Sonuç Kitabı

SONUÇ KİTABI
Bu proje Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilmektedir.
SONUÇ KİTABI
Bu kitabı basıma hazırlayan Prof. Dr. Kasım Karataş, L.Yakut Temüroğlu Sundur’a, ve tasarımını
yapan Kurtuluş Karaşın’akatkılarından dolayı teşekkür ediyoruz.
Basım tarihi
Haziran 2013
Basım yeri
Ankara
ÖNSÖZ
Türkiye, 2000’li yılların başından itibaren eğitim düzeyini ve kalitesini yükseltmek, özellikle kız çocuklarının
eğitim haklarından yararlanabilmesi için büyük bir seferberlik başlatmıştır. Bu seferberlik sonucunda eğitimin her kademesinde kız çocuklarının okullulaşma oranı artmıştır.
Yüzde yüz üreten bir ülke olabilmemiz, nüfusumuzun diğer yarısı olan kız çocuklarımızın eğitim alması ve
meslek sahibi olmasına bağlıdır. Kızlarımızın okuması, bölgesel farklılıkların giderilerek iş gücü piyasalarının
nitelikli insan kaynağını karşılar hale gelmesi, böylece üretken bir Türkiye olmamız demektir.
Bu kapsamda Genel Müdürlüğümüz tarafından yürütülen Özellikle Kız Çocuklarının Okullulaşma Oranının
Artırılması Projesi, eğitimin kalitesini yükseltmek, iş piyasaları ve eğitim arasındaki bağları güçlendirmek
ve özellikle kızların, eğitimin bütün düzeylerine kayıtlılık oranlarını artırmak suretiyle insan kaynaklarına
yapılan yatırımın geliştirilmesini amaçlamaktadır.
Türkiye İstatistiki Bölge Birimleri II düzeyinde belirlenmiş 16 pilot ilde yürütülmüş olan bu proje, farkındalık
kampanyaları, aile ziyaretleri, Öğrenci Destek Programı, il eylem planlarının hazırlanarak hayata geçirilmesi
ana temaları çerçevesinde yürütülmüştür.
Uygulama deneyimlerinin yer aldığı, proje kapsamında yaşanan zorlukların ve alınan derslerin yanı sıra iyi
örnekleri de gözler önüne seren ve gelecek için öneriler sunan bu kitabın hazırlanmasında emeği geçen
herkese teşekkür ederim.
Doç. Dr. Ömer AÇIKGÖZ,
MEB Meslekî ve Teknik Eğitim Genel Müdürü
4
5
İÇİNDEKİLER
BÖLÜM 1
GİRİŞ........................................................................................................................................................................8
KIZLARIN OKULLULAŞMASININ ÖNÜNDEKİ ENGELLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: ALAN ARAŞTIRMASI..............................10
İL EYLEM PLANLARININ HAZIRLANMASI...................................................................................................................17
BİLGİLENDİRME TOPLANTI SONUÇLARI....................................................................................................................22
ÖRNEK EYLEM PLANI..............................................................................................................................................46
BÖLÜM 2
REHBERLİK VE DANIŞMANLIK HİZMETLERİNİN KALİTESİNİN İYİLEŞTİRİLMESİ..............................................................56
VAROLAN TEŞVİKLERİN TANITIMI.............................................................................................................................80
AİLE ZİYARETLERİ VE ÖĞRENCİ DESTEK PROGRAMININ DEĞERLENDİRİLMESİ............................................................86
BÖLÜM 1
8
GİRİŞ
Özellikle Kız Çocuklarının Okullulaşma Oranının Artırılması Projesi, Avrupa Birliği desteğiyle geliştirilip finanse edilen ve özellikle kız çocukları arasında okullulaşmanın artırılmasını; devamsızlıkların ve okul terklerinin önlenmesini amaç edinen bir projedir. Proje 03
Mayıs 2011’de başlamış ve 02 Temmuz 2013’te sona ermesi planlanmıştır. Projenin hak
sahibi Milli Eğitim Bakanlığı, yüklenicisi ise Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı AB Koordinasyon Dairesi Başkanlığıdır.
Projenin genel amacı, eğitimin kalitesini yükseltmek, iş piyasaları ve eğitim arasındaki
bağları güçlendirmek ve özellikle kızların, eğitimin bütün düzeylerine kayıtlılık oranlarını
artırmak suretiyle beşeri sermayenin geliştirilmesini sağlamaktır. Projenin daha özeldeki
amaçları ise şunlardır:
1. İlköğretim ve ortaöğretimde kayıtlı öğrenci sayısını çağ nüfusuna olabildiğince yaklaştırmak.
2. İlköğretim ve ortaöğretimde okul terklerinin önüne geçmek.
3. İşgücünün meslekî becerilerini ve yeterliliklerini geliştirmek.
4. Eğitimin önemi (özellikle kız çocuklarının eğitimi) konusunda ailelerde bilinç geliştirmek.
Proje, İBBS-II (Türkiye İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması) düzeyinde belirlenmiş 12
bölge ve 16 pilot noktayı kapsamaktadır. Proje uygulamaları için seçilen iller Ağrı, Adıyaman, Batman, Bayburt, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Erzurum, Gaziantep, Kars, Mardin, Muş,
Siirt, Şanlıurfa, Şırnak ve Van’dır. Bu bölge ve illerde ilköğretim ve ortaöğretim çağında
bulunan kız ve erkek, özellikle de kız çocukları arasında, okullulaşma oranı düşük, okula
devamsızlık ve okul terk oranları ise yüksektir. Bölgede, özellikle ortaöğretimde, kızların
okullulaşma oranları Türkiye ortalamasına göre düşüktür. Bu illerin çoğunda, ilköğretim
düzeyinde de kızların okullulaşma oranları Türkiye ortalamasının altındadır (MEB İstatistikleri, Örgün Eğitim, 2010-2011).
Projenin başlamasından bu yana KEP;
 Özellikle STÖ ve medyayı hedef alan farkındalık kampanyaları
 Öğrenci Destek Programı ve
 Alan araştırmaları ve il eylem planlarının geliştirilmesi ve uygulanması
ana temaları çevresinde yürütülmüştür.
9
ARAŞTIRMA VE KAPASİTE GELİŞTİRME BİLEŞENİ
Projenin gelişimi ana hatları ile özetlenecek olursa:
1 Masa başı çalışması (B.1.1): Aralık ve Ocak 2011 tarihlerinde bir masa başı çalışması gerçekleştirildi. Bu çalışma, alan araştırmasına temel (metodolojik araçların geliştirilmesine) oluşturur.
2 Alan araştırması (B1.2-B.1.3): Her biri bir pilot ilden sorumlu olacak şekilde, bir uzmanlar ekibi
oluşturuldu ve bu ekip, KEP pilot illerinde, Mayıs ve Haziran aylarında alan araştırmasını yürüttü.
İl araştırma raporlarında ye alan bulgular karşılaştırmalı bir çözümlemeye tabi tutularak birleştirilmiş bir ana rapor haline getirildi. İl araştırma raporları ve genel rapor, Milli Eğitim Bakanlığına ve
paydaşlara 28 Ağustos tarihinde sunuldu
3 Eylem Planları (B.1.5): 16 pilot ilin eylem planlarının İl Operasyon Koordinasyon Ekipleri (İOKE)
tarafından geliştirilmesi için 17-21 Eylül tarihleri arasında Erzurum’da ve 15-19 Ekim tarihleri arasında Şanlıurfa’da beşer günlük iki çalıştay düzenlendi.
4 Eylem Planları Bilgilendirme Toplantısı (B.1.4): Hazırlanan il eylem planları, 20-21 Aralık 2012
tarihinde Ankara’da gerçekleştirilen bir Bilgilendirme Toplantısı ile 16 proje ilinin milli eğitim müdürlerine sunuldu. 21 Ocak 2013 tarihinde MEB tarafından onaylanan il eylem planları, İOKE’ler
tarafından derhal uygulamaya kondu.
5 İl Çalıştayları (B.1.6): Ocak-Haziran 2013 tarihleri arasında İOKE’ler tarafından uygulanan il eylem planlarına ilişkin her ilde beş adet ‘izleme çalıştayı’ gerçekleştirildi. Bu çalıştaylarda etkinlikler
ildeki paydaşlarla tartışılarak ilerlemeler izlendi. İOKE’ler ve kısa dönemli uzmanlar uygulamalar
ve çalıştaylar hakkında düzenli aralıklarla raporlama yaptılar.
6 Ortak Bilgilendirme ve Değerlendirme Toplantıları (B.1.9/B.3.3): Bu bileşendeki il eylem planlarının uygulamalarıyla, rehberlik ve danışmanlık bileşeninde yer alan aile ziyaretleri ve öğrenci destek programının uygulamalarından elde edilen deneyimler ve dersler 21 Mayıs 2013’te
Gaziantep’te, 23 Mayıs 2013’te Mardin’de ve 06 Haziran 2013 ‘te Erzurum’da gerçekleştirilen
ortak bilgilendirme ve değerlendirme toplantılarında paylaşıldı.
7 Sonuç Kitabı (B.1.7): Araştırma ve uygulama deneyimlerini temel alan elinizdeki Sonuç Kitabı
hazırlandı
8 Sonuç Bilgilendirme Toplantısı (B.1.8): Son olarak, 18 Haziran 2013’te Ankara’da bir Bilgilendirme Toplantısı yapılarak, daha geniş bir dinleyici kitlesine sonuçlar sunuldu.
10
KIZLARIN OKULLULAŞMASININ ÖNÜNDEKİ ENGELLER VE
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: ALAN ARAŞTIRMAS ÖZETİI1
Okullulaşma oranları Türkiye ortalamasının altında olan proje illerinde kız ve erkek çocuklarının okullulaşma oranının artırılması, devamsızlık ve okul terklerinin azaltılması
için yapılacak çalışmalardan önce sorunların nedenlerinin belirlenmesi gerekiyordu. Bu
noktadan hareketle Kızların Okullulaşmasının Önündeki Engeller ve Çözüm Önerileri Alan
Araştırması gerçekleştirildi.
 Yöntem Hakkında Kısa Bilgi
Bu araştırmanın amacı “Özellikle Kız Çocuklarının Okullulaşma Oranının Artırılması” projesi kapsamındaki 16 ilde,
ilköğretim ve ortaöğretim çağında bulunan kız ve erkek,
özellikle de kız çocuklar arasındaki düşük okullulaşma oranı
ile okula devamsızlık ve okul terk oranlarının nedenlerini
yerel yöneticiler, toplum liderleri, sivil toplum kuruluşları,
müdür, öğretmen, öğrenci ve veli bakış açısından incelemekti. Araştırmada aşağıdaki soruların yanıtları arandı:
1. Katılımcıların bakış açısından illerdeki kız ve erkek, özellikle de kız çocuklarının;
i. okula gidememe nedenleri nelerdir?
ii. devamsızlık yapma ve okulu terk etme nedenleri nelerdir?
2. İl düzeyinde kızların okullulaşma oranını arttırmak, devamsızlık ve okulu terk oranlarını düşürmek üzere yapılması gerekenler konusunda katılımcıların önerileri nelerdir?
Alan araştırmasını yürütmek üzere, proje kapsamındaki 16 ilden, büyük çoğunluğu o ildeki üniversitelerde öğretim üyesi olan araştırmacılar belirlendi. Belirlenen araştırmacılara,
Ankara’da düzenlenen 2 günlük çalıştayda;






projenin amacı,
alan araştırmasının amacı,
araştırma sonuçlarına dayalı olarak yapılacak eylem planları,
kullanılacak veri toplama ve çözümleme teknikleri
veri toplama araçları
raporlama formatı
gibi konularda bilgilendirme yapılarak bu konular üzerinde görüş alışverişinde bulunuldu. Bunların yanında araştırmacıların karşılaşabilecekleri olası sorunları dile getirilerek ve
olası çözüm önerileri tartışıldı.
Araştırmanın amaçlarına uygun olarak benimsenen karma modelle (mixed model) nicel
ve nitel veriler toplandı. Nicel veriler proje kapsamındaki her ilin sosyo-kültürel, ekono-
11
mik ve eğitim durumuna ilişkin doküman ve istatistiklerden elde edildi. Bütün illerde aynı
sor formu kullanılarak, ilköğretim ve ortaöğretim çağındaki çocukların, özellikle kız çocuklarının okula gitmeme/gidememe, devamsızlık yapma ve okulu terk etmelerine ilişkin,
ilgili aktörlerin algı ve görüşlerini derinlemesine incelemek için yüz yüze görüşmeler ve
odak grup çalışmaları yapıldı.
Çizelge: Toplanılan Veri Türü, Veri Toplama Yöntemleri ve Örneklem Seçimi
Toplanılan Veri Türü
Veri Toplanan Gruplar
Veri Toplama Tekniği
Her bir ilin sosyo-kültürel, ekonomik ve eğitime ilişkin
özellikleri (nicel veriler)
Konu ile ilgili dokümanlar ve
istatistikler
Doküman analizi
İlköğretim ve ortaöğretim öğrencileri ile okulu terk etmiş veya
örgün eğitim dışına çıkmış öğrencilerin özellikle kız çocukların
okula gitmeme veya okulu terk etme nedenlerine ilişkin algı ve
görüşler (nitel veriler)
İlköğretim ve lise kız ve erkek
öğrencileri
Okulu terk etmiş veya
örgün eğitim dışına çıkmış
öğrenciler
Odak grup görüşmesi
Form 1
Form 2
Form 12
İlköğretim ve ortaöğretimde çalışan öğretmenlerin, düşük
okullulaşma ile devamsızlık ve okulu terk oranlarının yüksek
olmasının nedenleri ile ilgili algı ve görüşleri (nitel veriler)
İlköğretim okulları ve liselerde
çalışan öğretmenler
Odak grup görüşmesi
Form 3
İlköğretim ve ortaöğretimde çalışan yöneticilerin düşük
okullulaşma ile devamsızlık ve okulu terk oranlarının yüksek
olmasının nedenleri ile ilgili algı ve görüşleri (nitel veriler)
İlköğretim okulları ve liselerde
çalışan müdür ve müdür
yardımcıları
Yarı yapılandırılmış
görüşme
Form 4
Denetmenlerin düşük okullulaşma ile devamsızlık ve okulu terk
oranlarının yüksek olmasının nedenleri ile ilgili algı ve görüşleri
(nitel veriler)
İl/ilçe milli eğitim
müdürlüklerinde çalışan
denetmenler
Yarı yapılandırılmış
görüşme
Form 5
İl/ilçe milli eğitim müdürlerinin düşük okullulaşma ile
devamsızlık ve okulu terk oranlarının yüksek olmasının
nedenleri ile ilgili algı ve görüşleri (nitel veriler)
İl/ilçe milli eğitim müdürleri
Yarı yapılandırılmış
görüşme
Form 6
Resmi yerel yöneticilerin düşük okullulaşma ile devamsızlık ve
okulu terk oranlarının yüksek olmasının nedenleri ile ilgili algı
ve görüşleri (nitel veriler)
Eğitim ile ilgilenen resmi yerel
yöneticiler
Yarı yapılandırılmış
görüşme
Form 7
Toplum liderlerinin düşük okullulaşma ile devamsızlık ve okulu
terk oranlarının yüksek olmasının nedenleri ile ilgili algı ve
görüşleri (nitel veriler)
Toplum liderleri
Yarı yapılandırılmış
görüşme
Form 8
Form 9
Sivil toplum kuruluşlarının düşük okullulaşma ile devamsızlık ve
okulu terk oranlarının yüksek olmasının nedenleri ile ilgili algı
ve görüşleri (nitel veriler)
Sivil toplum kuruluşlarından
konu ile ilgili çalışan kişiler
Odak grup görüşmesi
Form 9
Velilerin düşük okullulaşma ile devamsızlık ve okulu terk
oranlarının yüksek olmasının nedenleri ile ilgili algı ve görüşleri
(nitel veriler)
Seçilen veliler
Odak grup görüşmesi
Form 11
12
Araştırma kapsamında yer alan 16 ilden toplam 2682 kişiden veri toplandı.
Araştırmadan elde edilen nitel veriler üzerinde içerik çözümlemesi yapılmıştır. Verileri
ortak bir formatta sunabilmek için araştırma sorularından ve yazınından yola çıkılarak
belli temalar belirlendi. Bireysel görüşme ve odak grup görüşmesi notları araştırmacılar
tarafından içerik çözümlemesine tabii tutularak her bir katılımcının görüşleri belirlenen
bu temalar altında, bu temalar dışındaki görüşler de “diğer” seçeneğinin altında toplandı.
On altı ilde gerçekleştirilen alan araştırması, araştırmacılar tarafından “Alan Araştırması
İl Raporları” şeklinde kaleme alınarak daha sonra Araştırma Koordinatörü tarafından birleştirilip-özetlenerek bir genel raporda toplandı.
Özellikle Kız Çocuklarının Okullulaşma Oranının Artırılması Amacıyla 16 ilde Gerçekleştirilen Alan Araştırması Sorumluları
Araştırma Koordinatörü / Genel Rapor
Doç. Dr. Cennet Engin-Demir
Adıyaman
Yrd. Doç. Dr. İbrahim Yerlikaya
Ağrı
Dr. Başaran Gençdoğan
Batman
Yrd. Doç. Dr. Mehmet Emin Şen
Bayburt
Dr. Fatih Yalçın
Bingöl
Emrah Kırımsoy
Bitlis
Yrd. Doç. Dr. Suvat PARİN
Diyarbakır
Abdurrahim Özmen
Erzurum
Dr. Başaran Gençdoğan
Gaziantep
Doç. Dr. Özkan Yıldız
Kars
Yrd. Doç. Dr. Ahmet ÖZMEN
Mardin
Zehra Nurdan Atalay Güneş
Muş
Yrd. Doç. Dr. Erhan Tecim
Siirt
Yrd. Doç. Dr. Veysel Okçu
Şanlıurfa
Yrd. Doç. Dr. Abdullah ADIGÜZEL
Şırnak
Yrd. Doç. Dr. İbrahim BAZ
Van
Yrd. Doç. Dr. Suvat PARİN
 Özet Bulgular
Proje kapsamındaki illerde gerçekleştirilen alan araştırmalarının bulguları, okullulaşma
oranının düşük, devamsızlık ve okulu terk oranının yüksek olmasında sosyo-kültürel, ekonomik, kişisel, politik etmenler ile okul ve aileye ilişkin etkenlerin belirleyici olduğunu
ortaya koydu.
Sosyo-kültürel etmenler incelendiğinde, özellikle geleneksel yapı, toplumsal cinsiyet
algısı, sosyal çevrenin etkisi vb. nedenlerle karma eğitime karşı olma, mahalle baskısı,
eğitimden ve özellikle kızların eğitiminden fazla bir şey beklememe gibi nedenlerin öne
çıktığı görüldü. Yoksul ve kalabalık ailelerde çocukların ev içinde ve dışında çalıştırılarak
13
işgücünden yararlanılmak isten-mesi, çocukların okullulaşmasını etkileyen bir diğer
etmen olarak ortaya çıktı.
Çocuklar hem okuldan arta
kalan zamanlarda hem de yılın belli dönemlerinde (başka
il ya da bölgede mevsimlik işçi
olarak) çalıştırılmaktadırlar.
Bazen de okuldan alınıp yaylaya götürülmektedirler. Bu
durum doğal olarak öğrencinin okuldan uzak kalmasına
ve okul başarısının olumsuz
yönde etkilenmesine neden
olmaktadır. Aileler, çocukların
tümünü okutmanın getireceği maliyeti karşılayacak durumda olmadığında öncelikle
kız çocuğunun eğitiminden
vaz geçmektedir. Okul başarısızlığı gerekçe gösterilerek
bazen kız çocuklarının bazen
de erkek çocuklarının okuldan alınması sık rastlanan
durumlardan biri olarak göze çarpmaktadır. Böyle durumlarda çoğunlukla kız çocukların
aleyhine olacak kararların alınması, kızlara karşı ayrımcı bir toplumsal cinsiyet algısından
doğmaktadır. Sosyo-ekonomik düzeyi düşük ailelerin bir bölümünde var olan eğitimin
önemine ve çıktılarına inanmama, eğitimi bir değer olarak görmeme söz konusudur. Bu
konuda yeterince bilinçli olmayan aileler, çocuklara yeterli eğitsel destek verememekte, evde ders çalışma ortamları sağlayamamaktadır. Aile, akraba ve komşuluk çevresinde
olumlu rol modellerin bulunmaması ya da az bulunuşu gibi etmenler de kız çocuklarının
okullulaşmasının önündeki engellerdendir.
Araştırmadan elde edilen bulgular, okula ilişkin etmenlerin de en az sosyo-kültürel ve
ailevi etmenler kadar okullulaşma, özellikle de devamsızlık ve okulu terk üzerinde etkili
olduğunu gösterdi. Kızların okula gitmemesinde, devamsızlık yapmasında veya okulu terk
etmesinde önemli görülen etmenler şunlardır:
14
 okul ve sosyal çevre güvenliğinin olmaması,
 okul ortamından, yönetici ve öğretmenlerin tutumlarından kaynaklı okula ve öğretmene olan
güvensizlik,
 okullarda şiddetin olması,
 öğretmen dolaşımının fazla olması,
 öğretmenin itibarsızlaştırılması,
 okulların ailelere uzak olması,
 taşımalı sistemin olumsuzlukları,
 il ve ilçe merkezlerinde yeterli düzeyde değişik okulların bulunmaması,
 yurt ve pansiyonların yetersizlikleri,
 öğretmenlerin stajyer ve deneyimsiz olması,
 rehberlik hizmetlerindeki yetersizlikler
 Ev ziyaretlerindeki yetersizlikler,
Merkezden geliştirilerek okullarda uygulanan eğitim programları, öğrencilerin ilgi ve
gereksinimlerine göre yeterince ya da hedeflenen seviyede geliştirilmemiş olduğu için,
onların günlük yaşamlarını kolaylaştırıcı olmadığı dile getirilmiştir. Programdaki yetersizliklerin yanı sıra okulların fiziksel ve sosyal olanaklarının yetersizliği de okulun öğrenciler
için cazip bir yer olmasını engellemektedir.
Bazı yerlerde okula yeni başlayan çocukların Türkçeyi bilmemesi ya da ortaöğretime başlayan öğrencilerin yoğun 9. sınıf programı sonucunda zorlanması okula uyum problemlerine sebep olmaktadır. Okullarda devamsızlık takip sisteminin iyi işlememesi nedeni ile
devamsız öğrencilerin yeterince takip edilmemesi çocukların zamanla okulu terk etmelerine neden olmaktadır.
Araştırmadan elde edilen bulgular, çocukların bazı kişisel durumlarının da okula gitmeme, okula devamsızlık ve okul terklerinde etkili olduğunu göstermektedir. Bunlardan en
önemlisi öğrencinin başarısız olması, başarısız olmaktan korkmasıdır. Öğrencilerin okul
başarısızlığı ile okula ilişkin etkenler arasında yakın bir ilişki olduğu bilinen bir gerçektir.
Okul başarısızlığı, çocukların, özellikle de kızların okulu bırakmasında en önemli nedenlerden biridir. Zaten birçok aile, başarısız olan kız çocuklarını hemen okuldan almakta,
buna karşılık başarısız da olsa erkek çocuklarını okutmayı sürdürmektedir.
Bölgesel gerçeklere ve gereksinimlere duyarlı bir müfredatın olmaması, eğitim sisteminin sık sık değiştirilmesi, sınava odaklı olması ve bu sınavlarda başarısız olanı okulu terk
etmeye zorlaması, okulöncesi eğitime gereken önemin verilmemesi, zaten sosyo-kültürel
olarak sorun yaşayan çocukların okullara daha zor uyum sağlamasına neden olmakta ve
okulu terk sonucunu doğurmaktadır. Araştırma yapılan illerde güvenlik ve terör sorununun olması da bazı aileler tarafından çocukların okula gönderilmemesine neden olmaktadır.
Araştırma sonuçlarına dayalı olarak özellikle kız çocuklarının okullulaşma oranının artırılması, okula devamsızlığın ve okul terkinin önlenmesi için geliştirilen çözüm önerileri
aşağıda belirtilmiştir:
15
 Öneriler
Sosyo-Ekonomik Alanda Çözüm Önerileri
 Araştırmanın gerçekleştirildiği illerde ve bölgelerde yoksulluk, göç ve işsizliği önleyecek kalkınma planları yapılıp hayata geçirilmeli ve özellikle çocuk işçiliğinin önlenmesi için çalışmalar
yapılmalıdır.
 Bu illerde yıllardır süregelen sosyal ve ekonomik sistem ile halkın geleceğe inancını zedeleyen
terör ve güvenlik sorunları çözülmelidir.
 Aile planlaması ilgili eğitim ve yayın çalışmaları hem il merkezlerinde hem de köylerde daha
etkili bir şekilde yürütülmelidir.
 Eğitimin, özellikle kız çocuklarının eğitiminin önemi konusunda kampanyalar düzenlenmeli,
toplumdaki her kesimin farkındalığı artırılmalıdır. Bu konuda yetişkin eğitimi tekniklerinden
yararlanılmalıdır.
 Kız çocukları için ödenen Şartlı Eğitim Yardımından (ŞEY) yararlanacakların iyi belirlenmesi ve
ödenen miktarların artırılması gerekir. Bunun yanında, özellikle okul malzemeleri ve kıyafetler
devlet tarafından karşılanmalı, ücretsiz öğle yemeği ve ücretsiz ek ders desteği sağlanmalı,
gerektiğinde öğrencilere eğitim bursu desteği sağlanmalıdır. Aynı zamanda, kırsal bölgelerde
yaşayan ailelerin kız çocuklarına ücretsiz yurt ve pansiyon hizmeti sunulmalıdır.
Olumsuz Geleneksel Yaklaşımlar İle İlgili Çözüm Önerileri
 Kızların erken yaşlarda okuldan alınarak evlendirilmelerin engellenmesi için aileler erken evliliğin sonuçları konusunda bilgilendirilmeli ve bu konuda var alan yasal yaptırımlar koşulsuz
olarak uygulanmalıdır.
 Başta baba olmak üzere, ailenin diğer erkek üyelerinin (abi, amca, dede vb.) ve toplum liderlerinin kızların okutulması konusunda bilinçlendirilmesi için çalışmalar yapılmalıdır. Böylece
aileler üzerindeki toplum baskısı da ortadan kaldırılabilir.
 Öğretmen, muhtar ve din görevlilerinden oluşturulacak bir ekip, kızlarını okula göndermeleri
konusunda ikna etmek için aileleri ziyaret etmelidir. İkna komitelerinde üniversitelerde okuyan kız öğrenci, hemşire, öğretmen, mühendis vb. çalışan kadın rol modelleri yer almalıdır.
 Kızların eğitimi konusunda toplumun bilinçlendirilmesi için medyanın desteği sağlanmalıdır.
 Toplumda eğitime karşı var olan olumsuz tutumların değiştirilmesi için aşiret liderleri, din
görevlileri, siyasi parti temsilcileri, muhtarlar, müftü ve imamlar, STÖ’ler, resmi kurumların
temsilcileri, eğitimciler vb. çevrelerin hep birlikte sorumluluk üstlenmesi için işbirliği ve eşgüdüm çalışmaları yapılmalıdır.
16
Eğitim Politika ve Uygulamaları İle İlgili Öneriler
Özellikle okula devamsızlık ve okul terkinin önlenmesinde en önemli kurum okuldur. Bu
nedenle kızların okullulaşmasında ve özellikle devamsızlığın ve okul terkinin önlenmesinde eğitim kurumları ve politika belirleyicilerine önemli görevler düşmektedir.
Bunlar şöyle sıralanabilir:
 Anayasada benimsenen sosyal devlet anlayışı doğrultusunda devlet tarafından eğitime daha
fazla kaynak ayrılmalıdır. İllerin yapısına uygun, gereksinimlerine duyarlı eğitim politikaları geliştirilip, uygulanmalıdır.
 Ailelerin okul ve çevresine yönelik
olumsuz algı ve güvensizliklerini gidermek için okul-aile işbirliği geliştirilmeli ve okullar, ailelerin rahatça
girip çıkabildiği yerler haline getirilmelidir.
 Dersliklerdeki öğrenci sayıları azaltılmalı, sosyal, kültürel ve sportif etkinlikler artırılarak okullar birer cazibe
merkezi haline getirilmelidir.
 Güneydoğu ve Doğu Anadolu bölgesindeki öğretmen dolaşımını önleyecek önlemler alınmalıdır.
 Üniversitelerde öğretmen yetiştirme
programları içinde bu bölgelerin koşullarını anlatan konulara yer verilmelidir.
 İl, ilçe ve beldelerde kızlar için yeterli sayıda yurt ve pansiyonlar yapılmalı ve burada sağlanan
hizmetlerin kalitesi artırılmalıdır.
 Taşımalı sistemin olumsuzlukları ortadan kaldırılmalıdır.
 İl, ilçe ve beldelerde meslek liselerinin, meslekî ve teknik liselerin sayısının artırılması yolu ile
ortaöğretim kurumları yaygınlaştırılmalıdır.
 Okulöncesi eğitim kurumları artırılmalı; böylece çocukların eğitime daha erken yaşta hazır
hale gelmesi sağlanmalıdır. Okulöncesi eğitim, bazı illerdeki Türkçeyi öğrenme sorununun
aşılmasında önemli bir çözüm olabilir.
 Okula düzenli devam etmeyen öğrenciler, yöneticiler tarafından izlenmeli ve okul-aile iletişimi
geliştirilerek aileler bu konuda düzenli olarak bilgilendirilmelidir.
 Öğrencilerin devamsızlık nedenleri, devamsızlığa neden olan riskler belirlenmeli ve öğrencilerin etkin bir biçimde izlenebilmesi için okulların ve üst yönetimlerin farkındalığı sağlanmalı ve
kapasite geliştirici çalışmalar yapılmalıdır.
 Başta okul olmak üzere il/ilçe eğitim yöneticilerini destekleyecek mekanizmalar oluşturulmalı
ve hem merkezi hem de yerel düzeyde, özellikle bu konuda yetiştirilmiş uzmanlarca devamsızlık ve okul terkini önleme birimleri kurulmalıdır.
17
İL EYLEM PLANLARININ HAZIRLANMASI
17-21 EYLÜL 2012, ERZURUM
16 pilot ilin eylem planlarının İl Operasyon Koordinasyon Ekipleri (İOKE) tarafından geliştirilmesi için 17-21 Eylül tarihleri arasında Erzurum’da ve 15-19 Ekim tarihleri arasında
Şanlıurfa’da, Prof.Dr.Kasım Karataş ve Yrd. Doç.Dr. Filiz Demiröz’ün kolaylaştırıcılığında
beşer günlük iki çalıştay düzenlendi.
Erzurum’da gerçekleştirilen ilk çalıştayda ‘İl Eylem Planları’nı
geliştirmek için gerekli olan temel bilgiler verilerek veri tabanı hazırlandı, sorun ve GZFT (Güçlü Yönler, Zayıf Yönleri Fırsatlar ve Tehditler-SWOT Analizi)( analizi yapıldı.
Çalıştay boyunca esas olarak iller iki grup halinde iki ayrı kolaylaştırıcı ile çalıştılar. Zaman zaman ihtiyaç duyulduğunda
gruplar birleştirildi. Çalıştay süresince sunum ve tartışma,
grup çalışmaları, beyin fırtınası, drama, tanışma ve ısınma
oyunları gibi pek çok yetişkin eğitimi tekniğinden yararlanıldı.
Çalıştayın ilk günü her il için yapılan araştırmalar, araştırmacılar tarafından sunularak üzerinde tartışıldı. Sunumlarda il
araştırma sorumluları çalışmalarını nasıl yaptıklarını ve elde
ettikleri verileri anlattılar. Sunumlarda daha çok benzer ve
farklı sonuçların altı çizilmeye çalışıldı.
Çalıştayın ikinci günü eylem planı hazırlığı için gerekli olan
veriler belirlendi ve ilgili kaynaklardan toplandı. Özellikle eğitim konusunda hedefler barındıran uluslararası belgeler, ulusal eğitim şurası raporları, MEB stratejik planı, İl Milli Eğitim Müdürlükleri Stratejik planı, Kalkınma Planı gibi dokümanlar incelendi. Günün
sonunda katılımcılara planlı değişim, Proje Döngüsü Yönetimi-PDY (Project Cycle Management, PCM) Mantıksal Çerçe ve Yaklaşımı - MÇY (Logical Framework Analysis-LFA)
hakkında bir sunum yapıldı. Bu sunumun yapılmasının nedeni, ortak bir dil geliştirmek,
değişik nedenlerle grubun değişmesi sonucu yeni katılımcıların bu sürecin gerisinde kalmamalarını sağlamaktı. Bu sunum çerçevesinde yapılacak çalışma süreci de gözden geçirildi. Ayrıca, il eylem planlarının bu proje içindeki yeri ve önemi nedir, il eylem planı nedir,
nasıl hazırlanır vb. konularda daha ayrıntılı bilgi verildi.
Çalıştayın üçüncü günü sorun analizi süreci için bir başlangıç yapıldı ve projenin ana teması konuşuldu. Grupların kolay çalışabilmesi için sorun ağacı oluşturma tekniğinden
yararlanıldı. Her il, kendi ilinin sorun analizini yapmaya çalıştı. Süreci kolaylaştırmak için
aşağıdaki sorulardan yararlanıldı.
 Kız çocuklarının okullaşma oranları neden düşük?
 Okul terk oranları neden yüksek?
 Okul devamsızlık oranları neden yüksek?
18
Çalıştayın dördüncü günü, sorun analizi ile ilgili çalışmalar tamamlandı. Sonrasında her
ilin sorun analizi sonuçları büyük grupla paylaşıldı. Sunumlar ve tartışmalar bittikten sonra iller bazında “SWOT Analizi” süreci başladı. Önce SWOT analizi hakkında bilgilendirme
çalışması yapıldı. Ardından illerin bu çalışmayı yapmaları için ortam sağlandı. Böylece illerin benzer ve farklı sorunları, SWOT analizi tekniği ile güçlü ve zayıf yanları, karşı karşıya
oldukları fırsatlar ve tehditler belirlendi.
Çalıştayın son günü SWOT analizinde eksik kalan noktalar tamamlandı. Daha sonra büyük gruba proje süreci ve ikinci çalıştayın ana temaları hakkında bilgiler verildi. Bir sonraki çalıştay için proje ekiplerinin etkin katılımıyla değerlendirme ve planlamalar yapıldı.
Bu çalıştayda proje konusu hakkında her ilde gerçekleştirilen araştırmanın sonuçları,
araştırmacıların sunumu ve katkısı ile paylaşılarak il eylem planları için gerekli olan veriler
ve kaynaklar gözden geçirildi ve her ilin sorun ve SWOT analizi tamamlandı.
15-20 EKİM 2012, ŞANLIURFA
Urfa Çalıştayının amacı, projede bulunan illerin “İl Eylem Planı” hazırlama çalışmasının
tamamlanması ve yazılmasıydı.
Çalıştayın ilk günü ‘sorun çözme yaklaşımı’ ile ilgili bilgi veren bir sunum yapıldı ve grupla
tartışıldı. Daha sonra Erzurum’da hazırlanan çalışmalar temel alınarak eylem planını hazırlamak için gerekli stratejik amaçlar oluşturulmaya başlandı.
Çalıştayın ikinci günü, il eylem planları için her iki grupta da iki stratejik amaç belirlendi:
- Stratejik amaç 1: Özellikle Kız Çocuklarının Okullulaşma Oranının Artırılmasının Sağlanılması.
- Stratejik amaç 2: İlköğretimin ve Orta Öğretimin Her Kademesinde Okul Devamsızlıkları ve Terklerin Engellenmesi
Gün içerisinde stratejik amaçları gerçekleştirmek için hedefler oluşturuldu. Hedeflerin
gerçekleştirilmesi için kısa dönem ve uzun dönem faaliyetlerin belirlenmesi için çalışmaları yapıldı. Faaliyetleri belirlerken zamanlama finansman/bütçe işbirliği yapılacak kişi,
kurum ve kuruluşların da belirlenmesi ve bununla ilgili düzenlemeler de gruplar tarafından il eylem planlarına yerleştirilmeye başlandı.
Çalıştayın üçüncü günü il eylem planları, izleme, değerlendirme ve performans göstergelerini de içine alacak şekilde geliştirildi.
Çalıştayın dördüncü günü il ekipleri eylem planlarını anlatan afişler hazırladılar. Burada
hem projenin sloganları kullanıldı, hem de yeni sloganlar oluşturuldu. Bu çalışmanın ardından gruplar eylem planları ile ilgili son hazırlıklarını yaptı ve sunumlarını hazırladılar.
Ortak oturumda her grubun sunumundan sonra tartışmalara yer verildi.
Çalıştayın son günü il eylem planlarının sunumlarına devam edildi. Her grubun sunumu
üzerine tartışmalar yapıldı, eleştiriler yöneltildi. Sunuşların bitiminde bir değerlendirme
yapıldı ve gruplara yöneltilen eleştiriler ışığında düzeltme yapılabilmesi için ek bir zaman
verildi.
19
Çalıştayın sonunda;
 Tüm gruplar, eksikleri olsa da eylem planlarını tamamladı.
 Planları hazırlarken proje ile ilgili bazı bilgilerin eksik olması (destek programlarının içeriğinin
ne olduğu, belirleme çalışmalarının nasıl yapılacağı vb.) eylem planlarını yazarken zorlanmalarına neden oldu.
 Katılımcıların proje hazırlama ile ilgili bilgi ve deneyimlerinin eksik olması yüzünden sıklıkla bilgi tamamlama çalışmaları yapıldı.
 İl eylem planlarını destekleyecek, illere özgü kaynak taramasının yeterince yapılmamış olmasından dolayı
zorluklar yaşandı; ancak bu konudaki eksiklikler ek çalışmalarla tamamlandı.
 Özellikle performans göstergeleri
oluşturmada zorlandılar.
 Daha çok projede kaynak bulabilecekleri alanlara yöneldiler.
 Daha çok engelleri düşündüler. Yapabileceklerinin çoğunu ön koşullara bağladılar.
 Pek çok proje yürütmelerine karşın
eylem sürecinde bütün işleri kendilerinin gerçekleştireceğini düşündüler.
 Eylemler hep aile ve toplum üzerinde yoğunlaştı. Özellikle terk ve devamsızlıklarla ilgili okulun fiziki koşullarının ve öğretmen davranışlarının da etkili olduğu ifade edilmesine karşın eylem planlarına çok yansımadı. Ayrıca öğretmen sayısının yetersizliği, okul sayısı,
pansiyon olanakları vb. konuları çok az grup işledi.
 Bazı illerde güvenlik sorunu gibi proje ekibinin gücünü aşan sorunlar öne çıktı.
 Son olarak yasal ve yapısal sorunlarla ilgili ümitsizlikler süreci olumsuz etkiledi.
Erzurum ve Şanlıurfa’da gerçekleştirilen çalıştayların sonucunda, proje kapsamında yer
alan 16 il için birer eylem planı hazırlandı. Katılımcılara en son yaptıkları sunumlar ve
aldıkları eleştiri ve katkıları da hesaba katarak planlarına son şeklini vermeleri için süre
verildi. Bu aşamadan sonra her bir eylem planı üzerinde moderatörler (Prof. Dr. Kasım
Karataş, Yrd. Doç. Dr. Filiz Demiröz) tarafından ayrı ayrı çalışıldı ve proje Teknik Destek
Ekibinin görüşleri alındı. Onlardan gelen görüşler de yansıtıldıktan sonra onay için Milli
20
Eğitim Bakanlığına sunuldu. MEB, hazırlanan planlar hakkında illerin de görüşünü aldıktan sonra 21 Ocak 2013 tarihinde planlara onay verdi ve uygulama başladı.
Planlar iki temel stratejiye dayalı olarak belirlenen hedefler ve bu hedeflere dayalı olarak
belirlenen kısa ve uzun dönem faaliyetler şeklinde hazırlandı. Kısa dönem faaliyetler için
daha çok projenin geriye kalan süresi olan Ocak-Haziran 2013 dönemi dikkate alındı. Proje süresi ile sınırlı olmayan iki yıllık (2013-2014) bir dönem için de uzun dönem faaliyetler
planlandı. Böylece il ekipleri özellikle kız çocuklarının okullulaşmasının artırılması, okula
devamsızlıkların ve okul terklerinin azaltılması konularında il bazında yürütecekleri faaliyetleri de planlamış oldular. Planda kullanılan çerçeve aşağıda sunulmuştur.
Strateji 1: Özellikle Kız Çocuklarının Okullulaşma Oranının Artırılmasının Sağlanması.
Etkinlikler
Zamanlama
Finansman /Bütçe
İşbirliği-Yapılacak-Kurum
ve Kuruluşlar
İzleme ve
Değerlendirme
Performans
Göstergeleri
Hedef 1
Özellikle Kız Çocuklarının Okullulaşmasını Olumsuz Etkileyen Sosyo – Kültürel Engellerin Kaldırılması ve Ailede ve
Toplumda Farkındalık Yaratılması
Kısa Dönem Etkinlikler
Uzun Dönem Etkinlikler
Hedef 2
Özellikle Kız Çocuklarının Okullulaşmasını Olumsuz Etkileyen Ekonomik Engellerin Kaldırılması
Kısa Dönem Etkinlikler
Uzun Dönem Etkinlikler
Hedef 3
Özellikle Kız Çocuklarının Okullulaşmasını Olumsuz Etkileyen Eğitim Ortamı İle İlgili Engellerin Kaldırılması
Kısa Dönem Etkinlikler
Uzun Dönem Etkinlikler
Strateji 2: İlköğretimin ve Orta Öğretimin Her Kademesinde Okul Devamsızlıkları ve Terklerin Engellenmesi
Etkinlikler
Zamanlama
Finansman /Bütçe
İşbirliği-Yapılacak-Kurum
ve Kuruluşlar
İzleme ve
Değerlendirme
Performans
Göstergeleri
Hedef 1
Okul Devamsızlığı Ve Terk Nedeni Olan Sosyo – Kültürel Engellerin Kaldırılması, Ailede ve Toplumda Sorunla İlgili
Farkındalık ve Bilinç Yaratmak
Kısa Dönem Etkinlikler
Uzun Dönem Etkinlikler
Hedef 2
Okul Devamsızlığı Ve Terk Nedeni Olan Ekonomik Engellerin Kaldırılması Kısa dönem Etkinlikler
Kısa Dönem Etkinlikler
Uzun Dönem Etkinlikler
Hedef 3
Okul Devamsızlığı ve Terk Nedeni Olan Eğitim Ortamı İle İlgili Engellerin Kaldırılması
Kısa Dönem Etkinlikler
Uzun Dönem Etkinlikler
21
Hazırlanan il eylem planlarının uygulanmasına ilişkin izleme ve değerlendirme amacıyla
her ilde beş adet çalıştay yapılması öngörüldü ve gerçekleştirildi. Bu çalıştaylara, ilin proje
ekibi, MEM yetkilileri, eylem planlarının uygulanması sırasında işbirliği yapılması öngörülen kişi, kurum ve kuruluşların temsilcilerinin katılması sağlandı. İldeki üniversiteden,
STÖ’lerden ve basından temsilcilerin katılımı özellikle önemsenmiştir.
Yerelde bulunan kısa süreli uzmanların (KSU) görevi, birinci, üçüncü ve son çalıştaya katılarak İl Operasyon Koordinasyon Ekiplerine destek vermek ve ilde yapılan çalışmaların İl
Eylem Planına paralel olarak raporlamaktı.
Çalıştaylar için öngörülen planlama aşağıdaki çizelgede özetlenmiştir:
Çalıştaylar
1. Çalıştay
2. Çalıştay
3. Çalıştay
4. Çalıştay
5. Çalıştay
Amaç
Katılımcı
Birinci Gün: Eylem planının sunumu (KSU)
MEB Merkez Teşkilatı
KSU + İl Eylem Planı Uygulama Ekibi (20 kişi)
Diğer günler uygulama
İl Eylem Planı Uygulama Ekibi (20 kişi)
Uygulama
İl Eylem Planı Uygulama Ekibi (20 kişi)
Bir gün: Raporlama
KSU + İl Eylem Planı Uygulama Ekibi (20 kişi)
Diğer günler uygulama
İl Eylem Planı Uygulama Ekibi (20 kişi)
Uygulama
İl Eylem Planı Uygulama Ekibi (20 kişi)
İlk iki gün: uygulama
İl Eylem Planı Uygulama Ekibi (20 kişi)
Son üç gün: Genel değerlendirme
MEB Merkez Teşkilatı
KSU + İl Eylem Planı Uygulama Ekibi (20 kişi)
Birinci çalıştayın ilk günü; kısa süreli uzman (KSU) ve MEB uzmanlarınca il eylem planları tanıtıldı ve tartışıldı. Geri kalan günler MEB uzmanları ekip ile çalışmaya devam etti.
İkinci ve dördüncü çalıştaylar, Bakanlık tarafından KSU olmaksızın, uygulama bazlı gerçekleştirildi.
Üçüncü çalıştayda yapılan ara değerlendirmede eylem planında öngörülen etkinliklerin
yaşama geçirilme süreci ele alındı, özellikle okula kazandırılan çocuklar vurgulandı. Her
bir etkinlik, öngörülen çıktılar, zamanlama, finansman/bütçe, işbirliği-yapılacak-kurum ve
kuruluşlar, izleme ve değerlendirme mekanizmasının nasıl işlediği üzerinden değerlendirildi. Sürecin olumlu ve olumsuz yanları, karşılaşılan güçlükler için öngörülen çözümler ve
önerilere yer verildi. Bu çalışmanın sadece birinci gününe KSU katıldı. Geri kalan günler
ekip ile çalışmaya devam etti.
Beşinci çalıştay sonunda, belirlenen “performans göstergeleri” üzerinden sürecin tümüne dair üç günlük genel bir başarı değerlendirmesi yapıldı. Uzun dönem etkinlikler için çıkarılan dersler ve süreci kolaylaştırıcı öneriler, bu çalıştayın raporlamasında yer aldı. Söz
konusu üç güne kısa süreli uzmanlar katıldı. Uzmanlar bu çalışmanın sonuçlarını da içerecek biçimde final raporunu tamamladılar.
Çalıştayların değerlendirme raporunda çalıştayın tarihi, yeri ve katılımcılarının yanı sıra
çalıştay sürecine ilişkin notlar ve değerlendirmelere yer verildi. Ayrıca başlanan, sürdürülen ve sonuçlanan etkinlikler, işbirliği yapılan kurum ve kuruluşlar, öngörülen performans
göstergeleri üzerinden erişilen hedefler de bu raporlarda yer aldı.
22
BİLGİLENDİRME TOPLANTI SONUÇLARI
İl eylem planlarının uygulanmasından elde edilen deneyimler ve derslerle, rehberlik ve
psikolojik danışmanlık bileşeninde yer alan Aile Ziyaretleri ve Öğrenci Destek Programının
sonuçları üç ilde gerçekleştirilen Ortak Bilgilendirme Toplantıları ile ele alındı. Toplantılar, 21 Mayıs 2013’te Gaziantep’te, 23 Mayıs 2013’te Mardin’de ve 06 Haziran 2013 ‘te
Erzurum’da gerçekleştirildi. Başlangıç ve kapanış oturumları ortak olan toplantıların ikinci
ve üçüncü oturumlarında il eylem planlarının uygulanmasından elde edilen deneyimler
ve dersler aşağıdaki sorular/başlıklar çerçevesinde ele alındı.
1
İlde Sorun
Neydi?
5
Çıkarılan
Dersler
2
Neler Yapmayı
Planladık?
6
İyi
Örnekler
3
Neler
Yaptık?
7
Yaşanan
Zorluklar
4
Neler
Kazandık?
8
KEP II için
Öneriler
Çalıştaylara katılan il ekipleri bu soruları/başlıkları kendi aralarında tartışarak elde ettikleri sonuçları büyük grupla paylaştılar. Grup raporlarında yer alan bilgiler aşağıda, aynı
başlıklar altında sunulmaktadır:
1 İllerde Sorun Neydi? SORUN ANALİZİ
Sorun analizinde illerin genelinde ortaya çıkan sorunlar arasında velilerin eğitime karşı
duyarsızlığı, akademik başarısızlık, geleneksel nedenler, göçer yaşam tarzı, mevsimlik tarım işçiliği, ekonomik zorluklar, taşıma ve barınma problemleri, okul çeşitlerinin ihtiyacı
karşılayamaması, karma eğitim, okulların güvenli bulunmaması, ikili öğretim, erken evlilik
ya da nişanlanma, yanlış dini algılar, parçalanmış aileler, çocuk işgücü, olumsuz arkadaş
çevresi, aile baskısı, medyada gösterilen olumsuz rol modeller, disiplinsizlik, olumsuz yönetici ve öğretmen tutumları, örnek rol model olmaması, fiziki koşulların yetersizliği, yurt
ve barınma sorunu olmuştur. Grup çalışmasında ortaya çıkan görüşler daha detaylı bir
şekilde aşağıda sunulmuştur:
23
AİLESEL NEDENLER
 Velilerin eğitime karşı duyarsızlığı ve eğitimin önemine inanmamaları
 Eğitime olan inancın zayıf olması
 Velilerde çocuklarının okula gitmeleri konusunda yeterli bilinç ve farkındalığın olmaması
 Ekonomik zorlukların yaşanması
 Velilerin ve öğrencilerin okul ortamını ve çevresini güvenli bulmamaları
 Ailelerin kızlarını erken evlendirmeleri ya da nişanlandırmaları
 Parçalanmış ailelerin olması
 Velilerin uzak yerlere çocuğunu göndermek istememeleri
 Ailede çocuğun işgücüne duyulan gereksinimin olması
 Ailenin çocuğuna baskı yapması
 Erken yaşlarda erkek çocuklarının baba, kız çocuklarının anne rolünü üstlenmeleri nedeniyle okul terk
ve devamsızlık oranlarının artması
 Ailelerin okul devamsızlığının önlenmesi konusunda işbirliğine direnç göstermeleri
BİREYSEL NEDENLER
 Öğrencilerin akademik olarak başarısız olmaları, özellikle ilköğretimde okuma yazma bilmemeleri
nedeniyle okula gelmek istememeleri
 Çocuğun bireysel farklılıklarıyla alay edilmesi
 Çocuğun olumsuz arkadaş çevresinde bulunması
SOSYO-KÜLTÜREL NEDENLER
 İlin ileri gelenlerinin ve kanaat önderlerinin okula kayıt ve devamsızlık konusunda yeterince bilgiye
sahip olmamaları
 Kadının sosyo-ekonomik desteklere ihtiyaç duyması
 Geleneksel nedenlerin etkili olması
 Göçer yaşam tarzının olması
 Mevsimlik tarım işçiliğinin yaygın olması
 Farklı sosyal yapıların birbirlerine hoşgörü göstermemelerinin eğitime yansıması
 Karma eğitimin bazı sosyal çevrelerce benimsenmemesi
 Özellikle toplumda kız çocuklarına negatif ayrımcılık yapılması
 Yanlış dini algılara sahip olunması
 Medyada olumsuz rol modellerin gösterilmesi
 İlde yeteri kadar örnek rol modelin olmaması
 İlin sosyo-ekonomik ve kültürel sorunlarının olması
24
EĞİTİM ORTAMLARINA VE SİSTEME İLİŞKİN NEDENLER
 Yeterli sayıda öğretmenin olmaması
 İdareci ve öğretmen dolaşım oranının yüksek olması
 Ortaöğretim çağındaki kız öğrencilerin barınma sorunu olması
 Taşıma ve barınma sorununun giderilememesi
 Kırsal nüfus oranının yüksek ve nüfusun dağınık olması nedeniyle her yerde orta okul ve liselerin
olmaması
 Kız çocukların okula kayıt oranının düşük, okula devamsızlık oranının yüksek olması
 Kız ve erkek çocuklarının okul terk ve devamsızlık oranlarının yüksek olması
 Okula hiç kaydolmayan ya da bir okula kaydolup da devam etmeyen çocukların bulunması
 İlköğretim kurumundan mezun olup bir üst öğrenime devam etmeyen öğrencilerin olması
 Deprem sonrasında (Van) okul sayısının az ve okula ulaşımın zor olması
 Var olan okul çeşitlerinin ihtiyacı karşılamaması
 Okulların fiziki şartlarının yetersizliği
 Ulaşımı olmayan ve öğrenci sayısı az olan yerlerde okul kurulamaması
 Özellikle ortaöğretim kurumlarının her yerde bulunmaması
 Haftalık ders yükünün fazlalığı ve ikili öğretim nedeniyle akşamları okuldan çok geç çıkılması
 Okulun güvenli bir yer olarak algılanmaması
 Olumsuz yönetici ve öğretmen tutumlarının olması
 İldeki öğretmenlerin sorunla ilgili farkındalıklarının düşük olması
 Şehir, köy, mahalle ve okullar arasında sosyoekonomik farklılıkların bulunması
 Eğitim programında sanatsal ve kültürel etkinliklerin az olması, maddi durumu yetersiz öğrencilerin
sosyal faaliyetlerden yeterince faydalanamamaları
 Eğitimde istenilen başarıyı yakalayabilmenin ve istenilen öğrenme ortamlarını sağlayabilmenin temel
unsuru olan maddi kaynakların yetersiz olması
 Yöneticilerin okullarda yapılan sosyal faaliyetlere yeterli ölçüde katılmamaları, özellikle köy okullarına
az ziyaret yapılması
 İl genelinde birleştirilmiş sınıflı ilköğretim okulunun fazla olması
 İl genelinde sadece bir Rehberlik ve Araştırma Merkezi’nin olması; rehber öğretmen sayısının yetersiz
olması ve okullardan rehberlik hizmetlerine yönlendirme çalışmalarının yetersiz kalması
 Yatılı öğrencisi bulunan okulların pansiyon ihtiyaçlarının bulunması; özellikle kız öğrenciler için
yeterince yurt bulunmaması
 Bazı binaların onarım ve tadilat ihtiyaçlarının bulunması
 Bazı öğretmenlerin lojman yetersizliği nedeniyle görev yaptıkları yerin dışında ikamet etmeleri
 Öğrencilerin destek alabilecekleri etüt merkezlerinin bulunmayışı
 Teknolojinin çok hızlı değişmesi nedeniyle okullarda kullanılan PC, projeksiyon, fotokopi makinesi gibi
teknolojik cihazların yetersiz kalması, var olanların eski versiyon olmalarından dolayı ihtiyaca cevap
vermemeleri
 İl genelinde internet bağlantısı bulunan okulların birçoğunun web sitesinin bulunmamasından dolayı
velilerin okul etkinlikleri, öğrenci devamsızlıkları, öğrencinin durumu gibi bilgileri alamamaları
25
2 Neler Yapmayı Planladık?
Bu bölümde il eylem planlarının uygulanma sürecinde gerçekleştirilen etkinliklere yer
verildi. Bu etkinlikleri yazarken illere göre bir sınıflandırma yapılmadı; zira burada amaç
özellikle kız çocuklarının okullulaşma oranlarının arttırılması, okul devamsızlıkları ve terklerinin azaltılması konusunda tüm deneyimlerin bir arada görülmesini sağlamaktı.
Özellikle kız çocuklarının okullulaşma oranının artırılmasının sağlanması ve ilköğretimin
ve orta öğretimin her kademesinde okul devamsızlıkları ve terklerin engellenmesi amacıyla planlanan etkinlikler şu başlıklar altında toplanmıştır:
PLANLANAN ETKİNLİKLER
Sosyo-Kültürel Engellerin Kaldırılması
 Kamu kurumları ve özellikle kadın ve çocuklara ilişkin çalışmalar yapan sivil toplum
kuruluşları ile işbirliği yapmak
 Rehberlik ve Araştırma Merkezi ile birlikte engelli öğrencilere evde eğitim hizmeti vermek
 İl Müftülüğü ile işbirliği yaparak geleneksel anlayışa ve yanlış dini algılara yol açan
düşüncelerin değişmesini sağlamak
 Üniversite ile birlikte topluma hizmet uygulamaları yapmak
 KEP’i Kızlarımıza Bir Şans Daha, SODES Projesi ve diğer yerel projelerle desteklemek ve
projeler arasında eşgüdüm sağlamak
 Yerel medyayı etkin kullanmak
26
 Halk eğitim merkezlerinde görev yapan usta öğretici ve öğretmenlere yönelik bilgilendirme
ve tanıtım toplantıları yapmak
 Projeyle ilgili broşür ve el ilanları hazırlayıp dağıtmak
 İlin ileri gelenleri ve kanaat önderleri aracılığıyla okula kayıt ve devam konusunda topluma
bilgi vermek
 İl konferanslarını gerçekleştirmek
 Mülki amirlerin, STK’ların, gazetecilerin, kamu kurumlarının sürece katkısı için bilgilendirme
toplantıları yapmak
 Ailelerle çalışmak
 İl genelinde rehb er öğretmenlerin eşgüdümünde devamsız öğrenci ailelerini ziyaret
etmek
 KEP kapsamında ailelere dönük bir tiyatro hazırlamak ve il genelinde aileleri
bilinçlendirmek için sergilemek
 Birkaç örnek aile ile diğer aileleri ziyaret etmek
 Kız çocuklarının okumasının önemini, erken evliliklerin olumsuz sonuçlarını, eğitim
ortamlarına ilişkin kaygıları ele alan ve kadınlara karşı ayrımcılığın ortadan kaldırılması
için rol modellerden yararlanmak,
 Kız çocuklarının okumasının önemini, erken evliliklerin olumsuz sonuçlarını, eğitim
ortamlarına ilişkin kaygıları ele alan ve kadınlara karşı ayrımcılığın ortadan kaldırılmasını
amaçlayan aile eğitimi seminerleri yapmak, bu seminerlerde İl Müftülüğü Aile İrşat
Bürosuyla işbirliği halinde çalışmak.
Ekonomik Engellerin Kaldırılması
 Proje kapsamında aile ziyaretleriyle okula kazandırılan çocuklara okul destek paketlerini
dağıtmak
 Ekonomik gücü yetersiz olan çocukları ilgili kurumlara yönlendirmek ve desteklerini
sağlamak
Eğitim Ortamlarına İlişkin Engellerin Kaldırılması
 Devam sorunu yaşayan öğrencileri açık öğretime yönlendirmek
 Öğretmen, öğrenci ve veli eğitimleri yapmak
 İl genelinde okul müdürlerine ve rehber öğretmenlere yönelik, proje ve konunun önemiyle
ilgili konferanslar vermek
 Proje kapsamında seçilen 10 pilot okulun alt yapısını güçlendirmek
 KEP formatör rehber öğretmenleri aracılığıyla ildeki tüm rehber öğretmenlere dönük KEP
eğitimi yapmak
 Okul, yurt ve YİBO’larda sosyal etkinlikleri artırmak
27
 Okul, yurt ve YİBO ortamlarını cazip hale getirmek.
 Akademik başarı düzeyi düşük öğrencilerin ders başarılarını arttırmak için etüt ve kurs
düzenlemek
 İl özel idaresi ile birlikte hareket ederek okullardaki sosyal ve sportif alanları iyileştirmek
 Kız yurtlarında aile ziyaretçilerine yönelik olarak misafir odası düzenlemek
 4. ve 8.sınıflara yönelik meslekî yönlendirme ve tanıtma seminerleri yapmak
 Öğrenci destek programını uygulamak
 Pilot okullarda ikna ekipleri oluşturmak; bu ekipleri ve rehber öğretmenleri proje ve il eylem
planı hakkında bilgilendirmek
 Aile ziyaretleri için planlamalar yapmak
 İlin devamsızlık ve kayıt dışı öğrencilerine ait istatistikleri çıkarmak
 KEP Formatör öğretmenleri ile eğitime katılacak öğretmenlerin ve üniversite öğrencilerinin
eğitimlerini planlamak
 Okul ikna ekipleri kurmak
 Merkez köylere ve taşıma merkezi olan okullara öğrenci kazandırma amaçlı ziyaretler
yapmak
 Okul müdürlerine proje hakkında bilgilendirme yapmak
 Projenin tanıtımı için okullara gezi yapmak
 Okul rehber öğretmenlerinin farkındalığını sağlamak
 Okulların veri tabanlarını taramak
 Okuldaki tüm öğretmenlerin sürece dâhil edilerek bire bir öğrenci takibi yapılmasını
sağlamak
 Devamsızlık yapan öğrencilerin okul dışında vakit geçirdiği yerlerin tespitini yaparak önleyici
tedbirler almak
 Okul terk ve devamsızlık oranı yüksek olan okulları tespit etmek
 Okullarda öğretmenden kaynaklanan devamsızlık problemini azaltmak
 Okullarda, Alo 147’nin tanıtımını yapmak
 İldeki rol modellerinin yardımıyla, okullarda okuma ve sosyal etkinlik saatlerinde,
öğrencilerde okula karşı olumlu tutum kazandırmayı sağlamak
 Aile ziyaret ekiplerine ailelerle etkili iletişim semineri vermek
 Seçilmiş on okulda, okul dışında kalan öğrencileri belirlemek, müdahale programları
planlamak, uygulamak, izlemek ve değerlendirmek
 Okullarda risk analizi yaparak uygulanacak modülleri belirlemek
 Okul terk ve devamsızlık riski olan ve okulu terk etmiş olan çocuklara yönelik bireysel
danışma dâhil olmak üzere rehberlik hizmetlerini ve tedbirlerini artırmak
 Taşımalı eğitim yapan bölgelerde kaliteli ve güvenli hizmetlerin arttırılması için denetimleri
arttırmak
 Öğretmenlere eğitimde yenilikçi yaklaşımlar ve yaratıcı drama semineri vermek
28
3 Neler Yaptık?
 Özellikle Kız Çocuklarının Okullulaşmasını Olumsuz Etkileyen, Okul Devamsızlığı ve Terk
Nedeni Olan, Sosyo - Kültürel Engellerin Kaldırılması, Ailede ve Toplumda Farkındalık Ve
Bilinç Yaratılması
 Kızların Eğitimi Projesi kapsamında her ilde uygulamayı değerlendirme çalıştayları düzenlendi.
Kadın dernekleri, rehber öğretmenler, il Müftülüğünün katkıları ile gerçekleşen çalıştaylar çalışmaların planlı ve programlı yürütülmesi açısından sürece destek olmuştur.
 Kızların Eğitimi Konulu Cuma Hutbesi okundu.
 Pilot okullarda okul idareleri ve rehber öğretmenlerin koordinasyonunda okula gönderilmediği tespit edilen öğrencilerin evlerine ikna ziyaretleri yapıldı.
 Rehber öğretmenlere, muhtar ve imamlara,
okullardaki idareci ve öğretmenlere KEP’in tanıtımı yapıldı ve hane ziyaretleri için iş birliği ortamı
oluşturuldu.
 KEP kapsamında yapılan çalıştaylara, STK temsilcileri davet edilerek bilinçlendirme çalışmalarında destekleri sağlandı.
 Yapılan tüm toplantı ve faaliyetlerde Alo 147 eğitim hattı hakkında bilgi verildi.
 Okula kayıt ve devam konusunda yapılan il konferansında, Bakanlık yetkilileri, Avrupa
Birliği temsilcileri tarafından ilin ileri gelenlerine, kanaat önderlerine, 10 pilot okulun
veli ve idarecilerine bilgi verildi.
 Aile ziyaretleri gerçekleştirildi.
 İl konferansları yapıldı.
 Mülki amirlerin, STK’ların, gazetecilerin, kamu kurumlarının sürece katkısı için bilgilendirme toplantıları yapıldı.
 Halkın projeye dikkatini çekebilmek ve farkındalık sağlayabilmek için rağbet edilen
yerlere proje afişleri asıldı.
 Vali yardımcısıyla, okullarla, rehber öğretmenlerle, öğrencilerle, ailelerle bire bir görüşüldü.
 Mülki amirlerin de katıldığı toplantılar düzenlendi.
 Okullarda yapılan veli toplantılarına katılarak eğitimin önemi üzerinde bilgiler verildi.
 Çocuklarını çalıştıran ailelerle, muhtar, imam ve kanaat önderlerinden yaralanarak
ikna çalışmaları yapıldı.
29
 Emniyet Müdürlüğü ile işbirliği yaparak daha önceden tespit edilen internet kafe vb.
yerlerin denetimi ile ilgili çalışma yapıldı. Yapılan denetimlerin bilgileri gerekli yerlerle
paylaşıldı.
 Proje ve projede gerçekleştirilen faaliyetler yerel basınla paylaşılarak, kamuoyunda
farkındalık oluşturulmaya çalışıldı.
 İl Valisinin başkanlığında düzenlenen bir toplantıda, ilçe kaymakamları, il ve ilçe milli
eğitim idarecilerine ve diğer ilgililere yönelik, Haziran ayına kadar devamsızlık yapan
ve okulu terk eden öğrencinin kalmaması gerektiği vurgulandı.
 Projeyle ilgili hazırlanan posterler ildeki kamu kurum ve kuruluşlarına ve ildeki billboardlara asıldı.
 Projeyle ilgili periyodik aralıklarla il valiliği bilgilendirildi.
 Farkındalık ekibi tüm yerel basına ziyaretler gerçekleştirdi.
 Okula kazandırılan öğrencilerle ilgili haberler ulusal basınla paylaşıldı.
 Her çalıştay için ayrı ayrı katılımcı listesi belirlendi ve çok sayıda kurum, kuruluş ve
kişiye ulaşıldı.
 İOKE üyeleri tarafından ildeki kadın STK’ları ile görüşmeler yapıldı. Kız Çocuklarının
okullaşması için destekleri istendi.
 KEP ile ilgili afişler dernek binalarına asıldı.
 Özellikle Kız Çocuklarının Okullulaşmasını Olumsuz Etkileyen Okul Devamsızlığı ve Terk
Nedeni Olan Ekonomik Engellerin Kaldırılması
 Ekonomik nedenleri öne sürüp çocuğunu okula göndermeyen ailelerin ekonomik durumları, Aile ve Sosyal Politikalar Müdürlüğü ile iş birliği yapılarak maddi durumları
incelendi ve bir yol haritası belirlendi.
 Ekonomik durumu yetersiz öğrencilere yardım etmek için Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı İl Müdürlüğü ile işbirliği yapıldı.
 Özellikle Kız Çocuklarının Okullulaşmasını Olumsuz Etkileyen Okul Devamsızlığı ve Terk
Nedeni Olan Eğitim Ortamı ile İlgili Engellerin Kaldırılması
 Proje kapsamında il operasyon ve koordinasyon ekipleri oluşturuldu.
 Her okulda en az bir rehber öğretmen ve idareciden oluşan üçer kişilik ikna ekipleri
kuruldu.
 Okulların öğrenciler açısından cazip hale getirilmesi için masal anlatma yarışması yapıldı.
 Olumsuz öğretmen tutumlarına yönelik eğitimler verildi.
 Görsel faaliyetler (tiyatro, sergi, bilim fuarları) desteklendi.
 Veliler çeşitli etkinlikler ile okula davet edildi.
30
 İOKE üyeleri tarafından İl Eylem Planı hazırlanarak kızların eğitimi konusunda yol haritası oluşturdu.
 Okul, yurt ve YİBO’larda tiyatro, futbol, voleybol turnuvaları, bahçe satrancı vb. sosyal
etkinlikler arttırıldı ve yarışmalar düzenlendi.
 Okul, yurt ve YİBO’ların cazip hale getirilmesi için il genelinde yürütülen projelerden
destek alındı ve fiziki ortamlar iyileştirilmeye çalışıldı.
 Akademik başarı düzeyi düşük öğrencilerin ders başarılarını arttırmak için etüt ve
kurslar açıldı.
 Merkez ilçeye bağlı tüm ortaokullarda çalışan rehber öğretmenlere Öğrenci Destek
Programı hakkında bilgi verildi.
 Rehber öğretmenlerden, özellikle ortaokul son sınıf öğrencilerinin 2013-2014 EğitimÖğretim yılında liseye devam etmeleri için, 12 yıllık zorunlu eğitim, meslekî eğitim ve
lise seçimleri hakkında bilgilendirmeleri istendi.
 İldeki formatör rehber öğretmenler tarafından diğer rehber öğretmenlere, Öğrenci
Destek Programları hakkında bilgiler verildi. Öğrenci destek programının modülleri,
uygulama modeli ve kılavuzu tüm rehber öğretmenlere dağıtıldı.
 Rehber öğretmenler, okullarında Öğrenci Destek Programı Modüllerini uyguladılar.
Böylece okulu terk etme riski bulunan öğrencileri okula devam etmeleri konusunda
ikna ettiler.
 İl çalıştaylarında, ikna ekiplerinin ve rehber öğretmelerin süreç boyunca yapmaları
gerekenler, karşılaşılan problemler ve çözüm önerileri tartışıldı. İldeki çalışmalar bu
çalıştaylar doğrultusunda yürütüldü.
 İkna ekipleri okula kaydı olmayan kız çocuklarının adreslerini belirlediler ve aile ziyaretleri yaparak ikna çalışmaları yaptılar.
 İkna ekipleri yaptıkları aile ziyaretlerini raporlaştırdılar.
 Okullardaki ikna ekiplerinde yer alan rehber öğretmenlere İOKE tarafından proje hakkında bilgilendirmeler yapıldı. Ekiplerin görevleri anlatıldı.
 İlimizin devamsız ve kayıt dışındaki öğrencilerine ait istatistikî bilgiler çıkarıldı.
 İl Eylem Planını uygulamak konusunda, il milli eğitim müdürü başkanlığında, ilçe milli
eğitim müdürlükleri ile toplantı yapıldı.
 Okul koordinasyon ekipleri kuruldu (1 İdareci, 1 Rehber Öğretmen, 1 Sınıf/İlgili Öğretmen)
 Okul müdürleri, pilot okul rehber öğretmenlerine ve il formatörlerine bilgilendirme
toplantıları düzenlendi.
 Pilot Okullarda okul ikna ekipleri oluşturuldu.
 İl merkezinde görev yapan rehber öğretmenlere 5 günlük KEP rehberlik programı eğitimi verildi.
 Aile ziyaret ekiplerine eğitim verildi.
31
 Okula devamsız ve okulu terk riski altındaki seçilmiş on okuldaki öğrencilerin belirlenmesi, müdahale programlarının planlanması, uygulanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi konusunda kısa dönemli uzmanımızla rehber öğretmenlerimiz il çalıştaylarında çalışma takvimlerini belirlediler.
 Okul içerisinde ve dışında çocukların sanat ve spor dallarına yönlendirilmesi, öğrenci
topluluklarının daha etkili çalışması konusunda rehber öğretmenlerimiz okullarında
çalışmalarını sürdürüyor.
 Yapılan planlamalar doğrultusunda ilçe ve okul KEP ekipleri oluşturuldu, paydaşlarla
(STK, İl Müftülüğü, Kaymakamlıklar…) toplantılar yapılarak saha çalışmalarıyla öğrencilerin okula kazandırılmasına çalışıldı.
 Öğretmen ve veli eğitimleri yapıldı.
 İl Milli Eğitim Müdürlüğünce bu model çalışmalar tüm ilçe ve okullarda yaygınlaştırıldı.
 İl Milli Eğitim Müdürlüğünce ilçe ve okullar bazında yapılan performans göstergeleri
her ayın sonunda değerlendirildi.
 Projenin tanıtımı için okullara gezi yapıldı.
 Okul rehber öğretmenlerinin farkındalığı arttırıldı.
 Rehberlik servislerinin daha profesyonel hizmet vermesi sağlandı.
 Okul terk oranlarının azaltılması için her okulda ekipler oluşturuldu.
 Okulların veri tabanları tarandı.
 Okuldaki tüm öğretmenler sürece dahil edildi ve bire bir öğrenci takibi yapıldı.
 Milli Eğitim Müdürlüğünden yetkililerin de katılımıyla 10 pilot okulun idareci ve öğretmenleri ile proje ile ilgili bilgilendirme toplantıları düzenlendi.
32
 Pilot okulların rehber öğretmenlerine, ikna ve öğrenci modüllerine dönük seminerler
düzenlendi.
 Proje kapsamında yapılan çalıştaylarda öğretmen davranışları ile ilgili proje raporuna
yansıyan bilgiler (görüşülen öğrenciler) okul müdürleri, Milli Eğitim Müdürlüğü yöneticileri ve öğretmenlerine bilgilendirme toplantıları yapıldı.
 Okullarda risk analizi yapılarak uygulanacak modüller belirlendi.
 10 pilot okul seçildi ve bu pilot okulların idarecilerine proje ile ilgili bilgilendirme çalışması yapıldı.
 Tüm okullarda yapılan aile eğitimi seminerlerinde rehber öğretmenlerimiz gerek sunumlarda gerekse organizede sürekli işbirliği halinde çalıştılar.
 Rehber öğretmenler ile İOKE arasında verimli ve etkili bir iletişim ağı oluşturuldu.
 Her okulda ikna grupları oluşturuldu. İkna gruplarına önceden seçilen il formatörleri
tarafından bir eğitim verildi.
 Okuma-yazma problemi olan öğrenciler için okullarda bireysel çalışmalar başlatıldı.
 Milli Eğitim Müdürü başkanlığında, devamsızlığın ve okul terklerin yoğun olduğu okul
ikna ekiplerinin katıldığı, KEP bilgilendirme semineri gerçekleştirildi.
 Proje haberleri yerel gazetelerde yayınlandı.
 Merkez ve ilçelerde, ilçe kaymakamları, ilçe milli eğitim müdürleri, ilçe müftüleri, okul
müdürleri, öğretmenler, muhtar ve kanaat önderlerin katıldığı bilgilendirme toplantıları yapıldı.
 Toplantı haberi yerel ve ulusal yayın yapan TV ve web sayfalarında yayınlandı.
 Okullarda özellikle kız öğrencilerin eğitimi ile ilgili engeller tespit edildi; bu engelleri
ortadan kaldırmak için faaliyet planları geliştirildi.
 İl çalıştaylarında, il eylem planları değerlendirildi.
 KEP projesine duyarlılık artırmak için öğrenci velilerine yönelik Aile Eğitim Seminerleri
gerçekleştirildi.
 Erken evlilik konusunda aile bilgilendirme toplantıları düzenlendi.
 Kız çocuklarının okullulaşmasına ilişkin televizyon programları düzenlendi.
 Milli Eğitim Müdürü tarafından, kız çocuklarını okula gönderen işsizlere iş imkânlarında
öncelik tanınması teklifi, İl İstihdam ve Meslekî Eğitim Kurulu’nda kabul edildi.
 Kız çocuklarının okula gitmeleri konusunda hutbe ve vaazlar verildi.
 Kanaat önderlerince kız çocuklarının okullulaşmasına güçlü destek sağlandı.
 Okuma yazma problemi olduğu için okula gelmeyen öğrencilere yönelik okullarda bireysel çalışmalar yapıldı.
 Akademik düzeyi düşük öğrencilere destek olmak için çalışmalar yapıldı.
33
4 Neler Kazandık?
İllere Göre Ziyaret Edilen Aile ve Okula Kazandırılan Öğrenci Sayısı
İller
Ziyaret Edilen Aile Sayısı
Okula Kazandırılan Öğrenci Sayısı
Adıyaman
97
62
Batman
154
107
Bayburt
456
453
Diyarbakır
243
212
Gaziantep
429
Mardin
303
231
Muş
81
43
Siirt
95
50
Şanlıurfa
618
420
Van
305
219
Şırnak
123
78
Bitlis
224
171
Ağrı
169
122
Bingöl
252
233
Erzurum
90
41
Kars
189
131
TOPLAM
3828
2790
217
 Öncelikle durum analiziyle kendimizi tanıdık.
 Sonraki çalışmalarımızda da stratejik anlamda bize rehber olacak il eylem planları kazandık.
 Ailelerde, eğitim kurumlarında ve toplumda farkındalık düzeyini artırdık.
 Eğitime erişim kitapçığı hazırlandı.
 Öğrenci Destek Modülleri geliştirildi.
 Kurumlar ve STK’lar arasındaki işbirliği güçlendi.
 İldeki özellikle kadın STK’larında kızların okullulaştırılması ile ilgili bir farkındalık oluşturuldu.
 Çocuklarını okula göndermeyen ailelerde çocuklarının okul ve öğretmenler tarafından
takip edildikleri algısı oluştu.
 Rehber öğretmenler öğrencilerin okula devamsızlığı halinde aile ziyaretleri vb. yapılması gerekenler konusunda deneyimler kazandılar.
 Okul idarecileri ve rehber öğretmenler, karşılaştıkları sorunlara nasıl çözüm bulacakları konusunda deneyim kazandılar ve zaman zaman bir araya gelerek deneyimlerini
paylaştılar.
34
 Yerel projeler ile ekonomik gücü yetersiz olan çocuklara gerekli destekler sağlandı.
Bazı öğrencilerin de ilgili kurumlara yönlendirilerek destek almaları sağlandı.
 Hazırladığımız il eylem planı ile takvimi belli bir yol haritasına sahip olduk.
 Durum değerlendirmesi/istatistiki bilgilerin çıkarılmasıyla Van’ın öğrenci devamsızlığıyla ilgili genel bir bakış açısına sahip olduk.
 KEP formatör öğretmenleri, eğitime katılacak öğretmenlerin ve üniversite öğrencilerinin eğitimlerini yaptı ve böylece projenin etkililiği ve daha çok insana duyurulması
sağlandı.
 Oluşturulan okul koordinasyon ekipleri ile ortak bir
uygulama alanı oluşturuldu.
 Okul müdürleriyle proje
hakkında
bilgilendirme
toplantısı yapıldı; böylece
projeyi sahiplenmeleri ve
eğitim bölgelerinde aile ziyaretleri planlamaları sağlandı.
 İl bazlı projeler hazırlayıp
sorunları aşabileceğimizi
gördük.
 KEP kapsamında bilinç ve
farkındalık düzeyi arttırıldı.
 Yerel basında KEP haberleriyle farkındalık yaratıldı.
 KEP kapsamında aldığımız PCM eğitimleri, bu yıl ilde yürütülecek projelere büyük katkısı sağladı.
 Yapılan ziyaretlerle aile ve okul arasındaki bağ güçlendirildi.
 Pilot okullarımız ve rehber öğretmenlerimizle ortak bir ekip ruhu içinde çalışma bilincini kazandık.
 İlin problemlerini daha somut görebildik.
 İlde pek çok kamu kurum ve kuruluşunun ve kişilerin aktif çalışmasına vesile olduk.
 Bu projeye ve yapılan çalışmalara yönelik farklı bakış açılarını değerlendirme fırsatı
bulduk.
 Bir projeye deneyim, değişim ve kalitenin nasıl getirilebileceğini öğrendik.
 Hiç bütçe kullanmadan eğer istenirse ilde farkındalık yaratılabileceğini ve pek çok öğrenciyi kazandırabileceğimizi gördük.
35
5 Çıkarılan Dersler
İl Eylem Planlarının uygulanmasından çıkarılan dersler arasında bazı konuların öne çıktığı
söylenebilir.
 Okullarda yönlendirme ve aile ikna çalışmalarının kayıt döneminden önce yapılması gerektiği,
 Yerel yönetimlerin, muhtar ve imamların hane ziyaretlerine katılmaları gerektiği,
 Özellikle kız çocukları için barınma ve ulaşım olanaklarının iyileştirilmesi gerektiği,
 Ailelere katı kurallarla yaklaşılmasının bir fayda sağlamayacağı,
 Aile ziyaretlerinin ne kadar önemli olduğu,
 Saha çalışmalarının (aile ziyaretleri, yüz yüze görüşme, toplantı gibi) veli, okul idaresi, öğretmen ve öğrenciler açısından oldukça faydalı olduğu,
 Taşımalı eğitimin sıkıntılarının öğrenci başarısına olumsuz etki ettiği,
 KEP’in okullulaşma açısından çok önemli bir araç olduğu,
 Kırsal bölgelerde sorunların daha ciddi olduğu,
 Zaman planlamasının daha iyi yapılması gerektiği,
 Mevzuatın projeyle uyumlu olması gerektiği,
 Bu çalışmaların il genelinde tüm kurum ve kuruluşların koordinesinde yapılması gerektiği,
 Karar vericilerin işi sahiplenmesi gerektiği,
gibi derslerin altını çizmek yararlı olacaktır.
Toplantıda ortaya çıkan görüşlerin tam listesi aşağıda verilmiştir:
 Devam/devamsızlık takibi, öğrenci kayıt işlemleri, okullara yönlendirme ve aile ikna
çalışmalarının kayıt döneminden önce yapılması gerektiği.
 Rehber öğretmenlerimizin yalnız bırakılmaması, okul idaresi ve Milli Eğitim Müdürlüklerince desteklenmesi gerektiği.
 Yerel yöneticilerin, muhtar ve imamların ev ziyaretlerine katılmaları gerektiği.
 Özellikle kız çocukları için barınma ve ulaşım olanaklarının iyileştirilmesi gerektiği.
 Ailelere verilen karşılıksız maddi desteklerin aileleri bedavacılığa alıştırdığı ve ailelerin
çocuklarını okula gönderirken maddi beklentiler içine girdiği.
 Ailelere katı kurallarla yaklaşılmasının bir fayda sağlamayacağı
 Aile ziyaretlerinin ne kadar önemli olduğu.
 Öğrencilerin okul/meslek seçimlerinde yeterli bilgilendirmelerin yapılmadığı
 Özellikle kız çocuklarının okullulaşması oranını arttırılmasının başta veliler olmak üzere, sivil toplum örgütleri, eğitim kurumları, kamu kuruluşları ve kanaat önderlerinin
işbirliği ve ortak hareket etmeleri ile mümkün olacağı.
 Saha çalışmalarının (aile ziyaretleri, yüz yüze görüşme, toplantı gibi) veli, okul idaresi,
öğretmen ve öğrenciler açısından oldukça faydalı olduğu.
36
 Taşımalı eğitimin sıkıntılarının öğrenci başarısına olumsuz etki ettiği ve ivedilikle daha
verimli bir sistemin bulunması ve uygulanması gerektiği.
 Alo 147 MEBİM ile eğitime ulaşmanın kolay yol olduğu.
 KEP’in okullulaşma açısından çok önemli bir araç olduğu.
 İlde eğitim sorunlarına çözüm getirmek için ekip çalışmasının çok önemli olduğu.
 İşbirliği yapılacak kurumların iyi tespit edilmesi gerektiği.
 Empati yapmak gerektiğini.
 Sahip olunan şartların ve imkanların iyi kullanılması gerektiğini.
 Zaman planlamasının daha iyi yapılması gerektiğini.
 Mevzuatın projeyle uyumlu olması gerektiğini.
 Projede görev alacak bireylerin yeterliliklerine dikkat edilmesi gerektiğini.
 Yapılan ziyaretlerle, ailelerde ve öğrencilerde farkındalık düzeyi arttırılarak ikna edilebileceklerini.
 Pilot okullar seçilmeden önce etkili bir alan taramasının yanı sıra bir tanıtım toplantısının yapılması, beklentiler ve çıktılar açısından tanımların açıkça yapılması gerektiğini.
 Toplumun değişik katmanlarındaki insanları (kanaat önderleri vb.) sürece katarak geniş bir farkındalık yaratılabileceğini.
 Bu çalışmaların il genelinde tüm kurum ve kuruluşların koordinesinde yapılması gerektiğini.
 Karar vericilerin işi sahiplenmesi gerektiğini.
 Proje takviminin öngörüsünün tutarlı olması gerektiğini.
37
6 İyi Örnekler
Ağrı
 Anadolu İmam Hatip Lisesi’nde okula devamsızlık yapan ve sürekli gelmeyen 24 kız
öğrenci tespit edilmiştir. Bu öğrencilerden 9’unun yapılan ziyaretler ile tekrar okula
gelmesi sağlanmıştır.
 Alo 147 kapsamında yapılan ikna ziyaretlerinde 6 kız öğrenci okula kazandırıldı.
 Açık öğretim kayıt süreci itina ile takip edilerek okullarda gerekli duyurular yapılmış;
yapılan çalışmalarla 464 çocuğun açık öğretime kaydı yapılmıştır.
 Okula gönderilmediği tespit edilen kızların aileleri, topluma hizmet uygulamaları kapsamında, üniversite öğrencileriyle birlikte ziyaret edilmiş, 12 kız öğrenci okula kazandırılmıştır.
 İlde iki yıldır başarılı bir şekilde yürütülen “Yarın Sizdeyiz Projesi”nden de esinlenilerek 10 pilot okulda okula devamsızlığı fazla olan ve okulu bırakma riski yüksek olan 78
çocuğa aile ziyaretleri yapılarak okula devamları sağlanmıştır.
 100.Yıl Mahallesinde pilot okullardan İsmet Ömeroğlu Ortaokulu bahçesinde kurulan
Anne Eğitim Merkezinde anneler için okuma yazma kursu açılmış, sağlık hizmeti, psikolojik destek sağlanmıştır. Şu ana kadar 14 kadın okuma yazma öğrenmiştir.
 Eğitim Geleceğim Projesi çerçevesinde, Ağrı Milli Eğitim Müdürlüğü-İl Müftülüğü arasında imzalanan protokol çerçevesinde eğitimin önemi ve kız çocuklarının okullulaşmasının önündeki yanlış dini algılar konusunda farkındalık oluşturmak amacıyla aile
ve öğrencilere yönelik çeşitli toplantı, konferans ve seminerler düzenlendi.
 İlimizde 2 yıldır uygulanan “Kendimi Gerçekleştiriyorum Projesi” kapsamında öğrenciler ve öğrenci velilerine yönelik geçen yıl 700 seminer verildi, bu sene de 603 seminer
planlanmış olup uygulanmaktadır.
 İlimizde yapılan projeye büyük destek veren İl Müftülüğü ile ortaklaşa komisyon kurularak, taziye evlerinde annelere yönelik kız çocuklarının okutulmasının gerekliliği
konusunda konferanslar düzenlendi.
Kars
 Okul-veli işbirliğini güçlendirecek yeni yöntemler denendi, velilerle kahvaltılı toplantılar düzenlendi.
 Kız çocuklarının okutulmaması sorununu vurgulayan ‘HASRET’ adlı bir tiyatro oyunu
hazırlandı ve sergilendi. Aile ve Sosyal Politikalar Müdürlüğü ve Valilik gibi kurumlar
tarafından kendi programlarında kullanıldı.
 Müzik öğretmeni Hüseyin ASLANTAŞ tarafından ‘KIZLAR İÇİN ÇAL’ adlı bir beste yapıldı
ve söz yazıldı.
38
Muş
 Bir buçuk yıldır okula ara veren bir kız öğrencimiz 2012 Kasım ayı sonunda okula
kazandırıldı ve kısa sürede okula adapte oldu, teşekkür belgesi aldı. Öğrencimizin bu
başarısı Hürriyet gazetesinde haber oldu.
 Bir başka kız öğrencimiz Hürriyet gazetesinde konuk köşe yazarı olarak hayallerini kaleme aldı. Yazısının içeriğinde KEP sayesinde okula dair hayallerinin nasıl gerçekleştiğini anlattı.
 İl özel idaresi ile birlikte hareket edilerek okullarda sosyal ve sportif alanlar yapıldı.
 9 okulumuza semt sahası yapıldı.
 10 okulumuza kütüphane yapıldı.
 4 YİBO’ya TV ve dinlenme odaları yapıldı.
“Okula giden arkadaşlarımı görünce hüzünleniyordum. Hayallerime ulaşmam için okula gitmem
gerekiyordu. Okula giden arkadaşlarım, okulu anlattığında daha da hüzünleniyordum. Okula gitme
konusunda tam umudumu kaybettiğimde bir akşam kapı çaldı ve beni hayallerime kavuşturacak
kişiler evimize geldi. Şimdi lisede okuyorum. Hayallerime yeniden kavuştum. İlerde bir meslek sahibi
olduğumda yapacağım ilk iş kızların okullaşmasını
sağlamak olacak.” Esra, Muş
Bingöl
 10 pilot okuldan 80 öğrenci sinema ya götürüldü.
 Bedensel engelli bir öğrenciye evde eğitim sağlandı.
 Yaşı okul çağında gözüken ama gerçek yaşı büyük olan öğrencilerin yaşları büyütülüp
açık liseye yönlendirildi.
 Maddi durumu yetersiz öğrencilerin açık liseye kayıt ücretleri Müdürlüğümüzce temin
edildi.
 İl konferansında Örnek Rol Model öğretmenimiz farkındalık yarattı.
 Okumak isteyen maddi durumu yetersiz öğrencilerin SBS, YGS, LYS ye yönelik hazırlık
eğitimleri yapıldı.
 8.Sınıftan mezun olmuş fakat herhangi bir ortaöğretim kurumuna kayıt yaptırmamış
576 öğrencinin açık öğretim lisesine kaydının yapılması sağlandı.
Erzurum
 Okula devan etmeyen bedensel engelli bir kız öğrenciye yardımcı araç-gereç sağlanarak ve çevresel düzenlemeler yapılarak okula devamı sağlandı.
39
Adıyaman
 Belediyeden sosyal market yardımı sağlandı.
 İl MEM müdürü aile ziyaretlerine katıldı.
 İkna edilemeyen ailelere STK’lar, üniversiteden hocalar ve il proje ekibi tekrar ziyaretler yaptı.
 Pilot okulların dışında diğer okullarda ve aile destek merkezinde çalışmalar yapıldı.
 Ulaşım sıkıntısı yaşayan devamsız öğrenciler için toplu taşıma kartı çıkartıldı.
 Açık lise kayıtları için istenen ücretler MEM ve İOKE tarafından karşılanarak kayıtlar
yapıldı.
 Adıyaman Güzel Sanatlar Lisesi öğretmenlerinden Eşref Öner Erbil, Bilgehan Bentbaşı
ve Ayfer Sönmez tarafından kız çocuklarının okullulaşmasına ilişkin “Haydi Okula”
şarkısı bestelendi; Adıyaman İl Konferansı ve KEP Uluslararası Konferansta seslendirildi.
Siirt
 Bu bölgede doğup büyümüş ve okuyup meslek sahibi olmuş, ilde rol model özelliği
taşıyan kişilerin tanınması sağlandı.
 İlimizden başka il sınırları içinde yaylaya giden 12 öğrencinin gittiği ilde okullulaşması
sağlandı.
 Özellikle ortaöğretimde %41 olan okullaşma oranı %53’e çıkarıldı.
Van
 İlimize bağlı merkez 120 köy ve taşıma merkezi olan okullara öğrenci kazandırma
amaçlı 25 gönüllü okul müdürü ile birlikte ziyaretler yapıldı ve bu yolla yaklaşık 800
öğrenci örgün ve yaygın öğretime kazandırıldı.
 İlin ileri gelenleri, özellikle kız çocuklarının okullaşma oranının artırılması ile ilgili yerel
medyada yayınlanacak bir kamu spotu oluşturdular.
 İlde yaklaşık 10 lise kız öğrencisi ücretsiz dershaneye gönderildi.
 1 kız öğrenci özel liseye ücretsiz kayıt edildi.
 10 öğrencinin ulaşım giderleri hayırseverler tarafından karşılandı.
 Muhtarlar, imamlar ve kanaat önderleri eğitim bölgelerinde etkin bir şekilde çalıştılar.
Batman
 İkna için işbirliği kurulan kanaat önderleri ailenin probleminin çözümünde katkı sağlamıştır.
 Ortaöğretim öğrencisinin okula kazandırılması için okul müdürü risk alarak öğrencinin
devamsızlığını gözardı ederek öğrencinin okula devamını sağlamıştır.
40
Diyarbakır
 Diyarbakır Ergani ve Kulp ilçelerinin yaptığı çalışmalar sonucunda ilköğretimden mezun olup 9. Sınıfa kayıt yaptırmayan hiç bir öğrenci kalmamıştır.
 Valilik proje ofisiyle koordineli olarak çalışılarak KEP projesi kapsamında 10 proje yazılmış olup Kalkınma Bakanlığa SODES-BİS üzerinden başvuru yapılmıştır.
 İlköğretimden mezun olup 9. Sınıfa kayıt yaptırmayan öğrenci sayıları (e-okul)
05.11.2012 tarihinde 7400 civarında iken 07.05.2013 tarihinde İl Milli Eğitim Müdürlüğünün etkili çalışması sonucu kız: 1229, Erkek: 1084, Toplam: 2313 devamsızlığa
düşürülmüş olup, il genelinde ortalama 5087 öğrenci okula kazandırılmıştır.
 Öğrenci destek programı modülünden yararlanması öngörülen öğrenci sayısı ortalama 200 iken ekibimiz 1246 öğrenciye ulaştı.
Şırnak
 75 öğrenciye SBS kursu verilerek akademik başarı düzeyleri artırılmaya çalışıldı.
 Toplum Yararına Program (TYP) kapsamında iş bulunarak annesinin iş sorunu çözülen
KÇ adlı öğrencinin okula devamı sağlanmış oldu.
 RB isimli öğrencinin okuma yazma öğrenemediği için okula devamsızlık sorunu vardı.
Okulda görevli öğretmen tarafından öğrenciye özel okuma yazma çalışmaları yaptırılarak öğrencinin okula devamı sağlandı.
 Bu ve bunun gibi faaliyet ve etkinliklerle ikna edilen ve risk grubundaki öğrencilerin
okul ile bağları güçlendirilerek okula devamları sağlandı.
Mardin
 Rehber öğretmenlerimiz kendi girişimleriyle öğrenci tespit ederek ev ziyaretlerinde
bulundular ve söz konusu ziyaretler kapsamında okullulaştırılan bir kız öğrencimiz il
konferansında kendi isteğiyle konuşma yapıp süreci anlattı.
Şanlıurfa
 6 kız öğrencinin öyküsünden yola çıkılarak yazılan ‘Kurban Olam Kalem Tutan Ellere’
adlı tiyatro eseri sahnelendi.
 Rol model olan bir kız öğrencinin öyküsünden oluşturulan ‘Okumak Benim de Hakkım’ adlı kısa gösteri il konferansı ve ulusal konferans ile AB temsilcilerinin katıldığı
toplantıda sahnelendi.
 Kız çocuklarının okullulaşmasına ilişkin üç televizyon programı düzenlendi.
 Alo 147’ye gelen 51 çağrıdan 49’u okullulaştırılarak Türkiye genelinde Alo 147 çağrılarına ilişkin en çok öğrenciyi okula kazandıran il oldu.
41
7 Yaşanan Zorluklar
 Projede çalışan ekibe, özellikle kırsal bölgede, ev ziyaretlerinde, ulaşım için araç desteği sağlanamaması.
 Toplantı ve seminerler için seçilen yerlerin fiziksel altyapı yetersizliği
 Ziyaret edilen ailelerin maddi beklentilerinin fazla olması
 Olumsuz öğretmen tutumları
 Projenin planlandığı şekilde yürümemesi
 Bazı velilerin kız çocuğunun okumasına karşı sahip oldukları olumsuz
bakış açısı
 Adrese dayalı nüfus kayıt sisteminin
güncellenmemesi nedeniyle ailelerin
/ öğrencilerin adreslerine ulaşmakta
yaşanan zorluklar.
 Okullarda yapılan çalışmaların sadece rehber öğretmenler ve idareciler
ile sınırlı kalması ve tüm öğretmelerin bu çalışmalara katılımlarının sağlanamaması.
 Ortaöğretim kurumlarında yasal devamsızlık sınırı olan 20 günün üzerinde devamsızlığı bulunan öğrencilerin, istese de okula devamlarının sağlanamaması.
 Açık öğretime kayıt süresi sınırlandığı için, okula kazandırılan öğrencilerin süre geçtiği
için açık öğretime kaydının yapılamaması.
 Açık öğretim lisesine kayıt olan ancak örgün programa geçmek isteyen öğrencilerin
geçişlerinin mevzuat nedeniyle mümkün olmaması.
 Milli Eğitim Bakanlığı okul dışında kalan, okula devamsız öğrencilerin adreslerini paylaşmaması nedeniyle öğrencilerin evlerinde ziyaret edilememesi.
 Bazı illerin, ileri gelenlerinin başlangıçta projenin önemine inanmayıp, destek konusunda çekimserlik göstermesi.
 Bazı illerde ilgili kurumların işbirliği konusunda olumlu tavır göstermemesi ya da yeterli desteği vermemesi
 Bazı illerde yerel düzeyde projeye sahiplenmenin istenen düzeyde olmaması
 Bazı ailelerin direnç göstermesi
42
 Aile ziyaretleri için ihtiyaç olan bütçenin sağlanamamış olması.
 Aile ziyaretleri için hazırlanan hediye paketlerinin il ekiplerine geç ulaştırılması
 İlgili öğrencilerin ve ailelerinin tespiti ve aile ziyaretlerinin zamanında yapılmaması.
 Toplumun, insanların eğitimle bir yerlere gelebileceğine inancını yitirmesi.
 Velilerin ekonomik sıkıntılarının olması.
 Okul KEP ekiplerinin alan çalışması yaparken bir bütçeye sahip olmaması.
 Taşrada oluşturulan KEP ekiplerinin zamanının kısıtlı, iş yükünün ağır olması
 Çok sık aralıklarla ve uzun süren il çalıştaylarına katılım sağlamakta yaşanan güçlükler.
 Velilerle yapılan görüşmelerde imza almak, fotoğraf çekmek gibi uygulamalar yüzünden, kendini ifade etmekte çekingenlik yaşanması.
 Lise 1. sınıf müfredat yükünün çok fazla olması ve başarı sağlayamayan öğrencilerin
okuldan soğumaları.
 Ortaöğretimin yeniden yapılandırılmasındaki eksiklikler
 Projenin süreç içinde büyük değişiklikler göstermesi ve bunun yansımaları.
 Faaliyetlerin dönem ortasında başlamasıyla ailelerin ikna edilmesinde yaşanan zorluklar.
 Aile ziyaretlerinin kış dönemine rastlamasından kaynaklanan iklim ve fiziksel şartlarının elverişsizliği.
 Çocuk işçiliğinin engellenememesi.
 Ailelerde var olan geleneksel önyargıların aşılamaması.
 Projede aktif görev alan öğretmenlere motivasyon için teşviklerin yapılmaması.
 Pilot okulların bulunduğu mahallelerde kamuoyu oluşturmak, farkındalık yaratmak
için planlanan kimi faaliyetlerin gerektirdiği bütçenin bulunamaması.
 Okul destek paketlerinin dağıtılması zamanlamasının geç olması.
 Okul türlerinin değişmesi, okul dönüşümlerinin bitirilmemesi.
 Formatör ve eğitim almış rehber öğretmen dolaşımının fazla olması.
 Kız çocuklarının kalabileceği yeteri kadar yurt ve pansiyon bulunmaması.
 Mevsimlik tarım işçiliğinin önlenememesi.
 İl Milli Eğitim Müdürlüğü ile birlikte çalışacak AÇEV, ÇATOM vb. kurumlarla resmi yazışmaların uzun sürmesi nedeniyle etkinliklerin uygulanmasında yaşanan zorluklar.
 İldeki üniversite uzmanları, KEP ekipleri ve bakanlık teknik destek ekibi arasında iletişim ve koordinasyon eksikliğinden kaynaklı problemler.
 Ev ziyaretleri gerçekleştirilirken ekiplerin teşvik paketlerine sahip olmaması.
43
8 KEP II için Öneriler
İl operasyon ekiplerinin üyeleri ile yapılan değerlendirmelerde kız çocuklarının okullulaşması ile ilgili yeni proje (KEP II) için önerilerde bulunmuşlardır. Bu öneriler, ağırlıklı olarak
değerlendirmesi yapılan KEP’ten elde edilen deneyimlere dayanmaktadır. Yeni projenin
bu öneriler doğrultusunda şekillendirilmesi, başarının güvencesi olabilir. Derlenen öneriler aşağıda sunulmuştur:
 Proje planlaması sağlıklı yapılmalı
 Mevzuatla ilgili sıkıntılar zamanında fark edilip gerekli düzenlemeler yapılmalı
 Özellikle lise ve dengi okullarda projenin aksamaması için mevzuat projeyi destekleyecek şekilde düzenlenmeli
 İl farkındalık konferanslarının sayısı arttırılmalı
 Proje takvimi çerçevesinde ara dönem hibe programları düzenlenmeli
 KEP 1 kapsamında eğitim alan formatör öğretmenler, ildeki rehber öğretmenlere yönelik eğitimleri tekrar etmeli.
 KEP 1 kapsamında gerçekleştirilen iyi örneklerin paylaşılması sağlanmalı.
 Güven sarsıcı olmaması açısından vaat edilen yardımlar ilgili yerlere zamanında ulaştırılmalı.
 Projeye süreklilik kazandırılması için, KEP II ‘de de, KEP 1 kapsamında güçlenen İOKE
ile yola devam edilmeli, tam zamanlı çalışmaları sağlanmalı.
 İllerde bu projeyi yürütecek kişilerin görev tanımları sağlıklı bir şekilde yapılmalı.
 İl yöneticilerinin (vali, vali yardımcıları, kaymakamlar) il milli eğitim müdürleri ile koordineli çalışmaları sağlanmalı.
 KEP II’nin uygulama takvimi, eğitim öğretim yılını kapsamalı ve faaliyetler buna göre
planlanmalı.
 Bu tip projelerde taşranın öncelik ve ihtiyaçları dikkate alınmalı, taşra teşkilatı eğitimlere dahil edilmeli
 Alan çalışması yapan ekiplere sorumluluğun yanı sıra yetki ve maddi destek de verilmeli.
 Proje bünyesinde aile ziyaretlerini, ulaşımı kolaylaştırmak ve aile ziyaretlerinde küçük
hediyelerin götürülebilmesi için ayrı bir bütçe kalemi oluşturulmalı.
 Projenin verimli ve sağlıklı yürütülebilmesi ve eğitim öğretim dönemine hazırlıkların
tamamlanabilmesi için İl Operasyon Koordinasyon Ekiplerinin görevlendirilme takvimi
işler olmalı
 Başarılı ekipler başarı belgesi gibi belgelerle ödüllendirilmeli.
 İl operasyon ve koordinasyon ekipleri proje başlamadan önce detaylı bir eğitimden
geçirilmeli
 Öğrenci destek programı en geç Eylül ayında gönderilmeli.
44
 Projenin uygulanması, öğrenci listeleri ve planlama, birinci yarıyıl başına yetiştirilmeli.
 Pilot okullardaki rehber öğretmenlerle iletişim, sadece İOKE’ye bırakılmadan, güçlendirilmeli.
 KEP I kazandırılan öğrenci sayısı bakımından faydalı olmuştur. Bunun yanında ailelere
yapılan ziyaretler okul aile iletişimini olumlu yönde etkilemiştir. KEP II için bu deneyimlerden yararlanılmalıdır.
 Öğretmen eğitimlerinde, proje uygulamalarıyla uyumlu olarak, ‘ikna yöntem ve teknikleri’ gibi konular olmalı.
 Projede aktif görev alan öğretmenlerin motivasyonu için değişik
teşvikler yapılmalı.
 Proje sürecini değerlendirmek için
iller arasında belirli aralıklarda bilgi paylaşımı yapılmalı.
 Projenin zaman planlaması iyi yapılmalı.
 Projede eğitim destek paketlerine
daha fazla bütçe ayrılmalı.
 Eylem planlarının daha kolay ve
sorunsuz uygulanmasını sağlamak
için illere küçük de olsa bütçeler
ayrılmalı.
 Pilot okullar arasına gerek kırsaldan gerekse ilçelerden seçim yapılmalı, bu konuda il müdürlüklerine yetkiler verilmeli.
 İl ekiplerinin deneyimlerinden KEP II’de de yararlanılabilir.
 Proje sürecinde ihtiyaç duyulan onaylar zamanında alınmalı, projede süreç yönetimi
iyi ayarlanmalı.
 Toplantılar asgari düzeyde tutulmalı, alan çalışmalarının işlevselliği artırılmalı.
 İl eylem planlarının uygulanmasında, öncellikle mülki amirlere tam bir bilgilendirme
yapılmalı ve destekleri alınmalı.
 Yapılacak sosyal yardımlar öğrencilerin zorunlu ihtiyaçları dikkate alınarak yapılmalı
ve cazip hale getirilmeli.
 Proje uzmanları, akademisyenler ve il KEP ekipleri arasında daha etkili iletişim ve koordinasyon sağlanmalı.
 Özellikle proje uzmanları il ekipleri ile sürekli iletişim halinde kalarak, yaşanılan problemler ve istenilen bilgiler konusunda zamanında dönüt vermeli.
45
GELECEK İÇİN ÖNERİLER
 Aile ikna çalışmalarına sadece okullarda belirle-  Devamsızlığı sınırın üstünde olan ortaöğretim öğnen ‘ikna ekipleri’ değil okuldaki tüm öğretmenler
rencileri için mevzuat değişikliği yapılmalı.
katkı sağlamalı.
 Açık öğretim lise kayıtları süreye tabii olmamalı
 İkna ve kayıt işlemlerine birinci yarıyılın başlarınve sistem buna göre düzenlenmeli.
da başlanmalı.
 Kurumlar arasında eşgüdüm sağlanmalı.
 Mevcut öğrenci devam mevzuatı, 12 yıllık zorun-  İhtiyacı olan öğrencilere güvenli beslenme ve
lu eğitime (özellikle orta öğretimde) uygun hale
barınma olanakları sağlanmalı.
getirilmeli.
 Ortaöğretim kurumlarının sayı ve çeşitliliği arttı İkna çalışmalarını yürütecek ekiplere ve okul idarılmalı.
recilerine zamanında ve ciddi bir eğitim verilmeli.
 Okul ortamları hem güvenli hem de cazip hale
 Aile ziyaretleri ve sosyal aktiviteler ile öğrenci
getirilmeli.
velileri sürecin içine çekilmeli.
 Okula yürüme mesafesi dışında oturan öğrenci STK’lar konu hakkında bilinç arttırma çalışmalarıler, hiçbir koşula bağlı olmaksızın taşıma sistemina katılmalı.
ne dahil edilmeli.
 Kamu kuruluşları eğitime destek için daha koor-  Mevsimlik tarım işçilerinin bulundukları illerde
dineli çalışmalar yapmalı.
okula devamları sağlanmalı.
 İşbirliği yapılacak kişiler, gönüllü kişiler arasından  Velilerin talep ettiği türde (kız liseleri gibi) okullar
seçilirse daha etkin çalışabilir.
açılmalı
 Okullarda tüm öğretmenler sürece dahil edilmeli.  Öğrencilere burs desteği verilmeli.
 Bu çalışmalar için illere makul bütçeler sağlan-  Pansiyon ve yurt imkanları özellikle kız öğrenciler
malı.
açısından yeterli hale getirilmeli.
 Başarılı ekiplerin çalışmaları taltif edilmeli.
 Halk eğitim merkezleri aracılığıyla telafi eğitimleri
 Aile ziyaretleri eğitim-öğretim yılının başında yapılmalı.

 Ailelerin eğitim konusundaki duyarlılığı arttırılmalı.

 Aile bilgilendirme çalışmaları devam ettirilmeli.
 Veli ziyaretleri sürekli hale getirilmeli.
 Öğrenci görüşmelerine ağırlık verilmeli.
yapılmalı.
Rehber öğretmenler periyodik olarak bilgilendirme çalışmalarına alınmalı.
Özellikle devamsızlık sorunu yaşayan kız öğrencilere, okula devamın sağlanması karşılığında
pozitif ayrımcılık yapılmalı.
 Okullulaştırılan kız öğrencilerin eğitim masraflarına katkı sunulmalı.
 Kamuoyu desteğinin sürekliliğini sağlamaya yö Zorunlu eğitim uygulamaları kapsamında kırsal
nelik girişimler yapılmalı.
kesimde çok amaçlı ortaöğretim kurumlarının
 İldeki bürokrat eşlerinin de katıldığı ikna çalışmaaçılması için mevzuatta düzenlemeler yapılmalı.
larına devam edilmeli.
 Ekonomik problemler yüzünden okula devam
 Ekonomik nedenli mevsimsel ya da daimi göçler
edemeyen öğrencilere destek sağlanmalı
önlenmeli.
 Ailelere ekonomik destek sağlanmalı.
 Ekonomik güçlük çeken ailelere istihdamda öncelik sağlanmalı.
Zamanlama
Finansman /
Bütçe
İşbirliği-Yapılacak-Kurum
ve Kuruluşlar
İzleme ve
Değerlendirme
Proje
Yerel olanaklar
İl/ilçe Milli Eğitim
Müdürlüğü
Proje
2013 - 2014
2013 - 2014
2013 - 2014
2013 - 2014
Etkinlik 1: Aile ziyaretlerinin seçilmiş okullardaki okul dışı kalan çocukların aileleri için planlanması ve gerçekleştirilmesi
Genel Bilgilendirme Toplantısı
Aile ziyaret ekiplerinin oluşturulması
Aile ziyaret ekiplerinin eğitimi
Aile ziyaretlerinin planlanması ve gerçekleştirilmesi
Etkinlik 2: Ailelere kız çocukların okumasının önemini, nişanlanma
ve erken evliliklerin olumsuz sonuçlarını anlatmada ve ailelerin
eğitim ortamlarına ilişkin kaygıları gidermede, kadınlara karşı ayrımcılığın ortadan kaldırılmasında rol model olabilecek tanınmış (bürokrat eşleri, üniversitelerde okuyan kız öğrenciler vb.)
kadınlardan yararlanmak.
Etkinlik 3: Toplumda kız çocukların okumasının önemini
vurgulamada, aile içi şiddetin önlenmesini sağlamada nişanlanma
ve erken evliliklerin olumsuz sonuçlarını anlatmada, (Erken evliliklerinin bireyler üzerindeki olumsuz etkileri ikna edici veriler, kanıtlar
sunmak) ve ailelerin eğitim ortamlarına ilişkin kaygılarını gidermede
kadınlara karşı ayrımcılığın ortadan kaldırılmasında, medya aracılığıyla farkındalık yaratmak
Etkinlik 4: Çocukların/gençlerin okula kazandırılması sürecinde yaşanan iyi örneklerin (hikâye ve deneyimlerin) görünürlüğünün sağlanması
Muhabir öğretmenler
Proje Uzmanı
Teknik Destek Ekibi
Yerel basın yayın organları
Belediye
İl Müftülüğü,
Aile ve Sosyal Politikalar il
Müdürlüğü,
RAM,
HEM Müdürlüğü,
İl Sağlık Müdürlüğü,
Yerel STK’lar
Valilik
Belediye
İlde ikamet eden
hayırsever işadamları,
Bürokrat eşleri
Formatör rehber öğretmen, (Yoksa) okulda görevlendirilecek formatör
öğretmen
Okul müdürü
Okul rehber öğretmeni,
Proje kapsamında eğitim
alan öğretmenler
Aile ziyaret ekipleri
Proje Uzmanı
Web sitesi
E-bülten
Sosyal medya
Final konferansı
Yerel medyada gerçekleştirilen programlarda konunun ele alınması ve ele alınma
sayısı
Rol model seçilen kadınların yerel medyada konunun ele alındığı programlara
katılması ve katıldığı program sayısı
Rol model seçilen kadınların ziyaret ettiği
okul sayısı
Rol model seçilen her kadının yaptığı ev
ziyareti sayısı
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
Aile ziyaret ekibine verilen eğitimin raporu
(kaç öğretmen katıldı, hangi konular ele
alındı, eğitime yönelik geribildirimler gibi)
Ziyaret edilen her bir aile için doldurulan
Aile Ziyaret Formları
Performans Göstergeleri
Proje Uzmanları
Hedef 1
Özellikle Kız Çocuklarının Okullulaşmasını Olumsuz Etkileyen Sosyo – Kültürel Engellerin Kaldırılması Ve Ailede Ve Toplumda Farkındalık Yaratılması
Etkinlikler
Strateji 1: Özellikle Kız Çocuklarının Okullulaşma Oranının Artırılmasının Sağlanması
46
Örnek Eylem Planı
İl/ilçe Milli Eğitim
Müdürlüğü
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü
Sivil Toplum Örgütleri
İL Milli Eğitim
Müdürlüğü
İL Milli Eğitim
Müdürlüğü
İL Milli Eğitim
Müdürlüğü
2013 - 2014
2013-2014
2013-2014
2013-2014
2013 - 2014
2013 - 2014
2013 - 2014
Etkinlik 6: Din görevlileri vasıtasıyla İslamiyet’in kadın ve kadın eğitimine verdiği önemi (kız çocuklarının eğitiminin önemini) vurgulayan eğitim çalışmalarının yapılması. (Panel, konferans, seminer, vb.)
Etkinlik 7: MEM ve eğitim sendikaları aracılığıyla projenin ildeki okula devam - devamsızlık raporlarının Kent Konseyi gündemine
alınması, tartışılması ve gündemde yer almasını sağlamak
Etkinlik 8: Ailelere, aile planlanması hakkında gerekli bilgilerin verilmesi
Etkinlik 9: Baba Destek Eğitim Programının (BADEP) uygulanması
Etkinlik 10: Proje kapsamında hazırlanan el ilanları ve broşürlerin
kentin işlek caddelerinde kurulacak masalarda üniversite öğrencileri tarafından dağıtılması
Etkinlik 11: Özellikle kız çocuklarının okullaşmasını sağlama içerikli
tiyatro gösterimi yapılması
Etkinlik 12: Sinema salonlarında film gösteriminden önce ya da
aralarda proje kapsamında hazırlanan kamu spotlarının gösterilmesi.
İl-ilçe sosyal
yardımlaşma
ve dayanışma
vakıfları
Milli Eğitim Bakanlığı
Aile ve Sosyal
Politikalar Bakanlığı
2013 - 2014
Etkinlik 5: Koruyucu ve önleyici rehberlik hizmetleri kapsamında
ilde var olan aile danışma merkezlerinin etkin kullanılması.
İl Milli Eğitim Müdürlüğü ARGE Şubesi
Çekilen fotoğraf
Sunumlar
İmza Sirküleri
AÇEV
BADEP Formatörleri
CİNEPOL Sineması
İL Milli Eğitim Müdürlüğü
Okullar
Yerel düzeyde kültür sanat
kurumları
İL Milli Eğitim
Müdürlüğü ARGE
Şubesi
İL Milli Eğitim
Müdürlüğü ARGE
Şubesi
İL Milli Eğitim
Müdürlüğü ARGE
Şubesi
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
İl Sağlık Müdürlüğü
Toplum Sağlığı Merkezleri
Aile Sağlığı Merkezleri
Kadın Destek Merkezi
ÇATOM
STÖ’ler
Üniversite Rektörlüğü
Üniversite Öğrencileri
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
Milli Eğitim Bakanlığı
Valilik
MEM
Eğitim Sendikaları
Kent Konseyi
İl Müftülüğü
Milli Eğitim Bakanlığı
Aile ve Sosyal Politikalar
Bakanlığı
450 gösterim
Üç gösterim
1500 broşür
1500 el ilanı
200 Aile
200 aile
Ayda bir yapılan Konsey toplantılarında
konunun ele alınması
En az 20 konferans
İlde var olan danışma merkezlerinin etkin
kullanılmasına ilişkin istatistiki göstergeler
Örnek Eylem Planı
47
İL Milli Eğitim
Müdürlüğü
Milli Eğitim Müdürlüğü
İl/İlçe Milli Eğitim
Müdürlüğü
Elektrik Dağıtım A.Ş.
Türk Telekom
Doğalgaz
Belediye
2013 - 2014
2013 - 2014
2013 - 2014
2013 - 2014
Etkinlik 14: Halk Eğitim Merkezlerinde çalışan personele ( usta öğreticiler; nakış, dikiş, trikotaj, bilgisayar vb.) yönelik bilgilendirme
ve tanıtım toplantısı yapılması.
Etkinlik 15: Okulu ve önemini anlatan faydalı olabilecek filmler taranarak köylerde ve sorunun daha yoğun yaşandığı çevre okullarda seyyar sinema yardımı ile öğrencilere ve ailelerine gösterim yapılması
Etkinlik 16: Okullarda projeyle ilgili slogan ve afiş yarışması düzenlenmesi
Etkinlik 17: Elektrik, telefon, doğalgaz ve su faturalarına kız çocuklarının eğitiminin önemi ile ilgili akılda kalıcı spot cümlelerin yazılması.
İl-ilçe sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıfları
Sanayi ve Ticaret Odası
Diğer STÖ’ler
Yardımsever kişiler
2013 - 2014
2013 - 2014
Etkinlik 1: Mevsimlik işçilerin çocuklarını da kapsayan çocuk işçilerin tespitini yapmak ve ailelerinin sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarından desteklenerek çocukların okula dönüşünü sağlamak
Etkinlik 2: Ekonomik nedenlerle okula devam edemeyen çocuklara
ve ailelerine ekonomik destek sağlamak amacıyla il genelinde etkinlik yürüten sivil toplum örgütleri ile yardımsever kişilerden destek sağlamak
Hedef 2
Özellikle Kız Çocuklarının Okullulaşmasını Olumsuz Etkileyen Ekonomik Engellerin Kaldırılması
İL Milli Eğitim
Müdürlüğü
2013 - 2014
Etkinlik 13: Kadın dernekleri ile işbirliği yapılarak desteklerinin alınması.
Finansman /
Bütçe
Zamanlama
Etkinlikler
Sanayi ve Ticaret Odası
Diğer STÖ’ler
Yardımsever kişiler
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
İl Milli Eğitim Müdürlüğü AR-GE Şubesi
Milli Eğitim Müdürlüğü ARGE Şubesi
İOKE
Elektrik Dağıtım A.Ş.
Türk Telekom
Doğalgaz
Belediye
Okul Müdürlükleri
İl-ilçe sosyal yardımlaşma
ve dayanışma vakıfları
ÇSGB Çocuk İşçiliği Birimi
Muhtarlar
İl/İlçe Milli Eğitim
Müdürlüğü
Okul yönetimi
rehber öğretmenler
okul ikna ekipleri
ADEY grubu
İL Milli Eğitim
Müdürlüğü ARGE
Şubesi
KEP ekibi
İzleme ve
Değerlendirme
İl/İlçe Milli Eğitim
Müdürlüğü
Milli Eğitim Müdürlüğü
İl Kültür Müdürlüğü
Valilik,
Kaymakamlıklar
Okullar
Aileler
Halk Eğitim Merkezleri
Kadın derneklerinin yönetim kurulları
İşbirliği-Yapılacak-Kurum
ve Kuruluşlar
Ekonomik nedenlerden dolayı okula
gidemeyen çocuk sayısı
Mevsimlik işçilikten etkilenen çocuk sayısı
İlgili Fatura Örnekleri
Tüm ortaokul ve liselerde afiş ve sloganyarışmasının yapılması
Katılan öğrenci sayısı
Ortaya çıkan ürünler
Gösterim yapılan ilçe, köy, okul sayısı
Gösterim yapılan öğrenciye, yönetici ve
aile sayısı
6 halk eğitim merkezi,
60 Usta öğretici
300 KURSİYER
İlgili tüm dernekler
Performans Göstergeleri
48
Örnek Eylem Planı
İl Özel İdaresi
KOSGEP
SYDV
Belediye
Yerel Basın Kuruluşları
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü
2013-2014
2013-2014
2013-2014
Etkinlik 4: Özellikle okula devam edemeyen kız çocuklarının bulunduğu yoksul ailelere mikro kredi yoluyla kendi işini kurmalarını sağlamak için proje ofisleri aracılığıyla öğrenci velilerini bilgilendirme
ve proje başvurusu yapma
Etkinlik 5: Yoksul ve yoksun ailelerin toplumdaki mevcut sosyal
ve mali kaynaklarla buluşturulması (burs vb. imkanların kullanılması). Bu amaçla mevcut yerel, sosyal ve finansal kaynaklar hakkında
broşür, el kitapları hazırlanması ve dağıtımı
Etkinlik 6: Çıraklık eğitim kurumları ile halk eğitim merkezlerinin
işlevleri konusunda ailelere ve çocuklara farkındalık çalışmaları
Etkinlik 1: Seçilmiş okullarda, Öğrenci Destek Programının
Uygulanması
Okul çalışma grubunun kurulması
Risk altındaki öğrencilerin belirlenmesi, gruplanması
Öğrenciler için müdahale programlarının planlanması, uygulanması
Raporlaştırma
İzleme, eğitim ve süpervizyon desteği sağlanması
2013-2014
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü
Okul rehber öğretmeni
Sınıf rehber öğretmenleri
Okul müdürü
Yerel uzmanlar
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
Proje Uzmanı
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü ARGE
Şube
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
İş Kurumu
ÇATOM
SYDV
HEM
Yerel Basın Kuruluşları
İl Sağlık Müdürlüğü
RAM
ÇSGB Çocuk İşçiliği Birimi
Muhtarlar
Halk Eğitim Merkezleri
Çıraklık Eğitim Merkezleri
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
Valilik
Aileler
Okul yöneticileri
Kaymakamlıklar
İŞKUR
Hedef 3
Özellikle Kız Çocuklarının Okullulaşmasını Olumsuz Etkileyen Eğitim Ortamı İle İlgili Engellerin Kaldırılması
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü
İŞKUR
2013-2014
Etkinlik 3: Özellikle okula devam edemeyen kız çocuklarının bulunduğu ailelerdeki işsiz yetişkinlerin meslekî açıdan desteklenmesi
ve iş bulması amacıyla İŞKUR Toplum Yararına Çalışma Programı
çerçevesinde iş imkanı sağlanması
Okul rehber öğretmenin (Öğrenci Destek
Programına katılan öğrenci Sayısı, Öğrenci
Destek Programında uygulanan modül
sayısı, uygulanan modüllerin isimleri,
programa ilişkin öğrencilerden alınan
geribildirimlerle öğretmen ve velilerden
alınan geribildirimlerin yer aldığı) raporu
Öğrenci Destek Programı uygulanan okul
sayısı
200 Aile
İmza sirküleri
Çekilen fotoğraflar
500 aile
20 iş yeri
En az 100 ailenin bu olanaktan yararlandırılması
Örnek Eylem Planı
49
Valilik
Okul yönetimleri
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü
Sivil Toplum Örgütleri
İldeki sinema
işletmecileri
2013-2014
2013-2014
2013-2014
2013-2014
2013-2014
Etkinlik 3: Okullarda meslekî rehberliğin geliştirilmesi
Okulda kariyer günleri düzenlenmesi
Meslek kuruluşlarına gezi düzenlenmesi, Ortaöğretim seçeneklerinin tanıtılması,
Öğrencilerin ilgi ve yeteneklerini tanınması ve bu alanlara yönlendirilmesi,
Sınavlar hakkında bilgilendirme yapılması
Etkinlik 4: Okul güvenlik çemberinin oluşturmasının sağlanması
için gerekli kurum ve kuruluşlarla işbirliğinin yapılması
Etkinlik 5: Okullarda bilgisayar alt yapısının güçlendirilmesi ve öğrencilerin okul saatleri dışında da BT sınıflarından yararlanmalarının sağlanması
Etkinlik 6: Belirli zaman aralıklarıyla öğrencilere sinema günleri düzenleme
Etkinlik 7: Özel eğitime ihtiyacı olan çocuklara RAM ile iş birliğine
geçip evde eğitim verilmesi
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü
Valilik
2013-2014
Etkinlik 2: Okula devam eden kız çocuklarının (eğitim ortamlarından kaynaklanan) öğrenme engellerinin belirlenmesi ve eğitsel destek sağlanması.
Finansman /
Bütçe
Zamanlama
Etkinlikler
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü ARGE
Şubesi
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü ARGE
Şubesi
Okul rehber öğretmeni
RAM müdürlükleri
Okul müdürlükleri
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
Valilik
RAM
Valilik
İzleme ve
Değerlendirme
STÖ’ler
Sanayi ve Ticaret Odası
Yardımsever kişiler
İl Emniyet Müdürlüğü
İl Milli Eğitim Müdürlüğü
Yerel liderler
Okul müdürlükleri
RAM
Okul Rehberlik ve Psikolojik
Danışma Hizmetleri,
RAM,
STÖ,
HEM,
Üniversite,
Aile ve Sosyal Politikalar İl
Müdürlüğü
İşbirliği-Yapılacak-Kurum
ve Kuruluşlar
Kayıt yaptıracak öğrenci sayısı
Eğitim raporları
Kayıt evrakları
200 öğrenci
İmza sirküleri
Çekilen fotoğraflar
Güçlendirilme yapılan okul sayısı
BT sınıflarından okul saatleri dışında
yararlanan öğrenci sayısı
İşbirliği yapılan kurumlar
Güvenliği sağlanan okul sayısı
Kariyer Planlaması yapılan öğrenci sayısı
İldeki tüm meslek kuruluşlarına (ODA,
Birlik, Baro vb.) düzenlenen geiz sayısı
Öğrencilerin ilgi ve yeteneklerini tanımaya
dönük yapılan tarama sayısı
Taramadan yararlanan öğrenci sayısı
Eğitsel desteğin türü
Eğitisel destekten yararlanan öğrenci
sayısı
Performans Göstergeleri
50
Örnek Eylem Planı
İl milli Eğitim
müdürlüğü
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü
2013-2014
2013-2014
Ocak-Mayıs
2013
2013-2014
Etkinlik 10: İle özgü KEP internet sayfasının oluşturulması
Etkinlik 11: Birinci sınıflara kayıt olacak öğrenci listelerinde olup
henüz kesin kayıt yapmamış öğrencilerin e-okul üzerinden listelerinin alınarak bu çocukların okul toplantıları ve ev ziyaretleri ile okula kazandırılması
Etkinlik 12: Yapılan çalışmaların İl Milli Eğitim Web sitesinde yayınlanarak sürekli gündemde kalmasını sağlamak
Etkinlik 13: Eğitim ortamlarını cazip hale getirmek için okullardaki
sosyal ortam ve imkânların arttırılması
Örnek okulların il MEM tarafından taltif ve teşvik edilmesi.
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü
2013-2014
Etkinlik 9: Okul müdürlerine İl Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından
bilgilendirme toplantısı yapılması
İL Milli Eğitim
Müdürlüğü
2013-2014
Etkinlik 8: Yatılı okullar için ailelere yönelik olarak tanışma, tanıtma
organizasyonları yapılması.
İl Milli Eğitim Müdürlüğü,
İl Operasyon Koordinasyon
Ekipleri,
İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri
Okul müdürlükleri
İl Milli Eğitim Müdürlüğü
İlde Temel eğitimden
sorumlu şube müdürü
veya müdür yardımcısı
İOKE il formatör
öğretmenleri
Üniversite öğrencileri
Muhtarlar
Cami İmamları
Kanaat önderleri
MEB
Valilik
İl milli Eğitim müdürlüğü
Kültür müdürlüğü
İlde Temel eğitimden
sorumlu şube müdürü
veya müdür yardımcısı
İOKE il formatör
öğretmenleri Üniversite
öğrencileri
MEM
YİBO
Aileler
Okul idareleri
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
İl MEM tarafından taltif ve teşvik edilen
okul sayısı
Web sitesinde her ay bu konu ile ilgili haber ve bilgi paylaşmak
Kayıt yaptırmamış öğrencilerin listesi
Aile Ziyaret Formları
Öğrencilerin okula kazandırıldığını gösteren e-okul kayıtları
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
İnternet sayfasının oluşturulması
Bilgilendirme yapılan okul müdür sayısı
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
200 aile
İmza sirküleri
Çekilen Fotoğraflar
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
Örnek Eylem Planı
51
Zamanlama
Finansman /
Bütçe
İşbirliği-Yapılacak-Kurum
ve Kuruluşlar
İzleme ve
Değerlendirme
2013-2014
2013-2014
2013- 2014
2013- 2014
Etkinlik 1: Aile ziyaretlerinin okullardaki devamsız ve okulu terk riski altındaki çocukların aileleri için planlanması ve gerçekleştirilmesi
- Genel Bilgilendirme Toplantısı
- Aile ziyaret ekiplerinin oluşturulması
- Aile ziyaret ekiplerinin eğitimi
- Aile ziyaretlerinin planlanması ve gerçekleştirilmesi
Etkinlik 2: Okul devamsızlığı ve terk konusunda medya aracılığıyla
toplumda farkındalık yaratmak
Etkinlik 3: Akademik başarısızlığın neden olduğu terklerin önüne
geçmek için hedef kitlenin sosyal ve eğitsel açıdan desteklenmesi
Etkinlik 4: Kaynaştırma eğitimi alan öğrencilerin BEP’lerinin daha
etkili yapılması ve uygulanması
Milli Eğitim Müdürlüğü
Milli Eğitim Müdürlüğü
Yerel olanaklar
İl/ilçe Milli Eğitim
Müdürlüğü
Milli Eğitim Müdürlüğü
RAM
İl’deki Özel Eğitim ve
Rehabilitasyon Merkezleri
Milli Eğitim Müdürlüğü
RAM
Aile ve Sosyal Politikalar İl
Müdürlüğü
Özel Dershaneler
STÖ’ler
Milli Eğitim Müdürlüğü
Yerel Medya
Ana akım medya
Formatör rehber öğretmen, (Yoksa) okulda görevlendirilecek formatör
öğretmen
Okul müdürü
Okul rehber öğretmeni,
Proje kapsamında eğitim
alan öğretmenler
Aile ziyaret ekipleri
Kaynaştırma eğitimi alan öğrenci sayısı
Öğretmen raporları
Sosyal ve eğititsel destek alması planlanan ve alan çocuk sayısı
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
RAM
Yerel medyada konuya ilişkin yer alan
program ve haber sayısı
Aile ziyaret ekibine verilen eğitimin raporu
(kaç öğretmen katıldı, hangi konular ele
alındı, eğitime yönelik geribildirimleri gibi)
Ziyaret edilen her bir aile için doldurulan
Aile Ziyaret Formları
Performans Göstergeleri
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
Hedef 1
Okul Devamsızlığı Ve Terk Nedeni Olan Sosyo – Kültürel Engellerin Kaldırılması, Ailede ve Toplumda Sorunla İlgili Farkındalık ve Bilinç Yaratmak
Etkinlikler
Strateji 2: İlköğretimin ve Orta Öğretimin Her Kademesinde Okul Devamsızlıkları ve Terklerin Engellenmesi
52
Örnek Eylem Planı
2013-2014
Yerel olanaklar
2013-2014
2013-2014
2013-2014
Etkinlik 1: Ciddi bir okul devamsızlığı ve terk nedeni olan gezici,
geçici mevsimlik işçilik yapan çocukların tespiti
Etkinlik 2: Çocuk işçiliği nedeniyle okul devamsızlığı ve terk sorunu
yaşayan ailelere ekonomik destek sağlanması
Etkinlik 3: Okula devamsız, okulu terk etmiş ve okulu terk riski olan
çocukların bulunduğu ailelerdeki işsiz yetişkinlerin meslekî açıdan
desteklenmesi ve iş bulması amacıyla TYÇP uygulaması kapsamında özellikle okul çağında kız çocuğu olup mevsimlik işçi olarak
geçici göç eden ailelere iş imkânının sağlanması.
İş Kurumu
Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı
Yardımsever kişiler
STÖ’ler
Muhtarlar
Milli Eğitim Müdürlüğü
Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı
Hedef 2
Okul Devamsızlığı Ve Terk Nedeni Olan Ekonomik Engellerin Kaldırılması Kısa dönem Etkinlikler
Etkinlik 5: Okul devamsızlığı ve terk konusunda medya vb. aracılığıyla toplumda farkındalık yaratmak
El ilanları
Fırınlarda kullanılan ekmek poşetlerinin üzerinde proje tanıtımının
yapılması
Büyük marketlerle anlaşma yapılarak alışveriş poşetlerinde proje
tanıtımının yapılması
Yerel TV ve radyolarda proje tanıtımının yapılması
Kent içi reklam panolarında proje tanıtımının yapılması
Kent merkezindeki dev ekranda film ve etkinlik tanıtımlarının yapılması
İlde Proje Etkinlikleri Sergisi Açılması
Çalışma ve İş Kurumu İl
Müdürlüğü
ÇATOM
SYDV
HEM
Yerel Basın Kuruluşları
İl Sağlık Müdürlüğü
RAM
ÇSGB Çocuk İşçiliği Birimi
Mevsimlik İşçiler Derneği
Muhtarlar
Sosyal Yardımlaşma ve
Dayanışma Vakfı
Yardımsever kişiler
STÖ’ler
Yardımsever kişiler
Milli Eğitim Müdürlüğü
Yerel Medya
Ana akım medya
200 aile (ne kadar yardımın, ne süreyle
verileceği de bildirilmeli)
İş Kurumunun bu kapsamda en az 20 öğrencinin ailesinden bir kişiye iş olanağı vermesi
Valilik
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
200 aile
Tespit Formları (Aile Ziyaret Formları
kullanılabilir)
Yerel medyada gerçekleştirilen en programlarda konunun ele alınması
10. 000 el ilanı
Marketlerde 10. 000 torba
Fırınlarda 40.000 torba
Kent içi reklam panolarında ayda bir kez
proje tanıtımının yapılması
Kent merkezindeki dev ekranda ayda bir
kez film ve etkinlik tanıtımlarının yapılması
2013 ve 2014 ‘te birer sergi açılması
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
Mevsimlik İşçiler
Derneği
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü ARGE
Şubesi
Örnek Eylem Planı
53
2013-2014
2013-2014
2013-2014
Etkinlik 4: Yoksul ve yoksun ailelerin toplumdaki mevcut sosyal ve
mali kaynaklarla buluşturulması. (burs vb imkanların kullanılması)
Bunun için mevcut yerel sosyal ve finansal kaynaklar hakkında broşür, el kitapları hazırlanması ve dağıtımı.
Etkinlik 5: Okula devamsız, okulu terk etmiş ve okulu terk riski olan
çocukların bulunduğu yoksul ailelere mikro kredi yoluyla kendi işini
kurmalarını sağlamak için proje ofisleri aracılığıyla öğrenci velilerini
bilgilendirme ve proje başvurusu yapma
Etkinlik 6: Okula devamsız, okulu terk etmiş ve okulu terk riski olan
çocukların bulunduğu yoksul ailelerde ev eksenli çalışmak isteyenlere destek sağlamak
Etkinlik 1: Tüm okullarda okula devamsız ve okulu terk riski altındaki öğrencilerin belirlenmesi, müdahale programlarının planlanması,
uygulanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi
Okul çalışma grubunun kurulması
Risk altındaki öğrencilerin belirlenmesi, gruplanması
Risk altındaki öğrenciler için müdahale programlarının planlanması, uygulanması
Raporlaştırma
İzleme, eğitim ve süpervizyon desteği
2013-2014
Hedef 3
Okul Devamsızlığı ve Terk Nedeni Olan Eğitim Ortamı İle İlgili Engellerin Kaldırılması
Zamanlama
Etkinlikler
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü
Bölge Kalkınma
Ajansı
SYDV
Belediye
İl Özel İdaresi
KOSGEP
SYDV
Belediye
Yerel Basın Kuruluşları
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü
Finansman /
Bütçe
Okul rehber öğretmeni
Sınıf rehber öğretmenleri
Okul müdürü
Yerel uzmanlar
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
Proje Uzmanı
RAM
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
Aileler
Okul yöneticileri
Bölge Kalkınma Ajansı
SYDV
Belediye
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
İzleme ve
Değerlendirme
İş Kurumu
ÇATOM
SYDV
HEM
Yerel Basın Kuruluşları
İl Sağlık Müdürlüğü
RAM
ÇSGB Çocuk İşçiliği Birimi
Muhtarlar
İşbirliği-Yapılacak-Kurum
ve Kuruluşlar
Okul rehber öğretmenin (Öğrenci Destek
Programına katılan öğrenci Sayısı, Öğrenci
Destek Programında uygulanan modül sayısı, uygulanan modüllerin isimleri,
programa ilişkin öğrencilerden alınan geribildirimlerle öğretmen ve velilerden alınan
geribildirimlerin yer aldığı) raporu
Öğrenci Destek Programı uygulanan okul
sayısı
25 aile
20 iş yeri
500 aile
Performans Göstergeleri
54
Örnek Eylem Planı
2013-2014
2013-2014
2013-2014
2013-2014
2013-2014
Ocak–Mayıs
2013
2013-2014
Ocak–Mayıs
2013
Etkinlik 2: Okula devam eden kız çocuklarının (eğitim ortamlarından
kaynaklanan) öğrenme engellerinin belirlenmesi ve eğitsel destek
sağlanması.
Etkinlik 3: Öğretmenlerin okul devamsızlığı ve terk nedeni olabilen
tutum ve davranışları hakkında eğitim seminerleri düzenlenmesi
Etkinlik 4: Öğrenci, aile ve okul işbirliğini etkin bir biçimde sağlayacak dönemsel toplantılar yapılması.
Etkinlik 5: Okulların cazibe merkezleri haline gelmesini sağlayarak
okula devamsızlığın ve okul terklerinin önlenmesi.
Etkinlik 6: Öğrencilere yönelik eğitimin değeri, üniversite eğitiminin birey ve çevresinde yaratacağı farklılıklar, meslek seçimi, ergen eğitimi gibi konularda düzenli eğitim seminerleri verilmesi ve
rehberlik etkinliklerinin güçlendirilmesi yoluyla okul devamsızlığı ve
terklerin önlenmesi.
Etkinlik 7: İl genelinde barınma problemi yaşayan öğrenci bırakmamak için:
-Barınma problemi yüzünden okullaşamayan öğrencilerin tespiti.
-Tespit edilen öğrencilerin aileleri ile görüşmeler yapmak.
-MEM, Yurtlar ve Pansiyonlar şubesi ile kapasitenin arttırılması için
çalışmalar yapmak.
Etkinlik 8: Okullarda, okul terkleri, okula devamsızlık gibi konularda
çalışacak bir komisyon kurulması ve sorunların nedenleri ve çözüm
yollarına ilişkin etkin bir biçimde çalışma yapması.
Etkinlik 9: Gençlik Hizmetleri ve Spor Müdürlüğü tarafından organize edilen okullar arası sportif faaliyetlere tüm okulların katılımının
sağlanması. Düzenlenen faaliyetler sonucu dereceye giren takımlara/öğrencilere ödül verilmesi.
İl/İlçe Milli Eğitim
Müdürlüğü
Okul yönetimleri
Valilik
Okul yönetimleri
SODES
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü
Valilik
Valilik, Belediye, STÖ,
Sponsorlar
Gençlik Hizmetleri ve Spor
Müdürlüğü
RAM
STÖ’ler
Üniversiteler
İl Milli Eğitim Müdürlüğü
Okullar
Aileler
Sanayi ve Ticaret Odası
STÖ’le
RAM
STÖ’ler
Üniversiteler
Kaymakamlıklar
İl Özel İdaresi
Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü
Okul müdürlükleri
RAM
İl Milli Eğitim Müdürlüğü
Okul müdürlükleri
RAM
Okul Rehberlik ve Psikolojik
Danışma Hizmetleri,
RAM,
STÖ,
HEM,
Üniversite,
Aile ve Sosyal Politikalar İl
Müdürlüğü
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
Okullar arasında düzenlenen sportif
faaliyetlerin sayısı
Ödül alan öğrenci sayısı
Faaliyetlere katılan okul sayısı
Komisyonlarda kimlerin olduğuna, hangi
aralıklarla toplandığına ve sorunları çözmek için ne tür etkinlikler planladıklarına
ilişkin bir rapor
En az 50 kız öğrenci için ek kapasite
yaratılması
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü ARGE
Şubesi
Seminer sayısı
Seminerlerden yararlanan öğrenci sayıları
Devamsızlığın azaldığını gösteren sayısal
veriler
Cazibe merkezi haline gelmesi için yapılan
etkinlikler
Veli ziyaretindeki artışın sayısal göstergeleri
Yapılan toplantı sayısı
Eğitim alan öğretmen sayısı
Eğitim alan öğretmenlerden alınan geribildirimler
Eğitsel desteğin türü
Eğitisel destekten yararlanan öğrenci
sayısı
İl Milli Eğitim
Müdürlüğü AR-GE
Şubesi
Valilik
RAM
RAM
Valilik
Örnek Eylem Planı
55
56
BÖLÜM 2
57
58
REHBERLİK VE DANIŞMANLIK
HİZMETLERİNİN KALİTESİNİN İYİLEŞTİRİLMESİ
SONUÇ B.2 Başta YİBO’larda sağlanan hizmetler olmak üzere, okullarda ve rehberlik araştırma
merkezinde (RAM) sunulan rehberlik ve danışmanlık hizmetlerinin kalitesini iyileştirmek
B.2.1
Okullarda ve rehberlik araştırma merkezlerinde (RAM) sunulan
mevcut rehberlik ve danışmanlık hizmetlerinin analiz edilmesi
ve bu kapsamda bazı il ve STK’ların ziyaret edilmesi
Okullardaki rehber öğretmenler
için 3 tane 10 günlük eğitim düzenlenmesi (Ankara)
ETKİNLİKLER
B.2.3
B.2.2
16 pilot ilde 5
günlük eğitimlerin
yapılması
Okulu terk etme riski taşıyan
öğrencilerin belirlenmesi ve yerel
öğrenci destek gruplarının oluşturulması
B.2.5
B.2.4
Psikolojik danışmanlık ve rehberlik uygulamaları hakkında
iyi uygulama örneklerinin gözlemlenmesi için 2 çalışma
ziyaretinin gerçekleştirilmesi
Çalışma ziyareti sonuçlarının
derlenmesi ve rapor halinde
hazırlanması
B.2.6
HEDEFLER
• En az 3200 öğrencinin psikolojik ve eğitimsel destek alması
• Çalışma gezilerinin bir sonucu olarak teknik bilgi ve becerinin var olan sisteme dâhil edilmesi
59
DURUM ANALİZİ
B.2.1  MEB ve sosyal ortaklarının okullarda ve RAM’larda (uluslararası örnekler dikkate alınarak)
sundukları rehberlik ve danışma hizmetlerine ilişkin uygulamaları ve hazırlamış oldukları belgeler Danışman tarafından incelenerek, faaliyetlerinin program ve belgelerini hazırlayacaktır. Hazırlık aşamasında,
pilot iller ve ilgili STK’lar ziyaret edilecektir.
B.2. sonuç alanı, “Başta YİBO’larda sağlanan hizmetler olmak üzere, okullarda ve rehberlik araştırma merkezinde (RAM) sunulan
rehberlik ve danışmanlık hizmetlerinin kalitesini iyileştirilmesi”ne
yönelikti ve bunu yapmak için de
her şeyden önce var olan durumun tespit edilmesi gerekiyordu.
Bu amaçla, Prof. Dr. Binnur Yeşilyaprak, Dr. Sevgi Sezer ve Murat
Boysan’dan oluşan bir ekip, o tarihlerde projenin psikolojik danışmanlık ve rehberlik bileşeninden
sorumlu Dr. Ayşe Şule Çağlar’ın
da katkılarıyla dört ilde bir durum
analiz çalışması yürüttüler. Bu
bölüm, Durum Analizi Taslak Raporu’nun bir özetini kapsamaktadır. (Durum Analizi
Taslak Raporu’nun tamamını okumak için www.kizlarinegitimi.meb.gov.tr sitesini
ziyaret edebilirsiniz).
RAM’larda ve okullarda hali hazırda var olan rehberlik ve psikolojik danışmanlık hizmetlerine ilişkin veri toplamak üzere, araştırma ekibi öncelikle “Görüşme Formu”
ve “Eğitime Devam ve Başarıyı Etkileyen Faktörler Anketi” geliştirilerek, bölgeden
seçilen dört ile (Adıyaman, Erzurum, Gaziantep ve Şanlıurfa) ziyaret planları hazırladılar. Araştırma için seçilen illerde odak grup görüşmeleri yanı sıra toplantılara
katılan okul yöneticileri, sınıf/branş öğretmenleri ve rehber öğretmenlere “Eğitime
devam ve başarıyı etkileyen faktörler “ anketi uygulandı. Söz konusu anket 5’li Likert
tipi 57 sorudan, 1 adet yatay doğrultulu grafiksel dereceleme ve 3 tane de açık uçlu
sorudan oluşuyordu. Bunlara ek olarak, proje kapsamında gerçekleştirilecek formatör eğitimlerinde yer verilmesi gereken konu ve uygulamaları belirleyebilmek için
bölgedeki 43 ilden 1403 rehber öğretmen ve öğretmene “Eğitim İhtiyacı Anketi”
uygulandı. Elde edilen bulguların proje hedefleri doğrultusunda genel bir değerlendirilmesi sonucunda Tablo 1’de yer alan sonuçlara ulaşıldı.
60
Tablo 1: Durum Analizi Raporunun Sonuçları
 Kız öğrencilerin ihtiyaçları, risk altındaki düşük akademik başarı yaşayan öğrenciler, devam problemi olan ve okuldan ayrılma potansiyeli taşıyan öğrencilerin tanımlanması, tespit edilmesi, izlenmesi ve bu durumdaki öğrencilerin
ihtiyaçlarına cevap verilebilmesi konusunda rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin yetersiz kaldığı görülmüştür. Öğrenci devamsızlığını izleme ve risk gruplarını saptamada ilköğretim kurumlarında bu öğretim yılı başında
uygulamaya sokulan ADEY Sistemi henüz etkin ve yaygın bir şekilde kullanılmamaktadır. Orta öğretimde ise sistematik bir düzenleme bulunmamaktadır.
 Riskli öğrencilere yönelik yaklaşımlarda RAM’ların, sınıf rehber öğretmenlerinin ve rehber öğretmenlerin teknik kapasiteleri ve becerilerinin geliştirilmesi gerektiği; gerek bu konuda yapılan uygulamaların çok yetersiz ve etkisinin
düşük olmasının saptanmasıyla, gerekse ilgililerin bu konudaki eğitim ihtiyaçlarını ifade etmeleriyle ortaya çıkmıştır.
 RAM’ların, okul rehberlik ve psikolojik danışma servislerinin özellikle dezavantajlı çocuklar ve aileleriyle yaptıkları
çalışmalar başta olmak üzere geniş bir yelpazede hizmet verebilme kapasitesi ve hizmet niteliğinin artırılması ile işbirliği içinde uygulanabilecek stratejilerin geliştirilmesi gereği vurgulanmıştır.
 Verilen hizmetler bağlamında psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin kalitesini cinsiyetler arasında eşitlik
perspektifinden geliştirilerek yapılandırılması ve işlevselliğinin artırılabilmesi konusunda PDR program ve uygulamalarının bu bakış açısıyla geliştirilmesi gereği ortaya çıkmıştır.
 Yapılan ihtiyaç analizi, RAM’larda ve okullarda PDR hizmetlerinin nasıl geliştirilebileceğine yönelik bulguları, var olan
fırsatları ve sürmekte olan çabaları geliştirme ve güçlendirmeye yönelik önerileri eğitim kademeleri veya kurumlar
bazında ortaya koyarak özellikle; fiziksel koşullar, uzman personel eksikliği, elemanların meslekî yeterliliklerini artırma, ortak ve bilimsel bir PDR anlayışını geliştirme, kanıta dayalı hizmet ve değerlendirme yaklaşımlarını uygulama
gibi hususları vurgulamıştır.
 Okulda akademik başarıyı artırma konusu, çok bileşenli bir durum olarak “öğretmen-yönetici-rehber öğretmenveliyi” kapsayacak bütünsel bir bakış açısı içinde “pozitif davranış yönetimi” anlayışı ile ele alınması gereği uluslararası deneyimlerden ve önceki uygulama sonuçlarından ulaşılan bir vargı olarak elde edilmiştir.
 Eğitim sistemi içinde öğretim programları “Kapsamlı gelişimsel rehberlik” anlayışı ile yapılandırılmış olmasına karşın halen bu yaklaşımın benimsenmemiş olduğu, rehberlik kazanımların öğretim programlarına entegre edilemediği, PDR hizmetlerine kriz odaklı yaklaşımın sürdüğü görülmüştür.
 Bölgede özellikle kız çocuklarının mesleğe yöneltilmesinde geleneksel değerler/ cinsiyet kalıp yargıları sınırlayıcı bir
etki yapmaktadır. Bunu aşmada PDR hizmetlerinin kapasitesini artırmaya ve hizmet sunucularda bu bilinci geliştirmeye gereksinim olduğu bulgusu elde edilmiştir. Ayrıca MEB tarafından hazırlanan MBS sisteminin geliştirilmesine yönelik dönütler elde edilmiştir.
 Gelişimsel rehberlik anlayışına göre okullarda öğrencinin bütünsel gelişimine yönelik olarak okul ortamını olumlu etkileyecek faktörlere ilişkin ilgililerde ortak bir anlayış olduğu, ancak okullarda pozitif davranış geliştirme konusunda
bu faktörlerin sağlanma oranlarının görev yaptıkları kurumlarda “ortanın altında veya orta” düzeyde kaldığı bulgusu
elde edilmiştir.
 İlgililer, görev yapmakta oldukları çevrede öğrencilerin (özellikle kız öğrencilerin) eğitime devamına katkısı olduğu
düşünülen etkinlik ve uygulamalar içinde sıraladıkları “aile ziyaretleri” ve “veli görüşmeleri”ni çok az yapabildikleri
(%21) , veli eğitimlerinin çok düşük oranda (%11) gerçekleştirilebildikleri bulgusu, okulların bu konudaki kapasite ve
yeterliliklerinin artırılması gereğini ortaya koymaktadır.
 Bölgedeki rehber öğretmenlere uygulanan “Eğitim İhtiyacı Anket” sonuçlarına göre en yüksek frekans ile belirlenen konular; kapsamlı gelişimsel rehberlik programları, özgüveni artırma, stres yönetimi, bireysel ve grupla danışma becerileri, pozitif davranış geliştirme, problem çözme, öğrenilmiş güçlülük, hedef belirleme, karar verme becerileri olmuştur.
61
FORMATÖRLÜK EĞİTİMLERİ
B.2.2  Faaliyet B.2,1’in çıktıları konusunda Ankara’da 10 gün süreli eğitim düzenlenecektir. Bu eğitimlere 43 ilden (özellikle YİBO öğretmenleri olmak üzere) ilköğretim ve/veya ortaöğretim okullarından
150 rehber öğretmen katılacaktır. Her eğitimde aynı katılımcılar olması varsayılmaktadır. Her ilden kaç
kişinin katılacağı, ilgili illerdeki mevcut öğretmen sayısına göre belirlenecektir. Bu öğretmenler formatör eğitimi alacaklardır ve bu öğretmenlere MEB tarafından “formatör belgesi” verilecektir.
B.2. sonuç alanı olan “Başta YİBO’larda sağlanan hizmetler olmak üzere, okullarda
ve rehberlik araştırma merkezinde (RAM) sunulan rehberlik ve danışmanlık hizmetlerinin kalitesini iyileştirilmesi” ne yönelik bir sonraki etkinlik formatör eğitimleri oldu. Söz konusu eğitimin içeriğinin belirlenebilmesi için, Durum Analizi kapsamında yer alan eğitim ihtiyacı analizinden yararlanıldı. Bu analiz, 1403 rehber öğretmen ve öğretmenden bir anket aracılığıyla toplanan eğitim ihtiyacına ilişkin verileri
kapsıyordu (Tablo 2, Tablo 3, Tablo 4 ve Tablo 5).
Tablo 2: Genel Eğitim Konuları
Sıklık
Yüzde (%)
Kapsamlı gelişimsel rehberlik programları
750
75
İlk ve ortaöğretimde güncel yaklaşımlar
692
69
Farklı ülkelerden eğitim örnekleri
687
69
Eğitimde teknolojiden yararlanma
637
64
Kızların eğitimi önündeki engelleri aşma yaklaşımları
631
63
Türkiye’de kızların eğitim sorunları
585
59
Eğitimde çağdaş paradigmalar
567
57
Toplumsal cinsiyet ve eğitim
564
56
Kültürel bağlam içinde kızların eğitimi
530
53
Çocuk İşçiliği ve kızların eğitimi
522
52
Eğitimde kızların okullulaşma oranlarının artırılması farklı ülkelerden iyi örnekler
512
51
Kızların eğitimine ilişkin uluslararası ve ulusal yasal çerçeve
483
48
Mevsimlik tarım işçiliği ve kızların eğitimi
400
40
Sıklık
Yüzde (%)
Özgüveni artırma
776
78
Stres yönetimi
745
75
Olumlu iletişim becerileri
727
73
Etkili zaman yönetimi
619
62
Sunum teknikleri
610
61
Etkili liderlik
593
59
Tablo 3: Kişisel Gelişimle İlgili Eğitimler
62
Tablo 4: Meslekî Gelişimle İlişkili Eğitimler
Sıklık
Yüzde (%)
Grupla Psikolojik Danışma Becerileri
772
77
Bireysel psikolojik danışma becerileri
767
77
Kısa süreli ve çözüm odaklı psikolojik danışma
722
72
Önleyici destek ve müdahale hizmetleri
700
70
Çatışma çözme ve akran arabuluculuğu programları
682
68
PDR uygulamalarında teknolojiden yararlanma
676
68
Zorbalıkla baş etme stratejileri
673
67
Dezavantajlı öğrencilere yönelik PDR hizmetleri
655
66
Aile katılımını teşvik programları hazırlama ve yönetme
633
63
Cinsiyete duyarlı psikolojik danışma yaklaşımları
627
63
Girişimcilik becerilerini artırma
621
62
Meslekî yönlendirme ve yerleştirme hizmetleri
609
61
Akran destek programları geliştirme
593
59
Çocukların kariyer gelişimini destekleme konusunda velilerle çalışma
581
58
Öğrencilerin Kariyer gelişimi ihtiyaçlarını belirleme
578
58
Yönetici, öğretmen ve velilere yönelik konsültasyon hizmetleri
569
57
Okuldan iş yaşamına geçişi kolaylaştırıcı stratejiler
556
56
Cinsiyete duyarlı rehberlik programı geliştirme
535
54
Kariyer gelişim sürecini destek programları hazırlama ve yönetme
529
53
Veli toplantılarını etkin yürütme stratejileri
508
51
Cinsiyet eşitsizliğini gidermede PDR hizmetlerinin rolü
480
48
Meslekî yönlendirme ve yerleştirme hizmetleri ve toplumsal cinsiyet
478
48
Kızların geleneksel olan/olmayan kariyer alternatiflerini tanımlama
468
47
Sınıf rehberliği etkinlikleri hazırlama ve uygulama
441
44
Tablo 5: Okul Başarısıyla İlişkili Eğitimler
Sıklık
Yüzde (%)
Pozitif davranış geliştirme yaklaşımları
759
76
Öğrencilerde hedef belirleme ve karar verme becerilerini geliştirme
720
72
Öğrenilmiş çaresizliğe karşı öğrenilmiş güçlülüğü geliştirme
713
71
Öğrencilerde problem çözme becerilerini geliştirme
711
71
Akademik başarı ve performansı artırma stratejileri
705
71
Olumlu okul iklimi yaratma
680
68
Risk gruplarını tanımlama ve izleme stratejileri
676
68
Öğrenme engelleri ve çözüm stratejileri
673
67
Devamsızlığı ve okul terklerini önleme stratejileri
652
65
Güvenli okul ortamı oluşturma stratejileri
632
63
Etkili çalışma alışkanlıkları geliştirme
610
61
Farklı gereksinimi olan öğrencileri destekleme
583
58
Sınıf yönetimi ve güdülenme yaklaşımları
524
52
63
Yukarıdaki eğitim ihtiyaç analizinin verileri doğrultusunda formatör eğitiminin ana
temaları, hedefleri, beklenen çıktıları ve ikisi uluslararası olmak üzere, bu temalarda
eğitim verebilecek uzmanlar belirlendi.
Formatörlük eğitimi temaları
Uzmanlar
Kızların Eğitimi
Prof.Dr. Binnur Yeşilyaprak, Dr. Ayşe Şule Çağlar, Yakut Temüroğlu Sundur
Toplumsal Cinsiyet
Prof. Dr. Kasım Karataş, Dr. Ayşe Şule Çağlar
Bireysel ve Grup Danışmanlığı Becerileri
Dr. Margaret Robson, Dr. Sue Pattison
Eğitsel Gelişim ve Destek
Dr. Irene Broadley-Westerduin,
Kapsamlı Gelişim Rehberlik Yaklaşımı
Prof. Dr. Binnur Yeşilyaprak, Yrd. Doç. Dr. Şerife Terzi
Kanıta Dayalı Rehberlik Yaklaşımı
Prof. Dr. Binnur Yeşilyaprak, Yrd. Doç. Dr. Şerife Terzi
Kısa Süreli Çözüm Odaklı Danışma Yaklaşımı
Prof. Dr. Binnur Yeşilyaprak, Dr. Sue Pattison
Önleyici Rehberlik Hizmetleri
Dr. Zeynep Hatipoğlu Sümer, Dr. Sevgi Sezer
Meslekî Rehberlik
Prof. Dr. Binnur Yeşilyaprak
Ebeveynlerle Etkili İletişim ve Eğitimde
Ebeveyn Katılımı
Prof. Dr. Binnur Yeşilyaprak, Prof. Dr. Hayrani Altıntaş, Dr. Türkan Doğan,
Dr. Ayşe Şule Çağlar
Yetişkin Eğitimi
Prof. Dr. Meral Uysal, Dr. Fevziye Sayılan Koçyiğit, Yrd. Doç. Dr. Şerife Terzi
Eğitici El Kitabının Hazırlanması
Eğitim konularının ve eğitimi verecek uzmanların belirlenmesini Eğitici El Kitabı’nın
hazırlanması izledi. Eğitici El Kitabı, eğitim alan formatörlerin illerde yapacakları
eğitimleri kolaylaştırmayı amaçlıyordu. Bu amaçtan hareketle Eğitici El Kitabı, Yakut Temüroğlu Sundur tarafından, eğitimi verecek uzmanların sunumları ve eğitim
materyalleri, eğitim diline çevrilerek etkinliklerle zenginleştirildi. Bu yolla kitabın
kullanıcı dostu olması sağlandı. Buna ek olarak, kız çocuklarının eğitiminin önemi,
kız çocuklarının önündeki engeller ve fırsatlar, toplumsal cinsiyet gibi temel konular
da kitaba eklendi. Her oturum adım adım tanımlandı ve eğitimde kullanılacak bilgi
notları ve sunumlar el kitabı ile dağıtılan CD’lerde toplandı.
Eğitimin Düzenlenmesi
Formatör eğitimleri, projenin iş tanımında belirlendiği gibi, her birisi 10 günlük olmak üzere 3 grup halinde Ankara’da düzenlendi. 25 proje ilinden 47 rehber öğretmenin katıldığı ilk eğitim, 9-19 Ocak 2012 tarihinde gerçekleştirildi. İkinci eğitim 20
Şubat- 2 Mart 2012 tarihleri arasında düzenlendi ve bu eğitime Iğdır ve Hakkâri illerinin yanında 7 proje ilinden 76 rehber öğretmen katıldı. 9 -19 Mart 2012 tarihleri
arasında düzenlenen son eğitime ise 11 proje ilinden 72 rehber öğretmen katıldı. Üç
eğitimin sonunda 198 rehber öğretmen formatörlük sertifikası aldı.
Formatör eğitimlerinin en başından itibaren, beyin fırtınası, küçük/büyük grup çalışmaları ve rol oynama gibi katılımcı eğitim yöntemleri kullanıldı. Katılımcı eğitim
yöntemlerinin en büyük özelliklerinden birisi, katılımcıların eğitim gereksinimlerini,
sorularını ve görüşlerini eğitim sürecine dâhil etmesidir. Eğitim ihtiyaç analizi, eğiti-
64
min içeriğinin belirlenmesinde ve eğitimci el kitabının hazırlanmasında büyük bir rol
oynamıştır. Katılımcı eğitim yöntemlerinin diğer bir özelliği ise, eğitimci odak alan ve
katılımcıları pasifleştiren klasik eğitim yöntemlerinin aksine, katılımcıyı odağa koyması ve aktif katılımı teşvik etmesidir. Söz konusu eğitim yönteminde öğrenmenin
tek kaynağı eğitimci değil, aynı zamanda katılımcıların kendileridir.
Eğitimin Değerlendirilmesi
Formatörlük eğitimi aşağıdaki hedeflere ulaşmayı amaçlıyordu:
 Rehber öğretmenlerin, il ve okul düzeyinde, özellikle kız çocuklarının okullulaşma oranının
artırılması, okul terklerinin önlenmesi ve öğrencilerin risk durumlarının iyileştirilmesi konusunda bilgi, davranış ve becerilerini geliştirmelerini,
 Katılımcıların belirlenen formatör düzeyine erişebilmeleri ve illerde rehber öğretmen ve üniversite öğrencileri eğitebilir hale gelebilmelerini,
 Rehber öğretmenlerin danışmanlık becerilerini geliştirerek daha etkin danışmanlık hizmeti
sunmalarını sağlamak.
Eğitim sonunda değerlendirme formlarıyla alınan geribildirimler, belirlenen hedeflere
büyük ölçüde varıldığını gösterdi:
 Neredeyse tüm katılımcılar, eğitimin onlara yeni bir bakış açısı kazandırdığını, toplumsal cinsiyetle kızların eğitiminin nasıl birbiriyle ilişkili olduklarını gördüklerini,
 Pek çoğu eğitimin içeriğini beğendiğini,
 Bazıları eğitimin, kendi çalışmaları için bir ilham kaynağı olduğunu ve ülke çapına yayılması
gerektiğini,
 Pek çok katılımcı eğitimde en yararlandıkları oturumların, eğitimsel destek, bireysel danışma,
Çözüm Odaklı Kısa Süreli danışmanlık gibi uygulamalı oturumlar olduğunu ifade ettiler.
Gelecekte verilecek eğitimler için öneriler:
Katılımcılar, eğitimlerin:
10 günden az olmasının,
Eğitim saatlerinin azaltılmasının
Teoriden çok uygulamaya dönük olmasının,
Özellikle aileleri ikna konusunda uygulamalı oturumların da eğitime ilave edilmesinin,
Formatör eğitimlerinde olduğu gibi ısınma, kaynaştırma ve canlandırma etkinlikleri kapsamasının,
 Aynı zamanda eğitimlerin ildeki uygulamaları izleyecek, eğitimcilere destek verecek şekilde
genişletilmesinin daha iyi olacağını ifade ettiler.





65
İL EĞİTİMLERİ
B.2.3  16 pilot ilde 5 günlük eğitim formatörler tarafından verilecektir. İllerde toplam katılımcı (öğretmenler ve üniversite öğrencileri) sayısı en az 1750 (500 üniversite öğrencisi, 1250 öğretmen) olarak tahmin edilmektedir. Bu faaliyetleri düzenleme giderleri projeden karşılanacaktır.
Ocak-Mart 2012 tarihleri arasında Ankara’da gerçekleştirilen Formatör Eğitimlerinden
sonra illerde verilecek eğitimlerin planlamaları yapıldı. Ancak bunun öncesinde il eğitimleri süresince formatörlere teknik destek ve iş başı eğitimleri verecek bir uzman ekip oluşturulması gerekiyordu.
Yerel Uzmanların Seçilmesi ve Bilgilendirme Toplantısının Gerçekleştirilmesi
Formatörlere il eğitimlerinde 5 günlük işbaşı eğitimi ve teknik destek vermek amacıyla
Hakkâri ve Iğdır illeri de dâhil olmak üzere 18 ilin üniversitelerinden 18 yerel uzman belirlendi ve 21-22 Nisan 2012 tarihlerinde Şanlıurfa’da iki günlük Bilgilendirme Toplantısı gerçekleştirildi. Bu toplantı aşağıdaki hedefleri kapsıyordu:
 Katılımcıları proje, projenin arka planı ve hâlihazırdaki durumuna ilişkin bilgilendirmek,
 Kızların eğitiminin önemi ve önündeki engeller ve fırsatlara ilişkin farkındalık yaratmak,
 Yerel uzmanların proje içindeki rol ve sorumluluklarını tanımlamak,
 Eğitici El Kitabını tanıtmak,
 Her oturumun üzerinden giderek özellikle gözlem ve süpervizyon yapılacak konulara dikkat
çekmek,
 Hazırlanan gözlem ve süpervizyon formlarını incelemek,
 Verilecek teknik destek ve süpervizyonun adımlarını belirlemek.
İl Eğitimlerinin Gerçekleştirilmesi
Okullarda ve Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinde (RAM’larda) verilen psikolojik danışmanlık ve rehberlik hizmetlerinin kalitesini iyileştirmek ve kurumsal kapasiteyi güçlendirmek üzere tasarlanan il eğitimlerinin belirlenen hedefleri şöyleydi:
 Katılımcıların, özellikle kızlar olmak üzere risk altındaki öğrencilerin devamsızlıklarını azaltmaya, onların okulda kalmalarını sağlamaya ve akademik performans düzeylerini yükseltmeye
ilişkin bilgi ve beceri kazanmalarını sağlamak,
 Katılımcılara, risk altondaki öğrencileri desteklemeye yardımcı olacak kuramsal çerçeve,
araç, strateji ve beceriler sunmak,
 Katılımcılara, yerel düzeyde kız çocukların okullulaşmasını artıracak ve risk altındaki öğrencileri belirleyecek müdahaleleri sunmak ve tartışmak
66
Eğitimin beklenen çıktıları ise şöyle belirlendi:
 Katılımcılar kızların eğitimine ilişkin önemli konuları, fırsat ve zorlukları kavramış olacaklardır.
 Katılımcılar, okul bazında özellikle kızlar olmak üzere risk altındaki öğrencilere yönelik müdahaleleri geliştirebilir ya da güçlendirebilir hale geleceklerdir.
Planlandığı gibi il eğitimleri, Hakkâri ve Iğdır da dâhil olmak üzere 18 ilde 7-18 Mayıs tarihleri arasında gerçekleştirildi. İl eğitimlerinin içeriği Ankara’da verilen Formatörlük Eğitimleri ile aynı olmakla beraber süresi 5 gün olarak belirlendi. Yerel uzmanların da teknik
destek ve süpervizyon verdikleri 5 günlük eğitimler sonucunda toplam 1440 rehber öğretmen, öğretmen ve 430 üniversite öğrencisi eğitim aldı.
Eğitimlere katılacak rehber öğretmenlerin ve öğretmenlerin seçimleri il milli eğitim müdürlüklerine bırakılırken, üniversite öğrencilerinin seçiminde bazı kriterler belirlenerek
yerel uzmanlarla ve YÖK’le işbirliği kuruldu. Üniversite öğrencilerinin eğitilmelerinin amacı, kızların eğitimi konusunda illerdeki kapasiteyi artırmaktı. Böylelikle eğitim alan üniversite öğrencileri, yine eğitim alan öğretmenlerle birlikte aile ziyaretleri yapacaklar ve risk
grubunda bulunan öğrencilere destek sağlayacaklardı. Bu nedenle üniversite öğrencilerinin seçiminde bazı kriterler belirlenmesi elzemdi. En önemli kriter, öğrencilerin öncelikli olarak psikoloji, psikolojik danışmanlık rehberlik bölümlerinden seçilmesi, ancak bu bölümlerin olmadığı üniversitelerde eğitim bilimleri, çocuk gelişimi, sosyal hizmet ve diğer
ilişkili bölümlerden seçilmeleriydi. Bir diğer önemli kriter de rol model oluşturabilmeleri
açısından özellikle kız öğrencilerin tercih edilmesiydi. Buna ek olarak üniversite öğrencilerinin seçimlerinde aşağıdaki kriterle de göz önünde bulunduruldu.
Üniversite öğrencilerinin; en az 20 yaşında olmaları; üniversitenin 2. ya da 3. sınıfında okuyor olmaları; aynı ilde ikamet ediyor olmaları; yerel etkinliklere katılabilmek için vakit ayırabilmeleri; etkin iletişim ve stresle baş edebilme becerilerine sahip olmaları; yargısız bir tutum içerisinde olmaları; yerel yaşam dokusuna duyarlı olmaları.
İl Eğitimlerinin Değerlendirilmesi
İl eğitimlerinin değerlendirilmesi, yazılı değerlendirme formları, sözel yorumlar ve 18 yerel uzmanın gözlem ve süpervizyon sonuçlarına göre yapıldı. Değerlendirme sonuçlarına göre:
 Katılımcılar, eğitimi daha önce aldıkları eğitimlerden daha aktif, daha etkili ve meslek deneyimleriyle daha ilişkili buldular.
 Katılımcılar, eğitimde en çok neyi yararlı buldukları sorusuna şu cevapları verdiler:
 Risk altındaki öğrencilerle çalışmaya ilişkin kilit noktaları öğrenmek
 Grup çalışmalarındaki etkileşimlerden öğrenmek
 Risk altındaki öğrencileri anlayabilmek
67
 Öğrencilere yardım etme konusunda yeni yollar keşfetmek
 Yeni beceriler kazanmak
 Katılımcılar, özellikle kızların eğitimi, toplumsal cinsiyet, risk altındaki öğrenciler, eğitimsel
destek, çözüm odaklı kısa süreli danışma, dinleme becerileri oturumlarını diğer oturumlara
göre daha etkili buldular.
 Katılımcıların çoğu katılımcı yöntemleri, oturumlarda kullanılan uygulama ve etkinlikleri çok
beğendiklerini ifade ettiler.
Katılımcılar aynı zamanda eğitimin geliştirilmesi ya da değiştirilmesi gereken yanlarına da
ilişkin geribildirim verdiler:
 Eğitimde farklı ülkelerdeki kızların eğitimi deneyimleri daha fazla vurgulanabilirdi.
 Bazı oturumlardaki özümsenmesi zor olan büyük miktardaki bilgi oturumların etkililiği azalttı.
 Kapsamlı gelişimsel rehberlik yaklaşımı ve kanıta dayalı rehberlik sınıf rehber öğretmenleri
için uygun değildi, bunlar sadece rehber öğretmenlere öğretilmeliydi.
 Oturumlarda tartışmalara daha fazla zaman ayrılmalıydı; böylece diğer katılımcıların görüşlerinden daha fazla yararlanılabilirdi.
 Ailelerin nasıl ikna edileceğine ilişkin daha fazla beceri öğretilebilirdi.
 Diğer katılımcılarla daha fazla sosyal etkileşimde bulunabilmek için oturum araları daha uzun
olabilirdi.
 Kazanılan beceriler için daha fazla uygulama yapılabilirdi.
 Eğitimin Eylül’de eğitim öğretim yılının başında verilmesi çok daha iyi olurdu, böylece öğretmenler sınıflarını beş gün bırakmak zorunda kalmazlardı.
 Eğitimler son andan ziyade daha önceden haber verilmeliydi.
 Katılımcıların ve il milli eğitim müdürlüklerinin projedeki rol ve sorumluluklarının neler olduğu
daha net açıklanmalıydı.
 Eğitim verilen mekânlar daha iyi olabilirdi (bu geri bildirim sadece bazı illerdeki eğitim
mekânlarıyla ilgilidir)
Yerel uzmanlar da İl eğitimlerine katılarak hem formatörlere teknik destek sundular hem
de gözlem yaptılar. Yerel uzmanların raporlarında vurguladıkları noktalar ise şöyleydi:
 Katılımcılar eğitimleri beğendiler ve aktif katılım da bulundular.
 Pek çok katılımcı, daha önce böylesine katılımcı bir eğitime katılma fırsatı elde edemediklerini ifade ettiler.
 Eğitimlerdeki çalışma atmosferi olumlu ve destekleyiciydi.
 Özellikle küçük grup tartışmaları katılımcılar tarafından çok verimli bulundu.
 Oturumlarda herkesin kendisi için yararlı bulduğu bir nokta oldu.
68
Yerel uzmanların eğitimin geliştirilmesi gereken yanlarına ya da gelecekteki eğitimlere
ilişkin önerileri de şöyle oldu:
 Eğitimde katılımcıların neden eğitim aldıkları, eğitimin kazanımları, projenin ne olduğu, katılımcıların rol ve sorumluluklarının neler olduğuna ilişkin bilgilendirilmeleri gerekmektedir.
 Eğitim alan öğretmenlerle formatörlerin birbirlerini destekleyebileceği bölgesel bir ağın kurulmasına ihtiyaç vardır.
 MEB’in, bu eğitimi hizmet-içi eğitimleri kapsamına alması önerilmektedir.
 Öğretmenlerin motivasyonlarını yükseltmek için maddi ya da maddi olmayan araçlar bulunmalıdır.
 Öğretmenlerin seçimi ve bu eğitime katıldıklarından dolayı kendilerini özel hissetmeleri için
daha uygun yöntemler bulunmalıdır.
 Eğitimler için yerel yetkililerce daha uygun mekânlar bulunmalıdır.
 Eğitim konuları, rehberlik ve danışmanlık alt yapısı olmayan öğretmenler de düşünülerek hazırlanmalıdır.
 Eğitim alacak ve projeye dâhil edilecek öğretmenler gönüllülük esasına göre seçilmelidir; aksi
takdirde eğitim atmosferi motivasyonu düşük öğretmenler tarafından olumsuz etkilenebilir.
 Yerel uzmanlar, projenin en başından projeye dâhil edilmeli, formatör eğitimlerine davet edilmelidirler.
 Formatörlerin motivasyonlarını artırmak için düzenli aralıklarla eğitim almaları ve maddi açıdan desteklenmeleri uygun olacaktır.
 Eğitimde, kızların eğitiminde etkili olan okul ortamına ve topluma daha fazla vurgu yapılmalıdır.
 Kızların eğitimini mümkün kılacak değişimlerin hayata geçirilmesi için yerel düzeyde güçlü ve
kararlı bir liderlik elzemdir.
Değerlendirme / Geliştirme Eğitimi
İl eğitimlerinin tamamlanmasının ardından, 28 Mayıs-22 Haziran 2013 tarihleri arasında
Ankara’da 198 formatör öğretmen (3 ayrı grupta) için 5 günlük bir Değerlendirme/ Geliştirme Eğitimi düzenlendi. Ancak diğer seminerlerle çakışmasından dolayı bu eğitime 153
formatör katıldı. Bu eğitimin hedefleri şöyleydi:
 İllerde verilen eğitimleri değerlendirmek
 Var olan bilgileri güncellemek, tazelemek ve bunları becerilerle birleştirmek
 Bundan sonraki adımlar, aile ziyaretleri ve öğrenci destek programı konusunda katılımcıları
bilgilendirmek
 Hazırlanan 10 öğrenci destek modülünü incelemek ve uygulamasını yapmak
69
ÖĞRENCİ DESTEK PROGRAMI
B.2.4  Danışman; B.2.3’de gerçekleştirilen eğitimlere katılan öğretmenler ve üniversite öğrencileri arasından seçilecek olan kişilerin katılımı ile okul (ilk ve ortaöğretim) terk riski bulunan (özellikle kız)
öğrencilere yönelik destek faaliyetleri içeren bir program geliştirecektir. 16 pilot ilde okul terk riski bulunan öğrenciler tespit edilecektir ve her ilde en az 5 ilköğretim okulu (YİBO’lar dâhil) ve 5 ortaöğretim
okulu belirlenecektir. Her okul için bir öğretmen ve bir üniversite öğrencisinden oluşan bir ekip görevlendirilecektir. Bu ekip, haftada en az 2 gün olmak üzere, risk altındaki öğrencilere psikolojik ve eğitsel
destek vermek için hazırlanan programı uygulayacaklardır. Danışman, bu programın 2011 – 2012 eğitim yılında uygulamaya konmasını ve projenin sonuna dek sürmesini sağlamalıdır.
Öğrenci Destek Programının Hedefleri ve Beklenen Kazanımları
Başta YİBO’larda sağlanan hizmetler olmak üzere, okullarda ve rehberlik araştırma
merkezinde (RAM) sunulan rehberlik ve danışmanlık hizmetlerinin kalitesini iyileştirme ana hedefinin bir parçası olarak 16 pilot ilin her birisinde seçilen 5 ilköğretim
ve 5 ortaöğretim okulunda uygulanmak üzere Öğrenci Destek Programı geliştirildi.
Bu program;
 Devamsızlık ve okul terk riski altındaki çocukların erken belirlenmesi, izlenmesi ve gerekli müdahalelerin yapılmasını,
 Risk altındaki öğrencilerin güçlendirilerek okul başarısının artırılmasını ve
 Yaşam becerilerinin kazandırılarak meslekî amaçlar belirlemeleri ve eyleme geçmelerini
amaçlamaktaydı.
Öğrenci Destek Programının uygulanması sonucunda aşağıdaki kazanımların elde
edilmesi öngörüldü:
Risk grubu öğrencilerinde, özellikle kız öğrencilerde
 Okul terk oranında azalma
 Okula/derse devamsızlıkta azalma
 Motivasyon ve akademik başarıda yükselme
 Eğitsel becerilerin artması
 Kendini tanıma ve bireysel özelliklerine yönelik farkındalığın artması
 Kendini ifade etme ve duygularını paylaşma gibi iletişim becerilerinin gelişimi
 Kendine güven, problemleri ile başa çıkma gibi yaşam becerilerini geliştirme
 Üst eğitim ve mesleğe yönelmede gerçekçi seçim ve kararlar oluşturma
 Yaşına uygun gelişim görevlerini yerine getirme ve yaşam becerileri kazanma
 Çevresindeki engelleri aşma ve fırsatları değerlendirmede güçlenme
70
Öğrenci Destek Programının Hazırlanması
Öğrenci Destek Programı, öğrencilerin okulu terk etme ya da devamsızlık yapma nedenleri göz önünde bulundurularak hazırlandı. Önce 10 modül olarak hazırlanan program,
Değerlendirme/Geliştirme Eğitimi’nde rehber öğretmenler tarafından verilen geribildirimler doğrultusunda yeniden gözden geçirilerek 15 modüle çıkarıldı.
Öğrenci Destek Programının İçeriği
Öğrenci Destek Programı, risk grubunda bulunan çocukların ihtiyaçları ve eğitimlerinin
önündeki engeller göz önünde bulundurularak hazırlandı. Program, on beş modül, bir kolaylaştırıcı ve bir uygulama kılavuzundan oluşmaktadır.
1. Modül: Toplumsal Cinsiyet ve Kızların Eğitimi: Modülün amaçları: öğrencilerin toplumsal cinsiyet kavramını öğrenmelerini; toplumsal cinsiyet rollerinin sınırlayıcı etkilerini fark etmelerini; toplumsal cinsiyet rolleriyle kız çocuklarının eğitimi arasındaki
bağı kurmalarını; eğitimin önemini anlamalarını; okul dışında kalan arkadaşları için
neler yapabileceklerini tartışmalarını sağlamaktır.
2. Modül: Kendimizi Tanıma: Modülün amaçları: öğrencilerin kendilerini tanımalarını;
kendileri de dâhil, herkesin özel olduğunu anlamalarını; güçlü ve geliştirmek istedikleri yanlarını keşfetmelerini; benlik saygılarını yükseltmeyi; sosyal destek sistemlerini fark etmelerini sağlamaktır.
3. Modül: Duygularımızı ifade edebilmek: Modülün amaçları: öğrencilerin duygularını tanımalarını; tüm duyguları hissetmenin doğal ve normal olduğunu anlamalarını, duygularla yaşanan sorunların duygulardan değil, bunların ifade ediliş biçimlerinden kaynaklandığını fark etmelerini ve öfke tepkilerini kontrol etmeyi öğrenmelerini sağlamaktır.
4. Modül: Değerler: Modülün amaçları: öğrencilerin değerlerin önemini kavramalarını; kendi değerlerinin farkına varmalarını; özsaygı, başkalarına ve çevreye saygının
önemini anlamalarını; farklılıklara saygı ve hoşgörü geliştirmelerini; sorumluluklarına sahip çıkmayı öğrenmelerini sağlamaktır.
5. Modül: İletişim Becerileri: Modülün amaçları: öğrencilerin etkili iletişime ilişkin kavramları öğrenmelerini; aktif dinleme becerisi kazanmalarını; iletişim engellerini fark
etmelerini; empati kurma becerilerini geliştirmelerini ve ben-dili kullanarak olumlu
iletişim kurmayı öğrenmelerini sağlamaktır.
6. Modül: Karar verme ve Sorun Çözme Becerileri: Modülün amaçları: öğrencilerin karar verme ve sorun çözme adımlarını öğrenmelerini, karar verme ve sorun çözme
becerilerini geliştirmelerini; kendi karar verme tarzlarını fark etmelerini ve değerlerin karar verme sürecindeki önemini fark etmelerini sağlamaktır.
7. Modül: Çatışma Çözme ve Arabuluculuk Becerileri: Modülün amaçları: öğrencilerin
çatışmalara ilişkin tepkilerini fark etmelerini; çatışmaların doğasını anlamalarını; çatışma çözümünde rol modellerinin önemini kavramalarını ve çatışma çözme, arabuluculuk ve uzlaşma becerilerini geliştirmelerini sağlamaktır.
71
8. Modül: Arkadaşlık ve Akran Baskısı: Modülün amaçları: iyi ve kötü arkadaşlıkları
birbirinden ayırt edebilmelerini; arkadaşlıklarda farklılıkları kabul etmenin önemini kavramalarını; arkadaş edinme ve arkadaşlıklarını koruma becerilerini edinmeleri; akran baskısı kavramını kavramaları; akran baskısına nasıl karşı gelebileceklerini;
farklı akran baskılarını fark edebilmelerini ve akran baskısına ‘Hayır’ deme becerisi
kazanmalarını sağlamaktır.
9. Modül: Zorbalık: Modülün amaçları: öğrencilerin zorbalık davranışlarını, nedenlerini ve etkilerini anlamalarını; zorbalık ve şiddetle baş etme becerilerini geliştirmelerini ve zorbalık davranışlarında bulunan öğrenciyi anlamalarını sağlamaktır.
10. Modül: Atılganlık Becerileri: Modülün amaçları: öğrencilerin atılganlık, pasiflik ve
saldırganlık davranışları arasındaki farkı anlamaları ve atılganlık becerileri kazanmalarını sağlamaktır.
11. Modül: Stresle Baş Etme: Modülün amaçları: öğrencilerin stresi, stresin nedenlerini,
strese verilen fizyolojik ve psikolojik tepkileri öğrenmelerini, stresle baş etme becerilerini geliştirmelerini ve gerektiğinde yardım istemelerini sağlamaktır.
12. Modül: Psikolojik Travma (Zorlu Yaşam Olayları) İle Baş Etme: Modülün amaçları: öğrencilerin travmatik bir olaydan sonra yaşadıklarını güvenli bir ortamda paylaşmalarını, normal hayatlarına geri dönmelerini, uzun dönemde daha ciddi psikolojik
sorunlar yaşamamalarını ve psikolojik dayanıklılık (yılmazlık) özelliklerini geliştirmelerini sağlamaktır.
13. Modül: Psikolojik Dayanıklılık (Yılmazlık): Modülün amaçları: öğrencilerin psikolojik dayanıklılık (yılmazlık) kavramını anlamalarını; içsel güçlerini, çevreden alabilecekleri desteği ve sahip oldukları becerileri fark etmelerini ve psikolojik dayanıklılıklarını artırarak farklı durumlarla baş etme becerileri kazanmalarını sağlamaktır.
14. Modül: Hedef Belirleme ve Geleceği Planlama: Modülün amaçları: öğrencilerin hedef belirlemenin önemini anlamalarını; var olan kaynaklarını fark etmelerini; öğrencilerin meslek seçimi konusunda bilgilenmelerini, zorluklar ve başarısızlıklar karşısında yılmamayı öğrenmelerini sağlamaktır.
15. Modül: Eğitsel Destek ve Motivasyon: Modülün amaçları: öğrencilerin motivasyonlarının önündeki engelleri anlamalarına ve motivasyonlarını yükseltmek için neler
yapabileceklerini fark etmelerini sağlamaktır.
Öğrenci Destek Programının Uygulanması
Öğrenci Destek Programının uygulanabilmesi için 16 proje ilinin her birinde 5 tane ilk/
orta ve 5 tane de lise seçildi. İl milli eğitim müdürlükleri tarafından belirlenen okulların
ortak özelliği sosyoekonomik düzeyi düşük mahallelerde olmaları ve devamsızlığın yoğun
olduğu okullar olmasıydı. Böylelikle hedef kitle olan devamsızlık ve okul terk riski altındaki öğrencilere ulaşılabilecekti.
Bu etkinlik, ilk başta her okulda eğitim alan bir öğretmen ve üniversite öğrencisinin ikili gruplar halinde, haftada en az iki gün risk altındaki öğrencilere Öğrenci Destek Progra-
72
mını uygulamak üzere görevlendirilmeleri şeklinde planlanmıştı. Ancak hem seçilen okullarda eğitim alan öğretmenlerin çok az sayıda olmaları, hem de eğitim alan üniversite öğrencilerinin az bir kısmının psikolojik danışmanlık ve psikoloji bölümlerinden olmaları nedeniyle bu plandan vazgeçildi. Bunun yerine seçilen okullarda Öğrenci Destek Programının okul rehber öğretmenlerinin liderliğinde uygulanmasına karar verildi. Öğrenci Destek Programı için, aile ziyaretlerini de içeren dört aşamalı bir uygulama modeli geliştirilerek. Öğrenci Destek Programını oluşturan modüller, uygulama ve kolaylaştırıcı kılavuzları
CD’lerle seçilen okullara iletildi.
RİSK ALTINDAKİ
ÖĞRENCİLERİN
BELİRLENMESİ
ÖĞRENCİLERE VERİLECEK
MÜDAHALELERİN
BERİLLENMESİ VE
PLANLANMASI
İZLEME VE
DEĞERLENDİRME
ÖĞRENCİ DESTEK
PROGRAMI
MODÜLLERİNİN
UYGULANMASI
Öğrenci Destek Programı şu aşamalardan oluşuyordu:
1. Risk altındaki öğrencilerin belirlenmesi: Risk altındaki öğrenciler, pek çok risk faktörü (demografik özellikler, aileden kaynaklanan riskler, toplumdan kaynaklanan riskler,
okuldan kaynaklanan riskler gibi) göz önünde bulundurularak aşağıdaki kaynaklar kullanılarak belirlendi:
E-okul
Devamsızlık kayıtları
Not çizelgesi
Öğretmen gözlemleri
Öğrencinin kendisinin yardım isteği (öğrenci, ebeveynlerinin onu okuldan alacaklarını söyleyebilir)
Risk Altındaki Öğrencileri Tespit Formu
2. Öğrencilere verilecek müdahalelerin belirlenmesi: Okul terki ve devamsızlığa ilişkin
pek çok risk faktörü olmasından dolayı her bir risk faktörü için farklı müdahalelerin verilmesi uygun olacaktır. Örneğin, ailesinin okuldan alma riski bulunan çocukla, okulda
zorbalığa uğrayıp okuldan soğuyan ve bu nedenle devamsızlık yapan bir çocuğa aynı
müdahaleyi uygulamak, hem istenen sonucu vermez hem de gerekli olmayabilir. Çocuklarını okuldan almak isteyen aileye yapılacak müdahaleler; ev ziyareti yapmak, eğitimin önemini anlatarak ikna etmek ya da onları ildeki bir aile eğitim programına yönlendirmek olabilir. Diğer yandan zorbalığa maruz kalan çocuğun Öğrenci Destek Programından yararlandırılması, gerekli becerilerle güçlendirilerek uzun dönemde zorbalık davranışlarının yaratacağı olumsuz psikolojik etkilerin önlenmesi açısından önemli-
73
dir. Bu noktadan hareketle, seçilen okulların rehber öğretmenlerinden risk altında
olduğunu belirledikleri öğrencileri risk gruplarına göre gruplamaları ve bu gruplara
göre bir müdahale planı oluşturmaları istendi.
3. Öğrenci Destek Programı Modüllerinin Uygulanması: Rehber öğretmenlerden okullarının ihtiyacına göre 2-3 modül seçmeleri ve bu modülleri risk altında olduğunu
belirledikleri öğrencilere grup danışmanlığı, sınıf etkinliği ya da bireysel danışmanlık
yoluyla uygulamaları istendi.
4. Öğrenci Destek Programı Modüllerinin Uygulanması: Rehber öğretmenlerden okullarının ihtiyacına göre 2-3 modül seçmeleri ve bu modülleri risk
altında olduğunu belirledikleri öğrencilere grup danışmanlığı, sınıf etkinliği ya da bireysel danışmanlık
yoluyla uygulamaları istendi.
5. İzleme ve Değerlendirme: Öğrenci Destek Programı süresince her ilde uygulamaları gözlemleyerek
rehber öğretmenlere teknik destek ve süpervizyon
vermek üzere kısa dönemli yerel uzmanlar görevlendirildi. Yerel uzmanların görevi, illerinde seçilen
okulları ziyaret ederek aile ziyaretleri ve Öğrenci Destek Programı için rehber öğretmenlere teknik destek ve süpervizyon vermekti. Bu arada başka bir kısa dönemli uzman 6 proje ili için (Ağrı, Bayburt, Bitlis, Erzurum, Kars ve Siirt) saha koordinatörü
olarak görevlendirildi. Saha koordinatörünün görevi, altı ilde yürütülen uygulamaları
izleyerek koordinasyonunu sağlamaktı. Diğer illerin koordinasyonu ise Psikolojik ve
Rehberlik Ana Uzmanı tarafından yürütüldü. Saha koordinatörü de dâhil olmak üzere,
16 ilden sorumlu uzmanlarla 9-10 Mart 2013 tarihlerinde Şanlıurfa’da bir bilgilendirme toplantısı gerçekleştirildi. Bu toplantıda, hazırlanan modüllerin, gözlem ve süpervizyon formlarının üzerinden geçilerek illerde verilecek teknik destek ve süpervizyon
için planlamalar yapıldı.
Öğrenci Destek Programının izleme ve değerlendirilmesi için aşağıda da yer alan çeşitli
kaynaklardan yararlanıldı:
 Uygulamaları gerçekleştiren rehber öğretmenlerin sonuç raporları,
 Yerel uzmanların doldurdukları gözlem ve süpervizyon formları,
 Yerel uzmanların ve saha koordinatörünün raporları,
 Saha koordinatörünün Toplumsal Cinsiyet ve Kızların Eğitimi modülü için gerçekleştirdiği değerlendirme sonuçları
 İl Operasyon Koordinasyon ekiplerinin hazırladıkları il çalıştay raporları
 Gaziantep, Mardin ve Erzurum’da gerçekleştirilen Bilgilendirme Toplantıları
Aile ziyaretleri ve Öğrenci Destek Programına ilişkin değerlendirme sonuçları “Aile Ziyaretleri ve Öğrenci Destek Programının Değerlendirilmesi” bölümünde yer almaktadır.
74
ÇALIŞMA ZİYARETLERİ
B.2.5  Danışman, temel derslerde başarılı olmakta zorluk çeken çocuklar için psikolojik rehberlik ve
danışmanlık hizmetleri ve ideal okul ortamları yaratma konusunda uygulama bilgilerine ilişkin paylaşım
yapılabilmesi için AB ülkelerine (yolda geçen süreler dâhil) her biri en fazla bir hafta süreli 2 adet çalışma ziyareti düzenleyecektir. Türkiye’de okul terk sorunun ana nedenlerinden birinin öğrencilerin temel
derslerde başarısızlığı olduğu dikkate alındığında, bu çalışma ziyaretleri okuldaki eğitimcilere okul terklerini önlemek için bu öğrencilere yaklaşımda yeni yöntemler geliştirme fırsatı sağlayacaktır. Her çalışma ziyaretine 20 MEB personeli katılacaktır bulunan öğrenciler tespit edilecektir ve her ilde en az 5 ilköğretim okulu (YİBO’lar dâhil) ve 5 ortaöğretim okulu belirlenecektir. Her okul için bir öğretmen ve bir
üniversite öğrencisinden oluşan bir ekip görevlendirilecektir. Bu ekip, haftada en az 2 gün olmak üzere, risk altındaki öğrencilere psikolojik ve eğitsel destek vermek için hazırlanan programı uygulayacaklardır. Danışman, bu programın 2011 – 2012 eğitim yılında uygulamaya konmasını ve projenin sonuna dek sürmesini sağlamalıdır.
B.2.6  Çalışma ziyaretlerinin sonuçları ve edinimler katılımcılar tarafından rapor olarak hazırlanacak, Danışman tarafından derlenecek ve rehber öğretmenlerle ilgili proje faaliyetleri sırasında paylaşılacaktır.
Çalışma ziyaretleri, iş tanımında yukarıdaki kutucukta yer alan haliyle planlanmıştı. Ancak daha sonra yapılan düzenlemelerle çalışma ziyareti sayısı üçe yükseltilirken katılımcı sayısı 24 kişiye indirildi.
Çalışma Ziyaretlerinin Amaçları ve Beklenen Çıktılar
Amaçlar:
 AB üye devletlerinin okullarda sundukları psikolojik danışmanlık hizmetlerine ve aynı zamanda okul terk ve devamsızlık riski olan öğrenciler için uyguladıkları koruyucu strateji ya da programlara ilişkin deneyimlerinden faydalanmak,
 Katılımcıların AB üye devletlerindeki psikolojik danışmanlık ve rehberlik uygulamaları alanındaki uygulamaları, politika ve programları, örgütlenme yapıları, rolleri ve işlevlerine ilişkin deneyimlerini zenginleştirmek,
 İdeal bir okul ortamı oluşturmak ve okul terki ve devamsızlık sorunlarını azaltmak üzere uygun
program geliştirme konusunda bilgi ve deneyim kazanmak
 Okul terki ve devamsızlık riski altında bulunan öğrencileri belirlemek, izlemek ve bu öğrencilere destek sağlama konularında iyi uygulamaları paylaşmak
 AB üye devletlerinde verilen meslekî eğitimi incelemek
 İlgili sektörler arasında (kamu kuruluşları, STK’lar, medya vs.) olması gereken koordinasyon,
işbirliği ve toplumsal seferberlik konularında deneyim kazanmak
75
Beklenen çıktılar:
 Katılımcıların, AB üye devletlerinin psikolojik danışmanlık ve rehberliğe ilişkin politika ve programları konusunda farkındalık ve bilgilerinin artması,
 Psikolojik danışmanlık ve rehberlik hizmetlerinin etkililiğini artırmak için kullanılan sistem ve
araçların belirlenmesi
 Okul terki, devamsızlık riski altında bulunan öğrencileri belirleme, izleme ve uygun destek
programlarını sunarak bu riskleri en aza indirmek için kullanılan etkili strateji ve programları
belirlenmesi,
 Eğitim ve iş gücü arasındaki yakın ilişkiyi oluşturacak etkili strateji ve programların belirlenmesi.
Çalışma Ziyaretlerinin Planlanması
Çalışma ziyaretlerinin planlanmasında ilk iş olarak, Psikolojik
Danışmanlık ve Rehberlik Ana Uzmanı tarafından yoğun bir
masa başı araştırması çalışması yapılarak projenin hedefleri
doğrultusunda hangi ülkelerin ziyaret edilmesinin daha uygun olacağı belirlendi. EU ülkelerinin eğitim sistemlerinin,
istatistiklerinin ve Avrupa Komisyonunun eğitim ve öğretim
raporlarının incelendiği masa başı çalışmasından sonra Almanya, Avusturya ve Birleşik Krallık’tan İngiltere’nin ziyaret
edilmesine yönelik bir öneri raporu hazırlandı. Milli Eğitim
Bakanlığı’nın, önerilen ülkelere çalışma ziyareti yapılmasına karar vermesinin ardından Nisan-Haziran 2013 tarihleri
arasında söz konusu üç ülkeye çalışma ziyaretleri gerçekleştirildi.
Her çalışma ziyaretinden önce, ülkenin eğitim sistemi, o ülkeyi ziyaret edilmesinin gerekçeleri, ziyaret edilecek kurum ve kuruluşların tanıtımı, ziyaret programı, değerlendirme
formaları ve ülkeye ilişkin genel bilgilerin kapsandığı bir bilgi paketi hazırlanarak katılımcılara dağıtıldı. Çalışma ziyaretlerinin sonunda her katılımcıdan değerlendirme formlarını
kullanarak ziyarete ilişkin gözlem, görüş ve önerilerini raporlamaları istendi.
Neden Almanya, Avusturya ve Birleşik Krallık?
1. Okul terk oranlarının düşük olması: Okul terkleri AB ülkelerinde de giderek daha fazla fark edilen bir sorundur. AB, okuldan erken ayrılanları 18-24 yaşında olup geçmişte ortaöğretimin alt kademelerine ya da daha düşük düzeylerde eğitimini bırakmış ve
artık bir eğitim almayan kişiler olarak tanımlamaktadır. Bu tanıma göre bu kişiler sadece ilkokul, orta okul ya da iki seneden az lise eğitimi almış kişilerdir. Okul terkleri
AB’nin, Europe 2020 eğitim ve öğretimde işbirliği stratejisi çerçeve planında ele aldığı
beş başlıktan birisidir. Bu stratejiyle planlanan, 2020’ye kadar okul terkleri konusunda
% 14.4 olan AB ortalamasını %10’nun altına indirmektir. Bu oran, 2009 verilerine göre
Almanya için % 11.1’, Avusturya için % 8, 7 ve Birleşik Krallık için % 15.7’dir.
76
2. Büyük bir nüfusa sahip ülkeler: Özellikle Almanya (81.8 milyon) ve Birleşik Krallık (63
milyon) büyük nüfusa sahip ülkelerdir. Çalışma ziyaretine ilişkin konularda özellikle bu
iki ülkede geliştirilen strateji ve programların da büyük ölçekli olacağı ve böylelikle ülkemizde de benzer programların ve stratejilerin geliştirilmesi açısından yol göstereceği umulmuştur.
3. Vatandaşlarımızın yoğun olarak yaşadıkları ülkeler olması: Her üç ülke de vatandaşlarımızın yoğun olarak yaşadığı ülkelerdir ve ne yazık ki devamsızlık ve okul terk riski bulunan öğrencilerin çoğu vatandaşlarımızın da içinde bulunduğu göçmen nüfusun
fazla yaşadığı bölgelerde yaşamaktadırlar.
4. Okul terklerine yönelik kurum, strateji ve programların olması: Okul terkini önlemek
konusunda her üç ülkede de etkili çalışmalar yapılmaktadır. Dolayısıyla özellikle yoğun
göçmen nüfusun yaşadığı yerlerde uygulanan bu programların ülkemizdeki devamsızlık ve okul terk sorunlarına da ışık tutması umulmuştur.
5. Meslekî eğitimin gelişmiş olması: Her üç ülkenin eğitim sistemi Türkiye’nin eğitim
sisteminden farklı olsa da özellikle Almanya ve Avusturya’da meslekî eğitime büyük
önem verilmekte ve bu nedenle meslekî eğitim büyük bir gelişim göstermektedir.
6. Farklı okul türlerinin olması: Özellikle İngiltere’de farklı okul türleriyle öğrencilerin istek, ihtiyaç ve becerilerine cevap vererek öğrencilerin daha uzun süre eğitim sistemi
içinde kalmaları ya da kalifiye bir çalışan olmaları sağlanmaktadır.
Ziyaret Edilen Kurum ve Kuruluşlar
ALMANYA
KURUM VE KURULUŞLAR
1. Federal Eğitim ve Araştırma Bakanlığı, Meslekî Eğitim Genel Müdürlüğü: Genel müdürlüğün sorumluluk alanları aşağıda sıralanmıştır:
a.
b.
c.
d.
e.
Tüm meslekî eğitim ve eğitim ortamları,
Meslekî Eğitim Kanunu ve Eğitimi Geliştirme Yardımı Kanunu
Uygulamalı yeni meslekler geliştirilmesi
Var olan uygulamalı mesleklerin modernizasyonu
İleri eğitim için gerekli olan niteliklerin düzenlenmesi
2. Berlin Senatosu, Eğitim, Bilim ve Araştırma Bölümü: Berlin Neu-Kölnn Okul Kurumu, Senato Eğitim, Bilim Ve Araştırma İdaresinin bir denetim organıdır. Süpervizyonu altında 42 ilkokul ve 23 ortaokul
bulunmaktadır. Okul Kurumunun görevleri arasında, okullardaki genel standartları iyileştirmek, bireysel
olarak öğrencilere odaklanılmasını sağlamak, personelin düzenli ve verimli kullanımını sağlamak, çatışma ve kriz yönetimi, şikâyet yönetimi ve okul ve diğer paydaşların okul ve yönetimi arasındaki sosyal
ağı düzenlemektir.
3. Berlin Sanayi ve Ticaret Odası: Sanayi ve Ticaret Odası pilot projesi “Senin Sıran” (Your Turn) ile oku-
77
lu terk eden öğrencilere profesyonel kariyerleri için, iş piyasasına gerekli teknik profesyonelleri de sağlayacak, yeni bir perspektif sunmaktadır. Proje ile öğrenciler üniversite terklerini yeni bir kariyer fırsatına çeviren kısaltılmış çıraklık eğitiminden geçmişlerdir.
4. Tandem BQG: Tandem BQG, yeterlik ve istihdam için çalışan ve okullarda sosyal hizmet çalışmaları yürüten kar amacı gütmeyen bir kuruluştur. Hali hazırda, Berlin’de 31 okul merkezinden sorumludur.
Okul merkezi, öğrenci, ebeveyn ve öğretmenlerin ziyaret ettikleri ve danışma hizmeti ve verilen merkezlerdir. Tandem’in görev alanı, okul terk sorunun erken yaşlarda başlaması nedeniyle ilkokullardır ve
odaklandığı konular okullarda krize müdahale, birleştirme ve arabuluculuk projeleridir. Gençlik Kurumu
ve yerel kurumlarla yakın işbirliği içinde çalışır
5. Zukunftsbau GmbH Berlin: Zukunftsbau, 1986’da kurulmuş, dezavantajlı gençlerin ve uzun süreli işsizlerin iş piyasasına uyumunu hedefleyerek bütüncül ve meslekî eğitime kendini adamış, danışmanlık
ve gençlik çalışmaları kolaylaştırıcısı hizmeti veren akredite bir çıraklık şirketidir. Zukunftsbau, danışmanlık hizmetleri, ‘ikili sistemde’ meslekî eğitim, sosyal refah desteği ile birleştirilmiş meslekî eğitim
danışmanlığı ve modüler kalifiye programları sunmaktadır. Zukunftsbau hizmetlerinin tamamı; bütüncül
ve hayat boyu öğrenme temellidir ve katılımcıları sadece meslekî becerilere sahip insanlar değil, aynı
zamanda toplumun sorumluluk sahibi üyeleri haline getirmeye yöneliktir.
Girls Move! (Harekete Geçin Kızlar!) okuldan kopan veya terk riski bulunan özellikle kız çocuklarına yönelik bir projedir. Proje, kişisel ve profesyonel danışmanlık, uyum sağlama ve eğitimin yanında ve 15-16 yaşındaki kızlara diploma almaları için kişisel destek sağlamaktadır.
OKULLAR
6. Karlsgarten Grundschule: Bu okul, Berlin Neu-Köln’de göçmen çocuklarının ağırlıklı olduğu bir okuldur. Okul, okul terk sorununun çocukların eğitim kariyerlerinin erken dönemlerinde başladığı ‘sosyal sıcak bölge’ olarak adlandırılan bir bölgede yer almaktadır. Kendini işine adamış öğretmenler ve sosyal
çalışmacılar sayesinde okul, pek çok etkinlik çeşitliliği, ebeveynler için buluşma noktası ve okul istasyonu gibi uygulamalarıyla öğrenciler için cazip bir hale gelmektedir. Okul, Tandem BQG ile yakın işbirliği içinde çalışmaktadır.
7. Alfred-Nobel Okulu, Ortaokul: Okul Neu-Kölln’de %80’den fazla göçmen geçmişli öğrenciye sahiptir.
Potansiyel terklerle çalışmak okuldaki sosyal çalışmaların temel parçasıdır. Okulun 6. Sınıfta başlayan
yoğun istihdam uyum programı ile meslekî eğitime bağlılığı bulunmaktadır.
8. Röntgen Okulu, Ortaokul: Okul, Berlin Neu-Kölln’de düşük sosyal standartları ve yüksek işsizliği ile bilinen bir bölgededir. Öğrencilerin çoğunluğu göçmen geçmişli ailelerdendir. Sosyal hizmetler, 2003 yılından beri çocuklara sunulmakta ve o zamandan beri geliştirilmektedir. Okul terk etme potansiyeli olan
öğrencilerle yapılan çalışma, güçlü ebeveyn katılımı ve toplum hizmetinin yanında sosyal hizmetlerin
ana parçasıdır.
9. Emil-Fischer Meslek Okulu: Berlin Emil-Fischer Okulu beslenme ve gıda teknolojileri üzerine yoğunlaşmış meslekî bir okuldur. Günümüzde, 2300 kayıtlı öğrencisi ve 140 öğretmen, 2 rehberlik/destek
öğretmeni ve 1 sosyal hizmet çalışanından oluşan kadrosu bulunmaktadır. Okul programı araştırma
ve uygulama merkezlidir; okul öğrencilerinin sosyal yeterlilikleri artırmak ve sınıf ve okul ortamını geliştirmek için uygun davranış ve disiplinin ele alınması adına bir çalışma başlatmıştır. Öğrenciler bu
uygulamanın geliştirilmesi ve uygulama aşamalarında yer almıştır.
78
AVUSTURYA
KURUM VE KURULUŞLAR
1. Federal Eğitim, Sanat ve Kültür Bakanlığı:
1. Genel Eğitim, Kalite ve Güvenlik Genel Müdürlüğü: Okul Psikoloji Servisleri, Eğitim Kariyeri, Sağlığın Geliştirilmesi ve Okullara İlişkin Bilgi Bölümü
2. Meslekî ve Teknik Eğitim, Yetişkin Eğitimi, Okullarda Spor Genel Müdürlüğü: Meslekî Eğitimde
Kalite ve Strateji Geliştirme Bölümü
3. Bilişim Teknolojisi ve Eğitim İstatistikleri Bölümü:
2. Araştırma, Yenilik ve Kalkınma Federal Enstitüsü (BIFIE): BIFIE’nin sorumlu olduğu alanlar:
1. 8. Sınıfa kadar eğitim standartlarını geliştirmek ve izlemek,
2. Üniversiteye giriş hakkı kazanmış öğrencilerin meslekî eğitimini takip etmek,
3. Olgunluk ve diploma sınav sorularını geliştirmek, bunları okullarla paylaşmak ve merkezi olmayan
sınavları denetlemek
4. Bölgesel ve ulusal düzeyde yeni projeleri desteklemek.
OKULLAR
3. HTL Spengergasse: 14-19 yaş arası öğrencilere biyomedikal ve bilgi teknolojisi alanlarında meslekî
eğitim veren bir okuldur. Aynı zamanda yetişkin eğitimi de vermektedir. Eğitimin 3. yılından itibaren
sekiz haftalık bir staja tabi tutulan öğrenciler, öğrenimlerinin son yılında hazırladıkları diploma projelerini
şirketlerle hayata geçirmekte ve yazılı ve sözlü sınavın ardından mezun olmaktadırlar.
4. Akademik Orta Okul (Bundesgymnasium): Öğrencileri üniversiteye hazırlayan bu okul, 4’er yıllık alt
ve üst düzey olmak üzere 8 yılı kapsamaktadır. 4. sınıftan 8. sınıfa kadar dil ağırlıklı bir eğitim vermektedir.
5. Çıraklık Meslekî Okul (Molardgasse): 15-19 yaş arası öğrencilerin ağırlıklı olduğu bu okul ikili meslekî
eğitim sistemine göre eğitim vermektedir. Öğrenciler zamanlarının % 80’ini işletmelerde geçirmektedirler. Okulun görevi, genel eğitimi derinleştirmek ve çıraklık yapılan işletmelerde verilen uzmanlık
bilgilerini tamamlamaktır. 2-4 yıllık meslekî eğitim alan gençler, ticaret odaları tarafından bir sınava tabi
tutulurlar ve başarılı olurlarsa kalfalık belgesi almaktadırlar.
6. Viyana Şehir İlk ve Orta Okulu (Volksschule): Montessori sistemine göre eğitim veren okulda, öğrenciler derslerini ya da etkinliklerini tamamladıklarında öğretmenleri tarafından önceden planlanan başka
bir derse ya da etkinliğe geçmektedir. Okul aynı zamanda İki Dilli Okuma Yazma projesini uygulamaktadır. Çocuklar hem kendi ana dilleri hem de Almanca dilinde eğitim görmektedirler.
PROJE
7. Okul Terkini Durdurun Projesi (Stop Dropout Project) Çek Cumhuriyeti, Almanya, Avusturya ve
Slovenya’da uygulanan proje, meslekî eğitim okullarında görev yapan okul danışmanlarına ve psikologlarına okul terklerini engelleme konusunda destek sağlamaktır.
79
İNGİLTERE
KURUM VE KURULUŞLAR
1. Eğitim Bakanlığı (Department for Education): Eğitim ve çocuk hizmetlerinden sorumlu bakanlık,
2010 yılında bu ismi alarak yeni bir yapılanmaya girmiştir.
2. Eğitimde Standartlar Kurumu (The Office for Standards in Education- Ofsted): Ofsted, Eğitimde
Standartlar, Çocuk Hizmetleri ve Becerileri Kurumudur. Doğrudan meclise raporlama yapar, bağımsız
ve tarafsızdır. Çocuklar ve gençler için olan hizmetleri ve her yaştan öğreniciye eğitim ve yetenek geliştirme hizmeti sağlayanları inceler, raporlar ve düzenleme yapar.
3. Hackney Öğrenme Vakfı (Hackney Learning Trust) Teknoloji ve Eğitim Merkezi: Hackney Öğrenme Vakfı, Hackney Belediyesi Çocuk ve Genç Hizmetleri içerisinde bir birimdir ve Hackney İlçesindeki
tüm çocuk merkezleri, okulları ile erken yaş ve yetişkin eğitiminden ve Hackney’deki 75 okulda bulunan
27.000 çocuk için eğitim standartlarını yükseltmekten sorumludur.
4. British Council
OKULLAR
5. Üniversite Teknik Koleji (University Technical College - UCT): Hackney UTC 14-19 yaş arası öğrencilere sağlık ve dijital teknolojiler üzerine odaklanma imkanı tanıyan yeni bir okuldur. HUTC Eylül
2012’de açılmıştır ve öğrencilerine işverenler, yetenek sektörü aracıları ve üniversiteler ile işbirliği içerisinde dersler önermektedir.
6. Bridge Akademi (Bridge Academy): 2007’de açılan Bridge Akademi’de 7-11. sınıflarda 900 öğrenci
eğitim görüyor. Eylül 2012’de açılan 6. Form Kısmında bulunana 12-13. sınıflarda ise 250 öğrenci bulunmaktadır. Özellikle müzik ve matematik alanında branşlaşmış olup her becerideki öğrenciye uygun
zengin ve geniş müfredata sahiptir.
7. Urswick Okulu (Urswick School): Urswick Okulu Hackney’in merkezinde bir orta okuldur. 2008’den
beri okul tesis ve sınav başarısı açısından bir dönüşüme uğradı. GSE sınav puanlarını iki katından daha
yükseğe çıkardılar ve yüksek davranış standardı getirdiler.
8. Stoke Newington Okulu (Stoke Newington School): Stoke Newington Okulu 11-19 yaş arası öğrencileri olan ve bütün öğrencilerin okuldaki ilk günlerinden itibaren potansiyellerini ortaya çıkartan yaratıcı eğitim metotları uygulayan bir okuldur.
Çalışma Ziyaretlerinin Değerlendirilmesi
Katılımcılar ziyaretler sonrasında kendilerine verilen Ziyaret Değerlendirme Raporunu
doldurdular. Bu raporlara göre katılımcılar; programın içeriği ve akışının memnuniyet verici olduğunu, ziyaret edilen kurumların seçiminin ziyaretlerin amaçlarına uygun olduğunu, ziyaret edilen ülkelerin eğitim sistemlerine, müfredatlarına ve okul ortamlarına ilişkin bilgilendiklerini, ziyaretlerden hoşnut kaldıklarını, çalışma ve boş zaman sürelerinin
iyi dengelendiğini, ziyaretlerin organizasyonunun çok iyi olduğunu ve olumsuz hiçbir durumla karşılaşmadıklarını ifade ettiler.
Katılımcılar aynı zamanda ziyaretlerinde en beğendikleri uygulama/proje/politika/ stratejileri ve bunların eğitim sistemimize uyarlanabilirliğini de değerlendirdiler.
80
VAR OLAN TEŞVİKLERİN TANITIMI
SONUÇ B.3 Kız çocuklarının örgün ve yaygın eğitim kurumlarına kayıt veya devamlarının sağlanması için var olan teşviklerin tanıtımı
ETKİNLİKLER
B.3.1
16 pilot ilde 3200 aile ile yüz yüze görüşmelerin
tasarlanması, gerçekleştirilmesi ve sonuçlarının
analiz edilmesi
Kız çocuklarının okullulaşmasını
desteklemek için gerekli teşvik
paketlerinin hazırlanması ve dağıtılması
B.2.3
B.3.2
Eğitim müdürlüklerinin personeli ve ilgili
STKlar için 3 ilde 1 günlük bilgilendirme
toplantıların yapılması
HEDEFLER
• En az 3200 aile ile yüz yüze görüşme yapılması
• En az 2000 çocuğun, özellikle kız çocuğunu aile görüşmelerinin bir sonucu olarak okullulaştırılması
• Okullulaşan 2000 kız çocuğuna kırtasiye ve giyimden oluşan teşvik paketlerinin sağlanması
81
AİLE ZİYARETLERİ
B.3.1  Danışman tarafından geliştirilecek yönteme bağlı olarak, B.2.3’te eğitilen öğretmenler ve
üniversite öğrencileri tarafından 16 pilot ilde en az 3200 aile ile yüz yüze görüşmeler (ev ziyaretleri) yapılacaktır. Bu görüşmelerin amacı, ailelerin çocuklarını okula ya da “Açık Öğretim Lisesi” veya “Açık
Öğretim Meslek Lisesine” göndermeleri için ikna etmektir.
Kız çocuklarının eğitimlerinin önündeki engellerden büyük bir kısmının ailesel nedenler olduğunu biliyoruz. Ailesel nedenler kimi zaman maddi
sıkıntı, kimi zaman okula güvensizlik, kimi zaman
yanlış bir inanç, bazen de eğitimin önemini kavrayamama şeklinde karşımıza çıkıyor. Dolayısıyla
kız çocuklarının eğitimini ilgilendiren proje ya da
çalışmaların hiç birisi ailesel nedenleri görmezlikten gelemez. Bu durum KEP için de geçerliydi. Kız
çocuklarını okula kazandırmanın en birinci koşulu
olan aileleri ikna çalışmaları B.3 Sonuç Alanının ilk
etkinliğiydi. Öğrenci Destek Programında olduğu
gibi, her ne kadar aile ziyaretlerinin eğitim alan
öğretmenler ve üniversite öğrencileri tarafından
yürütülmesi planlansa da üniversite öğrencilerinin ulaşımları, ikna edilmesi gereken
ailelerin dirençli olmaları gibi nedenlerde farklı bir model benimsendi.
Aile Ziyaretleri Modeli
Uygulama Kılavuzunda yer aldığı gibi aile ziyaretleri kendi içinde dört aşamalı bir model
olarak kurgulandı.
ÖĞRETMEN VE
YÖNETİCİLER İÇİN
GENEL BİLGİLENDİRME
TOPLANTISI DÜZENLEMEK
AİLE ZİYARETLERİNİ
PLANLAMAK VE
GERÇEKLEŞTİRMEK
AİLE ZİYARET
EKİPLERİNİ
OLUŞTURMAK
AİLE ZİYARET
EKİPLERİNE
EĞİTİM VERMEK
Bu modele göre ilk adım, seçilen okullarda yönetici ve öğretmenler için genel bir bilgilendirme toplantısı düzenlemekti. Bu toplantıda projenin tanıtılması, kız çocuklarının
eğitiminin önemi, öğrenci destek programının tanıtılması, riskli gruplara ilişkin bilgi veril-
82
mesi, aile ziyaretlerinin öneminin anlatılması gibi konuların ele alınarak okul aile ziyaret
ekiplerinin oluşturulması öngörülmüştü. Böylelikle seçilen okulların projenin önemini
anlaması, aile ziyaretleri ve öğrenci destek programına destek vermesinin sağlanması
amaçlanmıştı. Okul aile ziyaret ekiplerinin belirlenmesinde gönüllülüğün temel alınması,
ekiplerde yörede tanınan öğretmenlere yer verilmesi, ekiplerde cinsiyet eşitliğinin gözetilmesi, ikna ve iletişim becerileri yüksek olan öğretmenlerden yararlanılması önerildi.
Bir sonraki adım, oluşturulan aile ziyaret ekiplerine toplumsal cinsiyet, ikna sürecinin bileşenleri, aile ziyaret uygulamaları, aile ziyaret formlarının tanıtılması ve son olarak aile
ziyaretlerinin planlanması konularından oluşan yarım günlük bir eğitim verilmesiydi. Bu
eğitim için gerekli olan bilgiler Uygulama Kılavuzunda yer aldı, böylelikle seçilen okullarda
formatörler ya da eğitim alan öğretmenlerin olmaması durumunda okul rehber öğretmeninin bu kaynaktan yararlanarak eğitim verebileceği öngörüldü. Bu eğitimin amacı, ikna
sürecinin bazı becerileri kapsadığını, korkutmak, tehdit etmek ya da bazı sözler vermenin
aileleri ikna etmek olmadığının anlaşılmasını sağlamaktı. Bunun yerine, uzun vadede ailelerin bu konuda taahhütte bulunmaları için onlara eğitimin öneminin anlatılması, eğitimle ailelerin yaşamlarında ne gibi değişiklikler olacağının gösterilmesi ve çocukları için
onlarla işbirliği kurulması önerildi.
Sonuncu adım ise aile ziyaretlerini planlamak ve gerçekleştirmek olarak belirlendi. Ziyaret edilecek ailelerin ve adreslerin belirlenmesi, aile ziyaretlerine kimlerin (muhtar,
imam, kanaat önderi, rol model olarak okuyan kızlar vs) dâhil edileceğine karar verilmesi, ilk ziyarette ikna edilemeyen aileler için bir sonraki ziyaretin planlanması ve son olarak
aile ziyaretlerinin raporlandırılması bu adımda yer alan etkinliklerdi.
EĞİTİM DESTEK PAKETLERİNİN HAZIRLANMASI VE DAĞITILMASI
B.3.2  Faaliyet B.3.1 gerçekleştirildikten sonra, tespit edilen kızlara yaklaşık 2000 kişi), gerekli eğitim materyalleri ve okul üniformalarının yer aldığı bir standart paket verilerek, gerekli tedbirlerin alınmasıyla okula kayıt olmaları sağlanacaktır.
Projenin iş tanımında belirtildiği üzere aile ziyaretlerini takiben, okullulaştırılan ve en
çok ihtiyacı olan 2000 öğrenciye destek paketi dağıtılması planlandı. Bunun için, faaliyet
kapsamında, alım işlemini gerçekleştirmek üzere kısa dönemli bir uzman görevlendirildi.
MEB, ÇSGB ve Proje Teknik Destek Ekibi’nin katılımı ile yapılan toplantıda alım prosedürü
ve teşvik paketinde yer alması beklenen ürünler görüşülerek ihalenin Lot I tekstil ve Lot II
kırtasiye seti olarak hazırlanması kararlaştırıldı. Bu kararı takiben MEB Lot setlerinde yer
alması öngörülen ürünlere ilişkin bir liste hazırladı.
Hazırlanan liste doğrultusunda, liste kapsamındaki ürünlere ilişkin piyasa araştırması yapılarak ihale için gerekli dokümanlar ve teknik şartnameler hazırlandı. Bu arada,
projenin iş tanımında yer alan bazı etkinliklerin ve bütçenin değiştirilmesini öneren bir
83
Zeyilname’nin onayı bekleniyordu. Zeyilnamenin onaylanması ve teşvik paketi için kullanılabilecek bütçe kalemi miktarının artması üzerine, her iki lotta yer alan ürünlerin sayısı arttırıldı ve bu duruma göre yeni piyasa araştırması sonuçlandırıldı. Yeni değişikliklerle
birlikte, ihalenin Lot I Tekstil paketinin 2350 adet, Lot II Kırtasiye paketinin 3230 adet olarak gerçekleştirilmesine karar verildi.
Eğitim Destek Paketlerinin İçeriği
LOTLAR
LOT 1
GİYİM
LOTLARIN İÇERİĞİ
Kaban
Bot
Spor ayakkabısı
2 adet çok amaçlı kalem
6 paket çok amaçlı kalem ucu
6 adet silgi
3 adet kalemtıraş
LOT 2
KIRTASİYE
1 adet pastel boya seti
1 adet kuru boya seti
5 adet kareli metot defteri
5 adet çizgili harita metot defteri
1 adet matematik seti
1 adet okul çantası
1 adet Türkçe-İngilizce sözlük
Davet usulü gerçekleştirilen ihlale, üniversite öğretim üyelerinden oluşan bir İhale Değerlendirme Komisyonu tarafından değerlendirildi. Tekstil Lot I ihalesine davet edilen 3 firmadan 2 firma, Kırtasiye Lot II ihalesine davet edilen 7 firmadan 3 firma tarafından verilen teklifler ve sunulan ürünler Komisyonca incelenerek bir Değerlendirme Raporu hazırlandı.
Değerlendirme Komisyonu raporuna göre ihaleyi kazanan firmalar Sözleşme yapılmak
üzere davet edildi ve iki lot ihalesini kazanan iki ayrı firma ile Sözleşmeler imzalandı. İmzalanan Sözleşme hükmü çerçevesinde, AB görünürlük kuralı da dikkate alınarak firmalarca hazırlanmış paketler, Değerlendirme Komisyonu üyelerince teknik şartname ve kabul
edilen numune örnekleri dâhilinde kontrol edildi ve konuya ilişkin tutanaklar imzalandı.
Son aşama olarak MEB tarafından belirlenen sayıdaki Lot I ve Lot II paketlerinin, Hakkâri
ve Iğdır da dâhil olmak üzere 18 ildeki MEB İl Müdürlükleri’ne dağıtımı sağlandı.
84
BİLGİLENDİRME TOPLANTILARI
B.3.3  İl Eğitim Müdürlükleri personeli ve illerdeki ilgili STK’ları mevcut (özellikle kızlar için) telafi
kursları ve örgün ve yaygın eğitim faaliyetleri konusunda bilgilendirmek amacıyla 3 ilde 1 gün süreli bilgilendirme toplantıları düzenlenecektir. Her toplantıya; Ankara’dan ve 95’i projenin uygulandığı iller olmak üzere, 100 kişinin katılması beklenmektedir.
B.3.3 etkinliği, diğer 1 günlük bilgilendirme toplantısı olan B.1.9 etkinliği ile birleştirilerek 21
Mayıs 2013’te Gaziantep’te, 23 Mayıs 2013’te
Mardin’de ve 6 Haziran 2013’te Erzurum’da gerçekleştirildi. Birleştirilmiş Bilgilendirme Toplantılarında aşağıdaki hedeflere ulaşılması amaçlandı:
B.3.3
 İllerin aile ziyaretleri ve öğrenci destek programına ilişkin uygulamalarını, sorunlarını, çözüm
önerilerini ve alınan derslere ilişkin paylaşımda bulunmalarının sağlanması,
 Rehber öğretmenlerin gözlemleri ve öğrencilerden alınan geribildirimlere göre öğrenci destek programının etkililiğinin değerlendirilmesi,
 Katılımcıların okul terklerini ve devamsızlığıı
önlemeye ve risk altındaki öğrenciler için psikolojik danışmanlık sunmaya yönelik yeni strateji ve politikalar konusunda bilgilendirilmeleri
B.1.9
İllerde yürütülen eylem planlarına ilişkin deneyimlerin paylaşılması,
İyi uygulama örnekleri ve alınan derslerin belirlenmesi,
İllerde var olan kaynakların harekete geçirilmesinin tartışılması,
İllerde gerçekleştirilen 5 günlük çalıştay ve bilgilendirme toplantılarının sonuçlarının derlenmesi,
 Ankara’daki bilgiledirme toplantısında ve kitapçıkta sunulması için verilen toplanması.




85
Bilgilendirme Toplantıları, ikisi ortak ikisi grup çalışmaları
olmak üzere dört oturum olarak planlandı. Ortak olan ilk
oturumda tüm katılımcıları ilgilendiren bilgiler sunulurken,
küçük grup çalışmalarında
gruplardan birisi eylem planlarını çalışırken diğer grup öğrenci destek programı ve aile
ziyaretlerine odaklandı. Grup
çalışmaları, kısa dönemli uzmanlar, il proje ve operasyon
ekibi üyesi, eş-uzman ve ana
uzman tarafından yönetildi.
Ortak yürütülen son oturumda ise gruplar çalışmalarını
sundular.
GRUPLAR
Eylem Planları
UZMANLAR
Prof. Dr. Kasım Karataş
Yrd. Doç. Dr. Filiz Demiröz
Yrd. Doç. Dr. Abdurrahman Ekinci
Doç. Dr. Birol Alver
Yrd. Doç. Dr. Haktan Demircioğlu
Öğrenci Destek Programı
ve Aile Ziyaretleri
Yrd. Doç. Dr. Mehmet Nuri Gültekin
Yrd. Doç. Mehtap Sönmez Omaç
Yrd. Doç.Dr. Suna Kaymak Özmen
Sibel Sakızcı, Mustafa Gümüş
Yakut Temüroğlu Sundur
Gaziantep’te gerçekleştirilen
ilk toplantıya 4 il, Mardin’de
gerçekleştirilen ikinci toplantıya 5 il ve son olarak Erzurumda gerçe
kleştirilen son toplantıya ise
7 il katıldı. Toplantılara her ilden projeden sorumlu il milli
eğitim müdür yardımcısı ya
da şube müdürü, il operasyon
ve koordinasyon ekipleri, seçilen okulların müdürleri ya da müdür yardımcıları, rehber
öğretmenleri ve öğretmenleri, formatörler ve MEB Meslekî ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü temsilcileri olmak üzere toplam 453 katılımcı katıldı.
Bilgilendirme Toplantılarını bölümde ele alınacaktır.
86
AİLE ZİYARETLERİ VE
ÖĞRENCİ DESTEK PROGRAMININ DEĞERLENDİRİLMESİ
Bir projedeki etkinliklerin sonuçları, birçok kaynaktan veri toplayarak değerlendirildiğinde bir anlam
kazanır. Projenin Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bileşeninin en önemli etkinlikleri olan aile ziyaretleri ve öğrenci destek programının sonuçları da aşağıdaki kaynakları kullanarak değerlendirilmeye çalışıldı:
 Bilgilendirme toplantıları,
 Rehber öğretmenlerin uygulamaları kapsayan raporları,
 Aile ziyaret formları,
 Bireysel görüşmeler.
Bu bölümde yer alan değerlendirmelerin gelecekteki uygulamalara ışık tutması umulmaktadır.
BİLGİLENDİRME TOPLANTILARI
Bilgilendirme toplantılarına katılımcıları arasında, tüm pilot okulların müdür ya da müdür yardımcıları, rehber öğretmenleri, öğretmenleri ve il formatörleri vardı. Katılımcılar illerine göre gruplara
ayrılarak aşağıdaki soruları tartıştılar:
A
 Aile ziyaretlerini nasıl planladınız?
 Aile ziyaretlerini kolaylaştıran yöntem ya da faktörler nelerdi?
 Ailelerden aldığınız olumlu tepkiler nelerdi?
B
 Aile ziyaretlerinde yaşadığınız zorluklar nelerdi?
 Bu zorlukları nasıl aştınız?
 Aile ziyaretleri hangi koşullarda daha iyi olabilirdi?
C
 Öğrenci destek programına ilişkin öğrencilerden aldığınız geribildirimler
nelerdi?
 Öğrenci destek programına ilişkin rehber öğretmenlerin görüşleri nelerdir?
D
 Öğrenci destek programına ilişkin yaşadığınız zorluklar nelerdi?
 Bu zorlukları nasıl aştınız?
 Öğrenci destek programı hangi koşullarda daha iyi olabilirdi?
E
 Çıkarılan Dersler
87
A Aile Ziyaretleri:
Planlama, Kolaylaştıran Faktörler, Ailelerin Olumlu Tepkileri
Aile Ziyaretlerinin Planlanması
Aile ziyaretleri tüm illerde genel olarak aşağıdaki yollarla planlandı ve gerçekleştirildi:
 Okullarda komisyon kurarak devamsızlık yapan öğrenciler belirlendi ve bu öğrencilerin aileleri ziyaret edildi.
“Akran danışmanlığı ve akran yönlendirmesi yaparak
da çocuğun okula devam
etmesini sağlıyoruz”. Batman, TPAO 100. Yıl İlköğretim Okulu Rehber Öğretmeni Sevgi Ünal
 Okul aile ziyaret ekipleri kuruldu (bazı okullar din kültürü öğretmenini de ekibe dâhil edildi).
 E-okuldan ve sınıf öğretmenlerinden alınan bilgiler neticesinde okul ekipleri tarafından
aileler ziyaret edildi.
 Okul ekiplerine kadın öğretmenlerle, Kürtçe ya da Arapça
bilen öğretmenler dâhil edildi.
“Ağrı’da uygulanan “Yarın Sizdeyiz” projesinden esinlenilerek planlama yapıldı. Bu projede öğretmenler ev ziyareti yaparak okul dışında
öğrenci ve veli ile görüşüyor”. Ağrı Ekibi
 Öğrencilerin sevdikleri öğretmenlerden yararlanıldı.
 Milli eğitim müdürlüğünün gönderdiği listelere göre planlamalar yapıldı.
 Devamsızlığı olan öğrencilerin yanında okula geç gelen, düzenli gelme sorunu olan ve
akademik başarısı düşük olan risk altındaki öğrencilerin aileleri de ziyaret edildi.
 Telefonla ailelerden randevu alındıktan sonra aile ziyaretleri gerçekleştirildi.
“Kendimde küçük yaşlarda tarım işçisi olarak çalışmamdan dolayı ben bu çocukların durumunu çok daha iyi anlıyorum. Okul müdürü olarak değil, bir veli, bir ağabey olarak ev ziyaretlerine katıldım. Okulda kurmuş olduğumuz “gönüllü komisyonu” ile akşamları çocuklarımız ile yemek yiyorduk”. Şanlıurfa, Mehmet Akif Orta Okulu Müdürü, Mehmet Göbek
88
 Okul ekiplerine kimi yerlerde imam, muhtar ya da olumlu rol model olacak kişiler de
dâhil edildi.
 Mahalle odaları, kadınların gittiği Kuran kurslarından bazıları ziyaret edildi.
Aileleri İkna Etmeyi Kolaylaştıran Faktörler ya da Yöntemler
Okul ziyaret ekipleri, aile ziyaretlerini kolaylaştırmak için bazı kişilerden destek alıp farklı
yöntemler kullandılar:
 Ziyaret edilen mahallede, imam, muhtar gibi
söz sahibi kişilere ulaşılmaya çalışıldı. Aynı zamanda ekiplerde de bu kişilere yer verildi.
 Ailelerle rol model öğrenciler tanıştırıldı. Ekipler kendi özel yaşantılarından örnekler verdi.
 Ekiplerde bayan öğretmenlerin, rehber öğretmenlerin, Arapça ya da Kürtçe bilen öğretmenlerin, tecrübeli öğretmenlerin ya da orada doğan öğretmenlerin olması kolaylaştırıcı
faktörler oldu.
 Bazı illerde milli eğitim müdür, müdür yardımcısı ya da şube müdürlerinin destekleri aile ziyaretlerini kolaylaştırdı.
 Alınan formatör eğitimleri aile ziyaretlerini,
dolayısıyla ikna etmeyi kolaylaştırdı.
 Öğrencilerin kendilerinin okumaya istekli olmaları ailelerin ikna olmalarını kolaylaştırdı.
“Muhtarlardan ve mahalle kahvelerinden yararlanıldı. Oralarda
kız çocuklarının eğitiminin önemine ilişkin konuşmalar yapıldı”
Muş Ekibi
“Aile ziyaretlerine eli kolu dolu
gitmemiz daha sıcak ve samimi
bir ortamın oluşmasına yardımcı oldu. Onlara kızları okuduklarında hayatlarında nelerin değişeceğini anlattık. Ekipte Kürtçe
bilen arkadaşların olması önemli ama gönül diliyle yaklaşmak da
önemli” Şırnak Ekibi
 Gelecekle ilgili, meslekî eğitim ve diğer eğitim imkânlarına ilişkin bilgilendirme aileleri
iknada etkili oldu.
 Annelerin bilgilendirildiğinde onlar da kızlarının okula devam etmelerini istiyorlar.
 Aile ziyaret ekiplerinin ailelerden gelecek sorulara karşı donanımlı olmaları ailelerin
ikna olmasını kolaylaştırıyor.
 Güven verici bir ilişki kurduğunuzda, size güvendiklerinde ikna oluyorlar.
 Kanun ve yönetmeliklerin anlatılması da etkili oluyor.
 Velilerin gelip okulu görmeleri de etkili oldu.
 Kılavuz kitap ve öğrendiğimiz beceriler iknayı kolaylaştırdı.
 Çocuğunun önemsendiğini görünce veli ikna noktasına daha kolay geliyor.
Aile Ziyaretlerine İlişkin Ailelerden Alınan Olumlu Tepkiler
 “Buraya kadar geldiniz, gönderelim bari”.
 Özellikle parçalanmış ailelerde annelerin desteği olumluydu.
89
“Aileler çocuklarıyla ilgilenilmesine
sevindiler, hatta bu zamana kadar
böyle bir çalışmanın yapılmamasına sitem ettiler”. Mardin Ekibi

Ekmek yapıp öğretmenlere gönderiyorlar.

Kendilerinin önemli olduklarını hissettiler.

Aileler kendilerini değerli hissettiler.

Böyle bir ziyaretin ilk defa yapıldığını söyleyerek teşekkür ettiler.
 Çocuklarını okula kazandırmaya çalışmak bile ailenin bakış açısını değiştiriyor, hatta
çocuğuna bakış açısını bile değiştiriyor.
 “Benim kızım için mi geldiniz?” diye şaşırıyorlar.
 Yalnız olmadıklarını hissettiler.
 Ayrıntılı bilgi almak kaygılarını azaltıyor.
 “Daha önce çocuklarını okul göndermek istemeyen, ama ziyaretlerden sonra dershane
bakmaya başlayan aileler var. Şimdi çocuklarını üniversiteye göndermek istiyorlar.” Burhanettin Yıldız Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi
 “Öğrencinin babası kızını evlendirmek istiyordu. Aileye çocuk yaşta evliliğin olumsuzlukları ve kız çocuklarının okumasının önemi anlatıldı ve bu konuda aile ikna edildi.” Namık
Kemal Lisesi
 “Bir aileye gittiğimizde sadece anne ile görüşebildik. Ziyaret olumlu geçmişti. Babadan
dolayı tereddütlüydük. Çünkü sert mizaçlı bir insan olduğu söylendi. Daha sonra babanın
kendisi okula geldi ve rehber öğretmenle görüştü. Aile ziyaretinden memnun olduğunu
söyledi. Sonra da öğrenci okula kazandırıldı.” Şehitlik Lisesi
 “Bir öğrencimiz okulu bırakmak zorunda kaldı. Sonra rehber öğretmene mektup gönderdi, okumak istiyorum diye. Dedesiyle kalıyordu bu öğrenci. Daha sonra aile ziyareti yapıldı ve dede ikna edilebildi. Çocuk destek aldığı zaman okula devam etme isteği artıyor.”
Hülya Tugay Orta Okulu
 Aile ziyareti yapıldığında öğrenci “Ben okumak istemiyorum” diyerek ekibi geri göndermişti. Ancak aile tekrar ziyaret edildiğinde durumun farklı olduğu gözlendi. En sonunda
ninenin çok etkili olduğu anlaşıldı. Öğrenci atletizm takımındaydı. Öğrenci okula kazandırıldıktan sonra il birinciliği kazandı.” Seyrantepe İlk ve Orta Okulu
 “11.sınıftan bir öğrencimiz ağabeyi tarafından okuldan alınıp İstanbul’a gönderilmiş çalışması için. Bunu bir mesajla öğretmenine yollamış öğrenci. Bu durum karşısında öğrencinin amcası okula çağırıldı. Bir hafta sonra öğrenci İstanbul’dan getirilerek okula devamı sağlandı.” 500 Evler Lisesi
Diyarbakır Ekibi
90
B Aile Ziyaretlerinde Karşılaşılan Zorluklar, Çözüm Önerileri
Katılımcılar aile ziyaretlerinde karşılaşılan zorlukları tartışırken iki tür zorluktan bahsettiler; bunlardan birisi aile ziyaretleri gerçekleştirilirken karşılaşılan zorluklar, diğeri de kız
çocuklarının eğitiminin önündeki genel zorluklar.
a. Ulaşım Sorunları: Okul aile ziyaret ekipleri ve İl Operasyon Koordinasyon Ekiplerinin
aile ziyaretleri konusunda en çok zorlandıkları konuların başında ailelere ulaşım vardı.
Projede her ne kadar kız çocukların eğitimi konusunda şehir merkezindeki sorunlu okulların seçilmesi ve her okulun kendi eğitim bölgesinde aile ziyaretlerini gerçekleştirmesi öngörüldüyse de bu koşul uygulamada farklılıklar gösterdi.
Bazı iller şehir merkezine uzak okulları da seçtiler. Bu okullar genellikle merkeze bağlı köylerden seçilen okullardı. Dolayısıyla hem okul ekiplerinin ailelere hem de İl Operasyon Koordinasyon Ekiplerinin bu okullara ulaşımında sorunlar yaşandı.
Bazı illerde merkezde olmalarına rağmen ise seçilen okulların bazılarının yatılı ya da pansiyonlu olmaları ve ailelerin uzak köylerde yaşıyor olmaları aile ziyaretlerini zorlaştırdı.
Son olarak seçilen okulların bazılarının taşıma merkezi okul olmaları ailelere ulaşımda
zorluklar yaşanmasına neden oldu. Örneğin Siirt’te taşımalı olduğu için 45 köyden öğrencisi olan bir okul vardı ve okul müdürü, aile ziyaretlerinin çoğunu kendi aracıyla yapmıştı.
Diğer yandan, İl Operasyon Koordinasyon Ekipleri, koordinasyon görevleri nedeniyle illerindeki her okula ulaşımda zorluk yaşadılar.
Ulaşım sorunu genellikle tüm illerde, başta okul müdür ya da müdür yardımcıları olmak
üzere okul ekiplerinin kendi araçlarını kullanmak yoluyla aşılmaya çalışıldı. Bazı illerde ise
il milli eğitim müdürlükleri kendi araçlarını tahsis ettiler. Bunun her ilde olamamasının
nedeni, ya il milli eğitim müdürlüklerinin elinde çok az sayıda araç olması ya da var olan
araçların müfettişlere tahsis edilmesiydi.
Bu konuda özellikle bazı illerden gelen yoğun talepleri karşılamak üzere projeden her ile
küçük bir fon gönderilmesine karar verildi. İller bu fonu ihtiyaçları doğrultusunda, aile
ziyaretleri için ulaşım, il çalıştaylarında çay ikramı ya da okula kazandırılan çocukların kırtasiye gibi ihtiyaçlarını gidermede kullandılar.
b. Adrese ilişkin ya da devamsızlık listelerinin güncellenmemesinden dolayı yaşanan sorunlar: Bu başlık altında yaşanan belli başlı sorunlar; ailenin taşınmış ya da göçer olmasından dolayı adresteki kişilerin bulunamaması, adres ve sokak numaralarının olmaması,
adres güncellemelerinin ya da devamsız/ kayıt yaptırmayan öğrencilerin durumlarına ilişkin güncellemelerin yapılmamış olmasıydı.
c. Veli tutumları, akraba baskısı ve içinde bulundukları durumlardan dolayı yaşanan zorluklar: Aileleri ziyaret eden ekiplerin zorlandığı bir diğer konu da bazı ailelerin kız çocuklarının eğitimine karşı olan önyargıları oldu. Bazı ekipler bu önyargıları kırarken, bazıları
91
“Milli eğitim müdürlüklerinden gelen listelerdeki adreslere ulaşmada çok zorluklar yaşadık.
Bu öğrencilere, öğrencilerle aynı soyadını taşıyan diğer öğrenciler ya da esnaf yoluyla ulaşmaya çalıştık. Kimi zaman bu öğrencileri tanıyan gençlerden de yardım alındı.”
Muş Ekibi
“Okula kayıt yaptırmayan öğrencilerin listelerinin güncellenmemiş olması bize sorunlar yaşattı. Örneğin listede olduğu için 9 yıldır kayıp olan bir çocuğun, lösemili ya da yatalak hasta olan çocukların ya da çoktan evlenmiş kızların ailelerini ziyaret etmek zorunda kaldık.”
Bitlis Ekibi
“Okula kayıt yaptırmamış çocukları adreslerinde bulamayınca İl Nüfus Müdürlüğü’ne başvurduk ama bir sonuç alamadık. Bu kez adresler konusunda Milli Eğitim Bakanlığı e-okuldan
yardım istedik bize bu bilgilerin özel olduğunu söyleyerek paylaşmadılar.”
Kars Ekibi
ne kadar çabalasalar da bu önyargıları kıramadılar. Önyargıları kıramamalarının nedenleri
bazen öğretmenlerin ikna kanıtlarına ya da savunularına ve ikna sürecine ilişkin yeterli
donanıma sahip olmamaları, bazen de ailelerin bu konudaki çok sert önyargılara ve yanlış
dini algılara sahip olmalarıydı. Bazı illerde dirençli ailelerin, okul ekiplerine hakaret etme,
onları tehdit etme, evden kovmaları ya da silahla kovalama gibi sert tepkileriyle karşılaşıldı. Yine de okul ekipleri kızların eğitiminin önemini anlatarak, rol modeller göstererek,
ekiplere imam, din kültürü öğretmenleri, muhtar ya da saygı duyulan kanaat önderlerini
katarak ya da valilikten destek isteyerek bu ciddi sorunu aşıp bazı aileleri ikna edebildiler.
Bazı ailelerde anne baba çocuklarını okula göndermek istese bile, ağabeylerin, amcaların,
dayıların, ninelerin ve dedelerin ya da çevrenin baskısıyla kızlarını eğitimden uzak tuttukları dile getirildi.
“Kızım okula giderse çamaşırı kim yıkayacak? Çamaşır makinası alın kızımı okula göndereyim” diyen anneyle bile karşılaştık.
Aile ziyaret ekipleri bazen ailenin içinde bulunduğu gerçekliği aşamadılar.
Mevsimlik işçilik, çocuğun evde ya da
bir işte çalışma zorunluluğu bu tür durumlara örnekti.
Ailelerin genel anlamda çocuklarının eğitimine önem vermemeleri diğer bir sorundu. Bu
tür ailelerin ziyaretlerinde bazı ailelerden gelen karşılanması zor taleplerle karşılandı.
Bunun yanı sıra bazı ailelerin okula ve öğretmene karşı olumsuz tutumları vardı. Kimisi
okulu, bir kısmı da okul yolunu, taşımalı sistemi güvenli bulmuyorlardı.
Aile ziyaretlerinin erkeklerin evde olmadığı saatlere denk gelmesi, evdeki kadınların erkek öğretmenlerle görüşmek istememesi de bazen sorun oldu. Ancak bu sorun, ziyaret
ekiplerine kadın öğretmenlerin dâhil edilmesi, sadece kadın öğretmenlerin evde ya da
92
odada veliyle görüşmesi, erkek öğretmenlerin dışarıda kalması, bazen de komşulardan
yardım alınması gibi yöntemlerle çözüldü.
Türkçe bilmeyen ailelerle iletişim bir sorun olsa da ekiplere Kürtçe ve Arapça bilen öğretmenlerin dâhil edilmesiyle bu sorun aşılabildi.
d. Teşvik ya da hediye paketlerinin zamanında gelmemesi: Pek çok okul müdürü ve rehber öğretmeni ailelere teşvik paketleri konusunda söz verdiklerini, ama paketler gelmeyince sözlerini tutmamış durumuna düştüklerini ifade ettiler.
e. Orta öğretim devam yönetmeliği: Okul ziyaret ekipleri, özellikle devamsız öğrencilerin
ailelerini ikna etseler bile bu kez Orta Öğretim Devam Yönetmeliğine takıldılar. Bu yönetmeliğe göre, ders yılı içinde toplam 20 gün okula özürsüz olarak devam etmeyen öğrenciler, notları ne olursa olsun başarısız sayılmaktadırlar. Bazı illerde bu sorun valilerin insiyatif almalarıyla çözülse de çoğu ilde bu öğrenciler için bir çözüm bulunamadı.
f. Bürokratik ya da eğitim sisteminin koşullarından kaynaklanan sorunlar: Bunların en başında bir üstteki maddede yer alan yönetmelik geliyordu. Bunu takiben okullara görev yazılarının geç gelmesi ya da hiç olmaması, özellikle taşımalı okullarda öğretmenlerin aile ziyaretlerine yeterli zamanı ayıramaması, tüm sorumluluğun rehber öğretmenlere yüklenmesi, öğretmenlere teşekkür yazısı yazılmaması ya da ek ders ücreti ödenmemesi de, il
milli eğitim müdürlüğü yetkililerinin yeterince destek vermemesi sıralanan sorunlar arasındaydı.
Bunlara ek olarak açık öğretim kayıtlarının sadece kısa bir süre açık olması ve kayıt ücretinin alınması da, aileler ikna olsa bile çocuğu okullulaştırılması açısından birer engel olarak görüldü.
Ayrıca okula kazandırılan ancak derslerinden geri kalmış öğrenciler için telafi eğitim ihtiyacı vurgulandı.
g. Zorunlu eğitimin 12 yıla çıkarılmasının getirdiği sorunlar: Bu konudaki en büyük sorun, ailelerin çoğunun zorunlu eğitimin 12 yıla çıktığından henüz haberdar olmamalarıdır.
Özellikle 8. Sınıfı bitirip 9. Sınıfa kaydını yaptırmayan ve bu arada bilmeden Orta Öğretim
Devam Yönetmeliği kapsamına giren öğrenci sayısının çok fazla olduğu; buna ek olarak,
12 yıllık zorunlu eğitime direnç gösteren aileler olduğu da vurgulandı.
h. Okul, derslik ve pansiyon eksikliğinden doğan sorunlar: Özellikle Ağrı, Diyarbakır, Şırnak
ve Van’da ağırlığı hissedilen okul ve derslik açığı ailelerin ikna olmasını zorlaştıran başka
bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Buna ek olarak birçok il ekibi, aileler ikna olsa bile
özellikle kız çocuklarının kalacağı pansiyonların olmamasının ve sınıfların kalabalık olmasının kız çocuklarının okullulaşmasını engellediğini vurguladı.
i. Öğrencilerden kaynaklanan sorunlar: Bu başlık altında pek çok farklı sorun yer almaktaydı. Kimi zaman öğrencilerin kendileri akademik açıdan başarısız oldukları ya da okulda
sorun yaşadıkları için kendileri gelmek istemediklerini ifade ettiler. Bu tip sorunlar, öğrencilerin öğrenci destek programına alınmasıyla ya da Şırnak’ta olduğu gibi öğretmenlerin
akademik açıdan sorun yaşayan öğrencilerle birebir çalışmalarıyla aşılmaya çalışıldı. Ba-
93
zen de çocuğun akademik başarısı düşük olduğu ya da okulda sorunlar yaşadığı için ailelerin çocuklarını okula göndermek istemedikleri tespit edildi.
Bazı durumlarda öğrencilerin yararlanabilecekleri olumlu rol modellerin olmayışı ya da az
olması ve kolay yoldan para kazanılması nedeniyle öğrencilerin kendilerinin okula gelmek
istemediği görüldü.
Bazı öğrenciler ise okulu sevmediklerinden dolayı okula gelmiyorlardı ki, bu uzun dönemde kalıcı çözümlerin hayata geçmesiyle çözümlenebilecek bir sorundu. Yine de bazı rehber öğretmenler bireysel görüşmeler yaparak ve bu öğrencileri öğrenci destek programına alarak bazı öğrencileri okula kazandırmayı başardılar.
Bazı öğrenciler ve ailelerin ise gelecekten umutlu olmadıkları için çocuklarını okula göndermedikleri ifade edildi. Velilerin bir kısmında “Üniversiteyi bitirenlerin bile iş bulamadıkları bir ortamda ben niye kızımı okutayım ki?” görüşü hakim. Benzer bir biçimde, bazı
öğrencilerinin okumak istememelerinin ardında da aynı umutsuzluğun yattığı ifade edilerek, bazen de kendine olan güvensizliğin bu umutsuzluğa yol açtığı vurgulandı.
j. Okuldan kaynaklanan sorunlar: Okullarda yaşanan en büyük sorununun, okulların kalabalık ve dolayısıyla sınıfların yetersiz olması olarak ifade edildi. Sınıf eksikliği, rehber
öğretmenin, kütüphanenin, bilgisayar sınıfının kapatılıp sınıf yapılarak aşılmaya çalışılıyor.
Ancak bu da farklı sorunlara yol açıyor. Okulların fiziki ve maddi koşullarının yetersizliğinden dolayı okullar, öğrenciler için yeterince cazip bir hale getirilemiyorlar.
Bazı bölgelerde okulların güvenli olmaması, dışarıdan gelenlerin öğretmen ve öğrencilere
zarar vermesi, büyük sorunlar arasında sayıldı.
Bazı öğretmen ve müdürlerin “sorunlu” ya da “sorun çıkaran” öğrenci diye tanımladıkları
zorlu öğrencilere ilişkin tutumları sorun olabiliyor.
Okullarla ilgili bir diğer sorun olarak, okul yönetiminin sık değişmesi ve bu nedenle bilgi
akışının sağlıklı bir biçimde yapılamaması olarak dile getirildi.
Son olarak bölgede öğretmen sirkülasyonunun hızlı olması sadece kız çocukları için değil,
tüm öğrencilerin eğitimlerini sekteye uğrattığı ifade edildi.
k. Güvenlik sorunları: Bazı illerde güvenlik sorunlarının yaşanmasından dolayı özellikle
köylerde oturan ailelere ulaşımda zorluklar yaşandı.
l. Mevsimsel sorunlar: Aile ziyaretlerinin çoğu ilde kış ayına denk gelmesi ve kış mevsiminin özellikle Doğu Anadolu ve Kuzey Doğu Anadolu bölgelerinde çetin geçmesi nedeniyle
aile ziyaretlerinde zorluklar yaşandı.
94
Aile Ziyaretlerine İlişkin Çözüm Önerileri
1
Ulaşım Sorunu
2
Bürokratik ya da sisteme
dayalı engeller
3
Aileye İlişkin Engeller
4
Okula İlişkin Engeller
5
Teşvikler




İl milli eğitim müdürlükleri araç tahsis etmesi
Bütçe ayrılması
Aile ziyaretlerinin ilk ve son baharda düzenlenmesi
Okul ziyaret ekiplerinin güvenliklerinin sağlanması
 Ortaöğretim Devam Yönetmeliği değişmesi.
 Açıköğretim kayıtları daha esnek ve ücretsiz olması
 Okula kazandırılan öğrenciler için telafi eğitimlerinin
hazırlanması
 Görevlendirilmelerin zamanında yapılması
 Projede görev alan kişilere ek ders ücreti verilmesi
 Yaşanılan sorunların üst düzeyde tartışılması
 Aile eğitimlerinin verilmesi ve bunların sürekli olması
 Ailelerin mutlaka eğitime dâhil edilmesi, veli-öğrenciokul üçgeninin sağlıklı kurulması
 Ailelerin maddi yönden desteklenmesi
 Okul ve derslik açığına, taşıma ve barınma sorunlarına
çözüm bulunması
 Rehber öğretmenlerin yüklerinin azaltılması
 Derslerin aksamayacağı biçimde sınıf öğretmenlerinin
de sürece dâhil edilmeleri
 Okul güvenliğinin sağlanması
 Çocuklarını okula gönderen ailelerin desteklenmesi,
teşvik edilmesi
 Vaad edilen teşvik paketlerinin vaktinde gelmesi
95
C Öğrenci Destek Programına İlişkin Geribildirimler ve Görüşler
Seçilen okullarda öğrenci destek programı uygulamasının genellikle aşağıdaki adımları
izlediği görüldü:
 Riskli öğrencilerin belirlenmesi,
 Okulun ihtiyacına göre modüllerin seçilmesi,
 Eğer grup çalışması yapılacaksa risk altındaki öğrencilerin gruplanması ve planlamanın yapılması
 Sınıf etkinliği yapılacaksa planlamanın yapılması
 Uygulamaların yürütülmesi.
Öğrenci destek programı, seçilen okulların çoğunda sınıf etkinliği olarak bir kısmında da
grup çalışması olarak yürütüldü. Bazı rehber öğretmenler, bazı modülleri bireysel danışmada kullandıklarını ifade ettiler.
Rehber öğretmenlerden ve çalışmaları gözlemleyen yerel uzmanlardan aldığımız bilgilere
göre en çok uygulanan modül Toplumsal Cinsiyet ve Kızların Eğitimi Modulü oldu.
Öğrenci destek programına ilişkin öğrencilerin verdiği tepkiler, geribildirimler ve gözlemler
 Öğrenciler için çok eğlenceli bir süreçti.
 Akran baskısına ilişkin farkındalık oluştu.
 Öğrenciler etkinliklerden büyük keyif aldıklarını dile getirdiler.
 Toplumsal cinsiyet modülünden sonra, öğrenciler meslek seçiminde ve hedef planlamada daha dikkatli davrandılar.
 Kız kardeşinin okumasını istemeyen bir öğrencinin fikri uygulamalardan sonra değişti.
 Akran zorbalığı uygulamalarından sonra öğrencilerde olumlu değişimler gözlendi.
 İletişim ve akran baskısı modülü uygulandığında öğrencilerin kendilerini açabildiklerini ve kavga durumlarını konuşarak halledebildiklerini gördüm.
 Öğrenciler kendilerinin değerli olduklarını hissettiler.
 Geleceklerini daha ümitli planlamaya başladılar.
 Geleceklerini daha ümitli planlamaya başladılar.
 Uygulanan modülden sonra öğrenciler sürekli olarak “Hocam yine o programa gelecek miyiz?” diye sordular.
 Öğrencilerin kendi içinde kaynaşmalarını sağladı.
 Daha meraklı olmaya başladılar.
 Hem idareye hem de öğretmene güven duygusu oluştu.
 Arkadaşlarına, ailelerine ve çevresindekilere anlattılar.
96
 İçine kapanık bir öğrenci
uygulamalardan sonra
münazaraya katıldı.
 Devamsızlığı olan bir öğrenci
okulu sevdi ve devam etmeye
başladı.
“Sosyal olmayan öğrenciler bile diğer öğrencilerle
kaynaştıklarını, empati kurduklarını, birbirleriyle
daha iyi iletişim kurduklarını ve devamını
istediklerini ifade ettiler”, Hatice Çelik Uçar, Kız
Atatürk Teknik ve Meslek Lisesi, Kars
 İçeriğin etkinlik temelli
olmasından dolayı öğrenciler ilgiyle katıldılar.
 Öğrencilerden işlenen içeriğe ilişkin farkındalıklarınına ve okula ilişkin
motivasyonlarının arttığına ilişkin geribildirimler aldım.
 Öğrencilerden uygulanan modüllerin tekrar uygulanmasına ilişkin talepler vardı.
 Öğrenci destek programında uygulanan modüller sayesinde çocukların eğitime
devamları sağlandı. 8. sınıftaki öğrencimiz hedeflerini belirledi. Liseler gezdirildi, SBS
kitapları hediye edildi. Çocuğun motivasyonu arttı.
 Modüller beğenildi. Meslekler tanıtıldı, bu sayede hedefler kondu.
 Öğrenciler “Etkinlikler çok güzel, tenefüste de devam edelim” dediler.
 Bu programdan sonra ders çalışma programını almak için rehberlik servisine geldiler.
 Etkinliklerden sonra olumsuzluk yaşayanlar servise geldiler. Bunları anlattılar.
 Toplumsal cinsiyet farklılıklarını 4. sınıfların bile anlaması olumlu özellik.
 Öğretmenler odasında etkinliğin olumlu özellikleri konuşulmuş.
 Etkinliklerden sonra bazı öğrenci velileri okula gelmeye başladılar.
 Öğrencilerden destek programının daha yoğun gerçekleştirilmesine ilişkin
geribildirimler geldi.
Öğrenci destek programına ilişkin rehber öğretmenlerin görüşleri
“Modüllerin en önemlilerinden birisi
Toplumsal Cinsiyet Modülüdür.
Çocukların bakış açısı farklılaşıyor,
özellikle lisede çok daha etkili
oluyor bu modül. Bu modülün ders
olarak bütün okullarda verilmesi
gerekiyor.” Halis Kızılırmak, Toplu
Konut Lisesi, Diyarbakır
Bu modüller sene başında RAM çerçeve
programına konulabilir.
Bu modüllerin rehberlik saatlerinde
uygulanmasının önemli olduğunu
düşünüyorum.
Bundan sonra bu modülleri okullarımızda
sürekli uygulayacağız. Daha uzun süreli
olduğunda daha olumlu sonuçlar
alınacaktır.
 Diğer derslerin de bu tür etkinliklerle desteklenmesinin faydalı olacağını
düşünüyorum.
 Amaca uygun, daha sonraki faaliyetlerde de kullanacağım.
97
 Pratik, uygulanabilir, verimli
 Her yaşa uygun kullanılabilir.
 Rehberlik programı ile
modüller birleştirilsin.
 İlk okula alınsın.
“Bu modüllerdeki etkinlikleri 2013-2014 yılında
sınıf rehber öğretmenlerine tanıtarak rehberlik
saatlerinde uygulanmasının sağlanması için
çabalıyoruz”, Tuba Demir, Mehmet Zafer
Çağlayan Orta Okulu Rehber Öğretmeni, Muş
 Meslekî rehberlik kapsamına
alınsın.
 Rehberlik hizmetlerinin sorun
odaklı değil, çözüm odaklı
olarak algılanmasına destek
sundu.
 Grup çalışmaları öğrencilerin
kendilerini ifade etmelerini
kolaylaştırdı ve kendilerini
önemli hissettirdi.
 Öğrenci destek modülleri güzel
planlanmış, içerik dolu dolu.
 Farklılık yaratıcı etkinliklerdi,
faydalı olduğuna inanıyorum.
 Etkinlilker çok güzel.
 Öğrencilerin ihtiyaçlarına
cevap verecek nitelikteler.
 Isınma etkinlikleri öğrencileri
modüle hazırlama anlamında
çok iyiydi.
Öğrenci Destek Programını yaşamı öğrenmeye ve hayata hazırlamaya destekleyici olarak
buluyorum.” Ahmet Tunç, Kızıltepe Kız Teknik ve Meslek Lisesi Rehber Öğretmeni, Mardin
“Program içerik olarak çok etkili ve güzel yapılandırılmış. Öğrenci odaklı işleyiş şekli öğrenciyi sıkmadan birşeyler kazandırabiliyor.” Mehtap Postalcıoğlu, Endüstri Meslek Lisesi
rehber Öğretmeni, Bayburt
98
Öğrenci destek programına ilişkin yerel uzmanlarımızın gözlemleri ve görüşleri
(Şanlıurfa ilinden sorumlu yerel uzmanımız Yrd. Doç. Dr. Abdullah Adıgüzel’in gözlemleri)
 Toplumsal Cinsiyet ve Kızların Eğitimi Modülü:
- Öğrenciler toplumsal cinsiyet kavramını öğrendiklerini ifade ettiler.
- Kız çocuklarından okula ve öğrenmeye ilişkin isteklerinin arttığı yönünde geribildirimler alınmıştır.
- Erken evlilik konusundaki düşüncelerinde bir değişiklik oldu.
- Toplum içinde kadınların da yapabilecekleri birçok mesleğin olduğunu fark ettiler
ve meslek belirlemede kendilerine olan güvenlerinin arttığını söylediler.
- Kızların okumasına ilişkin inançlarının daha da arttığını belirttiler.
 Duygularımızı İfade Edebilmek Modülü:
- Alay konusunda öğrencilerin farkındalıklarında önemli bir değişiklik meydana geldi.
- Erkek öğrencilerde babayı model alma alışkanlığından, iletişim kurma ve konuşma
nın önemini anlama konusunda bir dönüşüm oldu.
 Değerler Modulü:
- Öğrenciler etkinlik sonunda değer kavramını ve değer olgusunun kişiden kişiye nasıl farklılık gösterdiğini çok iyi anladıklarını söylediler.
 İletişim Becerileri Modulü:
- Sınıf içinde konuşma konusunda çekingen olan öğrenciler bu etkinlik sayesinde sınıfta görüşlerini daha rahat ifade etmeye başladıklarını belirttiler.
- Öğrencilerde duygu ve düşüncelerini açıklama konusunda, oturumun başında ve
sonunda önemli bir fark görüldü.
- Öğrenciler istemedikleri durumlarda nasıl ‘hayır’ diyeceklerini öğrendiklerini ifade
ettiler.
 Çatışma Çözme ve Arabuluculuk Modulü:
- Öğrenciler “Nelere sinirlendiğimizi çok daha iyi anladık” dediler.
- Etkinliğin başında olumsuz davranış sergileyen bazı öğrencilerin etkinliğin sonunda etkinliği çok sevdiklerini ve bu tür etkinliklere katılmak istediklerini söylediler.
 Arkadaşlık ve Akran Baskısı Modulü
- “Arkadaşlarımın üzerimdeki baskılarının farkına vardım”.
- “İnsanların olumlu ve olumsuz birbirlerini nasıl etkilediklerini öğrendim”.
- “Arkadaş grubu içindeki konumumu anladım”.
 Psikolojik Dayanıklılık Modulü:
- Bazı öğrenciler baş edemeyeceklerini düşündükleri bazı durumların üstesinden
nasıl gelebileceklerini fark ettiklerini belirttiler.
 Motivasyon ve Eğitsel Destek Modulü:
- “Bu etkinliğe ihtiyacımız vardı. Bizim için çok iyi oldu.”
- “Başarabileceğimize olan inancımız arttı.”
- “Kendimize geldik, birşeyleri fark ettik”.
- “Daha sağlıklı hedefler belirlemeye başladık.”
UZMANLARIN GERİ BİLDİRİMLERİ
“Etkinliklerin uygulanması sırasında tüm öğrencilerin (ilkokul, ortaokul,lise) ilgiyle çalışmalara katıldıklarını gözlemledim. Modüllerin çok başarılı ve bizim öğrencilerimizin gereksinimlerine uygun olarak hazırlandığını düşünüyorum. Özelikle toplumsal cinsiyet modülününün
her eğitim-öğretim kademesinde yer alan grup tarafından ilgiyle ve anlaşılarak çalışıldığını
gözlemledim. Bu projenin yola çıkışını dikkate alırsak bu benim için oldukça anlamlı idi.”
Yrd. Doç. Dr. Suna Kayman Özmen, Kars
“Modüllerin pilot okullar dışında da uygulanması sağlanmalıdır. Öğrenci destek programının uygulanmasına proje bittikten sonra da devam edilmelidir” Yrd. Doç. Dr. İbrahim
Yerlikaya, Adıyaman
“Bu program, okulların açıldığı Eylül ayında başlamalı ve Ekim ayında aktif ve planlı bir
çalışma ile uygulanmalıdır. Bu program için görevli olup derslere girmeyen öğretmenlere
ihtiyaç vardır” Yrd. Doç. Dr. Mustafa Hakkı Ertan, Batman
“Öğrenci destek modüllerinin hepsinin okullarda uygulanması, akademik başarı, okul terk
oranlarının düşmesi, bireylerin gelecek planlaması gibi çeşitli konular açısından son derece
olumludur.” Yrd. Doç. Dr. Melek Bağcı, Bingöl
“Öğrenci Destek Programının öğrenciler tarafından beğenildiğini gözlemledim. Öğretmenler öğrenciler üzerinde olumlu etkiler doğurduğunu ve birbirleriyle ilişkileri noktasında olumlu değişimler gözlemlediklerini ifade ettiler.” Doç. Dr. Birol Alver, Erzurum
“Modüller oldukça niteliklidir. Öğrencilere katkı sağladığı gözlemlenmiştir. Bu nedenle risk
grubunda yer alan öğrencilere bütün modüllerde eğitim verilmesi katkı sağlayıcı olacaktır.”
Yrd. Doç. Dr. Abdurrahman Ekinci, Mardin
“Modüller tüm okullara tavsiye edilmelidir. Rehber öğretmenlere uygulamalarda kullanılmak üzere araç gereç temini sağlanmalıdır.” Yrd. Doç. Dr. İbrahim Erdoğan, Muş
“Uygulamayı veya eğitimleri yapabilecek iletişim becerisi iyi olan bir ekip oluşturulmasının,
seçilen okulların önceden ziyaret edilerek genel bir profil çıkarılmasının, öğrenci destek
programı ve etkinliklerinin sadece pilot okullara değil, diğer okullara da ulaştırılmasının ve
pilot okullar arasında belirli tarihlerde toplantılar yapılması ve uygulamaların paylaşılmasının yararlı olacağını düşünüyorum” Yrd. Doç. Dr. Mehmet Nuri Gültekin, Gaziantep
“Modüllerdeki uygulamaları gerçekleştiren rehber öğretmenlere teknik ve idari destek sağlanmalıdır. Bu amaçla okul müdürlerinin işi daha fazla sahiplenmesi gerekmektedir. Aynı
zamanda etkinliklerin sınıflar yerine daha farklı ortamlarda ve grup etkinliği olarak uygulanmasının daha etkili olacağı düşünülmektedir.” Yrd. Doç. Dr. Fatih Yalçın, Bayburt
“Modüller gerçekten çok iyi hazırlanmış. Öğrencilerin ihtiyaç duyduğu alanlara hitap ediyor. Bundan dolayı da öğrenciler sıkılmadan etkinliklere katılıyorlar. Modüller okulda sınıf
etkinliği olarak yapılmaktadır. Rehberlik servisi, çok sayıda öğrencinin birden fazla etkinliğe
katılmak için talepte bulunduklarını ifade etmiştir. Dolayısıyla öğrenci destek programının
okulda bir çarpan etkisi olduğu söylenebilir” Yrd. Doç. Dr. Suvat Parin, Van
99
100
D Öğrenci Destek Programı Uygulanırken Yaşanan Zorluklar
 Modüllerin geç gelmesi,
 Rehberlik saati sebebiyle öğrencinin diğer derslerden geri kalmaları,
 Rehber öğretmenlerin görev yüklerinin ağır olması,
 Okul mevcuduna oranla rehber öğretmenin eksikliği,
 Etkinliklerin içeriklerinin çok güzel olmasına rağmen öğrenci sayısının çok olması ya
da bu konuda eğitimli öğretmenimizin az olmasından kaynaklı uygulama sıkıntıları
oldu.
 Bazı modüllerin uzun ve detaylı olmasından dolayı zaman sorunu yaşadık.
 Etkinliklerde yer alan araç-gereçlerin okulda yetersiz olmasından dolayı sorunlar yaşandı.
 Rehberlik uygulamalarının yapılabileceği uygun alan bulunamaması.
 Bakanlık tarafından okulların geç haberdar edilmesi
 Modüllere ilişkin tanıtım düzeyinde rehber öğretmenlere eğitim verilmemesi
“Modüller öğrenciler için çok uygun değildi. Modüller bölgeye uyarlanmamıştı.”
“Modüller okullara uyarlanmalı.”
“Sınıf rehberlik etkinliklerine çok benziyor. İçerik anlamında eksiklikler vardı. Amaca çok
hizmet etmiyordu. Etkinlikler kavramsal olarak öğrencilerin anlamasında zorluğa neden
oldu.”
“Teori yönünden eksikliği mevcut. Öğrencilerin anlayamayacağı kavramsal düzeyde. Ayrıca
bölge gereği dil sorunları ortaya çıkıyor.”
“Okula uygulanırken öğrencilerin düzeyine uygun değişiklikler yapılarak uygulanmalı.”
“Öğrencilerin anlama seviyesine uygun değil.”
“Bölgeye, kültüre ve seviyeye çok uygun değildi”.
Gaziantep
“Modülleri öğrencilerim için uygun görmedim. Başka bir kitaptan etkinlikler uyguladım.”.
“Çocuklar grup çalışmasına yatkın değiller. Buna alışmaları da bir süreç gerektiriyor. İlk oturumdan sonra bireysel görüşmeye döndüm.”
“Öğrencilerimiz Türkçeyi ders dışında kullanmıyor. Geribildirim zor oluyor. Modüllerin uygulanması bu yüzden zor olabilir.”
“Yoksunluk çeken çocuklar Şırnak’ta çok fazla. Lise öğrencisi stresin ne olduğunu bilmiyor.
Bizim öğrencilerimiz için daha temel becerilere ihtiyacı var.
Şırnak
101
 Risk grubuna giren öğrencilerin hem sınıf seviyesine göre hem de aynı zamanda bir
araya getirilememeleri.
 Destek eğitim programında kızların okullulaştırılmasına yönelik modüllerin olmaması.
 Çocukların okuma-yazma problemlerinin olması.
 Kalabalık gruplar olması.
 Öğrencilerin algılama-anlama konusunda sıkıntı yaşaması.
“Toplumsal cinsiyet modülü uygulanırken erkek düşmanlığı atfettiler.”
“Öğrencilerin kavramlara yabancı olduklarını gördüm.”
“Risk grubu danışmanlığı yapınca öğrenciler kendilerini problemli ve izole hissettiler.”
Bitlis
Öğrenci Destek Programına İlişkin Öneriler
 İki döneme yayılacak şekilde uygulama yapılması,
 E-okula konulup yöneltme yapılsa,
 Gerekli araç-gerecin okullara sağlanması (bilgisayar, projeksiyon ve fotokopi makinası
gibi)
 Genelde sınıflarda uygulandı, riskli öğrencilere uygulansaydı daha iyi olurdu.
 Rehberlik saatlerinin yeniden gözden geçirilerek tüm sınıflar için yeniden programa
konması.
 Talim ve Terbiye Kurulunca onaylanarak tüm okullarda, tüm öğrencilere yönelik olarak uygulanması.
 Bakanlık olarak projenin tüm ayaklarının düzenli olarak izlenmesi ve geribildirim alınması.
 Uygulayıcı eğitimlerin gerçekleştirilmesi.
 Rehber öğretmenin tek başına değil, okul idaresinin desteği ile bu çalışmanın yürütülmesinin sağlanması.
102
E Aile Ziyaretleri ve Öğrenci Destek Programına İlişkin Çıkarılan Dersler
1. Yasa ve yönetmeliklerin gözden geçirilmesi: Çocukların okula kazandırılmalarıyla
çelişen yönetmeliklerin yeniden gözden geçirilerek düzenlenmesi, okula kazandırılan
çocukların eğitim açığının kapatılmasına yönelik telafi eğitimleri için gerekli düzenlemelerin ve programların hazırlanması ihtiyacı doğmuştur.
2. Bütçe: KEP 2 ya da kızların eğitimi ile ilgili herhangi bir projede aile ziyaretlerine ilişkin
bir bütçenin konması gerekliliği anlaşılmıştır.
3. Okulların seçimi: Okulların ilk aşamada seçilip, hem okulların projeye sahiplenmesinin artırılması hem de eğitimlerin bu okulların öğretmenlerine verilmesinin verimi
daha fazla artıracağı düşünülmektedir. Bu eğitimlerin aynı zamanda “sorun çıkaran
öğrenci”, “sorunlu öğrenci” gibi önyargılı tutumların ortadan kaldırılmasına, aksine
“Hiçbir çocuk vazgeçilemez/kaybedilemez” bilincinin yerleştirilmesine yönelik olması
gerektiği saptanmıştır.
4. Teşvik paketleri: İl Operasyon Koordinasyon ekipleri, ilgili müdür yardımcıları ya da
şube müdürleriyle gerçekleştirilen tüm toplantılarda ve Uygulama Kılavuzu’nda, ailelere hiçbir yardım ve teşvik paketi sözü verilmemesi gerektiğine ilişkin uyarılarda
bulunulmasına rağmen bu uyarılar işe yaramamıştır. KEP 2’de bu tür bir uygulamanın
olması halinde, eğitimlerde bu konuya özellikle yer verilmesi ve vurgulanmasının yerinde olacağı düşünülmektedir.
5. İkna sürecinin anlaşılması: Aile ziyareti yapacak ekiplerin, tehdit, korkutma ve teşvik
sözü vermenin ikna çalışması olmadığını kavramaları ve aileleri ikna edebilecek becerilerle donatılması gerektiği ortaya çıkmıştır.
6. Öğrenci Destek Programı: Öğrenci destek programına ilişkin eğitim verilmesi gereği
gözlenmiştir. Bu eğitimde sadece modüllerin uygulanması değil, aynı zamanda modüllerin arkasında yatan mantık, kavramların nasıl basitleştirileceği ve uygulanacağına
ilişkin bilgi ve uygulamalara da yer verilmelidir.
PROJE KÜNYESİ
OPERASYON YAPISI
Proje Adı
Özellikle Kız Çocuklarının Okullulaşma Oranının Artırılması Projesi
Proje No.
Europe Aid/128402/D/SER/TR
Sözleşme No.
TR08H2.01-01/001
Proje Başlangıç Tarihi
03 Mayıs 2011
Projenin Bitiş Tarihi:
2 Temmuz 2013
Ülke
Türkiye
Proje Süresi
26 Ay
Yararlanıcı Kurum
Milli Eğitim Bakanlığı
Kıdemli Program Sorumlusu Müsteşar Yardımcısı: Salih ÇELİK
Meslekî ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü
Genel Müdür: Dr. Ömer AÇIKGÖZ
Grup Başkanı: Şennur ÇETIN
Proje Koordinasyon Birimi: Osman YALÇIN, Murat MIDAS, Elvan
KAHYAOĞLU ABİDİ, Feden KOCATÜRK, Funda ÇOKER, Mesut
YUSUFOĞLU, Mustafa GÜMÜŞ, Nilüfer EROL, Nurhayat CANATAN,
Özlem DEMIR, Yasin YAŞUK
Akredite Operasyon Yapısı
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
ÇSGB AB Koordinasyon Dairesi
Başkan: Kamran KURU
Kontrat Yöneticisi: Selin AYTAŞ, Aydın ERDOĞAN
Danışman (Consertium)
GET German Education & Training GmbH: Martyna MISKO
Eduser: Aişe AKPINAR
British Council: Emine ÇARKÇIOĞLU
Teknik Destek Ekibi
Ekip Lideri:
Peter GAM
Psikolojik Danışma ve Rehberlik Ana Uzmanı:
L. Yakut TEMÜROĞLU SUNDUR (Ayşe Şule ÇAĞLAR)
İletişim Ana Uzmanı:
Tuba ÇAMELİ
Proje Asistanları:
Ebru PEPEDİL (Koordinatör Asistan)
Ahu PERŞEMBE (Finans Asistanı)
Cansu ALBAYRAK
Gürer Fırat DERVİŞOĞLU (Volkan ERTİT)
Bu proje Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilmektedir.
Bu Sonuç Kitabı Özellikle Kız Çocuklarının Okullulaşma Oranının Artırılması Projesi (KEP)
kapsamında Avrupa Birliği’nin mali desteği ile üretilmiştir. El kitabının içeriğinden GET German
Education and Training GmbH/British Council/Eduser Danışmanlık Hizmetleri konsorsiyumu
sorumludur. El kitabının içeriği Avrupa Birliği’nin görüşlerini yansıtmamaktadır.
Özellikle Kız Çocuklarının Okullulaşma
Oranının Artırılması Projesi (KEP)
Ankara Ofisi:
Tel : 0 312 212 93 33
Faks : 0 312 212 11 63
Şanlıurfa Ofisi:
Tel : 0 414 316 33 40
Faks : 0 414 316 44 11
[email protected]
www.kizlarinegitimi.org