Psikofizyoloji Deneylerinde Tasarım - Neurometrika-Tech

Psikofizyoloji Deneylerinde Tasarım - Neurometrika-Tech

PSİKOFİZYOLOJİ
DENEYLERİNDE
TASARIM
Sirel Karakaş
Hacettepe Üniversitesi Deneysel Psikoloji Uzmanlık Alanı
Bilişsel Psikofizyoloji Araştırma Birimi
Psikofizyoloji ve Nöropsikoloji Derneği Başkanı
Karıştırıcı Etkiler 1: Tüm deney desenlerinde gözlenebilir
• Proaktif tarihçe
• Retroaktif tarihçe
• Olgunlaşma
Ayrıca,
• Denek kaybı
• Araç-gereç hatası
Karıştırıcı Etkiler 2: Denekten birden fazla ölçüm alındığında gözlenir
• Ön ölçme etkisi
• İstatistiksel regresyon
Karıştırıcı Etkiler 3: Denek bağımsız değişken veya düzeyine tabi
tutulduğunda gözlenir
• Çoklu uygulama etkisi
• Bağımsız değişken (veya düzeylerinin) etkileşmesi
Kontrol teknikleri
Karıştırıcı etkiyi:
• Bağımsız değişken haline getirme
• Kontrol grubu kullanma
• Ortadan kaldırma
• Sabit tutma: tek düzeyde, dengeleyerek sabit tutma (eşleştirerek, bloklayarak)
• Seçkisizleştirme
• İstatistiksel kontrol
• Sıra hatalarını dengeleme (karşıt dengeleme, seçkisizleştirme)
İstenmeyen Etkiler
• Deneyci yanlılığı
• Deneyim yetersizliği
• Standart uygulama yapılmaması
MEG
PET
EcoG
SPECT
EEG
fMRG
MRG
KENDİLİĞİNDEN (SPONTAN)FAALİYET:
• ELEKTROENSEFALOGRAM (EEG)
NÖROELEKTRİK YANITLAR:
• OLAY-İLİŞKİLİ POTANSİYELLER (ERP)
• OLAY-İLİŞKİLİ OSİLASYONLAR (ERO)
Uluslarası 10-20
sistemi
Elektrot alanları
HÜ Bilişsel Psikofizyoloji Araştırma
Birimi’ndeki elektrik ve ses alanlarından
yalıtılmış odadan görünümler
HÜ Bilişsel Psikofizyoloji Araştırma Birimi’deki kontrol odası, izole odanın kontrol
odasından monitorizasyonu, kullanılan elektro kepler
Hacettepe Üniversitesi Bilişsel Psikofizyoloji Araştırma Laboratuvarı Blok Şeması
YÖNTEM
Denekler
•
•
•
•
•
•
•
•
Örneklem ve varsa altgruplardaki denek sayısı
Yaş aralıkları
Cinsiyete dağılım
Hangi elini kullanılmakta olduğu
Örnekleme dahil olma öçütleri
Dışlama ölçütleri
Bilgilendirilmiş onam
Etik uygunluk belgeleri
Deneysel Paradigma/Görev
•Örn. Seyrek Uyarıcı (Odd-ball)
Uyarıcı Özellikleri
• Şiddet: 65 dB ses tonları
• Süre: 50 ms (10 ms r\f )
• Olasılık: 0.20 (hedef/farklı)
0.80 (standardt)
Elektrot Yerleşim Özellikleri
• 15 elektrot alanından 10-20 sistemine göre
• Uygun boyda Electro-Cap üzerinden, birleştirilmiş
kulak-memesi elektrotlarına göre (impedans <3k);
• EOG (sol gözde, dış kantus ve supraorbital alanlardaki
elektrotlardan bipolar kayıt)
• EMG (çenedeki elektrotlardan bipolar kayıt)
Preamplifikasyon Koşulları
• Bant-geçiren filtreleme (0.16 - 70 Hz; 3 dB down, 12 dB /
oktav)
• Örnekleme aralığı: 2 ms
• Kayıt süresi: 2 s (1000 ms uyarıcı-öncesi, 1000 ms uyarıcısonrası)
CD’ye kayıtlı 6 eser bilgisayar ortamında açılmıştır. Her eserdeki makam (yeşil
işaretli) ve usul (sarı işaretli) değişikliklerinin bulunduğu zaman noktaları uzman
tarafından belirtilmiştir. EEG kaydı sırasında aynı zaman noktaları, bir yazılım
aracılığıyla, EEG kaydında işaretlenmiştir.
Kayıt uzunluğunun incelenecek
bileşenlere uygun seçilmesi
ÖNEMLİDİR!!!!!
Artifact
Yap-Yapma Görevi
Yap-Yapma Ters Döndürülmüş Formu
Ters Döndürülmüş Form için
oluşturulmuş olan görev
Hedef Uyarıcı
Hedef Uyarıcı
Hedef Olmayan Uyarıcı
Sarı uçağı
gördüğünde 1
tuşuna bas,
bombayı
gördüğünde
hiçbir tuşa
basma.
Hedef Olmayan Uyarıcı
Uyaran 1
Baş.
Uyaran 2
Baş.
Bit.
DUR: 200 ms
ISI: 1300
SOA: 1500 ms
Bit.
DUR: 200 ms
Bombayı
gördüğünde 1
tuşuna bas,
Sarı uçağı
gördüğünde
hiçbir tuşa
basma.
Yap-Yapma görevi
toplam 150 uyaran:
120 tane (%80) hedef uyarıcı
30 tane (% 20) hedef olmayan
uyarıcı
Yap-Yapma Ters Döndürülmüş
Formu Oturumu:
toplam 150 uyaran:
120 tane (%80) hedef uyarıcı
30 tane (% 20) hedef olmayan
uyarıcı
Deneysel Görevi Deneğin;
• Tam olarak anlamış olması
• Görevde kendisinden ne beklendiğini öğrenmiş olması
ÖNEMLİDİR
Tek süpürümler ve
ortalaması
I: Zamansal-Düzlemde Analiz: Olay-ilişkili potansiyeller (OİP)
II: Frekans Düzleminde Analiz: Genlik Frekans Karakteristikleri
II: Frekans Bileşenlerinin Elde Edilmesinde Sayısal Filtreleme
KTM’de Usul Değişikliğinin Etkisi
Beynin Spontan Faaliyet Durumu
Frekans Bileşenleri için Beyin Haritalaması
Zaman-Frekans
Bileşen Çözümleme Tekniği
TFCA
15
10
5
0
-5
10
5
0
TFCA Bileşenlerinin
Zamansal Sinyalleri
OİP
C1
C2
-5
15
10
5
0
-5
C3
4
2
0
-2
-4
R
III: Zaman-Frekans Düzleminde Analiz
Normal Dağılım Eğrisi
TURCONS
ÇALIŞMA GRUBU VE LABORATUVARLARI