04-05-2 Bölüm 08

Ön Hazırlık
Öğreneni ortama alıştırma & İletişimi başlatma
Bölüm 8: Öğrenme Deneyimini
Destekleme
• Öğreneni ortama alıştırmak ve
tanıtmak, öğrenenin kaygı
seviyesini azaltarak performans
gelişim sürecine daha fazla
odaklanmalarını sağlar.
• Öğrenenle açık ve samimi bir
iletişim kurmak, onları
ihtiyaçlarını dile getirmede
cesaretlendirir ve en çok yararlı
buldukları yardım çeşidi
hakkında bilgi sağlar.
• Ön hazırlık
• Beceri sunma teknikleri
• Prova/tekrar (rehearsal) çeşitleri
3
Ön Hazırlık
Ön Hazırlık
• Öğrenen
•
amaçlarını
belirlediyse &
uygun hedef
becerileri
tanımladıysa
öğrenilecek
konuyla
tanıştırılmalıdır.
• Öğrenene pratik
yapmak için yeterli
fırsatlar verilmelidir.
Öğreneni ortama alıştırma & İletişimi başlatma
• İki yönlü
iletişimin
gelişmesini
nasıl
sağlarsınız?
• İki yönlü
iletişimin
faydaları
nelerdir?
Ön Hazırlık
– Öğreneni
ortama alıştırma
& İletişimi
başlatma
– Dikkati Yöneltme
– Canlılık Düzeyini
Kontrol Altında
Tutma
– Pratik ve
Dinlenme
Dengesi
2
4
Nideffer’in (1995)
iki boyutlu dikkat kavramı
Ön Hazırlık
Dikkati Yöneltme
• Dikkat odağı (attentional
focus) – dikkati bilgi
kaynaklarına yöneltme
davranışı.
Odak genişliği
Odağın yönü
– Kişi, odağını dış yada iç
kaynaklı bilgilere yöneltebilir
ve odağını birkaç yada
daha çok uyaranı kapsaması
için daraltabilir yada
genişletebilir.
Dar
Geniş
İç
Kaynaklı
Sol dizdeki
his
Golf
salınımında
ki his
Dış
Kaynaklı
Kalecinin
eldivenin
ortası
Rakip
oyuncunun
hareketleri
5
7
Ön Hazırlık
Dikkati Yöneltme
Ön Hazırlık
Dikkati Yöneltme
• Dış kaynaklı odak – dış
çevredeki bilgi kaynaklarına
dikkat verme davranışı
• İç kaynaklı odak – iç kaynaklı
bilgilere dikkat verme davranışı
(örn; düşünceler, hisler,
kinestetik ipuçları)
• Dar odak – dar alandaki
bilgilere dikkat verme davranışı
• Geniş odak – geniş alandaki
bilgilere dikkat verme davranışı
• Bir antrenör/eğitici olarak
öğreneni dikkat odaklarını
değiştirme egzersizleri
yapmaları için
cesaretlendir.
– iç kaynaklı ve dış kaynaklı
ipuçları arasında
– fazla sayıdaki ipuçları (geniş
odak) ve daha az sayıdaki
ipuçları (dar odak) arasında
6
8
Ön Hazırlık
Ön Hazırlık
Canlılık Düzeyini Kontrol Altında Tutma
Pratik ve Dinlenme Dengesi
• Araştırmalar, bireylerin
performanslarının değerlendirildiğini
hissettikleri zaman kaygı düzeylerinin
daha yüksek olduğunu göstermiştir.
• Hangi sıklıkta pratik
yapılmalı?
– Öğrenim ortamlarının geneli
için imkanlar elverdiğince sık
olarak alıştırma yapmak
öğrenmeyi en yüksek
dereceye çıkartırken
motivasyonel ve diğer
problemleri ortaya çıkartmaz.
– Kaygı ve canlılık düzeyindeki artma
öğrenmeyi engeller.
• Bir antrenör/eğitici bu problemin
üstesinden gelmek için sonuç
amaçları yerine süreç amaçlarına
vurgu yapabilir ve öğrenenlerin
gerçekçi performans amaçları
belirlemelerini isteyebilir.
9
11
Ön Hazırlık
Pratik ve Dinlenme
Ön Hazırlık
Pratik ve Dinlenme Dengesi
• Antrenman devresinde ve
antrenman devreleri arasında
performans-dinlenme oranları.
• Antrenman devresinde
denemeler arasındaki
dinlenmenin miktarı pratik
yapma süresinden göreli olarak
daha
• Zamana dağıtılmış uygulama motor
öğrenme üzerinde daha etkili
(Baddeley & Longman, 1978)
• Lee & Genevose (1988)
– Zamana dağıtılmış uygulama geçici
olarak performansın yükselmesine
neden olmakta fakat hatırlama
testlerindeki performansla ölçülen
öğrenme üzerinde kalıcı etkiye sahip.
– kısa ise – Yoğun alıştırma (massed
practice).
– uzun ise – Dağıtılmış alıştırma
(distributed practice).
• Yoğunlaştırılmış uygulamalardaki
denemeler arasındaki dinlenme
sınırlılığı, sistematik olarak
performansta düşüşe neden olur.
10
12
Ön Hazırlık
Pratik ve Dinlenme
Yönergeler (Açıklamalar)
• Kesik Beceriler: Dinlenme
zamanını azaltmanın
performansı yada öğrenmeyi
düşürdüğü konusunda herhangi
bir kanıt yok (basketbolda şut
atma).
• Devamlı Beceriler: Yorgunluk
etkisinden dolayı yoğun
alıştırma performansı düşürür,
fakat öğrenmeyi bir parça
etkiler (kalıcılık veya aktarma
testlerinde ölçüldüğü zaman).
• Yönergeler
– genelde beceri hakkındaki sözel
açıklamalardır.
– öğrenme aşamasına bağlı olarak
değişebilirler.
– kısa sürede çok fazla bilgi
vermemelidir.
– özet olmalı ve
• başlangıçta bir yada iki temel
kavramı vurgulamalı.
• ayrıntılar antrenman ilerledikçe
vurgulanmalıdır.
• Dolaysız basit ifadeler şeklindeki
yönergeler etkilidir.
13
Beceri Sunma Teknikleri
Yönergeler
• Yönergeleri
verme yolumuz
ve kısa süreli
hafıza & dikkat
kapasitesi
arasındaki ilişki
nedir?
Yönergeler
Yönergeler
Prova
Prova
Teknikleri
Teknikleri
Gösterimler
Gösterimler
15
Yardımlı
Yardımlı
(Rehber
(Rehber
Eşliğinde)
Eşliğinde)
14
16
Gösterimler
Yardımlı (Rehberli) Alıştırma
• Model alma – bir beceriyi
öğrenmeye çalışan kişinin
yararı için becerinin
gösterimini içeren
uygulama prosedürüdür.
• Gözlemleyerek öğrenme –
öğrenenin başkalarının
performanslarını
gözlemleyerek hareket
kapasitelerini elde etme
prosedürüdür.
• Yardım tekniğinde öğrenen hareketi
yaparken çeşitli yollarla
yöneltilir/yönetilir.
• Amaç hataları azaltmak & uygun
modelin yürütüldüğünden emin
olmaktır.
• Öğrenme yardımının çeşitleri
– Sözel ve Fiziksel destek
• Yardımlı alıştırma ne kadar etkilidir?
– Yardım tekniği güçlü bir performans
değişkenidir.
– Yardım tekniği güçlü bir öğrenme
değişkeni değildir.
17
19
Gösterimler
Yardım Tekniği
• Gösterimler (Gözlemleyerek
öğrenme)
• Yardım tekniği ve kalıcılıkta
işlemler
– Öğrenen başka birinin
performansını izleyerek bilgi edinir.
– Model becerinin kritik özelliklerini
göstermelidir.
– Öğrenenin hazırlığı ve dikkati
önemlidir.
– Model çok fazla bilgi vermemelidir.
– İpucu tekniğini kullanarak eğitici
öğrenene neleri izleyip neleri
izlememesi gerektiğini söyler.
– Özellik görüşü
• Desteğin Öğrenme İçin
Etkili Olduğu Durumlar
– İlk antrenmanlarda
– Tehlikeli hareketlerde
18
20
Parçalı Çalışma – Bütün Çalışma
Prova Çeşitleri
• Parçalı çalışma – karmaşık
becerilerin parçalara bölünüp
ayrı ayrı çalışılması
• Amaç bu parçaları bir bütün
olarak birleştirmektir.
• Fiziksel Prova Teknikleri
–
–
–
–
Similasyon çalışması
Parçalı çalışma
Yavaş-devinim çalışması
Hata tespit çalışması
• Zihinsel Prova Teknikleri
• Parça çalışmasının türleri
– Zihinsel Alıştırma
– Zihinsel İmgeleme
– Küçük parçalara böl & ayrı çalış
(Fractionization)
– Birbiri üzerine ekle (Segmentation)
– Zor olan bölümleri sadeleştir
(Simplification)
21
23
Fiziksel Prova Teknikleri
Parçalı Çalışma
• Beceri pratik yaparak
mükemmelleşir.
• Etkin bir şekilde düzenlenmiş
antrenman kusursuz yapar.
• Similasyon – gerçek dünyadaki
işlerin çeşitli özelliklerini taklit
eden antrenman aletleridir
(örn; kayak simülatörü).
• Uzun süreli seri beceriler
– Parça çalışması, parçaların
bütünden göreli olarak bağımsız
yapıldığında en etkilidir. Becerinin
kolay parçasını çalışmak yerine
sorunlu parçası ile daha çok
çalışılabilinir.
• Kısa süreli kesik beceriler
– Özellikle beceri hızlıysa, kesik
becerinin parçalarının ayrı ayrı
çalışılması bütüne aktarımı etkiler.
Bu etki de olumsuzdur.
– Hedef becerinin gerekli özelliklerini
taşıdığında kullanılmalıdır.
22
24
Parçalı Çalışma
Zihinsel Prova
• Çok yavaş, bileşen etkisinin
olmadığı seri becerilerin zor
öğelerinde parça
antrenmanı yapmak çok
verimlidir.
• Çok hızlı, programlanmış
hareketlerde parçaları ayrı
ayrı çalışmak nadiren
faydalıdır & öğrenme için
zararlı olabilir.
• Zihinsel pratik nasıl işler?
– Zihinsel pratik, becerinin
bilişsel-sembolik öğelerini
kolaylaştırır.
– Olası hareketleri
değerlendirerek ve zihinsel
olarak bu hareketlerin
sonuçlarını tecrübe ederek
– Zihinsel pratik güven
oluşturur.
25
27
Uyaran
Zihinsel Prova
Uyaranı
Tanımlama
• Zihinsel prova hareketin
ortaya konulmadığı
durumda bireyin bir motor
beceriyi yapıyormuş gibi
düşünmesi prosedürüdür.
• Zihinsel pratik bireyin bir
motor becerinin bilişsel,
sembolik yada usule ait
(procedural) yönlerini
düşünerek zihinsel prova
yapmasıdır.
Tepkiyi
Seçme
Tepkiyi
Programlama
Motor
Program
Kavramsal model ve
zihinsel pratik etkisinin
olduğu düşünülen temel
işlemler
Karşılaştırıcı
Merkezi Sinir
Sistemi
Kaslar
Çıktı
26
28