1 müzik öğretmenliği programlarında görevli piyano öğretim

1 müzik öğretmenliği programlarında görevli piyano öğretim

www.muzikegitimcileri.net
MÜZ K Ö RETMENL
PROGRAMLARINDA GÖREVL P YANO Ö RET M
ELEMANLARININ MÜZ K ALAN B LG `N N DERSE AKTARIMINA
N
GÖRÜ , PLANLAMA VE UYGULAMALARI **
Bir Üniversite Örne i
MA, Can KAHRAMANSOY
Doç. Dr. Nesrin KALYONCU
**Marmara Ü. E itim Bilimleri Dergisi
28, 91-102, (2008).
ÖZET
Bu ara rmada, müzik ö retmeni yeti tiren kurumlarda görevli Piyano ö retim elemanlar n, Müzik
Alan Bilgisi`nin Piyano dersine aktar na ili kin görü lerinin; bu konuya ders planlar nda verdikleri yerin;
derslerdeki transfer düzeyinin ve transfer yöntemlerinin saptanmas amaçlanm r. Ara rma, Müzik Alan
Bilgisi kapsam ndaki dallardan Müzik Tarihi, Müzik Formlar ve Çokseslendirme Bilgisi ile s rland lm r.
Çal ma, Karadeniz Bölgesi’nden seçilen bir üniversitenin Müzik Ö retmenli i Lisans Program ’nda uzmanl k
alan Piyano E itimi olan be ö retim eleman yla sürdürülmü tür. Ara rma verileri ise, naratif görü me,
doküman analizi ve gözlem yöntemleriyle toplanm r. Ara rma sonucunda, ö retim elemanlar n Müzik Alan
Bilgisi’ne ait içeriklerin Piyano dersine aktar lmas gere ine inand klar ; buna kar n mevcut ders planlar nda
bu konuya yer vermedikleri; uygulamada ise ilgili bilgilerin “Çok Az” ve genellikle de “Hiç” düzeyinde transfer
edildi i saptanm r. Ayr ca, bu dallar n transferinde en s k kullan lan yöntem “Anlat m” olarak saptanm r.
Anahtar Kelimeler: Piyano Dersi; Transfer; Müzik Alan Bilgisi; Müzik Tarihi; Müzik Formlar Bilgisi;
Çokseslendirme Bilgisi
OPINIONS, PLANNING AND PRACTICES OF PIANO INSTRUCTORS OF MUSIC TEACHER
TRAINING PROGRAMS REGARDING THE TRANSFER OF MUSICAL FIELD KNOWLEDGE TO
THE PIANO CLASS
A University Sample
SUMMARY
This research aims to determine the opinions of Piano instructors of music teacher training programs
regarding the transfer of musical field knowledge to the Piano class, the place they give this subject to their
course planning, the level of transfer and the methods of transfer. This research has been limited with Music
History, Musical Forms and Polyphone Knowledge among Musical Field knowledge branches. This study has
been conducted with five instructors, whose expertise are Piano Education, and who teach at Music Teacher
Training Undergraduate Program at a university chosen from the Black Sea Region, Turkey. Research data was
collected via narrative interview, document analysis and observation. At the end of the research, it was
determined that the instructors believe the context of Musical Field Knowledge should be transferred to the
Piano course, but that they do not give place in their course plans, and that the knowledge is transferred at the
level of “Relatively Little” and generally “None” during practice. Moreover, the method used most for the
transfer of said branches was found to be "Narration".
Key words: Piano Course; Transfer; Musical Field Knowledge; Music History; Musical Forms; Polyphone
Knowledge
Bu makale, Abant zzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü`nde yap lan, “Müzik Ö retmenli i
Programlar nda Görevli Piyano Ö retim Elemanlar n Müzik Alan Bilgisi`ni Derse Transferi: Bir Üniversite
Örne i” isimli Yüksek Lisans Tezi`nden hareketle olu turulmu tur.
Bitlis Sa nl Kamran nan Yat lkö retim Bölge Okulu Müzik Ö retmeni, [email protected]
Abant zzet Baysal Üniversitesi Güzel Sanatlar E itimi Bölümü Ö retim Üyesi, [email protected]
1
www.muzikegitimcileri.net
1. G
Toplumlar n müzik kültürünün yeni yeti en nesillere aktar lmas nda ve böylece bu
birikimin ya at lmas nda büyük pay olan müzik ö retmenlerine, meslekleri için gereken esas
donan m müzik ö retmenli i e itimi sürecinde kazand lmaktad r. Günümüz Türkiye`sinde
itim Fakültelerinde Müzik Ö retmenli i Lisans Programlar nda gerçekle tirilen bu
renimde, okullardaki müzik derslerinin do ru ve verimli bir ekilde yürütülebilmesi için,
müzik alan bilgisi, müziksel davran lar, pedagojik ve didaktik donan mlar ba ta olmak üzere
(Kalyoncu, 2004), çe itli yeterlikler kazanm ö retmenlerin yeti tirilmesi amaçlanmaktad r.
Çalg çalma becerisi, müzik ö retmenlerinin sahip olmas gereken ba ca yeterliklerden
birisidir. nsan n müzikle u ra mas n temel biçimlerinden birisi olan çalg çalma (Kutluk,
2001), müzik ö retmenlerinin mesleki ba ar
etkileyecek faktörlerdendir. Müzik
retmeni çalg
, dersin do as gere i çok çe itli ö renme alanlar nda ve etkinliklerinde
kullanabilmektedir. Çalg n derste çalma içerikleri d nda da araç olarak kullan lmas ;
özellikle kuramsal konular n daha iyi kavranmas na yard mc olabilir. Ö rencilerin,
retmenin çald enstrüman n/enstrümanlar n fiziki, teknik ve müzikal özelliklerini görerek,
iterek, dokunarak ve denemeler yaparak tan malar ; ö rencileri özendirerek onlar n müziksel
ilgi geli imini de olumlu yönde etkileyebilir.
Günümüzde müzik ö retmeni yeti tiren kurumlarda çalg e itimi üzerinde önemle
durulmakta; ö retmen adaylar n meslek hayatlar nda yararlanabilmeleri için birkaç çalg
renmeleri veya birkaç çalg da en az ndan temel becerileri edinmeleri hedeflenmektedir
(YÖK, 1998 & 2006). Çe itli okul çalg lar , bireysel olarak seçilen Avrupa ve Türk Müzik
Kültürü`ne ait çalg lar vb. ile birlikte, bu süreçte tüm ö renciler taraf ndan ö renilmesi
zorunlu tutulan çalg Piyano`dur (a.g.e.).
1998 merkezi Müzik Ö retmenli i Lisans Program ’nda Piyano I-VI dersleri için
verilen tan m öyledir: “Piyano e itimi ve ö retimi, müzik ö retmenli i pro ram n temelini
olu turur. A amasal olarak, tekik (sic!) al rma ve etüdler, Türk ve dünya bestecilerinin
eserlerinden örnekleri, e itim müzi i örneklerini, piyano literatürü ile okul müzik e itiminde
renme-ö retme tekniklerini kapsar” (YÖK, 1998, 80). Dersin tan nda, piyano e itiminin
müzik ö retmenli i program n temelini olu turdu u öncelikle vurgulanmaktad r; çünkü
Piyano, müzik ö retmenlerinin meslek ya amlar nda kullanacaklar çalg lar n ba nda gelir.
Bu çalg da entonasyon zorlu unun olmamas , armonik-polifonik karaktere sahip olmas ve
ba ca e lik çalg olu u bunun en önemli sebeplerindendir (Yönetken, 1952, 2).
Piyanonun müzik dersinde kullan , ba ta i itme e itimi olmak üzere birçok içeri in
kazand lmas nda kolayl klar sa layabilece i gibi, ö rencilerin yap lan dersten zevk almas na
da hizmet edecektir. Piyano; müzik yapma, dinleme, müziksel okuma becerileri kazanma,
müzi i anlama, müzik bilgisi olu turma ve di er müzik çal malar na temel olu turma
bak ndan en yayg n ve en temel çalg olarak kabul edilmekte; bu nedenle piyano e itiminin
müzik programlar n vazgeçilmez bir parças oldu u belirtilmektedir (Buchanan, 1964 ve
Vernezza, 1967’den akt.: Kasap, 2004, 160). Piyano çalma becerilerinin, müzik derslerinde
do açlama yapma, çokseslendirme, e lik yapma, birlikte seslendirme, partisyon çalma vb.
gibi aktivitelerde i levsel özellikleri de bulunmaktad r (Kasap, 2004, 161).
Piyano, çe itli müziksel ö renmelerde arac roller oynarken; Piyano dersindeki
kazan mlar destekleyen konu alanlar da bulunmaktad r. Bunlar Ernst taraf ndan kincil
renme Alanlar olarak nitelenmekte ve Çalma Tekni i, Bedensel E itim, Müzik Teorisi,
Eser Analizi, itme E itimi ve Müzik Tarihi olarak s ralanmaktad r (1991, 44). Piyano dersi,
burada da alt çizildi i gibi çe itli müzik bilgileriyle, yani Müzik Alan Bilgisi ile s ili kiler
içerisindedir. Müzik Alan Bilgisi, müzi in temel özellikleri, yasalar , kavramlar , kuramlar ,
ilkeleri, temel ö eleri, ö eler aras ili kileri, müzi in tarihsel geli imi ve müzik kültürel
olgular vb. içine al r (Kalyoncu, 2004). Piyano e itimi, Müzik Alan Bilgisi`ne dayal ve
sürekli onunla örülmü olarak ilerleyen bir süreçtir.
2
www.muzikegitimcileri.net
Piyano ö retimiyle ilgili yay nlarda, di er çalg derslerinde oldu u gibi Piyano dersinde
de müzik bilgileriyle ili kilendirme gere i vurgulanmaktad r. Müzik Teorisi, Müzik Tarihi,
Çokseslendirme Bilgisi, Müzik Formlar Bilgisi, Tür ve Stil Bilgisi vb. gibi dallara ait bilgiler,
Piyano dersinde çal lan parçalara paralel olarak ele al nmal r (Bastien, 1977; Cortot, 1950;
Ercan, 2003; Ercan, 2008; Ernst, 1991; Fenmen, 1997; Pamir, 1984; Richter, 1997; Tufan,
1995; Varró, 1958; von Besele, 1965). Böylece, hem dersin müzik kuramsal alt yap
olu turulacak; hem de çal lan parçalar n daha h zl anla p kavranmas ve uygun biçimde
yorumlanmas sa lanabilecektir. Söz konusu ili kilendirmeler, notalar n mekanik bir biçimde
seslendirilmesinin ötesinde eseri do ru ifade etmeye; böylece piyano dersinin amaçlar na üst
düzeylerde ula lmas na hizmet edecektir.
Piyanoya ba lang ç a amas nda dahi oyunlarla örülmü olarak çal lmas önerilen
(Heilbut, 1993; Kreusch-Jacob, 1993; Neuhaus, 1993) ve bu a amada Temel Müzik Teorisi`ne
odaklanan bilgi aktar , gittikçe çe itlenmekte ve karma kla maktad r. Çal lan eserlere
göre çe itlilik gösterse de, farkl dönemlerden eserleri çalmaya geçmi ö rencilerle, detayl
biçimsel ve biçemsel bilgi aktar
n ve analizlerin yap lmas kaç lmaz bir hal almaktad r.
Dersin salt el becerisini merkeze almadan çok yönlü olarak sürdürülmesi, ö rencileri derse ve
çal lan esere daha da yak nla rmakta, çald klar eseri anlamalar
ve dersten zevk
almalar sa lamakta, k saca performans olumlu yönde etkilemektedir (Ba çeci, 2001).
Piyano ö retmeni, dersin planlama a amas ndan itibaren bu çok yönlü çal man n
gerçekle mesini sa layacak esas ki idir. Ö renen bireyi bu do rultuda yönlendirmek, merak
uyand rmak ve rehberlik etmek onun temel i levlerinden birisidir (Ernst, 1991). Piyano
retmenlerinin alana ait kuramsal bilgileri derse transfer etmeleri ve ilgili ders d
çal malarda da ö rencileri bu konuda yönlendirmeleri beklenmektedir.
Bu ara rmada, müzik ö retmeni yeti tiren kurumlarda yürütülen Piyano derslerinde
Müzik Alan Bilgisi`nin yerinin tespiti amaçlanm r. Ara rmac lar, müzik ö retmeni
adaylar
bu yönde te vik etmeyi, onlara ilgili bak aç lar
ve bütüncül çal ma
al kanl klar
kazand rmay , Piyano ö retim elemanlar n öncelikli görevlerinden birisi
olarak alg lamaktad rlar. Müzik ö retmeni adaylar n Piyano eserlerini etrafl ca
çözümleyebilmeleri ve böylece çe itli müziksel ö renme alanlar
birbiriyle
ili kilendirebilmeleri, derslerin bütüncül bir anlay la i lenmesine ba
r. Bundan dolay
ara rmada, Piyano ö retim elemanlar n Müzik Alan Bilgisi`nin derse aktar na ili kin
görü ve planlamalar ile uygulamalar “transfer düzeyi” ve “transfer yöntemleri”
bile enlerinde incelenmi tir. Ara rma, Müzik Alan Bilgisi kapsam ndaki dallardan Müzik
Tarihi, Müzik Formlar Bilgisi ve Çokseslendirme Bilgisi ile s rland lm r.
2. ARA TIRMA YÖNTEM
Bu ara rma iki desende temellenmektedir: Görgül (ampirik) tarama ve belgesel tarama.
Çal ma grubu ise, Karadeniz Bölgesi`nden seçilen bir üniversitenin Güzel Sanatlar E itimi
Bölümü Müzik E itimi Anabilim Dal ’nda piyano derslerini yürüten ö retim elemanlar ndan
olu maktad r. Bu kurumda 9 ö retim eleman (3 ö retim üyesi, 3 ö retim görevlisi, 2
ara rma görevlisi ve 1 ücretli ö retim eleman ) Piyano dersi vermektedir. Bu evrenden,
“amaçl örnekleme” (Y ld m, im ek, 2003, 107) yöntemi kullan larak, sadece uzmanl k
alan Piyano E itimi olan be ö retim eleman seçilmi tir.
Ara rma verileri, 2006 y nda dört ayl k bir süreçte üç ana yöntemle toplanm r.
retim elemanlar n Müzik Alan Bilgisi’nin derse aktar
konusundaki görü lerinin
1
saptanmas için naratif görü me yap lm r. Görü mede, konuyla ilgili, fakat yönlendirici
1
Naratif görü me, kat mc lara yap land lmam ve yönlendirmeyen genel sorular sorularak, ilgili konudaki
kendi bilgi, deneyim veya görü lerinin ortaya ç kar lmas amaçlayan bir veri toplama yöntemidir (Mayring,
1999).
3
www.muzikegitimcileri.net
olmayan 5 ana sorudan yola ç larak, piyano ö retim elemanlar n bu konudaki dü ünce ve
ya ant lar özgür bir ekilde anlatabilecekleri ortam sa lanm r. Kaydedilen görü melerin,
flama ve s ralama ölçekleri kullan larak nitel içerik analizi yap lm r.
Piyano dersi planlar nda Müzik Alan Bilgisi ile ili kilendirme durumunu tespit
edebilmek için, ö retim elemanlar n olu turdu u ders içerikleri doküman analizi yöntemiyle
irdelenmi tir.
Uygulama a amas nda Müzik Alan Bilgisi`nin derse “transfer düzeyi” ile “transfer
yöntemlerinin” belirlenmesinde ise gözlem yöntemi kullan lm r. Ö retim elemanlar n,
çe itli dönemlerden eserleri çalabilen ö rencileriyle sürdürdükleri ard k be er dersi
gözlemlenmi tir ve ö renciler tesadüfi seçimle belirlenmi tir. Ö rencilerin çal klar eserler
ise, Pamir`in s flamas na göre, alt nc ve daha üst basamak piyano edebiyat na dahildir
(1984, 84ss.). Ders esnas nda ara rmac lar dersliklerde bulunmam lar; do al yap ya en
yak n olan elde edebilmek amac yla derslerin görüntü kayd yap lm r.
Gözlem için, ilgili ö retme-ö renme davran lar n ayr maddelerde belirtildi i bir
gözlem formu/ders analiz formu haz rlanm r. Bu formda Müzik Tarihi 7, Form Bilgisi 8,
Çokseslendirme Bilgisi 10 ve Transfer Yöntemleri 14 olmak üzere toplam 39 madde
bulunmaktad r.2 Formda be li dereceleme ölçe i kullan lm ve Müzik Alan Bilgisi aktar
ile ilgili her bir maddenin derste ele al
biçimine göre öyle puanlanm r: E er ilgili
noktalar ders süresince hiç ele al nmam sa 0=Hiç (0-0.49); birkaç defa çal lm sa 1=Çok
Az (0.50-1.49); eserlerin veya dersin belirli bölümlerinde çal lm sa 2=K smen (1.50-2.49);
dersin ve eserlerin büyük bir bölümünde çal lm sa 3=Büyük Ölçüde (2.50-3.49) ve
parçalar n tümünde sürekli olarak çal lm sa 4=Tamamen (3.50-4.00).
Ara rmac lar her dersi ayr ca irdeleyerek analiz formlar ndaki maddeleri puanlam ve
elde edilen veriler SPSS 10.0 paket program kullan larak tan mlay istatistik i lemlerine
tabi tutulmu tur. ki ayr gözlemcinin de erlendirmesinin güvenirli ini ölçmek için basit
korelasyon analizi yap lm r. 25 derslik puanlamalar n ö retim elemanlar na göre
korelasyon katsay lar ise, A için r =0.87; B için r =0.80; C için r =0.91; D için r =0.87 ve E
için r =0.85 olarak bulunmu tur. Bu de erler, iki gözlemcinin puanlamalar aras ndaki
tutarl
n çok yüksek oldu unu göstermektedir.
3. BULGULAR
3.1. Müzik Alan Bilgisi`nin Piyano Dersine Aktar
na li kin Görü ler
retim elemanlar n hepsi, genel olarak Müzik Tarihi bilgilerinin Piyano dersiyle
ili kilendirilmesi görü ündedirler. Derslerde özellikle ele al nmas gerekti ini belirttikleri
konular ise unlard r: Eserin bestecisi, eserlerin dönem stil özellikleri ve dönemin di er
özellikleri. Bununla birlikte, uygulamada Müzik Tarihi ile ili kilendirmede sorunlar oldu unu
ve detaylara girilemedi ini de ifade etmekte; bunu da “1998 Müzik Ö retmenli i Lisans
Program `nda Müzik Tarihi dersinin süresinin yetersiz olu u”, “Ö rencilerin ilgili ön
renmelerinin de kenli i” ve “Ö rencilerin müzik tarihsel konular ara
p okumaya olan
ilgilerinin azl ” gibi sebeplere dayand rmaktad rlar.
retim elemanlar Müzik Formlar Bilgisi ba lam nda, çal lan parçalar n biçimsel
unsurlar n belirlenmesi üzerinde durmu lard r. Görü lerdeki genel e ilim ise, parçalar n
motif, cümle ve dönemleri ile form tipi hakk nda bilgilendirme yap lmas yönündedir. Formu
kavramayan ö rencinin eseri anlamland ramayaca
dü ünmektedirler. Ö retim
elemanlar na göre, Müzik Formlar Bilgisi`nin Piyano dersine transferi konusunda da sorunlar
2
Formun kapsam geçerli i konusundaki katk lar ndan dolay Prof. Semlin TUFAN`a; analizler esnas ndaki
katk lar ndan dolay da Nihal ULUTÜRK`e te ekkür ederiz.
4
www.muzikegitimcileri.net
vard r. Bir ö retim eleman , Piyano derslerinin devam etti i üç y l boyunca sadece küçük
formlarda eserler çal abildiklerini ve büyük formlara geçilemedi ini özellikle vurgulam r.
Ya anan sorunlar “Uygulanan programda Müzik Formlar dersinin olmay ”, “Form
Bilgisinin Müziksel itme dersi kapsam nda i lenmesi ve yetersiz kalmas ”, “Ö rencilerin
yeterli bilgiye sahip olmamalar ve derslere bu konular ara rmadan gelmeleri” gibi
sebeplere dayand lmaktad r.
retim elemanlar , Çokseslendirme bilgilerinin de Piyano dersiyle ili kilendirilmesini
ve derslerde armonik analiz yap larak özellikle de akor çözülümleri ve kadanslar üzerinde
durulmas gerekti ini söylemi lerdir. Yine genel olarak Kontrapunkt çal lmas gere i de dile
getirilmi tir. Piyano ö retim elemanlar , di er alanlarda oldu u gibi Çokseslendirme
bilgilerinin Piyano dersine transferinde de sorunlar ya amaktad rlar. Bu problemlerin ise,
“Uygulanan programda Armoni’nin ayr bir ders olarak tan nmamas ”, “Çokseslendirme
konusunun itme ve seçmeli Armoni derslerinde yeterince ele al namamas ”, “Ö rencilerde
temel eksiklerin olmas ve çözümleme becerilerine sahip olmamalar ” ve “Ö rencilerin Türk
Müzi i Çokseslili i konusunda yeterli bilgiye sahip olmamalar ndan” kaynakland
dü ünmektedirler.
3.2. Piyano Dersi Planlar nda Müzik Alan Bilgisi`nin Yeri
Çal ma grubunda yer alan Piyano ö retim elemanlar dersleri için bireysel planlar
yapmamaktad rlar. Bununla birlikte, bu kurumda çal an tüm Piyano ö retim elemanlar n
birlikte olu turdu u ve üniversitenin European Credit Transfer System (ECTS) Bilgi Paketi
içerisinde yer alan Piyano I-VI dersleri planlar mevcuttur. Analizler, bu derslerin
içeriklerinin, YÖK’ün zorunlu k ld
ve ara rman n yap ld
dönemde yürürlükte olan
1998 Müzik Ö retmenli i Lisans Program `nda verilen Piyano ders tan mlar yla paralel
oldu unu göstermi tir. Ö retim elemanlar n planlar nda da a rl kl olarak çalma
becerilerine yer verilmekte; YÖK program ndaki ders tan mlar nda da oldu u gibi, Müzik
Tarihi, Müzik Formlar Bilgisi ve Çokseslendirme Bilgisi ile ili kilendirmeyi içeren herhangi
bir konu yer almamaktad r.
3.3. Müzik Alan Bilgisi`nin Piyano Dersine Aktar
n Uygulamadaki Görünümü
3.3.1. Müzik Alan Bilgisi`nin Piyano Dersine Transfer Düzeyi
Betimsel istatistik sonuçlar na göre, Müzik Tarihi dal nda dönem stil özelliklerinin “Çok
Az”; gözlem formunda yer alan di er noktalar n ise “Hiç” düzeyinde çal ld
tespit
edilmi tir. Müzik Formlar Bilgisi kapsam ndaki eserlerin biçimsel unsurlar na ve yap sal
ili kilerine yönelik tüm noktalar n aktar m düzeyi de “Hiç” olarak saptanm r.
Çokseslendirme Bilgisi ile ilgili olarak ise, derslerde akor tipleri ve lik konumundaki
seslerin “Çok Az”; bunun d nda kalan di er noktalar n “Hiç” düzeyinde ele al nd
saptanm r. Müzik Tarihi`nin genel transfer düzeyi X =0.14; Müzik Formlar `n n X =0.20;
Çokseslendirme Bilgisi`nin ise X =0.30 olarak bulunmu tur. Bu de erlere göre, her üç dal n
genel transfer düzeyi de “Hiç”tir. Çizelge 1’de, Müzik Tarihi, Müzik Formlar Bilgisi ve
Çokseslendirme Bilgisi kapsam nda gözlemlenen her ili kilendirme noktas na ait aritmetik
ortalamalar ve her üç dal için genel transfer düzeyi sinoptik olarak sunulmaktad r.
5
www.muzikegitimcileri.net
Çizelge 1: Müzik Tarihi, Müzik Formlar Bilgisi ve Çokseslendirme Bilgisi’nin Piyano dersine transfer düzeyine
sinoptik bak
Müzik Tarihi
Eserin bestecisinin
Hayat
Bestecinin müziksel
stili
X
Müz. Form Bilgisi
X
Çokseslendirme Bilgisi
X
0.54
0.00
Parçalar n motifleri
0.12
0.16
Cümleler
0.14
Bestecinin ça da lar
0.00
Dönemler
0.00
Parçalardaki akor tipleri
(temel ve çevrim akorlar)
Akor türleri (Uyu umlu,
uyu umsuz, eksik, art k
akorlar)
Akor çözülümleri
Eserin dönem
stil özellikleri
Eserin dönemindeki
siyasi, toplumsal ve
kültürel olaylar
Eserin dönemindeki
di er sanat dallar n
durumu
Parçalar aras nda
dönemsel
ili kilendirme
0.70
Bölümler
0.28
Kadanslar
0.26
0.00
Bölümler aras nda
ritmik,melodik ve
armonik ili kiler
Tekrar eden motif veya
cümleler
0.32
Modülasyonlar
0.20
0.44
Parçalardaki e lik
konumundaki sesler
0.96
Temalar, farkl
temalar içeren
cümleler
Parçalar n form tipi
0.26
Kontrapunkt
örüntüsündeki bir eserde
esas motif
Kontrapunkt-Esas motifi
takip eden taklitler
Kontrapunkt-Tema ve
cevap ili kisi
0.16
0.00
0.14
GTD*: X =0.14
0.04
GTD: X =0.20
0.00
0.30
0.22
0.04
GTD: X =0.30
*GTD: Genel Transfer Düzeyi
3.3.2. Müzik Alan Bilgisi`nin Piyano Dersine Transferinde Kullan lan Yöntemler
Çizelge 2`de Müzik Alan Bilgisi`nin Piyano dersine transferinde kullan lan yöntemlere
ili kin betimsel istatistikler verilmi tir.
Çizelge 2: Müzik Alan Bilgisi`nin Piyano dersine aktar nda kullan lan yöntemler
Min. Max.
Yöntemler
GDS*
SS
X
(0)
(4)
Anlat m
1.64
1.00
4.00
.545
Gösterip Yapt rma
1.26
1.00
3.00
.482
Soru-Cevap
0.84
1.00
2.00
.343
ifreleme/Sembolle tirme
0.72
0.00
3.00
.892
Çözümleme
0.62
0.00
2.00
.511
Renklendirme
0.42
0.00
3.00
.580
Kar la rma
0.40
0.00
1.00
.316
25
Ödev
0.16
0.00
1.00
.260
Dinleme
0.00
0.00
0.00
.000
zleme
0.00
0.00
0.00
.000
flama
0.00
0.00
0.00
.000
Grafikleme
0.00
0.00
0.00
.000
Devinme
0.00
0.00
0.00
.000
*GDS: Gözlemlenen Ders Say
6
www.muzikegitimcileri.net
Betimsel istatistik sonuçlar na göre, Anlat m “K smen” düzeyinde olmakla birlikte en
k kullan lan yöntemdir. Bunu, “Çok Az” düzeyinde kullan lan Gösterip Yapt rma, SoruCevap, ifreleme/Sembolle tirme ve Çözümleme yöntemleri takip etmektedir. Derslerde,
Renklendirme, Kar la rma ve Ödev yöntemleri ise “Hiç” düzeyinde kullan lmaktad r.
Gözlem Formu`nda yer alan ve derslerde hiç kullan lmad
tespit edilen di er transfer
yöntemleri ise Dinleme, zleme, S flama, Grafikleme ve Devinme`dir.
4. SONUÇ VE ÖNER LER
Seçilen üniversitenin Müzik Ö retmenli i Lisans Program `nda görevli Piyano ö retim
elemanlar n, Müzik Alan Bilgisi`nin derse aktar na ili kin görü , planlama ve
uygulamalar saptamay amaçlayan bu ara rmada a
daki sonuçlara ula lm r:
1- Çal ma grubunu olu turan ö retim elemanlar , Müzik Tarihi, Müzik Formlar Bilgisi ve
Çokseslendirme Bilgisi içeriklerinden Piyano dersiyle ili kisi olanlar n derse aktar lmas
gerekti i görü ündedirler. Müzik Tarihi için eserlerin bestecisi, eserin dönem stil özellikleri
ve dönemin di er özellikleri; Müzik Formlar Bilgisi için eserlerin motif, cümle ve dönem
gibi yap sal unsurlar ve form tipi; Çokseslendirme Bilgisi için ise armonik çözümleme, akor
çözülümleri, kadanslar ve Kontrapunkt, ö retim elemanlar n ço unlu unun dile getirdi i
noktalard r. Ö retim elemanlar n ifadeleri, onlar n bu hususta temel bilince sahip
olduklar göstermektedir.
2retim elemanlar , ilgili bilgilerin aktar
konusundaki görü lerine ek olarak,
uygulamada sorunlar ya and
da vurgulamaktad rlar. Bu sorunlar n ise, ara rman n
yap ld tarihte yürürlükte olan 1998 Müzik Ö retmenli i Lisans Program `n n ilgili dersleri
ya hiç ya da yetersiz olarak kapsamas ndan ve ö rencilerin alt yap eksiklerinden
kaynakland
dü ünmektedirler. Ö retim elemanlar ya anan problemler konusunda öz
ele tirel bir yakla m sergilememekte; ve böylece kendilerinden kaynaklanabilecek herhangi
bir neden dile getirmemektedirler.
3- Piyano ö retim elemanlar dersleri için bireysel plan yapmamakta; bununla beraber
ortakla a olu turduklar ve ECTS Bilgi Paketi`nde yer alan planlar bulunmaktad r. Ö retim
elemanlar na derslerde k lavuzluk i levi olan bu planlarda Müzik Alan Bilgisi ile ili ki
kurulmamakta ve böylece bunlar Piyano dersinin farkl ö renme alanlar bütüncül olarak
kapsamamaktad r. Görü melerde belirtilen ili kilendirme noktalar n mevcut planlarda yer
almamas n, planlar n ders tan ndan yola ç larak ve bununla s rland larak
olu turulmu olabilece ini dü ündürmektedir.
4retim elemanlar n derslerinin izlenmesi sonucunda, Müzik Tarihi, Müzik Formlar ve
Çokseslendirme Bilgisi`nin derslere genel transfer düzeyi her üç dal için de “Hiç” olarak
saptanm r. Bu tespit, bilgi aktar
n dersin planlama a amas ndan itibaren ihmal
edildi ini dü ündürmektedir. Böylece, ilgili ö retim elemanlar n Müzik Alan Bilgisi ve
Piyano dersinin ili kilendirilmesi konusunda olumlu görü lere sahip olduklar ; buna kar n
dersin planlama ve uygulama a amalar nda bunu ya ama geçiremedikleri, bunun sonucu
olarak da kendi görü leriyle uygulamalar aras nda tutars zl k oldu u saptanmaktad r. Piyano
derslerinin bütüncül ve analitik bir anlay la yürütülmesinin genellikle ihmal edildi i, daha
önce yap lm baz çal malarda da ortaya konmaktad r (Yüksel, 2003; Aky ld z, Arseven ve
entürk 2004). Görü melerde dile getirilen program ve ö renciden kaynaklanan eksikler,
retim elemanlar n bu yöndeki motivasyonunu olumsuz etkiliyor olabilir.
5retim elemanlar , Müzik Alan Bilgisi`nin Piyano dersine transferinde Anlat m, SoruCevap vb. gibi genel ö renme-ö retme yöntem ve tekniklerini s k kullanmaktad rlar.
Di erleriyle kar la
ld nda en çok kullan lan Anlat m`d r. Bu durum, söz konusu
yöntemin çok eski, yayg n ve tüm derslerde geçerli bir yol olmas ndan ötürü beklenir bir
sonuçtur. Bunun d nda, müziksel ö renme-ö retme yöntemlerinden Gösterip Yapt rma
“Çok Az” düzeyde kullan rken; Dinleme, zleme, Devinme vb. gibi çe itli duyular uyaran
yöntemler “Hiç” kullan lmamaktad r.
7
www.muzikegitimcileri.net
Ara rmada ula lan bu sonuçlara dayanarak a
da baz öneriler sunulmaktad r:
1- Piyano ö retim elemanlar na k lavuz niteli i ta yan Müzik Ö retmenli i Lisans
Program `ndaki Piyano ders tan mlar uzmanlarca irdelenmeli ve dersler, Müzik Alan Bilgisi
ile de ili kilendirilerek bütüncül bir yakla mla yeniden tan mlanmal r.
2- Piyano ö retim elemanlar kendi olu turduklar ders planlar nda, Müzik Tarihi, Müzik
Formlar ve Çokseslendirme dallar n Piyano dersiyle s ili kisi olan temel konular na yer
vermelidir. Ara rma sürecinde ula lan baz Piyano ö retim program ve ders planlar ,
hemen dersin ilk a amalar ndan itibaren bu yöndeki ili kilendirmeleri içermektedir (örn.
Emonts ve di erleri, 1991). Bu tür mevcut çok yönlü programlardan yararlanma yoluna
gidilebilir.
3- Piyano dersleri, Müzik Alan Bilgisi ile harmanlanmas sayesinde, çal nan esere hak etti i
anlam yüklenerek adeta ruh kazand lan dersler halini alacakt r. Bundan dolay , ilgili içerikler
Piyano dersine transfer edilerek, uygulama sürecinin teorik alt yap olu turulmal , böylece
çal malar n ö renciler için daha kal hale gelmesi sa lanmal r.
4- Derslerde Müzik Alan Bilgisi ile ba kurulurken, yayg n genel ö renme-ö retme
yöntemlerinin yan s ra, i itsel, görsel ve hatta kinestetik duyular uyar , etkili ve
renmenin kal
na hizmet edecek di er ça l yöntemler de kullan lmal r. Ayr ca ilgili
konularda Ara rma ve Koleksiyon Olu turma gibi aktiviteler te vik edilerek, kendi kendine
renme davran lar da desteklenmelidir.
5retim elemanlar , uygulanan Müzik Ö retmenli i Lisans Program ’nda ilgili derslerin
yer almamas n bilgi transferini olumsuz etkiledi ini vurgulam lard r. Bu ara rman n
verilerinin toplanmas ndan bir süre sonra yürürlü e giren 2006 program nda söz konusu
dersler ba ms z bran lar olarak yer almaktad r (YÖK, 2006, 32ss.). Bundan dolay , bu
derslerin varl
n Müzik Alan Bilgisi’nin Piyano dersine transfer düzeyini etkileyip
etkilemedi ini saptamak üzere ara rma yinelenebilir veya yeni bir ara rma yap labilir.
KAYNAKLAR
Aky ld z, O., Arseven, A. D., entürk, N. (2004). “Müzikal Yap Ön-Bilgisinin
Piyanoda Eser Seçimine Etkisi.” 1924-2004 Musiki Muallim Mektebi’nden Günümüze Müzik
retmeni Yeti tirme Sempozyumu Bildirileri. Isparta, c.1: 139-159.
Ba çeci, S. E. (2001). Piyano E itiminde Performans, Müzikal Analiz Etkile imi.
Yay mlanmam doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Bastien, J. W. (1977). How to teach Piano successfully.2.bs. California: General Words and Music Co.
Cortot, A. (1950). “ fade Hakk nda. Tefrika: 2”, (M. Fenmen, Çev.), .Müzik Görü leri. 1 (5), 13-14.
Emonts F., Schmidt E., Schroth G., Vetter H.V., Ortmann P. (1991). Lehrplan
Klavier. Kassel: Gustav Bosse Verlag.
Ercan, N. (2003). “Piyano E itiminde Müzikalite Kavram n Kazand lmas
Aç ndan Genel Yakla mlar.” Cumhuriyetimizin 80. Y nda Müzik Sempozyumu Bildirileri,
Malatya, 212-214.
Ercan, N. (2008). Piyano E itiminde lke ve Yöntemler. Ankara: Sözkesen Matbaas .
Ernst, A. (1991). Lehren und Lernen im Instrumentalunterricht. Mainz: B. Schott’s Söhne.
Fenmen, M. (1991). Müzikçinin El Kitab . Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yay nlar .
Heilbut, P. (1993). Klavier spielen. Früh-Instrumentalunterricht. Ein
Pädagogisches Handbuch für die Praxis. Mainz: B. Schott`s Söhne.
8
www.muzikegitimcileri.net
Kahramansoy, C. (2006). Müzik Ö retmenli i Programlar nda Görevli Piyano
Ö retim Elemanlar n Müzik Alan Bilgisi`ni Derse Transferi: Bir Üniversite Örne i.
Yay mlanmam yüksek lisans tezi, Abant zzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
Kalyoncu, N. (2004). “Müzik Ö retmeni Yeterlikleri ve Güncel Müzik
Ö retmenli i Lisans Program .” 1924-2004 Musiki Muallim Mektebi’nden Günümüze Müzik
retmeni Yeti tirme Sempozyumu Bildirileri, Isparta, c.2: 510-525.
Kasap, B. T. (2004). “Müzik Ö retmeni Yeti tiren Kurumlardaki Yard mc Çalg
Piyano Dersleri Üzerine Bir Ara rma.” 1924-2004 Musiki Muallim Mektebi’nden Günümüze
Müzik Ö retmeni Yeti tirme Sempozyumu Bildirileri, Isparta, c.1:160-175.
Kreusch-Jacob, D. (1993). Keine Angst vor falschen Tönen. München: Kösel.
Kutluk, Ö. (2001). Türkiye’de Müzik Ö retmeni Yeti tirmede Piyano E itimi.
Yay mlanmam doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Mayring, P. (1999). Einführung in die qualitative Sozialforschung. 4. bs.
Weinheim: Psychologie Verlags Union.
Neuhaus, H. (1993). Die Kunst des Klavierspiels. 4. bs. Leipzig: Deutscher Verlag für Musik.
Pamir, L. (1984). Ça da Piyano E itimi. stanbul: Beyaz Kö k Yay nlar .
Richter, C. (1997). “Von der Einheit der Musikpädagogik. Gedanken zum
Zusammenhang von allgemeiner Musikerziehung und Instrumentalunterricht.” in U. Mahlert
(Ed.) Spielen und Unterrichten. Grundlagen der Instrumentaldidaktik (ss: 9-28). Mainz:
Schott.
Tufan, S. (1995). “ yi Bir Piyano Dersinin Ö eleri Nedir?”,Mavi Nota Müzik ve Sanat Dergisi(16), 35.
Varró, M. (1958). Der lebendige Klavierunterricht. Seine Methodik und
Psychologie. 4. bs. Hamburg: Simrock.
Von Besele, H. (1965). Das Klavierspiel. 2. bs. Kassel: Bärenreiter.
ld m, A., im ek, H. (2003). Sosyal Bilimlerde Nitel Ara rma Yöntemleri.
Ankara: Seçkin Yay nevi.
Yönetken, H. B. (1952). “Okulda <Enstrüman> Meselesi Ve Enstrümantal
Müzik Faaliyetleri”, Müzik Görü leri, (36), 2-3.
Yüksekö retim Kurulu [YÖK]. (1998). itim Fakültesi Ö retmen Yeti tirme
Lisans Programlar . Ankara: YÖK Yay nlar .
. (2006). itim Fakültesi Ö retmen Yeti tirme Lisans Programlar .
Ankara: YÖK Yay nlar .
Yüksel, M. (2003). L.v. Beethoven’in Piyano Sonatlar n Ö retimine Yönelik
Bir <Bütüncül Analiz Yöntemi>. Yay mlanmam doktora tezi, Gazi
Üniversitesi, Ankara.
9