tamam - Türkiye Sigorta Birliği

BAfiKAN’dan
Sevgili Meslektafllar›m,
Büyük bir fiyat rekabeti içinde geçirdi¤imiz
2009 y›l›n›n son çeyre¤ine girdik bile. Amans›z
fiyat rekabeti sektörümüze çok yabanc› bir
ortam de¤il ne yaz›k ki. Ancak faizlerin % 10'un
alt›na indi¤i bir ekonomik ortam bizler için
oldukça al›fl›lmad›k bir durum. Geçmifl y›llarda
operasyon zararlar›n› kamufle eden yüksek
yat›r›m gelirlerinden bahsetmek art›k imkâns›z.
Dolay›s›yla, sadece fiyata ba¤l› olarak yaflanan
rekabet sonuçlar›n›n bilanço ve kâr/zarar
hesaplar›na nas›l yans›d›¤› hepimiz için art›k
fazlas›yla malum.
Y›l›n son çeyre¤ine girmeden yaflad›¤›m›z sel
felaketinin faturas›n›n da sektör için çok a¤›r
olaca¤›n› görmemiz laz›m. 600Milyon TL nin
üzerinde bir hasar toplam› ifade edece¤i kesinleflen bu olay›n flirket bilançolar›na yenileme
primleri de dahil edilince 100 milyonu aflacak
net bir fatura ç›karmas› beklenmekle birlikte,
ayr›ca sektörün reasürans yenilemelerine gerek
flart gerek maliyet olarak ciddi olumsuz
yans›malar› olacakt›r.
Tüm bu olumsuzluklar› dikkate ald›¤›m›zda 2010
y›l› için de geç kalmakta oldu¤umuzu üzülerek
belirtmek durumunday›m. Yeni y›l›n ilk gününde
fiyat uygulamalar›n›n bir anda gerekti¤i flekilde
revize edilmesi hayat prati¤ine uygun bir ihtimal
de¤il. Önümüzdeki y›l› operasyon sonuçlar›
itibar›yla olumlu bir dönem olarak geçirmemiz
için, bugünden kendimizi ve uygulamalar›m›z›
gözden geçirmek, çevremizdeki olumlu
de¤iflimleri de gözlemleyerek gelecek y›la
“do¤ru” bafllamakla yükümlüyüz.
Bu arada, tarife düzenine tabi tek sigorta
konusu olarak kalan deprem riskinin fiyatlanmas›ndaki piyasa prati¤ine duyars›z kal›nmamas›
gerekti¤i düflüncesindeyim. Haks›z rekabet
olarak görmemiz gereken bu uygulamalara art›k
müdahale edilmesi gerekmektedir. Bilindi¤i
üzere, haks›z rekabetle mücadele Birli¤imize
kanunla verilmifl görevlerden biridir. Öte yandan
bu uygulamalar sigortal›lar›n gözünde
sigortac›l›¤›n prestijini de fazlas›yla y›pratmaktad›r. Bir yandan, sigortac›l›¤›m›z› gelifltirmek ve
yayg›nlaflt›rmak amac›yla münferit olarak ve
Birli¤imiz vas›tas›yla çaba gösterir ve harcama
yaparken, bu gibi yanl›fl uygulamalarla bu
de¤erli çabalar› sonuçsuz k›lacak yaklafl›mlar
içinde olmay› sektörümüze yap›lm›fl büyük bir
haks›zl›k olarak görmemiz gerekti¤ine
inan›yorum.
Sevgi ve sayg›lar›mla,
Hulusi TAfiKIRAN
Baflkan
B‹ZE GÖRE
De¤erli Okurlar,
Ülkemizde deprem riski sonras› bir di¤er do¤al afet
olarak karfl›m›za ç›kan, can ve mal kay›plar›na neden
olan sel felaketi sonras› baz› de¤erlendirmeler yapman›n
faydal› olaca¤› kan›s›nday›m. Gündemimizde uzunca bir
süre yer tutan ve büyük ihtimalle bundan sonra da iklimsel de¤ifliklik nedeni ile s›kça karfl›laflabilece¤imiz risklerden biri olarak karfl›m›za ç›kmaya devam edecek sel.
Bilindi¤i üzere ülkemizde sigorta bilinci halen arzu edilen
seviyeye gelememifltir. Sigorta bilincinin
yayg›nlaflt›r›lmas›nda ne yaz›k ki yaflanan felaketler
önemli bir rol oynamaktad›r. Zira deprem ve sel teminatlar›n›n verildi¤i sigortalara talep bu felaketler sonras›nda
artmakta, belirli bir süre sonra ise yapt›r›lan poliçeler
yenilenmemektedir. Dolays›yla yaflanan tecrübelerden
ders ç›kart›lmas› ve önceden önlem al›nmas› büyük
önem tafl›maktad›r. Böyle dönemlerde flirketlerin
sundu¤u hizmetin kalitesi ve sigortal›lar›n›n yan›nda
oldu¤unu gösteren uygulamalar sektörün güvenirlili¤i
aç›s›ndan ise önemlidir.
Sel, 7-9 Eylül 2009 tarihleri aras›nda Silivri, Selimpafla
ve Çatalca ve sonras›nda da baflta ‹kitelli Bas›n Express
yolu olmak üzere, Halkal›, Arnavutköy, Sultangazi,
Ba¤c›lar, Eyüp, Esenler, Bahçelievler, Baflakflehir,
Büyükçekmece olmak üzere tüm Trakya'y› esir alm›flt›r.
Sel felaketi sonras›nda sigorta sektöründe Eylül ay› sonu
itibariyle 9.605 adet hasar ihbar› ve yaklafl›k
700.000.000 TL tahmini muallâk hasar tutar› söz
konusu olmufltur. Geriye dönüp bakt›¤›m›zda 1987
y›l›nda K⤛thane ve Alibeyköy derelerinin taflmas› ile
yaflanan sel nedeniyle K⤛thane çevresinde 600
civar›nda iflyeri ve sanayi kuruluflunda zarar meydana
gelmifl, sigorta kapsam›na giren hasarlar›n toplam› da
yaklafl›k 6 Milyon Dolar› bulmufltur. Sanayi kurulufllar›n›n
önceden tedbir almadan at›k kolayl›¤› nedeniyle dere
kenarlar›nda yap›laflmalar›ndan kaynaklanan bu felakette
bölgedeki 100 sanayi tesisinde meydana gelen hasar,
toplam hasar›n yüzde 50'sini oluflturmufltur. 1995
y›l›nda Ayamama Deresi'nin taflmas› sonucunda yine
ciddi bir sel felaketi yaflanm›fl, sigorta flirketleri, toplam
40 milyon dolar hasar ödemifltir. 2006 y›l›nda yaflanan
sel felaketi sonras›nda flirketlerden al›nan bilgilere göre
sigorta sektörünün 2000-2005 y›llar› aras›nda yaflanan
sel felaketlerinden dolay› toplam 133.1 Milyon TL hasar
ödedi¤i ortaya ç›km›flt›r.
Yaflanabilecek ma¤duriyetlerin önlenebilmesini teminen
flirketlerin ça¤r› merkezleri 7 gün 24 saat hizmet verecek flekilde yap›land›r›lm›flt›r. ‹hbarlar sonras›nda flirketler
gerekli hasar tespit ifllemleri için eksperleri görevlendirmifl, ekspertiz ifllemleri devam ederken sigorta flirketleri
02
avans ödemeleri yapm›fl, potföylerini tarayan flirketler
sel felaketinden zarar gören sigortal›lar ile iletiflime
geçerek gerekli yönlendirmeleri yapm›flt›r. Hayat d›fl›
flirketler yan›nda hayat sigorta flirketleri de selde hayat›n›
kaybedip hayat sigortas› poliçesi yapt›ranlar›n yak›nlar›
ile iletiflime geçerek gerekli prosedürler hakk›nda bilgi
vermifllerdir.
Dolay›s› ile belirtmekte fayda vard›r ki; sigorta sektörü
yaflanan son sel felaketinden sonra s›nav›n› baflar› ile
vermifl, sigortal›lar›n yan›nda yer alm›fl ve bu felaketin
do¤urdu¤u hasarlar› en k›sa sürede ödeyebilecek kapasitesi ile her türlü s›k›nt›n›n üstesinden gelece¤ini göstermifltir.
Sayg›lar›mla,
Erhan TUNÇAY
Genel Sekreter
B‹RL‹K’TEN HABERLER
Borçlar Kanunu Tasar›s›na
‹liflkin Seminer
irlik, 5 Haziran 2009 tarihinde ‹ktisadi
Araflt›rmalar Vakf› ve Türkiye Bankalar
Birli¤i'nin deste¤iyle ‹stanbul Ticaret Üniversitesi'nde düzenlenen Yeni Borçlar Kanunu
Tasar›s›n›n De¤erlendirilmesine iliflkin
Seminere kat›ld›. Seminere Birlik ad›na Birlik
Genel Sekreter Yard›mc›s› Zeynep Gül Birgün
ile Hukuk ve Mevzuat Uzman› Hüseyin Arslan
kat›ld›. Prof. Dr. Gökhan Antalya, Prof. Dr.
B
Haluk Burcuo¤lu, Prof. Dr. Nevzat Koç, Prof.
Dr. Atilla Altop, Prof. Dr. Arslan Kaya ve Prof.
Dr. Tufan Ö¤üz'ün konuflmac› olarak yer
ald›¤› seminerde Borçlar Kanunu Tasar›s›n›n
genel ifllem koflullar›, bedensel zararlarda
tazminat›n belirlenmesi, tehlike sorumlulu¤u,
kira ve kefalet sözleflmeleri gibi konularda
Türk Hukukuna getirece¤i yenilikler
de¤erlendirildi.
OECD Sigorta ve Bireysel
Emeklilik Komitesi’nin 83. Oturum
irlik, 9-10 Temmuz 2009 tarihlerinde
OECD'nin Paris'teki merkezinde düzenlenen OECD Sigorta ve Bireysel Emeklilik
Komitesi'nin (IPPC) 83. Oturumu'na kat›ld›.
Toplant›da Birlik AB ve Uluslararas› ‹liflkiler
Sorumlusu Berna Özflar Kumcu ile Teknik Birim
Yöneticisi Atilla Oksay taraf›ndan temsil edildi.
B
Toplant›n›n ilk gününde sabah gerçeklefltirilen
oturumda finansal kriz ve krizin sigorta sektörüne
etkileri kapsaml› bir biçimde tart›fl›ld›. Ö¤leden
sonraki oturumda ise finansal e¤itim ve Brezilya
sigorta ve reasürans sektöründeki geliflmeler ele
al›nd›. Toplant›n›n ikinci gününde ise büyük
ölçekli afetler ve özel sa¤l›k sigortalar›
konular›nda oturumlar düzenlendi.
‹ki gün süren oturumlara OECD üyesi ülkelerden
delegeler ile konu ile ilgili kurum ve kurulufllardan birçok uzman ve konuflmac› kat›ld›.
Türk Deprem Vakf› Mütevelli
Heyeti Ola¤an Toplant›
irlik, 19 Haziran 2009 tarihinde Türk
Deprem Vakf›'n›n ‹TÜ Ayaza¤a
Kampusü' nde gerçeklefltirilen Mütevelli
Heyeti Ola¤an Toplant›s›na kat›ld›.
B
Aç›fl konuflmas›n›n Türk Deprem Vakf› Yönetim
Kurulu Baflkan› Prof. Dr. Hasan Boduro¤lu
taraf›ndan yap›lmas›n›n ard›ndan 2008 y›l›
faaliyet raporu ile bilânço ve gelir-gider durumu takdim edildi. Toplant›da ayr›ca 2009 y›l›
bütçe ve çal›flma program›n›n sunulmas›n›n
ard›ndan Yönetim Kurulu seçimi
gerçeklefltirildi.
Toplant› sonunda ise Türk Deprem Vakf›'na
ba¤›fl ve katk›da bulunan kurulufl ve kiflilere
ödülleri takdim edildi. Birlik ad›na Bronz
madalya Uluslararas› ‹liflkiler Uzman Yard›mc›s›
Müge Soysal taraf›ndan
kabul edildi.
03
B‹RL‹K’TEN HABERLER
“Avrupa Birli¤i’nde Özel
Sa¤l›k Sigortalar›”
Bafll›kl› Raporun Türkçe
Özeti Haz›rland›
vrupa Komisyonu ‹stihdam, Sosyal ‹fller
ve Eflit F›rsatlar Genel Müdürlü¤ü
taraf›ndan London School of Economics and
Political Science'a “Avrupa Birli¤i'nde Özel
Sa¤l›k Sigortalar›” bafll›kl› bir rapor haz›rlat›ld›.
Raporda Avrupa Birli¤i'nde özel sa¤l›k sigortas›
piyasalar›n›n genel görünümü hakk›nda bilgiler
sunuluyor ve kapsaml› analizler yap›l›yor.
Raporun birinci bölümü piyasan›n rolünü,
büyüklü¤ünü, yap›s›n›, iflleyiflini ve özel sa¤l›k
sigortalar›na yönelik kamu politikalar›n› inceliyor.
Raporun ikinci bölümünde AB hukukunun özel
A
sa¤l›k sigortalar›na yönelik kamu politikalar›
üzerindeki etkileri ele al›n›yor. Raporun üçüncü
bölümünde ise özel sa¤l›k sigortalar›n›n piyasa
içerisinde sa¤l›k politikas› amaçlar› üzerindeki
etkisi, mevcut rolü ile gelecekteki rolü ve
piyasan›n gelifliminin önündeki engeller mercek
alt›na al›n›yor.
“Avrupa Birli¤i'nde Özel Sa¤l›k Sigortalar›” bafll›kl›
raporun özeti Birlik taraf›ndan Türkçe'ye çevrildi.
Raporun özeti ve orijinal metnine Birlik internet
sitesi üzerinden ulafl›labilir.
ICC Türkiye Milli Komitesi
55. Genel Kurul Toplant›s›
irlik, 18 Haziran 2009 tarihinde
Milletleraras› Ticaret Odas› (ICC)
Türkiye Milli Komitesi 55. Genel Kurul
Toplant›s›na kat›ld›. Konferansta Birli¤i Mali ve
Finansal Düzenlemeler Sorumlusu Onur Acar
ile Uluslararas› ‹liflkiler Uzman Yard›mc›s› Müge
Soysal temsil etti.
Rona Y›rcal› ICC'nin 2008 y›l› faaliyetleri
hakk›nda kat›l›mc›lara bilgi verdi.
Aç›fl konuflmas›n›n ICC Türkiye Milli Komitesi
Yönetim Kurulu Baflkan› Rifat Hisarc›kl›o¤lu
taraf›ndan yap›lmas›n›n ard›ndan ICC Türkiye
Milli Komitesi Yönetim Kurulu Baflkan› Vekili
Toplant›n›n son bölümünde ise TEPAV ‹stikrar
Enstitüsü Direktörü Süreyya Serdengeçti
taraf›ndan “Küresel Kriz ve Türkiye” bafll›kl› bir
sunum gerçeklefltirildi.
B
04
Toplant›da 2008 y›l› bütçe tatbikat›n›n
yap›lmas› ve 2009 y›l› bütçe teklifinin verilmesini takiben Milli Komite üyeleri aras›ndan yeni
Yönetim Kurulu üyelerinin seçimi oyland›.
Birlik ve Munich Re
‹flbirli¤iyle Solvency II
Semineri
irlik ve Munich Re iflbirli¤inde 15
Temmuz 2009 tarihinde bir günlük
“Solvency II Semineri” düzenlendi. fiirketlerden çok say›da temsilcinin kat›l›m›yla Milli Re
konferans salonunda düzenlenen seminerin
sabahki oturumlar›nda, Munich Re solvency
dan›flmanlar›ndan Bernd Horsch ve Dr. Ali
Majidi Solvency II'nin üç sütunlu yap›s› ve yeni
dönemde reasürans devirleri hakk›nda bilgiler
verdi. Ö¤leden sonraki oturumlarda ise,
Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü Daire Baflkan›
fiule Avc›o¤lu, “Türk sigorta sektöründe ser-
B
maye yeterlili¤i düzenlemeleri ve Solvency II
düzenlemelerine uyum çal›flmalar›”, Deloitte
denetim ortaklar›ndan Sibel Türker “Solvency
II: Global uygulamalar ve Türk sigorta sektörüne etkileri”, Aegon Emeklilik risk yönetim
müdürü Serhat Yücel ise “finansal risk yönetimi perspektifinden Solvency II” konulu sunumlar› gerçeklefltirdi.
Ö¤le yeme¤i Birlik sponsorlu¤unda düzenlenen seminer, Munich Re taraf›ndan verilen
kokteyl ile sona erdi.
Sigorta fiirketlerine Verilen
‹dari Yapt›r›m Kararlar›n›n
‹ptaline ‹liflkin Çal›flmalar
irlik Genel Sekreter Yard›mc›s› Mehmet
Kalkavan, Hukuk ve Mevzuat Uzman›
Hüseyin Arslan ile ilgili üye flirketlerin hukukçular›, üye sigorta flirketlerinin, Karayollar› Trafik
Kanununun 8. Maddesi kapsam›ndaki
borçlar›n›, ayn› maddede belirlenen 8 günlük
süre içinde ödememeleri gerekçe
gösterilerek verilen idari yapt›r›m kararlar›n›n
iptali istemiyle aç›lan davalarda dan›flmanl›k
B
hizmeti verilmesi ve bu davalardan baz›lar›n›n
bizzat takip edilmesi görevini üstlenen Prof. Dr.
Ahmet Gökçen, ile 21 A¤ustos 2009 tarihinde
Allianz Sigorta A.fi.'nin Genel Müdürlük
binas›nda gerçeklefltirilen toplant›da bir
araya geldi. Toplant›da, Ahmet Gökçen
taraf›ndan devam eden süreç de¤erlendirilerek, davalarda ileri sürülecek hususlar
hakk›nda bilgi verildi.
05
‹NCELEME ARAfiTIRMA
Muallâk Tazminat
Karfl›l›¤›n›n Ayr›lmas›nda
Karfl›lafl›lan Problemler ve
Çözüm Önerileri -2‹smail Hakk› SANCAK
Sigorta Denetleme
Uzman› / T.C.
Baflbakanl›k Hazine
Müsteflarl›¤› Sigorta
Denetleme Kurulu
May›s 2008 tarih ve 2008/24 say›l› sektör duyurusu ile hesaplaman›n ne
flekilde yap›lmas› gerekti¤i örnekleme yöntemi ile aç›klanm›flt›. Ancak bu yöntem, gerek
tahsil edilen rücu, sovtaj ve benzeri gelirlerin,
gerek birden fazla dönem muallâkta kalan
dosyalar›n mükerrer olarak hesaba
kat›lmas›na sebebiyet verdi¤i için 29 Mart
2009 tarih ve 2009/9 say›l› sektör duyurusu ile
söz konusu mükerrer say›m› engellemek üzere
revize edilmifltir;
14
SD 2009/9:... sadece ilgili dönemde aç›lan
muallâk tazminat dosyalar› tutar› dikkate
al›nacakt›r. Örne¤in M1: Mart 03 tarihinde
aç›lan muallâk dosyalar›na iliflkin tutarlar›
ifade ederken, ayn› dosyalar takip eden
dönemlerde de muallâk olarak bulunsa dahi
M2 hesaplamas›na dahil edilmeyecektir.
Ancak, M1:Mart 03 tarihinde aç›lan muallâk
tazminat dosyalar› takip eden dönemlerde
de revize edilerek veya ayr›lan muallâk
tazminat dosyas› ifllemden kald›r›lm›fl ise
kay›tlardaki son muallâk tutar› esas al›narak
06
ilk ihbar dönemine ait güncel muallâk tazminat tutarlar› hesaplan›r.
Yeni duyuruda, cari dönem hariç, geçmifl befl
dönem boyunca, her bir dönem içinde
aç›lm›fl olan dosyalar›n o dönem sonundaki
veya izleyen dönemlerde ödenmeyip muallâk kay›tlar›nda kalmaya da devam ediyorsa
ifllemden kald›r›lmadan önceki son muallâk
tutar›n›n al›nmas› öngörülmektedir. Bir muallâk
dosyas› ya ödenerek ya da yasal gerekçeleri
mevcutsa reddedilerek ifllemden kald›r›l›r. O
halde reddedilerek veya ödenerek ifllemden
kald›r›lm›fl bir muallâk dosyas› için bu ifllemlerden önceki son muallâk tutar›n›n esas
al›nmas› gerekti¤i anlafl›lmaktad›r.
Ancak duyuruda bahsi geçen ifllemden
kald›r›lmadan önceki son muallâk tutar›
ifadesi reddedilerek ifllemden kald›r›lm›fl olan
dosyalar› da içerdi¤inden gerçekte olmas›
gereken rücu oran›ndan daha düflük bir rücu
oran›na ulafl›lmaktad›r. Bilindi¤i üzere, söz
konusu hesaplama s›ras›nda ileriki dönemlerde tahsil edilen rücu, sovtaj ve benzeri
gelirler, oran hesab›n›n pay k›sm›nda, geçmifl
befl dönem boyunca ilgili dönem içerisinde
aç›lm›fl olmalar› kayd›yla tahakkuk eden
muallâk tutarlar› ise payda k›sm›nda yer
almaktad›r. Payda k›sm›nda yer alan muallâk
tutarlar› için ilgili dönem sonunda ayr›lan
muallâk tutarlar› yerine e¤er ileriki dönem-
lerde revize edilmifllerse bu tutarlar›n al›nmas›
gerekti¤i ifade edilmektedir. Payda k›sm›nda
yer alan muallâk tutarlar› içerisinde, ifllemden
kald›r›lmadan önceki son muallâk tutarlar›
ifadesine uygun olarak ileriki y›llarda reddedilerek muallâk dosyalar›ndan ç›kar›lan muallâk
tutarlar› da olacakt›r. Bu dosyalar esasen
flirketlerin takip eden dönemlerde yerine
getirecekleri bir yükümlülük olmay›p muallâk
tutarlar›n› gereksiz yere fliflirmektedirler. Bu
dosyalar›n bir flekilde TER hesaplamas› d›fl›nda
tutulmas› gerekmektedir. Bu ba¤lamda,
ifllemden kald›r›lmadan önceki son muallâk
tutarlar› yerine ilgili dönem içinde aç›l›p
dönem sonu muallâklar›nda bulunan
dosyalar›n, IBNR hesaplamas›nda oldu¤u gibi,
ileriki dönemlerdeki gerçekleflmelerinden
hareketle elde edilecek güncel de¤erlerini
kullanmak daha uygun olabilir. Bu sayede
dönem sonu muallâk tazminat karfl›l›klar›
içinde yer alan bir dosya, ileriki dönemlerde
reddedilerek ifllemden kald›r›lm›fl ise güncel
de¤eri s›f›r ç›kaca¤›ndan TER hesaplamas›
d›fl›nda tutulmufl olacakt›r. Ancak bu yöntemle, reddedilmifl dosyalar›n TER oran›n› azalt›c›
etkisi k›smen giderilmifl olacakt›r. Bulunan TER
oran›, cari dönem muallâk tutarlar› ile
çarp›larak TER tutarlar›na ulafl›l›rken, cari
dönem muallâk tazminat karfl›l›klar›nda yer
alan ancak ileriki dönemlerde reddedilecek
dosyalara ait muallâk tutarlar› da tamamen
tenzil edilemeyecektir. Reddedilmifl
dosyalar›n hesaplama d›fl›nda b›rak›lmas› ile
rücu oran›nda sa¤lanan art›fl, takip eden
dönemlerde reddedilerek kapanacak
dosyalara ait cari dönemde ayr›lan muallâk
tazminat karfl›l›¤› tutarlar›n› tamamen ortadan
kald›rmayacakt›r. Oysa bu dosyalar›n, tamamen d›flar›da b›rak›lmas›, baflka bir ifadeyle
cari y›l muallâk tazminat karfl›l›¤› tutarlar›ndan
tamamen ç›kar›lmas› gerekmektedir.
Bilindi¤i üzere, 01/04/2008 tarihinden itibaren
2918 say›l› Karayollar› Trafik Kanunu ve
Karayollar› Trafik yönetmeli¤i çerçevesinde
yaln›z maddi hasarla sonuçlanan trafik
kazalar›nda, kazayla ilgili taraflar›n “Maddi
Hasarl› Kaza Tespit Tutana¤›”n› serbest
iradeleriyle doldurulabilmelerine imkân
tan›nm›flt›r. Söz konusu uygulama sonucunda
sektörümüzde flüpheli tutanaklar›n say›s›nda
önemli ölçüde art›fl gözlemlenmifltir. Bunun
sonucunda, flirketlerin dönem sonu muallâk
tutarlar›, ileriki dönemlerde reddedilecek
önemli say›da muallâk dosyas›ndan dolay›
gereksiz yere fliflirilmektedir.
Dönem sonu muallâk tutarlar›n› geçmifl y›llar
verilerinden hareketle revize etmeye yönelik
olarak halen yürürlükte olan IBNR, MTKYF, TER
ve AZMM'nin tafl›d›¤› gerekçelere paralel
olarak ileriki dönemlerde reddedilecek olan
muallâk dosyalar›n›n da geçmifl verilerden
hareketle, TER hesab›nda oldu¤u gibi, bir
istatisti¤inin hesaplanarak cari dönem muallâk tutarlar›ndan tenzil edilmesi sa¤lanabilir.
Duyuruda bahsi geçen, kay›tlardaki son
muallâk tutar› da belirsizlikler içerecek özellik
arz etmektedir. Muallâk tazminat tutarlar›,
günlük, ayl›k veya y›ll›k olarak revize edilebilir.
Buradaki son muallâk tutar›n›n hangi döneme
ait tutar oldu¤unun belirtilmesi gerekmektedir. Muallâk tazminat karfl›l›klar›n› günlük
olarak revize eden bir flirket için, ödeme tarihinden bir gün önceki muallâk tutar› ödeme
tutar›na eflit olacakt›r. Ancak baflka bir flirket
için bir önceki dönem sonu muallâk tutar›
esas al›nmak zorunda kal›nabilecektir.
Duyuruda, dosyan›n aç›ld›¤› y›lda k›smi
ödeme yap›lm›fl bir dosya için kalan muallâk
tazminat karfl›l›¤› tutar›n›n al›n›p al›nmayaca¤›
belirtilmemifl olmakla birlikte esasen sadece
k›smen dahi olsa tazminat ödemesi yap›lm›fl
dosyalar›n al›nmamas› gerekti¤i anlafl›lmaktad›r. Tazminat ödemesi d›fl›nda kalan ekspertiz ücreti ve di¤er masraflara iliflkin yap›lm›fl
ödemeler burada k›smi ödeme olarak
say›lmamaktad›r.
Bilindi¤i üzere, muallâk tazminat karfl›l›klar›,
mevzuat›m›zda, 2004 y›l›ndan bu yana, tazminat ve gider pay› olmak üzere ayr› ayr› gösterilmektedir. Bu hesaplamada, bahsi geçen
muallâk tazminat dosyalar›, tazminata iliflkin
07
‹NCELEME ARAfiTIRMA
muallâk dosyalar›d›r. Gider paylar› muallâklar›n›n bu çal›flmaya dahil edilmemesi gerekmektedir. Gerek geçmifl befl y›ll›k
verilerden TER oran› hesaplan›rken, gerek
bulunan TER oran›, cari y›l muallâk tazminat
karfl›l›klar›na uygulan›rken sadece tazminata
iliflkin muallâk dosyalar›n›n al›nmas› gerekmektedir.
a. Muallâk Tazminat Karfl›l›¤› Yeterlilik Fark›,
MTKYF
fiirketlerin muallâk ay›rma politikalar›n›n
do¤rulu¤u veya muallâk ay›rma isabet derecesi ise bir dosya ile ilgili olarak ayr›lan muallâk tutar› ile ileriki dönemlerdeki
gerçekleflmelerinin karfl›laflt›r›lmas› sonucunda
ortaya ç›kar. Yaz›n›n bafl›nda bahsedildi¤i
üzere, dönem sonlar› itibariyle ayr›lan
Muallâk Tazminat Karfl›l›klar› tam, do¤ru ve
kesin tutarlar de¤ildir. Gerek flirket uygulamas›, gerek ilgili branfl›n kendine has özellikleri, gerek hasar ihbar›nda bulunanlar›n yanl›fl
tahminleri, bir dosya için ayr›lan Muallâk
Tazminat Karfl›l›¤› tutar›n›n o dosyan›n ödenmesi durumunda ödenen tutardan farkl›
olmas›na sebep olmaktad›r. Bu farkl›l›k
sistematik olarak her y›l ortaya ç›kan bir
durum ise ileride de devam edecektir.
Bundan dolay› söz konusu farkl›l›¤a sebep
olan sistematik sapmalar›n cari y›l muallâk
tazminat karfl›l›¤› tutar›na da yans›t›lmas› için
bir ortalamaya ihtiyaç vard›r. MTKYF bu
ihtiyaca cevap vermektedir.
MTKYF, flirketin geçmifl befl y›ll›k dönemde
muallâk ay›rma performans›n›n burada
bahsedildi¤i üzere ayr›lan ve gerçekleflen
olarak karfl›laflt›r›lmas› sonucunda belirli bir
yüzde ifadesi ile eksik ya da fazla muallâk
ay›rmakta oldu¤una istatistiki olarak kanaat
oluflturur. Geçmifl befl y›ll›k muallâk tazminat
karfl›l›¤› ay›rma uygulamas›n› etkileyen içsel
ve d›flsal faktörlerin bir y›lda de¤ifltirilemeyece¤i varsay›m›yla cari y›lda da geçmifl
befl y›ll›k dönemdeki verilerden elde edilen
oran kadar bir eksiklik veya fazlal›¤›n olaca¤›
beklenmektedir. Bu ba¤lamda tahakkuk
eden muallâklar›n geçmifl befl y›ll›k verilerden
08
ayr›lan ve gerçekleflen karfl›laflt›rmas› sonucunda flirketin muallâk ay›rma politikas›
hakk›nda rakamsal bir sonuç elde edilmifl
olmaktad›r.
Burada befl y›ll›k geçmifl dönem verilerinin
derlenmesi sonucunda elde edilen yüzde
sonuçlar›n de¤erlendirilmesinde muhafazakâr bir yaklafl›m sergilenmektedir. Fazla muallâk ayr›lmakta oldu¤u sonucu ç›kan
branfllarda cari dönemde tahakkuk eden
tutarda bir eksiltme ifllemine izin verilmemekte iken eksik muallâk ayr›lmakta oldu¤u tespit
edilen branfllarda söz konusu eksikli¤in
giderilmesi öngörülmektedir. Bu eksiklik cari y›l
tahakkuk eden muallâk tutar›na, hesaplanan
yüzde oran› kadar ilave muallâk ayr›larak
giderilmektedir.
MTKYF çal›flmas›, ayn› branfl içinde yer alan
dosyalar aras›nda, eksik muallâk tazminat
karfl›l›¤› ayr›lm›fl bir dosyan›n fazla muallâk
tazminat karfl›l›¤› ayr›lm›fl bir dosya ile telâfi
edilmesine izin vermektedir. Branfllar
aras›ndaki fazla ve eksik muallâk tazminat
karfl›l›¤› tutarlar› ise birbirini telafi edememektedir. Söz konusu telafi imkân› birden fazla
döneme sarkan k›smi ödeme yap›lm›fl bir
dosyan›n farkl› dönemlerde eksik veya fazla
yeterlilik oran› vermesi durumunda da ortaya
ç›kmaktad›r. MTKYF hesab›, dosyalar
aras›ndaki telâfi iflleminin etkilerini azaltarak
yeterlilik fark›n›n, fazla muallâk ayr›lan
dosyalar vas›tas›yla azalt›lmas›n› önleyecek
flekilde daha önce alt branfllar baz›nda
hesaplanmakta iken 31 Aral›k 2008 tarihi
itibariyle haz›rlanacak MTKYF tablolar›nda
ana branfllar esas›na dönülmüfltür. Böylece
ayn› ana branfl içinde yer alan alt branfllar
aras›ndaki eksik ve fazla muallâk tutarlar›n›n
birbirini telafi etmesine müsaade edilerek
2008 y›l› öncesine k›yasla daha düflük bir
yeterlilik fark› ç›kmas› sa¤lanm›flt›r.
Yeterlilik hesab›, ödeme yap›lmad›¤› sürece
muallâk tutar›n›n revize edilmeyece¤i
varsay›m›ndan hareket etmekte ve sadece
izleyen y›lda fiili ödeme (k›smi veya tam)
yap›lan dosyalar üzerinden yap›lmaktad›r.
‹zleyen y›ldaki gerçekleflmeler al›n›rken ödenen tutar ile muallâkta kalan tutar toplam›
gerçekleflen tutar olarak al›nmaktad›r.
‹zleyen y›l içerisinde k›smi ödeme yap›l›p
muallâk bordrosunda kalan, ödenmeyen
k›s›m bir sonraki y›l gerçeklefleni ile
karfl›laflt›r›lmakta, böylece bir dosya ile ilgili
yeterlilik hesab› o dosyan›n kapanmas›na
kadar olan tüm gerçekleflmelerini dikkate
almaktad›r. Bir muallâk dosyas› ile ilgili olarak
gerçekleflen tutar›n izleyen tüm y›llardaki
gelifliminden hareketle güncel de¤erini
almak yerine izleyen bir y›l içindeki gerçekleflmelerini almakla, ara dönemlerde ayr›lan
kadar gerçekleflen tutarlar›n iyilefltirici etkilerinin di¤er dosyalar› telafi etmesine izin
verilmifl olmaktad›r. Öte yandan gerçekleflen
tutarda faiz vb sebeplerle ileride ortaya
ç›kacak yeterlilik fark› sadece söz konusu
fark›n ortaya ç›kt›¤› y›ldaki yeterlilik fark›na
yans›yacak olup dosyan›n ilk kayda
al›nd›¤›nda kayda giren tutar üzerinden
yeterlilik fark› hesaplanmas› engellenmifl
olmaktad›r.
MTKYF HESABINDA
RAPORLANMAMIfi KISIM
MTKYF hesab› ile ilgili olarak yukar›da yap›lan
aç›klamalar›n tamam› yeterlilik testi içinde
yer alan tahakkuk etmifl ve gider pay› kalemleri için geçerli olmaktad›r. Yeterlilik testi
içinde yer alan ayr›lan ve gerçekleflen raporlanmam›fl hasarlar ile test edilen ise tahakkuk
etmifl ve gider pay› kalemlerinden farkl›d›r.
Cari dönem sonu itibariyle tahakkuk etmifl
muallâklar ile tahakkuk etmifl gider paylar›n›n
gerçekten olmas› gerekti¤i tutarda ayr›l›p
ayr›lmad›¤› belli de¤ildir. Ayr›lan bu tutarlar›n
olmas› gereken tutarlardan ne ölçüde
sapt›¤›n› tespit etmek için geçmifl befl y›ll›k
veriler kullan›larak bir sapma ortalamas›
bulunur ve cari y›l sonu ayr›lan muallâk tutarlar› ile gider paylar›nda da bu ortalama
kadar bir sapma olaca¤› tahmin edilerek bu
oran kadar cari y›l ayr›lan tutarlar revize edilir.
Ancak cari y›l sonu itibariyle ayr›lan IBNR
tutar›n›n, gerçekten olmas› gerekti¤i tutarda
ayr›l›p ayr›lmad›¤› hususunda bir tereddüt
bulunmamal›d›r. IBNR tutar›, bir hesaplamaya
dayanmaktad›r. Hesaplama, olmas› gerekti¤i
flekilde yap›ld›¤› takdirde bulunan IBNR tutar›
cari dönem sonu için olmas› gereken IBNR
tutar›d›r; yeterlilik hesab› ile bir ilave yapmaya gerek yoktur. Buradaki raporlanmam›fl
k›s›m ile esasen istatistikle bulunmufl bir sonuç
test edilmektedir.
MTKYF hesab›nda raporlanmam›fl kalem için
test edilen esasen IBNR hesaplamas›nda kullan›lan yöntemdir. Çünkü IBNR bir istatistik
yöntemle tahmin edilmektedir. Tahmin edilen
tutar ile bu tahminin gerçekleflmesinin
karfl›laflt›r›lmas›nda ise amaç, esasen tahmin
yönteminin ne kadar sa¤l›kl› ve isabetli
oldu¤unu ölçmektir. Bu itibarla, cari dönem
IBNR tutar› hesaplan›rken uygulanan
hesaplama yöntemi yeterlilik hesab›nda kullan›lan her bir dönem sonunda ayr›lan IBNR
tutar› için de kullan›lm›flsa yeterlilik testindeki
raporlanmam›fl k›s›m ile IBNR hesaplama yöntemi test edilmifl olacak ve bulunan yeterlilik
fark› da IBNR hesaplamas›nda kullan›lan yönteme iliflkin yeterlilik fark›n› gösterecektir.
Ancak yeterlilik testinde yer alan dönemlerden herhangi birinde IBNR hesab› yap›l›rken,
cari dönem IBNR hesab›nda kullan›lan yöntemden farkl› bir yöntem kullan›lm›fl ise, bu
durumda yeterlilik testinde yer alan geçmifl
befl dönem sonu için ayr›lan IBNR tutarlar›,
cari dönem sonunda kullan›lan IBNR yöntemiyle yeniden hesaplanmak zorundad›r.
Aksi takdirde cari dönem sonu itibariyle
olmas› gereken IBNR tutar› hesaplan›p
ayr›lm›fl oldu¤u halde geçmiflteki farkl› yöntemlerin sonucu olarak bulunan eksik IBNR
tutarlar›ndan dolay› flirketler cari y›l sonunda
gereksiz yere ilave IBNR karfl›l›¤› ay›rmak
zorunda kalacak, baflka bir ifadeyle cezaland›r›lm›fl olacakt›r. Önceki y›llarda olmas›
gereken tutardan daha fazla IBNR
hesaplam›fl flirketler için ise MTKYF hesab›nda
Raporlanmam›fl k›s›m için yeterlilik fark›
oluflmayacak ancak önceki dönemlerde
fazla IBNR karfl›l›¤› ayr›lm›fl olmas›ndan dolay›,
09
‹NCELEME ARAfiTIRMA
cari dönem muallâk tazminat karfl›l›¤› tutarlar›nda bir eksiltme imkan› da bulunmamaktad›r.
MTKYF HESABI SONUCUNDA BULUNAN
YETERL‹L‹K ORANININ UYGULANMASINDA
YAPILAN HATA
Yeterlilik oran›, befl y›ll›k ayr›lan muallâk tutarlar›n›n befl y›ll›k gerçekleflen tutarlara oran›
olarak hesaplanmakta olup gerçekleflen
cinsinden bir oran vermektedir. Bulunan bu
oran esasen geçmifl befl y›l boyunca gerçekleflenin yüzdesi kadar muallâk tazminat
karfl›l›¤› ayr›ld›¤› anlam›na gelir. Yeterlilik testi
sonucunda bulunan geçmifl befl y›ll›k dönemin ortalamas›n›n uygulanaca¤› tutarlar ise
cari dönem sonu itibariyle ayr›lan tutarlard›r.
Gerçekleflen cinsinden bulunan yeterlilik
oran›n›n ayr›lan tutarlara uygulanmas›
halinde ise yeterlilik fark›, e¤er varsa, olmas›
gerekenden düflük ç›kacakt›r. O halde
yeterlilik oran›n›n ayr›lan cinsinden say›sal
olarak ifade edilmesi ve bu oran›n cari y›l
ayr›lan tutarlara uygulanmas› gerekmektedir.
Bu ba¤lamda bulunan oran›n, geçmifl befl y›l
boyunca gerçekleflen tutarlar›n, bir önceki
dönem ayr›lan tutarlar›n belli bir misli kadar
gerçekleflti¤i fleklinde ifade edilmesi ve bulunan bu say›sal ifadenin ayr›lan tutarlar ile
çarp›lmas› gerekmektedir. Örne¤in, befl y›ll›k
hesaplamalar sonucunda ayr›lan tutarlar
toplam›n›n 100 TL, izleyen dönemlerdeki
gerçekleflen tutarlar toplam›n›n 200 TL, cari y›l
ayr›lan muallâk tazminat karfl›l›¤› tutar›n›n ise
yine 100 TL oldu¤unu düflünelim. Tüm teknik
karfl›l›k hesaplamalar›n›n içerdi¤i
varsay›m›ndan hareketle cari y›lda 100 TL
olarak ayr›lan muallâk tazminat karfl›l›klar›n›n
da ileriki y›llarda 200 TL olarak gerçekleflmesi
beklenir. Örnekte, geçmifl befl y›ll›k verilerden,
100 / 200 = %50 yeterlilik oran› hesaplanm›fl
olmaktad›r. Bulunan bu oran, (%100-%50)*100
fleklinde cari y›l ayr›lan muallâk tazminat
karfl›l›¤› tutar›na uygulanarak 50 TL yeterlilik
fark› hesaplanmaktad›r. (Basitlefltirmek için
mevzuat›m›zda %95 olan üst s›n›r %100 olarak
al›nm›flt›r) Ancak bu fark gerçekten yeterli
10
midir? Bulunan yeterlilik fark› ile beraber cari
dönem toplam muallâk tazminat karfl›l›¤›
100TL+50TL=150 TL olarak ayr›lacakt›r. Oysa
geçmifl befl y›ll›k verilerden bulunan oran,
geçmifl befl y›l boyunca ayr›lan tutarlar›n (100
TL), izleyen dönemde iki kat› kadar (200 TL)
bir gerçekleflmesi oldu¤unu ifade etmektedir.
O halde cari y›lda ayr›lan 100 TL'nin de
izleyen dönemde iki kat› kadar bir gerçekleflmesi olacakt›r. Yeterlilik fark› 50 TL de¤il 100
TL olmal›d›r. Yeterlilik fark› tutar›n› 50 TL yerine
100 TL veren formülasyon ise MTKYF hesab›
sonucunda bulunan oran›n pay ve paydalar›n›n yerini de¤ifltirerek elde edilebilir. Bu
durumda yeni yeterlilik oran› 100 TL / 50 TL = 2
misli olarak bulunur. Cari y›l ayr›lan 100 TL
muallâk tazminat karfl›l›klar› da bu oran ile
çarp›larak 200 TL'ye yükseltilebilir.
Yeterlilik testi sonucunda ç›kan yeterlilik
oran›n›n, tahakkuk etmifl, raporlanmam›fl ve
gider pay› kalemlerine bu esasa göre uygulanmas› gerekmektedir.
2. Gerçekleflmifl Ancak ‹hbar Edilmemifl
Hasarlar Karfl›l›¤›, IBNR
Dönem sonlar› itibariyle ayr›lan muallâk
tazminat karfl›l›klar›n›n tam, do¤ru ve kesin
olamayaca¤› nedeniyle muallâk tazminat
karfl›l›klar›na ilave veya mahsup uygulanmas›
ancak ve ancak muallâk tazminat karfl›l›klar›
bordrosunda yer alan muallâk dosyalar›na
iliflkin güncellemeleri sa¤lar, ancak dönem
sonlar› itibariyle gerçekleflmifl olup ihbar›
henüz yap›lmad›¤› için flirket taraf›ndan
gerekli muallâk tazminat karfl›l›¤› ayr›lamayan
dosyalar da mevcuttur. Esasen ilgili döneme
ait olmalar›na karfl›n dönem sonu itibariyle
flirket taraf›ndan bu tür dosyalara bir karfl›l›k
ayr›lamam›flt›r. Ancak muhasebenin dönemsellik ilkesi gere¤i, bu dosyalar için de bir
karfl›l›k ayr›lmas› gereklidir. Bu dosyalar için
ayr›lmas› gerekli karfl›l›klar literatürde IBNR
(Incurred But Not Reported, Gerçekleflmifl
Ancak ‹hbar Edilmemifl) olarak bilinmekte
olup Yönetmeli¤in yedinci maddesinin
üçüncü f›kras›nda hüküm alt›na al›nm›flt›r.
Buna göre IBNR;
“(3) Gerçekleflmifl ancak rapor edilmemifl
tazminat bedellerinin hesaplanmas› s›ras›nda
hesap dönemi sonu rakamlar› son 12 ay›
kapsayacak flekilde dikkate al›n›r. Bu tarihlerden önce meydana gelmifl ancak bu tarihlerden sonra ihbar edilmifl tazminatlar,
gerçekleflmifl ancak rapor edilmemifl tazminat bedelleri olarak kabul edilir.” hükmü ile
ifade edilmifltir.
Gerçekleflmifl ancak ihbar edilmemifl tazminat bedellerinin yan›s›ra dönem sonlar›
itibariyle gerçekleflmifl ve ihbar› da yap›lm›fl
olmakla birlikte muallâk tazminat karfl›l›¤›
ayr›lmam›fl dosyalar da olabilir. Önceki
dönemlerde gerçekleflip ihbar› yap›larak
hasar dosyas› aç›lan tazminat bedelleri, red,
ödeme vb gibi nedenlerle kapan›p muallâk
kay›tlar›ndan ç›kart›ld›ktan sonra izleyen
dönemde veya dönemlerde dava aç›lmas›,
rücu dosyas›n›n oluflturulmas› için dosyaya
masraf girilmek zorunda kal›nmas›, ekspertiz
ücreti ödenmesi veya muallâk tazminat
karfl›l›¤› ayr›lmas› gibi herhangi bir sebeple
yeniden iflleme al›nabilir. Bu dosyalar da
esasen iflleme al›nd›¤› tarihten önceki
dönemler için flirket aç›s›ndan ödenmesi
gerekli bir yükümlülük olup söz konusu
dosyalar için muallâk tazminat karfl›l›¤›
ayr›lmas› gerekmektedir. Ancak baz› durumlarda flirketlerin öngörüleri dahilinde olmayan
sebeplerle de eskiden kapanm›fl bir dosya,
dönem kapand›ktan sonra yeniden iflleme
al›nabilmektedir. Cari dönem sonunda IBNR
dosyalar› için karfl›l›k ay›r›rken, bu tür
dosyalar› da dikkate almak gerekmektedir.
Bu tür dosyalar için ayr›lmas› gerekli karfl›l›k,
yönetmeli¤in yedinci maddesinin dördüncü
f›kras›nda hüküm alt›na al›nm›flt›r;
“(4) Cari hesap dönemi veya daha önceki
hesap dönemlerinde ihbar edilmifl olmakla
birlikte cari hesap döneminde herhangi bir
sebeple bu dönem muallâklar›nda bulunmayan ancak bir sonraki y›l yeniden iflleme
al›nan mualla¤a konu dosyalar da ilgili
branfl›n gerçekleflmifl ancak rapor edilmemifl
tazminat bedelleri hesaplar›na dahil edilir.”
IBNR hesab›n›n ne flekilde yap›laca¤› yine
ayn› f›krada aç›klanm›flt›r.
“Gerçekleflmifl ancak rapor edilmemifl tazminat bedellerinin hesaplanmas› s›ras›nda, sigorta ve reasürans flirketlerinin bu bedellerle
ilgili olarak son 5 veya daha fazla y›llarda; bu
tarihlerden önce meydana gelmifl ancak
sonras›ndan rapor edilmifl tazminatlar›n,
bunlara iliflkin rücu, sovtaj ve benzeri gelir
tahsilatlar›n›n tenzil edilmesinden sonra kalan
tutarlar›n›n, söz konusu y›llara iliflkin prim üretimlerine bölünmesi suretiyle bulunan a¤›rl›kl›
ortalama dikkate al›n›r. Cari hesap dönemi
için gerçekleflmifl ancak rapor edilmemifl
tazminat bedeli, yukar›da belirtilen flekilde
hesaplanm›fl olan a¤›rl›kl› ortalama ile cari
hesap döneminden önceki 12 ayl›k toplam
prim üretiminin çarp›lmas› suretiyle bulunur.”
Ancak burada çok net bir yöntem aç›klamas› olmad›¤› için IBNR hesab›nda sektörümüzde farkl› uygulamalar ortaya ç›km›flt›r.
❖ Bunlardan en s›k karfl›lafl›lan›, IBNR
hesab›na konu dosyalara ait tazminat bedelleri hesaplan›rken dosyan›n sadece ihbar
edildi¤i dönem sonuna kadar gerçekleflen
tutarlar›n›n al›nmas› fleklindedir;
Oysa burada, IBNR hesab›na konu bir dosya
belirlendi¤inde, bu dosyan›n tazminat bedeli
esasen, dosya, dönem kapanmadan önce
ihbar edilmifl olsayd› bu dosya için ne kadar
muallâk tazminat karfl›l›¤› ayr›l›rd› sorusuna
verilecek cevapta gizlidir. Dosya ile ilgili
mümkün oldu¤unca güncel ve gerçek
de¤erler mevcutken, bunlar yokmufl gibi,
dosyan›n sadece aç›lm›fl oldu¤u y›ldaki
gerçekleflmelerini alarak, esas›nda gerçe¤e
yak›n tutar, istatistikle ve sa¤l›ks›z verilerle,
gerçek tutarlardan uzaklaflarak tahmin
edilmeye çal›fl›lmaktad›r. Söz konusu bu
kar›fl›kl›k, 29 Mart 2009 tarih ve 2009/9 say›l›
sektör duyurusu ile ortadan kalkm›fl durum-
11
‹NCELEME ARAfiTIRMA
dad›r. Yeni sektör duyurusu ile art›k IBNR
hesab›na konu dosyalar›n tazminat bedelleri
hesaplan›rken her bir dosyan›n, hesab›n
yap›laca¤› cari dönem sonuna kadarki tüm
gerçekleflmeleri dikkate al›nacakt›r. Baflka bir
ifadeyle IBNR hesab›na konu bir dosyaya
ihbar tarihinden itibaren cari dönem sonuna
kadar ödenen toplam tazminat tutarlar› ile
varsa cari dönem sonundaki muallâk tazminat karfl›l›klar› ilave edilecek ve yine ayn›
dönem boyunca tahsil edilen rücu, sovtaj ve
benzeri gelirler toplam› bu dosyadan tenzil
edilerek o dosya için IBNR hesab›nda
kullan›lacak tazminat bedeline ulafl›lacakt›r.
dönemde olursa olsun, IBNR hesab› yap›l›rken
cari dönem itibariyle 12 ay önceden
bafllamak üzere geçmifl befl tane 12 ayl›k veriler üzerinden çal›fl›lmas› gerekti¤i ifade
edilmektedir. Baflka bir ifadeyle, örne¤in 30
Eylül 2009 tarihi itibariyle yap›lacak IBNR
hesaplamas›nda cari y›l olarak 01 Ocak 200930 Eylül 2009 aras› dönemin al›nmamas› gerekmektedir. Cari dönem sonu olan 31 Eylül 2009
tarihi için kullan›lacak cari y›l verilerinin 12 ay
geriye gidilerek 01 Ekim 2008-30 Eylül 2009
aras›nda oluflan verilerin al›nmas› ve geçmifl
befl y›ll›k verilerin de bu tarihlerden 12'fler ay
geriye gidilerek oluflturulmas› gerekmektedir.
❖ IBNR hesaplamas› s›ras›nda yap›lan yanl›fl
yorumlardan biri de yönetmelik maddesinde
geçen 12 ay ibaresidir. Bu ibarenin yer ald›¤›
yönetmelik maddesi flöyledir;
❖ Her bir teknik karfl›l›k hesaplamas› için ayn›
veriler kullan›lmakta, ancak söz konusu veriler, her bir hesaplamada farkl› aç›lardan
de¤erlendirmeye tabi tutulmaktad›r.
“Gerçekleflmifl ancak rapor edilmemifl tazminat bedellerinin hesaplanmas› s›ras›nda hesap
dönemi sonu rakamlar› son 12 ay› kapsayacak flekilde dikkate al›n›r. Bu tarihlerden önce
meydana gelmifl ancak bu tarihlerden sonra
ihbar edilmifl tazminatlar, gerçekleflmifl ancak
rapor edilmemifl tazminat bedelleri olarak
kabul edilir.”
IBNR, MTKYF, TER ve AZMM hesaplar› cari
dönem nihai MTK tutar›n›n tam olarak
ayr›lmas›na yönelik ifllemlerdir. Bu hesaplamalar›n her biri cari dönem tahakkuk eden
muallâk tutarlar›na, ilave veya tenzilat
fleklinde yans›t›l›r. Bu ilave ve/veya tenzilat
ifllemlerinin nedeni ise dönem sonu nihai
muallâk tazminat karfl›l›¤› tutarlar›n›n yukar›da
aç›klanan sebeplerle tam olarak hesaplanamamas›d›r. MTKYF ile tahakkuk eden muallâk
tazminat karfl›l›klar›na ilave ihtiyac› do¤arken,
TER ile muallâk tazminat karfl›l›klar›ndan tenzilat yap›lmaktad›r. IBNR hesab› ile ihbar tarihleri
itibariyle tahakkuk eden muallâklarda gösterilmesi imkân› olmayan dosyalar›n geçmifl befl
y›ll›k verilerden elde edilen oran›ndan hareketle bu tür dosyalar için cari dönemde
ayr›lmas› gerekli ilave MTK tutar›na ulafl›lmaktad›r. Bu itibarla her bir hesaplama ifllemi birbirinden ba¤›ms›z bir nitelik tafl›makta olup,
ayn› dosyay› farkl› aç›lardan de¤erlendirmektedir. Bu sebeple bir dosya, her bir teknik
karfl›l›k hesaplamas›nda farkl› aç›lardan hesaba kat›lmakta oldu¤undan ayn› anda her bir
hesaplaman›n konusu olabilmektedir.
Uygulamada, yukar›da bahsi geçen teknik
karfl›l›klar›n hesaplanmas›nda kullan›lan
geçmifl befl y›ll›k hasar verilerini oluflturan
Uygulamada bu hükümde yer alan 12 ay
ibaresinin; geçmifl alt› y›ll›k verilerin ilk y›l›ndan
önce ancak ve ancak 12 ay geriye
gidilebilece¤i, örne¤in 31 Aral›k 2009 tarihi
itibariyle hesaplanacak olan IBNR hesab›nda
cari y›l hariç geçmifl befl y›ll›k verilerin ilk y›l›
olan 2004 y›l›ndan en fazla 12 ay önce hasar›
gerçekleflmifl dosyalar›n al›nmas› gerekti¤i
fleklinde yorumland›¤› görülebilmektedir. Öte
yandan söz konusu 12 ay ibaresi, IBNR'a konu
dosyalara iliflkin tazminat bedelleri
hesaplan›rken ihbar tarihinden itibaren en
fazla 12 sonraki gerçekleflmelerinin
al›nabilece¤i fleklinde de yorumlanabilmektedir. 29 Mart 2009 tarih ve 2009/9 say›l› sektör
duyurusu ile bu yorum da cevaplanm›fl oldu.
Bu hükümde 12 ay ibaresi ile, esasen IBNR
hesaplamas›n›n 12 ayl›k dönemler baz›nda
yap›lmas› gerekti¤i ifade edilmektedir. Hangi
12
dosyalar›n ayn› anda sadece bir hesaplamaya konu olabilece¤i yönünde bir yanl›fl
anlama ve buna dayanarak yap›lan yanl›fl
de¤erlendirmelere rastlanmaktad›r.
❖ Muallâk Tazminat Karfl›l›¤› bileflenlerinden
rücu, sovtaj ve benzeri gelirlerin tenzil
edilmesi:
Tahakkuk eden muallâklardan düflülecek
olan rücu, sovtaj ve benzeri gelirler geçmifl
befl y›ll›k verilerden elde edilen oran nispetinde düflülürken IBNR dosyalar›ndan
düflülecek rücu, sovtaj ve benzeri gelirler
dosya baz›nda belli oldu¤undan oran
hesab›na gerek yoktur. IBNR hesab› yap›l›rken
her bir dosyaya iliflkin tahsil edilmifl rücu, sovtaj ve benzeri gelirler ilgili dosya ödenen
tazminat tutar›ndan tenzil edilmektedir.
3. Aktüeryal Zinzirleme Merdiven Metodu,
AZMM
Yönetmeli¤in yedinci maddesinin alt›nc›
f›kras›nda belirtilen aktüeryal zincirleme merdiven metoduna iliflkin Hazine Müsteflarl›¤›'n›n
05 Aral›k 2007 tarih ve 2007/24 say›l› genelgesi ile söz konusu tablolar›n ne flekilde hesaplanaca¤› aç›klanm›flt›r. Bu tebli¤e göre, söz
konusu metot, ödenen hasarlardan yola
ç›k›larak oluflturulmufl olup 11 Temmuz 2007
tarih ve 26579 say›l› Resmi Gazete'de
yay›mlanan Sigorta Branfllar›na ‹liflkin Tebli¤
kapsam›nda belirlenen branfllar baz›nda son
alt› y›lda net (reasürör pay› düflülmüfl) ve brüt
(reasürör pay› düflülmemifl) olarak
gerçekleflen ödenen hasar tutarlar› rücu,
sovtaj ve benzeri gelir kalemleri tenzil edilmifl
flekilde kullan›lmas› esas›na dayanmaktad›r.
AZMM, dönem sonu itibariyle ayr›lmas› gerekli
nihai muallâk tazminat karfl›l›¤› tutar›n›n alt
s›n›r›n› test etmektedir. AZMM hesab› sonucunda elde edilen AZMM farklar›n›n ilave
edilmesiyle her branflta bulunan brüt ve net
muallâk tazminat karfl›l›¤› tutarlar› yine de
nihai asgari karfl›l›k tutar›n› ifade etmemektedir. Bilindi¤i üzere herhangi bir dönem sonu
itibariyle muallâk tazminat karfl›l›¤› tutarlar›
revize edilirken IBNR ve MTKTF hesaplar› sonucunda bulunan brüt ve net tutarlar, tahakkuk
eden muallâk tazminat karfl›l›¤› tutarlar›na
ilave edilerek, TER ise bu tutarlardan tenzil
edilerek AZMM tutarlar› ile karfl›laflt›r›lacak
muallâk tazminat karfl›l›¤› tutarlar› elde
edilmektedir.
Ancak burada bahsi geçen ve ilave muallâk
tazminat karfl›l›¤› gerektiren testlere iliflkin
ifllemlerin tümü, direkt veya dosya baz›nda
takibi yap›labilen, ödenen tazminat ve muallâk tazminat karfl›l›¤› tutarlar›ndan hareketle
elde edilmektedir. Bu durumda elde edilecek ilave karfl›l›klar›n da direkt veya dosya
baz›nda takibi yap›labilen tahakkuk eden
muallâk tutarlar›na ilave edilmesi gerekmektedir. Tüm bu teknik karfl›l›klar, esasen direkt
veya dosya baz›nda takibi yap›labilen
tahakkuk etmifl muallâk tazminat karfl›l›¤›
tutarlar›n› revize etmektedir. Öte yandan ayn›
veriler kullan›larak yap›lan AZMM çal›flmas› ile
de bu revizyon tutarlar› test edilmektedir. Bu
sebeple, AZMM tutarlar› ile karfl›laflt›r›lacak
muallâk tazminat karfl›l›¤› toplam tutar›n›
hesaplarken, sadece direkt veya dosya
baz›nda takibi yap›labilen ifller ve bunlara
iliflkin revizyonlar›n hesaba kat›lmas› gerekmektedir.
Bu itibarla, üye olunan havuzlardan belirli
periyotlarla ekstreler halinde bildirimi yap›lan
ve IBNR, MTKYF, TER ve AZMM
hesaplamalar›nda dosya baz›nda takibat›
yap›lamad›¤› için kullan›lamayan bir k›s›m
endirekt muallâk tazminat karfl›l›klar›n›n,
tamamen istatistik çal›flmas›n›n d›fl›nda tutulmas›, her bir branfla iliflkin ilave muallâk
tazminat karfl›l›klar›n›n (IBNR, MTKYF, TER,
AZMM Fark›) yans›t›lmas›n›n ard›ndan ilave
edilmesi gerekmektedir.
Öte yandan söz konusu istatistik çal›flmas›
brüt ve net üzerinden hesaplanmaktad›r. Net
hesaplama için kullan›lan dosya baz›nda
konservasyon tutarlar›, flirketlerin bilgi ifllem
sistemlerindeki yetersizlikler yüzünden bazen
13
‹NCELEME ARAfiTIRMA
Excess of Loss reasürörlerinden gelen paylar›
içermemektedir. Söz konusu dosyalar›n kullan›laca¤› AZMM çal›flmas›nda da ayn›
flekilde Excess of Loss reasürör paylar› hariç
tutulacakt›r. O halde Excess of Loss reasürör
paylar›n›n dosya baz›nda da¤›t›lamad›¤›
durumlarda, söz konusu gelirlerin t›pk› endirekt muallâk tazminat karfl›l›klar›nda oldu¤u
gibi tüm istatistik çal›flmalar›ndan sonra
branfllara ilave edilmesi gerekmektedir. Ayn›
flekilde, IBNR çal›flmas›nda, net IBNR
hesaplan›rken Excess of Loss reasürörlerine
ödenen ücretler, branfllar itibariyle net prim
tutarlar›na ulafl›l›rken d›flar›da b›rak›lacakt›r.
Tüm bu düzeltme ifllemlerinden sonra nihai
muallâk tazminat karfl›l›¤› tutarlar›na ulafl›rken
izlenmesi gerekli yol afla¤›da tablo ile
sadelefltirilmifltir.
No
1
2
3
4
A=1+2+3+4
B
A+B
5
6
C=5+6
A+B+C
Direkt MTK*
TER Tutar› (-)**
IBNR
Yeterlilik Fark›
(AZMM ile test edilecek Toplam MTK tutar›)
(AZMMÖMTK)‘ AZMM
AZMM Fark›
‹statistik ile tahmin edilen MTK
Endirekt MUALLÂK TAZM‹NAT KARfiILI⁄I
Excess Farklar› (-)***
‹statistik D›fl› MTK
Nihai MTK
*Cari dönem sonu itibariyle tahakkuk eden tazminat ve gider pay› muallâklar› toplam›
**Sadece tazminat muallâk dosyalar› üzerinden hesaplanarak bulunan
oran›n cari y›lda yine sadece tazminat muallâk dosyalar›na ait muallâk
tutarlar›na uygulanmas› ile hesaplanan tenzil edilecek tutarlar
*** Dosya baz›nda Excess of Loss reasürör paylar› düflülemiyorsa, Nihai
Net MTK tutarlar›ndan tenzil edilecek tutarlar.
TEKN‹K KARfiILIK HESAPLAMALARINDA ANA
BRANfi, ALT BRANfi PROBLEM‹
Teknik karfl›l›klar yönetmeli¤inde, teknik
karfl›l›klar›n ana branfllar ya da alt branfllara
göre mi hesaplanaca¤› net olarak belirtilmemifltir. Ancak AZMM ve MTKYF hesaplama
tablolar› ana branfllar baz›nda haz›rlanm›fl ve
flirketlere bildirilmifltir. Tüm Teknik Karfl›l›klar› test
etmek üzere formüle edilen AZMM ana
branfllar baz›nda haz›rland›¤›ndan tutarl›l›k
gere¤i di¤er teknik karfl›l›klar›n da ana
14
branfllar baz›nda hesaplanmas› gerekti¤i
yorumu ç›kmaktad›r. Ancak tek düzen hesap
plan›na göre muhasebelefltirme ifllemi 7'li alt
branfl kodlar›nda yap›l›rken ana branfllar
baz›nda bulunan ilave Muallâk Tazminat
Karfl›l›klar›'n›n muhasebelefltirmesi nas›l
yap›lacakt›r? Örne¤in on alt branfl içeren
Genel Sorumluluk branfl›nda hesaplanacak
AZMM fark›n›n muhasebelefltirilmesi nas›l
yap›lacakt›r?
Benzer bir problem Devam Eden Riskler
Karfl›l›¤›'n›n (DERK) alt branfllar baz›nda
hesaplanmas› s›ras›nda da karfl›m›za ç›kmaktad›r. Bilindi¤i üzere, DERK'in, alt branfllar
baz›nda hesaplanmas› öngörülmektedir.
DERK oran›n› hesaplamaya esas hasar prim
oranlar› bulunurken kullan›lan muallâk tazminat karfl›l›¤› tutarlar›, tüm teknik karfl›l›klar›n
hesaplanmas›ndan sonra elde edilen nihai
muallâk tazminat karfl›l›¤› tutarlar›d›r. Ancak
nihai muallâk tazminat karfl›l›klar›ndan MTKYF
ve AZMM'nin ana branfllar baz›nda
hesaplanmas› öngörülmüfltür. O halde DERK
hesab›na esas muallâk tazminat karfl›l›¤› tutarlar› ne flekilde hesaplanacakt›r?
Ayn› flekilde, sermaye yeterlili¤i çal›flmas›n›n
Birinci. Yönteme göre hesaplanmas› s›ras›nda
geçmifl üç y›ll›k muallâk tazminat karfl›l›klar›
tar›m ve kredi branfllar› ve di¤erleri olarak
ikiye ayr›lm›flt›r. Tar›m branfl›n›n ba¤l› oldu¤u
genel zararlar ana branfl› alt›nda on dört alt
branfl mevcuttur. Genel Zararlar ana
branfl›nda bir AZMM fark› olmas› halinde bu
fark›n ne kadar›n›n Tar›m alt branfl›na ait
oldu¤u nas›l hesaplanacakt›r?
Yukar›da say›lan sebeplerden dolay› tüm
teknik karfl›l›klar›n ve bunlar› test etmek üzere
kullan›lan AZMM hesaplamas›n›n alt branfllar
baz›nda yap›lmas› veya ana branfllar
baz›nda yap›lacaksa DERK hesab›n›n da ana
branfl baz›nda hesaplanmas›, veyahut ana
branfllar baz›nda hesaplanan ilave
karfl›l›klar›n alt branfllara ne flekilde
da¤›t›laca¤›n›n belirtilmesi ihtiyac›
do¤mufltur. ■
KAPAK KONUSU
Sigorta Acenteleri ‹çin
Yeni Ufuklar
Doç. Dr. Fuat ERDAL
SEGEM Müdürü
igortac›l›k Kanunu ile sektöre çok
önemli de¤ifliklikler, düzenlemeler ve
yenilikler getirilmifltir. Senelerdir konuflulan,
tart›fl›lan ve beklenen düzenlemelerle ilgili
yönetmeliklerin ç›kar›lmas›yla birlikte, bu
düzenlemeleri yâda de¤ifliklikleri hayata
geçirecek ya da yürütecek kurumlar kurulmaya bafllanm›flt›r. Sigortac›l›k E¤itim Merkezi
(SEGEM) de bu çerçevede kurulan ve sigortac›l›k alan›ndaki e¤itim ve s›nav faaliyetlerinin
standartlar›n› oluflturarak sektörde nitelikli eleman istihdam›n› art›rmak, sektörün hizmet
kalitesini yükseltmek ve geliflimine katk›da
bulunarak uluslararas› düzeye getirmek görevlerini üstlenen bir kurumdur.
S
B‹R H‹ZMET SEKTÖRÜ OLARAK S‹GORTACILIK...
Sigortac›l›k sektörü oldukça dinamik, h›zla
de¤iflen ve h›zla büyüyen bir sektördür. Ancak
Türk Sigorta Sektörü, benzer ülkelerle
karfl›laflt›r›ld›¤›nda, olmas› gerekenin çok
alt›nda bir büyüklü¤e sahip görünmektedir.
Di¤er etkenlerinin yan›nda, sektörde
çal›flanlar›n e¤itim ve standart eksikli¤inin
bunda önemli bir pay›n›n oldu¤u düflünülmektedir. Ayn› iflkolunda bile, örne¤in acentelerde,
çok farkl› altyap›, deneyim ve e¤itime sahip
çal›flanlar istihdam edilebilmektedir.
Görülen odur ki toplumda sigorta kavram›n›n
halen trafik sigortas› ya da kaskodan öteye
geçemedi¤i önemli bir kesim vard›r. Bir yandan da sigortan›n bir zorunluluk de¤il, “insan
ve insan›n de¤er verdi¤i fleyler için” bir
gereklilik oldu¤u bilincinin de yerlefltirilmesi
gerekmektedir. Ülkemizde mevcut sigorta
flirketlerinde oldukça profesyonel, teknik niteliklere sahip ve yüksek e¤itim düzeyinde personel ve yöneticiler istihdam edilmektedir.
Ancak nihai tüketiciyle muhatap olan sektör
çal›flanlar›n›n da niteliklerini yükseltmek, sektörün geliflimi için kaç›n›lmaz bir gerekliliktir.
Böylelikle, hem sigortac›l›k sektörü ekonomik
bak›m›ndan arzu edilen gelir ve büyüklü¤e
eriflebilecek, hem de sektör çal›flanlar› hak
etti¤i imaj ve sayg›nl›¤a kavuflabilecektir.
Sigortac›l›k sektörü, bir hizmet sektörüdür.
Hizmet sektörlerinde, bu hizmeti sunanlar›n
e¤itimi ve niteli¤i çok önemlidir. Sigorta
Acenteleri, sigorta ürününü nihai tüketiciye
sunan ve tüketici ile do¤rudan muhatap olan
kiflilerdir. Bu kifliler, ne kadar bilgili ve donan›ml›
olurlarsa, ne kadar mevzuata hakim ve hem
mevzuat hem de ürün de¤iflikliklerini yak›ndan
takip eden kifliler olurlarsa, sektörde üretim ve
kârl›l›k da o kadar artar ve sektör h›zla geliflir.
Acentelerin e¤itimi, sigorta bilincinin
yerleflmesi ve yayg›nlaflmas› bak›m›ndan da
çok önemlidir. Sigorta ve sigortac›l›¤›n
yayg›nlaflmas›, sektöre güvenin artmas›,
poliçelerde yap›lan hatalar›n ve bundan kaynakl› ortaya ç›kan müflteri ma¤duriyetlerinin
azalmas›, acentelerin ve buralarda çal›flan
15
KAPAK KONUSU
teknik personelin yeterli bilgi, nitelik ve
donan›ma sahip olmas›na ba¤l›d›r.
S‹GORTACILIK E⁄‹T‹M MERKEZ‹’N‹N KURULMASI
VE ACENTE E⁄‹T‹MLER‹...
Bu fark›ndal›kla, Sigortac›l›k E¤itim Merkezi
kurulur kurulmaz ilk ifl olarak sigorta acenteleri
teknik personel e¤itimini gündemine alm›flt›r.
SEGEM taraf›ndan düzenlenen ve 22 May›s
2009 tarihinde bafllayan Sigorta Acenteleri
Teknik Personel E¤itimi, Adana,
Afyonkarahisar, Antalya, Bursa, Diyarbak›r,
Erzurum, Gaziantep, Kayseri, Konya, Malatya,
Samsun, fianl›urfa, Trabzon, Van ve Zonguldak
illerinde tamamlanm›fl olup, 10 Temmuz'dan
bugüne de Ankara, ‹stanbul ve ‹zmir illerinde
e¤itimler devam etmektedir.
Sigorta Acenteleri Teknik Personel Zorunlu
E¤itimi kapsam›nda, iki gün boyunca
kat›l›mc›lara:
❖ Temel Sigortac›l›k ve Reasürans Bilgileri,
❖ Türk Sigorta Sektörünün Genel Görünümü,
❖ Türkiye'de Sigorta Uygulamalar›,
❖ 5684 say›l› Sigortac›l›k Kanunu ve Sigorta
Acenteleri Yönetmeli¤i,
❖ Acentelerin Hak ve Yükümlülükleri ile Hasar
Yönetimi
hakk›nda e¤itim verilmektedir.
16 Ekim 2009 tarihinden itibaren de halen
devam etmekte olan e¤itime herhangi bir
nedenle baflvuramayanlar için ek e¤itimler
bafllayacakt›r.
Öte yandan da bankalar, özel finans kurumlar› ve özel kanunla kurulmufl olup kendilerine
sigortac›l›k faaliyetinde bulunma yetkisi
tan›nan kurumlarda çal›flan teknik personel
de E¤itimcilerin E¤itimi programlar›yla e¤itimlerini tamamlamaktad›r.
E⁄‹T‹MLERDEN BEKLENENLER...
E¤itimler sayesinde, acente çal›flanlar›n›n
sigortac›l›k mevzuat›na ve sektöre yönelik bilgi
düzeylerinin artmas›, mevzuatta meydana
16
gelen de¤ifliklikleri ve sektördeki hizmet ve
ürün çeflitlili¤ini takip etmeleri beklenirken,
e¤itimlerin yans›mas› olarak acentelerin
tüketiciye daha kaliteli hizmet sunumuna
olanak sa¤layaca¤›ndan, mevcut portföylerinin genifllemesine yol açacak ve
dolay›s›yla da acentelerin sektöre yönelik üretim ve kârl›l›k oranlar›n›n artmas›na imkân
tan›yacakt›r.
fiüphesiz bu konuda, güncel hayatta oluflan
riskleri ve bu risklerin sigortalanmas›na yönelik
olarak oluflturulmas› gereken sigorta bilincinin
toplum geneline yay›lmas› için, e¤itimlerin,
sigorta sektörünün vazgeçilmez aktörlerinden
olan acenteler taraf›ndan benimsenmesi ve
bu konudaki duyarl›l›klar›n›n geliflmesi önemli
rol oynayacakt›r.
‹çinde bulundu¤umuz “bilgi ça¤›nda”, kiflilerin
üstünlükleri, sahip olduklar› bilgi düzeyi ile
ölçülmektedir. Bilgiyi, deneyimle birlefltiren ( ki
buna befleri sermaye ad› verilir ) kifliler, her
alanda aran›lan eleman olacaklard›r.
Hemen her sektörde ve alanda oldu¤u gibi,
sigortac›l›k sektöründe de e¤itimin önemi
tart›flmas›zd›r. Dikkat edilirse son y›llarda
ç›kar›lan yönetmeliklerin hemen hepsinde
hem e¤itim, hem de üç y›lda bir gibi k›sa
sürelerde e¤itimi tekrarlama zorunlu hale
getirilmektedir. SEGEM de bu çerçevede,
e¤itimin bir sistemati¤e ve standarda ba¤lanmas› amac›yla kurulan bir kurumdur. Birkaç y›l
içerisinde bu e¤itim ve standardizasyon oturdu¤u takdirde, hem kifliler önünü daha rahat
görebilecek, hem de nitelikli eleman talebi
daha da artacak ve dolay›s›yla verimlilik artacakt›r. E¤itim bir bütündür: SEGEM sektöre
yeni gireceklerin standard›n› yükseltirken, sigorta flirketlerimiz de kendi hizmet içi e¤itimleri
ile bu resmi tamamlayacakt›r.
E¤itimler sayesinde acentelerin sektörel bilgi
düzeylerinde standardizasyon sa¤lanmakta
olup acentelerin hak ve yükümlülüklerinin
bilincinde olmalar› amaçlanmaktad›r. Sektöre
yönelik teorik bilgilerin yan› s›ra, Sigortac›l›k
Sektörünün genel görünümü ve uygula-
malar›na yönelik de e¤itim alan acentelerimiz, pratikte karfl›laflt›klar› birçok problemin
cevab›n› da e¤itimlerde bulmaktad›rlar.
E⁄‹T‹MLER‹N DE⁄ERLEND‹R‹LMES‹...
E¤itim vermenin yan› s›ra, bu e¤itimin yararlar›n› ölçebilmek, acentelerin memnuniyet
düzeylerini ö¤renebilmek, karfl›lafl›lan problemleri ve yetersizlikleri tespit edebilmek ve bundan sonraki e¤itimlerde de gerekli tedbirleri
almak ve düzenlemeleri yapabilmek
amac›yla, e¤itimin ard›ndan tüm kat›l›mc›lara
SEGEM E¤itim ve Araflt›rma Birimi taraf›ndan
haz›rlanan bir anket uygulanmaktad›r. Bu
anketlerle, kat›l›mc›lar, hem e¤itimin kapsam›n›
ve verilifl fleklini, hem de e¤itmenleri
de¤erlendirmektedir. Bu anketler SEGEM'de
optik okuyucu ile de¤erlendirilmektedir.
E¤itimler tamamland›¤›nda, anket sonuçlar›
sektörle ve bas›nla paylafl›lacakt›r. Anket
sonuçlar›nda ve SEGEM çal›flanlar›na gelen epostalardan, acentelerin, e¤itimleri beklenenin çok üstünde bir ilgi ile karfl›lad›klar›, bilgi
ve mevzuat yenilemenin çok yararl› oldu¤u,
kat›l›mc›lar›n memnuniyet düzeylerinin
oldukça yüksek oldu¤u anlafl›lmaktad›r.
Teknik Personel E¤itimleri: Sektörün En
Kapsaml› Projesi …
May›s - Kas›m 2009 dönemini kapsayan 7 ay
gibi k›sa say›labilecek bir dönemde verilen
e¤itimlere kat›lan kifli say›s›na bak›ld›¤›nda, bu
projenin, sigortac›l›k sektöründe geçmiflten
bugüne düzenlenen en kapsaml› ve en büyük
proje oldu¤u görülecektir. May›s ay›nda
bafllayan e¤itimlere 25.000 kifli, ek e¤itimlere
9.000 kifli ve banka ve özel kurumlar
e¤itimlerine ise yaklafl›k 7.000 kifli olmak üzere,
toplam 41.000 kifli bu proje ile e¤itim alm›fl
yada almaktad›r.
Böylelikle sigortac›l›k faaliyetinde bulunan
hemen her birim, flirket yada kurum e¤itim
projesi kapsam› içinde yer alm›flt›r. Sigorta
bilincinden, Türk sigorta sektörünün yap›s›na,
kanun, yönetmelik ve yasal mevzuat bilgi-
lerinden hasar yönetimine kadar verilen kapsaml› bilgiler bir yana, binlerce sigortac›l›k sektörü çal›flan›n›, üstelik sigorta ürününün tan›t›m
ve pazarlamas›nda çal›flan personelini bir
araya getiren bu e¤itimin yaratt›¤› ve yarataca¤› sinerji bu projenin en küçük katk›s› olacakt›r.
Sözkonusu e¤itimlerin üç y›lda bir yenilenecek
olmas›, yap›lan e¤itim hamlesinin süreklili¤i
bak›m›ndan ayr› bir önem tafl›maktad›r.
SEGEM bu e¤itim projesinin baflvuru ve
kay›tlar›n› web sitesi üzerinden tamamen elektronik bir ortamda gerçeklefltirmifltir. Böylelikle,
Edirne'den Ardahan'a tüm sektör çal›flanlar›na
ulafl›lm›fl, onlar›n oturduklar› yerden e¤itime
baflvurma imk_n› sa¤lanm›fl, her türlü iletiflim
yine web ortam›nda gerçeklefltirilmifl ve adaylar s›nav sonuçlar›n› da yine web ortam›nda
ö¤renebilmifllerdir. Baflvurudan s›nava kadar
geçen tüm süreç, web sitesinden fleffaf bir
flekilde tüm sektör çal›flanlar› taraf›ndan
izlenebilmifltir.
Bu proje ile birlikte, sektörde çal›flan tüm teknik
personel sertifikaland›r›lacak ve Türkiye Odalar
ve Borsalar Birli¤i çat›s›nda kay›t alt›na
al›nacakt›r. 41.000 sigorta çal›flan›ndan oluflan
belki de ülkemizde flu anda mevcut tek veri
taban› olan bu sistem, çok önemli bir iletiflim
platformu haline gelmifltir. Bu veritaban›n›n
Hazine Müsteflarl›¤› ve TOBB'un bilgisine
aç›lmas›yla, kay›td›fl› istihdam önlenecek, sektörde e¤itimsiz ve sertifikas›z çal›flan say›s› azalacak yada ortadan kalkacak, her kesilen
poliçenin sorumlusu bilinir olacakt›r.
E¤itimlerin duyurulmas› ve takip edilmesi
sürecinde, Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri
Birli¤i vas›tas›yla tüm sigorta flirketlerinin, Türkiye
Odalar ve Borsalar Birli¤i vas›tas›yla da tüm
ticaret ve sanayi odalar›n›n deste¤inin e¤itimlerin aksamadan tamamlanmas›nda çok
önemli katk›lar› olmufltur. Bu aç›dan, acente
e¤itimleri, her ne kadar SEGEM organizasyonunda düzenlenmifl olsa da, tüm sigorta sektörünün
birlikte hareket etti¤i bir proje olmufltur. ■
17
S‹GORTA UYGULAMALARINA DA‹R
Takaful
(islami sigorta)
Gül B‹RGÜN
TSRfiB Genel Sekreter Yard›mc›s›
akaful, ‹slam hukuku veya fieriat›n
kural ve uygulamalar› ile uyumlu bir
sigorta çeflididir. Takaful, tarihi süreçteki
‹slami bankac›l›k uygulamalar›na dayal› olup
kavram olarak ‹slam›n ortaya ç›kmas›ndan
sonra 1400 y›l› aflk›n süredir de¤iflik flekillerde
uygulanm›flt›r. ‹slam dininde Müslümanlar›n
her bir üyesinin birbirine karfl› adil olmas› ve
bu adaleti günlük hayat ve ifl iliflkilerinde de
sürdürmesi temel ülküdür. Bir di¤er ülkü ise
Müslümanlar›n birbirine yard›m etmesi ve
korumas›n› hedeflemektedir. Arapçada
“birbirini garanti alt›na almak” ve “birine kefil
olmak anlam›na” gelen bir kelimeden
türetilmifl olan Takaful tüm bu ruhani
hükümlere uyum göstermektedir.
T
Bireyin kendini kay›p ve kötü talihe karfl›
korumas› Kur'ân'da baz› peygamberlerin
hikâyeleri arac›l›¤›yla da aç›klanmaktad›r.
Arapça'da Takaful, do¤al felaketlerde
karfl›l›kl› yard›mlaflma veya tazminat
düzenlemesi olarak bilinen“Aaqilah”
sisteminde yer almaktad›r. Bu sisteme göre,
do¤al felaketler sonucu meydana gelen
kay›plar bireylerin katk›lar› ile tazmin
edilmekteydi. Kan akçesi ve felaket
durumlar›nda karfl›l›kl› yard›mlaflma (Aaqilah)
Takaful kavram›na dayal› olup
kabilenin tamam› taraf›ndan yap›lan ödeme
yine kabilenin tamam› üzerindeki finansal
külfeti da¤›tmaktayd›. ‹slam dini de karfl›l›kl›
tazminat ve ortak sorumluluk ilkesini kabul
etmifltir.
18
‹slam›n do¤uflundan sonraki ikinci yüzy›l›n ilk
dönemleri Müslüman Araplar›n ticari
faaliyetlerini Hindistan, Malay Tak›madalar›
ve Asya'daki di¤er ülkelere geniflletti¤i
dönem olarak bilinmektedir.
Söz konusu ticari faaliyetler kapsam›nda
yap›lan uzun yolculuklar s›ras›nda Müslüman
Araplar›n meydana gelen kaza ve h›rs›zl›k
olaylar› nedeniyle büyük hasara u¤rad›¤›
bilinmektedir. Bu nedenle Müslüman Araplar
‹slam dinindeki karfl›l›kl› yard›mlaflma ve
iflbirli¤i ilkesine dayanarak yolculuk
öncesinde bir fona katk›da bulunulmas›
konusunda fikir birli¤ine varm›fllard›. Söz
konusu fon yolculuk s›ras›nda kazaya
u¤rayan kiflilerin hasarlar›n› tazmin etmek için
kullan›lm›flt›r. Bu uygulama daha sonra
Avrupal›lar taraf›ndan taklit edilmifl
olup sonraki dönemde nakliyat sigortas›
ad›n› alm›flt›r.
Genel olarak karfl›l›kl› iflbirli¤i ve dayan›flmaya dayal› bir sigorta olan Takaful
günümüzde sigorta flirketlerinin geleneksel
sigortaya alternatif olarak fleriat hukuku ile
uyumlu bir sigorta sunmas›na olanak vermektedir.
‹SLAM‹ ‹LKELERE BA⁄LILIK
Takaful veya Retakaful flirketleri iflbirli¤i, koruma ve müflterek sorumluluk gibi ilkelere s›k›
s›k›ya ba¤l› olup faaliyetlerini islamda yasak
olan faiz (riba), kumar (al-maisir) ve belirsizlikten (al-gharar) uzak durarak sürdürmek
durumundad›rlar. Ayr›ca, iflleri yürütürken
alkol ve domuz eti gibi haram kapsam›ndaki
mallarla ilintili her türlü faaliyet içinde bulunmak ve bunlardan getiri elde etmek de
yasakt›r.
‹slami sigortan›n temeli, faiz (riba) ve
belirsizli¤in (al-gharar) yasak olams› esas›
üzerine kurulmufltur.
Riba (faiz), ‹slami ve ‹slami olmayan finansal
araçlar aras›ndaki en belirgin ayr›m
noktas›d›r. Riba(faiz) ‹slam dininde aç›kça
yasaklanm›flt›r.Riba, bir alacakl›n›n haks›z
kazanç sa¤lamaya çal›flmas› anlam›nda kullan›lmaktad›r..Bu durum gnel olarak faiz
uygulamalar›nda veya tefecilikte fahifl oranda yüksek faiz uygulamas› fleklinde
görülmektedir. Ayr›ca, paran›n mal yerine bir
takas arac› olmas› nedeniyle de faiz yasakt›r.
Belirsizlik (al-gharar) ise gerçekten varolmayan veya belirsiz özelliklere sahip
unsurlar›n sat›fl› olarak ifade edilmektedir.
Zira bu gibi unsurlar›n sat›fl ifllemleri kumar
gibi riskli addedilmektedir.
Bu nedenle sigortan›n kumardan ay›rt
edilmesi önem arz etmektedir.
Sigorta ifl ilkeleri dâhilinde yürütüldü¤ü müddetçe kumar de¤ildir. Burada hesab›n
temelini, büyük ölçüde, flans› bertaraf eden
istatistik oluflturmaktad›r.
Kumarda ise kazanmak veya kaybetmek bu
riskin yarat›lmas›yla mümkündür. Sigortada
risk zaten mevcut olmakla beraber amaç
söz konusu riskin finansal etkilerini
azaltmakt›r.
Takaful veya Retakaful flirketlerinin fonlara
yat›r›m, tüm branfllarda faaliyet yürütme
veya di¤er finansal alanlarda faaliyette
bulunma gibi ifllerini fieriat ilkeleri dâhilinde
sürdürmeleri büyük önem arz etmektedir.
Buna gore, tüm ifllem ve sözleflmeler,
islami sigorta flirketlerinin faaliyetlerinde
spekülasyon, belirsizlik, kumar gibi
unsurlar›n bertaraf edilmesi veya asgariye
indirilmesini garanti alt›na almaktad›r.
Takaful sigortas›, baflta kutsal Kur'an ve
Peygamber Hz. Muhammed'in
vecizelerinden kaynak bulan ‹slam hukuku
veya fieriatla uyumludur. Takaful
sigortas›nda Müslüman âlimlerin görüflleri de
ikincil kaynaklar› oluflturmaktad›r. ‹slami sigorta flirketleri genellikle, flirketin ürünleri,
yat›r›mlar› ve yönetimsel uygulamalar›n›
denetleyerek bunlar›n fieriat hukuku ile
uyumlu olmas›n› garanti edecek tan›nm›fl
islami akademisyenlerden oluflan bir yönetim kurulu oluflturmak suretiyle faaliyetlerini
yürütmektedir.
TAKAFUL SÖZLEfiMES‹
Takaful sözleflmeleri, bir grup içinde herhangi
bir kifliyi etkileyecek kay›p ve hasarlar›n
kollektif olarak oluflturulan fondan toplu
olarak tazmin edilmesi üzerine kurulmufltur.
Takaful di¤er kifliler pahas›na avantaj
sa¤lamaz Teorik olarak, takaful, üyelerin
ortak bir havuza belli bir miktar para
aktard›klar› bir iflbirli¤i sigortas› olarak
alg›lanmaktad›r. Sistemin amac›
kâr de¤il “birbirinin zarar›n› üstlenmektir”.
19
S‹GORTA UYGULAMALARINA DA‹R
‹slam âlimleri, ticari sigortac›l›¤›n,
belirsizlik, kumar ve faiz içerdi¤inden dolay›
Müslümanlara yasakland›¤›
görüflündedir.
Takaful sözleflmelerinin dayand›¤› bafll›ca
ilkeler flunlard›r:
❖ Takaful flirketleri ba¤›fllar› genellikle iki
bölüme ay›rmaktad›r. Bu bölümlerden ilki
mortalite sorumluluk ve poliçe sahiplerinin
kay›plar›n›n karfl›lanmas› için ayr›lan
ba¤›fllard›r. Di¤er bölüm ise yat›r›m için
ayr›lan ba¤›fllardan oluflmaktad›r. Böylece
Tabarru(ba¤›fl) hükmü sözleflme içerisinde
yer almaktad›r.
Geleneksel sigorta ile takaful faaliyetleri
aras›ndaki fark fonlara yat›r›m konusunda
daha belirgin hale gelmektedir. Buna göre
sigorta flirketleri haram-helal kavram›n›
gözetmeksizin fonlar›n› faize dayal› yat›r›rken
takaful flirketlerinde yaln›zca fieriata uygun
faaliyetler yürütülmekte olup kâr daha önce
takaful sözleflmelerinde belirlenmifl orana
göre da¤›t›lmaktad›r. Söz konusu flirketler
ortak havuz içindeki kâr veya kayb› da
toplu olarak paylaflmaktad›r. Takaful sisteminin içerisinde sigorta flirketlerinin afl›r› fiyat
politikalar›n› gidermek üzere bir mekanizma
da bulunmaktad›r. Zira ödenen prim miktar›ndan ba¤›ms›z olarak elde edilen kâr›n
hissedarlar›n yapt›klar› katk›larla orant›l›
olarak hissedarlara geri dönmesi beklenmektedir.
❖ Ba¤›fllar›n hangi ölçüde mortalite sorumluluk ya da yat›r›m hesab› için kullan›laca¤›
mortalite tablolar›na ve di¤er aktüeryal
gerekliliklere iliflkin teknik temele
dayand›r›lmaktad›r. Her iki hesaba da
yat›r›m yap›lmakta ve kazançlar bir ticari
teflebbüs için fon sa¤layan kifli veya kifliler
aras›ndaki ticari kâr paylafl›m sözleflmesi
olan mudaraba ilkesi do¤rultusunda
kat›l›mc›lar ve takaful operatörleri aras›nda
da¤›t›lmaktad›r. ‹fltirak pay› ve tazminatlara
iliflkin belirsizlik yoktur.
Takaful sözleflmesindeki belirsizli¤i ortadan
kald›rabilmek için tabarru (ba¤›fllamak, katk›
sa¤lamak, da¤›tmak) ad› verilen kavram
gelifltirilmifltir. Bu çerçevede, kat›l›mc›n›n
ödemeyi kabul etti¤i veya üstlendi¤i takaful
taksitlerinin veya katk›lar›n›n belli bir
oran›ndan tabarru ad› alt›nda feragat
etmeyi kabullenmesi gerekmektedir.
Böylelikle kat›l›mc›, di¤er kat›l›mc›lar›n zarara
u¤ramas› durumunda karfl›l›kl› yard›m ve
ortak garanti yükümlülüklerini yerine getirmifl
olmaktad›r.
Takaful sözleflmeleri ya koruma veya tasarruf/yat›r›m ya da her ikisi için hükümler
içerebilmektedir.
Esasen tabarru kat›l›mc›lara, bir afet
nedeniyle hasar veya kay›pla karfl› karfl›ya
kalabilecek di¤er kat›l›mc›lara destek olma
imkan› vermektedir. Takaful ifllemlerinden
kaynaklanan kâr›n paylafl›m› yaln›zca di¤er
kat›l›mc›lara yard›mc› olma yükümlülü¤ü
yerine getirildikten sonra gerçekleflmektedir.
Bu nedenle, bir takaful iflletmecisinin
tan›mlanm›fl fonlardan oluflan yeterli
varl›klar› bulundurmas› ve fazla hasar›n meydana gelmesi ihtimali karfl›s›nda fonlar›
yeterince güvence alt›na almas› gerekmektedir.
❖ Poliçe sahipleri di¤er kiflilerin kay›plar›n›
tazmin etmek üzere prim ödeyerek flirketin
fonlarla yürüttü¤ü faaliyetten elde edilen
kâr› paylaflmaktad›r.
(a) Takaful sözleflmesinde yer alan koruma
hükmü, kay›plar› müflterek olarak tazmin
ederken kiflisel haklardan vazgeçilmesini
öngören ba¤›fl ilkesi üzerinde odaklanmaktad›r.
(b) Sözleflmedeki tasarruf hükmü ise kiflisel
haklar›n Mudaraba ilkesi ile koruma alt›na
al›nd›¤›n› ve kârla birlikte katk›lar›n da
gerekirse bir y›ll›k sözleflme süreci veya
öncesinde poliçe sahibine ödenece¤ini
20
garanti etmektedir.
Kat›l›mc›lar ile takaful iflletmecisi aras›ndaki
iliflkileri düzenleyen pek çok sözleflme türü
bulunmaktad›r. En çok kullan›lan sözleflme
türleri mudaraba (kar paylafl›m›), vakala
(acente) sözleflmesi, kafalah (garanti)
sözleflmesi ve hibaht›r (hediye).
Mudaraba modeli: Bu modelde takaful iflletmecisi, giriflimci (mudarib), kat›l›mc›lar ise
sermaye sa¤lay›c› (rabul mal) olarak
hareket etmektedir. Bu model, kâr ve zarar›n
takaful hizmeti sunan operatörler ile poliçe
sahipleri aras›nda paylafl›lmas›na yönelik bir
zemin sa¤lamaktad›r. Takaful sözleflmesi,
takaful faaliyetlerindeki yat›r›m kâr›n›n takaful operatörleri ve kat›l›mc›lar aras›nda nas›l
paylafl›laca¤›n› belirlemektedir. Buna göre
kay›p, iflletmecinin kötü idaresi ve ihmâli
bulunmamas› durumunda sadece sermaye
sa¤layan kat›l›mc›lar taraf›ndan tazmin edilir.
Bu durumda iflletmecinin gerçeklefltirmifl
oldu¤u faaliyetler için tazminat alma hakk›
bulunmamaktad›r.
Bu modelde takaful iflletmecisi, yat›r›mc›lardan, sermaye veya fon sa¤lay›c›lardan
takaful taksitlerini veya katk›lar›n› toplamaktad›r. Sözleflme, takaful iflletmecisi taraf›ndan
yönetilen takaful ifllemlerinden kaynaklanan
kâr›n sermaye sa¤layan kat›l›mc›lar ile
giriflimci durumundaki takaful iflletmecisi
aras›nda mudaraba ilkesi do¤rultusunda ne
flekilde bölünece¤ini ortaya koymaktad›r.
Kâr›n paylafl›m› sözleflme taraflar›nca karfl›l›kl›
kabul edilecek flekilde 50:50, 60:40, 70:30
gibi oranlarda olabilmektedir.
Bu model özellikle Malezya'da yayg›nd›r.
Vakala modeli: fiirket ve acenta iliflkisi hem
sigortalama hem de yat›r›m faaliyetleri için
kullan›lmaktad›r. Sigortalama faaliyetinde
Takaful iflletmecisi, takaful fonunu yönetmek
üzere kat›l›mc›lar ad›na acenta gibi hareket
etmektedir. Buna göre tüm riskler bu fon
taraf›ndan tazmin edilir ve ifllem kâr› yaln›zca
kat›l›mc›lara aittir. Takaful iflletmecisi, fon
taraf›ndan üstlenilen riski veya fon içindeki kâr
ve zarar› do¤rudan paylaflmamaktad›r. Bunun
yerine iflletmeci kat›l›mc›lar ad›na faaliyeti
yürüttü¤ü için vakala ad› verilen bir ücret
almaktad›r. Bu ücret ödenen katk›lar›n belli bir
yüzdesidir. Ancak iflletmecinin ücreti performans ücretini de kapsayabilmektedir. Bu
ücret Takaful fonunun etkili flekilde yönetilmesi
için bir teflvik olarak alg›lanmaktad›r. Takaful
fonunun yat›r›m› ayn› zamanda vakala
sözleflmesine de dayanmaktad›r. Bu sözleflme
gere¤i takaful iflletmecisi, sunulan hizmetler
için kat›l›mc›lardan bir ücret talep eder.
Vakala modelinde ödenmifl sermaye
hissedarlar(iflletici) taraf›ndan ba¤›fl olarak
verilmektedir. Bu nedenle söz konusu
modelde hissedarlar ba¤›fllanan sermayenin
getirisini temin etmemektedir. Ancak baz›
görüfller hissedarlar›n takaful faaliyetlerinden
elde edilen kâr›n paylafl›lmas› hakk›na sahip
olmas› gerekti¤ini savunmaktad›r.
Bu modelde poliçe sahiplerinin yat›r›m fonu
fazlas› (yönetim ücreti veya masraflar›)
poliçe sahiplerine gitmektedir. Hissedarlar
Vakala ücretini masraflar› karfl›layan
ba¤›fllardan temin etmektedir. Vakala ücreti,
y›lda bir kez sigorta flirketinin fieriat Kurulu ile
yap›lan görüflme öncesinde belirlenir. ‹yi
yönetiflimi teflvik etmek üzere yönetim ücreti
performans seviyesi ile iliflkilendirilmektedir.
Bu model ço¤unlukla Ortado¤u bölgesinde
kullan›lmaktad›r.
Vakala ve mudaraba sözleflmelerinin
bileflimi: Bu modelde vakala sözleflmesi
sigortalama faaliyetlerine uyarlanmakta,
mudaraba sözleflmesi ise takaful fonunun
yat›r›m faaliyetleri için kullan›lmaktad›r. Bu
yaklafl›m baz› uluslararas› kurulufllar
taraf›ndan benimsenmekte olup pratikte
takaful iflletmelerince uygulanmaktad›r. Söz
konusu modellerden hangisinin kullan›ld›¤›
önemli olmaks›z›n ücret seviyesi ve kâr
paylafl›m›nda tamamen bir fleffafl›k sa¤lanmas› gerekmektedir.
21
S‹GORTA UYGULAMALARINA DA‹R
Müslümanlarla birlikte, takafulun Bat›l›
endüstriyel ülkelerdeki pazar f›rsatlar›
kullan›larak büyümesi için önemli bir olanak
bulunmaktad›r.
Kafalah sözleflmesi: Bu modelde her
kat›l›mc›, çeflidi ne olursa olsun (yang›n,
araba kazas›, ifl kazas›, h›rs›zl›k) di¤er
kat›l›mc›lar›n karfl›laflt›klar› zarar›n etkilerini
azaltmak için gönüllü olarak bir katk› pay›
ödemektedir. Takafulu ticari sigortac›l›ktan
ay›ran en önemli özellik kar amac›
güdülmemesidir.
Hibah: Bu model 15 yafl›n alt›nda olan ve
poliçe hakk›nda yeterli bilgisi bulunmayan
kiflilere uygulanmaktad›r. Poliçenin söz
konusu kiflilere iyiniyet kurallar› çerçevesinde
yarar sa¤layaca¤›na inan›lmakta olup
poliçe kiflinin velisi taraf›ndan kifli ad›na sat›n
al›n›r ve poliçenin getirilerinden kifli faydalan›r. Veli taraf›ndan düzenli olarak ödenen katk›lar ya kiflinin mal varl›¤›ndan al›n›r
ya da veli katk›y› kendi mal varl›¤›ndan
yaparak kifliye hibah (hediye) vermifl olur.
Tüm modellerde takaful iflletmecisi takaful
fonunda meydana gelebilecek herhangi bir
a盤› kapatmak için faizsiz bir kredi
sunacakt›r. Kredi takaful fonunun gelecekteki kârlar›ndan geri ödenecektir.
TAKAFUL’UN GELECE⁄‹
‹slami sigorta veya Takaful'un geliflmesi
yavafl olsa da Takaful mevcut durumda
birçok büyük reasürans flirketlerinin ilgisini
çekecek kadar yeterli büyüme
kaydetmifltir. Dünya nüfusunun yaklafl›k
1/5'ini oluflturdu¤u tahmin edilen
22
Takaful, Uzakdo¤u ve Ortado¤u ülkelerinde
geliflmekte olan sigorta piyasalar›n›n önemli
bir parças›n› oluflturmakta olup Takaful'un
bu piyasalar›n geliflmesiyle daha da h›zl›
büyüme kaydetmesi beklenmektedir. Finans
otoriteleri, 2008 y›l sonu itibariyle yaklafl›k 5
milyar ABD Dolar büyüklükte olan takaful
piyasas›n›n 2015 sonu itibariyle 10 milyar
ABD dolar› seviyesine ulaflaca¤›n› tahmin
etmektedir.
fieriata uyumlu bankac›l›k ve mortgage
ürünlerinin artarak belirtilen ülkelerdeki
Müslümanlar›n ihtiyaçlar›na karfl›l›k verdi¤i
ve çeflitli Bat›l› kurumlar›n Takaful ürünü sunmak üzere f›rsat peflinde olduklar› da
görülmektedir.
Müslüman dünyas›nda kabul görmüfl bir
sigorta çeflidi olmas›na ra¤men Takaful'un
Bat› ülkelerindeki bilinirli¤i henüz çok düflük
bir seviyededir. Buna karfl›n Takaful, Bat›'daki
Müslüman nüfus da dâhil olmak üzere
dünya genelindeki Müslümanlar›n sigorta
ihtiyac›n› karfl›layan ilave bir araç olarak
görülmekte ve Bat›l› endüstriyel ülkelerdeki
pazar f›rsatlar›yla birlikte büyümesi için
önemli bir olanak bulundu¤u düflünülmektedir. Takaful sigortas›n›n bugüne kadar
göstermifl oldu¤u baflar›ya ek olarak Takaful
sigortas›nda ürün tasar›m›na daha fazla
zaman ve enerji harcanmas› ve Takaful
sigortas›n›n düzenleyici ve tükekticiler
aras›nda daha fazla kabul görmeye
bafllamas› ile Takaful piyasas›n›n tüm dünyada daha yayg›n kullan›lmaya bafllanaca¤›
düflünülmektedir.
Henüz ülkemizde uygulanmayan bu sigorta
türünun ayn› geliflmifl ülkelerde oldu¤u gibi
farkl›laflan ihtiyaçlara cevap vermek üzere
yak›n gelecekte sigorta piyasas›nda yerini
almas› beklenebilir. ■
MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI
Nedir Tahkim?
Zihni METEZADE
TSRfiB Yönetim Kurulu Müflaviri
ir hak üzerinde uyuflmazl›¤a düflen
taraflar›n anlaflarak bu uyuflmazl›¤›n
halledilebilmesi için uyuflmazl›¤› özel kiflilere
b›rakmalar›na ve uyuflmazl›¤›n bu kifliler
taraf›ndan incelenip karara ba¤lanmas›na
tahkim denir. Uyuflmazl›¤›n çözümü için
kendilerine b›rak›lan bu özel kifliler de hakem
olarak adland›r›l›r. Hakemlerin genel olarak
kendilerine havale edilen uyuflmazl›¤a halletme
konusunda hemen hemen hiçbir resmi s›fatlar›
yoktur. Taraflar uyuflmazl›¤›n çözümünü onlara
b›rakmak suretiyle hakemlerin verecekleri
karara raz› olmufl ve hakemler adeta o sorunun
çözümü için bir mahkeme oluflturmufllard›r. Bu
sebeple hakemlere doktrinde hakem
mahkemesi ad› da verilmektedir.
B
Bizim burada inceleme konusu yapaca¤›m›z
böyle bir ihtiyari tahkim yolunun 5684 say›l›
kanunla düzenlenmesidir. Taraflar bu kanuna
göre tahkim yoluyla uyuflmazl›¤›n görüflülmesi
için hakeme baflvurmak zorunda de¤illerdir.
Devlet mahkemesine de gidebilirler. Ancak
anlaflarak seçecekleri yahut tahkim komisyonu
taraf›ndan seçilecek olan bir hakem vas›tas›yla
bu ihtilaf›n halledilmesini gaye edinmifllerdir.
Bütün ülkelerde özellikle geliflmekte olan
ülkelerde tüketicinin menfaatlerinin ve
ihtiyaçlar›n›n göz önüne al›nmas› ve tüketicilerin
ço¤u zaman ekonomik flartlar, e¤itim seviyeleri
ve pazarl›k gücü yönünden dengesizlerle
karfl›laflt›klar› bir vaka olmakla beraber bu durumun düzeltilmesi ve mümkün oldu¤u kadar
ekonomik ve sosyal geliflmenin teflvik edilmesi
için tüketicinin korunmas› devletin bir görevi
olmaktad›r. Esasen Birleflmifl Milletler Tüketici
Haklar› Evrensel Beyannamesi de bu yöndedir
ve bu yönde olan Beyannamede tüketiciye
yeterli korunman›n sa¤lanmas› ve bu koruman›n
idame ettirilmesi tüketicinin korunmas›
bak›m›ndan esasl› bir neden olmaktad›r.
S‹GORTADA TAHK‹M
Bilindi¤i üzere sigorta sözleflmesi ile sigorta
ettirenler veya bu sözleflmeden menfaat
sa¤layan kiflilerle riski üstlenen taraf aras›ndaki
iliflkiler düzenlenmektedir. Sigortac›l›k sektörünün
düzenlenmesi ve denetlenmesi görevini yerine
getiren ve kamu hukukuna göre bu ifllevi yapan
Hazine Müsteflarl›¤›n›n sigortac›l›k mevzuat›na
ayk›r›l›k söz konusu olmad›¤› hallerde uygulamalara müdahale etmesi imkân› yoktur.
Sigorta ettirenler veya bu sözleflmeden menfaat
sa¤layan kiflilerle riski üstlenen taraf aras›ndaki
uyuflmazl›klar adli yard›m mekanizmalar› ile
çözülmekte ise de sigortac›l›k alan›nda ihtisas
mahkemelerinin olmamas›, yarg› sürecinin uzun
zaman almas› ve masrafl› olmas› sigortal›lar›n
ma¤duriyetine sebep olmakta ve zarar›n telafisi
uzun bir zaman almaktad›r. Bu ise sigortan›n var
olma amac›na ayk›r›l›k teflkil etmektedir.
Bu nedenle sigortal›lar bazen uyuflmazl›klarda
riski üstlenen taraflar›n bir anlamda sigorta
flirketlerinin haks›z da olsa önerdikleri tazminat›
kabul etmek zorunda kalmakta ve
bu durum sigortac›l›k sektörüne duyulan güveni
sarsan bir faktör olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r.
Di¤er taraftan uluslar aras› uygulamalar
dikkate al›nd›¤›nda yap›lar› farkl› da
olsa birçok ülkede bu durumu ortadan
kald›rmak üzere ombudsman müessesinin
oldu¤u görülmektedir. Afla¤›daki
23
MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI
bölümde k›saca bunlara de¤inilecektir.
Tahkim Müessesinin D›fl ülkelerdeki Yap›s›;
Tahkim müessesi genel olarak birbirlerine benzer
flekilde faaliyet göstermektedir. Örne¤in;
‹NG‹LTERE
Bu ülkede sigorta kurulufllar› ve finans sektöründe faaliyet gösteren tüm iflletmeler
hakk›ndaki flikayetler ‹ngiliz finansal ombudsman hizmeti taraf›ndan incelenmektedir.
Finansal ombudsman hizmeti ba¤›ms›z ve etkin
bir flekilde ifllemekte ve buradaki atamalar
finansal hizmetler kurumu taraf›ndan yap›lmaktad›r. Ancak bu kurumun yönetim kurulunun
uyuflmazl›klar›n çözüm ile ilgili herhangi bir
yetkisi bulunmamaktad›r. Yönetim kurulu uygun
nitelik ve deneyimli kimseler aras›ndan
uyuflmazl›klar›n çözümü ile ilgili hakemleri
atamakta ve bunlar ombudsman panelini
oluflturmaktad›r.
‹RLANDA
‹rlanda'da ‹ngiltere örne¤inde oldu¤u gibi sigorta kurulufllar› ve finans sektöründe faaliyet
gösteren iflletmeler hakk›ndaki flikâyetler ‹rlanda
Merkez bankas› ile finansal hizmetler kuruluflu
yasas› ile oluflturulan ‹rlanda finansal ombudsman› taraf›ndan ele al›nmaktad›r. Bu ombudsman, finansal hizmetler ombudsman konseyi ve
bürosundan oluflmaktad›r. Konsey ilgili Bakan
taraf›ndan atanan befl ila on aras›ndaki üyeden meydana gelmekte ve uyuflmazl›klar›n
çözümüne iliflkin bir yetki tafl›mamaktad›r.
Konsey daha ziyade finansal hizmet sektörü
konusunda uzmanlar aras›ndan hakem
seçmekte ve hakemlerin görevi genelde alt› y›l
olmakta ve görev süresinin sonunda konsey
taraf›ndan yeniden atanabilmektedir.
ALMANYA
Almanya'da sigorta kurulufllar› hakk›nda yap›lan
flikâyetler Almanya'da faaliyet gösteren sigorta
flirketlerinin 2001 y›l›nda kurdu¤u Birlik taraf›ndan
oluflturulan sigorta ombudsman› taraf›ndan
incelenmektedir. Sigorta ombudsman›, sistemin
üyesi olan sigorta flirketleri taraf›ndan seçilmek-
24
te ve içinde sigorta flirketlerinin, tüketicilerin,
denetleme kurulunun ve akademisyenlerin ve
Alman parlamentosunda temsil edilen siyasi
partilerin temsilcilerinin bulundu¤u bir dan›flma
konseyi taraf›ndan onayland›ktan sonra göreve
bafllayabilmektedir. Tarafs›zl›¤›n sa¤lanabilmesi
için ombudsman görevini yapacak kimsenin bu
görevi yürüttü¤ü süre içinde ve göreve atanmas›ndan önceki son on y›l içinde sigortac›l›k
sektöründe belirli faaliyetlerde bulunmamas›
gerekmektedir.
FRANSA
Bu ülkede sigorta kurulufllar› hakk›nda yap›lan
flikâyetler Fransa sigorta flirketleri federasyonu
taraf›ndan 1993 y›l›nda oluflturulan arabuluculuk mekanizmas› taraf›ndan ele al›nmaktad›r.
Sistemde vazife görecek arabulucular iki y›l için
seçilmekte bu arabulucuyu seçme görevi
tüketiciler birli¤i baflkan›, milli sigorta konseyi
dan›flma komisyonu baflkan› ve Fransa sigorta
flirketleri federasyonu baflkan›ndan oluflan bir
kurula verilmifl olmaktad›r.
Türkiye Sigorta Sektöründe Tahkimin Yap›s›;
Ülkemizde tahkim basit, süratli ve adil bir
biçimde sigorta ihtilaflar›n›n çözülmesi amac›yla
oluflturulmufltur. Bu amaç sigorta
uyuflmazl›klar›n›n çözümünde baflvuru sahiplerinde mahkeme sürecine göre daha h›zl› ve
daha kolay sonuç almalar›n› sa¤lamakt›r. Bu
anlamda komisyona intikal eden
uyuflmazl›klar›n çözümü taraflar›n aksine bir
anlaflmas› olmad›¤› takdirde 5684 say›l› kanunda belirtilen süre içinde ba¤›ms›z sigorta
hakemleri yolu ile gerçeklefltirilecektir.
Sigorta tahkim sisteminde ana organ sigorta
tahkim komisyonudur. Bu komisyon 14 Haziran
2007 tarihli Resmi Gazetede yay›mlanan 5684
say›l› Sigortac›l›k Hakk›nda Kanunun 30uncu
maddesi çerçevesinde kurulmufltur. Buna göre
sigorta ettiren ve sigorta sözleflmesinden menfaat sa¤layan kiflilerle riski üstlenen taraf
aras›nda sigorta sözleflmesinden do¤an
uyuflmazl›klar›n çözümünü sa¤lamak amac›yla
Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i
nezdinde bir komisyon kurulmufltur. Bu
komisyonun yap›s› ve görevleri ve iflleyifline iliflkin
usul ve esaslar ayr›ca bir yönetmelikle de belirlenmifltir. Gene sigorta hakemli¤i yapacak
kimselerde aranacak niteliklerle sigortac›l›kta
tahkim usulüne iliflkin ayr›nt›l› düzenlemeler 21
Ocak 2009 tarihli Resmi Gazetede yay›mlanarak
yürürlü¤e giren Sigorta Tahkim Usulü ve Sigorta
Hakemlerine ‹liflkin Tebli¤ uyar›nca da saptanm›fl
ve yukar›da say›lan hususlar ayr›ca belirtilmifltir.
Bu mevzuata göre Sigorta Tahkim Komisyonu,
Komisyon Baflkanl›¤› ile Komisyon müdür ve
müdür yard›mc›lar› ve raportörler ve di¤er
çal›flanlardan oluflmaktad›r. Komisyon baflkanl›¤›
Hazine Müsteflarl›¤›ndan bir, Türkiye Sigorta ve
Reasürans fiirketleri Birli¤inden iki, Tüketici
Derneklerini temsilen bir üye ile Müsteflarl›kça
belirlenecek bir akademisyen hukukçunun
kat›l›m› ile terekküp etmektedir. Sigorta Tahkim
Komisyonunun merkezi ‹stanbul'dad›r.
Komisyon Baflkanl›¤›, komisyon müdür, komisyon
müdür yard›mc›lar› ve raportörlerini atamak,
komisyon bütçesini haz›rlamak, tahkim sisteminin
adil, tarafs›z ve etkili bir flekilde iflleyiflini
sa¤lamak için gerekli önlemleri almak, sigorta
hakemli¤i listesini tutmak, komisyon faaliyet ve
sonuçlar› hakk›nda y›ll›k rapor haz›rlayarak
Hazine Müsteflarl›¤› ile Türkiye Sigorta ve
Reasürans fiirketleri Birli¤ine vermek, kendisine
kanun ve yönetmelikle verilen di¤er görevleri
yerine getirmekle yükümlüdür.
Komisyona intikal eden baflvurular öncelikle
raportörler taraf›ndan incelenir. Raportörler
taraf›ndan çözümlendirilmeyen baflvurular
ba¤›ms›z sigorta hakemleri taraf›ndan karara
ba¤lan›r. Ba¤›ms›z sigorta hakemlerinin
mali güç d›fl›nda sigorta flirketi ve reasürans
flirketi kurucular›nda aranan nitelikleri
tafl›mas›, en az dört y›ll›k yüksekokul mezunu
olmas› sigorta hukukunda en az befl y›l veya
sigortac›l›kta en az on y›l deneyim sahibi olmas›
gerekmektedir.
Sigorta hakemli¤i için baflvuranlarda komisyonca uygun görülenler kabul için Hazine
Müsteflarl›¤›na bildirilmekte ve Müsteflarl›kça
baflvurusu kabul edilen ilgilinin ismi komisyon
taraf›ndan tutulacak ve bir örne¤i Adalet
Bakanl›¤›na gönderilecek sigorta hakemler listesine kaydolunmakta ve bu listede de¤ifliklik
olmas› halinde de de¤ifliklikler alt› ayl›k dönemler itibariyle Adalet Bakanl›¤›na, Hazine
Müsteflarl›¤›na bildirilmektedir.
Sigorta hakemleri görevlerine tam bir tarafs›zl›k
içinde yapmak zorundad›r. Sigorta flirketlerinin,
reasürans flirketlerinin, sigortac›l›k yapan
kurulufllar›n, sigorta eksperlerinin, sigorta acentelerinin ve brokerlerinin, yönetim ve denetiminde bulunan kifliler ve bunlar ad›na imzaya
yetkili olanlarla tüm bu kurulufllarda mesleki
faaliyette bulunanlar ve sigorta eksperleri, sigorta acenteleri ve brokerler sigorta hakemli¤i
yapamazlar, bu s›n›rland›rmalar söz konusu kimselerin efl ve çocuklar› için de geçerlidir.
Tahkim Sisteminde Finansman ve ‹flleyifl:
Tahkim sisteminde üyelik finansman› ve iflleyifl
muhtelif memleketlerde farkl› bir flekilde belirlenmektedir. Afla¤›da d›fl ülkelerin baz›lar›nda ve
Türkiye'deki durum belirtilmifltir.
‹NG‹LTERE
‹ngiltere'de sisteme üyelik, finansman sektöründe faaliyet gösteren iflletmeler bak›m›ndan
zorunludur. Bu anlamda 2000 y›l›nda yürürlü¤e
giren Finansal Hizmetler ve Piyasalar Yasas›
uyar›nca ‹ngiliz finansal ombudsman hizmeti
kurumunun finans sektöründe faaliyet gösteren
tüm iflletmeler üzerinde yapt›r›mc› bir yetkisi
bulunmaktad›r.
‹RLANDA
Bu ülkede ‹ngiltere'ye benzer durumdad›r ve
sigorta flirketlerinin ve finansal faaliyet gösteren
iflletmelerin bu sisteme girmesi zorunludur.
ALMANYA
Bu ülkede üyelik sigorta flirketlerinin iste¤ine
ba¤l›d›r. Sigortac›lar›n sisteme üye olmalar› ihtiyaridir. Uygulamada sa¤l›k alan›nda faaliyet
gösteren bir k›s›m flirketlerin ombudsmanl›k organizasyonu d›fl›nda ayr› bir arabuluculuk hizmeti
oluflturulduklar› görülmüfltür.
25
MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI
FRANSA
Fransa'da da sisteme üyelik gönüllülük esas›na
dayanmaktad›r. Bu nedenle sistem
çerçevesinde sadece Fransa Sigorta fiirketleri
Federasyonu taraf›ndan haz›rlanan arabuluculuk anlaflmas›na taraf olan flirketler hakk›nda
yap›lan flikâyetler ele al›nmaktad›r.
Ombudsmana baflvurabilmek için öncelikle ilgili
finans kuruluna baflvuru yap›lmas› ve finansman
kurulu müflterisi hakk›nda nihai cevab›n›
vermiflse bu baflvurunun incelenmesi veyahut
sekiz hafta geçmesine ra¤men baflvuruya
cevap vermemiflse incelemenin ele al›nmas›
gerekmektedir.
Finansmana gelince:
❖ ‹rlanda'da ise ombudsmana gerçek kiflilerle
y›ll›k cirolar› üç Milyon Euro ve alt›nda olan iflletmeler baflvurabilir. Mahkemeye intikal etmifl,
baflvurunun yap›lmas›ndan geriye do¤ru alt›
senelik süre geçmifl veya baflka bir ombudsman›n yetkisine giren konu hakk›nda ombudsmana baflvuru imkân› bulunmamaktad›r.
❖ ‹ngiltere'de tahkim kurulunun finansman› iflletmeler taraf›ndan ödenen katk› paylar› ile
sa¤lanmaktad›r. Katk› paylar›, y›ll›k ödenen katk›
pay› ve dosya bafl› ücret fleklinde oluflmakta
y›ll›k olarak ödenen katk› paylar› iflletmelerin
büyüklü¤üne göre de¤iflebilmektedir. Y›ll›k katk›
paylar› o iflletmeye karfl› o sene içinde hiç
baflvuru yap›lmam›fl olsa bile ayn› flekilde ödenmek zorundad›r.
❖ ‹rlanda'da ise t›pk› ‹ngiltere'de oldu¤u gibi
finansal hizmet kurulufllar› taraf›ndan ödenen
y›ll›k katk› paylar› ile ombudsman bürosu finanse
edilmektedir. Bu katk› paylar› gene ‹ngiltere gibi
iflletmelerin büyüklüklerine ve faaliyet gösterdikleri kategorilere göre de¤ifliklik göstermektedir.
❖ Almanya 'da sigorta ombudsmanl›¤›na iliflkin
masraflar Alman Sigortac›lar Birli¤i ve üye sigorta flirketleri taraf›ndan karfl›lanmaktad›r. Sigorta
flirketleri sistemin finansman›n›n pazar paylar› ve
toplad›klar› primlerin miktar› ile orant›l› olarak
kat›lmaktad›r. fiikâyeti olanlar bak›m›ndan ise
sisteme baflvuru ücretsizdir.
❖ Fransa'da arabuluculuk sisteminin finansman›
Sigorta fiirketleri Federasyonu taraf›ndan
sa¤lanmakta olup tüketiciler yapt›klar› flikâyet
için herhangi bir ücret ödememektedirler.
Baflvuru koflullar›na gelirsek;
❖ ‹ngiltere'de flikâyeti yapacak kimsenin gerçek
kifli veya flikâyet tarihinde y›ll›k toplam cirosu bir
milyon sterlinin alt›nda bulunan bir iflletme veya
flikâyet tarihinde y›ll›k geliri bir milyon sterlinin
alt›nda bulunan bir yard›m kuruluflu veya flikayet
tarihinde net de¤eri bir milyon sterlinin alt›nda
olan bir sand›¤›n temsilcisi olmas› gerekmektedir.
26
ALMANYA
Burada ombudsman üye sigortac›lara karfl›
yap›lan flikayetleri, flikayeti yapanlar tüketici
s›fat›n› tafl›d›klar› sürece ele alabilirler. Tüketici
anlam› ise Avrupa Birli¤i hukuku Alman Medeni
Kanununda tan›mlanm›flt›r. Buna göre sadece
sigorta sözleflmesini kendi yürüttü¤ü ifl veya profesyonel u¤rafl alan› d›fl›nda yapm›fl olan
gerçek kifliler flikâyette bulunabileceklerdir.
Bunun yan›nda ombudsman yaln›z elli bin
Euro'ya kadar olan flikayet konusu
uyuflmazl›klar› ele almaktad›r.
Türkiye 'de;
Sigorta tahkim sistemi sigorta ettiren veya
sözleflmeden menfaat sa¤layan kiflilerle riski
üstlenen taraf aras›nda sigorta sözleflmesinden
do¤an uyuflmazl›klar›n çözümünü amaçlam›flt›r.
Sigorta tahkim sistemine üye olan kurulufllarla
uyuflmazl›¤a düflenler uyuflmazl›k konusu
sözleflmede özel bir hüküm olmasa bile tahkim
sisteminden faydalanabilirler. Ülkemizde sigorta
kurulufllar›n›n tahkim sistemine üye olmas› için bir
zorunluluk bulunmamaktad›r, bu tamamen ihtiyaridir. Ancak sisteme üye olan bir sigorta kuruluflu ile uyuflmazl›¤a düflen kiflinin komisyona
baflvuru yapmadan önce uyuflmazl›k konusu
olay hakk›nda ilgili sigorta flirketi kurulufluna
gerekli baflvurular› yapm›fl ve baflvuru konusu
talebinin k›smen veya tamamen olumsuz
sonuçland›¤›n›n belgelenmifl olmas› gerekmektedir. 5684 say›l› kanunda sigortac›l›k yapan
kuruluflun baflvuru tarihinden itibaren onbefl ifl
günü içinde yaz›l› olarak cevap vermemesi de
komisyona baflvuru için yeterli kabul edilmifltir.
Komisyona baflvuruda bulunabilmesi için
uyuflmazl›¤›n mahkemeye, tüketici sorunlar›
hakem heyetine ve Hukuk Usulü Muhakemeleri
Kanununa göre tahkime intikal etmemifl olmas›
gerekmektedir. Bunlar d›fl›nda, komisyona
baflvurma aç›s›ndan herhangi bir mebla¤
s›n›rlamas› bulunmamakta, üye sigorta
kurulufllar› ile yaflanacak sigorta sözleflmesinden
do¤an her uyuflmazl›k için baflvuru yap›lmas›
mümkün görülmekte ve Komisyon taraf›ndan
baflvurunun de¤erlendirilmeye al›nmas› için
uyuflmazl›k tutar›na karfl›l›k gelen baflvuru ücretinin de komisyonun banka hesab›na yat›r›lmas›
gerekmektedir.
Ön ‹nceleme;
Tahkim komisyonuna baflvuru posta ile veya
flahsen de yap›labilir. Tahkime iliflkin
yönetmeli¤in 16'nc› maddesi uyar›nca
Komisyona baflvurular›n, baflvuru formu doldurularak yap›lmas› zorunludur. Baflvuru formlar›,
komisyonun web sitesinden temin edilebilir.
Komisyona yap›lan baflvurular için yukar›da da
de¤inildi¤i gibi baflvuru ücretinin eksiksiz olarak
komisyonun hesab›na yat›r›lm›fl olmas› gerekmektedir.
Komisyona olan baflvurular öncelikle hayat
veya hayat d›fl› branfl›ndan birinde görev
yapan raportörler taraf›ndan incelenir.
Raportörler incelemelerini onbefl gün içinde
tamamlarlar. Raportörlerin bu incelemesinde iki
aflama mevcuttur. Birinci aflamada sigortac›l›k
yapan kurulufla gerekli baflvurular›n yap›l›p
yap›lmad›¤› yap›lm›flsa talebinin k›smen veya
tamamen olumsuz sonuçland›¤› ya da
sigortac›l›k yapan kuruluflun on befl gün içinde
cevap verip vermedi¤i bunun yan›nda
uyuflmazl›¤›n mahkemeye Hukuk Usulü
Muhakemeleri Kanununa göre tahkime ya da
tüketici sorunlar› hakem heyetine intikal edip
etmedi¤i hususlar› araflt›r›l›r.
Yap›lan ön inceleme sonucunda baflvurunun
komisyon taraf›ndan de¤erlendirmeye
al›namayaca¤› anlafl›l›rsa durum ilgiliye derhal
bildirilir ve baflvuru ücretinin yüzde doksan› kendisine iade olunur.
Raportör incelemeye bafllamadan önce
baflvurunun geri çekilmesi halinde de bu ücretin
yüzde doksan› geri verilir. Ön incelemenin
tamamlanmas›n›n ard›ndan raportör dosyay›
uyuflmazl›¤›n çözümü için gerekli olan bilgi ve
belge eksikli¤i aç›s›ndan da inceler. Bu
aflamada yap›lan inceleme neticesinde
uyuflmazl›¤›n eksik bilgi ve belgeden kaynakland›¤›n›n saptanmas› halinde durum
anlaflmazl›¤›n taraflar›na bildirilerek dosya
kapat›l›r ve baflvuru ücretinin yüzde ellisi iade
edilir. Her halükarda raportör uyuflmazl›¤›n
esas›na dair karar veremez.
Raportörlerce yap›lan inceleme sonunda
baflvurunun ve hakem taraf›ndan incelenmesi
gerekti¤i kararlaflt›r›l›rsa raportör bir rapor haz›rlar
ve konu hakemlere intikal ettirilir.
Hakem Tayini ve ‹nceleme:
Uyuflmazl›k konusu miktar en az Onbefl Bin Türk
Liras› ve üzerinde oldu¤u durumlarda en az üç
kiflilik heyet oluflturulmas› zorunludur. Bunun
d›fl›nda heyet bir veya üçten ziyade kiflilerden
oluflabilir. Hakem seçimi genel listeden s›ra
usulüne göre yap›l›r. S›ra usulünde sigorta
hakemlerinin uzmanl›k alanlar› esas al›n›r. Listenin
bafl›ndaki sigorta hakeminin uzmanl›k alan›
uyuflmazl›¤›n çözümü için uygun de¤ilse s›radaki
uzmanl›k alan› uyan ilk hakem atan›r.
Uyuflmazl›¤›n daha k›sa sürede etkin bir biçimde
çözümlenebilmesi amac›yla uzmanl›k alan›
kofluluna uymak kayd›yla hakem atamas›nda
co¤rafi kriterlerle birlikte hakemin ifl yükü de
dikkate al›n›r.
Atanan hakem veya hakem heyeti
uyuflmazl›¤›n taraflar›na, ilgili baflvuru dosyas›
hakem ve hakem heyetine bildirilir. Seçilen sigorta hakemi mücbir nedenler veya umulmayan
haller hariç olmak üzere görevi reddedemez.
Bununla birlikte taraflar Hukuk Usulü
Muhakemeleri Kanununda yer alan hakemi ret
27
MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI
nedenlerine dayanarak hakemi reddedebilir.
Ret talebi Komisyona durumun ö¤renildi¤i
tarihten itibaren en geç befl ifl günü içinde bir
dilekçeyle yap›l›r. Ret talebi üzerine Komisyon
Müdürü iki taraf›n görüfllerini dinledikten sonra
bu konuda en geç befl ifl günü içinde karar
verir.
Hakemler görevlendirildikleri tarihten itibaren en
geç dört ay içinde karar vermeye mecburdurlar. Aksi takdirde uyumazl›k yetkili
mahkemelerce halledilir. Hakemler 5684 say›l›
kanunun 30'uncu maddesinin 22'nci f›kras›
uyar›nca kanunda hüküm bulunmayan
hallerde Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununu
k›yasen uygularlar.
Bu nedenle, uygulamada hakemler evveli
emirde kendilerine tevdi olunan evrak
üzerinden karar verirler. ‹lke olarak dosya
üzerinden inceleme yapar ancak duruflma
yapmalar›na bir engel yoktur. Bu arada Hukuk
Usulü Muhakemeleri Kanununda deliller için
kabul edilen hükümleri tahkimde de uygulayabilirler, ancak hakemler ihtiyari tedbir ve ihtiyati
haciz karar› veremezler. Bu incelemeleri
s›ras›nda hakemlerde aç›lm›fl olan bir dava
üçüncü kiflilere ihbar edilebilir ve üçüncü kifliler
de hakemlerde aç›lm›fl olan davaya müdahale
edebilirler.
Hakem Karar›, Temyiz Sebepleri ve ‹cras›;
Hakem kararlar›nda uyuflmazl›¤›n neden ibaret
oldu¤u, karar›n hukuki gerekçesi, davan›n esas›
ve yarg›lama giderleri yer almak zorundad›r.
Hakem kararlar› tahkim komisyonu taraf›ndan
belirlenen ve Müsteflarl›k taraf›ndan uygun
görülen formata göre haz›rlan›r. Yukar›da
de¤indi¤imiz gibi hakemler kararlar›n›
görevlendirildikleri tarihten itibaren en geç dört
ay içinde verirler. Hakem karar›n› Komisyon
müdürüne tevdi eder, komisyon müdürü de
karar› en geç üç ifl günü içinde Hukuk Usulü
Muhakemeleri Kanununun 532'nci maddesi
uyar›nca gere¤inin yap›labilmesi için davay›
görmeyi yetkili mahkemeye iletir. Sigortac›l›k
yapan kurulufl ile sigorta ettirenler aras›ndaki
tutar› 40 Bin Lira'ya kadar olan uyuflmazl›klarda
28
sigorta hakemleri taraf›ndan verilen kararlar
(taraflar aralar›nda anlaflarak bu miktar›
art›rabilir) her iki taraf için kesindir. Bu miktar›n
üzerindeki kararlar için temyiz yoluna gidilebilir.
Her halükarda Hukuk Usulü Muhakemeleri
Kanununun 533'üncüsü maddesi hükümleri
sakl›d›r. Temyize iliflkin usul ve esaslar hakk›nda
Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu uygulan›r.
Bu kanunun 533'üncü maddesine göre ancak
afla¤›daki hallerde kararlar temyizen bozulabilir.
❖ Tahkim müddetinin sonunda karar
verilmifl ise,
❖ Talep edilmemifl bir fley hakk›nda karar verilmiflse,
❖ Hakemlerin salahiyeti dâhilinde olmayan
meseleye karar vermemeleri,
❖ Hakemlerin iki taraf›n iddialar›ndan her biri
hakk›nda karar verilmemiflse
Karar son üç sebepten birine dayan›larak
temyizen bozulursa hakemler ve müddet
yeniden seçilir ve tayin edilir.
Kararlar kesinleflmeden infaz olunamaz. Kanuni
süre içinde temyiz yoluna baflvurmamakla
kesinleflti¤i takdirde mahkeme baflkan› veya
hâkimi taraf›ndan bu cihet belirtilmek suretiyle
karar tasdik edilerek ona icra kabiliyeti verilir.
Karar kanuni süre içinde temyiz edilmiflse kabili
icra bir hale gelebilmesi için Yarg›tay'ca
onanm›fl olmas› laz›md›r. Hakemlerin verdi¤i
karar temyiz müddeti geçince mahkeme reisi
veya hâkim taraf›ndan tasdik olunur. Tasdik keyfiyeti karar›n bafl›na ve bu husustaki zapta
yaz›l›r. Hakem kararlar› ancak bu suretle kabili
icrad›r. Bu hüküm uyar›nca temyiz olunan
hakem karar›r›n onanmas›na mütedair Yarg›tay
ilam›n›n kesinleflmifl oluflu infaz için yeterli olup
ayr›ca mahkeme baflkan›n›n veya hâkiminin
tasdik flerhine lüzum yoktur.
‹lgililerin mahkemeye baflvurmay›p da
hakeme gitmelerinde aralar›ndaki
uyuflmazl›¤›n bir an önce halledilmesini
amaçlayan ve sigortada bir reform olan Tahkim
sisteminin baflar› ile iflleyece¤inin ve sisteme
dâhil olan bütün kiflilerin görevlerini tarafs›z
özenli ve adil bir anlay›flla sürdüreceklerinin
inanc› içindeyiz. ■
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA
Euro Alan›nda
Sigorta Piyasas›
Berna ÖZfiAR KUMCU / Müge SOYSAL
TSRfiB, AB ve Uluslararas› ‹liflkiler
vrupa Merkez Bankas› (ECB)
A taraf›ndan Haziran 2009 tarihinde
yay›nlanan “Finansal ‹stikrar› Gözden
Geçirme” bafll›kl› çal›flmada 2008 y›l›n›n
ikinci yar›s› ile 2009 y›l›n›n ilk yar›s›nda Euro
alan›nda sigorta piyasas›n›n durumu ile
sigorta sektörünün karfl›laflaca¤› riskler dört
bafll›k alt›nda incelenmektedir. Çal›flma,
finansal krizin sigorta sektörü üzerindeki
etkisi ve sektörün eski performans›na
kavuflmas›na yönelik içerdi¤i
de¤erlendirmeler nedeniyle önem
tafl›maktad›r.
1. S‹GORTA VE REASÜRANS fi‹RKETLER‹N‹N
F‹NANSAL DURUMU
S‹GORTA fi‹RKETLER‹N‹N F‹NANSAL
PERFORMANSI
Euro alan›ndaki sigorta flirketlerinin finansal
performanslar›n›n 2008 y›l›n›n ikinci yar›s› ile
2009 y›l›n›n ilk üç ay›nda kötüleflti¤i ve bu
dönemlerde sigorta flirketlerinin birço¤unun
primlerinde azalma bildirdi¤i görülmektedir.
Bu kapsamda menkul k›ymet ve kredi
piyasalar›nda fiyatlar›n düflmesi sonucunda
hayat sigortas› ürünlerine (özellikle unitlinked ürünlerde) yönelik talebin azald›¤› da
dikkat çekmektedir. Buna ba¤l› olarak özellikle hayat sigortas› hizmeti sunan flirketler,
poliçe sahipleri taraf›ndan primlerin
ödenememesi veya poliçelerin iptal
edilmesi durumu ile karfl› karfl›ya kalm›flt›r.
Hayat-d›fl› sigortalardaki prim büyüklü¤ü de
yine sigorta ürünlerine yönelik talebi
düflüren olumsuz ekonomik ortam
nedeniyle gerilemifltir.
Sigorta flirketlerinin finansal
performanslar›n›n 2008 y›l›n›n ikinci yar›s›nda
do¤al afetler sonucu meydana gelen ortalama üzerindeki kay›plar nedeniyle de
olumsuz etkilendi¤i görülmektedir. Buna
ra¤men tüm büyük sigorta flirketleri için
bileflik oran›n›n yüzde 100'ün alt›nda kald›¤›
kaydedilmifltir.
Sigorta flirketlerinin yat›r›m gelirlerinin de
2008 y›l›n›n ikinci yar›s›nda düflen varl›klar
nedeniyle olumsuz etkilendi¤i dikkat çekmektedir. Buna ra¤men birçok sigorta flirketi
do¤rudan yat›r›m kay›plar›ndan kaçmay›
baflarm›fl olup 2009 y›l›n›n ilk üç ayl›k dönemindeki yat›r›m gelirlerini artt›rm›flt›r.
Buna karfl›l›k düflük sigortalama performans›
ve yat›r›m gelirleri sigorta flirketlerinin kârl›l›k
oranlar›nda genifl tabanl› bir azalmaya
neden olmufltur. Buna göre 2008 y›l›n›n birinci yar›s›nda yüzde 12,3 olan öz kaynak
kârl›l›¤› 2008 y›l›n›n ikinci yar›s›nda yüzde
2,8'e, 2009 y›l›n›n ilk üç ayl›k döneminde ise
yüzde 0,4'e düflmüfltür. Buna ek olarak,
sigorta flirketlerinin neredeyse yar›s› 2009
y›l›n›n ilk üç ayl›k döneminde genel zarar
bildirmifltir.
REASÜRANS fi‹RKETLER‹N‹N F‹NANSAL
PERFORMANSI
2008 y›l›n›n ikinci yar›s›, azalan yat›r›m gelirleri ve ortalama üzerinde meydana gelen
do¤al afetler nedeniyle Euro alan›ndaki
reasürans flirketleri için s›k›nt›l› bir dönem
olmufltur. Zira sigorta gelirleri, 2008 y›l›nda
29
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA
Amerika (Ike kas›rgas›) ve Avrupa'da meydana gelen f›rt›nalar gibi büyük çapl› do¤al
afetler sonucu olumsuz etkilenmifltir. Buna
göre do¤al ve insan kaynakl› afetler sonucunda 240,500 kifli hayat›n› kaybederken 52
Milyar Dolar tutar›nda sigortal› kay›p meydana gelmifltir. Bu nedenle 2008 y›l›
reasürans flirketleri için bugüne kadarki en
maliyetli y›l olarak kayda geçmifltir.
Buna karfl›l›k reasürans flirketleri, sigorta
flirketlerinin karfl›laflt›¤› finansal zorluklardan
fayda sa¤lam›fllard›r. Zira sigorta flirketlerinin
sermaye yeterliliklerini gelifltirme teflebbüsü
reasürans flirketlerine yönelik talebin artmas›na neden olmufltur. 2008 y›l›nda meydana gelen afetler sonucunda sigorta
flirketleri taraf›ndan yüklenilen büyük miktardaki sigortal› kay›plar da yine reasürans
flirketlerine yönelik talebin artmas›n›
sa¤lam›flt›r. Buna göre Euro alan›ndaki
reasürans flirketleri taraf›ndan 2008 y›l›n›n
ikinci yar›s› ile 2009 y›l›n›n ilk üç ayl›k dönemindeki brüt prim de¤erlerinde art›fl oldu¤u
kaydedilmifltir.
Buna ba¤l› olarak reasüransa yönelik artan
talebin 2009 y›l›n›n Ocak ay›nda reasürans
fiyatlar›n› ortalama % 8 oran›nda artt›rd›¤›
dikkat çekmektedir. Piyasadaki flirketlerin
baz›lar› ise reasürans fiyatlar›n›n 2009 y›l›n›n
Haziran ay›nda ortalama yüzde 5 oran›nda
artmas›n› beklemektedir.
Reasürans flirketlerinin yat›r›m gelirlerinin ise
önceki dönemlere k›yasla 2008 y›l›n›n
ikinci yar›s› ile 2009 y›l›n›n ilk üç ayl›k
döneminde daha düflük oldu¤u görülmektedir. Buna ba¤l› olarak azalan sigortalama
oran› ve yat›r›m gelirleri, öz kaynak kârl›l›k
oran›n›n düflmesine neden olmufltur.
Buna göre reasürans flirketlerinin 2008
y›l›n›n birinci yar›s›nda yüzde 15 olan
30
öz kaynak kârl›l›k oranlar› 2008 y›l›n›n ikinci
yar›s›nda ortalama olarak yüzde 6,7'ye 2009
y›l›n›n ilk üç ayl›k döneminde ise yüzde
4,7'ye düflmüfltür.
S‹GORTA VE REASÜRANS fi‹RKETLER‹N‹N
SERMAYE YETERL‹L‹KLER‹
Sigorta ve reasürans flirketlerinin
gerileyen finansal performanslar›n›n 2008
y›l›n›n ikinci yar›s› ile 2009 y›l›n›n ilk üç ayl›k
döneminde flirketlerin sermaye yeterlili¤ini
de etkiledi¤i görülmektedir. Ancak devlet
tahvillerinin getirisinin düflmesi nedeniyle
yat›r›m gelirlerindeki azalmay› engellemek
ve sermayeleri desteklemek amac›yla
al›nan önlemler, sigorta flirketlerinin
sermaye yeterlili¤indeki azalman›n 2008
y›l›n›n ikinci yar›s›nda s›n›rl› kalmas›n› ve
hatta 2009 y›l›n›n ilk üç ay›nda baz›
flirketlerin sermaye yeterlili¤inin iyileflmesini
sa¤lam›flt›r. Buna karfl›n reasürans flirketlerinin
sermaye yeterli¤inin ayn› dönemlerde sabit
kald›¤› dikkat
çekmektedir.
Sermaye yeterlili¤i kapsam›nda baz› sigorta
flirketlerinin sermaye yeterliliklerini desteklemek üzere devletten sermaye yard›m› ald›¤›
birçok flirketin ise sermayelerini korumak
üzere menkul k›ymet ve kredi risklerini azaltmaya devam ettikleri görülmektedir.
Sermaye yeterlilikleri sigortaya ba¤l› menkul
k›ymetlefltirmedeki yavafllama nedeniyle de
olumsuz etkilenmifltir. Söz konusu yavafllama
özellikle hayat sigortas› menkul
k›ymetlefltirmelerinde göze çarpmaktad›r.
Buna ek olarak hayat-d›fl› sigortalara
ba¤l› menkul k›ymetlefltirmenin de 2008
y›l›n›n ikinci yar›s›nda finansal kriz ve ortalama üzerinde meydana gelen do¤al afetler
nedeniyle durma noktas›na geldi¤i
görülmektedir.
2. S‹GORTA SEKTÖRÜNÜ BEKLEYEN
R‹SKLER
Afla¤›da belirtilen riskler mevcut durumda
Euro alan›ndaki sigorta flirketlerini olumsuz
etkileyebilecek kati senaryolar olmasa da
flirketlerin önümüzdeki dönemde sermaye
yeterliliklerini zay›flatacak potansiyel
tehditler olarak görülmektedir.
F‹NANSAL P‹YASA / YATIRIM R‹SKLER‹
Finansal piyasa ve di¤er yat›r›m riskleri sigorta flirketlerinin karfl›laflt›klar› bafll›ca riskler
aras›nda yer almaktad›r. Mevcut finansal
krizle birlikte sigortac›l›kla ilgili risklerin baz›
durumlarda daha da fazlalaflt›¤› ve bunun
sonucu olarak sigorta flirketlerinin yat›r›m
gelirlerinde kay›plar oldu¤u
görülmektedir.
Euro alan›ndaki sigorta flirketlerinin en fazla
flirket ve devlet tahvillerine yat›r›m yapt›klar›
dikkat çekmektedir. Buna göre 2008 y›l›
sonu itibariyle sigorta flirketlerinin yüzde 53
oran›nda flirket tahviline geri kalan oranda
da devlet tahviline yat›r›m yapt›klar›
görülmektedir. Buna ek olarak birçok sigorta flirketi de yap›sal kredi ürünlerine yat›r›m
yapmaktad›r.
Sigorta flirketleri taraf›ndan yap›lan
yat›r›m alanlar› incelendi¤inde
2008 y›l› sonu itibariyle flirket
tahvili piyasalar›n›n da kötüleflen mikro
ekonomik ortam nedeniyle geriledi¤i
görülmektedir. Böylece yat›r›mlar›n›n büyük
bölümünü flirket tahvillerine yapan Euro
alan›ndaki sigorta flirketleri de söz konusu
piyasada meydana gelen olumsuz
geliflmelere karfl› savunmas›z kalm›flt›r.
Sigorta flirketleri flirket tahvillerine k›yasla
devlet tahvili getirisinde daha az riskle
karfl›laflmaktad›r. Bu nedenle finansal krizin
ortaya ç›kmas›ndan sonra Euro alan›ndaki
sigorta flirketlerinin devlet tahvillerine daha
fazla talep gösterdi¤i görülmektedir.
Böylece 2008 y›l› sonu itibariyle devlet tahvili
getirilerinin artarak sigorta flirketlerinin risklerini azaltt›¤› dikkat çekmektedir.
Buna ek olarak, sigorta flirketlerinin ticari
gayrimenkul piyasalar›na da yat›r›m yapt›¤›
görülmektedir. Ancak olumsuz mikro
ekonomik ortam Euro alan›ndaki gayrimenkul
piyasalar›n› da zay›flatm›fl olup giderek artacak olumsuz koflullar›n flirketlerin yat›r›mlar›
üzerinde daha fazla kötü etki yapmas› beklenmektedir.
Sigorta flirketleri finansal piyasalarda azalan
nakit riski ile de karfl› karfl›ya kalmaktad›r. Söz
konusu risk kapsam›nda sigorta flirketleri
taraf›ndan nakit s›k›nt›s›n› gidermek üzere
varl›klar›n sat›fla ç›kar›lmas› flirketlerin zorluklarla karfl›laflmas›na sebep olmaktad›r.
KÖTÜLEfiEN MAKRO-F‹NANSAL ORTAMLA
‹L‹fiK‹L‹ R‹SKLER
Makro-finansal ortamdaki kötüleflen durumun
sigorta flirketlerini de olumsuz flekilde
etkileyece¤i öngörülmektedir. Zira sigortac›l›k
faaliyeti ço¤unlukla olumlu bir ekonomik
ortamdan destek görmektedir. Ancak
bozulan ekonomik faaliyetler nedeniyle
2009 y›l›nda sigorta flirketlerine iliflkin olarak
karamsar bir manzara öngörülmektedir.
31
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA
Bu kapsamda kötüleflen ekonomik ortam
hane halklar› taraf›ndan harcanabilir geliri
azaltaca¤›ndan sözleflmelerin iadesi ve
geçersiz hale gelmesi gündeme gelecektir.
Ayr›ca sigorta flirketlerinin olumsuzlaflan
ekonomik flartlar nedeniyle daha fazla kredi
riskiyle karfl› karfl›ya kalmas› da beklenmektedir. Söz konusu durumun sigorta flirketlerini
flirket tahvili, kredi ürünleri ve di¤er de¤iflik mal
yat›r›mlar›nda da zarara u¤ratabilece¤i
öngörülmektedir.
fazla hasar meydana getirdi¤i ikinci y›l ( 2005
y›l› do¤al afetlerin meydana getirdi¤i hasar
aç›s›ndan birinci s›rada yer almaktad›r )
olarak kaydedilmifltir. Böylece 2008 y›l›nda
meydana gelen kay›plar halen sigorta flirketleri taraf›ndan karfl›lanmaya devam etmektedir. Buna karfl›n 2009 y›l›nda do¤al afetlerin
ortalama seviyelerde kalaca¤›na iliflkin
yap›lan tahminler 2009 y›l›n›n sigorta flirketleri
için daha az riskli olaca¤›n› ortaya koymaktad›r.
UZUN ÖMÜR R‹SK‹
BANKACILIK FAAL‹YETLER‹ VEYA BANKA VE
D‹⁄ER F‹NANSAL KURUMLARLA ORTAKLIKLAR
SONUCU YAYILAN R‹SKLER
Sigorta ve reasürans flirketlerinin önümüzdeki
dönemde karfl›laflacaklar› riskler aras›nda
artan uzun ömür riski de bulunmaktad›r. Söz
konusu riskin sigorta flirketlerinin risk bilânçolar›nda yer alan karfl›l›klar›n eksik kalmas›na ve
kârl›l›k oran›n›n oldu¤undan fazla gösterilmesine neden olmas› beklenmektedir. Uzun ömür
riskinin ayr›ca sigorta flirketlerini yat›r›m
faaliyetlerinde daha fazla risk almaya teflvik
edece¤i de öngörülmektedir.
DO⁄AL AFETLER‹N TAHM‹N‹ AfiAN KAYBA
NEDEN OLMASI SONUCU OLUfiAN R‹SKLER
Reasürans ve hayat-d›fl› sigorta flirketleri için
en önemli risklerden biri de do¤al afetlerin
tahmin edilenden daha büyük kay›plara
neden olmas›d›r. 2008 y›l› do¤al afetlerin en
32
Bankac›l›k faaliyetlerinde bulunan veya
finansal gruplar›n bir parças› olan sigorta
flirketlerinin bankac›l›¤a özgü baz› risklerle
karfl›laflabilecekleri öngörülmektedir.
Zira Euro alan›nda özellikle bankalarla ortakl›k
iliflkisi bulunan sigorta flirketlerinin finansal krizden daha fazla etkilendi¤i görülmektedir. Bu
durumun ileriki dönemde farkl› yollar
arac›l›¤›yla baz› sigorta flirketleri için risk
kayna¤› olarak devam edece¤i tahmin
edilmektedir. Zira bankalar taraf›ndan yüklenilen kay›plar gruptaki di¤er varl›klar› da
(sigorta flirketleri de dâhil) olumsuz flekilde
etkileyebilir. Buna ek olarak bankalardaki
olumsuz koflullar, derecelendirme seviyelerinin
afla¤› çekilmesine neden olup sigorta
flirketlerinin harcamalar›n›n finanse edilmesini
de etkilemektedir. Zira bu risk kapsam›nda
sigorta flirketleri zor durumdaki bankalara
grup içi likidite sa¤lamak durumunda kalabilmektedir. Böylece bankalar
taraf›ndan rapor edilen likidite
veya kayba iliflkin
problemler, sigorta flirketleri
için itibar riskini de
do¤urmaktad›r.
S‹GORTA SEGMENTLER‹NDEK‹ REKABET ‹LE
H‹SSEDAR DE⁄ER‹NE ODAKLANMA
Baz› sigorta flirketleri için risk potansiyeli
tafl›yan bir di¤er faktör ise Euro alan› sigorta
piyasas›nda baz› segmentlerde görülen sürekli rekabet ortam›d›r. Bu ba¤lamda hayat-d›fl›
sigorta flirketleri aras›ndaki rekabetin Aral›k
2008 itibariyle azald›¤› buna karfl›n hayat
sigortas› flirketlerinin benzer ürünler sunan
bankalarla rekabet etmeye devam etti¤i
görülmektedir. Bu nedenle Euro alan›ndaki
birçok sigorta flirketinin temettü ve geri sat›n
alma programlar› ile hissedar de¤eri
yarat›lmas›na odakland›klar› dikkat çekmektedir. Böylece sigorta segmentleri aras›ndaki
s›k› rekabet ve hissedar de¤eri yarat›lmas›na
verilen önem sigorta flirketlerinin yat›r›m ve
sigorta aktivitelerinde daha fazla risk
almalar›na neden olacakt›r.
3. P‹YASA GÖSTERGELER‹ TEMEL‹NDE S‹GORTA
SEKTÖRÜNE BAKIfi
Euro alan›ndaki sigorta flirketleri aras›nda
geçti¤imiz alt› ay süresince görülen zay›f
finansal performans›n 2008 Aral›k ay›n›n
sonuna kadar flirketlerin borsada düflmeye
devam eden hisse senedi fiyatlar› için de
geçerli oldu¤u görülmektedir. Buna ra¤men
2009 Mart ay› itibariyle flirketlerin borsa fiyatlar›n›n yeniden canland›¤› dikkat çekmektedir.
Zay›flayan finansal performans ve riskler
nedeniyle derecelendirme flirketlerinin de son
alt› ay içerisinde Euro alan›ndaki baz› sigorta
flirketlerin finansal performans de¤erlerini
afla¤› seviyelere indirdikleri görülmektedir.
Buna ba¤l› olarak derecelendirme
kurulufllar›n›n Avrupa sigorta piyasas› ve Euro
alan›ndaki birçok sigorta flirketi için karamsar
bir tablo çizdi¤i dikkat çekmektedir.
Bu nedenle son alt› aya iliflkin piyasa
göstergelerinin Euro alan›ndaki sigorta flirketleri için çok olumlu olmayan belirsiz bir manzara ortaya koydu¤u görülmektedir.
4. GENEL DE⁄ERLEND‹RME
Genel olarak Avrupa'daki sigorta sektörünün
durumu incelendi¤inde sigorta ve reasürans
flirketlerinin finansal performanslar›n›n 2008
y›l›n›n ikinci yar›s› ile 2009 y›l›n›n ilk üç ay›nda
geriledi¤i görülmektedir. Zira daha önceden
mevcut olan risklerle sektöre yönelik yeni
ortaya ç›kan tehlikeler de sigorta sektörüne
iliflkin görüntünün daha da belirsizleflmesine
neden olmaktad›r. Bu kapsamda özellikle
ekonomik faaliyetlerin yavafllamas› Euro
alan›ndaki flirketlerin performanslar› üzerinde
olumsuz etki yaratmaktad›r. Buna ek olarak
finansal piyasalardaki bask›n›n sigorta flirketlerinin yat›r›m gelirlerinin istikrar› için de tehlike
teflkil etti¤i görülmektedir.
Buna ba¤l› olarak mevcut durumda Euro
alan›ndaki sigorta flirketleri için finansal piyasa
ve yat›r›m riskleri ile kötüleflen makro-finansal
ortamla iliflkili risklerin artmas›, bankac›l›k
faaliyetleri veya banka ve di¤er finansal
kurumlarla ortakl›klar sonucunda meydana
gelen riskler ile uzun ömür riskinin ise sabit
kalmas› öngörülmektedir. Buna karfl›n do¤al
afetlerin tahmini aflan kayba neden olmas›
sonucu oluflan riskler ile sigorta segmentlerindeki rekabet ve hissedar de¤eri
yarat›lmas›na odaklanman›n ise Euro
alan›ndaki sigorta flirketleri için daha az
tehlike teflkil etmesi beklenmektedir.
Sonuç olarak Euro alan›ndaki sigorta flirketlerinin sermaye yeterlilikleri, karfl›lafl›lan risklerin
atlat›lmas›nda yeterli kapasitenin
bulundu¤una iflaret etmektedir. Buna
ra¤men sigorta flirketleri ve sigorta denetçilerinin sektörün karfl›laflabilece¤i riskler
konusunda uygun yaklafl›mlar
gelifltirmeleri ve risklerin yönetimine iliflkin
önlemler almalar› gerekmektedir. Bu
kapsamda sigorta flirketleri taraf›ndan büyük
yat›r›mlar›n azalt›lmas›, fleffaf yat›r›mlar için ise
sigorta denetçileri taraf›ndan muhasebe
kurallar›n›n güçlendirilmesi büyük önem arz
etmektedir. ■
33
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA
2008 Y›l›nda Dünya
Sigorta Sektörü
Onur ACAR
TSRfiB, Mali ve Finansal Düzenlemeler
008 y›l› sonu itibar›yla Dünyada
toplam prim büyüklü¤ü küresel krizin
de etkisiyle 1980 y›l›ndan bu yana reel bazda
ilk kez azalarak (% -2) 4.27 Trilyon Dolar olarak
gerçekleflmifltir. Toplam prim üretiminin 3.75
Trilyon Dolarl›k k›sm› geliflmifl ülkelerde
oluflurken, sigorta bilincinin tam olarak
yerleflmedi¤i geliflmekte olan ülkelerde bu
miktar 512 Milyar Dolarda kalm›flt›r. Ancak,
primler geliflmifl ülkelerde bir önceki y›la göre
yüzde 3,4 azal›rken, geliflmekte olan ülkelerde
art›fl oran› yüzde 11'e varmaktad›r. Bu veriler
özellikle geliflmifl ülkelerdeki düflüfller
nedeniyle Dünya sigorta piyasas›n›n 2008
y›l›nda bir önceki y›la k›yasla daha kötü bir
performans sergiledi¤ini ortaya koymaktad›r.
Ancak, prim gelirlerindeki düflüfllere karfl›n,
Avrupa ve Amerika'da devlet deste¤i için
baflvuran birkaç flirket ile Asya'da iflas eden 2
flirket haricinde sigorta flirketlerinin küresel
ekonomik krize dayand›klar› ve yeterli sermayeye sahip olduklar› görülmektedir.
2
K›talar baz›nda bak›ld›¤›nda, Amerika
k›tas›nda reel primler bir önceki y›la göre
yüzde 2,4 azal›rken, Avrupa'da düflüfl yüzde
6,2'yi bulmaktad›r. Asya ve Avustralya'da ise
s›ras›yla yüzde 6,6 ve yüzde 8,6 art›fl
görülmektedir. Toplam prim büyüklü¤ünde,
bir önceki y›la göre pay› gerilemekle birlikte
Dünya prim üretiminin yüzde 41'ini
gerçeklefltiren Avrupa k›tas› ilk s›rada yer
almaya devam ederken, bunu yüzde 34 ile
Amerika ve yüzde 22 ile Asya takip etmektedir. Geçen senelerde oldu¤u gibi, hayat d›fl›
branfllarda prim üretim liderli¤ini Amerika
34
2008 y›l›nda Dünyada
prim büyüklü¤ü küresel
krizin etkisiyle 1980
y›l›ndan bu yana reel
bazda ilk kez azalarak
(% -2) 4.27 Trilyon
Dolar olmufltur.
elinde tutarken, hayat branfl›nda Avrupa en
büyük yüzdeye sahip k›tad›r.
27 üyeli Avrupa Birli¤i'nde sigorta sektörünün
prim büyüklü¤ü 2008 y›l›nda 1.65 Trilyon
Dolardan 1.61 Trilyon Dolara düflmüfltür.
Önceki y›llarda istikrarl› büyüyen AB sigorta
sektörü prim büyüklü¤ü 2008 y›l›nda küresel
ekonomik krizin etkisiyle dolar baz›nda yüzde
6,7 reel düflüfl göstermifltir. Toplam prim hacmi
Dünya prim hacminin yüzde 37'sine denk
gelmekte olup, hayat branfl›nda prim büyüklü¤ü ciddi bir düflüflle 998 Milyar Dolar, hayatd›fl› branfllarda ise ufak bir art›flla 618 Milyar
Dolar olmufltur.
Ülkeler baz›nda bak›ld›¤›nda ise, Dünyada en
yüksek prim üretimi 1.24 Trilyon Dolarla
ABD'de olup, prim üretimi bir önceki seneye
göre reel bazda yüzde 3,4 gerilemifltir. Prim
üretimi Japonya'da ise bir önceki seneye
göre artarak 474 Milyar Dolar, ‹ngiltere'de ise
ciddi bir düflüflle 450 Milyar Dolar olarak
gerçekleflmifltir. Polonya'da prim büyüklü¤ü
büyük art›flla 24 Milyar Dolara yükselirken,
Macaristan'da reel bazda düflüfl göstererek 5
Milyar Dolar olmufltur.
2008 y›l›nda Dünyada kifli bafl›na düflen prim
büyüklü¤ü ortalamas› 621 Dolardan 634
Dolara yükselmifltir. Bu miktar geliflmifl
ülkelerde 3.655 Dolar iken, geliflmekte olan
ülkelerde 89 Dolarda kalmaktad›r.
AB'de kifli bafl›na düflen prim üretimi, 2008
y›l›nda 3.061 Dolar olurken, AB 15 ülkelerinde
bu ortalama 3.726 Dolara ç›kmaktad›r.
Dünyada kifli bafl›na en yüksek prim
üreten ülke büyük bölümü hayat
sigortalar›ndan gelmek üzere 6.857
Dolarla ‹ngiltere'dir. ABD'de ise kifli bafl›na
düflen prim üretimi 4.078 Dolar olup, bu
miktar›n yar›dan fazlas›n› hayat d›fl› primler
oluflturmaktad›r.
Dünyada sigorta sektörünün ekonomideki
yerini gösteren primlerin Gayri Safi Yurtiçi
Has›laya (GSYH) oran› 2008 y›l›nda yüzde 7,07
iken, geliflmifl ülkelerde bu oran yüzde 8,8'i
bulmaktad›r. 2008 y›l›nda AB'de sigorta sektörünün GSYH içindeki pay› ise yüzde 8,3'e
gerilemifltir. Aralar›nda Türkiye, Latin Amerika,
Orta ve Do¤u Avrupa, Güneydo¤u Asya,
Orta Do¤u, Orta Asya ve Afrika'n›n yer ald›¤›
geliflmekte olan ülkelerde ise bu oran yüzde
2,7'de kalmaktad›r. Primlerin GSYH'ya oran›n›n
en yüksek oldu¤u ülke yüzde 16,2 ile Tayvan
olup, bu ülkeyi ‹ngiltere ve Hollanda takip
etmektedir.
Dünya Sigorta Sektörü (2008)
Amerika
ABD
Avrupa
‹ngiltere
Fransa
Polonya
Macaristan
Asya
Japonya
Avustralya
Afrika
Sanayileflmifl ülkeler
Geliflmekte olan ülkeler
OECD
AB 27
Türkiye
DÜNYA
Prim üretimi
(milyon $)
2007 y›l›na göre
reel prim
art›fl› (%)
Kifli bafl›
prim ($)
Primlerin
GSY‹H’ya
oran› (%)
1.450.749
1.240.643
1.753.200
450.152
273.007
24.403
5.028
933.358
473.197
77.716
54.713
3.756.939
512.798
3.696.073
1.616.461
8.807
4.269.737
- 2,4
- 3,4
- 6,2
- 13,0
- 9,3
30,5
- 9,7
6,6
6,7
8,6
4,9
- 3,4
11,1
- 3,2
- 6,7
- 3,2
- 2,0
1.552
4.078
2.043
6.858
4.131
643
501
234
3.699
2.272
56
3.655
89
3.015
3.061
116
634
7,3
8,7
7,4
15,7
9,2
4,6
3,1
5,9
9,8
7,0
3,6
8,8
2,7
8,3
8,3
1,2
7,1
Kaynak: Swiss Re, Sigma No 3/2009
2008 YILINDA DÜNYADA HAYAT BRANfiI
Dünyada prim büyüklü¤ünün yüzde 58'ine
denk gelen hayat sigortas› primleri 2008
y›l›nda bir önceki y›la göre reel bazda
yüzde 3,5 düflerek 2.49 Trilyon Dolar
olmufltur. Bu azal›fl özellikle hayat primlerinde liderli¤i elinde bulunduran Avrupa
k›tas›ndaki düflüfllerden kaynaklanm›flt›r.
‹ngiltere, Fransa ve ‹talya'da unit linked
ürünlerdeki düflüfller hayat primlerinin
gerilemesinde büyük rol oynam›flt›r.
Geliflmifl ülkelerde, özellikle 2008 y›l›n›n ikinci
yar›s›nda sermaye piyasalar›yla iliflkili ürünlere olan talebin gerilemesiyle birlikte hayat
primlerindeki düflüfllerin yüzde 5,4'e ulaflt›¤›
görülmektedir. Birikimli hayat sigortalar›nda
görülen art›fl ise toplam prim büyüklü¤ündeki düflüflü engelleyememifltir. Kuzey
35
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA
yüzde 0,8 düflerek 1.78 Trilyon Dolar
olmufltur. Bu azal›fl özellikle hayat d›fl› primlerde liderli¤i elinde bulunduran Kuzey
Amerika k›tas›ndaki düflüfllerden kaynaklanm›flt›r. Avrupa k›tas›nda ise düflüfllerin
daha s›n›rl› kald›¤› görülmektedir. ABD'nin
yan› s›ra, ‹ngiltere, Almanya, Japonya ve
‹spanya'da hayat-d›fl› prim büyüklü¤ünde
ciddi düflüfller yaflanm›flt›r.
Amerika'da da ayn› düflüfller gözlenirken,
mali y›l›n Haziran ay›nda sona erdi¤i
Avustralya'da ise hayat primleri yüzde 18
art›fl kaydetmifltir.
Geliflmekte olan ülkelerde ise hayat primlerinin h›zl› büyümesini devam ettirdi¤i ve
2008 y›l›nda bir önceki y›la göre yüzde 15
art›fl gösterdi¤i görülmektedir. Orta ve Do¤u
Avrupa ile Güneydo¤u Asya ülkelerinde
hayat primlerinde yüzde 19'a varan h›zl›
art›fllar yaflanm›flt›r. Latin Amerika'da ise art›fl
oran› yüzde 7 olarak gerçekleflmifltir.
2008 y›l›nda yat›r›m gelirlerindeki azalma
hayat flirketlerinin karl›l›¤›n› ciddi oranda
etkilemifltir. Özellikle 2008 y›l›n›n ikinci
yar›s›ndan itibaren sermayeye eriflim büyük
ölçüde zorlaflm›flt›r. Amerikan flirketlerinin
sermaye yeterlili¤i rasyolar›n›n 2002 y›l›ndaki
düzeyine geriledi¤i görülürken, sermaye
piyasalar›na daha az yat›r›m yapan Avrupal›
flirketlerde bu etkilerin s›n›rl› kald›¤›
anlafl›lmaktad›r. Hayat sigortalar›nda
toparlanman›n, yat›r›m gelirlerinin artmas›n›n
ve yeni ifllerin yaz›lmas›n›n beklendi¤i 2010
y›l›ndan itibaren bafllamas› beklenmektedir.
2008 YILINDA DÜNYADA HAYAT DIfiI
BRANfiLAR
Dünyada prim büyüklü¤ünün yüzde 42'sine
denk gelen hayat d›fl› sigorta primleri 2008
y›l›nda bir önceki y›la göre reel bazda
36
Geliflmifl ülkelerde hayat d›fl› branfllarda
primler yüzde 1,9 düflerken, geliflmekte olan
ülkelerde yüzde 7,1 art›fl gerçekleflmifltir.
Yine de art›fl oran› uzun y›llar ortalamalar›n›n
alt›nda kalmaktad›r. Güney ve Uzakdo¤u
Asya ve Latin Amerika ile k›smen Orta ve
Do¤u Avrupa'da reel art›fllar yaflanm›flt›r.
Küresel ekonomik krizin öncelikle
sanayileflmifl ülkeleri etkiledi¤i dikkate
al›nd›¤›nda, krizin etkilerinin geliflmekte olan
ülkelerin sigorta sektörlerinde 2008 y›l›nda
tam olarak görülmedi¤i anlafl›lmaktad›r.
Özellikle Kuzey Amerika ve Asya do¤al
afetlerden büyük zarara u¤ram›flt›r.
Sigortac›lar›n do¤al afetlerden 53 Milyar
ABD Dolar› zarara u¤rad›¤› 2008 y›l› tarihte
bu alanda en maliyetli y›llardan biri
olmufltur. ‹nsan kaynakl› felaketlerden
u¤ran›lan zarar da 7.7 Milyar ABD Dolar›
olarak gerçekleflmifltir. Hayat d›fl› sigorta
flirketlerinde underwriting sonuçlar› bozulmaya devam etmekle birlikte bileflik
rasyolar›n yüzde 100'ün alt›nda kald›¤›
görülmektedir. Kas›rga ve sel hasarlar›
nedeniyle ABD ve Avustralya'da ise bileflik
rasyo s›ras›yla yüzde 105 ve yüzde 104
olarak hesaplanmaktad›r. ABD'de yaflanan
mortgage zararlar› da unutulmamal›d›r.
Dünya genelinde hayat d›fl› flirketlerin sermayelerinin yüzde 15-20'sini kaybettikleri ve
sermaye yeterlili¤i rasyolar›n›n 2004 y›l›
seviyesine geriledi¤i görülmektedir. Hayatd›fl› sigortalarda toparlanman›n ekonomik
büyümenin yeniden görülece¤i ve ürün
fiyatlar› artmasa da maliyetlerin
düflürülmesinin öngörüldü¤ü 2010 y›l›ndan
itibaren bafllamas› beklenmektedir. ■
Kiflisel Verilerin
Korunmas›
Hüseyin ARSLAN
TSRfiB, Hukuk ve Mevzuat
iflisel verilerin korunmas›, insan haklar›
bilincinin geliflmesine ve her geçen gün
kullan›m› yayg›nlaflan ve hatta zorunlu hale
gelen internet uygulamalar›na paralel olarak
önemini art›rmaktad›r. Kiflinin fiziksel özellikleri;
kiflisel düflünce, görüfl ve inançlar› ile etnik
kökeni; sa¤l›k, ö¤renim, istihdam durumu ile ilgili
bilgiler; birey olarak sürdürdü¤ü yaflam veya
aile içi yaflant›s›, cinsel yaflam›; baflkalar› ile
yapt›¤› haberleflmeler; gelirine, borçlar›na ve
mallar›na iliflkin bilgiler kiflisel veriler aras›nda
say›lmaktad›r. Bunlar kiflinin kendi iste¤i d›fl›nda,
baflkalar›na aç›klanamamal›, kendisi taraf›ndan
aç›klanm›fl olan bilgiler de ancak aç›kland›¤›
amaç ve ba¤lamla ile s›n›rl› olarak
kullan›labilmelidir.
K
Kiflisel verilerin iki tür tehdide maruz kald›¤›
söylenebilir. ‹lk olarak do¤rudan kiflisel verilerin
haks›z ç›karlar elde etmek amac›yla ( tehdit,
flantaj, ticari s›rlar›n ele geçirilmesi gibi) elde
edilmesi söz konusu olmaktad›r. Bu tür tehditler
do¤rudan ceza hukukuna konu olmaktad›r.
‹kinci olarak ise ekonomik ve sosyal amaçlarla,
örne¤in belli bir hizmetin sunulmas›n›n parças›
olarak kiflisel veriler elde edilmekte ve tutulmaktad›r. Bu çerçevede e-ticaret, e-devlet, e-imza,
gibi kavramlar h›zla klasik çal›flma biçimlerinin
parças› haline gelen kavramlard›r. Kiflilerin,
kurumlar›n ve iflletmelerin bu yolla sahip olduklar› veriler, bilgisayar kullan›larak yap›lan
sahtekarl›klar, bilgi h›rs›zl›¤›, bilgisayar korsanlar›
(hacker), elektronik sald›r›lar, bilgi s›zd›rma ve
ilgili kurulufllar›n kendi çal›flanlar›nca oluflturulabilecek potansiyel iç sald›r›lar gibi çok genifl bir
yelpazeye sahip kaynaklardan gelen tehdit ve
tehlikelerle karfl› karfl›yad›r.
Bu ba¤lamda kiflisel verilerin korunmas› özellikle
söz konusu bilgilerin toplanmas›, elde edilmesi,
kaydedilmesi, düzenlenmesi, depolanmas›,
uyarlanmas›, de¤ifltirilmesi, de¤erlendirilmesi,
kullan›lmas›, aç›klanmas›, aktar›lmas›, ayr›lmas›,
birlefltirilmesi, dondurulmas›, silinmesi veya yok
edilmesi gibi ifllemlerin belli ilkeler do¤rultusunda
yerine getirilmesi anlam›n› tafl›maktad›r. Bu
nedenle, kiflilerin iffla edilmesini ve izinsiz
kullan›lmas›n› istemedi¤i özel bilgilerin
kullan›lmas›n› belli kurallara ba¤layacak olan
özel düzenlemelere ihtiyaç duyulmaktad›r.
‹nsan Haklar› Evrensel Beyannamesinin özel
hayat›n gizlili¤ine iliflkin 12'inci maddesinde ve
Avrupa ‹nsan Haklar› Sözleflmesinin “Özel
Yaflam›n ve Aile Yaflam›n›n Korunmas›” bafll›¤›n›
tafl›yan 8'inci maddesinde kiflisel verilerin korunmas›na iliflkin temel ilkeler yer alm›flt›r. Ayr›ca
Avrupa Konseyinin Ocak 1981 tarihinde kabul
etti¤i ve 1985 y›l›nda yürürlü¤e giren “Otomatik
Olarak ‹fllenen Kiflisel Veriler Bak›m›ndan
Bireylerin Korunmas› Hakk›nda Sözleflme” (108
say›l› sözleflme) konuya iliflkin olarak dünyada
kabul görmüfltür. Ayn› flekilde OECD taraf›ndan
1981 tarihinde yay›mlanan rehber ilkeler de ilgili
mevzuatlar›n haz›rlanmas›nda referans kabul
edilmifltir.
OECD'nin rehber ilkelerine göre ilk olarak kiflisel
verilerin toplanmas› ve saklanmas›n›n
s›n›rland›r›lmas› ve belli ilkelere tabii tutulmas›
gerekmektedir. Veriler hukuka uygun ve meflru
yollardan ve mümkün oldu¤unca kiflinin r›zas›na
dayanarak elde edilmelidir. Tutulan veriler güncel, tam ve do¤ru olmal›d›r. Veri
toplanmas›ndaki amaç baflta belli olmal› ve
37
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA
daha sonra da bu amaca uygun hareket
edilmelidir. Veriler belirlenen amaca ayk›r›
olarak kullan›lmamal› ve/veya
aç›klanmamal›d›r. Veri toplay›c›lar› verilerin,
yetkisiz eriflim, kullan›m, de¤ifltirme ve r›za d›fl›
aç›klama gibi risklere karfl› korunmas› için gerekli
her türlü önlemi almal›d›r. Kiflisel verilerin saklanmas›nda izlenen ilke ve uygulamalar›n kamuya
aç›k olmas› gerekmektedir. Kiflilere bu tür veri
depolayan kimselerden, kendilerine iliflkin bilgi
bulunup bulunmad›¤›na iliflkin bilgi isteme hakk›
tan›nmal›d›r. Hiç flüphesiz bu ilkelerin ifllerli¤ini
sa¤layabilmek için, uygun hukuki sorumluluklar
ve cezai yapt›r›mlar öngörülmesi ve sorumlu
tutulabilecek kiflilerin kolayl›kla belirlenebilmesi
gerekmektedir.
Dünyada ulusal düzeyde gerçeklefltirilen
düzenlemeler iki model esas al›narak
gerçeklefltirilmektedir. ABD'de de uygulanan ilk
modele göre, özel kiflisel verilerin korunmas› için
özel bir yasa bulunmamaktad›r. Konu özel
yaflam›n gizlili¤i ba¤lam›nda ele al›nmakta ve
sorunun çözümü gerek özel hukuk ve gerek
ceza hukuku alan›nda kifliler için sa¤lanm›fl olan
güvencelere b›rak›lmaktad›r. Avrupa Birli¤i'nde
kabul edilen ikinci model ise özel bir yasa ç›karmak suretiyle düzenleme yap›lmas›
AB mevzuat› çerçevesinde kiflisel verilerin korunmas› hususuna yönelik olarak 2002/58/EC ve
95/46/EC say›l› 2 adet direktif yer almaktad›r.
Bu do¤rultuda haz›rlanan Kiflisel Verilerin
Korunmas› Kanunu Tasar›s› Nisan 2008'de Türkiye
Büyük Millet Meclisi'ne gönderilmifltir ve tali
komisyon olan Avrupa Birli¤i Uyum Komisyonu
raporunu tamamlam›fl esas komisyon olan
Adalet Komisyonunun raporunu
tamamlamas› öngörülmektedir. Veri
korumas›nda genel kabul gören temel
uluslararas› metinlerin izini tafl›yan ve hukuka
uygunluk denetimi yapacak olan kamu tüzel
kiflili¤ini haiz idari ve mali özerkli¤e sahip ”Kiflisel
Verileri Koruma Kurumu” kurulmas›n› da
öngören tasar› ile kiflisel verilerin korunmas›
bak›m›ndan çerçeve normlar yarat›lmas›
amaçlanmaktad›r.
38
Konuyla ilgili olabilecek di¤er hukuk normlar›n›n
bu genel ilkeler uygunlu¤unun sa¤lanmas› ikinci
aflama olacakt›r. Bu süreç bak›m›ndan, Tasar›n›n
gerekçesinde, sektörel bazda düzenlemeler
gidilmemesi nedeniyle, ilgili kurum, kurulufl ve
meslek örgütlerinin Kiflisel Verileri Koruma
Kurumu'nun da görüflünü almak suretiyle
haz›rlayaca¤› düzenlemelere ihtiyaç duyulaca¤› ifade edilmifltir. Hiç flüphesiz sigorta flirketlerinin tabii oldu¤u kurallar ve sektörün iflleyifline
yönelik uygulamalar›n da bu kanun
hükümlerine uygunlu¤unun gözden geçirilmesi
gerekecektir.
Bu ba¤lamda 2002 y›l›nda, Avrupa Konseyi
taraf›ndan REC (2002) 9E say›l› sigorta amac›yla
toplanan ve ifllenen kiflisel verilerin korunmas›na
iliflkin tavsiye karar yay›mlanm›flt›r. Tavsiye kararda kiflisel verilerin ilkesel olarak, sadece bu
kifliden veya onun yasal temsilcisinden
al›nabilece¤i ifade edilmektedir. Tavsiye Karar›n
4.4 maddesinde kiflisel veri toplama amaçlar›n›n
ancak flunlarla s›n›rl› olabilece¤i ifade edilmektedir: (a) sigorta sözleflmesinin haz›rlanmas› ve
kurulmas›, (b) primlerin toplanmas› ve di¤er
faturalar›n gönderilmesi, (c) hasarlar›n tasfiyesi
veya di¤er ödemelerin yap›lmas› (d) reasürans,
(e) koasürans, (f) sigorta doland›r›c›l›¤›n›n önlenmesi, tespit edilmesi ve/veya soruflturulmas›,
(g) bir hukuki davas›n›n aç›lmas›, yürütülmesi
veya bu davada savunma yap›lmas›,
(h) baflka özel bir hukuki veya sözleflmesel
yükümlülü¤ünün yerine getirilmesi, (i) yeni sigorta pazarlar›nda araflt›rma yap›lmas›, (j) iç yönetim ve(k) aktüeryal ifllemler.
Tavsiye Kararda, hassas bilgiler, cezalara iliflkin
bilgiler, do¤mam›fl çocuklar›n durumu, ilgili
kiflilerin r›zas› (geçerlilik koflullar›, s›n›rlar› vs.), elde
edilen verilen güvenli flekilde korunmas› ve saklanmas›, bilgiye eriflim hakk› gibi konularda da
belli ilkeler kabul edilmifltir.
Kaynaklar:
OECD Guidelines on the Protection of Privacy and Transborder Flows of
Personal Data www.oecd.org
Convention for the Protection of Individuals with Regard to Automatic
Processing of Personal Data, 28.I.1981, www.coe.int
REC (2002) 9E on the protection of personal data collected and processed for
insurance purposes 18.09.2002 www.coe.int
Kiflisel Verilerin Korunmas› Kanunu Tasar›s› www.tbmm.gov.tr
SEGEM
E¤itimcilerin
E¤itimi Toplant›s›...
Doç. Dr. Fuat ERDAL
SEGEM Müdürü
igorta Acenteleri Yönetmeli¤i'nin 6.
Maddesinde, Bankalar ve Özel
Kanunla kurulmufl ve kendilerine sigorta acenteli¤i yapma yetkisi tan›nan kurumlar›n,
Sigorta Acenteleri Teknik Personel E¤itimini,
E¤itimcilerin E¤itimi suretiyle alabilecekleri
belirtilmifltir. Hazine Müsteflarl›¤›, bu e¤itimleri
organize etme görevini, ayn› Yönetmeli¤in 19.
maddesi ile Sigortac›l›k E¤itim Merkezi'ne
(SEGEM) vermifltir.
S
E¤itimlerin ifl plan›n›n yap›lmas› amac›yla,
bütün bankalara ve sigortac›l›k faaliyetinde
bulunan kurumlara gönderilen davet yaz›s›
sonucunda, kat›lan yetklilerle 19 A¤ustos 2009
tarihinde bir bilgilendirme toplant›s› düzenlenmifltir.
Sigortac›l›k E¤itim Merkezi'nin tan›t›m›yla
bafllayan toplant›da, E¤itimcilerin E¤itimi program›n›n detaylar› tan›t›lm›fl ve Kurum temsilcilerinden gelen sorular cevaplanm›flt›r.
S‹GORTACILIK E⁄‹T‹M MERKEZ‹ 2009 YILI
‹ÇER‹S‹NDE EK ACENTE E⁄‹T‹M‹ DÜZENL‹YOR…
Müdürlü¤ü ek e¤itim aç›lmas›na karar
vermifltir. Bu amaçla, 18 il merkezinde düzenlenecek e¤itimler için, 7 - 30 Eylül 2009 tarihleri
aras›nda baflvurular al›nacak ve 16 Ekim 2009
tarihinde ek e¤itimler bafllat›lacakt›r.
2009 YILI ‹ÇER‹S‹NDE ‹K‹NC‹ DEFA AKTÜERL‹K
SINAVLARI DÜZENLENECEK…
Aktüerlik S›navlar› için ikinci kez baflvuru dönemi aç›l›yor. 2009 AS'ye adaylar, 7-18 Eylül 2009
tarihleri aras›nda, SEGEM'in internet sayfas›
(www.segem.org.tr) üzerinden elektronik
ortamda baflvuracakt›r. S›nav program› ise
afla¤›daki gibi belirlenmifltir:
Birinci Seviye S›navlar›
1. Finansal Matematik 10 Ekim 2009
2. ‹statistik ve Olas›l›k 11 Ekim 2009
3. Matematik 17 Ekim 2009
4. Temel Sigortac›l›k ve Ekonomi 18 Ekim 2009
‹kinci Seviye S›navlar›
1. Muhasebe ve Finansal Raporlama
12 Aral›k 2009
2. Sigorta Matemati¤i(Hayat ve Hayat d›fl›)
13 Aral›k 2009
3. Risk Analizi ve Aktüeryal Modelleme
19 Aral›k 2009
4. Finans Teorisi ve Uygulamalar› 20 Aral›k 2009
Bilindi¤i üzere Sigortac›l›k E¤itim Merkezi
taraf›ndan düzenlenen ve 22 May›s 2009 tarihinde bafllayan Sigorta Acenteleri Teknik
Personel Zorunlu E¤itimleri 15 il merkezinde
tamamlanm›flt›r. E¤itimlere toplam 25.032 kifli
baflvuru yapm›fl ve Ankara, ‹stanbul, ‹zmir
illerinde e¤itimler halen devam etmektedir.
Ancak çeflitli nedenlerle mevcut e¤itime
kat›lamayanlardan gelen talepler üzerine,
Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel
39
S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹
2008 ve 2009
Y›llar›n›n ‹kinci Üç
Ayl›k Mali Tablolar›n›n
Karfl›laflt›r›lmas›
Mehmet KALKAVAN
TSRfiB Genel Sekreter Yard›mc›s›
ergimizin bu say›s›nda üyelerimizin 2009 y›l›n›n ilk alt› ay› ile 2008 y›l›n›n ayn› dönemine
iliflkin bilanço, gelir tablolar› ve mali sonuçlar› mukayese edilerek, genel anlamda
trendler hakk›nda bilgi verilecektir. Karfl›laflt›rman›n anlaml› olmas› aç›s›ndan flirketler hayatemeklilik ve hayat d›fl› olmak üzere iki ayr› gruba ayr›lm›flt›r.
D
I- HAYAT DIfiI fi‹RKETLER
A- B‹LANÇO
1- Aktif
2009-2
Aktifeki
Pay›(%)
2008-2
Aktifeki
Pay›(%)
De¤iflim
%
12.115.037.315
87
9.344.627.803
79
29,65
Nakit Ve Nakit Benzeri Varl›klar
Fin. Var. ‹le Riski Sig. Ait Fin. Yat.
Esas Faaliyetlerden Alacaklar
‹liflkili Taraflardan Alacaklar
Di¤er Alacaklar
Gelecek Aylara Ait Giderler
Di¤er Cari Varl›klar
3.148.583.109
4.721.053.094
3.240.996.093
48.459.933
51.304.565
825.374.000
79.266.522
23
34
23
0
0
6
1
3.027.613.434
2.355.593.053
3.153.135.144
92.557.623
41.784.043
600.045.647
73.898.859
26
20
27
1
0
5
1
4,00
100,42
2,79
-47,64
22,79
37,55
7,26
Cari Olmayan Varl›klar
1.767.945.987
13
2.473.979.075
21
-28,54
Esas Faaliyetlerden Alacaklar
‹liflkili Taraflardan Alacaklar
Di¤er Alacaklar
Finansal Varl›klar
Maddi Varl›klar
Maddi Olmayan Varl›klar
Gelecek Y›llara Ait Giderler
Di¤er Cari Olmayan Varl›klar
6.846.141
428.850
1.104.310.115
531.199.046
65.717.089
1.763.249
57.681.499
0
0
0
8
4
0
0
0
4.896.087
1.500
291.392
1.904.708.000
502.580.311
35.905.010
1.234.306
24.362.467
0
0
0
16
4
0
0
0
39,83
-100,00
47,17
-42,02
5,69
83,03
42,85
136,76
13.882.983.302
100
11.818.606.878
100
17,47
Cari Varl›klar
AKT‹F TOPLAMI
40
Hayat D›fl› branfllarda faaliyet gösteren sigorta
flirketlerinin Aktif Toplam› geçen y›l›n ayn›
dönemine göre yaklafl›k %17 oran›nda bir art›fl
göstererek 13.883 Milyon TL'ye ulaflm›flt›r. Cari
Varl›klar %30 oran›nda artarken, Cari Olmayan
Varl›klarda %29 oran›nda bir azal›fl meydana
gelmifltir. Cari Varl›klar›n aktif içerisindeki pay› 8
puanl›k bir art›fl göstererek %87'ye yükselirken,
Cari Olmayan Varl›klar›n aktifteki pay› ise
%21'ten %13'e gerilemifltir. Cari varl›klardaki
art›fl›n temel nedeni Finansal Varl›klar ile Riski
Sigortal›lara Ait Finansal Yat›r›mlar kalemi
olmufltur.
825 Milyon TL tutar›ndaki “Gelecek Aylara Ait
Giderler” kaleminin 668 Milyon TL'si “Ertelenmifl
Komisyon Giderleri”nden, 109 Milyon TL'si ise
“Ertelenmifl Üretim Giderleri”nden oluflmaktad›r. “Finansal Varl›klar” kaleminin 898 milyon
TL'si “‹fltirakler”den, 213 Milyon TL'si ise “Ba¤l›
Ortakl›klar”dan meydana gelmektedir.
“Maddi Varl›klar” kaleminin 204 Milyon TL'si
“Yat›r›m Amaçl› Gayrimenkuller”den
oluflurken, “Kullan›m Amaçl› Gayrimenkuller”in
tutar› ise 312 Milyon TL'dir. Bahse konu gayrimenkullere iliflkin amortisman toplam› s›ras›yla
12 ve 48 Milyon TL'dir.
2- Pasif
2009-2
K›sa Vadeli Yükümlülükler
Finansal Borçlar
Esas Faaliyetlerden Borçlar
‹liflkili Taraflardan Borçlar
Di¤er Borçlar
Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar›
Ödenecek Vergi Vb. Yüküm.
Di¤er Risklere ‹liflkin Karfl›l›klar
Gelecek Aylara Ait Gelirler
Di¤er K›sa Vadeli Yükümlülükler
Uzun Vadeli Yükümlülükler
Finansal Borçlar
Esas Faaliyetlerden Borçlar
‹liflkili Taraflara Borçlar
Di¤er Borçlar
Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar›
Di¤er Yükümlülükler ve Karfl.
Di¤er Risklere ‹liflkin Karfl›l›klar
Gel. Y›l. Ait Gelir ve Gider Tah.
Di¤er Uzun Vadeli Yükümlülükler
Özsermaye
Ödenmifl Sermaye
Sermaye Yedekleri
Kar Yedekleri
Geçmifl Y›llar Karlar›
Geçmifl Y›llar Zararlar›(-)
Dönem Net Kar›
PASIF TOPLAMI
-
7.496.655.026
2.867.684
792.455.501
31.580.218
125.600.803
6.047.593.367
127.533.406
37.485.512
308.323.801
23.214.736
250.559.949
685.149
9.188.473
604.220
3.375.216
123.948.853
1.600.074
43.031.134
1.579.682
66.547.148
6.135.768.328
3.426.246.762
219.455.459
2.701.182.541
82.803.919
467.650.360
173.730.007
13.882.983.302
Pasifteki
Pay›(%)
54
0
6
0
1
44
1
0
2
0
2
0
0
0
0
1
0
0
0
0
44
25
2
19
1
-3 1
100
2008-2
Pasifteki
Pay›(%)
De¤iflim
%
6.671.092.846
3.174.732
805.206.125
56.241.692
95.110.048
5.315.888.413
122.669.065
32.349.297
233.883.505
6.569.968
154.228.351
309.037
610.855
896.322
76.006.494
2.591.992
42.591.881
1.100.120
30.121.651
4.993.285.681
3.009.827.155
149.611.626
1.741.858.993
165.638.438
443.061.209
369.410.678
11.818.606.878
56
0
7
0
1
45
1
0
2
0
1
0
0
0
0
1
0
0
0
0
42
25
1
15
1
-4
3
100
12,38
-9,67
-1,58
-43,85
32,06
13,76
3,97
15,88
31,83
253,35
62,46
121,70
-1,09
276,56
63,08
-38,27
1,03
43,59
120,93
22,88
13,84
46,68
55,07
-50,01
5,55
-52,97
17,47
41
S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹
Özsermaye bir önceki y›l›n ayn› dönemine
göre %23'lük bir art›flla 6.136 Milyon TL'ye
ulaflm›flt›r. Bu art›flla birlikte, söz konusu kalemin
Pasif Toplam› içerisindeki pay›nda 2 puanl›k bir
art›fl meydana gelmifltir.
K›sa Vadeli Yükümlülüklerin pasif içerisindeki
pay› 2 puanl›k azal›flla %54'e, toplam teknik
karfl›l›klar›n pay› ise %46'dan %44'e gerilemifltir.
2009 y›l› ilk alt› ay sonunda, sektör 174 Milyon TL
net kar elde etmifl olup bu tutar geçen y›l›n
ayn› dönemine k›yasla %53 oran›nda bir
azal›fla isabet etmektedir.
“K›sa Vadeli Yükümlülükler” içindeki “Esas
Faaliyetlerden Borçlar” kaleminin 377 Milyon
TL'si reasürörlere iliflkin iken arac›lara iliflkin borç
tutar› 116 Milyon TL'dir. Bu bölümde yer alan
“Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar›”n›n 3.645 Milyon
TL'si “Kazan›lmam›fl Primler Karfl›l›¤›”ndan, 2.249
Milyon TL'si ise “Muallak Hasar ve Tazminat
Karfl›l›¤›”ndan oluflmaktad›r. “Gelecek Aylara
Ait Gelirler”in 275 Milyon TL'si “Ertelenmifl
Komisyon Gelirleri”nden oluflmaktad›r. Uzun
vadeli yükümlülükler içinde yer alan teknik
karfl›l›klar›n 110 Milyon TL'si de “Dengeleme
Karfl›l›¤›”ndan oluflmaktad›r. Özsermaye alt›nda
yer alan “Kar Yedekleri”nin %53'üne isabet
eden 1.425 Milyon TL ise “Finansal Varl›klar›n
De¤erlemesi”nden gelmektedir.
B- KÂR/ZARAR HESABI
1- Teknik Sonuçlar
YAZILAN PR‹MLER
Yang›n
DASK
Nakliyat
Kaza
Mühendislik
Tar›m
Sa¤l›k
Seyahat Sa¤l›k
Hukuksal Koruma
Ferdi Kaza
Kredi
KMA Mali Soruml.
Hayat D›fl› Toplam
Trafik-Yeflil Kart
Kasko
2008-1
De¤iflim%
2009-1
2008-1
De¤iflim(%)
894.821.463
189.605.918
196.173.275
1.609.598.510
314.141.866
113.744.238
751.006.181
11.703.188
17.884.802
243.166.959
18.117.325
1.080.807.809
5.440.771.533
960.256.027
1.330.162.671
832.890.626
147.366.739
221.332.148
1.762.499.985
273.865.556
129.045.380
719.279.382
9.721.992
16.204.346
302.451.732
22.867.193
1.030.946.443
5.468.471.524
926.480.964
1.516.533.776
7,44
28,66
-11,37
-8,68
14,71
-11,86
4,41
20,38
10,37
-19,60
-20,77
4,84
-0,51
3,65
-12,29
159.998.686
-1.951.686
51.418.949
-33.883.291
22.671.798
-2.064.646
-83.312.329
1.453.927
10.724.891
116.289.640
-4.626.357
-123.341.933
113.377.648
-210.895.132
-91.368.695
113.790.848
-450.617
49.866.207
145.545.785
26.350.579
-3.824.555
12.467.703
500.921
10.312.181
98.398.965
-3.945.670
-196.121.398
252.890.948
-243.538.028
127.366.449
40,61
333,11
3,11
-123,28
-13,96
-46,02
-768,23
190,25
4,00
18,18
17,25
-37,11
-55,17
-13,40
-171,74
Elemanter branfllarda yaz›lan primlerde bir
önceki y›la göre %0,51'lik bir azal›fl kaydedilmifl
ve prim üretim tutar› 5.441 Milyon TL'ye gerilemifltir. Sektörün elemanter branfllardaki teknik
kar› ise geçen y›l›n ayn› döneminde 253 Milyon
TL iken bu dönemde %55 oran›nda bir azal›flla
113 Milyon TL'ye gerilemifltir.
2008 y›l› ilk alt› ay›nda gerçekleflen toplam prim
üretiminin %32'sini oluflturan kaza branfl›nda,
2009 y›l›n›n ayn› döneminde bir daralma meydana gelmifl ve toplam içindeki pay› %30'a gerilemifltir. Ayr›ca, bu branflta, geçen y›l›n ayn›
42
TEKN‹K KÂR
2009-1
döneminde 146 Milyon TL olan teknik kar bu
dönemde 34 Milyon TL zarara dönüflmüfltür.
Kaza branfl› prim üretiminin %86's› kasko alt
branfl›ndan elde edilmekteyken, bu oranda 3
puanl›k bir düflüfl meydana gelmifl ve %83
olarak gerçekleflmifltir. Kasko branfl›nda prim
üretimi %12 azal›rken, teknik sonuçlar %172
oran›nda gerileyerek 91 Milyon TL zararla
sonuçlanm›flt›r. 2009 y›l› ilk üç ay› sonunda bulunmufl oldu¤umuz öngörü üç ay sonra da
geçerlili¤ini korumaktad›r. Sonuçlara
bak›ld›¤›nda, bu trendin devam etmesi halinde
toplam teknik sonuçlar› olumsuz yönde etkileyen
birinci unsurun kasko branfl› olaca¤›n› söylemek
hiç de zor de¤ildir.
Sektör prim üretimine kaza branfl›ndan sonra en
fazla katk›y› sa¤layan branfl KMA mali sorumluluk branfl›d›r. Bu branfltaki üretimin %89'unu trafik
ve yeflil kart poliçeleri oluflturmaktad›r. Bu
branflta ilk üç ay sonunda elde edilen %43
oran›ndaki küçülme, alt› ay›n sonunda %13'e
gerileyerek 211 Milyon TL olarak gerçekleflmifltir.
Bu dönem sonunda en az›ndan flu sonuca
varabiliriz ki trafik branfl›nda mevcut olan teknik
zarar büyümesi durmufltur, ancak unutmamak
gerekir ki, bu flekilde 2009 y›l›n› kapatsak dahi,
y›l sonunda bu branflta ortaya ç›kacak olan
zarar›n, elemanter branfllarda faaliyet gösteren
flirketlerin özsermayelerinin yaklafl›k %8'ini
tekabül edece¤i gerçe¤idir.
2- Mali Sonuçlar
2009-2
2008-2
De¤iflim(%)
Yat›r›m Gelirleri
584.212.870
603.251.835
-3,16
Finansal Yat›r›mlardan Elde Edilen Gelirler
281.579.412
211.045.783
33,42
Finansal Yat›r›mlar›n Nakde Çevr. Elde Ed. Karlar
64.103.310
33.667.210
90,40
Finansal Yat›r›mlar›n De¤erlemesi
93.083.723
63.483.895
46,63
Kambiyo Karlar›
85.508.403
159.203.672
-46,29
‹fltiraklerden Gelirler
52.166.408
126.682.914
-58,82
597.762
847.350
-29,46
Ba¤l› Ortak. Ve Müflterek Yönetime Tabi Tefleb. Gel.
Arazi, Arsa ‹le Binalardan Elde Edilen Gelirler
5.396.306
7.847.637
-31,24
Türev Ürünlerden Elde Edilen Gelirler
224.477
14.642
1433,12
Di¤er Yat›r›mlar
211.550
193.199
9,50
1.341.519
265.535
405,21
-469.083.489
-416.918.957
12,51
Hayat Teknik Bölümünden Aktar›lan Yat›r›m Gel.
Yat›r›m Giderleri
Yat›r›m Yönetim Giderleri (-)
- 8.086.277
- 5.519.963
46,49
Yat›r›mlar De¤er Azal›fllar› (-)
- 1.743.168
- 5.067.315
-65,60
Yat›r›mlar›n Nakte Çevr.Oluflan Zararlar (-)
- 1.666.822
- 3.384.181
-50,75
- 359.461.397
- 289.153.983
24,31
- 3.744.039
-
-
Kambiyo Zararlar› (-)
- 69.306.729
- 92.251.641
-24,87
Amortisman Giderleri (-)
- 23.426.765
- 20.163.024
16,19
- 1.648.292
- 1.378.849
19,54
Di¤er Faaliyetlerden Gelir &Giderler(+/-)
- 12.051.314
- 1.629.297
639,66
Karfl›l›klar Hesab› (+/-)
- 37.668.613
- 39.606.614
-4,89
Reeskont Hesab› (+/-)
12.180.925
84.079
14387,45
2.822.316
3.024.505
-6,69
Hayat D›fl› Teknik Böl. Aktar›lan Yat. Gelirleri (-)
Türev Ürünler Sonucunda Oluflan Zararlar (-)
Di¤er Yat›r›m Giderleri (-)
Zorunlu Deprem Sigortas› Hesab› (+/-)
Enflasyon Düzeltmesi Hesab› (+/-)
-
-
#DIV/0!
Ertelenmifl Vergi Varl›¤› Hesab› (+/-)
17.660.257
20.852.458
-15,31
Ertelenmifl Vergi Yükümlülü¤ü Gideri (-)
- 3.031.847
- 1.093.359
177,30
Di¤er Gelir Ve Karlar
13.926.967
21.052.875
-33,85
Di¤er Gider Ve Zararlar (-)
- 18.266.694
- 5.863.555
211,53
Önceki Y›l Gelir Ve Karlar›
420.732
12.869
3169,31
Önceki Y›l Gider Ve Zararlar›(-)
Net Dönem Kar› Veya Zarar›
- 95.357
- 92.555
3,03
103.078.067
184.703.582
-44,19
43
S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹
584 Milyon TL'lik yat›r›m gelirlerine karfl›l›k 469
Milyon TL'lik yat›r›m giderleri ve 12 Milyon TL'lik
di¤er faaliyetlerden kaynaklanan giderler
sonucunda, 2009 y›l› ilk alt› ay sonunda 103
Milyon TL mali kar elde edilmifltir. Bu tutar
geçen y›l›n ayn› dönemine göre %44
oran›nda bir azal›fl› ifade etmektedir.
Yat›r›m gelirlerinde %3'lük bir azal›fl meydana
gelmifl olup “Kambiyo Karlar›” ve “‹fltiraklerden Gelirler” kalemleri bu azal›fl›n temel belirleyicileri olmufltur. Ayn› dönemde yat›r›m
giderlerinde %13'lük bir art›fl meydana
gelmifltir. Bu art›fl›n sebebi ise %24 oran›nda
art›fl gösteren Hayat D›fl› Teknik Bölümüne
Aktar›lan Yat›r›m Gelirleri kalemidir.
“Finansal Yat›r›mlardan Elde Edilen Gelirler”
kaleminin 135 Milyon TL'si mevduatlardan, 114
Milyon TL'si ise devlet tahvillerinden
gelmektedir. Burada dikkati çeken husus,
yat›r›m gelirleri %3.16, prim üretimi ise %0.51
oran›nda azal›rken, yat›r›m gelirlerinden
hayat d›fl› teknik bölüme aktar›lan tutar›n
yukar›da da belirtildi¤i üzere %24 oran›nda
artm›fl olmas›d›r.
II- HAYAT - EMEKL‹L‹K fi‹RKETLER‹
A- B‹LANÇO
1- Aktif
2009-2
Aktifeki
Pay›(%)
Cari Varl›klar
Nakit Ve Nakit Benzeri Varl›klar
Fin. Varl. ‹le Riski Sig. Ait Fin. Yat.
Esas Faaliyetlerden Alacaklar
‹liflkili Taraflardan Alacaklar
Di¤er Alacaklar
Gelecek Aylara Ait Giderler
Di¤er Cari Varl›klar
11.030.322.942
1.069.016.164
5.519.129.667
4.265.827.650
3.532.069
4.636.708
136.246.709
31.933.975
75
7
38
29
0
0
1
0
Cari Olmayan Varl›klar
Esas Faaliyetlerden Alacaklar
‹liflkili Taraflardan Alacaklar
Di¤er Alacaklar
Finansal Varl›klar
Maddi Varl›klar
Maddi Olmayan Varl›klar
Gelecek Y›llara Ait Giderler
Di¤er Cari Olmayan Varl›klar
AKTIF TOPLAMI
3.623.560.883
3.456.638.171
114.631
13.378.592
111.657.009
16.361.249
8.298.388
17.112.843
14.653.883.826
25
24
0
0
0
1
0
0
0
100
Hayat ve Emeklilik branfllar›nda faaliyet
gösteren sigorta flirketlerinin Aktif Toplam›
geçen y›l›n ilk alt› ay› sonuçlar›na göre yaklafl›k
%30 oran›nda bir art›fl göstererek 14.654 Milyon
TL'ye ulaflm›flt›r. Cari Varl›klar %24 oran›nda
artarken, Cari Olmayan Varl›klarda %48
oran›nda bir art›fl meydana gelmifltir. Cari
Varl›klar ile Cari Olmayan Varl›klar›n aktif içindeki paylar› s›ras›yla %75 ve %25 oran›nda gerçekleflmifltir.
44
Aktifeki
Pay›(%)
De¤iflim
%
8.865.775.398
776.930.044
4.993.931.480
2.978.552.497
2.050.153
17.997.635
75.466.722
20.846.867
78
7
44
26
0
0
1
0
24,41
37,59
10,52
43,22
72,28
-74,24
80,54
53,18
2.441.727.607
2.277.713.503
109.473
11.509.532
112.830.101
12.130.425
8.730.689
18.703.884
11.307.503.005
22
20
0
0
0
1
0
0
0
100
48,40
51,76
4,71
16,24
-1,04
34,88
-4,95
-8,51
29,59
2008-2
4.266 Milyon TL tutar›ndaki “Esas Faaliyetlerden
Alacaklar” tutar›n›n 3.902 TL'si “Emeklilik
Faaliyetinden Alacaklar” alt›ndaki “Saklay›c›
fiirketten Alacaklar” kaleminden gelmektedir.
“Cari Olmayan Varl›klar” alt›nda yer alan 3.457
Milyon TL tutar›ndaki “Esas Faaliyetlerden
Alacaklar” kaleminin 3.338 Milyon TL
tutar›ndaki k›sm› da ayn› flekilde “Saklay›c›
fiirketten Alacaklar” kaleminden
oluflmaktad›r.
2- Pasif
K›sa Vadeli Yükümlülükler
Finansal Borçlar
Esas Faaliyetlerden Borçlar
‹liflkili Taraflardan Borçlar
Di¤er Borçlar
Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar›
Ödenecek Vergi Vb. Yüküm.
Di¤er Risklere ‹liflkin Karfl›l›klar
Gelecek Aylara Ait Gelirler
Di¤er K›sa Vadeli Yükümlülükler
Uzun Vadeli Yükümlülükler
Finansal Borçlar
Esas Faaliyetlerden Borçlar
‹liflkili Taraflara Borçlar
Di¤er Borçlar
Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar›
Di¤er Yüküml. ve Karfl›l›klar
Di¤er Risklere ‹liflkin Karfl›l›klar
Gelecek Y›l. Ait Gel. ve Gid. Tah.
Di¤er Uzun Vadeli Yükümlülükler
Özsermaye
Ödenmifl Sermaye
Sermaye Yedekleri
Kar Yedekleri
Geçmifl Y›llar Karlar›
Geçmifl Y›llar Zararlar›(-)
Dönem Net Kar›
PASIF TOPLAMI
2009-2
Pasifteki
Pay›(%)
2008-2
Pasifteki
Pay›(%)
De¤iflim %
6.937.827.293
2.614.014
4.137.021.188
5.653.934
32.021.913
2.643.017.949
51.879.118
18.808.661
29.770.232
17.040.284
6.240.650.096
38.503
3.338.013.838
144.973
2.867.076.997
2.368.214
10.826.559
70.528
22.110.484
1.475.406.437
978.205.799
118.896.465
394.513.093
81.682.468
256.084.198
158.192.809
14.653.883.826
47
0
28
0
0
18
0
0
0
0
43
0
23
0
0
20
0
0
0
0
10
7
1
3
1
-2
1
100
5.418.322.080
5.804.818
2.773.952.166
34.033.924
40.476.506
2.472.540.457
43.070.574
14.855.758
15.555.078
18.032.800
4.704.838.094
214.097
2.276.595.916
113.565
2.393.793.911
2.824.486
11.035.581
126.615
20.133.922
1.184.342.831
884.243.700
115.889.149
216.813.194
84.641.591
-203.433.875
86.189.072
11.307.503.005
48
0
25
0
0
22
0
0
0
0
42
0
20
0
0
21
21
0
0
0
10
8
1
2
1
-2
1
100
28,04
-54,97
49,14
-83,39
-20,89
6,89
20,45
26,61
91,39
-5,50
32,64
-82,02
46,62
27,66
19,77
-16,15
-1,89
-44,30
9,82
24,58
10,63
2,59
81,96
-3,50
25,88
83,54
29,59
Özsermaye bir önceki döneme göre %25
oran›nda art›fl göstererek 1.475 Milyon TL'ye yükselmifltir. Her iki dönemde de Özsermayenin Pasif
Toplam› içindeki pay› de¤iflmemifl olup %10
oran›nda gerçekleflmifltir.
K›sa vadeli yükümlülüklerin pasif içerisindeki pay›
bu dönemde 1 puan gerileyerek %48 olarak
gerçekleflmifl ve bir önceki döneme k›yasla %28
oran›nda artarak 6.938 Milyon TL'ye ulaflm›flt›r.
Uzun Vadeli Yükümlülüklerin Pasif Toplam› içindeki pay› 1 puan artarak %43'e yükselmifl, bir önceki döneme göre %33'lük bir art›fl kaydederek
6.241 Milyon TL'ye yükselmifltir. Bir önceki
dönemde Toplam Pasif içindeki pay› %43 olan
K›sa ve Uzun Vadeli Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar›,
%5 gerileyerek %38 olarak gerçekleflmifltir. 2009
y›l› ilk alt› ay›nda, Uzun Vadeli Sigortac›l›k Teknik
Karfl›l›klar›, K›sa Vadeli Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar›
art›fl oran›n›n yaklafl›k üç kat› büyümüfltür.
2009 ilk alt› ay sonu itibariyle, sektör 158 Milyon TL
tutar›nda net kar elde etmifl olup bu tutar
geçen y›la k›yasla %84 oran›nda bir art›fl› ifade
etmektedir.
Pasif taraf›ndaki kalemlere dikkat etti¤imizde,
k›sa ve uzun vadeli yükümlükler aras›nda yer
alan ve pasif taraf›n büyüklük anlam›nda ilk iki
45
S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹
B- KÂR/ZARAR HESABI
1- Teknik Sonuçlar
Hayat Yaz›lan Primler
Hayat Teknik Kar
Emeklilik Teknik Kar
Hayat/Emeklilik Mali Kar
Kar
Hayat D›fl› Faaliyet Kar›
Hayat Toplam Kar (Vergi öncesi)
Hayat Net Kar
2009-2
2008-2
974.839.953
49.334.403
9.470.459
152.392.772
211.197.635
-9.470.459
201.727.176
158.192.809
770.884.584
10.310.029
3.002.628
105.113.712
118.426.369
-3.002.628
115.423.741
86.189.071
2- Mali Sonuçlar
2009-2
Yat›r›m Gelirleri
Finansal Yat›r›mlardan Elde Edilen Gel.
Fin. Yat. Nakde Çevr. Elde Edilen Karlar
Finansal Yat›r›mlar›n De¤erlemesi
Kambiyo Karlar›
‹fltiraklerden Gelirler
Ba¤l› Ort. ve Müflt. Yön. Tabi Tefleb. Gel.
Arazi, Arsa ‹le Binalardan Elde Ed. Gel.
Türev Ürünlerden Elde Edilen Gelirler
Di¤er Yat›r›mlar
Hayat Teknik Bölümünden Akt. Yat. Gel.
Yat›r›m Giderleri
Yat›r›m Yönetim Giderleri (-)
Yat›r›mlar De¤er Azal›fllar› (-)
Yat›r›mlar›n Nakte Çevr.Oluflan Zar. (-)
Hayat D›fl› Tek. Böl. Akt. Yat. Gelirleri (-)
Tür. Ürünler Son. Oluflan Zararlar (-)
Kambiyo Zararlar› (-)
Amortisman Giderleri (-)
Di¤er Yat›r›m Giderleri (-)
Di¤er Faal. Gelir & Giderler(+/-)
Karfl›l›klar Hesab› (+/-)
Reeskont Hesab› (+/-)
Zorunlu Deprem Sigortas› Hesab› (+/-)
Enflasyon Düzeltmesi Hesab› (+/-)
Ertelenmifl Vergi Varl›¤› Hesab› (+/-)
Ertelenmifl Vergi Yükümlülü¤ü Gideri (-)
Di¤er Gelir Ve Karlar
Di¤er Gider Ve Zararlar (-)
Önceki Y›l Gelir Ve Karlar›
Önceki Y›l Gider Ve Zararlar›(-)
Net Dönem Kar› Veya Zarar›
46
190.410.137
85.204.662
39.311.836
41.550.473
10.928.410
1.016.229
1.554.946
275.957
2.772.464
7.795.160
-34.571.169
- 1.426.403
- 6.030.403
- 1.102.131
- 3.831.101
- 9.082.748
-12.851.602
- 246.781
- 3.446.195
- 3.033.155
- 17.842
1.028.866
- 1.353.420
6.168.271
- 6.414.417
311.687
- 136.186
152.392.772
kalemini oluflturan “Esas Faaliyetlerden
Borçlar” kalemlerinin tamam›na yak›n›
26,46
“Emeklilik Faaliyetlerinden Borçlar” kale378,51
mi alt›ndaki “Kat›l›mc›lara Borçlar”dan
215,41
meydana gelmektedir ve alt hesaplar44,98
78,34
da yer alan tutar› ise k›sa vadeli yüküm215,41
lülükler taraf›nda 3.903 Milyon TL, uzun
48,91
vadeli yükümlülükler taraf›nda ise 2.878
74,77
Milyon TL'dir. Uzun vadeli k›s›mdaki ikinci
önemli kalem 460 Milyon TL tutar›ndaki
“Saklay›c› fiirkete Borçlar” kalemidir. K›sa ve
uzun vadeli yükümlülükler alt›nda yer alan ve
s›ras›yla 2.643 ile 2.867 Milyon TL tutarlara sahip
olan “Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar›”n›n k›sa
vadeli yükümlükler taraf›ndaki tutar›n 2.024
Milyon TL'si, uzun vadeli yükümlülükler
taraf›ndaki tutar›n ise 2.627 Milyon TL'si hayat
matematik karfl›l›klar›ndan oluflmaktad›r.
De¤iflim%
2008-2
De¤iflim(%)
146.153.634
59.111.433
21.981.737
46.801.857
6.887.713
987.832
3.936.249
24.985
424.929
5.996.899
- 33.092.950
- 1.222.477
- 11.728.348
- 1.258.558
- 2.847.488
- 4.262.718
- 11.520.918
- 252.444
- 7.946.972
- 3.468.809
- 642.950
- 567.171
- 214.269
4.046.494
- 6.563.722
40.524
- 577.070
105.113.712
30,28
44,14
78,84
-11,22
58,67
2,87
-60,50
1004,51
552,45
29,99
4,47
16,68
-48,58
-12,43
34,54
113,07
11,55
-2,24
-56,64
-12,56
-97,23
-281,40
531,64
52,43
-2,27
669,14
-76,40
44,98
Hayat branfl› prim üretiminde bir önceki y›l›n
ayn› dönemine göre %26 oran›nda bir art›fl
gerçekleflmifl ve prim üretimi 975 Milyon TL
olarak gerçekleflmifltir. Hayat branfl› Teknik Kar›
%379 oran›nda artarak 49 Milyon TL'ye yükselmifltir. Emeklilik branfl›nda ise bir önceki y›l›n
ayn› döneminde 3 Milyon TL tutar›nda teknik
kar mevcut iken, bu y›l›n ilk alt› ay sonunda 9
Milyon TL teknik kara ulafl›lm›flt›r.
Mali kardaki art›fl ile beraber hayat/emeklilik
flirketlerinin flirketlerin brüt bilanço kar› %75
oran›nda artarak 202 Milyon TL'ye ulaflm›flt›r.
190 Milyon TL yat›r›m gelirlerine karfl›l›k 35
Milyon TL yat›r›m giderleri ve 3 Milyon TL
tutar›nda di¤er faaliyetlerden kaynaklanan
giderler sonucunda, 2009 y›l› ilk alt› ay› sonunda 152 Milyon TL mali kar yarat›lm›flt›r. Bu tutar
geçen y›l›n ayn› dönemine göre %45 oran›nda
bir art›fl› ifade etmektedir. Yat›r›m gelirlerinde
%30, yat›r›m giderlerinde ise %4'lük bir art›fl
meydana gelmifltir. Finansal yat›r›mlardan elde
edilen gelirlerin 46 Milyon TL'si “Vadeli
Mevduat” kaleminden, 31 Milyon TL'si ise
“Devlet Tahvillerin” gelmektedir. ■
TSEV'den Sektörel ‹flbirliklerine Yeni Bir Aç›l›m:
“Kurumsal Üyelik Sistemi”
Prof Dr. Suna ÖZYÜKSEL
Türk Sigorta Enstitüsü Vak›f Müdürü
ürk sigorta sektörünün, sigorta
e¤itimi ve araflt›rmas› konusunda
referans kurumu olan Türk Sigorta Enstitüsü
Vakf›, sektörde faaliyet gösteren flirketler ile
iletiflimini güçlendirerek, kurumsal
aidiyet bilinci yaratmak
amac›yla “Kurumsal Üyelik”
sistemini bafllatt›. Bu sistem sayesinde flirketler,
TSEV'in akademik bilgi
birikimi ve sektör
tecrübesi ile
sundu¤u profesyonel ve farkl›l›k
yaratan tüm
hizmetlerinden en
avantajl› flekilde
yararlanma f›rsat›
bulabilecekler.
T
TSEV'in, sundu¤u
hizmetler ile sektörün her
konuda dan›flmanl›k ve
destek alabildi¤i bir konuma
geldi¤ini belirten Prof. Dr. Suna Özyüksel, TSEV'in dünyada benzer enstitülerde ve
kurulufllarda uygulanan üyelik sistemlerinin
de üzerinde olanaklar yaratan ve her
flirketin ihtiyac›na özel üyelik seçenekleri
bulunan Kurumsal Üyelik Sistemi ile flirketlere,
kurumsal geliflim ihtiyaçlar› do¤rultusunda
gereksinim duyacaklar› sigorta e¤itimi ve
dan›flmanl›k hizmetlerinin, en uygun flartlarda ve yüksek kalite standartlar› içerisinde
sunuldu¤unu belirtti. Özyüksel, “Kurumsal
Üyelik Sistemi” ile flirketlerin hali haz›rda faydaland›klar› pek çok hizmetten kriz
ortam›nda daha az maliyetle
faydalan›labilece¤ini ve flirketlerin, daha
önce çeflitli sebeplerden dolay› tan›flma
f›rsat› bulamad›klar› pek çok TSEV
hizmetinden de bu sayede yararlanma
f›rsat› bulacaklar›n› vurgulad›.
“Kurumsal Üyelik Sistemi” ile flirketlere;
1. fiirketlerin y›ll›k e¤itim
planlamalar›nda ve e¤itim
bütçelerinde öngörülebilirlik
sa¤lamak; karar alma ve
sat›n alma süreçlerini
h›zland›rmak,
2. Çal›flanlara e¤itim
alacaklar› konular›
ve dönemleri
önceden belirleyebilme imkân› sunmak,
3. “Temel
Sigortac›l›k E¤itim
Program›”, “K›sa
Süreli E¤itim
Programlar›” ve
“Talebe Göre
Düzenlenen fiirket E¤itimleri”nden önemli oranlarda
indirimler ile yararlanma f›rsat› sunmak,
4. Vakf›m›z›n üyesi oldu¤u, Global Sigorta
E¤itim Enstitüsü' nün “Küresel Risk Yönetimi,
Sigorta ve Finansal Hizmetlere Girifl” ve
“Hayat Sigortas›” e-e¤itimlerine, ücretsiz
kat›l›mc› gönderme ayr›cal›¤› tan›mak,
5. TSEV'in her y›l düzenledi¤i “TSEV Bowling
Ligi”ne, ücretsiz kat›l›mc› göndermek,
gibi ayr›cal›klar sunuluyor.
Kurumsal Üyelik Sistemi ile beraber getirilen
yenilik ve avantajlar›n, sektörde yer alan
bütün flirketlerin ihtiyaç ve beklentilerini
47
TSEV
karfl›layabilmesi aç›s›ndan sistem dahilinde
5 farkl› üyelik seçene¤i yer al›yor: Standart
Üyelik; Beyaz Üyelik; Mavi Üyelik; Yeflil Üyelik;
K›rm›z› Üyelik. TSEV'den yap›lan aç›klama-
da, kurumsal üyelik sistemi seçenekleri ile
ilgili TSEV web sitesinden (www.tsev.org.tr)
ve TSEV E¤itim Birimi'nden bilgi
al›nabilece¤i belirtildi.
27. Dönem Temel Sigortac›l›k
E¤itim Program› Ekim
Ay›nda Bafll›yor…
ugüne kadar yaklafl›k 3000 sektör
uzman ve yöneticisinin mezun oldu¤u
ve sigorta e¤itimi konusunda Türkiye'deki tek
meslekî e¤itim program› olan ve sektör profesyonelleri ile akademisyenlerden oluflan
ö¤retim eleman› kadrosu ile uluslararas› standartlarda, yenilikçi ve kaliteli e¤itim hizmeti
sunan TSEV Temel Sigortac›l›k E¤itim
Program›n›n 27.dönem 12 Ekimde bafllayacak. Program, kat›l›mc›lar›n çal›flma saatleri
de düflünülerek gece ve gündüz e¤itimleri
olmak üzere iki program halinde aç›lacak.
B
Türk Sigorta Sektörü'nün geliflimi do¤rultusun-
da içerikleri belirlenen program›n birinci yar›y›l›
Temel Sigorta Bilgileri e¤itiminin verildi¤i sigortac›l›k mesle¤ine yönelik olarak kat›l›mc›lar›n
temel meslekî formasyonu alaca¤› derslerden, ikinci yar›y›l› ise, branfl (yang›n ve
mühendislik, kaza, nakliyat, sa¤l›k, hayat sigortalar›, muhasebe) derslerinden oluflacak.
TSEV Temel Sigortac›l›k E¤itim Program›
tamamlay›c› dersleri niteli¤inde olan ve sektörün genel kat›l›m›na da ücretsiz olarak
aç›lan ve sektörden çok yo¤un ilgi gören
seminerler dizisi, bu dönemde de devam
edecek.
De¤iflen Sigortac›l›k Mevzuat› Yöneticilere Yeni Müeyyide ve Cezalar Getirdi:
TSEV'den “Sigorta fiirketleri
Yöneticilerinin Sorumluluklar›”
E¤itim Program›
SEV'in sektör yöneticilerine yönelik
olarak haz›rlad›¤› “Sigortac›l›k Kanunu
Uyar›nca Sigorta fiirketi Yöneticilerinin
Sorumluluklar›na Genel Bak›fl” konu bafll›kl›
e¤itim semineri, sektör yöneticileri taraf›ndan
yo¤un ilgi gördü. E¤itim program›
kapsam›nda, Sigortac›l›k Kanunu'na göre adlî
T
48
ceza, idarî ceza, kovuflturma kavramlar›, 5684
say›l› Kanunun sigorta sektörü için getirdi¤i
cezaî müeyyideler, sigorta flirketi yöneticileri
hakk›nda ceza hükümleri ve neticeleri
konular› ele al›nd›. Program, sektör
yöneticilerinden gelen talep üzerine, 18
Kas›m'da bir kez daha aç›lacak.
Mevzuat Uyum e-E¤itim Program›:
“Sigorta Sektöründe ‹ç Sistemler”
Sigorta e¤itimi konusunda geliflmifl ülkelerdeki sigorta enstitülerinin uygulamalar›n› yak›ndan takip eden TSEV, Mevzuat
Uyum E¤itim Programlar›'nda s›n›f içi e¤itimlerinin yan› s›ra, “e-learning” programlar›na
bafll›yor.
S
TSEV'in fiubat ay›nda “Sigorta Sektöründe ‹ç
Sistemler E¤itim Program›” konu bafll›¤›nda s›n›f
içi e¤itim olarak, "Sigorta ve Reasürans ile
Emeklilik fiirketlerinin ‹ç Sistemlerine ‹liflkin
Yönetmelik” do¤rultusunda düzenledi¤i e¤itim
program›, zaman darl›¤› ya da co¤rafi uzakl›k
gibi nedenlerle programa kat›lamayan sektör
çal›flanlar›ndan gelen talep üzerine “e-e¤itim
program›” olarak haz›rland›. Hazine Müsteflarl›¤›
Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü iflbirli¤i ile gerçeklefltirilecek olan e-e¤itim program›, sektörde
faaliyet gösteren flirketlerin etkin bir iç kontrol sis-
temine sahip olabilmek için izlemeleri gereken
yol ve yap›lmas› gerekenleri içeriyor.
Senkron s›n›f uygulamas›yla Türkiye'nin her
yan›ndan kat›l›mc›larla buluflan e¤itim program›
kat›l›mc›lara, kay›t olmalar›n›n ard›ndan, e¤itimin
gerçeklefltirilece¤i gün ve saatlerde evlerinde
ya da ifl yerlerindeki bilgisayarlardan sisteme
ba¤lanarak canl› olarak dersi dinleme ve soru
sorma imkân› bulabiliyor. 28 Eylül-2 Ekim tarihleri
aras›nda gerçeklefltirilecek program›n
içeri¤inde ‹ç Kontrol, ‹ç Kontrol Kavram›, ‹ç
Kontrolün Yeri ve Önemi, ‹ç Kontrolün Kapsam›,
‹ç Denetim, ‹ç Denetim Kavram›, ‹ç Denetimin
fiirketlerdeki Rolü, ‹ç Denetimde Yetki ve
Sorumluluk, ‹ç Denetim - ‹ç Kontrol ‹liflkisi, Risk
Yönetimi / Risk De¤erlendirme, Sigortac›l›k
Sektöründe ‹ç Sistemler Kapsam›nda Uygulama
Esaslar› konu bafll›klar›na yer veriliyor.
49
TSEV
TSEV Hedefe Yönelik E¤itim
Programlar› ‹çin Sektör Yap›s›n›
Analiz Ediyor
igorta flirketlerinin e¤itim ihtiyaç ve
beklentilerini en do¤ru flekilde tespit
etmek ve e¤itim planlamalar›n› bu
do¤rultuda haz›rlamak amac›yla “Sektörel
Analiz” çal›flmas›na bafllayan TSEV, sektörel
analiz çal›flmas› ile sigorta flirketlerinin
organizasyon yap›lar› içerisinde yer alan
birimlere, bu birimlerdeki ilgili pozisyonlara ve
bu pozisyonlarda çal›flan personel say›lar›na
S
iliflkin elde edilecek veriler ›fl›¤›nda, sektör
iflgücünün niteliksel ve niceliksel özelliklerine
en uygun e¤itim programlar›n› gelifltirmeyi
amaçl›yor. TSEV yeni dönemde bu çal›flma
do¤rultusunda haz›rlayaca¤› e¤itim
programlar› ile hem çal›flanlar›n bireysel ve
kurumsal performans art›fl›n›, hem de kriz
ortam›nda flirketlerin e¤itim maliyetlerini
düflürecek çözümler gelifltirmeyi hedefliyor.
Temel Sigortac›l›k E¤itim
Program›'ndan sonra “‹leri Düzey
Sigortac›l›k E¤itim Program›”
SEV, 26 dönemdir devam eden ve
yaklafl›k 3000 kiflinin mezun oldu¤u
Temel Sigortac›l›k E¤itim Program›'n›n yan›nda
‹leri Düzey Sigortac›l›k E¤itim Program›'n› da
sektörün hizmetine sunuyor.
T
TSEV Müdürü Prof. Dr. Suna Özyüksel, sektörde
yaflanan sürekli de¤iflmelerin ve geliflmelerin,
sektör çal›flanlar›n›n ald›klar› temel e¤itim ve
deneyimlerine ilave olarak, ileri seviyede sigortac›l›k bilgisi veren bir programa da ihtiyaç
duymalar›na neden oldu¤unu ve sektörden
bu yönde gelen talep üzerine sektörün üst
düzey yöneticilerinin katk›lar›yla “‹leri Düzey
Sigortac›l›k E¤itim Program›”n› büyük bir titizlikle haz›rlad›klar›n› belirtti. Özyüksel, ‹leri Düzey
Sigortac›l›k E¤itim Program›'n›n da Temel
Sigortac›l›k E¤itim Program›'nda oldu¤u gibi
çeflitli branfllarda aç›laca¤›n›, fakat ilk olarak
“Yang›n- Mühendislik Sigortalar› Branfl›”yla
e¤itimlere bafllanaca¤›n› söyledi.
50
E¤itmenlerin ve kat›l›mc›lar›n paylafl›mlar›n› en
üst seviyede tutabilmek amac›yla kat›l›m›n 20
kifli ile s›n›rland›r›ld›¤› programa, TSEV Temel
Sigortac›l›k E¤itim Program› Yang›nMühendislik Sigortalar› Branfl›'ndan mezun
olanlar›n yan›s›ra Yang›n-Mühendislik
Sigortalar› Branfl›'nda uzman ve uzman
yard›mc›l›¤› pozisyonlar›nda en az 3 y›l deneyim sahibi olan kifliler kat›labiliyor. 29 Eylül-17
Kas›m tarihleri aras›nda gerçekleflecek programda ‹nflaat / Montaj All Risks, Yang›n
Sigortalar› ve Ek Teminatlar, Makine K›r›lmas›,
Elektronik Cihaz ve Kâr Kayb› Sigortalar›,
Yang›n ve Mühendislik Sigortalar› Risk Yönetimi
konu bafll›klar›nda ileri düzey e¤itimler yer
al›yor. ‹lgili konular›n yan› s›ra program kapsam›nda kat›l›mc›lar taraf›ndan yap›lacak
proje çal›flmas› ile bir örnek model gelifltirilecek ve bir projenin inflaat döneminden
bafllayarak iflletme dönemine geçifli ile son
bulan çal›flmalar da özetlenecek.
2009 Y›l› Son Dönem
“K›sa Süreli E¤itim Programlar›”
SEV taraf›ndan gerçeklefltirilen sektör
analizi çal›flmalar› ve kurumsal ziyaretler
çerçevesinde tespit edilen sektörün e¤itim
ihtiyaç ve beklentilerine en do¤ru flekilde
cevap verebilmek için haz›rlanan 2009 son
dönem K›sa Süreli E¤itim Programlar›, Eylül
ay›nda sektöre sunuldu.
T
22 Aral›k'ta sona erecek olan birçok yeni konu
bafll›¤› ile sunulan k›sa süreli e¤itim programlar›
çal›flanlara farkl› bak›fl aç›lar› kazand›rmay› ve ifl
performanslar›n› artt›rmay› hedefliyor. Elementer
Hasar Süreçleri, Finansal Underwriting, Elektronik
Cihaz Sigortas› Uygulamalar›, Alacak/Kredi
Sigortalar›, Deniz Ticareti Esaslar›, Sigortac›l›kta
Gemi Kaç›rma ve Fidye Teminat› konu
Bankalara Özel
Sigortac›l›k
E¤itim Programlar›
TSEV, günümüzün de¤iflen ifl koflullar› ve
rekabet ortam›nda di¤er sektörlerin de
e¤itim ihtiyaçlar›na yönelik çözümler üretiyor.
Sigortac›l›k sektöründe edinmifl oldu¤u
tecrübeyi finans sektörünün di¤er alanlar›na
da tafl›yan TSEV, Bankac›l›k sektörüne özel sigortac›l›k e¤itim programlar› sunuyor.
T
Her bankan›n kendi personelinin e¤itim ihtiyac›na özel olarak gelifltirilen e¤itim programlar›,
personelin mesai saatlerinden fedakarl›k etmek
durumunda kalmadan, al›flt›klar› ortamda
e¤itim imkan› sa¤l›yor. TSEV'in bankac›l›k sektörüne özel sigortac›l›k e¤itim programlar›ndan
baz›lar›, Bankasürans, Bankac›lara Özel Temel
Sigortac›l›k E¤itim Program›, Kredi Sigortalar›,
Risk Yönetimi ve Sigorta Mevzuat› ile ilgili konu
bafll›klar›ndan olufluyor.
bafll›klar›ndaki e¤itim programlar› ilk kez
aç›lacak programlardan birkaç›. E¤itim programda yer alan e¤itimlerin içeriklerine TSEV
web sayfas›ndan (www.tsev.org.tr) ulafl›labiliyor.
“‹nflaat Sektörüne” Özel
Sigorta E¤itim Seminerleri
SEV, Türkiye'de sigorta konusundaki bilincin
art›r›lmas› ve bu yolla kifli ve kurumlar›n
karfl›laflt›¤› hasarlar›n azalt›larak, ekonomik kay›plar›n
minimuma indirilmesi misyonundan hareketle, çeflitli
sektörlere yönelik çal›flmalar bafllatt›.
T
Farkl› sektörlere yönelik olarak çal›flmalar›na inflaat sektöründen bafllayan TSEV, inflaat sektörü çal›flanlar›na,
sektörün karfl› karfl›ya bulundu¤u riskleri, bu sektörde
faaliyet gösteren flirketlerin yasal olarak yapt›rmak
zorunda olduklar› sigortalar›, temel risklerini koruma
alt›na almalar› için yapt›rmalar› gereken sigortalar›
tespit ederek bir sigorta e¤itim semineri haz›rlad›.
Seminer program› kapsam›nda sigorta sözleflmelerinde
yer alan hususlar›n anlafl›lmas›, teknik de¤erlendirme ve
fiyatland›rma aras›ndaki iliflki ve sigorta süresinin önemi
gibi birçok pratik konu yer al›yor. Ticaret Odalar› üyelerine yönelik olarak verilmesi hedeflenen e¤itim seminerlerinin takvimi ile ilgili haz›rl›klar ise devam ediyor.
51
TSEV
TSEV Bireysel Emeklilik
Arac›s› Yetifltirecek
SEV, Bireysel Emeklilik Akademisi ile sektördeki emeklilik ve hayat sigortas›
flirketlerinin istihdam niteliklerinin artt›r›lmas› için
ad›m at›yor. Bireysel Emeklilik Akademisi ile
sektörün geliflimi için gerekli olan bireysel
emeklilik arac›l›¤› lisans›na sahip, sat›fl
teknikleri konusunda etkin bir e¤itim
sürecinden geçmifl bireylerin sektöre
kazand›r›lmas› hedefleniyor.
T
Akademi dahilinde yer alan üç ana bölümde
bireysel emeklilik arac›s› adaylar› Emeklilik
Gözetim Merkezi (EGM) taraf›ndan düzenlenen lisans s›nav›na haz›rlan›rken; bu lisansa
sahip bireysel emeklilik arac›lar› ise, sat›fl
sürecini etkin bir flekilde yönetibilme, müflteri
portföyünü çeflitlendirme, hedef analizi ve
sat›fl performans›n› artt›rma gibi çeflitli konularda ileri sat›fl teknikleri e¤itimine kat›labilecekler. Bunun yan› s›ra emeklilik ve hayat flirketlerinin hukuk, muhasebe gibi çeflitli birimlerine
yönelik e¤itim programlar› ile de çal›flanlar›n
sistem dahilinde yaflanan de¤iflim ve
geliflimlere efl zamanl› olarak uyumlar›
sa¤lanarak, mesleki geliflimleri sürekli k›l›nacak.
Kat›l›mc›lar›n ihtiyaç ve beklentileri do¤rultusunda üç bölümden herhangi birine ya da
hepsine dahil olabilecekleri TSEV Bireysel
Emeklilik Akademisi; flirketler için, personelinin
lisansland›r›lmas›, sat›fl alan›nda üstün bir
flekilde e¤itilmesi ve de mesleki geliflimlerine
aral›ks›z destek verilmesi noktas›nda bir bütün
olarak da hizmet verecek.
TSEV Türk Müzi¤i Korosu
3. Konser Çal›flmalar›na Bafllad›
ürk Sigorta Enstitüsü Vakf›'n›n kurdu¤u,
yaz dönemi nedeniyle çal›flmalar›na
ara veren TSEV Türk Müzi¤i Korosu, 17 Eylül'de
çal›flmalar›na tekrar bafllad›. Sigorta sektörü
çal›flanlar›na ifl stresinden uzak, nefleli ve keyifli
vakit geçirebilecekleri bir ortam sunan TSEV
Türk Müzi¤i Korosu, haftada bir gün akflam
7'den itibaren Teflvikiye'deki TSEV Vak›f
Merkezi'nde çal›flmalar›n› gerçeklefltirmeye
devam ediyor.
T
25. Dönem Temel Sigortac›l›k E¤itim Program›
Mezuniyet Töreni'nde sektörle ilk buluflmas›n›
gerçeklefltiren, iki ayl›k k›sa bir çal›flma sonunda baflar›l› bir performans sergiledi¤i “‹stanbul
fiark›lar›” konserinden sonra, bu y›l da May›s
ay›nda verdi¤i “Bahar fiark›lar›” konseri ile de
seyircilerden büyük övgü alan TSEV Türk
Müzi¤i Korosu, üçüncü konserini 5 Ekim
52
2009'da 26. Dönem Temel Sigortac›l›k E¤itim
Program› Mezuniyet Töreni kapsam›nda
gerçeklefltirecek. Çal›flmalar›n›n sonucunda
verece¤i her konseri heyecanla beklenen
TSEV Türk Müzi¤i Korosu'na üye olmak isteyen
sigorta sektöründe çal›flan tüm de¤erli müzik
dostlar›, [email protected] adresine baflvurabilir.
Sektörün 2008-2012 Büyüme
Projeksiyonu
ürk Sigorta Enstitüsü Vakf› taraf›ndan
Sigorta Araflt›rma ve ‹nceleme
Yay›nlar› kapsam›nda ç›kar›lan ve serinin 13.
yay›n› olan “Türk Sigorta Sektörü Orta Vadeli
Geliflme Beklentileri” kitab› 2008-2012 döneminde büyüme projeksiyonunu içeriyor.
T
Türkiye'de ilk kez yap›lan araflt›rmada, sektöre
ait 1984-2007 verileri yard›m›yla yap›lan
ekonometrik analiz sonucu sektörün 2008-2012
dönemindeki olas› büyüme oranlar› elde
edilmeye çal›fl›l›yor.
Çal›flma iki alternatif çerçevede sunulurken
her iki alternatif için baz, makul ve iyimser alt
senaryo olmak üzere üçer adet alt senaryoya
yer veriliyor. ‹lk alternatif 2000'li y›llar›n
bafl›ndan beri 2007 sonlar›na dek devam
eden olumlu havan›n devam etmesi halinde,
Türk sigorta sektörünün gelifliminin hangi
çizgide oluflabilece¤ini, ikinci alternatif ise, kriz
etkisinin içerilmesi halinde sektörün geliflim
çizgisinin ne olabilece¤i yönünde. Analizde
ba¤›ml› de¤iflken, reasürans flirketleri de dahi
sigorta sektörü toplam aktiflerini GSY‹H içindeki pay› çal›flman›n aç›klay›c› de¤iflkenleri ise
enflasyon oran›, kifli
bafl›na düflen gelir
düzeyi, çal›flanlar›n
ortalama e¤itim
düzeyi, sermayehas›la oran› ve
d›fla aç›kl›k derecesi olarak
s›ralan›yor.
N.Kamuran
Malatyal›
taraf›ndan
haz›rlanan çal›flmada gerek
krizin etkisinin oldu¤u gerekse krizin etkisinin
olmad›¤› senaryolara göre sigorta sektörünün
ilgili dönemdeki olas› yap›s› gözler önüne seriliyor. Çal›flma, 2008 sonu itibari ile sektörün
toplam aktiflerinin GSY‹H içindeki pay›n›n
yüzde 2,9 olmas› ve Türkiye'nin geliflmifllik
seviyesin dünya 17.'si olmas›na ra¤men sigorta sektörünün dünya 39.'su olmas›n›n sektörün
mevcut potansiyelinin iyi kullan›lmad›¤›ndan
bahsedilirken, sektörün GSY‹H içerisindeki
pay›n›n 2012'de en çok yüzde 3,5 olabilece¤i
kaydediliyor.
F.A.I.R Toplant›s›
SEV, Afrika ve Asya k›talar›nda yer
alan sigorta ve reasürans flirketleri
aras›nda bilgi ve uzmanl›k paylafl›m›n› ve ifl
iliflkilerini gelifltirme yoluyla iflbirli¤ini teflvik
etmek amac›yla kurulan, bölgesel iflbirli¤ini ve
Afrika-Asya ülkeleri aras›nda sigorta sektörünün geliflmesini destekleyen F.A.I.R.
(Afrika-Asya Sigortac› ve Reasürörler
Federasyonu)'in düzenledi¤i toplant›ya kat›ld›.
T
TSEV Müdürü Prof. Dr. Suna Özyüksel'in kat›l›m
gösterdi¤i toplant›da, F.A.I.R. Genel Sekreteri
Ezzat Abdel-Bary, Asya ve Afrika'daki sigortac›lar›n, insanlar›n gerçek ve de¤iflen
ihtiyaçlar›na yönelik yeni, fakat kiflilerin
meslekleri ile ba¤lant›l› ürünler sunmalar›
gerekti¤ini söyledi. Büyük ilgi gören toplant›ya
dünyan›n dört bir taraf›ndan 250 delege
kat›l›m gösterdi.
53
TSEV
E¤itim ve ‹nsan Kaynaklar›
Yöneticileri “TSEV E¤itim ve ‹K
Platform”lar›nda Bir Araya Geldi
ürk sigorta sektörünün iflgücü
niteli¤inin artt›r›lmas› için TSEV'in
gerçeklefltirdi¤i çal›flmalar› paylaflmak, sigorta
flirketleri ile iflbirli¤i içerisinde sektörün e¤itim,
istihdam sorunlar›n›, ihtiyaçlar›n› saptamak ve
çözüm önerileri üretmek amac›yla Elementer
Sigorta fiirketleri ve Emeklilik ve Hayat Sigorta
fiirketleri için ayr› ayr› düzenlenen “TSEV E¤itim
ve ‹nsan Kaynaklar› Platformlar›” Eylül ay›
içerisinde gerçeklefltirildi.
T
E¤itim ve insan kaynaklar› yöneticilerinin
kat›ld›¤› platform toplant›lar›nda TSEV'in sektörle iflbirli¤ine yeni bir aç›l›m getirecek olan
“TSEV Kurumsal Üyelik Sistemi”nin, sigorta
flirketleri e¤itim ve ik yöneticilerine yapacaklar› e¤itim planlamalar›nda önemli bir öngörü
kazand›raca¤› ve flirketlerin e¤itim maliyet-
54
lerinde farkedilir kazançlar sa¤layaca¤› belirtildi. Ayr›ca, TSEV'in sektöre sunmufl oldu¤u
e¤itim programlar›n›n, sigorta flirketlerinin
e¤itim ihtiyaç ve beklentilerini en do¤ru
flekilde tespit etmek ve e¤itim planlamalar›n›
bu do¤rultuda haz›rlamak amac›yla
bafllad›klar›n› ifade edildi.
Platform, kat›l›mc›lar›n, TSEV'in gerçeklefltirmifl
oldu¤u hizmetlere ve sektörün geliflimine
yönelik olarak yap›labilecek çal›flmalara iliflkin
dilek ve önerilerini belirtmeleri ile sona erdi.
Platformlarda ayr›ca, kat›l›mc›lar, sektörde
yaflanan e¤itim, istihdam sorunlar› ve çözüm
önerileri hakk›nda görüfl al›flveriflinde bulundular. TSEV'den yap›lan aç›klamada, platformlar›n gündeminin daha da gelifltirilerek 2010
y›l›nda da devam edece¤i belirtildi.
GÜVENCE HESABI
Teminat Limiti Üzerindeki
Tedavi Giderlerinin
Güvence Hesab›’ndan
Ödenmesi
A. Kadir KÜÇÜK
Güvence Hesab› Müdürü
arayollar› Trafik Kanunu'nun 8’inci
maddesinin (b) bendinin birinci
f›kras›; “Üniversitelere ba¤l› hastaneler ve
di¤er bütün resmi ve özel sa¤l›k kurum ve
kurulufllar›, acil olarak kendilerine getirilen
trafik kazas› geçirmifl kiflilere Sa¤l›k Bakanl›¤›
tarifesini uygulamak suretiyle, vermifl olduklar› hizmetlerin bedelinin tamam›n› yükümlü
sigorta flirketlerinden tahsil ederler.” fleklinde
düzenlenmifltir. Ayn› maddenin son f›kras›
ise; “Sigorta flirketleri, zorunlu mali sorumluluk sigortas› geçerli teminat limitleri ve flartlar› dahilinde ödemekle yükümlü bulunduklar› tutar› aflan k›sm› için Güvence
Hesab›'na baflvurur.” fieklinde
düzenlenmifltir.
K
Maddenin ilk f›kras›na göre, resmi ve özel
bütün sa¤l›k kurum ve kurulufllar›, kendilerine
acil olarak getirilen trafik kazas› geçirmifl
kiflilere verilen tedavi hizmetlerinin bedellerini
Sa¤l›k Bakanl›¤›'nca belirlenmifl olan tarife
üzerinden faturaland›rmak zorundad›rlar.
Bu hükme uygun flekilde düzenlenmifl fatura
bedellerinin tamam› varsa zarar veren
arac›n trafik sigortas›n› düzenleyen sigorta
flirketinden talep edilir. Sigorta flirketi
usulüne uygun olarak düzenlenmifl olan
tedavi giderlerinin tamam›n› ( bu giderlerin
toplam› poliçede belirtilmifl olan teminat
limitini aflsa dahi ) ilgili kanun maddesi
gere¤i ödemek zorundad›r. Arac›n sigortas›
yoksa bu durumda tedavi giderleri ayn›
flekilde Güvence Hesab›'ndan talep
edilebilir.
Maddenin son f›kras› “Sigorta flirketleri,
zorunlu mali sorumluluk sigortas› geçerli
teminat limitleri ve flartlar› dahilinde ödemekle yükümlü bulunduklar› tutar› aflan
k›sm› için Karayolu Trafik Garanti Sigortas›
Hesab›'na (Güvence Hesab›'na) baflvurur.”
fieklinde düzenlenmifl olup, sigorta flirketlerinin limit üzerinde fazladan ödemifl olduklar› k›sm›n tahsiline iliflkindir.
Bu madde ile de sigorta flirketleri, tanzim
ettikleri poliçelerdeki teminat limitleriyle
sorumlu olduklar› halde, Kanunen bu limitlerin üzerinde ödemek zorunda olduklar›
k›s›m için Güvence Hesab›'na baflvurmalar›
ve fazladan ödedikleri k›sm› buradan tahsil
etme yetkisi sa¤lanm›flt›r. Ancak Güvence
Hesab›'ndan böyle bir ödemenin
yap›labilmesi için maddenin birinci
f›kras›nda aç›klanan iki önemli husus bulunmaktad›r.
Bunlardan birincisi trafik kazas› geçiren kimsenin acil olarak sa¤l›k kurulufluna getirilmifl
olmas› flart›d›r. Kaza geçiren kimsenin o
anda gidilecek hastane ile ilgili bir seçim
flans› yoktur ve müdahalenin bir an önce
55
GÜVENCE HESABI
yap›lmas› için en k›sa zamanda en yak›n bir
sa¤l›k kurulufluna getirilmesi gerekmektedir.
Ma¤dur komada da olabilir. Tabi ki, bu da
durumda ma¤duru nakledecek olan kifliler
veya sa¤l›k servisleri de en k›sa zamanda
ulaflabilecekleri en yak›n sa¤l›k kuruluflunu
tercih etmeleri gerekmektedir.
‹kinci husus ise birinci hususa ba¤l› olarak
sa¤l›k kuruluflunca verilen tedavi hizmetlerinin tamam›n›n Sa¤l›k Bakanl›¤› tarifesine
uygun olarak faturaland›r›lm›fl olmas›
gerekir. Zaten birinci hususun varl›¤› ikinci
hususu zorunlu hale getirmektedir. Di¤er bir
ifadeyle sa¤l›k kuruluflunun özel veya resmi
hastane olmas› sonucu de¤ifltirmeyecektir.
Bütün hastaneler Kanunun emredici bu
maddesi gere¤i kendilerine acil olarak
getirilen trafik kazas› geçirmifl kimselere
verecekleri tedavi hizmetlerinin bedellerini
Sa¤l›k Bakanl›¤› tarifesi üzerinden faturaland›rmak zorundad›rlar. Bu uygulamada
resmi devlet hastanelerinde bir sorun yoktur.
Zira bu tür hastaneler vermifl olduklar› her
türlü sa¤l›k hizmetlerini Sa¤l›k Bakanl›¤›
tarifesi üzerinden faturaland›rmaktad›r. Esas
sorun, özel hastanelerde yaflanmaktad›r.
Özel hastaneler genellikle olaylar› ay›rt
etmeden her türlü tedavi hizmetlerini kendi
tarifeleri üzerinden faturaland›rma arzusundad›rlar. Oysa onlar da trafik kazas› geçirmifl kimselere vermifl olduklar› tedavi hizmetlerinin bedellerini Kanun ilgili maddesi
gere¤i Sa¤l›k Bakanl›¤› tarifesi üzerinden
faturaland›rmak zorundad›rlar.
Bu iki hususun varl›¤› halinde, yani trafik
kazas› geçiren kimsenin acil olarak sa¤l›k
kurulufluna getirilmifl olmas› ve verilen
tedavi hizmetlerinin bedellerini Sa¤l›k
Bakanl›¤› tarifesi üzerinden faturaland›rm›fl
olmas› flart› ile tedavi giderlerinin tamam›
teminat limitine bak›lmaks›z›n yükümlü sigorta flirketi taraf›ndan ödenmesi gerekir.
Teminat› aflan k›s›m için de ayn› maddenin
son f›kras› gere¤i Güvence Hesab›'na
baflvurulur. Bu durumlarda Güvence
56
Hesab›, teminat limitinin üzerinde kalan
k›sm› sigorta flirketine ödemekle yükümlüdür.
Burada özel hastanelerin faturalama
aç›s›ndan uymak zorunda olduklar› acil
durum nedir? Hangi durumdaki tedaviler ne
zamana kadar acil hizmetleri acil hizmet
say›lmal›d›r? Bu konuda T›p'ta bir aç›klama
bulunmamaktad›r. Ancak zarar görenin
getirildi¤i hastaneden taburcu olana kadar
yap›lan müdahaleler ve verilen tedavi
hizmetlerin tamam› acil konumunda
say›lmal›d›r. Daha sonra yap›lan
tedaviler gerekli olabilir, ancak acil
konumunda de¤ildir. Zarar gören daha
sonraki tedavilerine ayn› hastanede veya
tercih edece¤i baflka bir hastanede
devam edebilir. ‹ster ayn› hastane veya
ister tercihle gidilen baflka bir hastane
olsun, verilen bu ikincil tedavi hizmetlerinde
özel hastanelerin Sa¤l›k Bakanl›¤› tarifesine
uyma zorunlulu¤u bulunmamaktad›r. Özel
hastanelerin kendi tarifelerine göre düzenlenmifl olan bu faturalar› sigorta flirketleri
taraf›ndan teminat limitleri doluncaya
kadar ödenir. Sigorta flirketlerinin ikincil
tedavilerde yükümlülükleri teminat limitleriyle s›n›rl›d›r ve teminat limitlerini aflan
k›sm›n ödenmesi söz konusu de¤ildir.
Dolay›s›yla bu durumlarda teminat› aflan
k›s›m için Güvence Hesab›'n›n da bir
yükümlülü¤ü bulunmamaktad›r.
Tabi ki burada arzu edilen durum, haks›z
olarak zarar gören kifli veya kiflilerin hiçbir
harcama yapmadan kazadan önceki
sa¤l›¤›na kavuflmas›d›r. Bunu
gerçeklefltirmek için de bütün özel ve resmi
hastanelerde ikincil tedaviler de dahil
olmak üzere verilen bütün tedavi hizmetlerinin tamam›n›n Sa¤l›k Bakanl›¤› tarifesine
uygun olarak faturaland›rm›fl olmas›d›r. Bu
flekilde yap›lan uygulamada tedavi giderlerinin tamam›n›n sigorta flirketlerince ödenmesi ve teminat›n üzerinde kalan k›s›m olursa da, bu k›sm›n Güvence Hesab›'ndan
karfl›lanmas› Kanunun ilgili maddesinin
yaz›l›fl amac›na uygun olacakt›r. ■
S‹GORTA B‹LG‹ MERKEZ‹
2. El Al›rken Otokontrol’ü
‹hmal Etmeyin
Mehmet ÜST
Sigorta Bilgi Merkezi Müdürü
u say›da, Sigorta Bilgi Merkezi projesi
olan ve SBM-TURKCELL iflbirli¤i ile hayata
geçirilen OTOKONTROL 5664 SMS sorgulama
hizmetinin baflar›s›na göz ataca¤›z. Türkiye' de
bir ilki temsil eden SMS Sorgulama hizmetinin ilk
verileri uygulaman›n baflar›s›n› kan›tl›yor.
B
Bu say›da ayr›ca, Trafik branfl› üretim ve hasar
verilerini 2009 Eylül sonu itibariyle bir önceki y›l
ile k›yaslayaca¤›z, ayr›ca Kasko branfl› sigortas›zl›k oranlar› ve Kaza Tespit Tutanaklar›n›n
son durumunu gözden geçirece¤iz.
SBM' DEN SMS SORGULAMA H‹ZMET‹
Sigorta Bilgi Merkezi'nin tasarlam›fl oldu¤u ve
Türkiye' de bir ilki temsil eden SMS Projesi SBMTURKCELL iflbirli¤i ile 12 A¤ustos' ta devreye
al›nm›flt›r. Vatandafllar, 5664 Otokontrol sorgulama servisleri ile
kaza, hasar, poliçe
ve ma¤dur sorgula-
ma hizmetlerinden faydalanmaya devam ediyor. ‹lk etapta Turkcell ile bafllat›lan ve di¤er GSM
operatörlerine yayg›nlaflt›r›lacak olan uygulaman›n hayata geçmesiyle sisteme ve sektöre
olan güven de giderek art›yor. 2.el oto pazar›na
“OTOKONTROL” sistemi güvenli bir kaynak
olarak yerleflerek sigorta flirketlerine yap›lan
önemsiz hasar taleplerini de azaltmas›
bekleniyor.
Afla¤›daki tabloda, yap›lan toplam sorgulama adetleri ve günlük ortalama sorgulama
adetleri bulunmaktad›r. 112.392 adetle “Hasar
Sorgulama” en çok baflvurulan sorgu türü
olarak dikkat çekmektedir.
Tablo 1: 30 Eylül 2009 Tarihi
‹tibariyle SMS Sorgu Adedi
Tablo 1:
SERV‹S ADI
KAZA
HASAR
POL‹ÇE
MA⁄DUR
HATALI SORGU
GENEL TOPLAM
TOPLAM
SMS ADED‹
9.421
112.392
3.000
205
14.418
139.436
ORTALAMA
GÜNLÜK SMS ADED‹
192
2294
61
4
294
2846
57
S‹GORTA B‹LG‹ MERKEZ‹
TRAF‹K S‹GORTASI ÜRET‹M ve HASAR VER‹LER‹
Merkezimiz taraf›ndan haz›rlanan istatistiksel
tablolar› inceledi¤imizde, trafik sigortalar›nda
2009 y›l›n›n Ocak-Eylül döneminde poliçe
adetlerinde bir önceki y›la göre %4,19' luk,
prim üretiminde ise %9,67 'lik bir art›fl gerçekleflti¤i görülmektedir (Bkz. Tablo 2).
2008 / 2009 Y›l› Ocak-Eylül Dönemi Tarife Basama¤› Baz›nda
Trafik Sigortas› Poliçe Adetleri ve Prim Üretimi Fark› (Bin TL)
Tablo 1:
2008
BASAMAK
1. Basamak
2. Basamak
3. Basamak
4. Basamak
5. Basamak
6. Basamak
7. Basamak
Genel Toplam
2009
Fark
Poliçe
Adedi
Poliçe
Primi
Poliçe
Adedi
Poliçe
Primi
Adet
Fark
Adet
Yüzde
Prim
Fark
Prim
Yüzde
347.008
305.783
415.475
2.667.403
1.461.550
945.452
2.116.137
8.258.808
60.924
56.370
78.486
422.747
230.895
143.582
292.415
1.285.422
34.975
252.300
336.766
2.616.075
1.814.524
1.137.786
2.412.198
8.604.624
19.002
53.063
79.449
433.043
294.310
184.367
346.432
1.409.666
-312.033
-53.483
-78.709
-51.328
325.974
192.334
296.061
345.816
-89,92
-17,49
-18,94
-1,92
24,15
20,34
13,99
4,19
-41.925
-3.307
963
10.296
63.416
40.785
54.018
124.245
-68,81
-5,87
1,23
2,44
27,47
28,41
18,47
9,67
Not: Poliçe adedi ve Prim üretimi poliçe bafllang›ç tarihine göre ilgili cari y›la ait bilgilerdir.
TÜ‹K taraf›ndan yay›nlanan Temmuz 2009
araç verileri ile yine ayn› döneme ait yürürlükte olan poliçe bilgileri araç türleri baz›nda
karfl›laflt›r›ld›¤›nda 2009 Temmuz itibariyle sektör genelinde sigortas›zl›k oran›n›n %25,81
oldu¤u görülmüfltür. Traktör ve Motosiklet
hariç tutuldu¤unda ise sigortas›zl›k oran›
%11,35 olmaktad›r.
2009 Temmuz ay› verileri ile TÜ‹K taraf›ndan
yay›nlanan Temmuz 2009 araç adetlerinin kullan›ld›¤› sigortas›zl›k oran› tablosu afla¤›da yer
almaktad›r.
Araç Türleri Baz›nda Trafik Sigortas› Poliçe Adedi
ve Sigortas›zl›k Oran›
Tablo 3:
Tescilli
Araç Adedi
Sigortas›zl›k
Oran›
OTOMOB‹L
4.608.638
6.430.059
6.972.893
M‹N‹BÜS
212.743
311.433
383.484
OTOBÜS
108.431
152.600
199.791
KAMYONET
1.317.237
1.873.015
2.146.353
KAMYON
411.252
551.580
737.191
TRAKTÖR
298.074
465.362
1.360.795
MOTOS‹KLET VEYÜK MOTOS‹KLET‹
480.460
705.589
2.258.894
ÖZEL AMAÇLI TAfiIT
8.676
11.804
34.084
Toplam
7.445.511
10.501.442
14.093.485
'Traktör' ve 'Motosiklet' hariç tutuldu¤unda genel toplama göre sigortas›zl›k oran›
8.31%
13.95%
24.07%
12.80%
25.98%
65.81%
63.79%
65.40%
25.81%
11,35%
Araç Grubu
Poliçe Adedi
Yürürlükteki
Poliçe Adedi
Not: Poliçe adedi ve Prim üretimi poliçe bafllang›ç tarihine göre ilgili cari y›la ait bilgilerdir.
Tescilli Araç Adedi, 2009 y›l› Temmuz ay›nda TUIK taraf›ndan yay›nlanan araç say›s›d›r.
Sektör genelinde 2003 y›l› bafllang›ç tarihli
poliçeler de¤erlendirildi¤inde, 526.845 Bin TL
prim üretimine karfl›l›k 2008 y›l› sonu itibariyle
toplam hasar tazminat› 443.636 Bin TL ve
hasar/prim oran› %84,21' dir. 2009 y›l› Eylül
sonu itibariyle toplam hasar tazminat› 451.282
Bin TL ve hasar/prim oran› %85,66' d›r.
58
2004, 2005, 2006 ve 2007 y›l› bafllang›ç tarihli
poliçelerde de benzer H/P oranlar›na
ulafl›lm›flt›r.
2008 y›l› bafllang›ç tarihli poliçeler için ise,
1.702.541 Bin TL prim üretimine
karfl›l›k 2008 y›l› sonu itibariyle toplam hasar
tazminat› 531.934 Bin TL ve hasar/prim
oran› %31,24' tür. 2009 y›l› Eylül sonu
itibariyle toplam hasar tazminat›
1.458.279 Bin TL ve hasar/prim oran›
%85,65' tir.
2009 y›l› bafllang›ç tarihli poliçeler için ise,
1.467.534 Bin TL prim üretimine karfl›l›k, 2009 y›l›
Eylül sonu itibariyle toplam hasar
tazminat› 320.990 Bin TL ve hasar/prim oran›
%21,87' dir. (Bkz. Tablo 4).
Y›llar Baz›nda Trafik Sigortas› Poliçe Üretimi ve Ödenen Birikimli
Hasar Tazminat Tutar› Da¤›l›m› - Bin TL (Poliçe Y›l› - UWY baz›nda)
Tablo 4:
Ödeme
Durumu
Y›l
H/P
1. Y›l
H/P
2. Y›l
H/P
3. Y›l
2003
526.845 MUALLAK
ÖDENEN
10.329
82.209
17,56%
29.809
309.726
64,45%
40.145
360.612
76,07%
45.085
373.498
79,45% 48.302
382.757
2004
900.450 MUALLAK
ÖDENEN
20.229
135.487
17,29%
116.299
478.189
66,02%
127.852
546.558
74,90%
134.095
564.496
2005 1.096.785 MUALLAK
ÖDENEN
55.141
186.842
22,06%
125.293
640.925
69,86%
142.852
726.330
79,25%
2006 1.264.864 MUALLAK
ÖDENEN
49.584
22.826
21,54%
159.088
778.904
74,16%
191.898
876.479
84,47%
2007 1.486.031 MUALLAK
ÖDENEN
99.231
277.593
25,36%
334.984
953.404
86,70%
367.502
1.055.090
95,73%
2008 1.702.541 MUALLAK
ÖDENEN
183.863
348.071
31,24%
436.652
1.021.627
85,65%
2009 1.467.534 MUALLAK
ÖDENEN
157.640
163.350
21,87%
Y›l
Prim
Üretimi
TÜRK‹YE GENEL‹NDE %24,42 ARAÇ KASKOLU
Afla¤›daki Tablo 5' te araç tescil adetleri için
TÜ‹K' in en son Temmuz verilerinin yay›nlanm›fl
olmas› sebebiyle TRAMER' in veri taban›nda ki
Temmuz ay› itibariyle yürürlükte olan Kasko
H/P
4. Y›l
H/P
H/P
6. Y›l
81,82%
51.695 84,21%
391.941
5. Y›l
53.422
397.860
77,58% 139.468
580.058
79,91%
142.493 81,34%
589.956
153.320
752.196
82,56% 159.273
767.852
84,53%
203.071
904.609
87,57%
85,65%
poliçeleri k›yaslanm›flt›r. Kasko Sigortas›nda
Temmuz 2009 sonu itibariyle toplam poliçe
adedi 2.054.735 olup, yürürlükte olan poliçe
adedi ise 3.442.007' dir. ‹lgili poliçelere iliflkin
aç›lan hasar dosyas› adedi toplam› ise
921.548' dir.
Tablo 5: Araç
Türleri Baz›nda Kasko Sigortas› Poliçe Adedi ve
Sigortas›zl›k Oran›
Yürürlükte Olan Poliçelere Ait Veriler
Poliçe
Adedi
Otomobil
1.289.249
Minibüs (8-14 Koltuk)
53.940
Otobüs
36.847
Kamyonet
465.669
Kamyon
165.684
Traktör
36.101
Motosiklet ve Yük Motosikleti
6.196
Özel Amaçl› Tafl›t
1.049
Genel Toplam
2.054.735
Meri Poliçe
Adedi
2.125.456
95.474
66.471
785.170
280.229
78.195
9.462
1.550
3.442.007
Hasar Dosya
Adedi
592.561
29.632
26.570
219.908
48.396
2.945
1.154
382
921.548
Hasarl› Araç
Adedi
451.224
22.615
18.847
167.185
40.262
2.632
988
272
704.025
Hasarl› Araç
Oran›
21.23%
23.69%
28.35%
21.29%
14.37
3.37
10.44
17.55%
20.45%
Araç
Kaskolu Kaskosuz
Say›s› Araç Oran› Araç Oran›
6.972.893
30.48%
66.52%
383.484
24.90%
75.10%
199.791
33.27%
66.73%
2.146.353
36.58%
63.42%
737.191
38.01%
61.99%
1.360.795
5.75%
94.25%
2.258.894
0.42%
99.58%
34.084
4.55%
95.45%
14.093.485
24.42%
75.58%
59
S‹GORTA B‹LG‹ MERKEZ‹
KAZA TESP‹T TUTANA⁄I UYGULAMASININ
KULLANIMI YAYGINLAfiIYOR
1 Nisan 2008 itibariyle TRAMER Sistemine girifli
yap›lan 'maddi hasarl› kaza tespit tutanaklar›'
ndan elde etti¤imiz istatistiklere göre;
❖ Günde ortalama 1.850 adet tutanak sisteme girilmekte, ortalama 1 gün 5 saat
içerisinde sonuçlanmaktad›r.
❖ 1 A¤ustos 2008 tarihinde sisteme dâhil
Tablo 6: ‹l
edilen 'Yeflil Kart Sigortalar›'nda, günümüze
kadar 1488 adet yabanc› plakal› arac›n
kar›flt›¤› kaza sistemimize girilmifltir.
❖ Günümüz itibariyle en çok kazan›n gerçekleflti¤i il 393.153 kaza ile ‹stanbul olurken, en
az kazan›n gerçekleflti¤i il sadece 190 kaza ile
Kilis olmufltur.
Kaza Tespit Tutana¤› Uygulamas›ndan elde
edilen di¤er detayl› veriler ise afla¤›daki
tablolarda mevcuttur.
Baz›nda Maddi Hasarl› Kaza Tespit Tutana¤› Adetleri Da¤›l›m›
Tablo 7: Maddi Hasarl› Kaza Tespit Tutana¤›
Adetlerinin Durumlar›na Göre Da¤›l›m›
DURUM
fi‹RKET ONAYI ‹LE SONUÇLANAN
KOM‹SYON ONAY ‹LE SONUÇLANAN
DE⁄ERLEND‹RME AfiAMASINDA
D‹⁄ER
‹PTAL TUTANAKLAR
TOPLAM KTT SAYISI (‹PTALLER HAR‹Ç)
60
ADET
963.903
58.536
2.414
165
29.594
1.025.018
YÜZDE (%)
94,04
5,71
0,24
0,02
2,81
-
2009 Y›l›nda Sigorta
Bilgi Merkezi’ndeki Geliflmeler
Sigorta Bilgi Merkezi taraf›ndan 2009 Temmuz,
A¤ustos ve Eylül aylar›nda afla¤›daki çal›flmalar
gerçeklefltirilmifltir.
❖ Hak sahipleri taraf›ndan tayin edilmesi
halinde sigorta eksperlerinin maddi hasarl› trafik
kazas› tespit tutana¤› girifl ekran› 1 Temmuz' da
devreye al›nm›flt›r.
❖ BNB Dan›flmanl›k, Marmara ve Hacettepe
Üniversitesi ile ortaklafla gerçeklefltirilen Türkiye
Mortalite tablolar› çal›flmalar› devam etmektedir.
❖ Hayat Tarifeleri Web Uygulamas›' nda
gelifltirme çal›flmalar› devam etmektedir.
❖ EGM' den araç tescil bilgilerinin al›nmas›
ifllemi sonuçland›r›lm›fl olup önümüzdeki günlerde sektörün hizmetine sunulacakt›r.
❖ Hayat Tarifeleri'nde “Sat›lan Grup Bilgi Girifli”
ekranlar› yap›lm›fl olup, bu ekranlar ile sat›lan
grup sigortalar›n›n detaylar›n›n sisteme girifli
sa¤lanmaktad›r.
❖ ZKYTMS ve ZKFKS poliçelerinin TRAMER' den
on-line hale getirilmesi için çal›flmalar
bafllat›lm›flt›r.
❖ 1 Mart 2009 öncesine ait hayat tarifelerinin ve
zeyillerinin sisteme al›nmas› için gerekli
çal›flmalar yap›lmaktad›r.
❖ fiüpheli Hasarlara ‹liflkin Çal›flma Otomatik
Hale Getirilmifltir. Olas› Sahte Hasar Veri Gruplar›
setler halinde belli periyotlarda flekilde sektörün
paylafl›m›na sunulmaktad›r.
❖ Kar Pay› Teknik Esaslar› Ve Ferdi Kaza
Tarifelerinin sisteme al›nmas› için gerekli
çal›flmalar yap›lmaktad›r.
❖ Sa¤l›k Bakanl›¤› 112 ve Hastane verilerinin sigorta flirketlerine transferi için gerekli çal›flmalara
bafllanm›flt›r.
❖ Sa¤l›k branfl›ndaki poliçe bilgilerinin
SAGMER veritaban›na transferi ile ilgili
çal›flmalar devam etmekte olup, Ocak 2010
tarihinde veri transferlerinin bafllamas›
hedeflenmektedir.
❖ Sa¤l›k / Seyahat Tarifeleri Projesine
bafllanm›flt›r. fiirketlerin mevcut Sa¤l›k ve
Seyahat tarifeleri 2010 y›l› itibariyle SBM
Sistemine girilmeye bafllanacakt›r.
❖ Morbidite Projesi kapsam›nda çal›flmalara
devam edilmektedir. Sigortac›l›k ve sosyal
güvenlik sistemlerinin ihtiyac› olan
morbidite tablolar›n›n oluflturulmas› hedeflenen
projenin yükümlüsü Bona Finans Ve
Yat›r›m Dan›flmanl›¤› Ltd. fiti. olup proje
yürütücüsü ODTÜ_UME' dir.
❖ Hazine Müsteflarl›¤› talimat› gere¤i
Bilgilendirme Yönetmeli¤i çerçevesinde hayat
sigorta flirketlerinin internet ortam›nda
kullan›c›lar›na sunduklar› bilgilerin incelenmesi
tamamlanm›fl ve Müsteflarl›¤a konu hakk›nda
rapor sunulmufltur.
❖ HAYMER' e sigorta flirketlerince gönderilen bilgilendirme formlar›, örnek poliçe listeleri ve veri
yap›lar› incelenmekte olup, ortak bir veri yap›s›
oluflturulmas› çal›flmalar› devam etmektedir.
❖ HATMER bünyesinde, Merkezi Ekspertiz Raporu
Sistemi - 'Mersi Projesi' Maliyet Analizi tamamlanm›flt›r. SBM - HATMER bünyesinde kurulmas›
planlanan Merkezi Ekspertiz Rapor Sistemi
(MERS‹), oto branfl›nda düzenlenecek hasar
ekspertiz raporlar›n›n web tabanl› merkezi bir
yaz›l›mla oluflturulup, sigorta flirketlerine ve SBM
hasar veri taban›na standart bir arayüz ile gerçek
zamanl› olarak iletilmesi üzerine kurulmufltur.
❖ A¤›r Hasarl› Araç Takip Sistemi devreye
al›nm›flt›r. ■
61
DASK
Depremi Hat›rlamak
Yetmez, Harekete
Geçmek Laz›m!
o¤al Afet Sigortalar› Kurumu'nun
(DASK) 17 A¤ustos Marmara depreminin onuncu y›l›na özel bafllatt›¤› bu çok yönlü
kampanyan›n tan›t›m›, ‹stanbul Valili¤i ‹l Afet
ve Acil Durum Müdürlü¤ü Harekât
Merkezi'nde düzenlenen bas›n toplant›s›yla
gerçeklefltirildi. DASK'›n “Depremi hat›rlamak
yetmez, harekete geçmek laz›m” slogan›yla
yola ç›kan yeni bilinçlendirme
kampanyas›na, aralar›nda Arzuhan Do¤an
Yalç›nda¤, Ahmet Mete Ifl›kara, Mustafa Koç,
Nasuh Mahruki, Balçiçek Pamir, Suzan
Sabanc› Dinçer, Elif fiafak, Bülent
Uygun,Ahmet Zorlu, M. Rifar
Hisarc›kl›o¤lu,Üstün Dökmen, Mustafa Erdik,
Mikdat Kad›o¤lu, Niyazi Türkelli, Tuncay
Taymaz, Gülay Altay, M. Semih Yücemen,
Polat Gülkan, O¤uz Özel, Ali Murat Vural,
Suat Sezgin, Peyami Çelikcan, Özden
Cankaya, Üstün Bar›flata, Sevin Okyay, Ali
Taner Baltac›'n›n da bulundu¤u ifl, sanat,
medya, spor ve akademi dünyas›ndan güvenilir ve sevilen isimler destek verecek.. Bu
gönüllü listesi gün geçtikçe artmakta...
D
12 A¤ustos 2009 da ‹stanbul Valili¤i ‹l Afet ve
Acil Durum Müdürlü¤ü Harekât Merkezinde
Hazine Müsteflar› Halil ‹brahim ÇANAKCI,
‹stanbul Valisi Muammer GÜLER, Hazine
Müsteflar Yard›mc›s› Burhanettin AKTAfi,
Sigortac›l›k Genel Müdürü Ahmet GENÇ,
Genel Müdür Yard›mc›s› ve DASK Yönetim
Kurulu Baflkan› ‹dris SERDAR' ›n kat›l›m› ile
gerçeklefltirilen bas›n toplant›s›nda Hazine
Müsteflar› Sn Halil ‹brahim ÇANAKCI ve DASK
‹darecisi EUREKO Sigorta A.fi. Genel Müdürü
Sn Okan UTKUER‹ kurumun yap›s› ve iflleyifline,
62
17 A¤ustos 1999 Marmara
Depreminin ard›ndan
tam 10 y›l geçti.
DASK; “Depremi
hat›rlamak yetmez,
harekete geçmek laz›m”
slogan›yla yapt›¤›
kampanya kapsam›nda
ülke çap›nda halk› depreme
karfl› önlem alma
konusunda bilgilendirici
etkinlikler düzenliyor.
bugüne kadarki faaliyetleri ve yeni dönem
kampanyas›na dair bilgiler verdi.
Zorunlu deprem sigortas›n›n bir sigorta ürünü
oldu¤unu da vurgulayan Çanakc›, “Bunu bir
vergi gibi alg›lamak son derece yanl›fl olur.
Zira al›nan primler kamu bütçesi ile hiç bir
flekilde iliflkili de¤ildir. Konut sahipleri, di¤er
sigortalarda oldu¤u gibi ödenen primlerle
sigorta teminat› sat›n almaktad›r. Burada
kamunun rolü, mümkün olan en düflük fiyatlarla, etkin ve yayg›n bir flekilde bu sistemin
ifllemesini sa¤lamakt›r” diyerek ZDS nin nas›l
bir uygulama oldu¤una dair akl›llarda soru
kalmam›s›na iflaret etti. DASK ‹darecisi Eureko
Sigorta'n›n Genel Müdürü Okan Utkueri ise,
Türkiye'de her dört konuttan birinin zorunlu
deprem sigortas› bulundu¤unu belirterek,
“DASK'›n 9 y›lda kaydetti¤i bu art›fl› oldukça
önemli bulmakla beraber, yeterli görmüyoruz.
Çünkü yüzde 98'i farkl› oranlarda deprem riski
tafl›yan topraklarda yafl›yoruz. K›sa vadedeki
hedefimiz, 2010 sonunda 5 milyon konutu
sigortal› k›lmak” fleklinde konuflarak hedeflerin
ve gelinen noktan›n alt›n› çizdi.
Toplant›da ZDS poliçelerine ait örnek rakamlardan, hangi ilde, hangi risk bölgesine göre
hangi fiyat aral›klar›nda oldu¤una dair bas›n
mensuplar›na da bilgi verilerek, özellikle 01
Ocak 2009 tarihinden itibaren uygulamaya
al›na indirimlerin olumlu dönüfllerinin artarak
devam etmesinin umuldu¤u paylafl›ld›.
Okan Utkueri taraf›ndan Büyük Marmara
Depremi'nin onuncu y›l›nda DASK'›n iletiflim
çal›flmalar›yla ilgili bilgi verilirken, yeni
dönemde gençlerden yafll›lara, konut sahiplerinden kirac›lara “Depremi hat›rlamak yetmez, harekete geçmek laz›m” slogan›yla
sesleneceklerini söylenildi. Utkueri, bu kapsamda hem büyük flehirlerde hem de
Anadolu'nun çeflitli illerinde düzenleyecekleri
etkinliklerde halk› depreme karfl› önlem alma
konusunda bilgilendireceklerini anlatt›.
DASK ÜN‹VERS‹TELER ARASI KISA F‹LM
YARIfiMASI ÖDÜLLER‹ SAH‹PLER‹N‹ BULDU
Bas›n toplant›s›n›n hemen ard›ndan düzenlenen törenle, DASK'›n üniversitelerin iletiflim
fakültesi ö¤rencileri aras›nda düzenledi¤i
“Depremden sonra, yar›ndan önce…” temal›
k›sa film yar›flmas›nda dereceye girenler ödüllendirildi.
38 iletiflim fakültesinden 45 filmin baflvurdu¤u
yar›flmada ;
❖ Ankara Üniversitesi'nden Eray Mert “Önlem”
isimli k›sa filmiyle birincili¤e,
❖ Eskiflehir Üniversitesi'nden Hasan Kuyucu
“Ölüme Al›flmak D›fl›nda Yeni Bir fiey Yok” isimli
çal›flmas›yla ikincili¤e,
❖ Ege Üniversitesi'nden fiebnem Salt›k “9
Kiremit” isimli filmiyle üçüncülü¤e de¤er
görüldü.
❖ Maltepe Üniversitesi'nden Burcu Gizem ve
❖ Selçuk Üniversitesi'nden Ayd›n Özbey mansiyon ödülü al›rken
❖ Kocaeli Üniversitesi'nden Feryal ‹fl Jüri Özel
Ödülü'nün sahibi oldu.
Dereceye girenler Apple Macbooklar, Sony
kameralar ve iPod'larla ödüllendirildi. ‹lk 3
üniversitenin iletiflim fakültelerine ise Sony HVR
-HD100E 3.000 kamera arma¤an edildi.
Ödüle de¤er çal›flmalar› sinema elefltirmeni
Sevin Okyay, yönetmenler Ali Taner Baltac› ve
Üstün Bar›flta, Galatasaray Üniversitesi ‹letiflim
Fakültesi Dekan› Prof. Dr. Özden Cankaya,
Maltepe Üniversitesi ‹letiflim Fakültesi Dekan›
Prof. Dr. Peyami Çelikcan, Anadolu Üniversitesi ‹letiflim Bilimleri Fakültesi Ö¤retim Üyesi Prof.
Dr. Ali Murat Vural, ‹stanbul Üniversitesi ‹letiflim
Fakültesi Dekan› Prof. Dr. Suat Gezgin ve DASK
Genel Sekreteri Serpil Öztürk Yakut'tan oluflan
jüri belirledi.
63
DASK
DASK Hürriyet Treni ile
Tüm Türkiye’de
ürriyet Treni'nin, bütün Türkiye ile
buluflmak için çok önemli bir platform
oldu¤unu farkeden DASK, kuruldu¤u günden
bu yana Anadolu da gerçeklefltirdi¤i ‹l Tan›t›m
Toplant›lar›n›n farkl› bir versiyonu olarak daha
çok vatandafla seslenme imkân› bulaca¤› bu
kampanyan›n içinde yer alman›n heycan›n›
yafl›yor. Tüm konutlar› güvence alt›na alma
amac›yla eden DASK bu hedefe ulaflmak için
halkla buluflabilece¤i ve Zorunlu Deprem
Sigortas› yapt›rman›n önemini anlatabilece¤i
her f›rsat› de¤erlendirmek istiyor.
H
Hürriyet Treni'nin de bütün Anadolu'yu kapsayan, kucaklayan çok önemli bir platform
oldu¤u fikrinden hareketle, 'Deprem geçecek, hayat devam edecek. Sallanmay›n!
Zorunlu Deprem Sigortan›z› yapt›r›n' slogan›yla
ayr›ca ülkenin her köflesine ulaflacak olman›n
avantaj› hedefleniyor.
DASK GÖNÜLLÜSÜ D‹YOR K‹;
Herkese sesleniyoruz!
Gencinden yafll›s›na, konut sahiplerinden
kirac›lara “Depremi hat›rlamak yetmez,
harekete geçmek laz›m” !
Hürriyet Treni'yle bu mesaj› ülkemizin 45
kentinde halk›m›za birebir aktaraca¤›z.
Hürriyet Treni'nin u¤rad›¤› istasyonlarda kurulacak DASK stantlar›nda vatandafllar Zorunlu
Deprem Sigortas› hakk›nda bilgi alabilecekler.
Ayr›ca istasyonlarda uzman isimlerin verece¤i
seminerlerle depreme karfl› al›nmas› gereken
önlemler konusunda bilgi sahibi olacaklar.
64
Do¤al Afet Sigortalar›
Kurumu (DASK), 9 Eylül'de
yolculu¤una bafllayacak
Hürriyet Treni'yle Türkiye
turuna ç›k›yor.
DASK, 50 gün boyunca 45
kentte vatandafllara zorunlu
deprem sigortas›n›n
gereklili¤ini ve özelliklerini
anlatacak.
DASK'›n, etkinlikleri
“Deprem geçici, hayat
kal›c›d›r: Sürdürülebilir
yaflam hakk›” temas›
çerçevesinde gerçekleflecek.
YILLARA GÖRE HASAR ÖDEMELER‹ (16.09.2009)
YIL
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
TOPLAM
DEPREM SAYISI
DOSYA SAYISI
1
17
21
20
31
41
22
42
38
17
250
6
338
1.558
2.504
587
3.488
499
976
463
120
10.539
ÖDEME(TL)
23.022
127.497
2.284.835
5.203.990
768.927
8.107.968
1.296.871
1.368.518
548.671
147.397
19.877.695
‹STAT‹ST‹KLER
(16.09.2009 itibari ile)
65
TARS‹M
Meteorolojik Kaynakl›
Riskler ve Tar›m Sigortas›
Bülent BORA
TARS‹M Genel Müdür
o¤al afetlere yol açan meteorolojik
D kaynakl› 28 çeflit risk içinde kurakl›k,
don, dolu, fliddetli ya¤›fl, sel, su bask›n› ve
f›rt›na ülkemizde tar›msal aç›dan önemli
zararlara yol açan belli bafll› do¤al riskler
olarak öne ç›kmaktad›r.
Bir bölgenin co¤rafi özellikleri, topografik
yap›s› ve iklim yap›s› meteorolojik risklerin
s›kl›¤›n› ve fliddetini belirleyen faktörlerdir.
Ancak, günümüzde küresel ›s›nma ve iklim
de¤iflikli¤i de meteorolojik risklerin s›kl›¤›n› ve
fliddetini farkl› bölgelerde farkl› flekillerde ve
her halükarda olumsuz yönde etkileyen
önemli faktörler aras›nda yer almaktad›r.
Tar›msal üretimde genellikle büyük hasarlara
-felaketlere- yol açan bu meteorolojik kaynakl› risklerin kontrol alt›na al›nmas› çok zor
olup, ço¤u zaman imkâns›zd›r.
Bu nedenle, ülkemizde tar›m sektörünü
tehdit eden do¤al risklerin teminat alt›na
al›nabilmesi amac›yla 14 Haziran 2005 tarihli
5363 say›l› "Tar›m Sigortalar› Kanunu"
ç›kar›larak bir sigorta mekanizmas›n›n
devreye sokulmufltur. Söz konusu kanuna
göre, kanun kapsam›na al›nan riskler ile ilgili
olarak yap›lacak sigorta sözleflmelerinde
standard›n sa¤lanmas›, riskin en iyi koflullarda transferi için uygun ortam oluflturulmas›,
oluflacak hasarlarda tazminat›n tek merkezden ödenmesi ve tar›m sigortalar›n›n
gelifltirilmesi, yayg›nlaflt›r›lmas› amac›na
yönelik olmak üzere bir sigorta havuzu kurulmufl olup, bu havuza iliflkin tüm ifl ve ifllemler,
66
Tar›m Sigortalar› Havuz ‹flletmesi A.fi. (TARS‹M)
taraf›ndan yürütülmektedir.
Devlet Destekli Tar›m Sigortalar›n›n befl alt
branfl›ndan biri olan “Bitkisel Ürün
Sigortas›”nda tüm bitkisel ürünler için dolu,
f›rt›na, yang›n, toprak kaymas› ve deprem
risklerine ilave olarak tüm meyveler don riski
teminat kapsam›na al›nm›fl bulunmaktad›r.
Ancak, özellikle son dönemlerde yaflanan
kurakl›k ve sel-su bask›n› felaketleri bu iki
riskin de niçin teminat kapsam›nda
al›nmad›¤› yönündeki sorular›n s›kça sorulmas›na neden olmaktad›r.
Tar›msal üretimde genifl alanlarda önemli
kay›plar› yol açan risklerin en bafl›nda gelen
kurakl›k riskinin sigorta kapsam›na al›nmas›
çabalar› tüm Dünya da oldu¤u gibi
ülkemizde de sürmektedir.
Bir sigorta program›n›n baflar›l› ve kal›c›
olmas› sigorta edilecek risklerin yap›s›
hakk›nda yeterli bilgi sahibi olunmas›n›
gerektirir. Çiftçiler her zaman kendi parsellerinin potansiyel ürün verimlerini ve risk
durumunu sigortac›dan daha çok bilirler ve
sigortac›n›n parsel baz›nda bilgi edinmesi
son derece zordur. Bu asimetrik bilgi durumu
sigortac›n›n çözülmesi gereken temel problemidir. Çünkü bir sigortac›, riski do¤ru bir
flekilde belirleyemez ise sigortan›n
sürdürülebilirli¤ini sa¤lamas› mümkün
de¤ildir. Potansiyel riski yüksek olan bir üretici, ortalama bir prim fiyat› cazip gelece¤i
için sigortay› sat›n alacak fakat potansiyel
riski düflük olan di¤er üreticiler almayacak.
Bu olgu, sigortac›n›n tipik olarak do¤rudan
prim fiyat›n› art›rarak reaksiyon göstermesine
neden olmakta ve sadece çok riskli duruma
sahip bireyler sigortay› sat›n almaya devam
edece¤inden durum daha da kötüleflmektedir. Bu nedenle, sigortac›, ancak risk
hakk›nda do¤ru bilgi sahibi oldu¤u takdirde
riski do¤ru s›n›fland›rabilecek ve prim fiyatlar›n› do¤ru belirleyerek daha genifl kitlelere
daha yayg›n bir flekilde sigortay› satabilece¤inden sigortan›n sürdürülebilirli¤i de
sa¤lanm›fl olacakt›r.
Bir sigorta program›nda; sigorta
kapsam›ndaki risk nedeniyle meydana
gelen hasar olaylar›n›n birbirinden ba¤›ms›z
olmalar› yani aralar›nda yüksek düzeyde
pozitif bir korelasyonun olmamas› istenir.
Çünkü ayn› risk nedeniyle hasar olaylar›
aras›nda yüksek bir pozitif korelâsyonun
bulunmas› halinde sigortac›l›k için çok
önemli olan “büyük say›lar kanunu” ifllemez.
Bu durumda, tek bir olay nedeniyle genifl bir
co¤rafi alanda ola¤anüstü hasarlar sigortac›n›n yükümlülü¤ünü yerine getirebilmesini
zora sokar. Bu nedenle, birçoklar› taraf›ndan
sigortalanabilir bir risk olarak görünmeyen
kurakl›k riskinin devlet deste¤i ile
sigortalanabilir hale getirilebilmesi ve
sürdürülebilir olmas› için teknik alt yap›n›n
sa¤l›kl› bir flekilde oluflturulmas› bir zorunluluk
arz etmektedir.
Primlerin belirlenebilmesi için ürün türleri
baz›nda hasar frekans›n›n ve ortalama
hasar büyüklü¤ünün tahmin edilebilir olmas›
gerekir. Potansiyel olarak katastrofik
sonuçlar› olan düflük frekansl› riskler için prim
fiyat›n› sa¤l›kl› olarak hesaplamak zordur.
Ortalama hasar tahminlerinin ve prim
hesab›n›n do¤ru yap›labilmesi için co¤rafi
birim ve zaman serisi baz›nda yeterli sigorta
ve hasar verilerinin olmas›n› gerektirir.
Sigorta programlar›nda prim fiyat›n›n
hesaplanmas› genellikle tarihsel ürün verimi
ve hasar verilerine dayal›d›r. Ayr›ca, ürün
verimlili¤ini do¤rudan etkileyen faktörlerin
bafl›nda gelen ya¤›fllara ait ilçe baz›nda
yeterli verilerinin olmay›fl› da kurakl›k sigortas› program›n›n oluflturulmas›na engelleyen
olumsuz faktörlerden birisini oluflturmaktad›r.
67
TARS‹M
Genifl alanlarda büyük hasara neden olabilen kurakl›k riski nedeniyle meydana gelen
hasarlar›n ekspertizini ürün hasat edilmeden
önce gerçeklefltirebilmek için yeterli say›da
eksperin yetifltirilmifl olmas› gerekmektedir.
Ya¤›fl, topografik yap›, toprak yap›s› ve
tar›msal uygulamalardaki çeflitlilikler ayn›
ilçenin köyleri aras›nda bile farkl›l›k gösterebilmesi hatta ayn› ürün türünün çeflitleri
aras›nda verim farkl›l›klar›n›n olabilmesi bir
ürün sigortas› program›n›n tasar›m›n›
zorlaflt›ran önemli unsurlard›r.
Özetle; kurakl›k gibi genifl alanlarda büyük
üretim kay›plar›na -katastrofik hasara- yol
açan bir riskin teminat kapsam›na al›namamas›n›n sigorta kapsam›na belli bafll› nedenleri flu flekilde say›labilir:
❖ Kurakl›k riskinin genifl alanlarda büyük miktarda hasar meydana getirme özelli¤i
nedeniyle risk fiyat›n›n dolay›s›yla prim
fiyat›n›n üreticinin ödeyemeyece¤i kadar
yüksek olmas›,
❖ Ürün çeflidi, topografya, toprak özellikleri,
tar›msal uygulamalar, co¤rafi bilgiler gibi
çok ayr›nt›l› bilgilerin gerekmesi nedeniyle
çok küçük araziler için poliçe bafl›na düflen
sigorta maliyetinin çok yüksek olmas›,
❖ Arazilerin genellikle parçal›, küçük ve
da¤›n›k olmas› nedeniyle hasar tespit masraflar›n›n yüksek olmas›,
❖ Reasürans temininin oldukça zor olmas›,
❖ Sigortac›n›n mali kaynaklar›n›n yeterli
olmamas›,
❖ Bir kurakl›k hasar›nda on binlerce parselde
yap›lacak hasar tespitleri için binlerce
eksperin her an haz›r tutulmas›n›n gereklili¤i
ve bunun sa¤lanmas›ndaki güçlükler,
❖ Uygulanan tar›msal üretim tekniklerinin
standart ve yeterli olmamas›, ayn› bölge
içindeki toprak, özelliklerinin ve ya¤›fl
da¤›l›m›n›n homojen olmamas› nedeniyle
prim fiyatlar›n›n belirlenmesinin ve hasar
tespitlerinin karmafl›k olmas› ve problemlere
yol açmas›,
❖ Uzun dönemli kullan›labilir tar›msal üretim
ve hasar verileri kay›tlar›n›n olmamas›
68
nedeniyle prim fiyatlar›n›n sa¤l›kl› bir flekilde
belirlenememesi.
Bütün bu nedenlerle, çok say›daki ülkede
kurakl›k riski sigorta kapsam›na al›namamaktad›r. Ülkemizde 5363 say›l› Tar›m Sigortalar›
Kanunu ile Devlet deste¤inin sa¤lanm›fl
olmas›yla risk fiyat›n›n yüksekli¤i, reasürans
teminindeki zorluklar ve yetersiz mali kaynak
gibi yukar›da say›lan problemlerin bir k›sm›
büyük ölçüde afl›labilecektir. Ancak, unutulmamas› gereken bir nokta, hiçbir kayna¤›n
s›n›rs›z olmad›¤› gibi, Devletin ve Devletin
destekledi¤i sigortac›l›k sisteminin de kaynaklar›n›n s›n›rs›z olmad›¤›d›r.
Di¤er taraftan, devlet deste¤i sa¤lanm›fl
olsa bile sigorta masraflar›n›n yüksekli¤i sigorta sisteminin sürdürülebilirli¤ini tehlikeye sokmaktad›r. Tar›m sigortalar›nda devletin
yo¤un biçimde içinde oldu¤u sistemlerde
yap›lan sigorta masraflar›na ve hasar prim
oranlar›na bak›ld›¤›nda sigorta
programlar›n›n performans›n›n yetersiz
kald›¤› görülmektedir. Örne¤in, Brezilya,
Kostarika, Japonya, Meksika, Filipinler ve
ABD'de kümülatif hasar prim oranlar›n›n orta
vadede yüzde 242 ile yüzde 574 aras›nda
olmas› bu ülkelerde bu dönemlerde uygulanan sigorta programlar›n›n baflar›l›
olmad›¤›n› ve uzun vadede sürdürülebilir
olmad›¤›n› göstermektedir. Yani, sadece
devlet deste¤inin sa¤lanm›fl olmas› kurakl›k
sigortas›n›n bafllat›lmas› ve sürdürülebilir
olmas› için yeterli olmamaktad›r. Yeterli
Devlet deste¤i sa¤lansa bile, bir kurakl›k sigortas› program›n›n baflar›l› ve kal›c› olmas›
ancak sigorta program›n›n do¤ru tasarlanmas› ve en uygun sigorta koflullar›n›n belirlenmesiyle mümkün olabilmektedir. Bir
kurakl›k sigortas› program›n›n do¤ru tasarlanabilmesi ve uygun sigorta koflullar›n›n belirlenebilmesi ise, kullan›labilir meteorolojik,
üretim ve hasar verilerinin bulunmas›na
ba¤l›d›r.
Dünyada, Tar›m Sigortalar› Sisteminin baflar›l›
bir flekilde yürütüldü¤ü ülke
uygulamalar›nda da görülece¤i gibi, uygu-
lama; teminat alt›na al›nacak meteorolojik
risklerin ülke koflullar› içinde verisel olarak
iyice tan›nmas›ndan sonra teminat verilmesi
fleklindedir. Bir örnek vermek gerekirse;
Dünya'da geliflmifl ve en iyi tar›m sigortas›
sistemlerinden biri olarak kabul edilen için
ve ülkemiz için örnek al›nan ‹spanya'daki 29
y›ll›k Devlet Destekli Tar›m Sigortas›
Sisteminde kurakl›k teminat› uzun y›llar sonra
verilmeye bafllanm›flt›r. Bu nedenle, kurakl›k
riskinin teminat kapsam›na al›nmas› ve
baflar›l› bir flekilde sürdürülebilmesi gerekli
verilerin elde edilmesi ve Havuzun mali
yap›s›n›n kuvvetlenmesi ile mümkün olabilecektir.
Son günlerde ülkemizi tehdit eden sel ve su
bask›n› olaylar›, asl›nda yukar›da dikkat
çekti¤imiz, “Sigortac›l›k Sistemi” uzun y›llar
istatistikî verilerin varl›¤› ve bu verilerin do¤ru
analizi ile sa¤l›kl› bir flekilde yürür tezimizi
do¤rular niteliktedir.
Unutulmamas› gereken; 80 y›ll›k sel, seksen
y›lda bir oluflan sel-su bask›n› demek
de¤ildir; her y›l sel oluflma ihtimali seksende
bir veya daha büyük olan sel demektir. Yani
bu sel-su bask›n› belirli yerlerde çok s›k
tekrarlanabilir. Yar›ca, küresel ›s›nman›n etkisi
nedeniyle, sel ve su bask›nlar›n›n fliddeti
daha da artma e¤ilimi göstermektedir.
Bir riskin sigortalanabilir olmas›n›n
koflullar›ndan biri, rastlant›sal olarak meydana gelmesidir. Bu aç›dan bak›ld›¤›nda; su
bask›n› riskinin akarsu kenarlar›nda gerçekleflece¤inin kesin olmas› sigortalanabilirli¤ini
zorlaflt›ran bir etken oldu¤u görülecektir.
Burada da, asimetrik bir bilgilenme söz
konusudur. Yani, su bask›n› riskine maruz
kalan araziler üretici taraf›ndan bilinir iken
sigortac› taraf›ndan bilinmemektedir. Bu
durum, “anti seleksiyona” yol açaca¤›ndan
gerekli teknik alt yap› çal›flmalar› tamamlanmadan di¤er bir ifadeyle tar›m arazilerinin
risk haritas› haz›rlanmadan su bask›n› teminat›n›n verilmesi tar›m sigortalar›n›n baflar›l›
bir flekilde sürdürülmesini engelleyici bir
unsur olacakt›r. Bu nedenle, ya¤›fllar›n uzun
dönemli mekânsal ve zamansal da¤›l›m›,
parsellerin akarsuya uzakl›¤›, topografik
yap›s› ve mülkiyet verileri toplanmadan su
bask›n› teminat›n›n sa¤l›kl› bir flekilde
verilmesi mümkün görünmemektedir.
Ancak, ne yaz›k ki bugün itibariyle bu
verilere sahip de¤iliz. Bu olumsuz koflullara
ra¤men, DS‹'den yararlan›labilecek tüm
veriler araflt›r›larak, belirli dönemlere iliflkin
toplanan k›s›tl› hasar verileri ile gerekli
çal›flmalar sürdürülerek en yak›n zamanda
sel ve su bask›n› teminat›n›n en uygun
koflullarla verilebilmesine çal›fl›lmaktad›r.
Sonuç olarak; Devlet Destekli Tar›m Sigorta
Sistemini 2006 y›l›ndan itibaren baflar›l› bir
flekilde yürüten TARS‹M, Sigorta sistemi kapsam›nda teminat alt›na ald›¤› ve
sigortal›lar›m›z taraf›ndan rahatl›kla sat›n
al›nan Dolu, F›rt›na, Heyelan, Don gibi meteorolojik risklerin alt yap›s›n› haz›rlad›¤›
tecrübe ile; sel-su bask›n› ve kurakl›k gibi
riskler için teknik çal›flmalar›n› h›zla gerçeklefltirmektedir.
‹nanc›m›z fludur ki; Sürdürülebilir Tar›m
Sigorta Sisteminin olmazsa olmaz› olan, istatistikî verilerin tamamlanmas› ile birlikte
gerekli teknik çal›flmalar sonucunda, TARS‹M
bu riskleri de Sigorta Sistemi kapsam›na
dâhil ederek, üreticimizin bu risklere karfl›
ma¤duriyetini ortadan kald›racakt›r. ■
69
DIfi BASIN
Fredrik
Reinfeldt
‹sveç, Avrupa Birli¤i Dönem
Baflkanl›¤› Görevini Devrald›
sveç, 1 Temmuz 2009 tarihinde Avrupa
Birli¤i Dönem Baflkanl›¤› görevini Çek
Cumhuriyeti'nden devrald›. AB Dönem
Baflkanl›¤› görevini 6 ay boyunca sürdürecek
olan ‹sveç'in çal›flma program›nda ekonomik
krizin yol açt›¤› iflsizlik ve iklim de¤iflikli¤i öncelikli konular olarak yer tutacak.
‹sveç'in göreve bafllamas›yla birlikte ‹sveç
Baflbakan› Fredrik Reinfeldt, Türkiye ile tam
üyelik müzakerelerinin sürdürülmesinin Avrupa
için çok önemli oldu¤unu ifade ederek
‹sveç'in görev süresi boyunca yeni müzakere
bafll›klar›n›n aç›lmas› için yo¤un çaba
gösterece¤ini sözlerine ekledi.
Kaçak göç, geniflleme kapsam›nda AB aday›
ülkelerle müzakerelerin sürdürülmesi,
komfluluk politikas›n›n gelifltirilmesi de yine
‹sveç'in gündeminde yer alan di¤er bafll›klar›
oluflturuyor.
‹sveç'in görev süresi boyunca yeni iklim
de¤iflikli¤i anlaflmas› için müzakereler ve K›br›s
konusu ile ilgili olarak yo¤un mesai harcamas›
bekleniyor. ‹sveç, 6 ay sürecek AB Dönem
Baflkanl›¤› görevini 1 Ocak 2010 itibariyle
‹spanya'ya devredecek.
(Kaynak: Euractive, 1 Temmuz 2009)
‹
70
Geneva Association, ‹klim
De¤iflikli¤i Kapsam›nda Sigorta
Sektörünü ‹nceledi
G
eneva Association, gelecek
dönemde sigorta flirketlerinin iklim
de¤iflikli¤i riskine yönelik alabilecekleri önlemler hakk›nda “Sigorta Sektörü ve ‹klim
De¤iflikli¤i” bafll›kl› bir rapor yay›nlad›.
Geneva Association'›n Kyoto'da
gerçeklefltirilen Genel Kurul toplant›s›nda
yap›lmas›n›n ard›ndan raporun Aral›k ay›nda
Kopenhag'da düzenlenecek Dünya ‹klim
Konferans›'nda sunulmas› bekleniyor.
Sigorta flirketi yöneticileri ve iklim uzmanlar›
taraf›ndan oluflturulan rapor, Geneva
Association taraf›ndan konu ile ilgili olarak
haz›rlanan ikinci raporu oluflturuyor.
Raporda iklim de¤ifliklinin uzun dönemde
ekonomiye olumsuz etkileri, sigorta sektörü ve
hükümet iflbirli¤i, iklim de¤iflikli¤i riskine karfl›
sektörün sunabilece¤i hizmetler gibi konular
ele al›n›yor.
(Kaynak: Business Insurance, 2 Temmuz 2009)
Rapora iliflkin ilk duyurunun Haziran ay›nda
Vergilendirme
Bafll›¤› Müzakereye Aç›ld›
Haziran 2009 tarihinde Türkiye ile AB aras›nda
düzenlenen hükümetler aras› konferansta
vergilendirme bafll›¤› müzakereye aç›ld›. 2005
y›l›ndan beri 7.si gerçeklefltirilen konferansta Türk
heyetine Avrupa Birli¤i'nden Sorumlu Devlet Bakan›
ve Baflmüzakereci Egemen Ba¤›fl baflkanl›k yapt›.
30
Vergilendirme bafll›¤›n›n kapanmas› için gerekli
kriterler aras›nda KDV ve ÖTV' de AB'ye uyumda ilerleme kaydedilmesi, May›s 2009 tarihi itibariyle belirlenen Eylem Plan› çerçevesinde alkollü içkiler, ithal
tütün ve ithal sigarada ayr›mc› vergilerin kald›r›lmas›,
vergi mevzuat›n›n düzgün uygulanabilmesi için
merkez ve taflra dairelerinde yeterli idari kapasitenin
kurulmas› ve Avrupa Komisyonu'na vergi alan›nda
kapsaml› bir biliflim sistemi oluflturulmas›na iliflkin bir
strateji sunulmas› gerekiyor.
(Kaynak: ‹KV-E Bülten, 29 Haziran-5 Temmuz 2009)
71
DIfi BASIN
Avrupa Vatandafllar›n›n ‹klim
De¤iflikli¤ine Tepkisi
vrupa Komisyonu, Haziran ay›nda
Eurobarometre anketinden elde
edilen yan›tlar do¤rultusunda “Avrupa
Vatandafllar›n›n ‹klim De¤iflikli¤ine Tepkisi”
bafll›kl› bir rapor haz›rlad›. Raporda Avrupa
vatandafllar›n›n iklim de¤iflikli¤i hakk›ndaki
alg›lar›, bilgileri ve konuya iliflkin ald›klar›
bireysel önlemler hakk›nda bulgular yer
al›yor.
A
Buna göre Avrupal›lar›n yüzde 67'si iklim
de¤iflikli¤inin ciddi bir sorun oldu¤unu, yüzde
27'si iklim de¤iflikli¤inin fazla büyütüldü¤ünü,
yüzde 31'i ise konuya iliflkin yap›lacak fazla
bir fley olmad›¤›n› düflünüyor. Ankette ayr›ca
Avrupa vatandafllar›n›n yüzde 40'›ndan
fazlas›n›n iklim de¤iflikli¤inin nedenleri ve
çareleri hakk›nda fazla fikir sahibi olmad›¤›
göze çarp›yor.
Avrupal›lara göre dünyan›n karfl› karfl›ya
oldu¤u en büyük sorunlar s›ralamas›nda iklim
de¤iflikli¤i, ekonomik krizin gerisinde yer
al›yor. Buna karfl›n iklim de¤iflikli¤i ile
mücadelenin Avrupa ekonomisi üzerinde
olumlu etki yarataca¤›na iliflkin görüfllerin ise
bir önceki y›la göre artt›¤› belirtiliyor.
(Kaynak: CEA, 11 A¤ustos 2009)
Euro Bölgesindeki Sanayi
Toparlanmaya Bafllad›
vrupa Birli¤i ‹statistik Kurumu Eurostat,
Euro bölgesindeki sanayi kesiminde
ayl›k siparifllerin yüzde 3,1 oran›nda art›fl gösterdi¤ini ortaya koydu. Söz konusu art›fl, 2008
y›l›n›n ikinci çeyre¤inde daralmaya bafllayan
16 üyeli Euro bölgesi için olumlu bir geliflme
olarak alg›land›.
A
Jean-Claude
Trichet
Avrupa Birli¤i ‹statistik Kurumu Eurostat'›n
aç›klad›¤› rakamlara göre y›ll›k siparifllerdeki
yüzde 25,1'lik azalmaya karfl›n ayl›k siparifllerin
yüzde 3,1 oran›nda yükseldi¤i görüldü.
Konuya iliflkin aç›klama yapan Avrupa Merkez
Bankas› Baflkan› Jean-Claude Trichet ise krizin
ard›ndan geride kalan hasar›n politika
yap›c›lar taraf›ndan dikkatle de¤erlendirilmesi
gerekti¤ini vurgulad›. Avrupa ekonomisinin
gelece¤i hakk›nda tahmin yürüten uzmanlar
ise Avrupa ekonomisinin bu y›l›n ikinci
72
yar›s›nda düzelmeye bafllayaca¤›n› büyümenin ise 2010 y›l› bafl›nda görülece¤ini
öngörüyor.
(Kaynak: Euractive, 26 A¤ustos 2009)
Lloyd's Dublin'de Yeni Ofis Açt›
loyd's ‹rlanda'n›n Dublin flehrinde yeni
bir ofis açt›¤›n› duyurdu. Yeni ofisin
aç›l›fl›n› yapan Lloyd's Yönetim Kurulu Baflkan›
Lord Levene, Dublin'deki yeni ofisin sigorta
piyasas›n›n ‹rlanda ekonomisine duydu¤u
güvenin bir iflareti oldu¤unu ifade etti.
L
Levene, küresel krize ra¤men Lloyd's
kuruluflunun ‹rlanda'daki finansal hizmetler sek-
törü için umutlu oldu¤unu sözlerine
ekledi. ‹çinden geçilen darbo¤aza ra¤men
sigorta sektörünün f›rsatlar döneminde
oldu¤una da dikkat çeken Levene,
sektörün f›rsatlar› sahip oldu¤u bilgi, uzmanl›k
ve giriflimcilikle baflar›ya dönüfltürmesi
gerekti¤ini de vurgulad›.
(Kaynak: Insurance Journal, 24 Temmuz 2009)
‹ngiliz Sigorta Sektörü Mercek
Alt›na Al›nd›
ngiliz Sigorta Sektörü Çal›flma Grubu
(IIWG) ‹ngiliz sigorta sektörünün orta
ve uzun vadede karfl›laflaca¤› zorluklara iliflkin
bir rapor haz›rlad›. Sektöre yönelik engelleri
araflt›rmak üzere Ekim 2008'de görevlendirilen
çal›flma grubu, ‹ngiliz sigorta sektöründe
görev yapan uzmanlardan olufluyor.
‹
‹ngiliz sigorta piyasas›n›n gelecek dönemdeki
rolünün de¤erlendirildi¤i raporda ortaya
konan sonuçlar aras›nda finansal
e¤itim arac›l›¤›yla tüketici güveninin
artt›r›lmas›, risklerin daha iyi yönetilmesi için
sigorta sektörü ve hükümet aras›nda
iflbirli¤inin kurulmas›, ‹ngiliz sigorta piyasas›n›n
rekabetçi konumunun güçlendirilmesi
gerekti¤ine yer veriliyor.
(Kaynak: Insurance Journal, 27 Temmuz 2009)
Kyoto Sonras› Süreç
Zorlu Olacak
lmanya'n›n Bonn flehrinde
gerçeklefltirilen iklim görüflmeleri
s›ras›nda de¤erlendirmede bulunan ‹sveç
‹klim Görüflmeleri Müzakerecisi Anders
Turesson, Kyoto Anlaflmas› sonras› yeni bir
anlaflma imzalanmas›n›n çok zor olaca¤›na
dikkat çekti. Turesson, bu süreçte zengin ve
fakir ülkelerin teknoloji transferi, fon ve uyum
konular›nda ortak bir paydada buluflmalar›n›n
önemli oldu¤unu vurgulad›.
A
Avrupa Birli¤i dönem baflkanl›¤›
görevini sürdüren ‹sveç'in önceli¤ini ise
Avrupa Birli¤i'nin konuya iliflkin net bir tav›r
ortaya koymas› oluflturuyor. Konuya
iliflkin müzakere sürecinin uzun olaca¤›n›
kaydeden Turesson, geliflmifl ülkelerle
hedefler konusunda uyum sa¤lanmas›
gerekti¤ini savundu.
(Kaynak: Euractive, 20 A¤ustos 2009)
73
DIfi BASIN
IAIS, Sigorta Sektöründe Menkul
K›ymetlefltirmeyi ‹nceledi
luslararas› Sigorta Denetleyicileri Birli¤i
(IAIS), sigorta sektöründe menkul
k›ymetlefltirme hakk›nda bir k›lavuz haz›rlayaca¤›n› ve 2011 y›l› itibariyle sermaye
piyasalar›na yap›lacak risk transferinin
denetiminde ortak standartlara iliflkin olarak
tavsiyelerde bulunaca¤›n› duyurdu.
U
Konuya iliflkin haz›rlanan raporda IAIS, sigorta
sektöründe menkul k›ymetlefltirmenin sektörde finansal istikrar ve fleffafl›¤›n sa¤lanmas›
için önemli bir unsur oldu¤unu belirtiyor. Buna
göre IAIS, sigorta sektöründe menkul
k›ymetlefltirmeye iliflkin düzenlemelerin ulusal
politikalar taraf›ndan yürütüldü¤ünü ve sonuç
olarak farkl› yaklafl›mlar›n ortaya ç›kt›¤›n› vurguluyor. Zira IAIS'ye göre sigorta piyasas›n›n
büyümesi için sigorta sektöründeki menkul
k›ymetlefltirmede daha tutarl› bir denetim
gerekiyor.
(Kaynak: Business Insurance, 27 A¤ustos,
2009)
Lloyd's ‹nternetteki Terörizmi
‹nceliyor
loyd's taraf›ndan haz›rlanan bir
makale internet üzerindeki tehditleri
mercek alt›na ald›. Makalede internetin
finansal ve ticari faaliyetleri çökerten bir araç
olarak kullan›ld›¤›na dikkat çekiliyor.
L
Makalede ayr›ca birey ve ticari iflletmeleri
internet üzerindeki kimlik h›rs›zl›¤› ve
doland›r›c›l›k gibi suçlardan korumak üzere
baz› ülkelerde al›nan önlemler yer al›yor.
(Kaynak: Insurance Journal, 27 A¤ustos 2009)
AB Liderleri Finansal Reform
Zirvesi'nde Bir Araya Geldi
liderleri, 17 Eylül 2009 tarihinde finans
piyasalar›n›n durumunu görüflmek üzere Finansal
Reform Zirvesi'nde bulufltu. AB'nin 27 ülkesinin devlet ve
hükümet baflkanlar›n›n bir araya geldi¤i üst düzey
toplant›da G-20 Zirvesi öncesi finansal piyasalarda
güvenin yeniden sa¤lanmas› için ele al›nmas› gereken
düzenlemeler görüflüldü. Zira toplant› öncesinde
al›nmas› gereken tedbirler hakk›nda AB ülkeleri aras›nda
bir fikir birli¤i sa¤lanamam›flt›.
(Kaynak: Euractive, 28 A¤ustos, 2009)
AB
74
Barack
Obama
Silvio
Berlusconi
OECD, Emeklilik Planlar›n›n
Reformu Konusunda
Uyar›da Bulundu
ECD taraf›ndan haz›rlanan rapor küresel
krize ra¤men hükümetlerin emeklili¤e
yönelik reformlara devam etmeleri ça¤r›s›nda
bulundu. OECD, artan iflsizlik ve azalan vergi
gelirleri karfl›s›nda ülkelerin kurumsal ve özel
emeklilik planlar› gelifltirilmesine destek vermeleri
gerekti¤ini savundu.
O
OECD, kriz ortam›nda hükümetlerin emeklilik
reformlar›n› ihmal edece¤ine yönelik endiflenin
artt›¤› ve bu nedenle yaln›zca kamu emeklilik
sistemine güvenmenin yanl›fl oldu¤u uyar›s›nda
bulundu. Söz konusu uyar› 30 OECD üyesinde
ortalama bütçe a盤›n›n ulusal gelirin yüzde
9'una ulaflmas›n›n ard›ndan geldi.
OECD, ayr›ca emeklilik planlar›n›n hisse senedi
piyasalar› nedeniyle olumsuz etkilendi¤ini
belirterek söz konusu planlar›n yeni
düzenlemeler ile risk ve kazançlara iliflkin
sa¤l›kl› bilgiler ›fl›¤›nda faaliyet göstermesi
gerekti¤ini savunuyor.
Konuya iliflkin de¤erlendirmede bulunan OECD
Genel Sekreteri Angel Gurria ise emeklilik
sistemlerinin piyasa dalgalanmalar›na karfl›
reforme edilmesinin hükümetleri de gelecek
dönemde ekonomik ve siyasi sorunlardan uzak
tutaca¤›n› ifade etti.
(Kaynak: Business Insurance, 23 Haziran 2009)
K›z›l Haç Raporu, Hava ile
Ba¤lant›l› Afetlerde Art›fl
Oldu¤unu Ortaya Koydu
luslararas› K›z›l Haç Federasyonu
taraf›ndan haz›rlanan rapor geçti¤imiz
on y›l içerisinde 2008 y›l›n›n do¤al afetler
konusunda en çok kayb›n yafland›¤› y›l
oldu¤unu ortaya koydu. K›z›l Haç raporu
geçti¤imiz y›l do¤al afetler sonucu hayat›n›
kaybedenlerin say›s›n› 235,736 olarak aç›klad›.
Rapora göre 2008 y›l›nda do¤al afetler sonucunda meydana gelen hasar miktar› 181
Milyon Dolardan fazlaya mal oldu. Raporun
editörleri ise geçen 10 y›l içinde hava durumuyla ilgili felaketlerde art›fl›n teyit edildi¤ini
belirtiyor. Zira rapor 1990'l› y›llarda bir y›l
içerisinde yaklafl›k 200 hava ile ba¤lant›l› afet
U
görüldü¤ünü bu rakam›n geçen 10 y›l içerisinde
ise 350'ye ulaflt›¤›n› ortaya koyuyor. Rapor
ayr›ca 2008 y›l›nda 297 olarak kaydedilen hava
ile ba¤lant›l› afetler say›s›n›n vahameti konusunda uyar›da bulunuyor.
Uzmanlar, hava ile ba¤lant›l› afetlerin art›fl›ndaki
bafll›ca nedenin iklim de¤iflikli¤i oldu¤unu belirtiyor. Rapora iliflkin de¤erlendirmede bulunan
K›z›l Haç Genel Sekreteri ise sel, kurakl›k, f›rt›na
gibi hava ile ba¤lant›l› afetlerin gelecek
dönemde daha s›k ve hasarl› olaca¤›n› beklediklerini ifade etti.
(Kaynak: Insurance Journal, 17 Haziran 2009)
75
RÖPORTAJ
Bir Sosyolog Gözü ile
Türkiye'de “S‹GORTA
ALGISI”
Gamze D‹LER
TSRfiB Bas›n Reklam ve Halkla
‹liflkiler Yönetmeni
❖ TSRfiB Sigorta Sektör Araflt›rmas› sonuçlar›n›
sizle paylaflt›k. Bu araflt›rma sonuçlar›n› bir
sosyolog olarak nas›l de¤erlendirdiniz?
Sigorta sektör araflt›rmas›na ilk bakt›¤›mda
kad›nlar ve gençleri önemli bir hedef kitle
olarak gördüm. Özellikle gençler risklere çok
aç›k bir grup ülkemizde ve gençlerin
demografik olarak nüfusa göre yo¤unlu¤u ise
bir hayli önemli. Bu noktada gençlere e¤itim ve
istihdam ulaflt›r›lmas›nda da bir tak›m zorluklar
yaflan›yor çünkü gençler k›t kaynaklar için
mücadele ediyorlar ve risk grubu alt›ndalar.
Nedir bu risk grubu; sosyal güvencelerinin olup
olmad›¤›, ifl bulsalar bile sosyal güvence kapsam›nda bulunup bulunmad›klar›. Kad›nlara
bakarsan›z onlar içinde ayn› durum söz konusu.
Kad›nlarda risk bilinci var ama sat›n alma gücü
a¤›rl›kl› olarak erkeklerde ve olas› riskleri erkeklere gerekti¤i flekilde anlatamad›klar› için bu
konuda da e¤itim verilmesine çok büyük ihtiyaç
oldu¤unu görüyoruz. Kad›nlar›n risk bilincinin
yüksek olmas› öncelikle çocuk yetifltirdikleri için,
aileleri ile ilgili endifleler tafl›d›klar› için. Türk
toplumunda hâlâ erkek d›flar›da, kad›n›n ise
evde oldu¤u bir model var. Erkek d›flar›da para
kazan›rken a¤›rl›kl› olarak ifl yerine ve arabas›na
önem vererek sigortas› ile ilgili giriflimlerde
bulunuyor. Daha çok kendisini yak›n ilgilendiren
konular hakk›nda sigorta ihtiyac› duyuyor. Kad›n
ise evde oldu¤u için o da evi eflyalar›, çocu¤u
üzerinde yo¤unlafl›yor. O yüzden kad›nlar›n
hayat ve sa¤l›k sigortalar› ile ilgili daha bilinçli
daha hassas olduklar›n› görüyoruz. Kad›n›n
76
“Tüm sorular›m›za yan›t,
tüm kap›lar› açacak
3 anahtar var, risk
bilinci, güven ve sigorta
ile ilgili bilgi”
elinde sat›n alma gücü varsa kendi efli ve
çocu¤u içinde bu tür sigortalarda etkin olabiliyor ama sat›n alma gücü yoksa bu sahalar bofl
kal›yor. Öyle ise kad›nlara verilecek e¤itimler, bu
ürünlerin ihtiyaç olarak önemini anlatmada ve
daha sonra sat›n al›nmas›na neden olmada
önemli rol oynayacakt›r. Bu arada
sigorta flirketleri de kad›na yönelik bireysel
sigorta ürünleri ile ilgili de¤iflik kampanyalarla
sigortalanmalar›n› sa¤layabilirler.
❖ Türkiye'de 4 kifliden birinin sigortal› olmas›n›
bir sosyolog olarak neye
ba¤l›yorsunuz?
Bu oran beni de çok düflündürdü aç›kças›,
acaba Türkiye'de insanlar riskleri iyi
hesaplayam›yorlar m›? Kendilerini risklere bu
kadar aç›k hale nas›l getiriyorlar? Bu konuda bir
bilinç eksikli¤i oldu¤u muhakkak. ‹flte bu yüzden
insanlar› sigorta konusunda bilinçlendirmek ve
risklere karfl› korunma bilinci gerekiyor, iflte bu
yüzden örgün e¤itimde sigorta ile ilgili dersler
olmas›, medyada yetiflkinlere yönelik kampanya
ve çal›flmalar›n yap›lmas› bu sayede toplumda
bir risk bilinci oluflturulmas› gerekiyor diye
düflünüyorum. Okullarda sigorta ile ilgili ders
olmas› çok önemli olmazsa olmaz bir flart. Bu
konuda neler yap›labilir diye sordu¤unuz
zaman bak›yorsunuz ki asl›nda insanlar sigor-
taya karfl› net olarak direnmiyor. Sadece pahal›
oldu¤unu düflünüyor, baz›s›nda güvensizlik
oluflmufl, baz›lar› da harekete geçmiyor. Daha
fazla güven duymalar›, nas›l sat›n alacaklar
bunu bilmeleri, sigortan›n maliyeti nedir ve bu
maliyeti ödedikleri için hangi maliyetlerden kurtulacaklar, bunu bilmeleri gerekiyor. Yani
asl›nda bir bilinç yükseltilmesi gerekiyor.
❖ Sigorta yapt›rmak için harekete geçmedeki
engeller ne sizce? Bu engeller nereden kaynaklan›yor?
Öncelikle bu bariyerler sosyo- ekonomik
statüye, kad›n erkek olufluna, meslek gruplar›na
göre de¤ifliklik gösteriyor. AB sosyo- ekonomik
statüdeki insanlar sigortaya daha yak›nlar,
daha bilinçliler ve sat›n al›yorlar. E¤itim düzeyi
de asl›nda sigorta ürünü sat›n almay› olumlu
etkiliyor ama tek bafl›na yeterli de¤il. ‹nsanlar›n
önemli bir bölümü kaderci yaklafl›m› benimsiyor.
“Bana bir fley olmaz”, “beni böyle bir tehlike
bulmaz” gibi önyarg›larla yaflan›yor. Bak›n
neredeyse herkesin arabas›nda nazarl›k vard›r
Türkiye'de. Ama araban›z›n trafik ve kasko sigortas› var m›? Evin d›fl›na, kap›s›na, hatta binalar›n
üzerine nazarl›k as›l›r ülkemizde. Peki, evinizi,
eflyalar›n›z› yang›na h›rs›zl›¤a sel basmas›na
depreme vs. sigortalat›yor musunuz? Birçok riske
karfl› sigortal› m›? Sa¤l›¤›n›z, hayat›n›z sigortal›
m›? Bir doktora gitmeniz gerekse, bir ameliyat
gerekse orada karfl›laflaca¤›n›z rakamlar› tahmin
edebilirsiniz. Hayatta hiç bir fleyin garantisi yok
bunu biliyoruz, her an bir s›k›nt›l› durumla karfl›
karfl›ya kalabiliriz. Hal böyle iken ve bizi birçok
s›k›nt›ya karfl› koruyacak bir sigorta kalkan›m›z
varken neden bundan faydalanmayal›m? ‹flte
ben bu yüzden “nazarl›k de¤il sigorta korur
“dedim. Araflt›rman›z sonuçlar› gayet net gösteriyor ki, yafla, e¤itime, mesle¤e, cinsiyete, bölgelere göre sigortal›l›k oran› de¤ifliyor. Mesela
insani ve ekonomik geliflmifllik düzeyi yüksek
olan Ege bölgesine bakt›¤›m›zda insanlar›n
kaybedecekleri fleyleri daha çok oldu¤u ve bu
bilinçte olduklar› için sigortalanma düzeyini yüksek görüyoruz. Di¤er yandan geliflmifllik düzeyi
düflük olan güneydo¤u do¤u illerine bakt›¤›m›z
da ise sigortalanma oran›n› daha az görüyoruz.
77
RÖPORTAJ
❖ Kültürel yap›m›z›n içindeki unsurlar sizce sigorta yapmaya engel mi ya da sigortan›n alternatifi gibi mi görülüyorlar? Aile içi
yard›mlaflmalar, imece mant›¤›, cemiyetler,
hemfleri dernekleri, cemaatler vs.
Belki son 5 y›la kadar ülkemizde aile içi
dayan›flma evet çok güçlüydü. Hemflerilik
dayan›flmas› ve bu network de çok anlaml›yd›.
Ancak bugün bakt›¤›m›zda aile içi iliflkilerde,
hemflehri derneklerinde de bu iliflkilerin
çözüldü¤ünü, oralarda da zay›flamalar
oldu¤unu görüyoruz. Asl›nda ülkemizde insanlar›m›z›n anlamas› gereken; “ben bir birey
olarak kendi hayat›mla ilgili bir fleyler yapmal›,
sorumlu olmak, garanti sa¤lamal›y›m,
düflünmek zorunday›m” Riskleri kendim ve
çekirdek aile için ben öngörmeliyim. Bunu
dememiz flart. Geliflmifl ülkeler bu bilinç düzeyindeler.
❖ E¤itimin sigortaya katk›s› hakk›nda ne
düflünüyorsunuz?
‹lkokullardan itibaren verilen e¤itim içerisinde
sigortan›n yer almas› gerekti¤ine inan›yorum.
Asl›nda çocuk yafllardan itibaren verilmesi
gerekli bir e¤itim unsuru risklere karfl› insan›n
kendini korumas› bilinci. Bu bilincin verilmesi ile
zaten sigorta da bunun bir parças› olarak kendini gösterecek. ‹lkokuldan itibaren bunlar ders
olarak müfredatta olmal› muhakkak.
❖ Akademik ve sosyal çevrenizde
sigortaya bak›fl nas›l de¤erlendiriyorsunuz?
Ben sa¤l›k, hayat, her türlü sigortas› olan biriyim.
Sigorta hayat›mda olmazsa olmaz bir flart. Size
bir örnek vermek istiyorum. Yak›n zamanlarda
yine bir seyahat, için yurt d›fl›na ç›k›yoruz. Tabi
sigortam› yapt›rd›m. Zor bir co¤rafyaya gidiyorduk. Ama sonra bakt›m ki grupta benden
baflka hiç bir arkadafl›m sigorta yapt›rmam›fl ve
bana “sende her fleyi çok ciddiye al›yorsun”
dediler. Bu gruptaki herkes de yüksek e¤itimli
insanlard›. Demek ki bunun sadece e¤itimle ya
da maddi olanaklarla ilgisi yok. Benim gözlemledi¤im bir fley Türkiye'de herkes çok rahat risk
78
alabiliyor. Araba kullan›rken de çok risk al›yorlar,
hatal› sollama, k›rm›z› ›fl›kta geçme, h›z s›n›r›n›
aflma, alkollü araba kullanma bunlar›n hepsi
memleketimizde her gün rastlad›¤›m›z ve
neredeyse ola¤an bakt›¤›m›z haller. Bunlar›n
hepsi de kiflinin risk alarak yapt›¤› davran›fllar
de¤il midir? Kendisi içinde risk, karfl›s›ndaki
içinde risk. Dolay›s› ile Türkiye 'deki e¤itimde risk
bilincini afl›lamam›z gerekiyor.
Neden bu tarzda bir davran›fl gösteriyoruz?
Bunun kökeninde ne oldu¤unu anlamak için
hem antropolojik, hem sosyolojik hem de
psikolojik derinlemesine bir araflt›rma yapmak
gerekiyor. Bugüne kadar bu anlamda yap›lm›fl
bir çal›flma yok. Dolay›s› ile bilimsel olarak bunu
aç›klayam›yoruz. Ama bu davran›fl modeline
çok s›k rastl›yoruz ülkemizde. Ancak bu üzerinde
düflünülmesi gereken bir konu. Kadercilik,
ticaret hayat›, kapitalizm ülkemizin tarihi geliflimi
buna etken diye düflünüyorum. Osmanl› döneminde Türkler daha çok memur olarak çal›fl›yorlard›, ya da topra¤a ba¤l› bir yaflam vard›.
Ticaret hayat› daha çok az›nl›klar›n elinde idi.
Tar›mdaki riskler güçlü bir aile networku ile
paylafl›l›yordu. Ama kentleflme ile birlikte birey
olarak risklere karfl› kendini koruma bilinci yavafl
yavafl ortaya ç›k›yor. ‹flte bu da yetersiz
görüyorsunuz. Asl›nda bu tamamen kent
hayat›na geçifl ile ilgili bir süreç. Sigortas›zl›k da
bunun bir uzant›s› sonuç… Türkiye çok h›zl› bir
geliflim geçiriyor. Bazen de trajik olaylar›n
nsanlar üzercinde bilinçlendirici etkileri ortaya
ç›k›yor. Depremle bunu yaflad›k. Son dönem ise
ekonomik kriz ile e¤itim sigortalar›, iflsizlik
sigortalar› gibi ürünlere olan ilginin nas›l artt›¤›na
hepimiz tan›¤›z.
❖ Sigorta olgusu ihtiyaç listenizde nerede?
Ben sigortadan asla vazgeçmem. ‹htiyaç listemin en bafllar›ndad›r sigorta. Bir k›s›nt› yapmam gerekse belki k›yafetimden, belki d›flar›da
yiyece¤im yemekten vazgeçerim ama sigortadan vazgeçmeyi, ertelemeyi asla
düflünmem. Çok zor koflullara düfltü¤üm zaman
bile sa¤l›k hayat ZDS gibi sigortalardan asla
vazgeçmem. Bana göre sigortadan tasarruf
r.
D
.
f
o
r
P
r
e
f
ü
l
i
N
Nadrilr›?
Kim
edilemez. Benim yaklafl›m›m bu. E¤er
buradan tasarruf ederseniz kendinizi daha
büyük maliyetlere riskler aç›yorsunuz
demektir. Ben asla feda etmem.
❖ Gençlerin sigortaya bak›fl›n› nas›l
buluyorsunuz? Daha ilgili olmalar› için neler
yap›labilir sizce?
Üniversite gençli¤ine seminerlerle ulafl›labilir.
Bir kere onlar› oldukça riskli bir gelecek bekliyor. Bu sadece ekonomik krizlerle
ba¤lant›l› de¤il. Dünya gittikçe kaynaklar›
bak›m›ndan k›tlafl›yor. Bu k›t kaynaklarla
sürülecek bir yaflamda risk bilincinin önemi
bence daha da çok art›yor. Bu konu çeflitli
yar›flmalar, seminerler, onlar›n bizzat
ilgilenecekleri projelerle sa¤lanabilir. Sigorta
ürünlerini tan›tmak bence çok önemli.
Hangi sigorta türleri, hangi ürünler oldu¤u
konusunda insanlar›m›z bilgisiz.
Bence tüm sorular›m›za yan›t, tüm kap›lar›
açacak 3 anahtar var, risk bilinci, güven ve
sigorta ile ilgili bilgi.
Narl› Lisans e¤itimini
Ortado¤u Teknik Üniversitesi
Fen ve Edebiyat Fakültesi
E¤itim Bölümü'nde
(Felsefe Major, Sosyoloji
Minor) Bölüm birincisi
olarak tamamlam›flt›r.
1983 y›l›nda Devlet bursu ile
Malezya'da University Sains Malezya Üniversitesi'nde Siyaset Sosyolojisi dal›nda bafllad›¤› doktora
e¤itimini 1987 y›l›nda tamamlam›flt›r. 1995 y›l›nda
doçentli¤e, 2001 y›l›nda profesörlü¤e yükseltilmifltir. Narl›
1987-2001 y›llar› aras›nda Marmara Üniversitesi
Uluslararas› ‹liflkiler Bölümü'nde ve Kamu Yönetimi
Bölümü'nde Bahçeflehir Üniversitesi rektör yard›mc›s›
olarak (2005 Eylül-2006 Eylül) görev yapm›fl, halen
Bahçeflehir Üniversite'nde Sosyoloji Bölümü ve Akdeniz
Araflt›rmalar› baflkan› ve Bahçeflehir Üniversitesi Sosyoloji
Anabilim Dal› Baflkan› olarak görev yapmaktad›r.
Ayr›ca Kadir Has Üniversitesi ‹letiflim Fakültesi'nde 2003
y›l›nda kurucu dekan, Marmara Üniversitesi Sosyoloji
Bölümü'nün de kurucu baflkan olarak görev yapm›flt›r.
Marmara Üniversitesi'nde Ortado¤u Enstitüsü'nde de
yönetici olarak görev alm›fl, ders vermifl ve yüksek
lisans/doktora tezleri yönetmifltir. Verdi¤i yüksek lisans ve
doktora dersleri Ortado¤u'da insan hareketlili¤i, sosyal
de¤iflim ve siyasi hareketler konular›na odaklanm›flt›r.
Marmara Üniversitesi Ortado¤u ve ‹slam Ülkeleri
Enstitüsü Yönetim Kurulu Üyesidir.
Narl›'n›n araflt›rma konular›, sosyal-cinsiyet, ‹slamc›
hareketler, göç, medyan›n anlaflmazl›klar›n çözümündeki
rolü, ve asker-sivil iliflkileri konular›n› kapsar. AB
ülkelerindeki araflt›rma kurumlar› ile yo¤un iflbirli¤i içinde
çal›flmalar›n› yürütmektedir. ABD'nin sayg›n burslar›ndan
Eisenhower fellowship bursunu 1993 y›l›nda kazanarak
ABD'de çal›flmalar yürütmüfltür. Asker sivil iliflkileri üzerine yap›lan araflt›rma için Maryland Üniversitesi'nde
Temmuz-Ekim 2007 tarihlerinde üç ayl›k bir çal›flma
gerçeklefltirmifltir. Son y›llarda yürüttü¤ü araflt›rmalar,
“Türk Sinemas› ve Kentleflme”, “Balkanlar'da Yasad›fl›
‹nsan Hareketlili¤i” ve “AB ile Uyum Sürecinde Türkiye'de
‹yi Yönetiflim” konular›n› kapsamaktad›r. Narl›'n›n MERIA
Journal ve Turkish Studies gibi dergilerle çok say›da
uluslararas› kitapta yay›nlanm›fl makaleleri vard›r.
D›fliflleri Bakanl›¤› Stratejik Araflt›rmalar Merkezi'nin
yay›nlad›¤› Perceptions Dergisinin Editörler Kurulu'nda
görevlidir ve Ortado¤u ve Balkan Araflt›rmalar› Vakf›
Dan›flma Kurulu üyesidir. Uluslararas› Stratejik
Araflt›rmalar Enstitüsü üyesi.
Essen Üniversitesi Türkiye Araflt›rmalar Merkezi ve di¤er
birçok uluslararas› bilimsel vak›f ve araflt›rma
kurulufllar›yla bilimsel çal›flmalar yürütmüfltür.
79