cross kalibrasyon nedir, niçin uygulanır?

Transkript

X. ULUSAL RADYASYON ONKOLOJİ KONGRESİ ANTALYA, 19-23 Nisan 2012
CROSS KALİBRASYON NEDİR,
NİÇİN UYGULANIR?
Doğan YAŞAR, PhD.
TAEK, Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi,
Sekonder Standart Dozimetri Laboratuvarı
[email protected]
X. ULUSAL RADYASYON ONKOLOJİSİ KONGRESİ, 19-23 Nisan 2012, ANTALYA
Giriş
 Modern radyoterapi, belirlenen hedef doku yada organa doğru dozun
uygulanmasını gerektirir.
 Klinik kullanım öncesinde, external tedavi cihazlarından elde edilen
foton ve elektron demetlerinin doz verimleri kalibre edilmektedir.
 Klinik foton ve elektron demetlerinde yaygın olarak iyon odaları
kullanılmaktadır.
 Genel olarak foton ve elektron demetlerinin kalibrasyonu radyasyon
dozimetreleri ve spesifik radyasyon dozimetri teknikleriyle
sağlanmaktadır.
 Kalibrasyon ve doz ölçme yöntemleri, bölgesel ve uluslararası
kuruluşlarca hazırlanan doz protokolleri ile gerçekleştirilmekte;
 Hava Kerma Protokolleri
• IAEA TRS277(1987) ve TRS381 (1995)
• AAPM TG-21
 Suda Absorblanan Doz Protokolleri
• IAEA TRS 398 (X, gama, foton ve elektron)
• AAPM TG-51 (yüksek enerjili foton ve elektron)
• DIN 6800-2
Hava Kerma Protokolü
 Gama, yüksek enerjili foton ve elektron demetlerinde hava
ortamındaki doz hızını hesaplamak için IAEA protokolleri TRS 277
ve 381 kullanılmakta,
ND,air  NK (1 g)kattkmkcel
Dw,Qo  MQo ND, air Sw, air PQo
Suda Absorblanan Doz Protokolü
 Gama, yüksek enerjili foton ve elektron demetlerinde suda
absorblanan dozu hesaplamak için IAEA protokolü TRS 398
kullanılmakta,
Dw,Qo  MQo ND,wkQ,Qo
60Co
için
kQ,Qo  1
CROSS KALİBRASYON
 Cross kalibrasyon, standart laboratuvarda kalibrasyonu yapılmış
bir silindirik iyon odasıyla bir başka iyon odasının (silindirik veya
pp) kullanıcı radyasyon kalitesinde kalibrasyonunun
gerçekleştirilmesi yöntemidir.
 Bu yöntem 60Co gama, yüksek enerjili foton ve elektron radyasyon
kalitelerinde uygulanabilir.
 Hava kerma ve suda absorblanan doz kalibrasyonları için
uygulanabilmektedir.
 SSDL kalibrasyonları cross kalibrasyon olarak değerlendirilebilir.
60Co
gama demetinde cross kalibrasyon
 Kalibrasyon laboratuvarında 60Co enerjisinde kalibre edilen
silindirik bir iyon odası radyoterapi 60Co enerjisinde silindirik
ve/veya paralel plan iyon odasını referans kalibrasyon
şartlarında suyun referans derinliğine yerleştirerek
karşılaştırılmaktadır.
 Kalibrasyon ve ölçüm için referans şartları (TRS-398);
D
ref
W
N Dfield
,W 
 D
M ref
M field
field
W
N Dref,W
DWfield  M field N Dfield
,W
- Fantom
: Su
- İyon odası
: Silindirik/Paralel plan
- Ölçüm derinliği zref
: 5 g/cm2
- İyon odası referans
noktası ve pozisyonu
: Silindirik için kavite merkezi
Paralel plan için pencere iç
yüzü
- SSD veya SCD
: 80 cm veya 100 cm
- Alan boyutu
: 10 cm x 10 cm
Yüksek enerjili foton demetinde cross kalibrasyon
 Standart kalibrasyon laboratuvarında 60Co gama enerjisinde
kalibre edilen silindirik iyon odası kullanılarak, klinik yüksek
enerjili foton enerjisinde bir başka silindirik iyon odasının su
içerisinde, referans kalibrasyon şartlarında karşılaştırılmasıdır.
DWref  DWfield
N Dfield
,w 
M ref
M field
N Dref, w kQref,Qo
DWfield  M field N Dfield
,W
- Fantom
: Su
- İyon odası
: Silindirik
: TPR20,10< 0.7, 10 g/cm2 (5 g/cm2)
TPR20,10 ≥ 0.7, 10 g/cm2
: Silindirik için kavite merkezi
ve zref derinliği
- SSD/SCD
: 100 cm
- Alan boyutu
: 10 cm x 10 cm
Yüksek enerjili elektron demetinde cross kalibrasyon
 Cross kalibrasyon yüksek enerjili elektron kalitesinde özel bir
öneme sahiptir.
- Fantom
: R50 ≥ 4 g/cm2, su
R50 < 4 g/cm2, su veya plastik
- İyon odası
: R50 ≥ 4 g/cm2 (Eo ≥ 10 MeV) ise paralel plan / silindirik,
R50 < 4 g/cm2 (Eo < 10 MeV) ise paralel plan
: 0.6 R50 – 0.1 g/cm2
: Silindirik için kavite merkezi ve zref dan 0.5 rcyl derinde,
Paralel plan için pencere iç yüzü ve zref derinliği
- SSD/SCD
: 100 cm
- Alan boyutu
: 10 cm x 10 cm

Kalibrasyon laboratuvarı imkanları ölçüsünde kullanıcı
dozimetresine üç farklı kalibrasyon metodu uygulayabilir.
Bunlar;
-



60Co
gama enerjisinde kalibrasyon,
Tek bir elektron enerjisi kalibrasyonu
Bir seri elektron enerjilerinde kalibrasyonu
Kalibrasyon laboratuvarında referans bir elektron radyasyon
demetinde kalibre edilerek kullanıcıya ND,W,Q, kalibrasyon
faktörü verilmesi en idealidir.
Bazı PSDL’ler dışında yüksek enerjili elektron demetinde
dozimetre kalibrasyonları sağlanamamaktadır.
Sınırlı olmakla birlikte, yüksek enerjili elektron demetindeki
kalibrasyonlarda iki uygulama mevcuttur





Yüksek enerjili elektron dozimetresinde, enerjiye bağlı olarak
silindirik ve paralel plan iyon odaları kullanılmaktadır.
Kalibrasyon laboratuvarları yaygın olarak 60Co gama
radyasyon kalitesinde kalibrasyonları gerçekleştirmektedir.
Gama radyasyonunda kalibre edilen silindirik bir iyon odasına
karşı elektron demetinde kullanılması için paralel plan iyon
odasının cross kalibrasyonu yapılmaktadır.
Cross kalibrasyon yapılan paralel plan iyon odasının suda
absorblanan dozun ölçümünde kullanılması, doğrudan 60Co
gama radyasyonunda kalibre edilen paralel plan iyon odası
kullanımından daha güvenilirdir.
Esas itibariyle 60Co da kalibre edilen paralel plan iyon odası
için kQ,Qo saptanmasında pwall düzeltmesiyle birleşen belirsizlik
ve hatalar, cross kalibrasyon uygulamasıyla ortadan
kaldırılmaktadır.
CROSS KALİBRASYON YÖNTEMİ
 Cross kalibrasyonda yüksek enerjili elektron demetinin (Eo≥16
MeV) kullanılması önerilmektedir.
 Referans iyon odası ve kalibre edilecek iyon odası, referans
kalibrasyon şartlarında her biri yerleştirilerek ölçüm sonuçları
karşılaştırılır.
N
x
D , w ,Qcro ss

M Qrefcro ss
M Qxcro ss
N Dref, w,Qo kQrefcro ss,Qo
SONUÇ
 Cross kalibrasyon, her enerji kalitesine uygulanabilmekte,
 Mevcut dozimetri protokolleri özellikle elektron dozimetrisi
için kalibrasyonu yapılmış silindirik bir iyon odasına karşı PP
iyon odasının cross kalibrasyonunu tavsiye etmekte,
 10 MeV den düşük elektron demetleri için paralel plan iyon
odalarında cross kalibrasyon ile belirsizlik azaltılmakta,
-
Silindirik iyon odası kQ değerinin standart belirsizliği % 1.2 (60Co kalibrasyonu)
PP iyon odası kQ değerinin standart belirsizliği % 1.7 (60Co kalibrasyonu)
PP iyon odası kQ değerinin standart belirsizliği % 0.6 (cross kalibrasyonu)
(TRS-398 tablo 40-41)
 Kullanıcılar acısından mevcut iyon odalarının tamamını
kalibrasyon için standart bir laboratuvara göndermeye gerek
duyulmamaktadır.

cross kalibrasyon nedir, niçin uygulanır?

Transkript

Benzer belgeler

Afişi İndir