Sayfa 17 - Ayrıntı Dergisi

Günlerce Aç
Kalıyorum,
Spor Yapıyorum
Ama
Zayıflayamıyorum
ÖZET: Bucak Lider Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı
Diyetisyen Mustafa Yöntem: “Kilo kontrolü sanıldığı kadar zor, özel
çaba gerektiren bir durum değildir. Uzman hekim ve beslenme uzmanı
tarafından gerekli muayeneler ve ölçümlerin yapılması ile
hazırlanacak olan sağlıklı, sizin şartlarınıza uygun bir beslenme
programı ve düzenli bir fiziksel aktivite ile kilo fazlalıklarınızdan
kurtulmak imkânsız değildir. Önemli olan sizin kilo alamama veya
verememe sebebinizin doğru bir şekilde tespiti ve buna uygun gerekli
tedavinin yapılması ve başlanıp düzenli olarak takibinin yapılmasıdır.
Her bireyin kendine öz bir metabolizma hızı, aktivite durumu
vardır. Bunlar bilinmeden, bilinçsiz şekilde yapılan diyetlerin sonu
hüsranla sonuçlanmaktadır ve günlerce aç kalarak yapılan diyetler
sonucu verilen emekler boşa gitmektedir. Artık birey
zayıflayamadığını, kilo vermesinin mümkün olmadığını düşünmekte,
karamsarlığa kapılmaktadır, hatta bazıları ipin ucunu güzelce bırakıp
aşırı derecede kilo almaktadır.
Kilo problemi olan bireyler, gün içerisinde kilo alma korkusuna
ve zayıflama isteği doğrultusunda kendilerince diyet yaparlar. Sadece
çorba salata tüketerek, hayatlarında birçok şeyden kısıtlayarak kilo
verebileceklerini düşünürler ve bunun doğrultusunda diyete başlarlar.
ABSTRACT: Dietician of Bucak Lider Hospital Mustafa
Yöntem reports “Weight control is not as hard and struggling as it is
thought. It is not impossible to lose weight with regular physical activities and a proper healthy diet schedule which fits you and which is
prepared by experts and dieticians after having the required measurements and examination. The crucial point is that the reason for
putting or not losing weight should be detected and the treatment
should be determined according to this and it should be tracked.
Every individual has his/her own metabolism rate and activity
potential. The diets started blindly without measuring these result in
disappointment. The efforts to diet being hungry for days are in vain.
Thus the individuals believes that losing weight is impossible and gets
pessimistic, moreover some no more minds the weight gets
overweighed.
Overweighed individuals start a diet by themselves for the sake of
the desire to slim and the fear of putting on weight. They believe that
they could lose weight just by having soup and salad and restricting
many foods in their lives, thus they diet.
Bucak Lider Hastanesi Beslenme ve
Diyet Uzmanı Diyetisyen Mustafa Yöntem
Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 17
Günlük hayatta, kilo problemi olan
bireyler sürekli kendilerine kısıtlamalar
getirerek, aç kalarak zayıflama çabalarına
hepimiz tanık olmaktayız. Ancak her
bireyin kendine öz bir metabolizma hızı,
aktivite durumu vardır. Bunlar bilinmeden,
bilinçsiz şekilde yapılan diyetlerin sonu
hüsranla sonuçlanmaktadır ve günlerce aç
kalarak yapılan diyetler sonucu verilen
emekler boşa gitmektedir. Artık birey
zayıflayamadığını,
kilo
vermesinin
mümkün
olmadığını
düşünmekte,
karamsarlığa kapılmaktadır, hatta bazıları
ipin ucunu güzelce bırakıp aşırı derecede
kilo almaktadır. Bunun sonucunda obezite
durumu görülmekte, erkeklerde karın
bölgesinde, bayanlarda kalça bölgelerinde
yağlanmalar, iç yağlanma dediğimiz
dışardan bakıldığında belli olmayan ancak
karaciğer yağlanması, kalp krizi, böbrek
yetmezliği gibi durumlara sebep olan
organların
çevresindeki
yağlanmalar
oluşmaktadır. İç yağlanma her bireyde
meydana gelebilecek bir durumdur. Yani
bir bireyin iç yağlanma durumu olması için
kilolu, obez olmasına gerek yoktur, kilosu
normal olan bireylerde de bu durum söz
konusu olmaktadır. Bunu yapılan kan
bulguları ve BIA vücut analiz cihazı ile
tespit etmek mümkündür.
Kilo kontrolün de başarısızlıkta bazı
etkenler
söz
konusudur.
Bunların
başlıcaları şu şekildedir;
•Metabolizma hızı,
•Tiroid bezlerindeki düzensizlik,
•Bilinçsiz ezbere yapılan diyetler,
düzenli bir beslenmenin olmaması,
•Bilinçsiz şekilde vücuda zarar vererek
yapılan aktiviteler.
Tüm bu durumlar günlerce aç kalarak,
saatlerce spor yapılmasına rağmen kilo
verememenin sebepleridir. Şimdi bu
maddeleri inceleyelim;
Metabolizma Hızı:
Her bireyin metabolizma hızı farklıdır.
Bazal Metabolizma Hızı dediğimiz kavram,
istirahat durumunda vücudun harcamış
olduğu enerji miktarı demektir. Buna gün
içerisinde ki aktivitelerde eklenince enerji
harcaması artmaktadır. Metabolizma hızı
yaş ilerledikçe azalmaktadır.30 yaşını
geçtikten sonra bu hız her yıl %1 kadar
azalmaktadır.
Her zaman ki kadar yeseniz de, her
zaman ki gibi fiziksel aktivitenize devam
etseniz de arada ki farkı almış olduğunuz
kilolarla hissedeceksinizdir. Ancak metabolizma hızını artırmanın, bununla baş
etmenin farklı yolları vardır. Bunun için ilk
olarak
metabolizma
hızı
ölçümü
yapılmalıdır. Belirlenen bu hıza uygun
beslenme programı, uygun aktivite türü
seçilip buna devam edilmelidir. Bunun
Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 18
sonucu olarak da metabolizma hızı artırılır.
Metabolizma hızını artırma da yardımcı
olan bazı besinler vardır. Bunlar da
beslenme programına eklenerek hızı daha
da artırabiliriz.
Metabolizma hızlanmaya başladıktan
sonra kilo kaybını da hızlandırmak önemlidir. Bunu yapmak için;
•Günlük su alımına dikkat edilmelidir,
en az 2 litre su içilmelidir.
•Yağ yakımını hızlandıran Besinlerle
hazırlanmış, metabolizma hızına uygun bir
beslenme programına uyulmalıdır.
•kilo kaybederken asla aç kalınmamalı,
diyete saati ve porsiyonları ile uyulmalıdır.
Aksi takdirde metabolizma yavaşlayacaktır.
•Asla hızlı kilo vermemizi sağlayacak
besin destekleri kullanmamalıyız. Bunlar
hızlı kilo vermemize büyük oranda yardım
ettikleri iddiasıyla kafamızı karıştırabilir
ancak karaciğer ve böbrek harabiyeti,
hiperaktivite, çarpıntı ve daha kötü ciddi
yan etkileri vardır. Güvenilirlikleri yoktur,
ciddi riskleri vardır ve beslenme
alışkanlıklarımızda, yaşam tarzımızda
değişiklik yapmadıkları için kalıcı kilo kaybı
sağlamazlar.
• Metabolizmayı hızlandırmanın,
kilo kaybetmede etken durum olan fiziksel
aktiviteye
çok
dikkat
edilmelidir,
gereğinden fazla yapılan aktivite kas
kaybına,
vücutta
yıkımlara
sebep
olmaktadır.
Dolayısıyla
siz
özel
düzenlenmiş olan aktivite takip edilmelidir.
Tiroid Bezinde ki düzensizlik:
Tiroid bezi boynumuzun önünde
bulunan kelebek seklinde bir iç salgı
bezidir. Tiroid bezinin görevi tiroid
hormonlarını üretmek, depolamak ve
gerektiğinde kana vermek ve böylece
metabolizmamızı kontrol altında tutmaktır.
Tiroid bezinden salgılanan hormonlar T3 ve
T4
hormonlarıdır. Tiroid
bezinden
salgılanan tiroid hormonlarının kanda
değerinin az veya çok olması durumunda
bazı tiroid hastalıkları oluşmaktadır; hipertiroid ve hipotiroid kişinin sağlık ve yaşam
kalitesi üzerinde önemli etkileri olan
hastalıklardır.
Hipotiroid: Tiroit bezinin yeterli
hormon üretememesine bağlı olarak
kanda çok az bulunması durumuna hipotiroidi veya hipotiroidizm denir.
Bu hastalığın kadınlarda görülme
oranı erkeklere nazaran çok daha fazladır.
Beslenme ile ilgili görülen en önemli
tepkisi yavaşlayan metabolizma ile kilo
artışıdır.
Hipotiroidinin en belirgin bulguları
nelerdir?
•Halsizlik,
•Yorgunluk,
•Kabızlık,
•Eklem ağrıları, adale krampları
•Deride kuruluk, saçlarda dökülme
•Yüz ve özellikle göz kapaklarında
şişme
• İştahları azalır ama iştah azalmasına
rağmen ağırlıkları artar ve kilo problemi
gelişebilir. Yiyeceklere dikkat edilmesine ve
spor yapılmasına rağmen hem vücut
ağırlığında hem de kolesterol düzeylerinde
artma gerçekleşebilir.
Hipotirodi ve Beslenme Önerileri:
•Hipotiroidi olan bireyler bir beslenme
uzmanı tarafından kişinin yaşam tarzına,
fiziksel ve hemotolojik bulgularına göre
özel olarak diyet programı hazırlanması
gerekmektedir.
•Derisiz tavuk, yağsız kırmızı et
tüketimi de yine sağlıklı beslenme
çerçevesinde vücudun protein, demir ve
diğer vitamin ihtiyacının karşılanması için
önem taşımaktadır. Kişinin yaşına, aktivitesine, gereksinimine uygun oranlarda
günlük
beslenme
planı
içinde
bulunmalıdır.
•Hipotiroidi
hastalarında
sıklıkla
karşılaşılan bir sorun da bireylerde görülen
ödemdir. Bunun için bu kişilerde sıvı
tüketimi özelliklede su tüketimi arttırılmalı,
ortalama günlük 2-2,5 litre arasında su
tüketilmelidir.
•Hipertroidi olan bireylerde demir
eksikliği görülmektedir. Bu nedenle
kişilerin günlük beslenmesinde demir
alımına özen göstermesi gerekmektedir.
Kırmızı et, yumurta, kuru meyveler, yeşil
yapraklı sebzeler günlük beslenmede
mutlaka yer almalıdır.
•Sıklıkla hipotiroidi ile birlikte görülen
kolesterol problemine bağlı olarak kolesterolden fakir, posa içeriği yüksek bir diyet
programı tercih edilmelidir.
•Hipotrioidi
durumunda
kemik
mineral yoğunluğunun takibi de önem
kazanmaktadır. Düzenli kemik taramaları
yapılmalı ve diyet tedavisi sağlıklı
beslenme kriterlerine uygun miktarda
kalsiyum kaynaklarını da içermelidir
Hipertiroid:
Tiroit
bezinin
gereğinden fazla çalışmasına bağlı olarak
tiroit hormonlarının fazla miktarda üretilip
kana salınması sonucu ortaya çıkar. En
önemli tepkilerinden biri metabolik hızın
artması ile kilo kaybı görülmesidir.
Yukarda da bahsetmiş olduğumuz
gibi, bazal metabolizma hızındaki
değişiklikler, gün içerisindeki enerji
dengesi üzerine etkilidir. Enerji dengesi,
bireyin besinlerden sağladığı, vücuda
aldığı kalori ile vücudun harcadığı kalori
arasındaki fark ile hesaplanabilir. Tiroid
hormonlarındaki değişiklik, bazal metabolizma hızını etkileyerek, enerji dengesinde
değişikliklere bağlı olarak bireyin kilo durumunu etkilemektedir
Sonuç olarak, sadece tiroid fonksiyonundaki bozukluğun tek başına vücut
ağırlığı üzerinde büyük etkisinin olduğu
görülmektedir. Ancak tiroidlerinde düzensizlik tespit edilen bireylerin kilo veremeyecek anlamına gelmemektedir. Yapılan
tetkikler sonucunda gerekli görülürse
uzman doktor tarafından ilaç tedavisi,
bunun yanında beslenme programı ve
düzenli aktivite ile kilo yönetimi
sağlanmaktadır.
Bilinçsiz Ezbere Yapılan Diyetler,
Düzenli Bir Beslenmenin Olmaması
Kilo problemi olan bireyler, gün
içerisinde kilo alma korkusuna ve zayıflama
isteği doğrultusunda kendilerince diyet
yaparlar. Sadece çorba salata tüketerek,
hayatlarında birçok şeyden kısıtlayarak kilo
verebileceklerini düşünürler ve bunun
doğrultusunda diyete başlarlar. Sabah
yapılan küçük çaplı bir kahvaltı sonucu
akşama kadar aç olarak beklenir ve akşam
içilen 1 kâse çorba ve 1 tabak salata ile
günü tamamlarlar. Günlerce bu şekilde bir
beslenme ile tartıda çok fazla değişiklik
görülmemektedir. Bunun sonucunda
diyetten kısa sürede bıkılır ve devamı
gelmez. Çünkü bu şekilde yapılan bir diyet
gün içerisinde halsizlik, göz kararması,
ellerde ayaklarda titreme, tatlı isteği, baş
ağrısı gibi durumlar yaratacak, hayatımıza
büyük kısıtlama getirerek sıkılmamıza yol
açacaktır. Vücut gün içerisinde aç kaldığı
için, kendisini savunma durumuna alacak
ve metabolizmanın yavaşlamasına sebep
olacaktır. Dolayısıyla da kilo kaybı
duracaktır. Tüm bu durumlardan kurtulmak
için, yapılmış olan vücut analizinize uygun,
metabolizma hızınıza, bireyin kimyasal
bulgularına göre diyetisyen kontrolünde
hazırlanmış bir beslenme programı ile gün
içerisinde tüm besinlerden yiyerek, porsiyon miktarları bireye özgü şekilde ayarlanarak, sıkılmadan, vücutta sarkmaların
olmadığı, düzenli bir kilo kaybı
sağlanmalıdır.
Bilinçsiz Şekilde Vücuda Zarar
Verecek Derecede Yapılan Aktiviteler
Diyet yapan bireyler genelde bunu
spor yaparak, yürüyüş yaparak desteklemek kilo verimini hızlandırmak isterler.
Dolayısıyla her gün vücuda zarar verebilecek, kas su kaybına neden olabilecek
düzeyde spor yapılır. Sağlıksız yapılan
diyetlerin yanında saatlerce yapılan spor ile
de vücutta istenmeyen yıkımlar, sakatlıklar
görülür. Planlı bir diyet programı ile planlı
bir spor, fiziksel aktivite yapılırsa vücudun
kas miktarı korunup yağ miktarının
azalması sağlanır.
Diyet yapan bir bireyin günlük 30 ile
45 dakika arasında tempolu, hiç duraksama
olmadan düzenli bir yürüyüş bunun
arkasından yarım saatlik vücudun
sıkılaşması, sarkmaması için bölgesel
hareketlerle desteklenmesi, kilo kaybında,
kas korunmasında ve bölgesel zayıflama da
yeterli olacaktır. Yapılan bu fiziksel aktivite
esnasında sıvı ve mineral kaybı olacaktır.
Vücudun bu kaybını karşılamak için spor
süresince kaybedilen su miktarı kadar su
içilmelidir. Kaybedilen suyun miktarını
saptayabilmek için aktivite öncesi tartıdaki
rakam ile aktivite sonrası tartıdaki rakamlar
arasındaki fark bu konuda bize ortalama su
kaybını gösterecektir. Mineral kayıplarını
önlemek için ise aktivite sonrası 1 adet
maden suyu içilebilir. Yapılacak olan
Fiziksel aktivitenin süresi, türü spor
eğitmenleri tarafından planlanmış daha
profesyonel bir programla daha bilinçli ve
düzenli şekilde yapılması, kilo kaybındaki
başarıyı artırmada etkili olacaktır.
Sonuç olarak, kilo kontrolü sanıldığı
kadar zor, özel çaba gerektiren bir durum
değildir. Uzman Hekim ve Beslenme
Uzmanı tarafından gerekli muayeneler ve
ölçümlerin yapılması ile hazırlanacak olan
sağlıklı, sizin şartlarınıza uygun bir
beslenme programı ve düzenli bir fiziksel
aktivite ile kilo fazlalıklarınızdan kurtulmak
imkânsız değildir. Önemli olan sizin kilo
alamama veya verememe sebebinizin
doğru bir şekilde tespiti ve buna uygun
gerekli tedavinin yapılması ve başlanıp
düzenli olarak takibinin yapılmasıdır.
ANAHTAR KELİMELER: Bucak Lider
Hastanesi, Diyetisyen, Mustafa Yöntem,
kilo, tiroid, zayıflama, hipertiroid, obezite,
troid bezi, beslenme, spor, aktivite, hiperaktivite, bazal, istirahat.
Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 19