIST,
PSYCHOANALYTIC AND MARXIST CRITICISM
Arda ARIKAN
Akdeniz University, Faculty of Letters,
Mehmet Galip ZORBA
Akdeniz University, Faculty of Letters,
Abstract
Using terminology imported from linguistics, literary stylistics may be regarded
as another school of criticism. However, with the set of techniques it employs,
it can be used along with other schools of criticism so as to refresh and deepen
our interpretation. Hence, although research studies have focused on literary
stylistics, it is rarely associated with schools of literary criticism. In this poster
presentation, we relate stylistics to three schools of criticism, namely,
Formalist, Psychoanalytical and Marxist criticism to show how stylistics can
be used in the study of literary texts with these lenses.
Keywords
Literary criticism, stylistics, formalist criticism, psychoanalytic criticism,
Marxist criticism
Stylistics
Using terminology imported from linguistics, literary stylistics may be
regarded as another school of criticism. However, with the set of techniques
it employs, it can be used along with other schools of criticism so as to
refresh and deepen our interpretation. Hence, although research studies
have focused on literary stylistics, it is rarely associated with schools of
literary criticism. In this poster presentation, we relate stylistics to three
schools of criticism, namely, Formalist, Psychoanalytical and Marxist
criticism to show how stylistics can be used in the study of literary texts with
these lenses.
Formalist Criticism
Formalists accepted the «Art for art’s sake» approach to literature and argued
that each text should be studied by looking at those formal devices that
137
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
make it an «artistic» object (Bennett, 1979). Of particular interest to
the formalist critic are the elements of form—style, structure, tone, imagery,
etc.—that are found within the text. A primary goal for formalist critics is to
determine how such elements work together with the text's content to shape
its effects upon readers (Kennedy, 1995).
The idea of literariness is embraced by formalists in terms of what
differentiates literature from non-literature. What distinguishes these is
language and its particular use. The formalists juxtaposed the language of
imaginative literature, especially poetry, with the language of everyday
conversations to present the specific function assigned to language use in
literature.
Colloquial
language,
formalists
indicated,
serves
purely
communicative purposes, whereas in poetry this communicative function of
language is reduced to a minimum (Karcz, 2005).
All major formalist critics were linguists and they employed their knowledge
of linguistics while analyzing literary texts from formalist perspectives.
However, almost a century has passed since the movement’s golden years
and much has been produced in the field of linguistics since those days.
Among newer concepts and trends in the field of linguistics are corpus and
cognitive linguistics whose notions can easily and fruitfully be used along
with Formalist literary criticism.
Psychoanalytic Criticism
Freud’s radical insights articulate that human beings are driven by their own
desires, fears, needs, and conflicts of which they are unaware. Hence, the
unconscious is the storehouse of our emotions, experiences, wounds, and
unresolved conflicts and we are often afraid of what we will find if we
examine our “unconscious” too closely. In fact, our unconscious is primarily
shaped in our families because we are a product of our families’ upbringing
since the day we are born. Giving an example to the effect of our past on our
present and future life choices can be seen in the following example:
138
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
“If I don’t realize that I still long for the love I never received
from my long-dead, alcoholic father, I am very liable to select
an alcoholic, aloof mate so that I can re-enact my relationship
with my father and , “this time,” make him love me.”
We use our defense mechanisms to get rid of our negative feelings, but
sometimes they break down the result of which is anxiety (Tyson, 1999). In
such problematic phases, our dreams help us because during sleep, our
unconscious is free to express what is hidden. Psychoanalytic concepts have
been applied to our study of literature, but stylistic analyses have rarely
been carried out along with such concepts. We often psychoanalyze literary
characters by looking at their behaviors, thoughts, and diction, but their
diction is rarely examined from a linguistic perspective in such studies.
However, especially when psychopathological cases are considered, it can be
claimed that, a linguistic study of these cases’ diction can bring insight to
our psychoanalytic examination. Is speech pathology visible in the
character’s speech? Does the character’s speech reveal awkward patterns or
irregularities? Does the character’s lexical choice point at a deviant
character? In short, stylistic analysis can help us in our psychoanalytic
analyses by adding another dimension to our interpretation.
Marxist Criticism
Marxist criticism regards literature in any historical era as “products” of the
economic and ideological determinants specific to that era (Abrams &
Harpham, 2009). A Marxist critic, then, judges a text in relation to its social
and political effect in society (Watson, 1962). For Marxists, especially in the
first half of the 20th century, the main function of literature was accepted to
be propagandist, calling people to revolt and retain Communist world view
(Moran, 1994). Hence, some Marxist critics rejected any literary writing that
didn’t serve this grand purpose. However, even Marxist critics themselves
accept that their ideals do not always match with the social and political
language use of the common people. Thus, stylistics may help Marxist critics
139
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
to locate the social and political use of language in a given text especially to
understand the tone and register (speech variety) hidden in a text.
As stylistics is also concerned with the choices that are available to an
author and the reasons why particular forms and expressions are used
rather than some others (Richards & Schmidt, 2010), Marxist criticism may
also benefit from stylistic analyses to determine the ideology on which the
text is based. By paying close attention to the author’s choice of words,
phrases or even sentences, such a Marxist critic may uncover different
ideologies in a given text.
Who speaks in the literary text? Whose voice is heard over others’? Whose
ideology is supported? Is there propaganda? And how is language used to
create such ideological effect? Stylistic analysis may help a Marxist critic in
his or her research endeavor by showing the linguistic aspects that
characterize a text.
Conclusion
Stylistic analysis in linguistics often starts with the identification of patterns
in speech and writing. In some forms of stylistic analysis, the numerical
recurrence of certain stylistic features is used to make judgments about the
nature and the quality of the writing. Hence, any school of criticism can
benefit from stylistics whose toolbox is attained from the field of linguistics.
Studying literary criticism requires a thorough understanding of how
properties of language (semantics, syntactic, morphological etc.) work in
literature. Hence, using knowledge of linguistics in the analysis of literary
texts is of utmost importance as we have exemplified through our analysis of
Formalist, Psychoanalytic and Marxist criticisms.
140
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
References
Abrams, M., H. & Harpham, G. G. (2009). A glossary of literary terms. USA:
Wadsworth Cengage Learning.
Bennett, T. (1979). Formalism and Marxism. London: Routledge.
Crystal, D. (1997). The Cambridge encyclopedia of language. Cambridge:
Cambridge University Press.
Dutton, R. (1984). An introduction to literary criticism. Essex: Longman York.
Karcz, A. (2005). Formalism. New dictionary of the history of ideas.
Kennedy, X. J. & Gioia, D. (1995). Literature: An introduction to fiction, poetry,
and drama. New York: HarperCollins.
Moran, B. (1994). Edebiyat kuramları ve eleştiri. İstanbul: Cem.
Richards, J. C. & Schmidt, R. (2010). Dictionary of language teaching and
applied linguistics. UK: Pearson Education.
Tyson, L. (1999). Critical theory today. New York: Garland.
Watson, G. (1962). The literary critics. Baltimore, MD: Penguin.
141
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
‘BE BRIEF': FROM NECESSITY TO CHOICE
Ferhat Bayık
Turkish Ministry of National Education
Abstract
Observation of young children in terms of their utterance production and its
assessment regarding “brevity” may provide us not only efficient
communication but also optimal language use in education of children. On the
contrary to what is known about young children’s utterance length and their
relationship with ‘brevity’, research shows us the less they produce, the more
they repeat which is against the maxim of manner “be brief”. This poster
presentation reviews the concept of brevity in relation to children's language
development studied by Clark and Kurumada with my personal teaching
experiences regarding young learners’ communication efficiency and their
responsiveness to the input.
Keywords
Brevity, children's language development, maxim of manner, be brief, Chigusa
Kurumada, Eve V. Clark
Introduction
Infants generally learn basic elements of one to one turn taking before they
fully learn how to communicate verbally.
This is followed by how co-
operation takes place in daily conversations regarding what sort of dynamics
(spoken or behavioral) apply between two or more individuals. According to
Paul Grice, The Co-operative Principle can be summarized under four main
maxims that manage conversations and its elements:
Maxim of Quantity
•
Make your contribution as informative as required (for the current
purposes of the exchange).
•
Do not make your contribution more informative than is required.
Maxim of Quality
•
Do not say what you believe to be false.
•
Do not say that for which you lack adequate evidence.
142
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Maxim of Relation
•
Be relevant.
Maxim of Manner
•
Avoid obscurity of expression
•
Avoid ambiguity
•
Be brief
Out of those four main maxims we are going to be focusing on especially
maxim of manner which includes brevity as a sub-maxim. This maxim is
taken into consideration concerning two aspects: brevity is related both to
the form of the utterance and the function, in other words to message it
conveys. Seeing that conversational exchanges have more than one property
that governs a context, brevity is a vital for efficient communication and
appropriate, relevant contribution while avoiding redundancy.
Methodology
To understand how and when brevity takes place in earlier stages of
language acquisition, Clark and Kurumada experiment a research by
observing five parents with their young children. Those parents are expected
to communicate with their children by showing them a picture book and
asking questions about the photo in those books. Each of conversational
exchanges are observed and recorded in terms of their level of relevance and
briefness. Children aged between two and five have been sequenced
according to their utterance length to make sure how and when they actually
perform brevity. When the average utterance length for the children is
examined1:
•
two- and three-year-olds averaged just over 2.5 words per utterance
(2.69 and 2.82 words, respectively)
•
four-year-olds were wordier, producing 3.3 words on average per
utterance
1
Goldstein L., Brevity. Oxford University Press, 2013.
143
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
•
But for five-year-olds, the mean utterance-length dropped again, to
just on 2.73 words per utterance
It is pretty clear that for five-year-olds there is a drop in terms of utterancelength which might surprise that there is broad consensus in acquisition
research that mean length of utterance generally increases with age (Brown
1973). In the earlier stages of language acquisition, young children produce
only one-word utterances which normally indicate some properties of brevity.
However, in terms of context and relevance this doesn’t prove functional
aspect of brevity. In this sense, young children repeats words more than
expected because they don’t have contextual and relevant words to convey
the
message
in
a
conversation.
For
an
efficient
and
successful
communication this shows us the significance of focusing two different
aspects of brevity at the same time. The idea here is to underline the
importance of being brief by choice until children reach a stage when they
can contribute rather then they need to.
Results
The dataset given by Clark and Kurumada clearly reflects how five-year-olds
are able to perform both brevity and relevance in their contributions. At the
same time it’s apparent that when children cannot articulate much
vocabulary, they repeat the same words more often, so this contradicts with
maxim of manner. As they can produce more vocabulary, they are more
precise to pick and use proper word which shows that the ratio gets closer to
the dataset. Hence three-year-olds, for example, used fewer different words
than either the four- or five- year-olds. Overall, it seems that they do not
completely perform an appropriate degree of brevity until around age five,
when they become more able both to identify information as relevant and to
present it concisely. The maxim of quantity ('Be brief') along with the Maxim
of Relevance needs to be considered at the time of speaking as children
decide what to say at each step in an exchange.
144
AKDENIZ UNIVERSITY
FACULTY OF LETTERS
Adults produced more words than the children and
the changes in
children’s turn-length as they talked with their parents about the pictures in
a book suggest that children do not take full account of the maxim of
quantity, and hence brevity, until around age five. These observations
suggest that, when considering development, we have to take into account
more than one maxim at a time, as we assess whether children are observing
specific elements of the Co-operative Principle.
Conclusion
As far as it has been observed by age five, children seem to have become
more aware of how to be brief and relevant. Also, they continue to develop
many of their linguistic skills, and slowly master the intricacies of
presupposition and implicature. Children are expected to keep their
utterances brief and well-formed with respect to structure, word choice, and
relevance in relation to the preceding context.
If we reflect the outcomes of this observation to teaching English to young
children, it becomes apparent that the right stage for children to master a
foreign language will be at the age of five. Since affective filter is such an
important factor of children’s motivation while learning that age-five is a
stage where they can handle complexities of a target language. At the same
time, when children are instructed in the right time they will not be suffering
from high-anxiety and demotivation and develop barriers against adopting
new information.
References
Eve V. Clark, Chigusa Kurumada, & Goldstein L. Brevity. Oxford University
Press, 2013.
Lightbown P., & Spada N. How Languages are Learned. Oxford University
Press, 1999.
145

deyişbilim sempozyumu bildiriler kitabı (2015)

Transkript

Benzer belgeler

GRAMMAR SUBJECTS VOCABULARY Body Parts