Prof. Dr. Tosun Terzio¤lu, Türkiye AB`nin 6. Çerçeve Program›`nda
Transkript
Prof. Dr. Tosun Terzio¤lu, Türkiye AB`nin 6. Çerçeve Program›`nda
LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 1 ECZACIBAfiI ‹LAÇ SANAY‹ VE T‹CARET A.fi. ÇALIfiMA RAPORU 2001 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 3 ‹Ç‹NDEK‹LER Yönetim Kurulu 4 Yönetim Kurulu Baflkan›’n›n Mesaj› 6 Söylefli / Bilime Deste¤in Neresindeyiz? 10 Dünya ‹laç Endüstrisi 20 Türk ‹laç Endüstrisi 36 Eczac›bafl› ‹laç Grubu 42 Eczac›bafl› ‹laç Sanayi’nin ‹flbirli¤i Yapt›¤› Uluslararas› Kurulufllar 47 Y›ll›k Çal›flma Raporu 2001 50 Ayr›nt›l› Bilanço 58 Ayr›nt›l› Bilanço Dipnotlar› 60 Ayr›nt›l› Gelir Tablosu 77 Ayr›nt›l› Gelir Tablosu Dipnotlar› 78 Ek Mali Aç›klamalar 84 Kâr Da¤›t›m Tablosu 90 Fon Ak›m Tablosu 91 Nakit Ak›m Tablosu 92 Sat›fllar›n Maliyeti Tablosu 93 Denetleme Kurulu Raporu 94 Ba¤›ms›z Denetim Raporu 95 3 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 4 4 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 5 YÖNET‹M KURULU Görev Süresi 18.04.2001 - 26.04.2002 (Foto¤raf s›ras›na göre) Oktay Tulpar Üye R. Faruk Eczac›bafl› Baflkan Yard›mc›s› F. Bülent Eczac›bafl› Baflkan O. Erdal Karamercan Üye Sedat Birol Üye Saffet Özbay Üye 5 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 6 YÖNET‹M KURULU BAfiKANI’NIN MESAJI SA⁄LIK VE ‹LAÇ SEKTÖRLER‹N‹N B‹R “ULUSAL GÜVENL‹K” SORUNUNA DÖNDÜ⁄Ü YEN‹ DÜNYA ORTAMI VE TÜRK‹YE 2001’in daha ilk aylar›ndan itibaren de¤iflik nedenlerle önce Türkiye’yi, 11 Eylül sonras›nda ise yeryüzünün bütün ülkelerini etkisine alan ola¤anüstü olaylar, bazan kolayca unutulabilen bir gerçe¤i dünya kamuoyuna yeniden hat›rlatt›. Etkin, yarat›c›, verimli biçimde görevlerini yerine getiren ça¤dafl bir sa¤l›k sektörüne sahip olabilmek, her toplum için, modern düzende varl›¤›n› koruyup sürdürebilmesinin en vazgeçilmez koflullar›ndan birisidir. Hele modern ilaçlar ve afl›lar›n kesintisiz üretimi, özellikle ola¤and›fl› koflullar belirdi¤i anlarda, ulusal güvenlik aç›s›ndan da stratejik bir önem kazan›yor. Yar›nlar›n› güven alt›na almak isteyen hiçbir toplum, kusursuz biçimde iflleyen bir sa¤l›k sistemi ile modern ilaç endüstrisinden yoksun kalamaz. Yirmibirinci yüzy›l bafllar›n›n sa¤l›k ve ilaç alanlar›nda ortaya koydu¤u temel gerçekleri, 2001 y›l›n›n ilk yar›s› geride kal›rken, Türkiye olanca aç›kl›¤›yla yaflad›. Denetim alt›ndaki döviz kuru politikalar›, fiubat sonlar›na do¤ru uygulanamaz duruma düfltü ve ekonomi tam bir kriz ortam›na girdi. Döviz kurlar›n›n dalgalanmaya b›rak›lmas› ise, ABD Dolar› karfl›s›nda, Türk Liras›’ndaki de¤er kayb›n›n, 2001 Haziran’›nda yüzde 100’ü bulmas›yla sonuçland›. Devalüasyona paralel olarak, sanayi kesiminin bütün girdilerinde de önemli art›fllar gerçekleflti. Ço¤u ilaç etkin maddesini yurt d›fl›ndan 6 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 7 sa¤layan ilaç endüstrisinde de, üretim maliyetleri ve finansman giderlerinde büyük art›fllar meydana geldi. Tüm di¤er üretici kesimlerde maliyet art›fllar› en k›sa süre içinde ürün fiyatlar›na yans›t›l›rken, ilaç endüstrisinin, maliyetlerdeki yükseliflleri fiyatlar›na yans›tmas› devlet taraf›ndan ertelendi. ‹laç endüstrisi, karfl›laflt›¤› bunal›ma ra¤men, Türkiye kamuoyuna flu mesaj› verdi: Türk halk›n›n kulland›¤› ilaçlar›n çok büyük bölümünü üreten endüstri, tüm özverileri göze alarak, koflullar ne olursa olsun, ilaç sunmay› sürdürecektir. 2001’in ilk yar›s›n› yüzde 25 zarar ile kapatan Türk ilaç endüstrisi, ‘toplumu ilaçs›z b›rakmama’ görevini, y›l boyunca aksatmadan yerine getirdi. Baflar›l› bir dönem say›lan 2000’e göre, ilaç endüstrisi 2001 y›l›n› küçülmeyle kapatt›; ancak, böylesine bunal›ml› bir ortamda, gerekli ilaçlar› özveriyle sa¤lam›fl bulunmas›, Türk ilaç endüstrisi için bir onur kayna¤› oldu. Sa¤l›k ve ilaç sektörlerinin, ulusal güvenlik baflta olmak üzere yaflam›n her alan›nda ne kadar önemli ifllevlerinin bulundu¤u, 11 Eylül 2001’deki sald›r›lardan sonra, bu kez dünya çap›nda bir s›navdan daha geçti. Sald›r›lar özellikle kimyasal, biyolojik ya da nükleer maddelerle, modern toplumlara karfl› uygulanabilecek biyolojik terör tehdidini, uluslararas› gündeme yükseltti. Birleflik Amerika Senatosu’nun ço¤unluk liderine yollanan bir mektuba, öldürücü nitelikte üç milyon flarbon (anthraks) sporunun konulmas› ve mikrop bulaflan mektuplara dokunan befl kiflinin can vermesi, ilaç endüstrisini, y›¤›nsal ölüm araçlar›na dönüfltürülebilecek mikrop, zehirli gaz ve radyoaktif etkenlere karfl› gerekli ilaç ve afl›lar› üretmeye ya da yepyeni çözümler araflt›rmaya yöneltti. Birleflik Amerika ve Avrupa Birli¤i ülkeleri bir ulusal güvenlik önlemi olarak, beklenmedik anlarda ç›kar›labilecek salg›n, bulafl›c› hastal›klar› önlemek ya da tedavi edebilmek amac›yla, stratejik ilaç ve afl› stoklar› yapmaya girifltiler. 7 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 8 Baflkan Bush’un deyifliyle, ‘savafl’ koflullar› alt›nda haz›rlanan 2.1 trilyon ABD Dolar› düzeyindeki yeni ABD Bütçesi’nde, bir önceki y›la göre yüzde 6,3 art›fl ve 489 milyar Dolar kaynakla, en büyük pay› Sa¤l›k Bakanl›¤› al›yor. Özellikle biyolojik teröre karfl› 1.6 milyar Dolar’l›k yat›r›mla ilk kez bir ‘erken uyar› sistemi’ kurulmas›n› isteyen Bush, Birleflik Amerika’n›n ulusal ilaç stoklar›na, 2003 Eylül’üne kadar, en az 20 milyon kifliye yetecek ölçüde antibiyotik ve afl› eklenmesini öngörüyor. Sa¤l›k ve ilaç alanlar›ndaki öncü araflt›rmalar› destekleyen Ulusal Sa¤l›k Enstitüleri’nin ödenekleri ise, yüzde 15,7 art›r›larak, toplam 27.4 milyar ABD Dolar›’na ç›kar›l›yor. Türkiye’nin flans›, devlet say›s›n›n 200’e ulaflt›¤› bir ça¤da, halk›na uluslararas› standartlarda ilaçlar üreten ve dünyan›n ancak 35 ülkesinde bulunan modern bir ulusal ilaç endüstrisine sahip olmas›d›r. Türk ilaç endüstrisinin flanss›zl›¤› ise, her ekonomik kriz an›nda varolma hakk›n› kendisinden neredeyse esirgeyen bir siyasal ortamda, de¤erini ve ifllevlerini yeni bafltan kan›tlama durumuna sürüklenmesidir. ‹laç endüstrisinin özlemi, Türkiye ekonomisinin bütün üretici sektörleri gibi, ça¤dafl ekonomi ve iflletmecili¤in en temel gereklerine uygun, rasyonel bir iflleyifl ya da çal›flma ortam›na kavuflturulmas›d›r. Maliyet ve fiyat yap›s›n›n, ilaç kurulufllar›na art›k yepyeni ek kaynaklar yaratarak, gelece¤in çok daha ileri teknolojilerinin en k›sa sürede Türkiye’ye kazand›r›lmas›n› sa¤layacak biçimde düzenlenmesi gerekiyor. Ürünlerini, aylar boyunca, üretim maliyetinin alt›nda kalan fiyatlarla sunmaya zorlanan bir endüstri, sermaye yap›s›n›n u¤rad›¤› zararlar› gidermekte gün geçtikce artan zorluklarla karfl› karfl›ya kalmaktad›r. 8 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 9 Stratejik önemi son geliflmelerle birlikte daha da artan Türkiye’de, ulusal ilaç endüstrisinin ülke aç›s›ndan tafl›d›¤› önem de ayn› ölçüde art›yor. Avrupa Birli¤i, 2004 y›l›nda yeni üye olacak devletlerle Do¤u Avrupa’ya do¤ru aç›lmaya yönelirken, AB normlar›yla uyum kurmaya çal›flan Türk ilaç endüstrisinin, piyasa ekonomisinin gerekli k›ld›¤› koflullara kavuflmas› büsbütün öncelik kazan›yor. Türkiye’de uluslararas› standartlarda modern nitelikte bir ulusal ilaç endüstrisinin do¤ufluna öncülük eden Eczac›bafl› ‹laç Sanayi, iç ve d›fl koflullardaki darbo¤azlara ra¤men, 2001 y›l›nda da sa¤l›k alan›na yine olumlu katk›larda bulunmak amac›yla büyük u¤rafllar verdi. Eczac›bafl› ‹laç Sanayi’nin yurt içi ve yurt d›fl› pazarlardaki toplam ilaç sat›fllar›, bir önceki y›la oranla yüzde 44 artarak, 180 trilyon TL düzeyine ulaflt›. Eczac›bafl› ‹laç Sanayi, y›l boyunca yeni 12 ilac› daha t›p hizmetine sundu. Eczac›bafl›, 60. kurulufl y›ldönümünü kutlamaya haz›rlan›rken, sa¤l›kl› bir gelece¤in kurulmas›na öncülük etme temel hedefine odaklanmay› sürdürüyor. Dünyan›n sa¤l›kl› yaflama olanaklar›na kavuflturulmas›n›n, daha güvenli bir ortama ulaflman›n ilk koflulu oldu¤u ise her gün çok daha iyi anlafl›l›yor. BÜLENT ECZACIBAfiI 9 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 10 De¤erli Ortaklar›m›z, pay sahibi oldu¤umuz kurulufllar, çal›flmalar›n›, içinde bulunduklar› sanayi kesiminin, ülke ve en genel anlamda dünya ekonomisinin oluflturdu¤u ortamda sürdürüyorlar. Bu ortam› belirleyen veriler, geliflmeler, e¤ilimler, kurulufllar›m›z›n varl›¤›n›, kârl›l›¤›n›, gelece¤ini etkiliyor. Yat›r›mlar›m›za, kurulufllar›m›z›n çal›flmalar›na do¤ru yön verebilmek için bu etkileri do¤ru de¤erlendirmemiz gerekiyor. ‹flte bu amaçla 2001 y›l› çal›flma raporlar›n› haz›rlarken, ilgili kuruluflumuzu etkileyen ortamla do¤rudan ya da dolayl› iliflkisi olan bir konuda, konu hakk›nda bilgi ve deneyim sahibi kiflilerle yine deneyimli yazarlar›m›z taraf›ndan yap›lm›fl röportajlara yer vermeyi düflündük. Eczac›bafl› B‹L‹ME DESTEK Ülkemiz, bilim ve teknoloji üretimine, bilginin ürüne, teknolojiye dönüfltürülmesine, kaliteli insan gücü yaratmaya özel önem vererek ve yeni stratejiler belirleyerek, geliflmifl ülkeler aras›na kat›lma flans›n› yakalayabilir mi? “Arkadan gelenler”in, dünyada böyle bir flans› var m›? Böyle bir at›l›m›n önündeki engeller nelerdir ve büyük dönüflümü gerçeklefltirmek için neler yap›lmal›d›r? Bilgi toplumuna geçifl sürecinde Türkiye’nin flanslar› ve f›rsatlar› nelerdir? Bu ve benzer sorular›, iki uzmanla görüfltük. Birincisi, ODTÜ Fizik Bölümü’nden, TÜB‹TAK Bilim Politikalar› Dairesi eski baflkan› ve üniversitesinde bilim politikalar› yüksek lisans program› yürütücüsü Prof. Dr. MET‹N DURGUT. ‹kinci uzman ise, TOSUN TERZ‹O⁄LU, TÜB‹TAK eski baflkan› ve Sabanc› Üniversitesi Rektörü matematik profesörü... ORHAN BURSALI 10 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 11 Bugün bilim ve teknoloji konular›ndaki sorulara yaln›z bizim gibi ülkelerde de¤il, Avrupa Birli¤i gibi, dünya bilim ve teknolojisinin kalbinin att›¤› bir ülkeler toplulu¤unda da çözüm aran›yor. AB yönetimi özetle diyor ki: “Yüzy›l›m›z bilim ve teknoloji yüzy›l›, ancak durumumuz hiç de iyi de¤il, önlem almazsak bilgi ekonomisine geçemeyiz. GSY‹H’n›n ortalama sadece yüzde 1,9’ unu Ar-Ge’ye harc›yoruz, oysa ABD yüzde 2,8, Japonya ise yüzde 2,9 harc›yor. Avrupa ile ABD aras›nda araflt›rmaya ayr›lan kaynaklar aras›ndaki makas aç›larak, 1992’de 12 milyardan 1998’de 60 milyar Euro’ya ç›kt›. Yüksek teknolojide çal›flanlar›m›z›n say›s› daha az. D›fl ticarette yüksek teknoloji ürünlerinin pay›nda durmadan geriye düflüyoruz. 6. Çerçeve Program› ile, Avrupa’n›n bu kötü durumunu düzeltece¤iz, iflsizli¤i yokedece¤iz, BT (Bilgi Teknolojisi) ile ekonomiyi rekabetçi k›laca¤›z…” (Avrupa Komisyonu, Guidelines for EU research activities) Avrupa ki bunu diyor, Türkiye ne yapmal› dersiniz? Türkiye bilime destekle, ekonomide zenginlik yaratabilir mi? Bunun için hangi aç›l›mlar gerekli? MET‹N DURGUT Türkiye öncelikle ulusal sistemini, pek çok bak›mdan koptu¤u uluslararas› bilgi/bilim sistemlerine eklemlemeli ve verimli çal›flt›rmay› becermelidir. Verimli iflleyifl, bilim politikas›n› di¤er ulusal politikalar ile uyumlu hale getirmekle bafllamal›. Kiflilerin CV’leri yan›nda, kurumlar›n ve ülkelerin de CV’lerinin oldu¤u unutulmamal›. Tek tek bireysel çabalar ile ancak “s›f›r toplam toplumu” denilen ve birlikte hareket için yönünü saptayamayan toplumlar durumuna düflülür. ‹yi bir s›nai üretim ve tasar›m yetene¤imiz oldu¤u söylenebilir; ama, örne¤in bu kez de enformasyon toplumuna geçifli kaç›rd›k ve bu nedenle gene baflkalar›n›n mallar›n›n pasif tüketicileri olaca¤›z. Bilgi toplumu evresi için flanslar›m›z var. Ayn› flekilde, moleküler bilimler ve teknolojilere, tar›m ve sa¤l›ktaki uygulamalar›na e¤ilmek için f›rsat›m›z var. OB Türkiye gibi “arkadan gelenler”, bilim politikalar› ile yükselme ORHAN BURSALI Ekonomik yar›fl›n temelinde bilime ve teknolojik yarat›c›l›¤a destek yat›yor. LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 12 Biz hep tehditlerin ortas›nda ve içinde yaflad›¤›m›z› söylüyoruz, ama bu tehditlerden olumlu bir fley yaratam›yoruz. Güney Kore’nin at›l›m›nda, Çin ve Japonya tehdidi çok önemliydi. F›rsatlar› kaç›r›yorsunuz, bari tehditleri kaç›rmay›n! flans›n› yakalayabilirler mi? MD Bunun örnekleri vard›r. Arkadan yetiflmenin stratejileri, iç ve d›fl kaynaklar›n “tamamlay›c›l›¤›” ilkesince, gereksiz yere “içe kapanmaya” izin vermez. “Yakalama politikalar›”, bilgilendirme, yönlendirme ve teflvik mekanizmalar›n› zorunlu k›lar. Tüm tehditlere/f›rsatlara karfl›n, tarihsel süreçlerin içinde yer al›p haz›rlanmay› tercih etmeliyiz. Rastgele yapt›¤›m›z -yetiflmifl insan dahil- üretim, baflkalar›n›n ekonomilerine ve toplumlar›na girdi oluyor. Bugün, büyük ölçekli ve zamana uygun planlamadan vazgeçmenin bedelini ödüyoruz. fiimdi güncel geçerlili¤i olan bilimsel-ekonomik üstünlüklerin, katma de¤eri yüksek faaliyetler ba¤lam›nda tasarlanmas› gerekiyor. Bu stratejik tasar›m›n, ülkemize özgü faktörlerin dikkate al›nd›¤› “yakalama stratejileri” ile desteklenmesi gerekiyor. OB Bilimin deste¤inin stratejik olarak planlanmas› gerekir, diyorsunuz. MD Klasik bir iktisat tart›flmas› olan “pazar tökezlemesi”ni (market failure) an›msat›r›m. Pazar miyoptur, uzun vadeli sonuç verecek belirsiz yat›r›mlar üstlenmek istemeyebilir; o zaman da genel hizmet olarak devlet ve güçlü sivil toplum örgütleri devreye giriyor. Türkiye’de bu yönde bir geliflme eksik. Bilimin aç›kça, bir sistem dahilinde yönetilmesi gerekiyor. Ad›yla san›yla; aynen sanayinin, teknolojinin yönetilmesinde oldu¤u gibi ... OB Dünya ekonomisini büyüten ana faktörlerde, bilim ve teknolojinin yeri nedir? MD Son 50 y›l içinde sanayileflmifl ülkelerin büyümesinin en az yüzde 50’den fazlas›n› bilim ve teknolojideki (BT) geliflmeler sa¤lad›. Sermaye yat›r›m›ndan, iflçi üretkenli¤inden vb. hepsinden daha yüksek derecede... BT, emek ve sermaye katk›s›n› ikiye katl›yor tek bafl›na ve bu, Japonya’da mesela, yüzde 60’lar› geçiyor. 10 sene önce Japonya, enformasyon toplumuna geçifl projelerini tart›fl›rken, bir “Beyaz Belge” yay›mlad› ve “Entelektüel olarak yarat›c› toplum olaca¤›z” dedi. Japonya taklitçilikle suçlan›yordu. Kore, teknolojiye dayal› ekonominin önemli ad›mlar›n› ataca¤›n› ilan etti¤inde flunu dedi: “Biz, uluslararas› araflt›rmalarda etkin büyük projelerde yer alaca¤›z.” Bilim politikalar› 12 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 13 Krizin atlat›lmas›nda yeni bilgi ve beceri büyük rol oynayacakt›r. Beceriyi transfer edebiliriz, d›flardan getirtebiliriz, ama mutlaka özümsemek zorunday›z. edebilecek mallar üretmek istiyoruz.” Bunu ‹kinci Dünya Savafl›’ndan önce diyorlar ve dikkat edin ana fikri hiç kaç›rm›yorlar. Mühendislik, sanayi projelerinde yer alarak geliflti; yerel veya ulusal düzeyde üretim güçleri harekete geçti. Marshall plan›na girdikten sonra, rekabet gücü olan mal üretimi bak›fl›n› iyice terkettik. So¤uk savafl döneminde üstlendi¤imiz rol, sosyal geliflmemizi olumsuz yönde etkiledi, bilim ve teknolojiyi kullanma yetene¤imizi s›f›rlad›. OB Bugün bilime deste¤in önemi anlafl›ld› m›? MD Hâla hiçbir siyasi programa, bilim ve teknolojide kapasitemizi harekete geçirmeye yönelik bir düflünce yans›m›yor. Katma de¤eri yüksek mal ve hizmetler, sa¤l›k, biyoteknoloji çok önemli hale geldi bütün dünyada. Ancak Türkiye bu alanlarda bir politikaya sahip de¤il. Siyasi kadrolar d›flar›daki geliflmeleri olumlu anlamda izleyip orada oluflan rüzgârlardan etkilenip bir de¤iflimi tafl›yamad›lar Türkiye’ye. Bütün kötü de¤iflimler yafland›. Bol de¤iflik markalar, ürünler vb. geldi ve bunlar›n tüketilmesi önemli görüldü. Borçlar ald›k ve tükettik. Ancak amaca yönelik üretici bir fley yapamad›k. OB Türkiye neler yapmal›, bilime deste¤in Avrupa düzeyine ç›kabilmesi için? MD Dürüst davranmal› ve krizin bir anl›k veya k›smi de¤il topyekün bir kriz oldu¤unu kabul etmeliyiz. Krizin atlat›lmas›nda yeni bilgi ve beceri büyük rol oynayacakt›r. Beceriyi transfer edebiliriz, d›flardan getirtebiliriz, ama mutlaka özümsemek zorunday›z. Bunun için de ulusal hedefler, kiflisel hedeflerin bir parças› olmal›. Korkular› aflmam›z laz›m. Büyük sistemlerden çok korkuyoruz. Avrupa’dan korkuyoruz; yerel bölgesel sistemlerin ç›kmas›ndan korkuyoruz. Bilim ve teknoloji üretkenli¤i karar›n› al›nca sosyal ve ekonomik güç dengesi ve ülkemizin konumu da de¤iflecektir. Bütün sorunlar›m›z bu di¤er bak›fl aç›lar›n› kullanmamaktan kaynaklan›yor. Bu bak›fl aç›lar›n›n, bu kalk›nma araçlar›n›n egemen oldu¤u alanlarda yaflamam›z laz›m. Türk ordusu nas›l NATO çerçevesinde güçlü olduysa, biz de bilim ve teknoloji ortam›nda yerimizi almal›y›z. OB Büyümenin bileflenleri, ekonomide BT’nin rolü, var. ‹zliyorlar ve kendi bilim ve sanayi kurulufllar›na yön veriyorlar. Avrupa, 6. Çerçeve Program› ile, ABD ve Japonya’y› ekonomik olarak ancak bilim ve teknolojiyi çok daha h›zl› gelifltirerek yakalayabilece¤ini resmen ilan etti. Ekonomik yar›fl›n temelinde bilime ve teknolojik yarat›c›l›¤a destek yat›yor. OB Türkiye’de sistem neden çal›flm›yor? MD Türkiye’yi tan›yan Sanja Lall’›n teknoloji transferi üzerine kitab› var. Avrupa Komisyonu’nun haz›rlatt›¤› raporun Türkiye ile ilgili k›sm›nda, “Türkiye’de bilim ve teknoloji sistemleri var, ancak sistem ifllemiyor” diyordu. Bunu iflletmek için Avrupa’ya iyice bakmak önemli. Türkiye bu iflbirli¤ine girmeli, oradan ö¤renmeli, ama girmeyecekse o zaman çok iyi izleyerek sistemlerindeki verimi art›rmal›. Ö¤rencilerimiz var. Onlar› yetifltirip her yere gönderiyoruz; kap›fl›l›yorlar! Ama bizde sistem çal›flm›yor. Biz hep tehditlerin ortas›nda ve içinde yaflad›¤›m›z› söylüyoruz, ama bu tehditlerden olumlu bir fley yaratam›yoruz. Güney Kore’nin at›l›m›nda, Çin ve Japonya tehdidi çok önemliydi. F›rsatlar› kaç›r›yorsunuz, bari tehditleri kaç›rmay›n! Bunun s›rr› ise Ankara’da... Hemflehri, afliret iliflkileri ve yararlar› düzeyinden, ulusal yarar düzeyindeki iliflkilere geçemiyoruz belki. Tarihsel gelene¤i k›sa düflenler, s›nama yan›lma ile ö¤renmemifl toplumlar, kriz karfl›s›nda ulusal düzeyin afla¤›s›na daha kolay düflebiliyor. Ulusal bir platforma geldi¤inizde onun gerektirdi¤i kurallar ve politikalar söz sahibi olmal›. OB Ülkemiz bir zamanlar bilimsel düflünceyle iliflki kurmaya çok önem vermedi mi? MD 1933-1938 aras› befl y›ll›k planda teknoloji gelifltirmek ve uygulamak konusu çok önemliydi. ‹smet Pafla flöyle diyordu: “Dünya çap›nda rekabet 13 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 14 Dünyay› tehdit eden uluslararas› büyük çat›flmalara, diplomasi ve siyaset bazan çözüm bulam›yor. Burada araflt›rmac›lar yeni roller üstleniyor. sanayide ve kamuda yöneticilerin niteliklerini de yeniden tan›ml›yor mu? MD Hem de nas›l! Bir kompleks sistemi tarif ediyoruz. Bu sistemlerin yönetilmesi basit iliflkilere ve sistemlere indirgenemez. Kompleks sistemdeki yöneticilerin özellikleri farkl›d›r. Yönetici, sonsuz derecede daha fazla iletiflim hatt›ndad›r. Yöneticinin atraktif bir cazibeyi ve yeri yaratmas› laz›m. Kamuya bakarsak, Cumhuriyet’i kuranlar, siyasetin, ekonominin, sanayi devriminin oda¤›nda durabildiler. ‹nsan faaliyeti ve kurumlar sistemik bütünlü¤e do¤ru gelifliyor. Fazla spektaküler olmayan faaliyet ve kiflilerin kolektif birliktelikleri, çok ilginç ürünler yaratabiliyor. Yönetici bunu görmeli ve durmadan mükemmeliyetler yaratabilmeli. Küresel yönetici tek bir ürün bile üretse, karmafl›k bir sistemi yönetti¤inin bilincinde olmal›. OB Bilime deste¤in bugünkü dünyadaki içeri¤i nedir? MD Birincisi, bilim, “raslant›sal himaye” edilmekten ç›kt›. Düzenli ve sistemli deste¤e kavufltu. ‹kincisi, deste¤in arkas›nda, uluslararas› veya yerel misyonu çok iyi tan›mlanm›fl ulusal bilim ajanslar› var -ki bunlar uluslararas› politikalar da üretirler- ya da az say›da NATO, BM, AB Komisyonu gibi, ulusal ajans veya hükümet temsilcilerinin oluflturdu¤u yap›lar var. Bilimde basit bir destek yok. Maliyet hesaplar›n›n yap›lmaya çal›fl›ld›¤›, sosyo ekonomik faaliyet alanlar›na kadar uzanan beklentilerin tan›mland›¤› destek söz konusu. Bu sürece bilim adamlar› da katk›da bulunuyor. ABD’deki durum gösteriyor ki, bilime ayr›lan para beklenenleri sa¤l›yor. Bütün ekonomik s›k›nt›lara ra¤men, her fleyden k›s›lsa bile bilime destek sürüyor. OB Toplumlar›n bilimden beklentilerinin artt›¤›n› söyleyebilir miyiz? MD Hem de çok ciddi olarak... Yaflam standard›, sa¤l›kl› çevre gibi beklentilerinin karfl›lanmas›nda, bilimin oynad›¤› rol art›yor. Ulusal savunma ve sanayi beklentilerini de buna eklemek gerek. Büyük beklentilerin ifade biçimi de¤iflti. Bilimin maliyet/yarar analizindeki süreçler de¤ifliyor; üretilen bilgi bir süre sonra etkinlik anlam›nda ticarilefliyor. Bu ticarileflmeye bilim üretenler de fiilen kat›l›yor. Üretilen fleyin ne kadar sosyo ekonomik yarar sa¤layaca¤› konusunda basmakal›p bilinenlerin ötesine geçti geliflmeler. Yeni bir mekanizma olufltu. Tekno parklar, bilim parklar›, bilim merkezleri... Çok ilginç baflka bir nokta daha: Dünyay› tehdit eden uluslararas› büyük çat›flmalara, diplomasi ve siyaset bazan çözüm bulam›yor. Burada araflt›rmac›lar yeni roller üstleniyor. OB Bilim baflka hangi özellikler kazand›? MD Bilimden toplumun beklentileri art›nca, bilimin araflt›rma kapasitesi, dünyan›n neresinde olursa olsun herkesin ilgisini çekiyor. Araflt›rmac›n›n üstelik laboratuvar aletleri ile birlikte serbest dolafl›m› gündemde. Daha önce, derecelerin, ö¤rencilerin, unvanlar›n serbest dolafl›m› vard›. Mesela OECD düzeyinde global bilim konular›nda bilimsel araç ve gereçlerin dolafl›m›ndan gümrük vb. al›nmamaya baflland›. Z›mni, yani örtük bilginin gidifl gelifline kap›lar iyice aç›ld›. Ancak komünikasyonla aktar›labilen, say›sallaflt›r›lmas› o kadar kolay olmayan bir bilgi iliflkisinden söz ediyoruz. Müzelere var›ncaya kadar topluma aç›k k›l›nmas› gereken her fley yeniden yap›lan›yor. Örne¤in Fermi gibi büyük araflt›rma 14 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 15 Korkular› aflmam›z laz›m. Büyük sistemlerden çok korkuyoruz. Avrupa’dan korkuyoruz; yerel bölgesel sistemlerin ç›kmas›ndan korkuyoruz. Bilim ve teknoloji üretkenli¤i karar›n› al›nca sosyal ve ekonomik güç dengesi ve ülkemizin konumu da de¤iflecektir. laboratuvarlar›n›n halka, ö¤rencilere aç›k standartlaflt›r›lm›fl e¤itim programlar› var. NASA’dan bedava e¤itim paketleri alabilirsiniz. OB Yani bilim ve bilgiyi her yerde “avlaman›n” araçlar› m› gelifltiriliyor? MD ABD dünyan›n her yerindeki ak›la, “benim akl›m, benim yararlanaca¤›m ak›l” diye bak›yor; bilimsel bilgiyi her yönden kullanabilmenin yeni örgütlenmelerini yap›yor. Bilgi toplumu ile enformasyon toplumu aras›ndaki fark› yaflayaca¤›z. ‹nsan›n fark›nda olan bilgi iflleme süreçleri hakim olacak. ‹nternette arama makineleri veya yöntemleri flimdi aptal. Bunlar› ak›lland›racak çok iyi ara yüzler dönemi bafll›yor. Bu, bilgi toplumunun özelli¤i. Kuantum enformasyon teorisi, gerçek güvenlik sistemini kuracak. Enformasyon toplumunun basitli¤i afl›lacak. ‹nsan akl› ve düflüncesinin her fleye derinlik kazand›raca¤› toplumun ad›d›r bilgi toplumu. OB Bilimin kendi iç dinami¤i, toplumu nereye götürecek? MD Biyoteknoloji-genetik bilimler yaflam bilimlerini derinden etkiledi; sa¤l›¤›, ormanc›l›¤›, tar›mc›l›¤›... ‹nsan genom projesi iflin bafl› henüz. Sistemi hücre karmafl›kl›¤› ile yorumlamaya bafllad›k. Ak›l hangi düzeyde do¤uyor, hücre düzeyinde mi, moleküler düzeyde mi, yoksa beyin düzeyinde mi? Bu bambaflka bir dünya, böyle bir dünyada çok büyük araflt›rmac› kadrolar›na ve araflt›rmac› iflbirliklerine ihtiyaç var. Ülkemizde iflbirli¤i zafiyeti çok büyük. Herkes, stratejik planlama yap›yor, bilimsel verilerin ›fl›¤›nda, gelecek kayg›lar› ile yap›yor. fiimdi kuantum enformasyon toplumuna gidiliyor. Kuantum cihazlar› ile beyinlerimiz büyük sars›nt› geçirecek. Ak›l, kuantum düzeyinde olufluyor. Bilgi ifllemenin ötesine geçiyorsunuz. Bu, datay› dataya çevirmiyor, bir sonraki sürece yol gösteriyor, onu yorumluyor. Belki kuantum teorisi de¤iflecek. Bugün kulland›¤›m›z teorinin içinde paradokslar var. Belki beynin, düflüncenin içine girilmesiyle farkl› ayr›nt›lar ön plana ç›kacak. Biyolojide kuantum flifreleme teorisi peflindeler, kuantum düzeyinde birtak›m kodlar var m› araflt›r›l›yor. 15 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 16 BT’yi, pazar›n beklentisine yönelik yeni ürünlere, üretim yöntemlerine, hizmet süreçlerine dönüfltürmek, her fleyden önce özel sektörün görevidir. Ama, inovasyonun h›z› ve yo¤unlu¤unu, tasarruf, yat›r›m, e¤itim ve risk alma konular›ndaki e¤ilimleri, devletçe yarat›lan ekonomik ve toplumsal ortam belirler. Prof. Dr. Tosun Terzio¤lu, Türkiye AB’nin 6. Çerçeve Program›’nda yer al›rsa özel sektörün de Avrupa ile BT üretim sürecine girebilece¤ini, tersi durumda büyük bir yanl›fl yap›lm›fl olaca¤›n› söylüyor ve ‹stanbul Sanayi Odas›’n›n bu yöndeki kararl›l›¤›n›n önemini vurguluyor. Ekonomik üstünlüklerin temelinde bilim ve teknoloji ne derece yat›yor? TOSUN TERZ‹O⁄LU Ekonomik üstünlüklerin, refah›n alt›nda yatan, bilgi üretmenin yan› s›ra üretilen bilgiyi teknolojiye (BT), ürüne dönüfltürme becerisidir. BT üretimi, bu üretimi ürün ve üretim yöntemleri ba¤lam›nda ekonomiyle bütünlefltirme çabalar›, bugünkü refah› yaratt›. Bak›n, 1996’da ABD’nin önde gelen 500 sanayi kuruluflu ABD seçimlerinden önce Baflkan ve Kongre adaylar›na, ekonomi ve teknoloji politikalar› hakk›nda bir rapor veriyorlar. Rapor flöyle bafll›yor: “Geçen elli y›lda ABD’de kaydedilen ekonomik büyümenin en az yar›s›n› teknolojik yeniliklere inovasyona- borçluyuz.” BT’yi, pazar›n beklentisine yönelik yeni ürünlere, üretim yöntemlerine, hizmet süreçlerine dönüfltürmek, her fleyden önce özel sektörün görevidir. Ama, inovasyonun h›z› ve yo¤unlu¤unu, tasarruf, yat›r›m, e¤itim ve risk alma konular›ndaki e¤ilimleri, devletçe yarat›lan ekonomik ve toplumsal ortam belirler. OB BT’nin ekonomide a¤›rl›¤› art›yor mu? TT Teknolojinin “a¤›rl›¤›”na bak›n: ABD’nin nüfusu son yüzy›l içinde 3,6 kat artt›; toplam üretimin a¤›rl›¤› ayn› kal›rken, ABD’nin ekonomisi 19 kat büyüdü! 1 kg. kum 0.007 $, 1 kg cam 1.05 $, 1 kg pentium 17.778 $ ... OB LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 17 Kurakl›k koflullar›nda bile yüksek verimli bir tohum yetifltirirseniz hem sulama ve ya¤›fl gibi sorunlardan kurtulur hem de bu tohumu stratejik bir politika arac› olarak kullanabilirsiniz. Bu tohumu Suriye’ye verdi¤inizde, bu ülkeyle su sorununu halletmede önemli bir mesafe al›rs›n›z. 30 milyar dolar ihracat için 1.688 ton pentium III veya 29.126.213 ton cam, veya 4.285.714.286 ton kum satmal›s›n›z. Yüksek teknoloji içeren ürünlerin imalat sanayii d›flsat›m›ndaki paylar›, ‹rlanda’da yüzde 47, ‹ngiltere’de yüzde 30, Rusya’da yüzde 16, Arjantin’de yüzde 8, Türkiye’de yüzde 4. Bu rakamlar, teknolojinin önemi ile ülkelerin geliflmifllik düzeyleri hakk›nda da bir fikir veriyor. OB Türkiye’de öncelikle a¤›rl›k vermemiz gereken BT politikalar› nelerdir? TT ‹novasyon sistemi ve e¤itim politikas› ciddi biçimde hayata geçirilmeli. Meslek e¤itimine daha çok önem verilmeli. Sanayinin üretimindeki esas güç oradaki teknik insanlard›r. Geçen yaz çimento sanayinin önde gelen bir yöneticisi ile konufluyordum, Türkiye’de mühendislerden yana hiç s›k›nt›m›z yok, hatta onlar› baflka ülkelere bile gönderiyoruz, ama eksik olan ara insan gücü a盤›n› Fransa’dan kapat›yoruz, dedi. OB BT destek ve yat›r›mlar›nda stratejik alanlar belirlemeli mi ülke? TT Mesela biyo-teknolojiyi ele alal›m. ‹nsan geneti¤inden g›da endüstrisine, tohumculu¤a dolay›s›yla tar›ma kadar genifl bir yelpazeye uzan›yor. Bu alanlar›n hepsine girmek zor, yeterli insan gücü, bilimsel altyap› eksik, ama bana göre tar›m ve g›da biyo-teknolojisine destek verilmeli. Örne¤in kurakl›k koflullar›nda bile yüksek verimli bir tohum yetifltirirseniz hem sulama ve ya¤›fl gibi sorunlardan kurtulur hem de bu tohumu stratejik bir politika arac› olarak kullanabilirsiniz. Bu tohumu Suriye’ye verdi¤inizde, bu ülkeyle su sorununu halletmede önemli bir mesafe al›rs›n›z. ‹nsan genomu üzerine, genetik hastal›klar› önlemek konusunda ise büyük araflt›rma merkezleriyle olan iliflkileri güçlendirmekte yarar var. OB Baflka hangi alanlar› düflünürsünüz? TT Otomobil yan sanayi çok önemli. Fren, motor elektronik donan›m vb. gibi bütün yan sanayi alanlar›nda dünyaya kaliteli ve teknik özellikleri yüksek ürün satabiliriz. Mesela Tofafl’›n, Fiat’›n bütün otomobillerine koltuk tasar›m ar-ge ve üretimini almas›n› küçümsememeliyiz. Örne¤in dünyaya fren sat›yoruz. Hem de en iyi oto flirketlerinden referansl›. Tamamen Türk. Bu alanda 17 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 18 AB’nin 6. Çerçeve Program›, bu süreci üst noktalara tafl›yacak ve özel sektörü de Avrupa ile BT üretim sürecine sokacak. Türkiye, 6. Çerçeve Program›’na girmezse korkunç bir hata yapar. eksik olan bilgi sahibi ile bilgiye ihtiyac› olabilecek kurum ve kifliler aras›nda iliflki kurmada yard›mc› olan sistemler. Almanya’da yeni kurulan Steinbeis Vakf› tamamen bu amaçla çöpçatanl›k yap›yor. Endüstriyel tekstile destek vermeliyiz. Paraflüt, paraflüt ipi, zor yanan elbise gibi çok özel tekstil ürünlerine yönelmeliyiz. Yeni malzemeler gelifltirmeye önem vermeliyiz. Tabii elektronik... Ama komponent üretimine de¤il, cihaz yap›m›n› gelifltirmeye yönelmeliyiz. Yaz›l›m her zaman birinci derecede önemli. Burada ciddi insan gücü a盤›m›z var. Türkiye arkadan gelerek yükselebilir; öne ç›kabilir. Almanya ve Japonya bunu iki kez yapt›. Birincisi 1900’lerde, ikincisi ‹kinci Dünya Savafl›’ndan sonra. Japonya, Avrupa’ya 15 ö¤renci göndererek buna bafllad› 1890’larda. OB Ülkemizde “Bilgi Toplumu” hedefi siyasi planda çözülmüfl müdür? TT Hay›r, devlet Ar-Ge’ye deste¤ini artt›rmal›, yeni rolünü çok verimli ve etkin yapmal›. Devlet henüz Bilgi Toplumu’nun özelliklerini kavram›fl de¤il, bunu en iyi kavrayan askerlerdir. Büyük bir f›rsat var, özellikle genç nüfusumuz kimsede yok. Nüfusun yüzde 30’u 15 yafl ve alt›nda. Di¤er Avrupa ülkelerinde ortalama yüzde 15. ‹yi e¤itilmifl, bilgiyi ekonomik ve toplumsal faydaya dönüfltürme becerisi kazanm›fl bir genç nüfus, bu ülke için Suudi Arabistan’›n petrolünden de çok önemli bir kaynakt›r. Ayr›ca iyi yetiflmifl, gelir düzeyi y›llar içinde yükselen genç nüfus, tüketicili¤iyle de ekonomiye büyük canl›l›k kazand›r›r. OB Avrupa’n›n “6. Çerçeve Program›”yla BT’de yeni bir hamleye kalk›flt›¤›n› m› görüyoruz? TT Avrupa, BT üretiminde ve bilginin teknolojiye dönüfltürülmesi sürecinde ABD ve Japonya’n›n gerisine düfltü¤ünü gördü ve flimdi bir programla yeni BT üretimi hedefleri koydu. AB, Avrupa’daki ekonomik güçlükleri, iflsizli¤i vb. bu programla aflmay› planlad›. Avrupa, ekonomi için gerekli yeni teknolojik bilgileri üretecek yeterli say› ve kalitede mühendis, bilim adam› bulamama korkusunu yafl›yor. Bunu aç›kça söylüyorlar. 1960’larda ucuz ve vas›fs›z iflçiyle sanayi büyümesini sa¤lad›; ancak flimdi Bilgi toplumuna geçifl sürecinde, ekonomilerinin bugünkü durumlar›nda, pahal› ve kalifiye iflçi gerekiyor. 18 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 19 Yönetimin niteli¤i çok de¤iflti. Çünkü yap›lan iflin niteli¤i, boyutlar›, derinli¤i art›k farkl›. Bilimsel etkenler çok daha belirleyici oldu ve üretimle çok boyutlu bir içiçelik yaflan›yor. Okullarda teorik olarak okudu¤umuz kuantum fizi¤i gibi konular bugün uygulamaya dönüfltü. Avrupa’da bu aç›k var ve Almanya “Green Card” benzeri bir uygulamayla bütün dünyadan bilgi teknolojileri konusunda uzmanlara kap›lar›n› açt›. Bunlar, Bilgi Toplumu için üretimin kalbinde yer alacak. OB Türkiye’nin, Avrupa’da BT üretim süreçlerine yeni bir nitelik kazand›racak olan 6. Çerçeve Program›’na kat›lmas›n› önemli görüyorsunuz... TT Özel sektörümüz Ar-Ge ö¤renme sürecini yafl›yor. Son iki y›l içinde bu alanda yeni bir geliflme var Türkiye’de. Gayri Safi Milli Has›la’da Ar-Ge’nin pay› ilk kez yüzde 0.63’e ç›kt›¤› gibi, bu oran içinde özel sektörün pay› yüzde 17’den 38’e yükseldi. Yani özel sektörümüz de Ar-Ge yapma ve ve ö¤renim sürecinde dramatik bir dönüflümde. AB’nin 6. Çerçeve Program›, bu süreci üst noktalara tafl›yacak ve özel sektörü de Avrupa ile BT üretim sürecine sokacak. Türkiye 6. Çerçeve Program›’na girmezse korkunç bir hata yapar; aday ülke olup da girmeyen tek ülke oluruz. 9 bin üyesi olan ‹SO da girme karar›nda. Onlar›n böyle bir vizyon kazanm›fl olmas› çok önemli. Biz BT’nin mahalli liginde oynuyoruz, ama bu ligin kalitesini yükselttik, oraya kat›l›rsak üst lige girece¤iz. Tarafs›z ‹sviçre bile girdi. OB Küreselleflme ça¤›n›n yöneticisinin nitelikleri farkl› m›? TT Yönetimin niteli¤i çok de¤iflti. Çünkü yap›lan iflin niteli¤i, boyutlar›, derinli¤i art›k farkl›. Bilimsel etkenler çok daha belirleyici oldu ve üretimle çok boyutlu bir içiçelik yaflan›yor. Okullarda teorik olarak okudu¤umuz kuantum fizi¤i gibi konular bugün uygulamaya dönüfltü. Bilgi bankalar›ndaki bilgiyi iflleyebilmek için biyo-enformatik disiplini ortaya ç›kt›. Üniversitemizde “sanayi liderleri” yetifltirmek program›m›z› bafllatt›k. 24 ayl›k çok yo¤un bir e¤itim sonucu hem yönetimde hem münendislikte yüksek lisans al›yorlar. Prof. Dr. Metin Durgut ODTÜ Bilim ve Teknoloji Politikalar› Çal›flmalar› Yüksek Lisans Program› Anabilim Dal› Ö¤retim Üyesi, mühendis Prof. Dr. Tosun Terzio¤lu TÜB‹TAK eski baflkan›, Sabanc› Üniversitesi Rektörü, matematik profesörü Orhan Bursal› (Editör) Cumhuriyet Gazetesi yazar› ve Cumhuriyet Bilim Teknik Dergisi editörü 19 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 20 YEPYEN‹ UMUTLARIN YANINDA DER‹N POL‹T‹K VE EKONOM‹K fiOKLARIN B‹RB‹R‹N‹ ‹ZLED‹⁄‹ 2001 YILINDA DÜNYA ‹LAÇ ENDÜSTR‹S‹ Yirmibirinci yüzy›la büyük umutlarla giren insano¤lu aç›s›ndan 2001, birbirini izleyen ekonomik, politik ve askeri olaylar›n dünya yaflam›n› derinden etkiledi¤i bir y›la dönüflmüfltür. Japonya’da dört y›ld›r süregelen iktisadi durgunlu¤un ard›ndan, 2001 Mart’›nda Birleflik Amerika ekonomisi de resesyon sürecine girmifltir. Dünya ekonomisinin dinamosu ifllevini 1990’larda büyük çapta üstlenmifl bulunan ABD’de beliren ekonomik duraklama giderek etkilerini Almanya baflta olmak üzere Avrupa Birli¤i ülkelerinde de göstermifltir. 11 Eylül 2001 günü New York’ta Dünya Ticaret Merkezi’nin ikiz kuleleri ile Washington’da Savunma Bakanl›¤› Pentagon’un bir bölümüne düzenlenen uçak sald›r›lar› ve bunlar› izleyen olaylar, uluslararas› ortam› çok daha karmafl›k floklar ve sorunlarla karfl› karfl›ya b›rakm›flt›r. 2002 y›l› bafllarken, yeryüzünde ekonomik büyüme h›z› önemli ölçüde yavafllam›fl, sanayide üretim ve yat›r›mlar genellikle azal›rken, uluslararas› ticaret ve d›fl kaynak ak›fllar›nda belirli darbo¤azlar yaflanm›flt›r. ‹nsan sa¤l›¤› için yaflamsal nitelikte ürünler sunan dünya ilaç endüstrisi, yeryüzündeki geliflmelerden etkilenmesine karfl›n, büyümesini yine de sürdürmüfltür. Dünyada ilaç kullan›m›, ilk kez 2001 y›l›nda 400 milyar ABD Dolar›’na yaklaflm›flt›r. 20 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 21 21 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 22 22 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 23 DÜNYA ‹LAÇ SATIfiLARI YÜZDE 11 BÜYÜDÜ TEDAV‹ GRUPLARINA GÖRE ‹LAÇ KULLANIMINDAK‹ DE⁄‹fi‹MLER Kifli bafl›na yüksek gelir düzeyleri bulunan Birleflik Amerika, Kanada, Japonya, Almanya, ‹ngiltere, Fransa, ‹talya, Dünyada en çok kullan›lan ilaçlar aras›nda, 2001 y›l›nda da ‹spanya, Avustralya, Yeni Zelanda, Meksika, Brezilya ve kalp ve damar hastal›klar›yla ilgili ürünler yine en ön s›rada Arjantin’den oluflan en genifl ilaç pazarlar›na sahip 13 yer almaktad›r. Dünyan›n önde gelen 13 ülkesinde, kalp ve ülkede, perakende ilaç sat›fllar›, 2001 y›l›nda yüzde 11 damar ilaçlar›n›n toplam sat›fllar› ilk kez 50 milyar ABD oran›nda art›flla, 254 milyar ABD Dolar› düzeyini geçmifltir. Dolar›’na ulaflm›flt›r. Özellikle kan ürünlerinin y›ll›k Yeryüzünde toplam ilaç tüketiminin üçte ikisi, bu 13 ülkede kullan›m›, Birleflik Amerika’da yüzde 25 ve Avrupa yap›lmaktad›r. Birli¤i’nin en büyük befl ülkesinde ise yüzde 22 oran›nda artm›flt›r. Kuzey Amerika’da, Birleflik Amerika ve Kanada’n›n y›ll›k ilaç sat›fllar›, 2000’de yüzde 13 artm›flken, 2001’de yüzde Toplumsal, siyasal ve giderek uluslararas› askeri 17 gibi ola¤anüstü bir büyüme göstermifltir. Kuzey gerilimlerin ard› ard›na yafland›¤› 2001 y›l›nda, kullan›m› en Amerika’daki toplam y›ll›k ilaç sat›fllar›, özellikle 11 Eylül çok artan ilaçlar, merkezi sinir sistemi ürünleri olmufltur. sald›r›lar›n›n yol açt›¤› ola¤anüstü ek ilaç gereksinimlerinin Dünyan›n 13 önde gelen ülkesinde, merkezi sinir sistemi de etkisiyle, 140 milyar Dolar’a ulaflm›flt›r. ‹laç kullan›m›n›n ilaçlar›n›n toplam sat›fllar› yüzde 14 oran›nda büyüyerek, yaklafl›k 130 milyar Dolar’›, Birleflik Amerika’da 42 milyar ABD Dolar›’na yaklaflm›flt›r. Merkezi sinir sistemi gerçeklefltirilmifltir. ilaçlar›n›n kullan›m›nda, yüzde 21 art›flla, Birleflik Amerika 2001’de rekor k›rm›flt›r. Avrupa Birli¤i’nin en çok ilaç tüketen befl büyük ülkesi olan Almanya, Fransa, ‹ngiltere, ‹talya ve ‹spanya’da toplam Dünya tüketiminde üçüncü s›radaki yerini koruyan sindirim y›ll›k ilaç sat›fllar› 53 milyar ABD Dolar›’na yaklaflm›flt›r. ve metabolizma ilaçlar›n›n 13 ülkedeki sat›fl düzeyi, 40 Befl ülkenin toplam ilaç sat›fllar›ndaki y›ll›k ortalama milyar Dolar’›n biraz alt›nda kalm›flt›r. büyüme yüzde üç dolay›nda olmufltur. ‹laç kullan›m›nda baflta gelen 13 ülkede, 2001 verilerine ABD’den sonra tek bafl›na en çok ilaç kullan›lan ikinci ülke göre, solunum sistemi ilaçlar› 23 milyar ve antibiyotikler de olma niteli¤ini sürdüren Japonya’da, özellikle sosyal 22 milyar ABD Dolar› düzeyinde tüketilmifltir. güvenlik kurumlar›n›n al›m fiyatlar›nda uygulad›klar› indirimler sonucunda, ilaç sat›fl de¤erleri bir önceki y›la oranla yüzde yedi düzeyinde gerileyerek 48 milyar ABD Dolar›’na inmifltir. Latin Amerika’da Arjantin ve Brezilya’da birbirini izleyen yo¤un ekonomik bunal›mlar, y›ll›k ilaç sat›fllar›nda da düflüfllere yol açm›flt›r. Meksika’n›n yüzde 13 gibi h›zl› bir büyüme sa¤lamas›n›n olumlu etkisiyle, Latin Amerika’n›n en büyük üç ülkesindeki toplam ilaç sat›fllar›, sadece yüzde dört gerilemeyle, 13 milyar Dolar olmufltur. 23 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 24 ‹LAÇ ENDÜSTR‹S‹ YEN‹ DÖNÜM NOKTALARINDA... ‹LAÇTA DEV ARAfiTIRMALAR VE B‹YOTEKNOLOJ‹ ‹fiB‹RL‹KLER‹ Ekonomik, politik ve giderek askeri aç›lardan 2001 y›l›n›n 2001 y›l›, klinik denemeler aflamas›ndaki yeni ilaçlarla ilgili yeryüzünde yol açt›¤› köklü de¤ifliklikler, dünya ilaç beklentileri karfl›layamad›¤› gibi, yak›n dönemlerde ruhsat endüstrisini yepyeni dönüm noktalar›na getirmifltir. verilen ve her biri y›lda bir milyar Dolar’›n üstünde gelir sa¤lamas› beklenen baz› ilaçlar için de sorunlarla geçmifltir. Özellikle ‹nsan Genomu Projesi’nin baflar›yla Hastalarda ciddi yan etkiler yaratt›¤› görülen önemli birkaç gerçeklefltirilmesi ve kök hücreleri konusunda yeni ilac›n kullan›m› durdurulmufl ya da k›s›tlanm›fl, baz› ilaç ya bulufllar›n ortaya koydu¤u umutlar, t›p, tedavi ve ilaç da tedavi gereçlerinde rastlanan yap›m hatalar› ise, bu aç›s›ndan endüstrinin önünde genifl ufuklar açarken, 11 Eylül ürünlerin sa¤l›k hizmetinden geri çekilmesiyle 2001 sald›r›lar›n›n efli¤inde büyüyen biyolojik terör sonuçlanm›flt›r. olas›l›klar› ise o alanlarda da yeni çözüm aray›fllar›n› zorunlu k›lm›flt›r. Bat›’n›n önde gelen devletleri, radyoaktif Yeni ilaçlarda karfl›lafl›lan darbo¤azlar, Birleflik Amerika’n›n sald›r› ve korku veren salg›n hastal›k olas›l›klar›na karfl› titizli¤iyle tan›nan Besin ve ‹laç Kurumu (FDA) aç›s›ndan yurttafllar›n› korumak amac›yla, belirli ilaçlar ve afl›lar› kayg› verici boyutlara ulaflm›flt›r. FDA, 2001’de büyük ölçeklerde sat›n almaya yönelmifllerdir. Bunlar›n onaylanaca¤› umulan baz› ilaçlar için daha genifl klinik sonucunda, dünya ilaç endüstrisinin y›ll›k cirosunun, yüzde araflt›rmalar uygulanmas›n› istemifl ve onay vermeyi yeni 9-11’i bulan bir geliflmeyle, 2002 y›l›nda 430 milyar ABD y›la b›rakm›flt›r. Dünya ülkelerinde klinik inceleme Dolar›’n› aflabilece¤i flimdiden öne sürülmektedir. aflamas›ndaki ürün say›s› ise, 1995’te 1.455 iken, 2001 y›l›nda 2.042’ye ç›km›flt›r. Ne var ki, ilaç endüstrisi bak›m›ndan, 2001 beklenmedik sorunlar›n da gündeme geldi¤i bir y›l olmufltur. 2005 y›l›na Araflt›rma ve gelifltirme yat›r›mlar› 2001’de en önde gelen kadar patent korumas› sona ermesi beklenen ilaçlar›n ilk ikisinde 4-5 milyar Dolar düzeyine kadar ulaflan dev ilaç toplam y›ll›k sat›fl düzeyleri 40 milyar ABD Dolar›’n› kurulufllar›, kendi laboratuvarlar›nda istedikleri ölçüde elde bulmaktad›r. Patentleri biten ilaçlar›n yerini alan ucuz edemedikleri yeni ürünlere kavuflabilmek amac›yla, küçük fiyatl› jenerik ürünler, patent sahibi kurulufllar›n gelirlerinde ölçekli ama yarat›c› biyoteknoloji kurulufllar›yla iflbirliklerini 2001’de en az 6 milyar Dolar de¤erinde gerilemeye yol gittikçe artt›rm›fllard›r. Araflt›rmalarda büyük umutlar açm›flt›r. Jenerik ürünlerin rekabetinin 2002’de do¤uraca¤› yaratan yeni bulufllarla ilgili karfl›l›kl› iflbirli¤i anlaflmalar›, gelir kay›plar›n›n ise 11 milyar Dolar’› aflaca¤› san›lmaktad›r. yüz milyonlar ve hatta bazan milyarlarca Dolar’l›k büyük ba¤lant›larla sonuçlanm›flt›r. Yeryüzünün en çok kullan›lan kolesterol düflürücü ilac› (Zocor), 2001’de tek bafl›na 6.7 milyar Dolar’l›k gelir sa¤lam›flt›r. Dünya ilaç endüstrisinin en büyük özlemi, patent süresi dolacak ilaçlar›n yerine, bir an önce yeni moleküllerden oluflan ilaçlar› yaratabilmektir. Oysa, 1996’da dünyada yeni keflfedilen molekül say›s› 53 ürüne ulafl›rken, 2000’de yepyeni nitelikte ancak 27 ilaç bulunabilmifltir. 24 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 25 B‹YOLOJ‹K TERÖR TEHD‹D‹NE KARfiI ‹LAÇ VE AfiILAR Anthraks salg›n›ndan korunmak amac›yla, ABD’de bir biyoteknoloji kuruluflunun dört y›ld›r üstünde çal›flt›¤› ilk afl›, ülkenin ilaç denetim kurumu FDA’dan 27 Aral›k 2001’de onay alm›flt›r. Ola¤anüstü görevlere yollanan asker kiflilerin New York’ta Dünya Ticaret Merkezi’ne ve Washington’da yan› s›ra, posta görevlileri gibi siviller de yayg›n biçimde Pentagon’a düzenlenen sald›r›lar, kimyasal, biyolojik ya da afl›lanmaya bafllanm›flt›r. nükleer maddelerle giriflilebilecek bir biyolojik terör dehfletinin Bat› dünyas›nda derinden duyulmas›yla sonuçlanm›flt›r. Herhangi bir nükleer sald›r› olas›l›¤›, halk y›¤›nlar›n› radyasyondan koruyucu yöntem ve ilaçlar›n vazgeçilmez de¤erini ön plana ç›karm›flt›r. FDA, de¤iflik yafl ABD Senatosu’nun Demokrat Parti’li ço¤unluk lideri Tom gruplar›ndaki insanlar, kad›nlar ve çocuklar için, Daschle ad›na, sald›r›n›n hemen sonras›nda parlamentoya radyasyonun etkilerine karfl› ayr›nt›l› yeni tedavi gönderilen bir mektuba, öldürücü nitelikte flarbon yöntemlerini saptayarak, kamuoyunun bilgisine sunmufltur. (anthraks) mikrobu tozlar›n›n konuldu¤u anlafl›lm›flt›r. ‹çinde yaklafl›k üç milyon anthraks sporunun bulundu¤u Dünyada afl›lama kampanyalar›n›n da yard›m›yla çiçek san›lan mektup, Birleflik Amerika’n›n posta servislerinde hastal›¤›, 1990’larda sona erdirilmiflse de, bu hastal›¤›n ola¤anüstü denetimlere yol açm›fl, mikrop bulaflan virüsü, yeni bir biyolojik sald›r›da yararlan›labilecek en mektuplara dokunan befl kifli inan›lmaz h›zla yaflama veda tehlikeli virüsler aras›nda görülmektedir. Bat› ülkeleri, etmifltir. ç›kar›labilecek bir salg›na karfl› önlem olarak genifl çapta çiçek afl›s› sipariflleri verdikleri gibi, Dünya Sa¤l›k Örgütü Biyolojik terör olas›l›klar›na karfl›, Birleflik Amerika baflta de, virüsün bilinen son örneklerini saklamakta olan Birleflik olmak üzere, Bat› ülkeleri y›¤›nsal ölümler yaratabilecek Amerika ile Rusya’dan, ellerindeki stoklar› önümüzdeki iki mikroplar ve hastal›klarla ilgili genifl önlemlere ya da üç y›ll›k dönem boyunca korumalar›n› istemifltir. baflvurmufllard›r: Birleflmifl Milletler, çeflitli uluslararas› sa¤l›k kurumlar› ve devletler, 2002 y›l›nda, y›¤›nsal ölüm silahlar›na dönüfltürülebilecek kimyasal maddeler, mikroplar ve gazlar konusundaki köklü çözüm aray›fllar›n› sürdüreceklerdir. LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 26 S SA⁄LIKLI B‹R DÜNYA ‹Ç‹N KALKINMAYI ENGELLEYEN DENGES‹Z SA⁄LIK DÜZEN‹ NASIL B‹R ÇÖZÜM? Dünya Sa¤l›k Örgütü’nün 2001 y›l› sonunda büyük yank›lar Dünya Sa¤l›k Örgütü, dengesiz sa¤l›k düzeninin yaratt›¤› uyand›ran yeni bir raporuna göre, yeryüzünde kifli bafl›na ekonomik ve sosyal gerilemeleri önlemek amac›yla dünya y›ll›k sa¤l›k giderleri Birleflik Amerika’da 4.500 Dolar’› çap›nda yeni bir giriflimin bafllat›lmas›n› istemektedir. arkada b›rak›rken, en yoksul 60 ülkede sa¤l›¤a ayr›lan kaynaklar kifli bafl›na ancak 16 Dolar’dan ibaret kalmaktad›r. Prof. Sachs baflkanl›¤›ndaki komisyon, h›zl› bir ekonomik ve Ortalama ömür olas›l›¤›, varl›kl› ülkelerde yaflayan 900 sosyal geliflim için, önümüzdeki 15 y›l boyunca, varl›kl› milyon insan için 78 y›l› bulurken, en yoksul ülkelerdeki ülkelerin kalk›nmaya çal›flan yoksul ülkelere sa¤l›k alan›nda 640 milyon kifli için yaklafl›k 51 y›lda kalmaktad›r. Do¤um yapt›klar› yard›mlar› y›lda 30 milyar ABD Dolar› düzeyinde sonras›nda befl yafl›na eriflmeden can veren çocuklar›n artt›rmalar›n› hedeflemektedir. Önerilen art›fl, varl›kl› say›s›, varl›kl› ülkelerde her bin bebekte alt›dan ibaretken, ülkelerin toplam ulusal gelirlerinin ancak yüzde 0.1’ini yoksul ülkelerde bebek ölümleri binde 159’a ulaflmaktad›r. simgelemektedir. Yoksul ülkelerin de, kendi ulusal gelirlerinden sa¤l›k hizmetlerine ay›rd›klar› kaynaklar› Harvard Üniversitesi’nin tan›nm›fl uluslararas› kalk›nma ortalama yüzde dört oran›ndan yüzde befl ya da yüzde iktisatç›s› Jeffrey Sachs baflkanl›¤›ndaki, Dünya Sa¤l›k alt›ya yükseltmeleri durumunda, yeryüzünün yoksullar›na, Örgütü Makroekonomi ve Sa¤l›k Komisyonu’nun düzenledi¤i yeni d›fl kaynaklarla birlikte, her y›l toplam 66 milyar ABD rapor, uluslar›n ‘ekonomik geliflim düzeyleri’ ile ‘sa¤l›kl› Dolar› de¤erinde ek bir sa¤l›k katk›s› yarat›lm›fl olacak, 60 yaflam koflullar›’ aras›nda do¤rudan bir iliflkinin yoksul ülkede kifli bafl›na yap›lan sa¤l›k giderleri, böylece, varoldu¤unu belirtmektedir. 34 Dolar’a ç›kar›labilecektir. Rapor, ülkelerin yoksul kalmalar›nda en etkin nedenler ‹nsan sa¤l›¤›na 2015’e kadar yoksul toplumlar için her y›l olarak, savafllar, do¤al afetler ve kötü yönetimin yan›nda eklenecek 66 milyar Dolar’l›k katk›n›n, Dünya Sa¤l›k hastal›klar› da saymaktad›r. Tek bafl›na s›tma hastal›¤›n›n, Örgütü, hastal›klar› ve erken ölümleri önlemek, çal›flma Afrika ülkelerinin ekonomik gücünü her y›l en az yüzde alt› olanaklar› ve verimlili¤i artt›rmak yoluyla, kalk›nmaya oran›nda düflürdü¤ü belirtilmektedir. Dünyadaki 40 milyon çal›flan ülkelerde 360 milyar ABD Dolar› düzeyinde ulusal Aids hastas›n›n 32 milyonunun bulundu¤u Afrika k›tas›nda, gelir art›fl› yarataca¤›n› ileri sürmektedir. Her y›l ölümden salg›n›n ayn› h›zla sürmesi durumunda, ortalama insan kurtar›lacak insan say›s› ise, ortalama sekiz milyon kifliyi ömrünün Güney Afrika’da 2010’da 30 y›la kadar aflacakt›r. düflebilece¤inden korkulmaktad›r. En yoksul ülkelerin yan› s›ra, Aids giderek Çin’den Rusya’ya kadar birçok Asya 1950’lere kadar s›tma ve çeflitli hastal›klar›n süregeldi¤i ülkesini etkisine almaktad›r. Rusya’da Aids hastas› Yunanistan, ‹talya, Portekiz ve ‹spanya’da giriflilen sa¤l›k say›s›n›n son üç y›lda befl kat artt›¤› gözlenmektedir. Bir savafl›mlar› sonucunda salg›nlar›n sona erdirilmesiyle ara önemli ölçüde gerileyen verem, ortaya ç›kan ilaçlara birlikte, Güney Avrupa’n›n turizm ve sanayi yat›r›mlar›nda direnci artan mikroplar nedeniyle yeryüzünde h›zla gerçekleflen patlama, sa¤l›kl› yaflam›n ekonomik geliflmeye yayg›nlaflmaktad›r. ne ölçüde destek verdi¤inin en çarp›c› örne¤i olarak gösterilmektedir. 26 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 27 27 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 28 Birleflik Amerika’da, 11 Eylül sald›r›lar›ndan sonra panik YOKSUL ÜLKELERE UCUZ ‹LAÇLAR VE PATENT HAKLARI... yaratan flarbon mikrobu bulaflt›r›lm›fl mektuplar, soruna bambaflka bir boyut katm›flt›r. Bu kez, Birleflik Amerika ve Kanada hükümetleri, hastal›¤a karfl› en etkili ilac› patent Ayn› ça¤›n içinde yaflamalar›na karfl›n ça¤dafl olanaklardan alt›nda sa¤l›k hizmetine sunan Almanya’n›n ünlü bir ilaç yeterince yararlanamayan yüz milyonlarca insan›n varl›¤›, kuruluflundan, ürün sat›fl fiyat›n›n, kendileri için en az üçte 2001 y›l›nda ilaç fiyatlar› alan›nda da yeni çözüm bire düflürülmesi iste¤inde bulunmufllard›r. Daha da ilginci, aray›fllar›n› getirmifltir. ola¤anüstü bir indirim yap›lmad›¤› takdirde, Kanada devleti, patenti sürmesine ra¤men, ilac›n jenerik benzerinin Güney Afrika Cumhuriyeti, uluslararas› patent korumas› Kanada’da üretilmesine izin verece¤ini duyurmufltur. Kuzey alt›nda bulunmalar›na karfl›n, halk› için yaflamsal nitelikte Amerika’n›n biyolojik terör olas›l›¤›yla yüz yüze geldi¤i bir sayd›¤› önemli baz› ilaçlar›n son y›llarda ülkede jenerik aflamada yaflanan çekiflme, Alman ilaç kuruluflunun, benzerlerinin üretilmesine izin vermifltir. Yüksek araflt›rma al›fl›lmam›fl çapta indirimleri kabul etmesiyle giderleri sonucunda bulduklar› patentli ve pahal› ilaçlar›n sonuçlanm›flt›r. ucuz jenerik kopyalar›n›n üretilmesine tepki gösteren dünya çap›ndaki 39 ilaç kuruluflunun Güney Afrika’da açt›klar› Dünya Ticaret Örgütü’nün 2001 Kas›m’›nda Katar’›n Doha dava, k›sa sürede bir uluslararas› soruna dönüflmüfltür. ‹laç kentinde yap›lan Bakanlar Konferans›, ilaçlar›n entelektüel kurulufllar› kadar Bat›l› devletlerin de patent haklar›n›n mülkiyet haklar› konusunda ilk kez varl›kl› ve yoksul çi¤nenmesine fliddetle karfl› koymalar›, bu kez yeryüzünün ülkelerin çok daha esnek yaklafl›mlarla ortak anlaflmalara ço¤u gönüllü kuruluflunun, varl›ks›z ülkeler insanlar›n›n varmalar›n› sa¤lam›flt›r. Ayr›nt›lar› yak›n gelecekteki sadece olanaklar› yetmedi¤i için modern ilaçlarla tedavi görüflmelerle saptanacak olan uzlaflmaya göre, ulusal f›rsat›ndan yoksun b›rak›lmas›n› k›namalar›na yol açm›flt›r. devletler, kendi yurttafllar› aç›s›ndan yaflamsal sa¤l›k Giderek ça¤dafl insan haklar›na iliflkin bir uluslararas› sorunlar› ortaya ç›kt›¤›nda, patent haklar› sürse bile gerek protesto niteli¤ini alan bu tepkiler üzerine, tüm ilaç duyduklar› ilaçlar› jenerik yöntemlerle çok daha ucuz kurulufllar› 2001 Nisan’›nda davadan geri çekilmek zorunda fiyatlarla üreterek halklar›na sunabileceklerdir. kalm›flt›r. Benzer bir baflka patent çat›flmas›, Brezilya’da da yaz aylar›nda yaflanm›flt›r. 28 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 29 AIDS, VEREM VE SITMAYA KARfiI DÜNYA FONU Uluslararas› dayan›flman›n giderek yayg›nlaflaca¤› yeni bir dünya ortam› yaratma özlemi, 2001 y›l›nda t›p ve ilaç alanlar›nda önemli baz› ad›mlar›n daha at›lmas›n› sa¤lam›flt›r: 2001 y›l›n›n Nobel Bar›fl Ödülü’ne de¤er görülen Birleflmifl Milletler Örgütü içinde Genel Sekreter Kofi Annan’›n öncülü¤üyle kurulan Aids, Verem ve S›tmayla Küresel Savafl Fonu, özellikle dünyan›n geri kalm›fl yörelerine, gerekli ilaçlar›, araçlar› ve sa¤l›k hizmetlerini sa¤lamay› hedeflemektedir. Birleflmifl Milletler, Fon’un amaçlar›n› tümüyle gerçeklefltirebilmesi için, y›lda ortalama 7-10 milyar ABD Dolar›’na gereksinim bulundu¤unu belirtmektedir. ABD Temsilciler Meclisi, Aral›k 2001’de bu amaçla 750 milyon Dolar’l›k bir katk›y› onaylam›flt›r. Unicef, Dünya Sa¤l›k Örgütü, çeflitli yard›m kurumlar› ve ilaç kurulufllar›nca oluflturulan Afl›lama ve Ba¤›fl›kl›k ‹çin Küresel Birlik (Gavi), yoksul ülkelerdeki çocuklar›n ancak yüzde 56’s›n›n, verem, tetanoz, difteri, k›zam›k ve bo¤maca gibi temel hastal›klara karfl› afl›lanabildi¤ini belirtmektedir. Menenjit ve zatürree türünden hastal›klara yol açan birçok bakterinin afl›lar› ise yoksul ülkelerde pek ender uygulanabilmektedir. 2001’de yeryüzünün 52 yoksul ülkesinde yayg›n afl›lama kampanyalar› açan Gavi, 2005 y›l›na kadar, temel afl›lar›n yan› s›ra yeni afl›lar›n da dünyan›n varl›ks›z toplumlar›ndaki çocuklar›n en az yüzde 80’ine uygulanmas›n› amaçlamaktad›r. Yoksul ülkelerin sa¤l›k sorunlar›na, dünya ilaç endüstrisi de gittikçe büyüyen bir ilgi gösterme gere¤i duymaktad›r. Örnek olarak, Afrika’n›n 10 ülkesiyle 2001’de yapt›klar› anlaflmalar sonucunda, önde gelen ilaç kurulufllar›, Aids hastal›¤›nda kullan›lan anti-retroviral ilaçlar› bu ülkelere ortalama yüzde 85 indirimle vermeye bafllam›fllard›r. Sinekler arac›l›¤›yla bulaflan trahom hastal›¤›, varl›ks›z ülkelerde yaklafl›k alt› milyon insan›n kör olmas›na yol açmaktad›r. Uluslararas› Trahom Giriflimi (ITI) ad›n› alan yeni bir örgüt, ameliyat ve antibiyotik tedavisi yoluyla Afrika’da ilk aflamada Fas, Etiyopya, Nepal ve Nijerya’da 2005 y›l›na kadar hastal›¤› tümüyle ortadan kald›rma kampanyas›n› bafllatm›flt›r. Kampanyay› ilaç endüstrisi de gereken antibiyotik ba¤›fllar›yla destekleyecektir. 29 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 30 30 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 31 Frans›z kamusal sa¤l›k sigortas›, 2001 y›l›nda, toplam BATI’DA ÇI⁄ G‹B‹ BÜYÜYEN SA⁄LIK G‹DERLER‹ sa¤l›k giderlerinin yüzde 5,6 oran›nda artmas›na karfl›l›k, reçeteli ilaç giderlerinin yüzde 7,6 büyüdü¤ünü izlemifltir. Frans›z hükümeti giderlerdeki art›fl› nas›l dengeleyece¤ini Yeryüzünün yoksul toplumlar›, insanlar›na en temel sa¤l›k araflt›r›rken, kamu hastanelerinin sa¤l›k görevlileri, gereksinimlerini bile kolay sa¤layamazlarken, Bat›’n›n 2002’ye grevlerle girmifllerdir. sanayi toplumlar›nda bambaflka yönde sorunlar yaflanmaktad›r. En modern yöntemlerle gelifltirilen yeni ilaçlar ve ileri bak›m koflullar›, erken ölümleri gittikçe azaltarak, 65 yafl üstüne ulaflan kufla¤› her y›l biraz daha büyütmektedir. Varl›kl› toplumlar›n sa¤l›k giderlerinde ise, bu at›l›mlara paralel olarak ola¤anüstü art›fllar gerçekleflmektedir. Dünyan›n en varl›kl› ekonomisi durumundaki Birleflik Amerika’da, Sa¤l›k Bakanl›¤›’n›n aç›klamalar›na göre, 2000’lerin ilk y›l›nda sa¤l›k giderleri yüzde 6,9 oran›nda büyümeyle, toplam 1.3 trilyon ABD Dolar› düzeyine eriflmifltir. Kifli bafl›na Birleflik Amerika’da 1991’de 2.966 Dolar olan sa¤l›k giderleri, 2001 y›l› bafl›nda 4.637 Dolar’a ç›km›flt›r. Ulusal gelir içinde sa¤l›k giderlerinin pay› 1990’da yüzde 12 dolay›ndayken, 2000’ler bafl›nda yüzde 13,2 düzeyine ulaflm›flt›r. Olay›n en ilginç yan›, hastanelerde bak›m giderleri ile reçeteli ilaç giderleri aras›ndaki de¤iflikliklerde ortaya ç›kmaktad›r. Yeni gelifltirilen ilaçlar›n olumlu katk›s›yla 1993’ten bu yana hastane bak›m giderleri y›lda ancak yüzde dört oran›nda ortalama bir art›fl göstermifltir. 2001 bafllarken, ABD’de hastanede yatarak bak›m›n y›ll›k gider toplam› 412.1 milyar Dolar olmufltur. Buna karfl›l›k, insanlar›n hastaneye yatmaya gerek kalmadan ilaçla tedavi olanaklar›n›n artmas›, toplam reçeteli ilaç giderlerinin 1990-2000 aras›ndaki on y›lda üç kat artmas›na yol açm›flt›r. ‹laçlar›n etkinli¤indeki dramatik geliflmelerle birlikte, Birleflik Amerika’da toplam reçeteli ilaç kullan›m› 2000 y›l›nda 121.8 milyar Dolar’a ç›km›flt›r. Avrupa Birli¤i devletlerinden farkl› olarak ilaç fiyatlar›n›n özgürce belirlendi¤i ABD’de, sa¤l›k, hastane bak›m› ve reçeteli ilaç giderlerindeki çarp›c› büyümeler, özellikle Mart 2001 sonras›nda ekonominin resesyon ortam›na girmesiyle, bütçeler üstünde a¤›r yükler yaratm›flt›r. Sa¤l›k giderlerindeki h›zl› art›fltan duyulan kuflkular Avrupa Birli¤i ülkelerinde de gözlenmektedir. Avrupa’n›n önde gelen devletlerinde, ulusal gelir içinde sa¤l›k giderleri ortalama yüzde sekiz pay almaktad›r. Avrupa Birli¤i’nin en iyi kamusal sa¤l›k hizmetlerine sahip toplumu say›lan Fransa’da, ulusal gelirden sa¤l›¤›n ald›¤› pay yüzde ona yaklaflmaktad›r. Son befl y›lda bütçesi h›zla geniflleyen 31 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 32 ABD’DE TÜM YOKSUL EMEKL‹LERE REÇETEL‹ ‹LAÇ AVRUPA B‹RL‹⁄‹’NDE ‘EURO’ VE ‹LAÇ TEK PAZARI Çal›flan insanlar›n genellikle özel sa¤l›k sigortalar›na ba¤l› Avrupa Birli¤i için 2000’ler bafllar› bütünleflme yolunda bulunduklar› Birleflik Amerika’da, 65 yafl üstündeki düflük baflka bir aflamay› simgelemektedir. Avrupa’n›n tek para gelirli emekli ya da özürlü kiflilerin sa¤l›k giderleri, 35 y›l› birimi olarak 1 Ocak 2002’de tümüyle yürürlü¤e giren Euro, aflk›n süredir Medicaid kamu sa¤l›k programlar› yüzy›ll›k geçmiflleri bulunan mark, frank, liret ya da florin çerçevesinde desteklenmektedir. Hiçbir sa¤l›k sigortas› gibi ulusal paralar› art›k tarih sahnesinden indirmektedir. bulunmayanlar›n say›s›, 2001 sonunda ABD’de 40,4 milyon kifliyi aflm›flt›r. Tek para, ayn› zamanda, tüm Avrupa çap›nda her sanayi sektöründe tek pazar oluflturulmas›n› büsbütün zorunlu Medicaid programlar›n›n kamuya düflen yükleri, New York k›lmaktad›r. ‹laç endüstrisine yönelik ilk ortak kurallar ya da California gibi varl›kl› yörelerde, eyalet ve federal dizisini 1965’te onaylayan Avrupa Birli¤i, 2004 y›l›ndan devlet bütçeleri aras›nda yar› yar›ya paylafl›lmaktad›r. Daha itibaren bu kez Do¤u Avrupa ülkelerini de içine alarak az varl›kl› eyaletlerde ise, federal devletin yapt›¤› katk›n›n genifllemeye haz›rlan›rken, ilaç endüstrisiyle ilgili hemen oran› yüzde 79’a kadar ç›kabilmektedir. her alanda tüm üyeler aras›nda geçerli k›l›nacak çok boyutlu bir ilaç tek pazar› reformunu gerçeklefltirmeye çal›flmaktad›r. ABD’deki 40 milyon yafll›ya do¤rudan do¤ruya devlet bütçesinden hizmet sunan Medicare sisteminin sa¤l›k giderleri, 2001’de 241 milyar Dolar’› bulmufltur. ‹laçta yeni etkin madde (NASs) tan›m›ndan bafllanarak, Kapsam›ndaki emeklilerin en yoksul yedi milyonuna onaya sunulacak reçeteli ürünlerin Avrupa Birli¤i düzeyinde Medicare, çeflitli sa¤l›k bak›m hizmetlerini verebilmekte, karfl›l›kl› olarak ruhsatland›r›lmas›, patent süreleri ya da ancak hiçbir reçeteli ilaç için ödeme yapamamaktad›r. bütün üye ülkelerde geçerlilik kazanmalar› gibi temel Baflkan Bush, 2002’ye girilirken, en düflük gelirli konularda, farkl› ulusal otoriteler yerine, Avrupa Komisyonu emeklilerin art›k iki kiflilik ailelerine de reçeteli ilaç taraf›ndan, uluslarüstü nitelikte merkezi bir sürece genifl sunabilmek amac›yla, önümüzdeki on y›lda Medicare çapta ifllerlik kazand›r›lmas› önerilmektedir. Jenerik ilaçlar program›na toplam 300 milyar ABD Dolar› düzeyinde ek bir alan›nda ise yine en k›sa sürede, Avrupa düzeyinde ortak kaynak sa¤lanmas›n› önermifl bulunmaktad›r. uyumluluk aranmas› flart koflulmaktad›r. Y›ll›k sa¤l›k giderleri 2001’de yüzde 11 büyüyen ve destek ‹laçta tek pazara dönük yeni öneriler dizisi, Avrupa oldu¤u reçeteli ilaçlar›n toptan al›m fiyatlar›nda yüzde 20 Bakanlar Kurulu ve Avrupa Parlamentosu’nun 2002 oran›nda art›flla karfl›laflan Medicaid program›n›n da yak›n sonbahar›ndan itibaren ayr›nt›lar›yla de¤erlendirecekleri gelecekte mali bir krize sürüklenme olas›l›klar›, Birleflik bafll›ca sorunlar aras›nda yer alacakt›r. Amerika yetkililerinin deyifliyle, sistemi özellikle hastane bak›m› alan›nda ‘ürkütücü’ k›s›nt›lar yapma yönünde zorlamaktad›r. 32 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 33 ‹LAÇ ENDÜSTR‹S‹ Y‹NE EN ÖN SAFLARDA... Yirmibirinci yüzy›l bafllar›nda bilimsel ve teknolojik at›l›mlar, ekonomik, sosyal ve kültürel iliflkiler, dünya ülkelerini ve insanlar›n› h›zla birbirlerine yak›nlaflt›rmaktad›r. Gelece¤e güvenle bakmak isteyen 2000’lerin toplumlar› için, dünya ilaç endüstrisi, önündeki yepyeni olanaklar kadar darbo¤azlar›n da bilinci içinde, daha sa¤l›kl› bir yaflama yönelik olarak u¤rafllar›n› özenle sürdürmektedir. 33 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 34 34 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 35 35 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 36 DEVALÜASYONLAR, MAL‹YET ARTIfiLARI VE EKONOM‹DE EKS‹ BÜYÜME ORTAMINA G‹R‹LMES‹NE RA⁄MEN, ÜLKEY‹ ‹LAÇSIZ BIRAKMAYAN TÜRK ‹LAÇ ENDÜSTR‹S‹ Uluslararas› standartlardaki en ileri üretim yöntemleri ve ürünleriyle ilaç sektöründe dünyan›n en geliflmifl 35 ülkesi aras›nda yer alan Türkiye bak›m›ndan 2001 y›l›, birbirini izleyen devalüasyonlar›n, ola¤anüstü maliyet art›fllar› ve yüksek enflasyonlar›n yafland›¤› bir dönem olmufltur. LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 37 A⁄IR DARBO⁄AZLAR ALTINDA ‹LAÇ ÜRET‹M‹ Yurt d›fl›ndan sa¤lanan kimyasal hammaddelerle ilaç etkin maddelerinin maliyet giderleri aras›nda yüzde 50’yi aflan bir pay ald›¤› Türk ilaç endüstrisi, fiubat 2001’deki ekonomik kriz nedeniyle, üretim maliyetlerinde beliren büyük art›fllar›n sat›fl fiyatlar›na yeterli ölçüde yans›t›lamamas› sonucunda özellikle y›l›n ilk yar›s›nda yüzde 25’i bulan zararlarla karfl›laflm›flt›r. Bütün olumsuz koflullara ra¤men, ‘toplumu ilaçs›z b›rakmama’ ilkesini benimseyen sanayi, birim kutu olarak ilaç üretimini geçen y›l›n düzeyinin daha alt›nda gerçeklefltirebilmifltir. Toplum sa¤l›¤›n› güvenceye almak amac›yla Cumhuriyet’in erken dönemlerinden itibaren ilaç fiyatlar›n›n devlet denetimi alt›nda tutuldu¤u Türkiye’de, 1984’te ç›kar›lan ilaç kararnamesinin üretim maliyetleri ile uyumlu bir fiyatlama düzenini öngörmesine karfl›n, 2001’in maliyet art›fllar› aylar boyunca sat›fl fiyatlar›na gerçekçi biçimde yans›t›lamam›flt›r. Karfl›laflt›¤› ola¤anüstü maliyet yüklerini bir türlü gideremeyen ilaç sanayisi böylece 2001 y›l›n› a¤›r darbo¤azlarla arkas›nda b›rakm›flt›r. Ülke çap›nda ilaç darl›¤› yaflanmas›na yol açmamak kayg›s›yla endüstri her fleye karfl›n üretimini yine de eskisi gibi sürdürmeye çabalam›flt›r. LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 38 ‹LAÇ SEKTÖRÜNDE 2001’‹N GENEL PROF‹L‹... ‹LAÇ DIfiALIM VE DIfiSATIMINDAK‹ E⁄‹L‹MLER... ‹flletme sermayesini önemli ölçüde eriterek, üretim ve Döviz kurlar›n›n k›sa aralarla büyük art›fllar göstermesi, yat›r›m programlar›n› altüst eden ekonomik krizin a¤›r kredili ithalat yoluyla d›flal›mlarda bulunan Türk ilaç etkilerini ilaç sanayisi bütün y›l boyunca ortadan kald›rmak endüstrisinde çok boyutlu s›k›nt›lar do¤urmufltur. için u¤raflm›flt›r. Üstlendi¤i a¤›r finansman yüklerine karfl›n, ilaç sektörünün 2001’deki toplam d›flal›mlar›, 1 milyar 500 milyon ABD Dolar› yak›nlar›nda gerçekleflmifltir. 2002 bafllar›nda Türk ilaç sektörü, eldeki ilk veriler çerçevesinde, flöyle bir görünüm sergilemektedir: Türkiye’nin ilaç endüstrisi, üretti¤i ilaçlar›n kalitesi, etkinli¤i ve güvenilirli¤iyle uluslararas› pazarlarda rekabet Sa¤l›k hizmetine sundu¤u ilaç say›s› 2000’de 1,1 milyar birim kutuyu bulan endüstri, 2001 y›l›nda birim kutu ilaç edebilecek düzeye gelmifltir. Geçmifl y›llarda oldu¤u gibi, üretiminde önemli ölçüde gerilemeyle karfl›laflm›flt›r. Uzun aralar›nda Avrupa Birli¤i ülkeleri, Birleflik Amerika, Japonya süre zarar›na yap›lan sat›fllar ise, üretici fiyatlar›yla ilaç ve Orta Asya Türk Cumhuriyetleri’nin de bulundu¤u 50’den sat›fl gelirlerinde, ABD Dolar› de¤erleriyle, büyük çapta fazla ülkeye ilaç d›fl sat›fllar› sürdürülmüfltür. Endüstrinin düflmelere yol açm›flt›r. 2001 y›l›nda gerçeklefltirdi¤i d›flsat›mlar, 150 milyon ABD Dolar› düzeyini korumufltur. 2001 y›l›nda tedavi gruplar›na göre tüketimde, antibiyotikler yüzde 18 payla birinci s›rada, a¤r› kesiciler yüzde 12 payla ikinci s›rada yer almakta; bunlar› romatizma, so¤uk alg›nl›¤› ve öksürük ilaçlar› izlemektedir. Geçmifl dönemle yap›lan karfl›laflt›rmalarda, ilk dört s›rada yer alan bu gruplar›n pazar pay›n›n romatizma ilaçlar› d›fl›nda son üç y›ld›r geriledi¤i, buna karfl›l›k romatizma ilaçlar› baflta olmak üzere, kalp ve damar hastal›klar› ile sinir sistemi ilaçlar›n›n ise pazar paylar›n›n büyüdü¤ü görülmektedir. Üretim teknolojilerindeki ilerlemelere paralel biçimde, çal›flanlar›n›n nitelik ve say›s› y›llard›r yükselen ilaç endüstrisi, emek gücünü 2001’de, önceki y›la göre artt›ramam›fl, ancak önemli çapta bir daralmaya da gitmemifltir. Kifli bafl›na ilaç tüketimi üretici fiyatlar›yla 2000’de 40 ABD Dolar›’na yaklaflan Türkiye aç›s›ndan, bunal›m ortam› kifli bafl›na ilaç kullan›m›nda da bir gerilemeye yol açm›flt›r. 38 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 39 39 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 40 YEN‹LEfiME YATIRIMLARINDAK‹ KAYGI VER‹C‹ DURAKLAMA... ‹LAÇTA UCUZLUK ‹Ç‹N ÇÖZÜM ÖNER‹S‹: KDV ‹ND‹R‹M‹... Ulusal ilaç endüstrisini en çok zorlayan sorunlar›n bafl›nda, Özellikle sat›n alma gücünde büyük gerilemelerin görüldü¤ü ça¤›n h›zla geliflen ileri teknolojilerini Türkiye’ye bunal›ml› dönemlerde, sosyal güvenlik kurumlar› kadar, ilaç kazand›racak yenileflme yat›r›mlar›n›n yeterince giderlerini kendileri karfl›layan bireylere de daha ucuz ve gerçeklefltirilememesi gelmektedir. yayg›n biçimde ilaç sunabilmek için, Türk ilaç endüstrisi öncelikle katma de¤er vergisi (KDV) oranlar›nda indirim Yeryüzünün modern ilaç kurulufllar› aras›nda varl›¤›n› yoluna gidilmesini önermektedir. Reçeteli ve reçetesiz tüm korumak ve gelifltirmek isteyen Türk ilaç endüstrisinin her ilaçlar›n sat›fl›nda al›nan katma de¤er vergisi, Türkiye’de y›l ortalama 100 milyon ABD Dolar› düzeyinde yeni yüzde 18’dir. Oysa, Türkiye’nin tam üye olmak istedi¤i teknoloji yat›r›m›nda bulunmas› gerekmektedir. Y›ll›k Avrupa Birli¤i ülkelerinin dördünde ilaç sat›fllar› s›ras›nda yenileflme yat›r›mlar›n›n 2001’de yine ancak 70 milyon hiçbir katma de¤er vergisi al›nmamaktad›r. Avrupa ABD Dolar› düzeyinde kald›¤› san›lmaktad›r. Birli¤i’nin sekiz ülkesi ise, ilaçlar için, standart katma de¤er vergisi oranlar›n›n çok daha alt›nda kalan bir pay uygulamaktad›r. ‹laç sektöründe, araflt›rma ve gelifltirme yat›r›mlar› bak›m›ndan da Türkiye uluslararas› düzeyde katk›larda bulunamamaktad›r. Ulusal ilaç endüstrisinin sözcüleri, ‹laç endüstrisi, Türkiye’de katma de¤er vergisi oran›n›n, araflt›rma ve gelifltirmelerin özendirilmemesinden temel g›da maddelerinde uyguland›¤› biçimde, ilaçta da duyduklar› kayg›y› 2001’de ›srarla dile getirmifllerdir. yüzde sekize indirilmesini istemektedir. Ülkede kullan›lan Sanayi, öncelikle Türkiye’de üretim tesisleri bulunan ilaçlar›n bedelinin yaklafl›k onda yedisinin kamu sosyal çokuluslu ilaç kurulufllar›n›n araflt›rma ve gelifltirme güvenlik kurumlar›nca ödendi¤ini belirten endüstri, vergide çal›flmalar›n›n en az›ndan belirli bir bölümünü art›k ülke oran indiriminin asl›nda devlet bütçesine ek bir yük içinde yapmalar›n›n, yeni bir araflt›rma anlay›fl›n›n getirmeyece¤ini de an›msatmaktad›r. geliflimine öncülük edebilece¤ini belirtmektedir. 40 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 41 AVRUPA B‹RL‹⁄‹ iLE UYUMLU, DIfiA AÇIK B‹R DÜZENE DO⁄RU... ÇIKIfi YOLU: ULUSLARARASI REKABET VE VER‹ML‹L‹K Uluslararas› rekabet ortam›nda geliflen d›fla aç›k bir Türk ilaç endüstrisi, karfl›lafl›lan sorunlar ne denli a¤›r ekonomiye yönelinmesini destekleyen Türk ilaç endüstrisi, olursa olsun, kal›c› bir ç›k›fl yolunun, yine ancak ça¤dafl dünya gerçeklerine uyum do¤rultusundaki uluslararas› rekabet ortam› içinde, ülkede daha verimli çal›flmalar›na 2001’de yeni boyutlar eklemifltir: yöntemlerle çal›fl›lmas›n› kolaylaflt›racak yaklafl›mlarla bulunabilece¤ine içtenlikle inanmaktad›r. Türkiye’nin Avrupa Birli¤i’ne tam üyelik iste¤ini tümüyle destekleyen Türk ilaç endüstrisi, Avrupa’n›n bütünleflmesi 2002 y›l›nda ilaç sanayisi, uluslararas› normlarla uyumlu çerçevesinde ilaç alan›nda öngörülen kurallara uyum için bir çal›flma düzenine kavuflabilmek için yo¤un giriflimlerini yo¤un çaba göstermektedir. Do¤u Avrupa’y› 2004 y›l›ndan sürdürecektir. itibaren aflamalarla kapsam›na almas› beklenen Avrupa Birli¤i ile aday ülkelerin ilaç sanayileri aras›nda 2001 Nisan’›nda Prag’da düzenlenen CADREAC toplant›s›na, Türk ilaç endüstrisinin temsilcileri de tam üye statüsüyle kat›lm›fllard›r. Sa¤l›k Bakanl›¤› ve çeflitli kamu kurumlar›yla Avrupa Birli¤i’ne uyum yönünde genifl bir iflbirli¤ini sürdüren ilaç endüstrisi, y›l boyunca çeflitli öneri ve giriflimlerde bulunmufltur. Ça¤dafl geliflmeleri de¤erlendirerek benimseme yönünde önemli bir baflka giriflim, özerk konumda bir Türkiye ‹laç Kurumu’nun oluflturulmas›d›r. Türkiye ‹laç Kurumu’yla ilgili ilk öneri tasla¤›, bilim adamlar› ve endüstri temsilcilerinin de katk›lar›yla 2001’de ana çizgileriyle haz›rlanm›flt›r. Sa¤l›k Bakanl›¤›’na 2002’de sunulacak tasla¤a göre, Türkiye ‹laç Kurumu, ‘yaflam boyu bireylerin sa¤l›¤›n› korumak, gelifltirmek ve yaflam kalitesini art›rmak’ için, özellikle ilaçlar konusunda ‘üretimden tüketime kadar’ her alanda d›fl ve iç geliflmeleri izleyecek, yenilikleri de¤erlendirerek uyar› ya da önerilerde bulunacak ve gerekli politikalar›n oluflturulmas›na yard›mc› olacakt›r. ‹laç tan›t›m›nda etik kurallar›n d›fl›na taflan uygulamalar›n izlenip önlenmesine, ilaç endüstrisi tümüyle destek vermektedir. Sa¤l›k Bakanl›¤›’n›n gözetiminde, endüstri, tabip ve eczac› meslek kurulufllar›n›n da kat›l›m›yla, tan›t›m ve etik çal›flma ilkelerini belirleyen bir k›lavuz düzenlenmifl bulunmaktad›r. 41 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 42 TÜRK ULUSAL ‹LAÇ ENDÜSTR‹S‹NDE ÇA⁄DAfi DÜNYA STANDARTLARININ VE DIfiA AÇILIfiIN ÖNCÜSÜ ECZACIBAfiI ‹LAÇ GRUBU Türkiye’yi ve dünyay› sarsan büyük ekonomik, siyasal ve askeri flok dalgalar›na ra¤men, Türk ulusal ilaç endüstrisinin önderi Eczac›bafl› ‹laç Sanayi, 2001 boyunca ilaç üretimini aksatmadan sürdürerek, yurt içinde kendisine düflen görevleri tümüyle yerine getirirken, yurt d›fl›nda da gittikçe daha çok girmeyi hedefledi¤i Avrupa Birli¤i pazarlar›ndan, Meksika ya da Vietnam gibi yeryüzünün dört bir yan›ndaki ülkelere kadar uzanarak, d›flsat›m olanaklar›n› gelifltirmeye çal›flm›flt›r. Ça¤dafl kurumlar›n ancak uluslararas› platforma yükseldikleri ölçüde etkin ve kal›c› olabileceklerine inanan Eczac›bafl›, d›fl pazar f›rsatlar›n› en iyi biçimde de¤erlendirmek için u¤rafl vererek, önümüzdeki y›llar çok daha ileri boyutlara tafl›yaca¤› d›flsat›mlar›n altyap›s›n› olgunlaflt›rm›flt›r. Eczac›bafl› ‹laç Sanayi, yo¤un çabalar›n›n sonucu olarak, iç ve d›fl pazarlardaki toplam ilaç sat›fllar›n›, bir önceki y›la göre yüzde 44 art›flla, 180 trilyon TL düzeyine ç›karm›flt›r. Süren krizlere karfl›n, Eczac›bafl› 12 yeni ürünü daha sa¤l›k hizmetine sunmufltur. Birleflik Amerika’n›n önde gelen sa¤l›k ürünleri kuruluflu Procter&Gamble taraf›ndan, Lüleburgaz’daki modern ilaç kompleksinde 2001 y›l›nda yap›lan titiz denetlemelerden sonra, Eczac›bafl› ‹laç Sanayi tesislerinin ‘Yüzde 100 Kalite Güvence Yönetimi’ belgesiyle ödüllendirilmesi, teknoloji ve üretim yöntemleriyle Eczac›bafl›’n›n eriflti¤i uluslararas› standartlar›n da yeni bir göstergesi olmufltur. Eczac›bafl› tesislerinin uluslararas› standartlar›yla, Avrupa Birli¤i’nde öngörülen Güncel ‹yi Üretim Koflullar›’na tümüyle uygun bulundu¤unu onaylayan belgelere, 2001 y›l›nda yenileri eklenmifltir. Eczac›bafl› ‹laç Sanayi’nin enjaktabl sefalosporin üretim birimini Türkiye’de inceleyerek onaylayan Alman Sa¤l›k Bakanl›¤›’n›n ilaç denetim kuruluflu BfArM, bu kez steril ampul ve flakon dolumlar›n›n yap›ld›¤› steril s›v› üretim birimleri üstündeki denetimleri de bitirerek, yeni güncel uygunluk belgelerini vermifltir. 42 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 43 43 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 44 firmalar›na, 2001’de Schering Plough kuruluflunu katm›flt›r. ECZACIBAfiI ‹LAÇ GRUBU KURULUfiLARININ ÇALIfiMALARI Fransa’n›n ünlü Rhône-Poulenc Rorer kurulufluyla, baflta kanser hastal›klar›yla ilgili ürünler olmak üzere, modern Eczac›bafl› ‹laç Grubu, olumsuz koflullar› sürekli aflarak ilaçlar› Türkiye’de sa¤l›k hizmetine sunmak amac›yla 2001 etkinliklerini baflar›larla sonuçland›rm›flt›r: Eczac›bafl›’n›n ortak yat›r›m biçiminde kurdu¤u Eczac›bafl›Rhône Poulenc ‹laç Pazarlama, 2001’de köklü bir yap›sal de¤iflim geçirmifltir. Frans›z kuruluflunun Almanya’n›n Birleflik Amerika’da kendi alan›na önderlik eden Baxter International ile Eczac›bafl› ‹laç Sanayi’nin özellikle modern Hoechst kurulufluyla Aventis ad› alt›nda birleflmesi üstüne, parenteral solüsyonlar üretmek amac›yla kurduklar› Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Pazarlama kuruluflunda Eczac›bafl›-Baxter Hastane Ürünleri, 2001’de toplam olarak yabanc› orta¤›n yüzde 45 oran›ndaki pay›, Eczac›bafl› ‹laç 99,5 trilyon TL düzeyinde net sat›flta bulunmufltur. Bafll›ca Sanayi taraf›ndan sat›n al›nm›flt›r. Eczac›bafl›’n›n pay› parenteral solüsyon türlerinin yan› s›ra, renal ürünler, böylece yüzde 95’e yaklaflm›flt›r. Yeniden yap›lanma periton diyalizi ve hastane ürünleri alan›nda da Türkiye’nin çerçevesinde Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Pazarlama lider kurumu olan Eczac›bafl›-Baxter Hastane Ürünleri, bir kuruluflu y›l boyunca Aventis, Eczac›bafl› ‹laç Sanayi ve önceki y›la göre, yüzde 85’lik bir büyüme gerçeklefltir- Eczac›bafl›-Baxter Hastane Ürünleri taraf›ndan üretilen 15 mifltir. Anestezi grubunda y›l boyunca iki önemli solüsyonu ilac›n yan› s›ra, yurt d›fl›ndan getirilen dört ürünü sa¤l›k sa¤l›k hizmetine veren kurulufl, ruhsatlar› Eczac›bafl›- hizmetine vermifltir. Üç yeni ilaç için ruhsat alma Rhône Poulenc ‹laç Pazarlama’ya ait bulunan onkoloji çal›flmalar›n› sürdüren Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç grubundan ürünlerin de sunumunu üstlenmifltir. Eczac›bafl›- Pazarlama, 2001’de 22,5 trilyon TL düzeyinde sat›fl Baxter Hastane Ürünleri’nin 2001’de ç›kard›¤› yeni gerçeklefltirmifltir. ürünlerin say›s› 50’ye ulaflm›flt›r. ‘Sa¤l›kl› bir gelecek’ do¤rultusundaki at›l›mlar›na Eczac›bafl›, 2001 y›l›nda bu kez ‘evde bak›m hizmetleri’ni Yurt içinde ve d›fl›nda endüstrinin en çok gereksinim duydu¤u ilaç etkin maddeleri ile özgün kimyasal maddeler ekleyerek, Türkiye’de bir ilk’e daha imzas›n› atm›flt›r. Bak›m üstünde uzmanlaflan Eczac›bafl› Özgün Kimya kuruluflu, net hizmetlerinde Birleflik Amerika’n›n önde gelen sat›fllar›n› 2001 y›l›nda 18.1 trilyon TL’ye ç›karm›flt›r. Bir kurumlar›ndan The Corridor Group ile ortak olarak kurulan önceki y›la oranla ilaç etkin madde sat›fllar›nda yüzde 74 Eczac›bafl› Sa¤l›k Hizmetleri, k›sa sürede baflard›¤› genifl art›fl sa¤lanm›flt›r. Kuruluflun Ayaza¤a’daki üretim birimleri, kapsaml› bir organizasyon sonucunda, 80 kiflilik uzman Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi’nde 67 dönümlük alan ekibiyle, evde bak›m gereksinimi duyan hastalara her türlü üstünde, 12 dönüm kapal› alan› bulunan modern tesislerine deste¤i sa¤lam›flt›r. Bu arada, ülkenin üç ayr› sa¤l›k tafl›nm›fl ve çal›flmaya bafllam›flt›r. Tesislere, 2001’de sigortas› kurumuyla anlaflmalar imzalayan Eczac›bafl› Sentez Pilot Üretim ve Betalaktam birimleri eklenmifltir. Sa¤l›k Hizmetleri, Türk sa¤l›k sigortas› sistemine böylece evde bak›m olanaklar›n› da getirmifl bulunmaktad›r. Eczac›bafl› ‹laç Sanayi’nin ruhsat›na sahip oldu¤u ve üretti¤i bütün ilaçlar ile veteriner ürünlerinin Türkiye çap›nda pazarlama, tan›t›m, da¤›t›m ve sat›fl›n› gerçeklefltiren Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama kuruluflu, yurt içi sat›n alma gücünde ortaya ç›kan büyük düflüfllere ra¤men, 2001 y›l›nda 70 milyon kutuya ulaflan sat›fllar›yla say›sal aç›dan yine en çok ürün sunumunda bulunmay› baflaran ilaç pazarlama kurumu olmufltur. Üstünde özellikle odakland›¤› antibiyotikler, kalp ve damar sistemi, merkezi sinir sistemi ve organ nakli ilaçlar›nda, Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama, kurumsal stratejisini destekleyen etkinliklere h›z vermifltir. Ayr›ca, sürekli kullan›m› bulunan ürünlerin kutular› üstündeki Braille alfabesiyle yaz›l› ilaç adlar›, uluslararas› normlara uygun biçimde yenilenmifltir. Türkiye’de çal›flan çokuluslu ilaç kurulufllar›na da son y›llarda da¤›t›m hizmetleri vermeye bafllayan Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama, iflbirli¤ini sürdürdü¤ü AstraZeneca ve Johnson&Johnson 44 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 45 ECZACIBAfiI’NIN DÜNYA PAZARLARINA YEN‹ AÇILIfiLARI... Türkiye’nin Avrupa Birli¤i’nde tam üye olarak yer alma giriflimlerinin ivme kazand›¤› 2000’lerde, Almanya, ‹ngiltere, ‹spanya gibi Avrupa ülkelerine sistematik biçimde ilaç d›flsat›mlar›na yönelen Eczac›bafl›, yeni girdi¤i Bat› pazarlar› aras›na Fransa, Danimarka, Avusturya ve Hollanda’y› da eklemifltir. Orta Avrupa’da ise, Slovakya’ya ilaç sat›fllar› h›zland›r›lm›flt›r. Son on y›l boyunca Eczac›bafl› ‹laç Sanayi’nin, Rusya Federasyonu, Orta Asya Türk Cumhuriyetleri, Do¤u Avrupa ve Ortado¤u pazarlar›ndaki yo¤un etkinlikleri, devalüasyonlar sonras›nda yeni boyutlar elde etmifltir. Rusya Federasyonu’nda, ülkenin sürüklendi¤i a¤›r mali kriz nedeniyle giderek duraklayan iliflkiler, 2001’de Eczac›bafl› ‹laç Sanayi’nin genifl tan›t›m giriflimleriyle yeniden canland›r›lm›flt›r. Petrol d›fl gelirlerinin de olumlu katk›s›yla ekonomik büyümesi h›zlanan Rusya’n›n ilaç üretim ve da¤›t›m kurumlar› ile Eczac›bafl› aras›nda karfl›l›kl› yeni iflbirlikleri gerçeklefltirilmifltir. Ayn› do¤rultudaki yak›n iliflkiler, Ba¤›ms›z Devletler Toplulu¤u üyeleri Özbekistan ve Kazakistan’da da baflar›yla sürdürülmüfltür. Ortado¤u’da ticaret ambargosu nedeniyle ilaçlara en çok gereksinim duyan ülke olarak nitelenen Irak’a, d›flsat›mlar ancak Birleflmifl Milletler’in gözetiminde yürütülen ‘Petrol Karfl›l›¤› Besin ve ‹laç’ program› çerçevesinde yap›labilmektedir. Eczac›bafl›, BM kurallar›na uygun biçimde, Ba¤dat’a öngörülen ölçülerde ilaç satt›¤› gibi, Irak’›n önemli ilaç fuarlar›na da kat›lm›flt›r. ‹lk kez yöneldi¤i pazarlara her y›l bir baflka ülkeyi ekleyen Eczac›bafl› ‹laç Sanayi’nin, yak›n dönemde Afrika k›tas›nda Güney Afrika Cumhuriyeti’ne, Asya k›tas›nda Vietnam’a, Okyanusya’da ise Yeni Zelanda’ya girmifl bulunmaktad›r. Orta Amerika ülkelerinden Meksika yeni hedef pazar olarak seçilmifl olup Eczac›bafl›’n›n üretti¤i baz› ilaçlar için Meksika’n›n sa¤l›k otoritelerinden gerekli ilk ruhsatlar al›nm›fl ve ülkedeki pazarlama planlar› da ayr›nt›lar›yla belirlenmifltir. 45 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 46 Eczac›bafl› Özgün Kimya, ülkede büyük gereksinim ECZACIBAfiI 2002 ‹Ç‹N NELER TASARLIYOR? duyulan yeni baz› ilaç etkin maddelerini de kendi araflt›rma laboratuvarlar›nda gelifltirerek, endüstriye sunma çal›flmalar›n› yo¤unlaflt›racakt›r. Türk ulusal ilaç endüstrisinin öncü kuruluflu Eczac›bafl› ‹laç Eczac›bafl›’n›n insan sa¤l›¤›na yönelik ilaçlar›yla veteriner Sanayi, 2002 y›l›nda d›fl pazarlara aç›l›fl›n› daha da ileri boyutlara ulaflt›rmaya çal›fl›rken, yurt içinde ise yeni 18 ürünlerinin pazarlama ve sat›fl etkinliklerini sürdürecek ürünü daha sa¤l›k hizmetine sunmaya haz›rlanmaktad›r. olan Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama kuruluflu, da¤›t›ma sunaca¤› yeni ilaçlarla farkl› tedavi alanlar›nda da varl›k göstermeyi, Eczac›bafl› ‹laç Grubu içindeki kurulufllar da 2002 y›l›na pazarlad›¤› ürünlerle ilgili çal›flmalar›n› ise daha da yine ilginç hedeflerle girmektedirler: yayg›nlaflt›rmay› hedeflemektedir. Ayr›ca, veteriner ürünlerinde, büyükbafl ve küçükbafl hayvanlara yönelik ürünlerin yan› s›ra, kümes hayvanc›l›¤›na dönük yeni bir Parenteral ve periton diyalizi solüsyonlar›n›n lider kuruluflu Eczac›bafl›-Baxter Hastane Ürünleri, yeni y›lda dizi ürün hizmete sunulacakt›r. ‹laç sektörünün önde gelen 176 trilyon TL düzeyinde sat›flta bulunmay› planlamaktad›r. yabanc› kurulufllar›yla yap›lan ortak pazarlama ve tan›t›m Özellikle anestezi grubu ürünlerinde kullan›m›n 2002’de iflbirlikleri ise h›zla gelifltirilecektir. önemli çapta artmas› beklenmektedir. Renal ürünler Ürünler aras›na kat›lacak yeni ilaçlar›n yard›m›yla, grubunda ise, 2001’de yurt d›fl›ndan getirilerek sa¤l›k hizmetine verilen Extraneal adl› ürünün, 2002’nin ikinci Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Pazarlama kuruluflu, yurt yar›s›ndan itibaren Ayaza¤a tesislerinde üretilmesine içindeki sat›fllar›n›, 2002’de 30 trilyon TL düzeyinin üstüne geçilecektir. Periton diyalizi alan›nda, tedaviden hastalar›n ç›karacakt›r. daha uzun süre yararlanabilmelerini sa¤layan yüzde 1,1 Türkiye’de uzun y›llard›r güvenilir biçimde verilemeyen aminoasit içeren Nutrineal, y›l›n ilk yar›s›nda pazara sunulacakt›r. Dünyada büyük baflar›yla kullan›lan ve ‘evde bak›m’ hizmetlerini ilk kez ça¤dafl normlar içinde biyolojik ürünler aras›nda bir intravenöz immünoglobülin gerçeklefltiren Eczac›bafl› Sa¤l›k Hizmetleri kuruluflu, solüsyonu olan Endobulin S/D, ilk kez yurt d›fl›ndan 2002’de çal›flmalar›n› gittikçe yayg›nlaflt›r›rken, hastalara getirilmeye bafllanacakt›r. Hastane ürünleri dal›nda ise, sundu¤u etkinliklerin, befl sigorta kuruluflunun daha parenteral beslenmeyle ilgili Clinomel ve Clinoleic adl› kapsam›na al›nmas› için u¤rafl verecektir. Bu arada, evde ürünler, 2002 y›l›n›n ikinci yar›s›nda hizmete verilecektir. bak›m hizmetlerini içeren bir ‘sa¤l›k kart›’ üyelik sistemi de gelifltirilecektir. 46 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 47 ‹ST‹KRARLA GELECEK BAfiKA AfiAMALARA DO⁄RU ECZACIBAfiI ‹LAÇ SANAY‹’N‹N ‹fiB‹RL‹⁄‹ YAPTI⁄I ULUSLARARASI KURULUfiLAR Birbirini kovalayan krizler alt›nda efline ender rastlanan bir ‘kötü y›l’ niteli¤ine bürünen 2001’in ard›ndan, Türkiye kadar Eczac›bafl› ‹laç Grubu da, 2002 y›l›na ufukta giderek oluflmaya bafllayan yeni dengelerle girmektedir. Büyük umutlarla beklenen istikrar, gerçek anlam›yla AstraZeneca Aventis Avon Baxter International Beiersdorf Biochemie Boehringer Ingelheim Chemo Dainippon Pharmaceutical Fujisawa Pharmaceuticals Hans Schwarzkopf Helm Johnson&Johnson Nycomed Pharma Pharmacia P. N. Gerolymatos Procter&Gamble Pfizer Schering-Plough Solvay Pharmaceuticals Sumitomo Pharmaceuticals belirginleflti¤i ölçüde, Eczac›bafl›’n›n uzun süreli hedefleri yaln›z ülke içinde de¤il, uluslararas› düzeyde de bambaflka aflamalara do¤ru yönelecektir. 47 LA‚ …N mas 15/5/02 11:08 Page 49 YILLIK ÇALIfiMA RAPORU 2001 ECZACIBAfiI ‹LAÇ SANAY‹ VE T‹CARET A.fi. 49 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 50 ECZACIBAfiI ‹LAÇ SANAY‹ VE T‹CARET A.fi. YILLIK ÇALIfiMA RAPORU 2001 I. G‹R‹fi 1. Raporun Dönemi Bu rapor, Eczac›bafl› ‹laç Sanayi kuruluflunun 01.01.2001-31.12.2001 çal›flma dönemini kapsamaktad›r. 2. Ortakl›¤›n Unvan› E‹S Eczac›bafl› ‹laç Sanayi ve Ticaret A.fi. 3. Dönem ‹çinde Görevli Kurullar Yönetim Kurulu F. Bülent Eczac›bafl› Baflkan R. Faruk Eczac›bafl› Baflkan Yard›mc›s› O. Erdal Karamercan Üye Sedat Birol Üye Oktay Tulpar Üye Saffet Özbay Üye Yönetim Kurulu, 18.04.2001 günlü Ola¤an Genel Kurul toplant›s›nda bir y›l süreyle görev yapmak üzere seçilmifltir. Kuruluflun her konuda temsil yetkisi Yönetim Kurulu’na aittir. Denetleme Kurulu Ahmet Balta Denetçi Ceyhan ‹naltong Denetçi Denetleme Kurulu, 18.04.2001 günlü Ola¤an Genel Kurul toplant›s›nda bir y›l süreyle göreve getirilmifltir. 4. Ortakl›¤›n Ç›kar›lm›fl ve Kay›tl› Sermayesi Ç›kar›lm›fl Sermaye 12.182.400.000.000.- TL Kay›tl› Sermaye 12.182.400.000.000.- TL Hisse senetleri ‹stanbul Menkul K›ymetler Borsas›’nda ifllem gören fiirket’in kesin ortak say›s› bilinmemektedir. 50 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 51 Hisse senetleri fiyatlar›n›n y›l içinde gösterdi¤i geliflme, ay sonlar›ndaki de¤erleriyle tabloda gösterilmifltir. Hisse Senedi Fiyatlar› Ocak 2001 10.000 TL fiubat 2001 7.400 TL Mart 2001 7.100 TL Nisan 2001 8.700 TL May›s 2001 7.900 TL Haziran 2001 7.600 TL Temmuz 2001 6.900 TL A¤ustos 2001 6.500 TL Eylül 2001 4.450 TL Ekim 2001 5.900 TL Kas›m 2001 7.600 TL Aral›k 2001 8.100 TL Da¤›t›lan Kâr Pay› Oranlar› 1998 1999 2000 - - - Eczac›bafl› ‹laç Sanayi kuruluflunun sermayesinin yüzde 10’undan fazlas›na sahip bulunan ortaklar tabloda gösterilmifltir. Ortaklar Eczac›bafl› Holding A.fi. Eczac›bafl› Yat›r›m Holding Ortakl›¤› A.fi. Pay Tutar› (TL) Pay Oran› (%) 6.868.141.519.200 56,38 2.543.774.376.000 20,88 II. ÇALIfiMALAR A) Yat›r›mlar 1992 y›l›n›n Ekim ay›nda bafllanan ve halen devam eden Atrium projesi için 31.12.2001 tarihi itibariyle 2 trilyon 930,1 milyar TL harcama yap›lm›flt›r. 1999 y›l›n›n Ocak ay›nda bafllanan ve 2002 y›l›n›n Temmuz ay›nda tamamlanmas› planlanan Cephalasporin Ünitesi modernizasyon yat›r›m› için ise 31.12.2001 tarihi itibariyle 118.2 milyar TL harcama yap›lm›flt›r. 51 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 52 B) Mal ve Hizmet Üretimine ‹liflkin Geliflmeler 1. Eczac›bafl› ‹laç Sanayi’nin her y›l üretti¤i ürün çeflitleri ve üretim birimlerindeki kapasite kullan›m›, yurt içi gereksinimlerin yan› s›ra, d›fl pazarlardan al›nan isteklerin de niteli¤ine ba¤l› olarak düzenlenmektedir. Üretim birimlerinin y›l içindeki üretimleri ve kapasite kullan›mlar› tablolarda gösterilmifltir. 2000-2001 Üretiminin Karfl›laflt›r›lmas› Türü 2000 2001 De¤iflim (%) Ampul (bin adet) 53.865 34.985 (35) Flakon (bin adet) 23.714 20.221 (15) Tablet (milyon adet) 1.011 910 (10) Draje (milyon adet) 601 551 (8) 71 51 (28) 2.280 639 (72) 203 213 5 2.078 1.719 (17) 545 386 (29) 2.617 2.459 (6) Kapsül (milyon adet) Pomat (ton) Toz ve Granül (ton) S›v› ‹laç (bin litre) Kolonya (ton) Aeresol (bin adet) Kapasite Kullan›mlar› Üretim Birimleri Kapasite Kullan›m› (%) Ampul 54 Flakon 67 Tablet 80 Draje 98 Kapsül 51 Pomat 16 Toz ve Granül 7 S›v› ‹laç 57 Kolonya 84 2. Eczac›bafl› ‹laç Sanayi, 2001’de 180 trilyon 39,5 milyar TL düzeyinde sat›fl gerçeklefltirmifltir. ‹ç pazara 168 trilyon 523,2 milyar TL tutar›nda sat›fl yap›l›rken, d›fl pazara yönelik sat›fllar da 11 trilyon 516,2 milyar TL olmufltur. 52 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 53 3. Eczac›bafl› ‹laç Sanayi’nin sat›fllar› bir önceki y›l sat›fllar›yla karfl›laflt›r›ld›¤›nda, yurt içi sat›fllarda, ilaçta yüzde 44, tüketim ürünlerinde yüzde 91, fason üretim gelirlerinde yüzde 24 oran›nda art›fl gerçeklefltirilmifltir. 2000-2001 Sat›fllar›n›n Karfl›laflt›r›lmas› Yurt ‹çi Sat›fllar ‹laç Tüketim Ürünleri 2000 2001 Art›fl-Azal›fl De¤iflim (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL) (%) 104.944.061 151.080.436 46.136.375 43,96 812.690 1.554.978 742.288 91,34 Veteriner Ürünleri 3.496.851 3.108.318 (388.533) (11,11) Fason Üretim 8.181.980 10.121.609 1.939.629 23,71 Di¤er Gelirler Toplam Yurt D›fl› Sat›fllar ‹laç Genel Toplam 938.193 2.657.901 1.719.708 183,30 118.373.775 168.523.242 50.149.467 42,37 2000 2001 Art›fl-Azal›fl De¤iflim (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL) (%) 6.453.579 11.516.250 5.062.671 78,45 124.827.354 180.039.492 55.212.138 44,23 53 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 54 C) Finansal Yap›ya ‹liflkin Bilgiler 1. Bilanço a) Eczac›bafl› ‹laç Sanayi kuruluflunun iflletme sermayesini oluflturan dönen varl›klar, 2000 y›l›na göre 27 trilyon 701,9 milyar TL artarak, 2001 y›l› sonunda 106 trilyon 398,9 milyar TL düzeyine ulaflm›flt›r. Ticari alacaklar 2000 y›l›na göre 19 trilyon 18,9 milyar TL artarak 66 trilyon 197,4 milyar TL düzeyine yükselirken, di¤er k›sa vadeli alacaklar, bir önceki y›la göre 4 trilyon 428,6 milyar TL artarak 5 trilyon 601,3 milyar TL düzeyinde gerçekleflmifltir. b) Eczac›bafl› ‹laç Sanayi’nin duran varl›klar›, 2000 y›l›na göre 20 trilyon 622,1 milyar TL art›flla, 68 trilyon 559,3 milyar TL düzeyine ulaflm›flt›r. 2001 y›l›nda finansal duran varl›klar 1 trilyon 701,7 milyar TL art›fl göstermifltir. ‹fltirak ve ba¤l› ortakl›klardan elde edilen bedelsiz hisse senedi tutar› 861 milyar TL olmufltur. Maddi duran varl›klar, 2001 y›l›nda 18 trilyon 20,8 milyar TL artm›flt›r. c) 2000 y›l› sonunda 24 trilyon 314,8 milyar TL olan k›sa vadeli finansal borçlar, 2001 y›l›nda 47 trilyon 463,8 milyar TL olmufltur. d) Eczac›bafl› ‹laç Sanayi’nin 2000 y›l› sonunda 8 trilyon 197 milyar TL olan orta ve uzun vadeli finansal borçlar›, 2001 y›l›nda 45 milyon TL olmufltur. e) De¤er art›fl fonlar›, 2001 y›l›nda 14 trilyon 650,3 milyar TL art›flla, 48 trilyon 744,8 milyar TL düzeyini bulmufltur. 2. Gelir Tablosu 2001 y›l›nda sat›fllar, önceki y›la göre, 55 trilyon 212 milyar TL artarak, 180 trilyon 39,5 milyar TL düzeyinde gerçekleflmifltir. 2001 y›l› sat›fllar›n›n 155 trilyon 743,7 milyar TL de¤erindeki bölümü yurt içi ürün, 11 trilyon 516 milyar TL de¤erindeki bölümü yurt d›fl› ürün ve 12 trilyon 779,5 milyar TL de¤erindeki bölümü ise fason üretim ve di¤er sat›fl gelirlerinden oluflmaktad›r. - 2000 y›l›nda sat›fllar›n yüzde 15,4’ü ölçüsündeki iskonto oran›, 2001 y›l›nda yüzde 20,83 olarak gerçekleflmifl, yap›lan iskonto tutar› da 37 trilyon 501 milyar TL düzeyinde olmufltur. - 2000 y›l›nda 61 trilyon 127,9 milyar TL olan sat›fllar›n maliyeti, 2001 y›l›nda 91 trilyon 796 milyar TL olarak gerçekleflmifltir. - Bir önceki y›la göre, 2001 y›l›nda sat›fl giderleri 7 trilyon 294,8 milyar TL artarak 26 trilyon 848,2 milyar TL; genel yönetim giderleri ise, 6 trilyon 600,6 milyar TL art›flla, 20 trilyon 71,6 milyar TL düzeyine ulaflm›flt›r. - Finansman giderleri, 2000’de 12 trilyon 99,7 milyar TL iken, 2001’de 65 trilyon 914,8 milyar TL olmufltur. - 2000 y›l›nda 7 trilyon 465,5 milyar TL olan dönem kâr›, 2001 y›l›nda 24 trilyon 967,8 milyar TL dönem zarar› olmufltur. 54 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 55 3. Finansal Yap›ya ‹liflkin Rasyolar Eczac›bafl› ‹laç Sanayi kurulufluna iliflkin temel rasyolar flöyledir: Likidite Oranlar› 2001 Cari Oran 0,90 Likidite Oran› 0,70 Mali Yap›ya ‹liflkin Oranlar Toplam Borçlar / Toplam Aktifler 0,72 Özkaynaklar / Toplam Aktifler 0,28 Özkaynaklar / Toplam Borçlar 0,38 K›sa Vadeli Borçlar / Toplam Borçlar 0,94 Uzun Vadeli Borçlar / Toplam Pasifler 0,04 Kârl›l›k Oranlar› Esas Faaliyet Kâr› / Net Sat›fllar 0,01 Brüt Sat›fl Kâr› / Net Sat›fllar 0,35 55 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 56 D) Yönetim Çal›flmalar› 1. Personel De¤ifliklikleri 2001 y›l› bafl›nda 867 kifli olan toplam personel say›s›, y›l içindeki personel hareketleri sonucu y›l sonunda 866 kifliye inmifltir. 2. Toplu Sözleflme Uygulamas› 01.01.2001-31.12.2002 çal›flma dönemini kapsayan Toplu ‹fl Sözleflmesi 08.01.2001’de Petrol-‹fl Sendikas› ile imzalanm›flt›r. 3. K›dem Tazminatlar› Çal›flanlar›n hak kazand›klar› k›dem tazminat› tutarlar›, 31.12.2001’deki duruma göre 6 trilyon 674,3 milyar TL düzeyindedir. 2001 y›l sonu itibariyle ayr›lan karfl›l›k tutar› da 6 trilyon 674,3 milyar TL olmufltur. 4. Personele Sa¤lanan Yararlar Sendikal› personele 2001 y›l›nda ücretlerin yan› s›ra dökümü altta verilen ikramiye ve sosyal yard›mlar ödenmifltir: - Y›lda dört maafl ikramiye, - Y›lda 4 ton linyit kömürünün piyasa rayiç bedeline eflit net yakacak yard›m›, - 139.000.000 TL brüt bayram ikramiyesi, - Y›lda 15 günlük brüt izin ikramiyesi, - Y›lda 139.000.000 TL brüt g›da yard›m›, - Y›lda 46.400.000 TL net ayakkab› yard›m›, - Y›lda 139.000.000 TL brüt giyim ödemesi, - Y›lda iki kez yazl›k ve k›fll›k pantolonluk kumafl, - Evli olanlara, her ay 657 say›l› Devlet Memurlar› Kanunu’nda öngörülen tutarda brüt aile yard›m›, çocu¤u olanlara her ay yine ayn› yasada öngörülen tutarda brüt çocuk yard›m›, - Aile zamm› olarak, evli, dul ve boflanm›fl iflçilere, Devlet Memurlar› Kanunu’nda öngörülen tutarlar, çal›flan kad›n iflçilerin 0-6 yafl aras› çocuklar› için ayda 51.000.000 TL krefl yard›m›, - ‹flçilerin sünnet olan çocuklar› için tak›m elbise ve 38.500.000 TL net sünnet yard›m›, - Çal›flan›n ilkokula yeni bafllayacak çocuklar›na çanta ve önlük, - Befl hizmet y›l›n› dolduran personele 30 günlük, 10 hizmet y›l›n› dolduran personele 35 günlük, 15 hizmet y›l›n› dolduran personele 40 günlük, 20 hizmet y›l›n› dolduran personele 45 günlük, 25 hizmet y›l›n› dolduran personele 50 günlük ücret tutar›nda k›dem teflvik ikramiyesi, - Evlenme yard›m› net 157.000.000 TL, - Do¤um yard›m› net 93.000.000 TL, - Ölüm yard›m› net 290.000.000 TL. - Çal›flanlara, ayr›ca ücretsiz yemek ve kahvalt› verildi¤i gibi, iflyerine gidifl ve geliflte ücretsiz tafl›ma hizmeti de sa¤lanmaktad›r. 56 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 57 5. ‹fl Uyuflmazl›klar› 2001 y›l›nda önemli herhangi bir ifl uyuflmazl›¤› ç›kmam›flt›r. 6. Yönetim Kadrosu Ad› Soyad› Görevi Mesle¤i Sedat Birol Genel Müdür Kimya Yüksek Mühendisi Ak›n Dinçsoy Genel Müdür Yrd. Kimya Yüksek Mühendisi M. Ülkü Kabaday› Mali ‹fller Müdürü Ekonomist Semih Kayal› Sat›n Alma Müdürü Makine Yüksek Mühendisi ‹lat Dabak Üretim Müdürü (Kat›) Kimya Mühendisi Cem Çeliker Üretim Müdürü (Likit) Kimya Mühendisi Ufuk Utlu Üretim Müdürü (Pomat) Eczac› Servet Özdener Üretim Hizmetleri Müdürü ‹flletmeci Serhat F›rat Yard›mc› ‹flletmeler Müdürü Elektronik Yüksek Mühendisi Nusret Alo¤lu ‹nsan Kaynaklar› Müdürü Ekonomist Dr. Y. Lütfü fien Kalite Güvence Müdürü Dr. Kimya Mühendisi Aydan Hatipo¤lu Kalite Denetim Müdürü Yüksek Kimyager Ender Ekmekçi Bak›m Onar›m Müdürü Makine Yüksek Mühendisi Muvaffak K›l›çeri D›flsat›m Müdürü Ekonomist Münire Tu¤sal D›flsat›m Müdürü Eczac› Serdar Alpan ‹fl Gelifltirme Müdürü Doçent T›p Doktoru ‹dil Kesenci ‹fl Gelifltirme Müdürü ‹flletmeci Y›ld›z Özalp Gelifltirme Yöneticisi Dr. Eczac› III. KÂR DA⁄ITIM ÖNER‹S‹ 31.12.2001 tarihi itibariyle da¤›t›labilir kâr rakam› oluflmam›flt›r. YÖNET‹M KURULU 57 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 58 ECZACIBAfiI ‹LAÇ SANAY‹ VE T‹CARET A.fi. AYRINTILI B‹LANÇO (milyon TL) Aktif (Varl›klar) I. Dönen Varl›klar A. Haz›r De¤erler 1 . Kasa 2. Bankalar B. Menkul De¤erler 1. Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonolar› C. K›sa Vadeli Ticari Alacaklar 1 . Al›c›lar 2. Alacak Senetleri 3. Verilen Depozito ve Teminatlar 4. Di¤er K›sa Vadeli Ticari Alacaklar 5. Alacak Reeskontu (-) 6. fiüpheli Alacaklar Karfl›l›¤› D. Di¤er K›sa Vadeli Alacaklar 1 . Ortaklardan Alacaklar 2. ‹fltiraklerden Alacaklar 3. K›sa Vadeli Di¤er Alacaklar E. Stoklar 1 . ‹lk Madde ve Malzeme 2. Yar› Mamuller 3. Mamuller 4. Emtia 5. Di¤er Stoklar 6. Verilen Siparifl Avanslar› F. Di¤er Dönen Varl›klar II. Duran Varl›klar A. Uzun Vadeli Ticari Alacaklar 1 . Verilen Depozito ve Teminatlar B. Finansal Duran Varl›klar 1 . Ba¤l› Menkul K›ymetler 2. ‹fltirakler 3. ‹fltiraklere Sermaye Taahhütleri (-) 4. Ba¤l› Ortakl›klar C. Maddi Duran Varl›klar 1 . Arazi ve Arsalar 2. Yerüstü ve Yeralt› Düzenleri 3. Binalar 4. Makine, Tesis ve Cihazlar 5. Tafl›t Araç ve Gereçleri 6. Döfleme ve Demirbafllar 7. Di¤er Maddi Duran Varl›klar 8. Birikmifl Amortismanlar (-) 9. Yap›lmakta Olan Yat›r›mlar 10. Verilen Siparifl Avanslar› D. Maddi Olmayan Duran Varl›klar 1 . Haklar 2. Di¤er Maddi Olmayan Duran Varl›klar E. Di¤er Duran Varl›klar Aktif (Varl›klar) Toplam› Cari Dönem 31.12.2001 Önceki Dönem 31.12.2000 106.398.890 78.696.950 7.539.545 10.596.141 1.503 7.538.042 20.497 10.575.644 756.379 - 756.379 66.197.419 47.178.487 66.341.251 21.420 5.702 1.628.218 (267.890) (1.531.282) 49.769.347 54.637 2.762 405.855 (1.947.208) (1.106.906) 5.601.292 1.172.716 115.274 4.922.685 563.333 60.312 869.710 242.694 23.268.859 16.668.841 8.937.913 2.968.529 10.764.629 66.371 441.312 90.105 5.411.262 917.818 10.134.550 64.957 21.919 118.335 3.035.396 3.080.765 68.559.252 47.937.157 68 68 68 68 20.074.341 18.372.634 2.089.272 13.925.577 (63.082) 4.122.574 1.218.656 13.043.334 4.110.644 47.382.404 29.361.566 2.178.873 256.649 35.109.663 16.453.734 999.001 1.754.691 872.085 (16.648.108) 6.237.829 167.987 2.166.365 148.823 22.872.271 11.093.099 718.642 1.119.558 485.498 (10.326.334) 924.549 159.095 217.645 161.128 80.591 137.054 43.653 117.475 884.794 41.761 174.958.142 58 126.634.107 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 59 Pasif (Kaynaklar) I. K›sa Vadeli Borçlar A. Finansal Borçlar 1 . Banka Kredileri 2. Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri B. Ticari Borçlar 1 . Sat›c›lar 2. Borç Senetleri 3. Di¤er Ticari Borçlar 4. Borç Reeskontu (-) C. Di¤er K›sa Vadeli Borçlar 1 . ‹fltiraklere Borçlar 2. Ödenecek Vergi, Harç ve Di¤er Kesintiler 3. K›sa Vadeli Di¤er Borçlar D. Borç ve Gider Karfl›l›klar› 1 . Vergi Karfl›l›klar› 2. Di¤er Borç ve Gider Karfl›l›klar› II. Uzun Vadeli Borçlar A. Finansal Borçlar 1 . Banka Kredileri 2. Di¤er Finansal Borçlar B. Ticari Borçlar 1 . Di¤er Ticari Borçlar C. Di¤er Uzun Vadeli Borçlar 1 . Uzun Vadeli Di¤er Borçlar D. Borç ve Gider Karfl›l›klar› 1 . K›dem Tazminat› Karfl›l›klar› 2. Di¤er Borç ve Gider Karfl›l›klar› III. Öz Sermaye A. Sermaye B. Emisyon Primi C. Yeniden De¤erleme De¤er Art›fl› 1 . Duran Varl›klardaki De¤er Art›fl› 2. ‹fltiraklerdeki De¤er Art›fl› D. Yedekler 1 . Yasal Yedekler 2. Ola¤anüstü Yedek 3. Maliyet Art›fl Fonu E. Net Dönem Kâr› F. Dönem Zarar› (-) Pasif (Kaynaklar) Toplam› Cari Dönem 31.12.2001 Önceki Dönem 31.12.2000 118.826.651 56.267.230 47.463.813 24.314.758 1.851.733 4.791.212 45.612.080 19.523.546 32.447.341 19.365.972 26.108.341 6.263.893 258.293 (183.186) 16.743.332 2.715.922 61.777 (155.059) 38.877.815 9.197.180 35.834.479 7.216.019 1.121.225 1.922.111 867.715 1.113.446 37.682 3.389.320 37.682 3.381.696 7.624 7.646.632 12.057.705 45 8.197.025 45 8.196.980 45 16.504 16.504 16.504 16.504 868.911 37.537 868.911 37.537 6.761.172 3.806.639 6.674.277 86.895 3.730.944 75.695 48.484.859 58.309.172 12.182.400 3.559 48.744.804 12.182.400 3.559 34.094.485 35.751.358 12.993.446 21.936.040 12.158.445 12.521.893 7.944.892 794.877 11.233.852 493.164 590.685 7.354.207 (24.967.797) 4.083.836 174.958.142 59 126.634.107 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 60 ECZACIBAfiI ‹LAÇ SANAY‹ VE T‹CARET A.fi. 31 ARALIK 2001 ve 2000 AYRINTILI B‹LANÇO D‹PNOTLARI 1. ‹flletmenin fiili faaliyet konusu: ‹nsan sa¤l›¤›yla ilgili ilaçlar, veteriner ilaçlar› ve kiflisel sa¤l›k bak›m ürünlerinin üretim ve sat›fl›. 2. Sermayenin %10 ve daha fazlas›na sahip ortaklar›n: 31.12.2001 31.12.2000 Pay Tutar› Ticaret Unvan› Pay Oran› (milyon TL) Eczac›bafl› Holding A.fi. %56,38 Eczac›bafl› Yat›r›m Holding Ortakl›¤› A.fi. %20,88 Di¤er (halka aç›k k›s›m) Toplam Pay Tutar› Pay Oran› (milyon TL) 6.868.142 %56,38 6.868.142 2.543.774 %20,88 2.543.774 %22,74 2.770.484 %22,74 2.770.484 %100,00 12.182.400 %100,00 12.182.400 3. Sermayeyi temsil eden hisse senetlerine tan›nan imtiyazlar: Yoktur (2000: Yoktur). 4. fiirket kay›tl› sermaye sisteminde mi? Evet. Kay›t sermayeli ortakl›klarda kay›tl› sermaye tavan›: 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle 12.182.400 milyon TL’dir (2000: 12.182.400 milyon TL). 5. Y›l içinde yap›lan sermaye art›r›mlar› ve kaynaklar›: 31 Aral›k 2001 ve 2000 tarihlerinde sona eren y›llarda sermaye art›r›m› yap›lmam›flt›r. 6. Y›l içinde ihraç edilen hisse senedi d›fl›ndaki menkul k›ymetler: Yoktur (2000: Yoktur). 7. Y›l içinde itfa edilen borçlanmay› temsil eden menkul k›ymetler: Yoktur (2000: Yoktur). 60 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 61 8. Cari dönemde duran varl›k hareketleri: a) Sat›n al›nan, imal veya infla edilen maddi duran varl›klar›n maliyeti: 2.118.837 milyon TL (2000: 2.881.444 milyon TL). b) Sat›lan veya hurdaya ayr›lan maddi duran varl›k maliyeti: 103.652 milyon TL (2000: 201.315 milyon TL). c) Cari dönemde ortaya ç›kan yeniden de¤erleme art›fllar›: 13.851.330 milyon TL (2000: 9.044.776 milyon TL). - Varl›k maliyetlerinde (+): 17.135.482 milyon TL (2000: 10.874.059 milyon TL). - Birikmifl amortismanlarda (-): 3.284.152 milyon TL (2000: 1.829.283 milyon TL). d) Yap›lmakta olan yat›r›mlar›n niteli¤i, toplam tutar›, bafllang›ç ve bitifl tarihi ve tamamlanma derecesi: Yat›r›m›n Niteli¤i Toplam Tutar› (milyon TL) Toplam Tutar› (Döviz) Döviz Cinsi Teflvik Belge Tarihi Teflvik Belge No * - - - - 309.493 500.000 ABD Dolar› - - 3.000.000 2.448.156 ABD Dolar› - - Bitifl Tarihi Cari Dönem ‹tibariyle Yap›lan Toplam Harcama (milyon TL) Yararlan›lan Teflvikler ‹hracat Taahhüdü (ABD Dolar›) Tamamlanma Derecesi (%) Ekim 1992 - 2.930.136 - - - Ocak 1999 Temmuz 2002 118.205 - - %38 Ocak 2002 2.862.224 - - %95 Atrium Cephalasporin Ünite Ek ‹nflaat› Ayaza¤a Spor Salonu * Proje aflamas›nda oldu¤undan yat›r›m tutar› hesaplanmam›flt›r. Bafllang›ç Tarihi fiubat 2000 9. Cari ve gelecek dönemlerde yararlan›lacak yat›r›m indiriminin toplam tutar›: 31 Aral›k 2001 ve 2000 tarihleri itibariyle cari ve gelecek dönemde yararlan›lacak yat›r›m indirimi yoktur. 61 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 62 10. ‹flletmenin ortaklar, ifltirakler, ba¤l› ortakl›klar ve grup flirketleri ile olan alacak-borç iliflkisi: Alacaklar Borçlar Ticari Ticari Olmayan Ticari Ticari Olmayan 31.12.2001 (milyon TL) 1) Ortaklar - (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL) 115.274 2.153.440 - - 115.274 2.153.440 - 59.700.555 - 3.691.177 - 1.009.329 - - - 58.691.226 - - - Eczac›bafl› ‹nflaat ve Ticaret A.fi. - - 22.475 - Eczac›bafl› Özgün Kimyasal Ür. San. A.fi. - - 3.668.702 - 6.796.400 4.922.685 84.971 35.834.479 Eczac›bafl› Holding A.fi. 2) Ba¤l› Ortakl›k Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Paz. A.fi. Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama A.fi. 3) ‹fltirakler Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. Giriflim Pazarlama A.fi. Eczac›bafl›-Baxter Hast. Ür. San. ve Tic. A.fi. Eczac›bafl›-Beiersdorf Koz. Ür. San. ve Tic. A.fi. 6.511.857 - - 35.834.479* 122.287 - 11.316 - 1.944 4.922.685** 15.728 - 160.312 - - - - - 57.927 - - - 115.792 - Eczac›bafl› Sigorta Acenteli¤i A.fi. - - 115.041 - ‹ntema ‹nflaat ve Tesisat Malz. Yat. ve Paz. A.fi. - - 751 - 66.496.955 5.037.959 6.045.380 35.834.479 Eczac›bafl› Bilgi ‹letim San. ve Tic. A.fi. 4) Grup fiirketleri Genel Toplam * 31.12.2001 ve 2000 tarihleri itibariyle ticari olmayan borçlar Ekom Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. üzerinden kullan›lan ihracat kredisi tutarlar›n› yans›tmaktad›r. ** 31.12.2001 ve 2000 tarihleri itibariyle dan›flmanl›k hizmet alaca¤›d›r. Alacaklar Borçlar Ticari Ticari Olmayan Ticari Ticari Olmayan 31.12.2000 (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL) 1) Ortaklar - 60.312 906.289 - Eczac›bafl› Holding A.fi. 2) Ba¤l› Ortakl›k Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama A.fi. - 60.312 906.289 - 46.075.425 - 3.586.626 - 46.075.425 - - - - - 3.586.626 - 3.509.371 869.710 15.684 7.216.019 Eczac›bafl› Özgün Kimyasal Ür. San. A.fi. 3) ‹fltirakler Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. 2.560.600 - - 7.155.547* 32.615 49.267 2.425 - 809.938 - - - Eczac›bafl›-Baxter Hast. Ür. San. ve Tic. A.fi. 4.409 820.443** - 60.472 Eczac›bafl›-Warner Lambert ‹laç San. ve Tic. A.fi. 11.580 - - - 90.229 - - - Giriflim Pazarlama A.fi. Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Paz. A.fi. Eczac›bafl›-Beiersdorf Koz. Ür. San. ve Tic. A.fi. Eczac›bafl› Bilgi ‹letim San. ve Tic. A.fi. 4) Grup fiirketleri Eczac›bafl› Sigorta Acenteli¤i A.fi. Eczac›bafl› Menkul De¤erler A.fi. Genel Toplam - - 13.259 - - - 41.541 - - - 40.450 - - - 1.091 - 49.584.796 930.022 4.550.140 7.216.019 62 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 63 11- Stoklar ve di¤er bilanço kalemlerinde uygulanan de¤erleme, envanter ve amortisman ay›rma yöntemleri, bunlarda ve di¤er muhasebe politikalar›nda önceki dönemlere göre yap›lan de¤ifliklikler, bu de¤iflikliklerin parasal etkileri ve iflletmenin süreklili¤i ile dönemsellik varsay›mlar›n› de¤ifltirecek muhtemel geliflmeler ve bunlar›n gerekçeleri: a) Uygulanan muhasebe ilkeleri: Sermaye Piyasas› Kurulu XI/1 say›l› tebli¤i ve bu tebli¤e de¤ifliklik ve eklemeler yapan XI/4, XI/5, XI/11, XI/13, XI/14, XI/15, XI/16 ve XI/17 say›l› tebli¤leriyle, Sermaye Piyasas› Kanunu’na tabi ortakl›klar ve arac› kurumlar taraf›ndan 31 Aral›k 1988 tarihinden sonra bafllayan hesap dönemlerine iliflkin olarak düzenlenecek mali tablo ve raporlar›n haz›rlan›p sunulmas›na iliflkin ilke ve kurallar› (bundan sonra ‘SPK taraf›ndan yay›mlanm›fl genel kabul görmüfl muhasebe ilkeleri’ olarak an›lacakt›r) belirlemifltir. Ayr›ca SPK 4 Mart 1996 tarihli Resmi Gazete’de yay›mlanan X/16 say›l› tebli¤i ile ba¤›ms›z denetime iliflkin ilke ve kurallar› da belirlemifltir. Dolay›s›yla fiirket, mali tablolar›n› yürürlükteki ticari ve mali mevzuat ile SPK taraf›ndan yay›mlanm›fl genel kabul görmüfl muhasebe ilkelerine göre haz›rlamaktad›r. b) Stoklar: Elde etme maliyeti ve net gerçekleflebilir de¤erin düflük olan› ile de¤erleme prensibine uygun olarak de¤erlendirilmektedir. Stoklar, flarj maliyeti sistemi ve ayl›k a¤›rl›kl› ortalama maliyet yöntemine göre de¤erlenmektedir. c) Maddi duran varl›klar: Amortismana tabi maddi duran varl›klar, elde etme maliyeti art› 3094 say›l› yasa uyar›nca yap›lan yeniden de¤erleme art›fllar›yla (arsa ve arazi ile cari y›l al›mlar› hariç olmak üzere) saptanmaktad›r. 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle esas al›nan yeniden de¤erleme oran› %53,2 (2000: %56) dikkate al›nmak suretiyle hesaplanm›fl ve mali tablolara yans›t›lm›flt›r. Binalar d›fl›nda amortisman, yeniden de¤erlenmifl tutarlar üstünden ayr›lmaktad›r. 31 Aral›k 2001 ve 2000 tarihlerine kadar sat›n al›nan ve kullan›lmaya bafllayan maddi duran varl›klar için amortisman tüm y›l için hesaplanm›fl ve ilgili döneme isabet eden k›s›m mali tablolara yans›t›lm›flt›r. Amortismanlar, normal amortisman ve azalan bakiyeler yöntemlerine göre tabloda belirtilen oranlar esas al›narak uygulanmaktad›r (Amortisman oranlar›, Vergi Usul Kanunu tebli¤lerine göre belirlenmektedir). 1983’ten Önce Edinilen Duran Varl›klar 1983-1994 Döneminde Edinilen Duran Varl›klar Yerüstü ve Yeralt› Düzenleri 6 25 20 Binalar 2 2 2-4 6-10 20-25 20-50 20 25 20 6 25 20 Makine, Tesis ve Donan›m Tafl›t Araç ve Gereçleri Döfleme ve Demirbafl 1995 ve Sonras› Edinilen Duran Varl›klar d) ‹fltirakler, ba¤l› ortakl›klar ve ba¤l› menkul k›ymetler: Elde etme maliyeti art› ifltiraklerin içsel kaynaklardan yapt›klar› sermaye art›r›mlar›ndan edinilen bedelsiz hisse senetlerinin nominal de¤erleriyle yans›t›lmaktad›r. e) Menkul k›ymetler: Bankalarla yap›lm›fl repo ifllemlerinden oluflan menkul k›ymetler portföyü, Sermaye Piyasas› Kurulu’nun 1 Mart 1995 tarih XI/11 nolu tebli¤i do¤rultusunda elde etme maliyetine ilaveten hesap dönemi sonuna kadar tahakkuk eden gelirleriyle birlikte gösterilmektedir. 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle tahakkuk etmifl gelir 1.179 milyon TL’dir (2000: -). Tahakkuk etmifl gelirler ve menkul k›ymetlerin sat›fl›ndan ortaya ç›kan kâr ve zararlar cari dönem faaliyetlerine intikal ettirilmektedir. 63 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 64 f) Yabanc› para varl›k ve borçlar›: Dönem içinde yabanc› paral› ifllemler, ifllem gününde geçerli kurlar esas al›narak Türk Liras› de¤erlerine çevrilmifltir. Bilançoda yer alan yabanc› para cinsinden (ifltirakler d›fl›nda) varl›klar bilanço tarihi itibariyle TC Merkez Bankas›’nca yay›mlanan döviz al›fl kuruyla, borçlar döviz sat›fl kuruyla Türk Liras›’na çevrilmifltir. Yabanc› para cinsinden ifllemlerin ve bilanço kalemlerinin Türk Liras› de¤erine çevrilmesinden do¤an kur fark› gelir ve giderleri, dönem kâr›n›n belirlenmesinde göz önüne al›nm›flt›r. g) K›dem tazminat› karfl›l›¤›: Yürürlükteki kanunlara göre k›dem tazminat›na hak kazananlar için tahakkuk eden hizmet maliyetleri, tahakkuk ettikleri dönem giderine intikal ettirilmektedir. h) Alacak ve borçlar› de¤erleme: Alacak ve borçlar bilançoda kay›tl› de¤erleriyle gösterilmektedir. Senetli alacak ve borçlarla 1 Mart 1995 tarih ve 22217 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanan SPK’n›n XI/1 say›l› tebli¤i uyar›nca 2001 y›l› için üç aydan daha uzun vadeli avans, depozito ve teminat niteli¤inde olmayan senetsiz ticari alacak, vadeli çek ve borçlara TC Merkez Bankas› taraf›ndan aç›klanan iskonto oran› olan %70 ile dövizli alacaklar ve borçlar için libor oranlar› kullan›larak reeskont uygulanm›flt›r. ›) fiüpheli alacak karfl›l›¤›: fiirket cari dönem itibariyle önceki y›llardan devreden yurt d›fl› alacaklar›ndan vadesi geldi¤i halde tahsil edemedi¤i alacaklar›n›n tümü için, 2001 y›l›nda do¤an alacaklar›n›n için ise %5’i oran›nda genel provizyon ay›rmaktad›r. i) Gelir ve giderler: Gelir ve gider kalemlerinin belirlenmesinde tahakkuk esas› uygulanmaktad›r. Buna ba¤l› olarak gelir, hizmet bitirildi¤i veya mal teslim edildi¤i anda hesaba al›nmaktad›r. Ara dönemlerde k›st esas› (zaman ile orant›l› pay) uygulanmaktad›r. j) Di¤er bilanço kalemleri: Esas olarak kay›tl› de¤erleriyle yans›t›lm›flt›r. 12. Tebli¤in 1 nolu ekinde belirtilen bilanço tarihinden sonra ortaya ç›kan ve aç›klamay› gerektiren hususlar: A. Düzeltme Gerektiren Hususlar: Aa) Bilanço tarihinden sonra ortaya ç›kar›lan muhasebe hata ve hileleri: Yoktur. Ab) Varl›klar›n al›m maliyetlerinin veya sat›fl has›latlar›n›n bilanço tarihinden sonra belirli hale gelmesi: Yoktur. Ac) Varl›klar›n de¤erlerinde ortaya ç›kan kay›plar›n bilanço tarihinden sonra ortaya ç›kar›lmas›: Yoktur. Aç) Ortakl›¤›n ifltiraklerinin de¤erinde (ba¤l› ortakl›klar dahil) sürekli bir de¤er kayb›n›n oldu¤unu gösteren bilgi ve belgelerin bilanço tarihinden sonra elde edilmesi: Yoktur. Ad) Stoklarla ilgili olarak, net gerçekleflebilir de¤erin tahminini etkileyen yeni bulgular›n elde edilmesi: Yoktur. Ae) Borçlular›n iflas› veya borçlularla borç tutarlar› üzerinden yeni müzakerelere bafllan›lmas›: Yoktur. Af) Talep edilen bir sigorta tazminat›n›n al›nmas› veya al›nabilir hale gelmesi: Yoktur. Ag) Vergi oranlar›n›n de¤iflmesi: Yoktur. Ah) Benzeri olaylar: Yoktur. 64 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 65 B. Aç›klama Gerektiren Hususlar: Ba) Birleflme ve ele geçirmeler: Yoktur. Bb) ‹flletme yap›s›nda de¤ifliklikler olmas›, faaliyetin genifllemesi veya daralmas› ya da yeni faaliyetlere bafllan›lmas›: Yoktur. Bc) Bilanço tarihinden sonra varl›klarda de¤er kay›plar›n›n ortaya ç›kmas›: Yoktur. Bç) Sermaye art›r›m› ve önemli ölçüde di¤er menkul k›ymet ihraçlar›: Yoktur. Bd) Önemli ölçülerde maddi duran varl›k al›m ve sat›mlar›, ifltirakte bulunulmas› veya iflletmeye ifltirak edilmesi: Yoktur. Be) Grev ve benzeri ihtilaflar: Yoktur. Bf) K›dem tazminat› limitlerinin artmas›: 15-31 Aral›k 2001 tarihleri aras›nda 978.020.000 TL (2000: 587.720.000 TL) olan k›dem tazminat› ödemelerinin tavan› 1 Ocak 2002 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 1.076.400.000 TL’ye (2001: 646.560.000 TL) yükseltilmifltir. fiirket, k›dem tazminat› karfl›l›klar›n› 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle geçerli tavan üzerinden hesaplar›na yans›tm›flt›r. Bg) Benzeri olaylar: Yönetim Kurulu’muzun 14.01.2002 tarihli toplant›s›nda fiirket’in 12.182.400 milyon TL olan kay›tl› sermaye tavan›n›n 100 trilyon liraya yükseltilmesi ve bu nedenle Ana Sözleflme’mizin 7. maddesinin de¤ifltirilmesi için Sermaye Piyasas› Kurulu ile Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤›’ndan izin al›nmas› kararlaflt›r›lm›fl olup 19.02 2002 tarihinde Sermaye Piyasas› Kurulu, 27.02.2002 tarihinde Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤›’nca izin verilmifltir. 13. Tebli¤in 2 nolu ekinde belirtilen flarta ba¤l› zararlar ile her türlü flarta ba¤l› kazançlara iliflkin bilgi: a) fiirket’in ‘davac›’ oldu¤u ve devam etmekte olan davalar: Yoktur. b) fiirket’in ‘daval›’ oldu¤u ve devam etmekte olan davalar: fiirket’in ‘daval›’ oldu¤u ve devam etmekte olan davalar›n›n cari dönem itibariyle tutar› 86.896 milyon TL’dir ve tümüne provizyon ayr›lm›flt›r. c) ‹flletmenin sat›c›lar›na ciro etti¤i senetler: Yoktur. d) fiirket’in lehinde olan tazminat talepleri: Yoktur. e) fiirket’in aleyhinde olan tazminat talepleri: fiirket aleyhine olan tazminat taleplerine iliflkin tutarlar için karfl›l›k ayr›larak gelir tablosuna yans›t›lm›flt›r. f) Verilen teminat mektuplar› ve kefaletler: Verilen kefaletler Konusu Tutar Genel Kredi Sözleflmeleri 74.404.556 Aç›klama Bilanço dipnotu 31 Verilen teminat mektuplar› Konusu Tutar Aç›klama Gümrükler 87.033 Teflvikli mal, KDV, aktarma T. Petrolleri A.O. 44.017 Do¤algaz al›m teminat› Ak Enerji ‹cra ve Mahkemeler Vergi Dairesi 189.397 Elektrik al›m teminat› 146 Davalarla ilgili olarak 68 Toplam Vergi itiraz› 320.661 g) Varl›klar›n kamulaflt›r›lmas›na yönelik niyet ve haz›rl›klar›n görülmesi: Yoktur. h) Benzeri olaylar: Yoktur. 14. ‹flletmenin gayrisafi kâr oranlar› üzerinde önemli ölçüde etkide bulunan muhasebe tahminlerinde de¤iflikliklere iliflkin bilgi ve bunlar›n parasal etkileri: Yoktur (2000: Yoktur). 65 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 66 15. Aktif de¤erler üzerinde mevcut bulunan toplam ipotek veya teminat tutarlar›: 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle yoktur. 31.12.2000 ‹potek / Teminat ‹potek ‹se Derecesi Kime Verildi¤i Ne ‹çin Verildi¤i ‹potek Tescil Tarihi Fek Edilece¤i Tarih Döviz Cinsi Tutar› (milyon TL) 1 T.S.K.B. U.V.Kredi 1991 31.03.2001 1.098.460.000 J.Y. 6.569.889 ‹potek 16. Aktif de¤erlerin toplam sigorta tutar›: 31.12.2001 Sigortalanan Aktifin Cinsi Sigortalayan fiirket Sigortaya Esas Al›nan Tutar Aktife Kay›tl› Tutar Sigorta Bafllang›ç Tarihi Sigorta Bitifl Tarihi Tafl›nan Para-Kasa Anadolu Sig. A.fi. 694.625 1.503 01.01.2001 01.01.2002 Binalar Anadolu Sig. A.fi. 32.515.193 33.796.423 01.01.2001 22.11.2002 Lojman Anadolu Sig. A.fi. 2.459.400 2.793.729 23.05.2001 23.05.2002 Makine-Tesisat-Demirbafl Anadolu Sig. A.fi. 80.870.874 16.652.995 01.01.2001 26.10.2002 Emtia Anadolu Sig. A.fi. 20.847.730 23.013.673 01.01.2001 01.01.2002 Elektronik Cihaz Anadolu Sig. A.fi. 5.542.350 5.542.350 06.07.2001 31.10.2002 ‹laç Fabrika Kâr Riski Anadolu Sig. A.fi. 85.305.500 - 01.01.2001 01.01.2002 Emniyeti Suiistimal Anadolu Sig. A.fi. 180.000 - 01.01.2001 01.01.2002 Koç Allianz A.fi. 826.003 999.001 11.01.2001 15.12.2002 01.01.2001 01.01.2002 Tafl›tlar ‹flveren Sorumluluk Anadolu Sig. A.fi. 690.000 - 229.931.675 82.799.674 Sigortalayan fiirket Sigortaya Esas Al›nan Tutar Aktife Kay›tl› Tutar Sigorta Bafllang›ç Tarihi Sigorta Bitifl Tarihi Tafl›nan Para-Kasa Anadolu Sig. A.fi. 555.700 20.247 01.01.2000 01.01.2001 Binalar Anadolu Sig. A.fi. 12.402.735 22.219.115 01.01.2000 01.01.2001 Lojman Anadolu Sig. A.fi. 2.203.200 1.825.975 08.05.2000 08.05.2001 Makine-Tesisat-Demirbafl Anadolu Sig. A.fi. 30.954.231 10.964.896 01.01.2000 01.01.2001 Emtia Anadolu Sig. A.fi. 14.646.000 16.427.125 01.01.2000 01.01.2001 Anadolu Sig. A.fi./ Destek Bilgisayar A.fi. 95.713 74.941 09.09.2000 09.09.2001 ‹laç Fab. Kâr Riski Anadolu Sig. A.fi. 49.727.531 - 01.01.2000 01.01.2001 Emniyeti Suiistimal Anadolu Sig. A.fi. 65.000 - 01.01.2000 01.01.2001 Koç Allianz A.fi. 637.823 718.643 11.01.2000 30.12.2001 111.287.933 52.250.942 Toplam 31.12.2000 Sigortalanan Aktifin Cinsi Elektronik Cih. Sig. Poliçesi Tafl›tlar Toplam 66 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 67 17. Alacaklar için al›nm›fl olan ipotek ve di¤er teminatlar›n toplam tutar›: 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle alacaklar için al›nan teminatlar›n toplam› 1.097.647 milyon TL’dir (2000: 332.375 milyon TL). 31.12.2001 ‹potek/ Teminat ‹potek ‹se Derecesi ‹potek Fek Tescil Edilece¤i Tarihi Tarih Kimden Al›nd›¤› Tutar Döviz Cinsi Teminat Senedi - Piramit fiehircilik Mimarl›k ve Mühendislik Ltd. fiti. - - 67.205 - Teminat Senedi - Kalender Per. Tafl ve Otom. San. Tic. Ltd. fiti. - - 40.000 - Teminat Senedi - Reka Temizleme ve Sosyal Hizmet Ltd. fiti. - - 35.000 - Teminat Senedi - Saliha Taflç› - - 5.000 - Teminat Senedi - Hamza Hald›z - - 5.000 - Teminat Senedi - Do¤rusöz Mak. San. ve Tic. A.fi. - - 2.514 - Teminat Senedi - Tim Taahhüt ‹nflaat ve Tic. A.fi. - - 1.000 - Teminat Senedi - Mot Tasar›m Mimarl›k ‹nfl. Turizm Ltd. fiti. - - 656 - Teminat Senedi - Yap›term Is›tma So¤utmaTaah. ‹nfl. San. Tic. Ltd. fiti. - Teminat Çeki - Ersa Reklam ‹nfl. G›da San.ve Tic. Ltd. fiti. Teminat Çeki - Genta Elektrik Taahhüt San. ve Tic. A.fi. Teminat Çeki - Günefl ‹nflaat Teminat Çeki - Uzhan Mühendislik Ltd. fiti. Teminat Çeki - Zer Mimarl›k ve Dekorasyon Ltd. fiti. Teminat Çeki - Teminat Mektubu - Teminat Mektubu - 500 - - 26.100 - - 22.000 - - - 15.000 - - - 6.000 - - - 3.850 - Ar›meks Müh. ‹nfl. Ltd. fiti. - - 2.500 - Arup Mühendislik ve Müflavirlik Ltd. fiti. - - 394.045 - - Zetafl Zemin Teknolojisi A.fi. - - 291.472 - Teminat Mektubu - Sentez ‹nfl.-Turizm San. ve Tic. A.fi. - - 55.000 - Teminat Mektubu - Asal D›fl Ticaret A.fi. - - 36.163 - Teminat Mektubu - Treysan Prefabrik Çelik Yap›lar San. ve Tic. A.fi. - - 32.500 - Teminat Mektubu - Sardunya Haz›r Yemek Üretim ve Hizmet A.fi. - - 20.000 - Teminat Mektubu - Elips Spor Malz. San. ve Tic. Ltd. fiti. - - 13.199 - Teminat Mektubu - Pimak Yap› ve Tesisat A.fi. - - 16.780 - Teminat Mektubu - ‹M Ofis Mob. San. Tic. Ltd. fiti. - - 5.000 - Teminat Mektubu - Mekanik ‹nfl. Müh. ve Tes. Turizm San. Tic. Ltd. fiti. - - 1.088 - Teminat Mektubu - Netafl Telekomünikasyon A.fi. - - 50 - Teminat Mektubu - Mass Ar›tma Sist. ‹nflaat San. ve Tic. Ltd. fiti. - - 25 - Toplam - 1.097.647 67 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 68 31.12.2000 ‹potek/ Teminat ‹potek ‹se Derecesi ‹potek Fek Tescil Edilece¤i Tarihi Tarih Kimden Al›nd›¤› - Döviz Cinsi 92.000 - Teminat Senedi - Sentez ‹nfl.-Turizm San. ve Tic. A.fi. Teminat Senedi - Borusan Oto Servis Tic. A.fi. - - 77.820 - Teminat Senedi - Eltek Çelik Kons. ‹nfl. Tur. Met. Tic. ve San. A.fi. - - 40.000 - Teminat Senedi - Kalender Per. Tafl ve Otom. San. Tic. Ltd fiti. - - 36.250 - Teminat Senedi - Günefl ‹nflaat - - 15.000 - Teminat Senedi - Saliha Taflç› - - 5.000 - Teminat Senedi - Set Makina San. Tic. A.fi. - - 2.794 - Teminat Senedi - Do¤rusöz Makina San. ve Tic. A.fi. - - 2.514 - Teminat Senedi - Alstom Elektrik Endüstrisi A.fi. - - 2.136 - Teminat Senedi - Tim ‹nflaat ve Tic. A.fi. - - 1.000 - Teminat Senedi - Yap›term Is›tma So¤utma Taah. ‹nfl. San. Tic. - - 500 - Teminat Mektubu - Kasktafl Kayar Kal›p Tecrit A.fi. - - 36.867 - Teminat Mektubu - Sardunya Haz›r Yemek Üretim ve Hizmet A.fi. - - 20.000 - Teminat Mektubu - Kutafl Bas›m ve Amb. San. A.fi. - - 324 - Teminat Mektubu - Netafl Telekomünikasyon A.fi. - - 50 - Teminat Mektubu - Matris Ahflap&Dekorasyon - - 50 - Teminat Mektubu - fiayakç› Madencilik ve Tic. Ltd. - - 45 - Teminat Mektubu - Mass Ar›tma Sist. ‹nfl. San. Tic. Ltd. fiti. - - 25 - Toplam - Tutar 332.375 18. Pasifte yer almayan taahhütlerin toplam tutar›: 31 Aral›k 2001 ve 2000 tarihleri itibariyle pasifte yer almayan taahhüdümüz bulunmamaktad›r. 19. Bankalardaki mevduat›n bloke olan›na iliflkin tutarlar: Yoktur (2000: Yoktur). 20. Bilançoda maliyet bedeli üzerinden gösterilmifl menkul k›ymetlerin ve finansal duran varl›klar›n borsa rayiçlerine göre, borsa rayiçleri üzerinden gösterilmifl menkul k›ymetlerin ve finansal duran varl›klar›n maliyet bedellerine göre de¤erlerini gösteren bilgi: Bilançoda maliyet bedeli üzerinden gösterilmifl borsada ifllem gören menkul k›ymetler ve finansal duran varl›klar: 31.12.2001 Menkul K›ymetler/ Finansal Duran Varl›klar T.‹fl Bankas› Nominal Tutar› Döviz Cinsi Maliyet Bedeli Döviz Cinsi ‹fllem Gördü¤ü Borsa Borsa Rayici Döviz Cinsi 169.115 - 169.115 - ‹.M.K.B. 1.326.408 - Nominal Tutar› Döviz Cinsi Maliyet Bedeli Döviz Cinsi ‹fllem Gördü¤ü Borsa Borsa Rayici Döviz Cinsi 116.609 - 116.609 - ‹.M.K.B. 1.312.593 - 31.12.2000 Menkul K›ymetler/ Finansal Duran Varl›klar T.‹fl Bankas› 21. Menkul k›ymetler ve ba¤l› menkul k›ymetler grubu içinde yer al›p iflletmenin ortaklar›, ifltirakleri ve ba¤l› ortakl›klar taraf›ndan ç›kar›lm›fl bulunan menkul k›ymet tutarlar› ve bunlar› ç›karan ortakl›klar: Yoktur (2000: Yoktur). 68 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 69 22. Mali tablolardaki “Di¤er” ibaresini tafl›yan hesap kalemlerinden dahil oldu¤u grubun toplam tutar›n›n %20’sini veya bilanço aktif toplam›n›n %5’ini aflan kalemlerin adlar› ve tutarlar›n içlerindeki önemli bakiyeler: Bilanço K›sa Vadeli Di¤er Alacaklar Sat›c› Avanslar› Vadeli Mevduat Hesab› Faiz Tahakkuku 31.12.2001 31.12.2000 (milyon TL) (milyon TL) 563.333 242.694 417.999 104.617 17.532 94.084 Di¤er Dönen Varl›klar 3.035.396 3.080.765 Tecil Edilecek KDV 932.612 831.563 Peflin Ödenen Vergiler Devreden KDV Di¤er Maddi Olmayan Duran Varl›klar 509.848 2.119.859 1.308.072 39.497 137.054 117.475 Bilgisayar Paket Programlar› 122.579 116.145 Di¤er Borç ve Gider Karfl›l›klar› 86.896 75.695 86.896 75.695 16.504 16.504 16.504 16.504 Uzun Vadeli Di¤er Borçlar 868.911 37.537 Terkin Edilecek KDV 868.911 37.537 27.789.054 7.896.987 Kambiyo Kâr› 16.194.447 2.295.955 Dan›flmanl›k Hizmet Geliri Dava ve ‹cra Giderleri Uzun Vadeli Di¤er Ticari Borçlar Di¤er Ticari Borçlar (Royalty) Gelir Tablosu Faaliyetlerle ‹lgili Di¤er Gelirler ve Kârlar 7.068.948 3.047.832 Tesis Kira Geliri 1.311.868 758.453 Reeskont Geliri 2.130.423 1.178.315 2.720.466 2.372.681 422.978 1.947.208 1.921.906 172.298 Di¤er Faaliyetlerden Giderler ve Zararlar Reeskont Gideri Kambiyo Zararlar› Di¤er Ola¤anüstü Gelirler ve Kârlar 7.511.422 440.709 Warner Lambert ‹fltirak Sat›fl Kâr› (Not 26) 5.021.997 - Aventis Joint Venture Anlaflmas› ‹ptal Tazminat› 1.385.922 - Ruhsat Devir Tazminat›* Di¤er Ola¤anüstü Giderler ve Zararlar Ba¤›fl ve Yard›mlar 441.326 241.210 574.040 689.983 448.612 607.052 * Schwarzkopf AG firmas›na yap›lan ruhsat devir bedelidir. 23. “Di¤er Alacaklar” ile “Di¤er K›sa veya Uzun Vadeli Borçlar” hesap kalemi içinde bulunan ve bilanço aktif toplam›n›n yüzde 1’ini aflan, personelden alacaklar ile personele borçlar tutarlar›n›n ayr› ayr› toplamlar›: Yoktur (2000: Yoktur). 69 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 70 24. Ortaklar, ifltirakler ve ba¤l› ortakl›klardan alacaklar nedeniyle ayr›lan flüpheli alacak tutarlar› ve bunlar›n borçlular›: Ekom Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. arac›l›¤› ile Rusya’da bulunan EHP Eczac›bafl› Health Care Products Joint Stock Company’ye yap›lan sat›fllardan vadesi gelmifl bulunan 922.942 milyon TL (641.125 ABD Dolar›) (2000: 1.049.790 milyon TL - 1.562.734 ABD Dolar›) alaca¤›n tamam› için karfl›l›k ayr›lm›flt›r. Ayr›ca di¤er ülkelere Ekom Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. arac›l›¤› ile 31.12.2000 tarihine kadar yap›lan d›flsat›mdan do¤an 377.937 milyon TL (262.534 ABD Dolar›) tutar›ndaki alaca¤›n tamam› için ve 2001 y›l› içinde yap›lan d›flsat›mdan do¤an 4.603.675 milyon TL (3.197.958 ABD Dolar›) tutar›ndaki alaca¤›n %5’i oran›nda 230.184 milyon TL (159.898 ABD Dolar›) (2000: 56.897 milyon TL - 84.698 ABD Dolar›) tutar›nda muhtemel genel provizyon ayr›lm›flt›r. 25. Vadesi gelmifl bulunan ve henüz vadesi gelmeyen alacaklar için ayr›lan flüpheli alacak tutarlar›: 31.12.2001 31.12.2000 1.531.282 1.106.906 - - 1.531.282 1.106.906 Vadesi Gelmifl Bulunan Alacaklar Henüz Vadesi Gelmemifl Olan Alacaklar Toplam 26- ‹flletme ile dolayl› sermaye ve yönetim iliflkisine sahip ifltirakler ve ba¤l› ortakl›klar›n dökümü, ifltirakler ve ba¤l› ortakl›klar hesab›nda yer alan ortakl›klar›n isimleri ve ifltirak oran ve tutarlar›, söz konusu ortakl›klar›n düzenlenen en son mali tablolar›nda yer alan dönem kâr› veya zarar›, net dönem kâr› veya zarar› ile bu mali tablolar›n ait oldu¤u dönem, Kurul’umuz standartlar›na göre haz›rlan›p haz›rlanmad›¤›, ba¤›ms›z denetime tabi tutulup tutulmad›¤› ve ba¤›ms›z denetim raporunun olumlu, olumsuz ve flartl› olmak üzere hangi türde düzenlendi¤i: Ticaret Unvan› ‹fltirakler Sermayesi Döviz Cinsi Eczac›bafl› Holding A.fi. ‹fltirak Oran› (%) ‹fltirak Tutar› (Kay›tl› de¤er) 29.755.155 - 37,3 11.247.056 Eczac›bafl›-Baxter Hastane Ür. San. ve Tic. A.fi. 340.000 - 49,9 169.987 ‹pek Ka¤›t Sanayi ve Ticaret A.fi. 450.000 - 24,0 108.195 Eczac›bafl›-Beiersdorf Koz. Ür. San. ve Tic. A.fi. 800.000 - 49,9 399.922 126.000 - 28,8 36.374 1.200.000 - 48,1 577.560 Ekom Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. Giriflim Pazarlama A.fi. Eczac›bafl›-Avon Kozmetik Ür. San. ve Tic. A.fi. 39.000 - 49,7 19.383 Eczac›bafl›-Schwarzkopf Kuaför Ür. Paz. A.fi. 2.500.000 - 47,0 1.175.000 Eczac›bafl› Bilgi ‹letim San. ve Tic. A.fi. 1.000.000 - 19,2 192.100 Toplam 13.925.577 Ba¤l› Ortakl›klar Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Paz. A.fi. 24.000 - 94,7 11.930 Eczac›bafl› ‹nflaat ve Ticaret A.fi. 51.000 - 99,5 50.742 Eczac›bafl› Health Care Products Joint Stock Co. 1.894.830 7.200.000 USD 100,0 1.894.830 Eczac›bafl› Özgün Kimyasal Ürünler San. A.fi. 1.008.000 - 99,8 1.006.000 1.160.000 - 99,9 1.159.072 Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama A.fi. Toplam 4.122.574 70 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 71 - Yönetim Kurulu’muzun 9 Ocak 2001 tarihli toplant›s›nda, sermayesinin %49,7’sine (nominal pay tutar› 11.928.000.000.-TL) sahip oldu¤umuz Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Pazarlama A.fi.’nin %50 pay›na sahip yurt d›fl›nda mukim AVENT‹S flirketinden sahip oldu¤u %50’lik hissenin %45’lik k›sm›n›n 1 ABD Dolar› karfl›l›¤› bedelle al›nmas› ifllemi 21 Kas›m 2001 tarihinde gerçekleflmifltir. - Yönetim Kurulu’muzun 7 Aral›k 2000 tarihli toplant›s›nda al›nan karar gere¤ince, 838.500.000.000.-TL nominal sermayeli EWL Eczac›bafl›-Warner Lambert ‹laç San. ve Tic. A.fi.’deki nominal bedeli 386.226.000.000.-TL olan %46,06 oran›ndaki hissemiz yetkili mercilerden gerekli izinlerin al›nmas›n› müteakip Pfizer Enterprises Inc.’e 6.249.878 milyon TL’ye (5.571.642 ABD Dolar›) 31.05.2001 tarihi itibariyle sat›lm›flt›r. Sat›fl iflleminden do¤an kâr 5.515.161 milyon TL olup Di¤er Ola¤and›fl› Gelir ve Kârlar hesab›nda izlenmektedir. Bu tutar›n 493.164 milyon TL’si Maliyet Art›fl Fonu’na aktar›lm›flt›r. ‹fltirak ve ba¤l› ortakl›klar›n mali tablolar› (Rusya’da bulunan Eczac›bafl› Health Care Products Joint Stock Company d›fl›nda) TC Maliye Bakanl›¤›’n›n 1 s›ra no’lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebli¤i esaslar›na göre Tek Düzen Hesap Plan› standard›nda olup, Sermaye Piyasas› Kurulu standartlar›na göre haz›rlanmamaktad›r. Sermaye Piyasas› Kurulu mevzuat› çerçevesinde ba¤›ms›z d›fl denetim yapt›rmamaktad›rlar. En Son Mali Tablo Tarihi Dönem Kâr›/Zarar› Net Dönem Kâr›/Zarar› 31.12.2000 16.401.485 12.542.889 Eczac›bafl›-Baxter Hastane Ür. San. ve Tic. A.fi. 31.12.2000 1.980.165 1.268.009 ‹pek Ka¤›t Sanayi ve Ticaret A.fi. 31.12.2000 175.307 131.104 Eczac›bafl›-Beiersdorf Koz. Ür. San. ve Tic. A.fi. 31.12.2000 4.638.175 3.087.544 Ticaret Unvan› Eczac›bafl› Holding A.fi. Ekom Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. 31.12.2000 17.128 7.069 Giriflim Pazarlama A.fi. 31.12.2000 589.853 307.289 Eczac›bafl›-Avon Kozmetik Ür. San. ve Tic. A.fi. 31.12.2000 1.541.867 1.023.846 Eczac›bafl›-Schwarzkopf Kuaför Ür. Paz. A.fi 31.12.2000 649.393 434.187 Eczac›bafl› Bilgi ‹letim San. ve Tic. A.fi. 31.12.2000 176.090 114.264 Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Paz. A.fi. 31.12.2000 921.957 499.035 Eczac›bafl› ‹nflaat ve Ticaret A.fi. 31.12.2000 14.279 9.556 Eczac›bafl› Health Care Products Joint Stock Co. 31.12.2000 (21.374) (21.374) Eczac›bafl› Özgün Kimyasal Ürünler San. A.fi. 31.12.2000 2.143.032 1.552.710 Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama A.fi. 31.12.2000 863.413 550.364 Dolayl› Sermaye ve Yönetim ‹liflkisi Olanlar: Eczac›bafl› Menkul De¤erler A.fi. Eczac›bafl› Banyo ve Mutfak Ürünleri Sanayi ve Ticaret A.fi. Eczac›bafl› Sa¤l›k Hizmetleri A.fi. Eczac›bafl› Endüstriyel Hammaddeler Sanayi ve Ticaret A.fi. Eczac›bafl› Yap› Gereçleri A.fi. ‹ntema ‹nflaat ve Tesisat Malzemeleri Yat›r›m ve Pazarlama A.fi. Do¤a Madencilik Sanayi ve Ticaret A.fi. Eczac›bafl› Karo Seramik Sanayi ve Ticaret A.fi. Kaynak Tekni¤i Sanayi ve Ticaret A.fi. Eczac›bafl› Sigorta Acenteli¤i A.fi. 71 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 72 27. ‹fltirakler, ba¤l› ortakl›klar ve ba¤l› menkul k›ymetlerde içsel kaynaklardan yap›lan sermaye art›r›m› nedeniyle elde edilen bedelsiz hisse senedi tutarlar›: 31.12.2001 31.12.2000 Eczac›bafl› Holding A.fi. 10.842.393 10.842.393 Giriflim Pazarlama A.fi. 574.279 217.312 Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama A.fi. 1.151.530 1.151.530 Ekom Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. 7.760 7.760 Eczac›bafl› Menkul De¤erler A.fi. 16.729 16.729 ‹pek Ka¤›t Sanayi ve Ticaret A.fi. 81.024 81.024 Eczac›bafl› Bilgi ‹letim Sanayi ve Ticaret A.fi. 61.639 889 - 116.766 Eczac›bafl›-Warner Lambert ‹laç San. ve Tic. A.fi. Eczac›bafl› Banyo ve Mutfak Ürünleri San. ve Tic. A.fi. T.Pirelli Lastikleri A.fi. Eczac›bafl› ‹nflaat ve Ticaret A.fi. 42 42 1.176.298 650.698 8.816 8.816 Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Paz. A.fi. 9.940 9.940 Eczac›bafl› Özgün Kimyasal Ür. San. A.fi. 4.307 4.307 527 527 114.981 80.561 4.512 4.376 14.054.777 13.193.670 Eczac›bafl›-Avon Kozmetik Ür. San. ve Tic. A.fi. T. ‹fl Bankas› A.fi. Di¤er Toplam 28. Tafl›nmazlar üzerinde sahip olunan ayni haklar ve bunlar›n de¤erleri: Yoktur (2000: Yoktur). 29. Duran varl›klarda son üç dönemde yap›lan yeniden de¤erleme tutarlar›: Y›l Yeniden De¤erleme Tutar› 2001 13.851.330 milyon TL 2000 9.044.776 milyon TL 1999 5.230.353 milyon TL 72 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 73 30. Yabanc› paralarla temsil edilen ve kur garantisi olmayan alacak ve borçlar ile aktifte mevcut yabanc› paralar›n ayr› ayr› tutarlar› ve TL’ye dönüfltürülme kurlar›: 31.12.2001 Aktifte Bulunan Yabanc› Para Alacaklar Varl›k Cinsi Kasa Banka ‹hracat Alacaklar› Miktar› Döviz Cinsi De¤erleme Kuru TL Karfl›l›¤› De¤erleme Fark› - - - - - 5.122.910 ABD Dolar› 1.439.567 7.374.772 3.933.381 3.383.838 ABD Dolar› 1.439.567 4.871.262 579.711 892.928 EURO 1.268.115 1.132.335 (57.071) 6.003.597 522.640 13.378.369 4.456.021 Ara Toplam Toplam Pasifte Bulunan Yabanc› Para Borçlar Borç Cinsi ‹thalat Borçlar› Miktar› Döviz Cinsi De¤erleme Kuru TL Karfl›l›¤› De¤erleme Fark› 10.188.062 ABD Dolar› 1.446.510 14.737.134 (394.616) 14.346.800 Avust. fiilini 92.602 1.328.542 (92.586) 93.240 Alman Mark› 651.504 60.746 (3.734) 95.726 Frans›z Frang› 194.255 18.595 (684) 3.455.255 EURO 1.274.231 4.402.793 (211.167) 36.180 Hol. Florini 578.221 20.920 (2.768) 960.000 ‹sveç Kronu 136.923 131.446 1.354 144.918.200 Japon Yeni 11.045 1.600.622 (146.857) 44.317 ‹sviçre Frang› 859.994 38.112 (1.743) 22.338.910 (852.801) Ara Toplam Kredi Borçlar› 21.450.000 ABD Dolar› 1.446.510 31.027.640 6.447.950 11.450.000 EURO 1.274.231 14.589.945 5.834.644 45.617.585 12.282.594 Ara Toplam Dolayl› Kredi Borçlar› (Ekom) 15.450.000 ABD Dolar› 1.446.510 22.348.580 (1.432.111) 9.718.000 EURO 1.274.231 12.382.977 2.512.974 34.731.557 1.080.863 102.688.052 12.510.656 Ara Toplam Toplam 73 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 74 31.12.2000 Aktifte Bulunan Yabanc› Para Alacaklar Varl›k Cinsi Miktar› Döviz Cinsi De¤erleme Kuru TL Karfl›l›¤› De¤erleme Fark› - - - - - Banka 13.934.103 ABD Dolar› 671.765 9.360.443 1.364.939 ‹hracat Alacaklar› 3.256.694 ABD Dolar› 671.765 Kasa Toplam 2.187.733 242.857 11.548.176 1.607.796 Pasifte Bulunan Yabanc› Para Borçlar Varl›k Cinsi ‹thalat Borçlar› Miktar› Döviz Cinsi De¤erleme Kuru TL Karfl›l›¤› De¤erleme Fark› 13.730.946 ABD Dolar› 675.004 9.268.443 76.093 14.886.653 Avust. fiilini 45.169 672.415 40.379 1.855.460 Belçika Frang› 15.408 28.589 2.025 550.108 Alman Mark› 317.790 174.819 6.343 43.134 Frans›z Frang› 94.754 4.087 288 82.038 ‹sviçre Frang› 410.511 33.678 1.707 3.097.094 EURO 621.544 1.924.980 89.383 86.832 Hol. Florini 282.044 24.491 656 3.697.500 ‹sveç Kronu 70.492 260.644 8.310 215.929.000 Japon Yeni 5.981 Ara Toplam Kredi Borçlar› 675.004 (31.470) 193.714 31.500.000 ABD Dolar› 70.448.492 Japon Yeni 5.981 421.352 131.746 15.800.000 EURO 621.544 9.820.395 897.264 31.504.373 2.422.961 Ara Toplam Dolayl› Kredi Borçlar› (Ekom) 1.291.471 13.683.617 21.262.626 1.393.951 5.950.000 ABD Dolar› 675.044 4.016.274 15.607 4.900.000 EURO 621.544 3.045.565 278.527 7.061.839 294.134 52.249.829 2.910.809 Ara Toplam Toplam 74 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 75 31. Ortaklar, ifltirakler ve ba¤l› ortakl›klar lehine verilen garanti, taahhüt, kefalet, avans, ciro gibi yükümlülüklerin tutar›: 31.12.2001 Ticaret Unvan› Tutar Döviz Cinsi 71.350 - 137.025 - Genel Kredi Kefaletinden Borçlular Eczac›bafl› Holding A.fi. Eczac›bafl›-Baxter Hastane Ür. San. ve Tic. A.fi. Ekom Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. Eczac›bafl›-Beiersdorf Koz. Ür. San. ve Tic. A.fi. Eczac›bafl› Yap› Gereçleri A.fi. Eczac›bafl› Karo Seramik San. ve Tic. A.fi. Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Pazarlama A.fi. Kaynak Tekni¤i Sanayi A.fi. Eczac›bafl› Özgün Kimyasal Ürünler San. A.fi. 12.656.963 ABD Dolar› 130.951 Alman Mark› 388.510 Frans›z Frang› 5.500 - 20.999.735 ABD Dolar› 14.571.422 Alman Mark› 15.664.515 EURO 67.900 - 42.850 - 1.446.510 ABD Dolar› 651.504 Alman Mark› 59.950 - 1.012.557 ABD Dolar› 488.628 Alman Mark› 128.450 - 37.000 - 361.628 ABD Dolar› 20.500 - 5.149.576 ABD Dolar› 252.532 Frans›z Frang› Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama A.fi. 30.000 - Giriflim Pazarlama A.fi. 29.000 - 74.404.556 - Toplam 75 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 76 32. Kategorileri itibariyle y›l içinde çal›flan personelin ortalama say›s›: 31.12.2001 31.12.2000 Dönem bafl› toplam personel 867 854 ‹dari personel (sendikas›z) 357 343 ‹dari personel (sendikal›) Di¤er personel (sendikal›) Di¤er personel (sendikas›z) Dönem sonu toplam personel ‹dari personel (sendikas›z) ‹dari personel (sendikal›) Di¤er personel (sendikal›) Di¤er personel (sendikas›z) - - 477 480 33 31 866 867 381 357 - - 477 477 8 33 33. Mali tablolar› önemli ölçüde etkileyen ya da mali tablolar›n aç›k, yorumlanabilir ve anlafl›labilir olmas› aç›s›ndan aç›klanmas› gerekli olan di¤er hususlar: a) 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle fiili k›dem tazminat› yükümlülü¤ü olan 6.674.277 milyon TL’nin (2000: 3.730.944 milyon TL) tümü için karfl›l›k ayr›lm›flt›r. b) 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle ifltirakler de¤er art›fl fonunda yer alan 12.993.446 milyon TL’nin (2000: 12.158.745 milyon TL), 4.082.553 milyon TL’ si (2000: 3.273.144 milyon TL) ifltiraklerin yeniden de¤erleme ve maliyet art›fl fonundan kaynaklan›p vergisiz olarak sermayeye eklenebilir niteliktedir. c) 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle vadesi gelmemifl çek 21.420 milyon TL’dir (2000: 54.292 milyon TL). d) Kredi borçlar›n›n tahakkuk etmemifl faiz borçlar›: 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle orta vadeli ABD Dolar› kredisinin faiz yükü, bir y›lda ödenmek üzere 1.675.753 ABD Dolar›’d›r (2000: Birinci y›lda ödenmek üzere 2.885.584 ABD Dolar›, ikinci y›lda ödenmek üzere 386.338 ABD Dolar›). 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle orta vadeli EURO kredisinin faiz yükü, bir y›lda ödenmek üzere 539.276 EURO’dur (2000: Birinci y›lda ödenmek üzere 747.127 EURO, ikinci y›lda ödenmek üzere 258.106 EURO). (31 Aral›k 2000 tarihi itibariyle uzun vadeli Japon Yeni kredisinin faiz yükü bir y›lda ödenmek üzere 926.789 Japon Yeni’dir). Yukar›daki maddelerde yer almay›p iflletme için belli bir öneme sahip olan muhasebe politikalar›: Yoktur. 76 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 77 ECZACIBAfiI ‹LAÇ SANAY‹ VE T‹CARET A.fi. 1 OCAK-31 ARALIK 2001 ve 2000 AYRINTILI GEL‹R TABLOSU (milyon TL) Cari Dönem Önceki Dönem 01.01.2001-31.12.2001 01.01.2000-31.12.2000 A. Brüt Sat›fllar 1 . Yurt ‹çi Sat›fllar 180.039.492 124.827.354 155.743.732 109.253.602 2. Yurt D›fl› Sat›fllar 11.516.250 6.453.579 3. Di¤er Sat›fllar 12.779.510 B. Sat›fllardan ‹ndirimler (-) 9.120.173 (38.482.107) 1 . Sat›fltan ‹adeler (-) (980.989) 2. Sat›fl ‹skontolar› (-) (37.501.118) (19.427.391) (162.856) (19.264.535) C. Net Sat›fllar 141.557.385 105.399.963 D. Sat›fllar›n Maliyeti (-) (91.796.188) (61.127.846) Brüt Sat›fl Kâr› E. Faaliyet Giderleri (-) 1 . Araflt›rma ve Gelifltirme Giderleri (-) 49.761.197 44.272.117 (47.956.772) (33.737.334) (1.036.986) (712.902) 2. Pazarlama, Sat›fl ve Da¤›t›m Giderleri (-) (26.848.199) (19.553.402) 3. Genel Yönetim Giderleri (-) (20.071.587) (13.471.030) Esas Faaliyet Kâr› F. Di¤er Faaliyetlerden Gelirler ve Kârlar 1 . ‹fltiraklerden Temettü Gelirleri 2. Ba¤l› Ortakl›klardan Temettü Gelirleri 3. Faiz ve Di¤er Temettü Gelirleri 4. Faaliyetlerle ‹lgili Di¤er Gelirler ve Kârlar 11.652.543 173.106 1.673.153 560.396 2.993.000 3.022.054 27.789.054 7.896.987 H. Finansman Giderleri (-) 2. Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri (-) 10.534.783 1.239.217 G. Di¤er Faaliyetlerden Giderler ve Zararlar (-) 1 . K›sa Vadeli Borçlanma Giderleri (-) 1.804.425 33.694.424 (2.720.466) (2.372.681) (65.914.755) (12.099.690) (56.102.881) (3.984.974) (9.811.874) Faaliyet Zarar› (Kâr›) I. Ola¤anüstü Gelirler ve Kârlar (8.114.716) (33.136.372) 7.714.955 8.763.176 440.709 1 . Konusu Kalmayan Karfl›l›klar 1.251.754 - 2. Di¤er Ola¤anüstü Gelirler ve Kârlar 7.511.422 440.709 J. Ola¤anüstü Giderler ve Zararlar (-) 1 . Önceki Dönem Gider ve Zararlar› (-) 2. Di¤er Ola¤anüstü Giderler ve Zararlar (594.601) (690.132) (20.561) (149) (574.040) (689.983) Dönem Zarar› (Kâr›) K. Ödenecek Vergi ve Di¤er Yasal Yükümlülükler (-) Net Dönem Zarar› (Kâr›) 77 (24.967.797) 7.465.532 - (3.381.696) (24.967.797) 4.083.836 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 78 ECZACIBAfiI ‹LAÇ SANAY‹ VE T‹CARET A.fi. 1 OCAK-31 ARALIK 2001 ve 2000 AYRINTILI GEL‹R TABLOSU D‹PNOTLARI 1. Dönemin tüm amortisman giderleri ile itfa ve tükenme paylar›: a) Amortisman giderleri: 3.099.480 milyon TL (2000: 1.901.584 milyon TL). aa) Normal amortisman giderleri: 2.244.955 milyon TL (2000: 1.436.338 milyon TL). ab) Yeniden de¤erlemeden do¤an amortisman giderleri: 854.525 milyon TL (2000: 465.246 milyon TL). b) ‹tfa ve tükenme paylar›: 73.533 milyon TL (2000: 51.331 milyon TL). 2. Dönemin reeskont ve karfl›l›k giderleri: 31 Aral›k 2001 tarihinde sona eren on iki ayl›k döneme ait 267.890 milyon TL (2000: 1.947.208 milyon TL) reeskont gideri, 2.943.333 milyon TL (2000: 1.785.089 milyon TL) k›dem tazminat› ve 1.677.125 milyon TL flüpheli alacak karfl›l›¤› olmak üzere toplam 4.888.348 milyon TL (2000: 3.732.297 milyon TL) tutar›nda reeskont ve karfl›l›k gideri bulunmaktad›r. 3. Dönemin tüm finansman giderleri: 31.12.2001 A Kur Fark› Finansman Gideri - - Aa Sat›lan mal›n maliyetine verilen - - Ab Stoklarda kalan - - - - 58.080.245 7.834.510 58.080.245 7.834.510 Kur Fark› Finansman Gideri - - Aa Sat›lan mal›n maliyetine verilen - - Ab Stoklarda kalan - - - - 7.306.810 4.792.880 7.306.810 4.792.880 Üretim maliyetine verilen B Sabit varl›klar›n maliyetine verilenler C Do¤rudan gider yaz›lanlar Genel Toplam 31.12.2000 A Üretim maliyetine verilen B Sabit varl›klar›n maliyetine verilenler C Do¤rudan gider yaz›lanlar Genel Toplam 78 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 79 4. Dönemin finansman giderlerinden ortaklar, ba¤l› ortakl›k ve ifltiraklerle ilgili k›sm›n tutar›: Uygulanan Faiz Oran› (%) Toplam Tutar ‹çindeki Pay› (%) 5,31 0,16 Ticaret Unvan› ‹liflkisi Kullan›m fiekli Tutar (milyon TL) Döviz Cinsi Faiz Uygulama Dönemi Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Dolayl› 106.068 ABD Dolar› 6 ay Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Dolayl› 70.933 EURO 6 ay 7,3 0,11 Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Dolayl› 118.276 ABD Dolar› 1 y›l 6,43 0,18 Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Dolayl› 37.470 ABD Dolar› 1 y›l 6,31 0,06 Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Dolayl› 111.479 ABD Dolar› 3 ay 6,22 0,17 Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Dolayl› 359.073 ABD Dolar› 1 y›l 8,04 0,54 Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Dolayl› 192.061 ABD Dolar› 1 y›l 8,1 0,29 Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Dolayl› 156.479 EURO 6 ay 7,83 0,24 Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Dolayl› 136.936 EURO 1 y›l 6,5 0,21 Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Dolayl› 99.342 EURO 1 y›l 8,55 0,15 Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Dolayl› 71.414 ABD Dolar› 1 y›l 13,18 0,11 Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Dolayl› 114.407 EURO 6 ay 10,33 0,17 Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Dolayl› 195.808 EURO 6 ay 7,27 0,30 Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Dolayl› 3.909 EURO 6 ay 8,39 0,01 Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Dolayl› 5.519 EURO 6 ay 8,31 0,01 Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Dolayl› 15.466 EURO 6 ay 48 0,02 Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Dolayl› 7.538.510 - - Kur fark› 11,44 Toplam 9.333.153 79 14,16 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 80 5. Ortaklar, ba¤l› ortakl›k ve ifltiraklerle yap›lan sat›fl ve al›fllar: 31.12.2001 Al›fl Sat›fl ‹liflkisi Tutar› Toplam Tutar ‹çindeki Pay› Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama A.fi. Ba¤l› ortakl›k 22.133.986 %52,64 113.123.379 %87,59 Eczac›bafl› Özgün Kimyasal Ürünler San. A.fi. Ba¤l› ortakl›k 13.142.980 %31,26 - - Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Pazarlama A.fi. Ba¤l› ortakl›k 628 < %1 3.235.806 %2,51 Eczac›bafl› Holding A.fi. Ticaret Unvan› Tutar› Toplam Tutar ‹çindeki Pay› Ortak/‹fltirak 5.306.457 %12,62 - - Eczac›bafl› Bilgi ‹letim San. ve Tic. A.fi. ‹fltirak 755.470 %1,80 - - Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak 657.376 %1,56 10.479.631 %8,11 Giriflim Pazarlama A.fi. ‹fltirak 13.558 < %1 1.554.978 %1,20 Eczac›bafl›-Baxter Hast. Ür. San. ve Tic. A.fi. ‹fltirak 35.284 < %1 4.453 < %1 Eczac›bafl›-Beiersdorf Koz. Ür. San. ve Tic. A.fi. ‹fltirak < %1 751.653 < %1 %100 129.149.900 %100 Toplam 119 42.045.858 31.12.2000 Al›fl Ticaret Unvan› Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama A.fi. Sat›fl ‹liflkisi Tutar› Toplam Tutar ‹çindeki Pay› Tutar› Toplam Tutar ‹çindeki Pay› Ba¤l› ortakl›k 16.125.461 %53.07 87.662.353 %88.41 Eczac›bafl›-Warner Lambert ‹laç San. ve Tic. A.fi. ‹fltirak 5 < %1 1.179.706 %1,19 Eczac›bafl›-Beiersdorf Koz. Ür. San. ve Tic. A.fi. ‹fltirak - - 497.826 < %1 Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Pazarlama A.fi. ‹fltirak 3.219 < %1 2.882.884 %2,91 Giriflim Pazarlama A.fi. ‹fltirak 23.909 < %1 807.004 < %1 Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak 214.124 < %1 6.119.489 %6,17 Eczac›bafl›-Schwarzkopf Kuaför Ür. Paz. A.fi ‹fltirak - - 5.686 < %1 Eczac›bafl›-Baxter Hastane Ür. San. ve Tic. A.fi. ‹fltirak 12.883 < %1 1.373 < %1 Eczac›bafl› Özgün Kimyasal Ürünler San. A.fi. Ba¤l› ortakl›k 10.124.543 %33,32 27 < %1 Eczac›bafl› Holding A.fi. Ortak/‹fltirak 3.385.132 %11,14 - - ‹fltirak 495.651 %1,63 - - Grup fiirketi 213 < %1 - - 30.385.140 %100 99.156.348 %100 Eczac›bafl› Bilgi ‹letim San. ve Tic. A.fi. ‹ntema ‹nflaat ve Tesisat Malz. Yat. ve Paz. A.fi Toplam 80 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 81 6- Ortaklar, ba¤l› ortakl›k ve ifltiraklerden al›nan ve bunlara ödenen faiz, kira ve benzerleri: 31.12.2001 Al›nan Faiz, Kira ve Benzerleri Ticaret Unvan› Eczac›bafl› Baxter Hastane Ür. San. ve Tic. A.fi. ‹liflkisi Türü Tutar› Toplam Tutar ‹çindeki Pay› ‹fltirak Kira geliri 1.127.774 %86,03 Eczac›bafl› Özgün Kimyasal Ür. San. A.fi. Ba¤l› ortakl›k Kira geliri 97.013 %7,40 Eczac›bafl› Holding A.fi. Ortak/‹fltirak Kira geliri 86.146 %6,57 1.310.933 %100 Toplam Eczac›bafl› Özgün Kimyasal Ür. San. A.fi. Ba¤l› ortakl›k Masraflara kat›l›m pay› 4.645 < %1 Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama A.fi. Ba¤l› ortakl›k Masraflara kat›l›m pay› 11.910 < %1 Eczac›bafl› Holding A.fi. Ortak/‹fltirak Masraflara kat›l›m pay› 115.253 %3,19 Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Pazarlama A.fi. Ba¤l› Ortakl›k Masraflara kat›l›m pay› 319 < %1 Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Hizmet geliri 2.027 < %1 Eczac›bafl›-Baxter Hastane Ür. San. ve Tic. A.fi. ‹fltirak Hizmet geliri 3.481.888 %96,28 Grup fiirketi Masraflara kat›l›m pay› Eczac›bafl› Sa¤l›k Hizmetleri A.fi. Toplam Eczac›bafl›-Beiersdorf Koz. Ür. San. ve Tic. A.fi. ‹fltirak Royalty geliri Toplam 319 < %1 3.616.361 %100 13.499 %100 13.499 %100 Ödenen Faiz, Kira ve Benzerleri Ticaret Unvan› Eczac›bafl› Holding A.fi. ‹liflkisi Türü Tutar› Toplam Tutar ‹çindeki Pay› Ortak/‹fltirak Kira gideri 611.674 %100 611.674 %100 Toplam 31.12.2000 Ticaret Unvan› Eczac›bafl› Baxter-Hastane Ür. San. ve Tic. A.fi. ‹liflkisi Al›nan Faiz, Kira Ve Benzerleri Toplam Tutar Türü Tutar› ‹çindeki Pay› ‹fltirak Kira geliri 571.900 %76,12 Eczac›bafl› Özgün Kimyasal Ür. San. A.fi. Ba¤l› ortakl›k Kira geliri 138.240 %18,40 Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama A.fi. Ba¤l› ortakl›k Kira geliri 32.770 %4,36 Eczac›bafl›-Warner Lambert ‹laç San. ve Tic. A.fi. ‹fltirak Kira geliri 8.284 %1,10 Eczac›bafl›-Beiersdorf Koz. Ür. San. ve Tic. A.fi. ‹fltirak Kira geliri 163 < %1 751.357 %100 Hizmet geliri 1.385 < %1 Toplam Eczac›bafl› Özgün Kimyasal Ür. San. A.fi. Ba¤l› ortakl›k Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama A.fi. Ba¤l› ortakl›k Masraflara kat›l›m pay› 36.845 %1.90 Eczac›bafl›-Warner Lambert ‹laç San. ve Tic. A.fi. ‹fltirak Masraflara kat›l›m pay› 11.730 < %1 Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Hizmet geliri 2.067 < %1 Eczac›bafl›-Baxter Hastane Ür. San. ve Tic. A.fi. ‹fltirak Dan›flmanl›k hizmet geliri 1.883.376 %97.30 Giriflim Pazarlama A.fi. ‹fltirak Hizmet geliri 190 < %1 Ba¤l› ortakl›k Hizmet geliri Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Pazarlama A.fi. Toplam 81 8 < %1 1.935.601 %100 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 82 7. Yönetim Kurulu Baflkan ve Üyeleri’yle Genel Müdür, Genel Koordinatör, Genel Müdür Yard›mc›lar› gibi üst yöneticilere cari dönemde sa¤lanan ücret ve benzeri menfaatlerin toplam tutar›: 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle 2.188.597 milyon TL’dir (2000: 2.081.970 milyon TL). 8. Amortisman hesaplama yöntemleri: fiirket, amortismana tabi maddi duran varl›klar›na bilanço dipnotunda belirtilen faydal› ömürler üzerinden azalan bakiyeler ve normal amortisman yöntemleri uygulayarak amortisman ay›rmaktad›r. Amortisman hesaplama yöntemlerinde yap›lan de¤iflikliklere iliflkin detayl› aç›klama: Yoktur. 9. Stok maliyeti hesaplama sistemleri (Safha veya siparifl maliyeti gibi) ve yöntemleri (A¤›rl›kl› ortalama maliyet, ilk giren ilk ç›kar, hareketli ortalama maliyet gibi.): fiirket, ürün stoklar›n›n de¤erlemesinde flarj maliyeti sistemi ve ayl›k a¤›rl›kl› ortalama maliyet yöntemini kullanmaktad›r. 10. Varsa, tamamen veya k›smen fiili stok say›m› yap›lamamas›n›n gerekçeleri: Y›l sonunda fiili stok say›m› yap›lm›flt›r. 11. Yurt içi ve yurt d›fl› sat›fllar hesap kalemi içinde yer alan yan ürün, hurda, döküntü gibi maddelerin sat›fllar› ile hizmet sat›fllar›n›n ayr› ayr› toplamlar›n›n brüt sat›fllar›n %20’sini aflmas› halinde bu madde ve hizmetlere iliflkin tutarlar›: Ürün sat›fl› (brüt): 166.610.498 milyon TL (2000: 115.427.640 milyon TL). 31 Aral›k 2001 ve 2000 tarihleri itibariyle brüt sat›fllar›n %20’sini aflan yan ürün, hurda, döküntü ve hizmet sat›fllar› yoktur. 12. ‹flletmenin varsa sat›fllar›yla ilgili teflvik ve sübvansiyonlar hakk›nda bilgi: Yoktur (2000: Yoktur). 13. Önceki döneme iliflkin gelir ve kârlar ile önceki döneme ait gider ve zararlar›n tutarlar›n› ve kaynaklar›n› gösteren aç›klay›c› not: Önceki döneme iliflkin gelir ve kârlar: Yoktur (2000: Yoktur). Önceki Döneme Ait Gider ve Zararlar Bak›m Gideri Nakliye Gideri ‹flletme Malzeme Gideri Sigorta Gideri Kitap Abonelik Gideri Teminat Mektuplar› Komisyonu Tafl›t Gideri Aidat Gideri Ruhsat Gideri Tahsil Edilemeyen Alacak Toplam 82 31.12.2001 31.12.2000 192 - - 95 1.316 - - 1 14 26 - 11 52 16 17 - 55 - 18.915 - 20.561 149 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 83 14. Adi ve imtiyazl› hisse senetleri için ayr› ayr› gösterilmek kofluluyla, hisse bafl›na net dönem kâr› ve kâr pay› oranlar›: 31.12.2001 Adi Hisse Senetleri ‹mtiyazl› Hisse Senetleri 31.12.2000 Yön. Kur. Önerilen Kâr Pay› Oran› (%) Hisse Bafl›na Net Dönem Kâr› Hisse Bafl›na Kâr Pay› Tutar› Kâr Pay› Oran› (%) Hisse Bafl›na Net Dönem Kâr› Hisse Bafl›na Kâr Pay› Tutar› (*) (*) - - (*) (**) 335.22 (**) - - - - (*) 31.12.2001 tarihi itibariyle fiirket’te da¤›t›labilir kâr rakam› oluflmam›flt›r. (**) Yönetim Kurulu’muzun 26 fiubat 2001 tarihli toplant›s›nda, 2000 y›l› kâr da¤›t›m tablosunun incelenmesi sonucunda, 2000 y›l› dönem kâr›ndan vergi ve tüm yasal yükümlülükler düflüldükten sonra kalan k›sm›n tamam›n›n ola¤anüstü yede¤e aktar›lmas› yönündeki karar›, 26 Nisan 2001 tarihinde toplanan Ola¤an Genel Kurul’un onay›ndan geçerek da¤›t›labilir net kâr ola¤anüstü yede¤e aktar›lm›flt›. 15. Her bir ana üretim grubu için ayr› ayr› olmak üzere, iflletmenin dönem içinde gerçeklefltirdi¤i mal ve hizmet üretim miktarlar›ndaki de¤iflmeler: 31.12.2001 31.12.2000 De¤iflim Ölçü Birimi Üretim Adedi Üretim Adedi % ‹laç Kutu adedi 78.870.268 85.716.051 (8) Veteriner ürünleri Kutu adedi 1.072.600 1.300.925 (18) Tüketim ürünleri Kutu adedi 1.917.705 1.935.954 (1) Ana Üretim Grubu Fason ürünler Kutu adedi 30.394.165 49.125.833 (38) Toplam Kutu adedi 112.254.738 138.078.763 (19) 16. Her bir ana sat›fl grubu için ayr› ayr› olmak üzere, iflletmenin dönem içinde gerçeklefltirdi¤i mal ve hizmet sat›fl miktarlar›ndaki de¤iflmeler: 31.12.2001 31.12.2000 De¤iflim Ölçü Birimi Sat›fl Adedi Sat›fl Adedi % ‹laç Kutu adedi 82.541.452 78.360.387 5 Veteriner ürünleri Kutu adedi 812.841 1.298.535 (37) Tüketim ürünleri Kutu adedi 1.917.705 1.935.954 (1) Fason ürünler Kutu adedi 30.197.181 49.050.191 (38) Toplam Kutu adedi 115.469.179 130.645.067 (12) Ana Sat›fl Grubu Ayr›ca 805.201 adet ürün d›fl sat›n alma yoluyla getirilip aynen sat›lm›flt›r (2000: 1.317.138 adet). 83 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 84 ECZACIBAfiI ‹LAÇ SANAY‹ VE T‹CARET A.fi. 1 OCAK-31 ARALIK 2001 ve 2000 DÖNEMLER‹ EK MAL‹ AÇIKLAMALAR 1. ‹flletmenin ortaklar, ifltirakler, ba¤l› ortakl›klar ve grup flirketleri ile olan alacak-borç iliflkisi: Ticari Alacaklar 31.12.2001 1) Ortaklar 2) Ba¤l› Ortakl›k Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Paz. A.fi. Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama A.fi. 3) ‹fltirakler Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. Giriflim Pazarlama A.fi. Eczac›bafl›-Baxter Hast. Ür. San. ve Tic. A.fi. Eczac›bafl›-Beiersdorf Koz. Ür. San. ve Tic. A.fi. 4) Grup fiirketleri Genel Toplam Faiz Oran› Vade Faiz Para Fark› Ödeme Cinsi (%) Dönemleri Tahhakkuk Eden Toplam Faiz Tutar› Tahsil Edilen Tutar› Anapara (TL) Faiz (TL) - - TL - - - - 59.700.555 - TL - - - - 1.009.329 - TL - - - - 58.691.226 - TL - - - - 6.796.400 - TL - - - - 6.511.857 - TL - - - - 122.287 - TL - - - - 1.944 - TL - - - - 160.312 - TL - - - - - - TL - - - - 66.496.955 - TL - - - - Faiz Oran› Vade Faiz Para Fark› Ödeme Cinsi (%) Dönemleri Tahhakkuk Eden Toplam Faiz Tutar› Tahsil Edilen Tutar› Ticari Olmayan Alacaklar 31.12.2001 1) Ortaklar Eczac›bafl› Holding A.fi. 2) Ba¤l› Ortakl›k 3) ‹fltirakler Eczac›bafl›-Baxter Hast. Ür. San. ve Tic. A.fi. 4) Grup fiirketleri Genel Toplam Anapara (TL) Faiz (TL) 115.274 - TL - - - - 115.274 - TL - - - - - - TL - - - - 4.922.685 - TL - - - - 4.922.685 - TL - - - - - - TL - - - - 5.037.959 - TL - - - - 84 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 85 Ticari Borçlar 31.12.2001 1) Ortaklar Eczac›bafl› Holding A.fi. 2) Ba¤l› Ortakl›k Eczac›bafl› Özgün Kimyasal Ür. San. A.fi. Eczac›bafl› ‹nflaat ve Ticaret A.fi. Faiz Oran› Vade Faiz Para Fark› Ödeme Cinsi (%) Dönemleri Tahhakkuk Eden Toplam Faiz Tutar› Tahsil Edilen Tutar› Anapara (TL) Faiz (TL) 2.153.440 - TL - - - - 2.153.440 - TL - - - - 3.691.177 - TL - - - - 3.668.702 - TL - - - - 22.475 - TL - - - - 84.971 - TL - - - - Eczac›bafl› Bilgi ‹letim San. ve Tic. A.fi. 57.927 - TL - - - - Eczac›bafl›-Baxter Hast. Ür. San. ve Tic. A.fi. 15.728 - TL - - - - 11.316 - TL - - - - 115.792 - TL - - - - 115.041 - TL - - - - 3) ‹fltirakler Giriflim Pazarlama A.fi. 4) Grup fiirketleri Eczac›bafl› Sigorta Acenteli¤i A.fi. ‹ntema ‹nflaat ve Tesisat Malz. Yat. ve Paz. A.fi. Genel Toplam 751 - TL - - - - 6.045.380 - TL - - - - Faiz Oran› Vade Faiz Para Fark› Ödeme Cinsi (%) Dönemleri Tahhakkuk Eden Toplam Faiz Tutar› Tahsil Edilen Tutar› Ticari Olmayan Borçlar 31.12.2001 Anapara (TL) Faiz (TL) 1) Ortaklar - - - - - - - 2) Ba¤l› Ortakl›k - - - - - - - 35.181.557 652.922 - - - 994.135 341.213 3) ‹fltirakler Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. 4) Grup fiirketleri Genel Toplam 2.102.481 79.111 Euro 7,83 6 ay 156.857 77.746 1.274.231 99.821 Euro 8,55 1 y›l 99.821 - 723.255 71.759 $ 13,18 1 y›l 71.759 - 1.360.879 23.031 Euro 10,33 6 ay 114.518 91.487 3.822.693 23.944 Euro 7,27 6 ay 195.924 171.980 3.822.693 71.275 Euro 7,30 6 ay 71.275 - 7.232.550 118.847 $ 6,43 1 y›l 118.847 - 2.386.742 37.651 $ 6,31 1 y›l 37.651 - 12.006.033 112.016 $ 6,22 3 ay 112.016 - 250.000 10.667 TL 48 6 ay 10.667 - 200.000 4.800 TL 48 6 ay 4.800 - - - - - - - - 35.181.557 652.922 - - - - - 85 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 86 2. Stoklar ve di¤er bilanço kalemlerinde uygulanan de¤erleme, envanter ve amortisman ay›rma yöntemleri, bunlarda ve di¤er muhasebe politikalar›nda önceki dönemlere göre yap›lan de¤ifliklikler, bu de¤iflikliklerin parasal etkileri ve iflletmenin süreklili¤i ile dönemsellik varsay›mlar›n› de¤ifltirecek muhtemel geliflmeler ve bunlar›n gerekçeleri: A) Genel Olarak Uygulanan Muhasebe Politikalar›nda Önceki Dönemlere Göre Yap›lan De¤ifliklikler Genel Olarak Uygulanan Muhasebe Politikalar›nda Önceki Döneme Göre Yap›lan De¤ifliklikler: Yoktur. Muhasebe Politikalar›ndaki De¤iflikliklerin Toplam Parasal Etkisi: Yoktur. ‹flletmenin Süreklili¤i ile Dönemsellik Varsay›mlar›n› De¤ifltirecek Muhtemel Geliflmeler ve Bunlar›n Gerekçeleri: Yoktur. Aktif Hesap Kalemleri Aa) Menkul K›ymetler Uygulanan De¤erleme Yöntemi: Bilanço tarihi itibariyle, menkul k›ymetler ve bankalarla yap›lm›fl repo ifllemlerini temsil etmekte olup, al›fl tutarlar›n› ve faiz gelir tahakkuklar›n› içermektedir. Uygulanan Muhasebe Politikalar›nda Önceki Döneme Göre Yap›lan De¤ifliklikler: Yoktur. Muhasebe Politikalar›ndaki De¤iflikliklerin Toplam Parasal Etkisi: Yoktur. Ab) Alacaklar Al›c›lar, Alacak Senetleri (Vadeli Çekler Dahil) ile ‹lgili Olarak Uygulanan De¤erleme Yöntemi: 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle senetli alacaklar (vadeli çekler dahil) ile vadesi üç ay› geçen senetsiz alacaklar TC Merkez Bankas›’nca belirlenen yüzde 70 oran› ile reeskont ifllemine tabi tutulmufltur. Yabanc› para cinsinden alacaklar libor oran› ile reeskonta tabi tutulmufltur. fiirket, vadesi üç ay› geçmeyen senetsiz alacaklar›n› kay›tl› de¤eri ile de¤erlemifltir. K›sa ve Uzun Vadeli Alacak Reeskontu, Alacak Senetleri (Vadeli Çekler Dahil) ve Al›c›lar Reeskontu Olarak Ayr› Ayr› Gösterilmifl mi? Evet. Uygulanan Muhasebe Politikalar›nda Önceki Döneme Göre Yap›lan De¤ifliklikler: Yoktur. Muhasebe Politikalar›ndaki De¤iflikliklerin Toplam Parasal Etkisi: Yoktur. Ac) fiüpheli Alacaklar Uygulanan De¤erleme Yöntemi: fiüpheli alacak karfl›l›¤›: fiirket cari dönem itibariyle önceki y›llardan devreden yurt d›fl› alacaklar›ndan vadesi geldi¤i halde tahsil edemedi¤i alacaklar›n›n tümü için, 2001 y›l›nda do¤an alacaklar›n›n için ise yüzde 5’i oran›nda genel provizyon ay›rmaktad›r. Uygulanan Muhasebe Politikalar›nda Önceki Döneme Göre Yap›lan De¤ifliklikler: Yoktur. Muhasebe Politikalar›ndaki De¤iflikliklerin Toplam Parasal Etkisi: Yoktur. 86 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 87 Ad) Stoklar Uygulanan Muhasebe Politikas›: Stoklar›n de¤erlendirilmesinde elde etme maliyeti ve net gerçekleflebilir de¤erin düflük olan› esas al›nmaktad›r. Stoklar, flarj maliyeti sistemi ve ayl›k a¤›rl›kl› ortalama maliyet yöntemine göre de¤erlenmektedir. Uygulanan Muhasebe Politikalar›nda Önceki Döneme Göre Yap›lan De¤ifliklikler: Yoktur. Muhasebe Politikalar›ndaki De¤iflikliklerin Toplam Parasal Etkisi: Yoktur. Ae) ‹fltirakler, Ba¤l› Ortakl›klar, Ba¤l› Menkul K›ymetler Uygulanan De¤erleme Yöntemi: fiirket finansal duran varl›klar›n› elde etme maliyeti ve finansal duran varl›klar›n içsel kaynaklar›n› sermayeye ekleme durumunda al›nan bedelsiz hisselerin de¤erlerinin kat›l›m›yla de¤erlemektedir. Uygulanan Muhasebe Politikalar›nda Önceki Döneme Göre Yap›lan De¤ifliklikler: Yoktur. Muhasebe Politikalar›ndaki De¤iflikliklerin Toplam Parasal Etkisi: Yoktur. Af) Maddi Duran Varl›klar Uygulanan De¤erleme Yöntemi: Amortismana tabi maddi duran varl›klar, elde etme maliyeti art› 3094 say›l› yeniden de¤erleme hakk›ndaki kanun uyar›nca yap›lan yeniden de¤erleme art›fllar›yla (arsa ve arazi ile cari y›l al›mlar› hariç olmak üzere) yans›t›lmaktad›r. Binalar d›fl›nda amortisman yeniden de¤erlenmifl tutarlar üzerinden ayr›lmakta, binalar›n amortisman› ise elde etme maliyeti üzerinden hesaplanmaktad›r. fiirket, maddi duran varl›klar›n yeniden de¤erlemesinde, Maliye Bakanl›¤›’nca ilan edilen 2001 y›l› için yeniden de¤erleme oran› olan yüzde 53,2’yi esas alm›flt›r. Muhasebe Politikalar›nda Önceki Döneme Göre Yap›lan De¤ifliklikler: Yoktur. Muhasebe Politikalar›ndaki De¤iflikliklerin Toplam Parasal Etkisi: Yoktur. Ag) Haklar ve Pefltemall›klar Uygulanan De¤erleme Yöntemi: fiirket, maddi olmayan duran varl›klar›n› aktife girifl bedeli üzerinden yüzde 20 amortisman oran› kullanarak befl y›ll›k sürede itfa etmektedir. Uygulanan Muhasebe Politikalar›nda Önceki Döneme Göre Yap›lan De¤ifliklikler: Yoktur. Muhasebe Politikalar›ndaki De¤iflikliklerin Toplam Parasal Etkisi: Yoktur. Dönem ‹çi Aktif Hesap Kalemleri ile ‹lgili Aktiflefltirilen Giderler: Yoktur. 87 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 88 B) Di¤er Hesap Kalemleri Ba) Borçlar Sat›c›lar, Borç Senetleri vb. ile ‹lgili Olarak Uygulanan De¤erleme Yöntemi: 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle Türk Liras› cinsinden sat›c›lara olan borçlardan vadesi üç ay› geçenler ve senetli borçlar TC Merkez Bankas›’nca belirlenen yüzde 70 oran› ile reeskont ifllemine tabi tutulmufltur. Yabanc› para cinsinden borçlar libor oran› ile reeskonta tabi tutulmufltur. fiirket, vadesi üç ay› geçmeyen senetsiz borçlar›n› kay›tl› de¤eri ile de¤erlemifltir. Uygulanan Muhasebe Politikalar›nda Önceki Döneme Göre Yap›lan De¤ifliklikler: Yoktur. Muhasebe Politikalar›ndaki De¤iflikliklerin Toplam Parasal Etkisi: Yoktur. Bb) K›dem Tazminat› Karfl›l›¤› Uygulanan Muhasebe Politikas›: Dönem sonunda mevcut personelin k›dem y›l› dikkate al›narak yürürlükteki k›dem tazminat› tutar›yla çarp›l›p kuruluflun toplam k›dem tazminat› yükümlülü¤ü bulunmaktad›r. Bu tutardan bir önceki dönem sonunda hesaplanan k›dem tazminat› yükümlülü¤ü düflülerek de dönemin k›dem tazminat› yükümlülü¤ü tespit edilmektedir. Uygulanan Muhasebe Politikalar›nda Önceki Döneme Göre Yap›lan De¤ifliklikler: Yoktur. Muhasebe Politikalar›ndaki De¤iflikliklerin Toplam Parasal Etkisi: Yoktur. 31.12.2001 31.12.2000 Ayr›lan K›dem Tazminat› Karfl›l›¤› 2.943.333 1.785.089 Ödenen K›dem Tazminat› Karfl›l›¤› 255.652 66.147 Bc) Di¤er Bilanço Kalemleri Uygulanan Muhasebe Politikas›: fiirket, di¤er bilanço kalemlerini kay›tl› de¤erleri ile de¤erlemifltir. Uygulanan Muhasebe Politikalar›nda Önceki Döneme Göre Yap›lan De¤ifliklikler: Yoktur. Muhasebe Politikalar›ndaki De¤iflikliklerin Toplam Parasal Etkisi: Yoktur. Bd) Yeniden De¤erleme Uygulanan Muhasebe Politikas›: fiirket, maddi duran varl›klar›n yeniden de¤erlemesinde, Maliye Bakanl›¤›’nca ilan edilen 2001 y›l› için yeniden de¤erleme oran› olan yüzde 53,2’yi esas alm›flt›r. Uygulanan Muhasebe Politikalar›nda Önceki Döneme Göre Yap›lan De¤ifliklikler: Yoktur. Muhasebe Politikalar›ndaki De¤iflikliklerin Toplam Parasal Etkisi: Yoktur. 88 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 89 Be) Amortisman Uygulanan Muhasebe Politikas›: Amortismana tabi maddi duran varl›klar, elde etme maliyeti art› 3094 say›l› yasa uyar›nca yap›lan yeniden de¤erleme hakk›ndaki kanun uyar›nca yeniden de¤erleme art›fllar›yla (arsa ve arazi ile cari y›l al›mlar› hariç olmak üzere) yans›t›lmaktad›r. Binalar d›fl›nda amortisman yeniden de¤erlenmifl tutarlar üzerinden ayr›lmaktad›r. Amortismanlar, normal amortisman ve azalan bakiyeler yöntemlerine göre tabloda belirtilen oranlar esas al›narak uygulanmaktad›r. 1983’ten Önce Edinilen Duran Varl›klar 1983-1994 Döneminde Edinilen Duran Varl›klar Yerüstü ve Yeralt› Düzenleri 6 25 20 Binalar 2 2 2-4 6-10 20-25 20-50 Makine, Tesis ve Donan›m Tafl›t Araç ve Gereçleri 1995 ve Sonras› Edinilen Duran Varl›klar 20 25 20 6 25 20 Döfleme ve Demirbafl Uygulanan Muhasebe Politikalar›nda Önceki Döneme Göre Yap›lan De¤ifliklikler: Yoktur. Muhasebe Politikalar›ndaki De¤iflikliklerin Toplam Parasal Etkisi: Yoktur. Bf) Dövize Dayal› ‹fllemler Uygulanan Muhasebe Politikas›: Dönem içinde yabanc› paral› ifllemler, ifllem gününde geçerli kurlar esas al›narak Türk Liras› de¤erlerine çevrilmifltir. Bilançoda yer alan yabanc› para cinsinden varl›klar (ifltirakler d›fl›nda) bilanço tarihi itibariyle TC Merkez Bankas›’nca yay›mlanan döviz al›fl kuruyla, borçlar döviz sat›fl kuruyla Türk Liras›’na çevrilmifltir. Yabanc› para cinsinden ifllemlerin ve bilanço kalemlerinin Türk Liras› de¤erine çevrilmesinden do¤an kur fark› gelir ve giderleri, dönem kâr›n›n belirlenmesinde göz önüne al›nm›flt›r. Uygulanan Muhasebe Politikalar›nda Önceki Döneme Göre Yap›lan De¤ifliklikler: Yoktur. Muhasebe Politikalar›ndaki De¤iflikliklerin Toplam Parasal Etkisi: Yoktur. Bg) Konu ile ‹lgili Olarak Belirtilmek ‹stenen Di¤er Hususlar: Yoktur. Bh) ‹flletmenin süreklili¤i ile dönemsellik varsay›mlar›n› de¤ifltirecek muhtemel geliflmeler ve bunlar›n gerekçeleri: Yoktur. 89 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 90 ECZACIBAfiI ‹LAÇ SANAY‹ VE T‹CARET A.fi. 1 OCAK-31 ARALIK 2001 ve 2000 DÖNEMLER‹ KÂR DA⁄ITIM TABLOSU (milyon TL) Cari Dönem Önceki Dönem 01.01.2001-31.12.2001 01.01.2000-31.12.2000 A. Dönem Kâr›n›n Da¤›t›m› 1 . Dönem Kâr› - 2. Ödenecek Vergiler 7.465.532 - (3.381.696) - Kurumlar Vergisi - (3.074.269) - Di¤er Vergi ve Benzerleri - (307.427) 3. Birinci Tertip Yasal Yedek - (204.192) Net Da¤›t›labilir Dönem Kâr› - 4. Ortaklara Birinci Temettü - Adi Hisse Senedi Sahiplerine 3.879.644 - - - - 5. Yönetim Kurulu’na Temettü - - 6. Ortaklara ‹kinci Temettü - - - Adi Hisse Senedi Sahiplerine 7. ‹kinci Tertip Yasal Yedek - - - Ola¤anüstü Yedek - 3.879.644 B. Hisse Bafl›na Kâr (TL / %) 1 . Adi Hisse Senedi Sahiplerine - 318.46 TL/%31,85 - - C. Hisse Bafl›na Kâr Pay› (TL / %) 1 . Adi Hisse Senedi Sahiplerine 90 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 91 ECZACIBAfiI ‹LAÇ SANAY‹ VE T‹CARET A.fi. 1 OCAK-31 ARALIK 2001 ve 2000 DÖNEMLER‹ FON AKIM TABLOSU (milyon TL) Cari Dönem Önceki Dönem 01.01.2001-31.12.2001 A. Kaynaklar 01.01.2000-31.12.2000 46.474.501 31.216.971 1. Faaliyet Kâr›ndan Sa¤lanan Kaynak a) Faaliyet Kâr› (28.694.443) 12.228.070 (33.136.371) 7.714.955 3.157.157 1.952.915 3.415.194 3.893.573 d) Fon Girifli Sa¤lamayan Gelirler (2.130.423) (1.333.373) b) Amortismanlar c) Fon Ç›k›fl› Gerektirmeyen Di¤er Giderler 2. Ola¤anüstü Kârdan Sa¤lanan Kaynak a) Ola¤anüstü Kâr 8.744.218 424.463 8.763.175 440.709 b) Fon Girifli Sa¤lamayan Gelirler (-) (18.957) 3. K›sa Vadeli Borçlarda Art›fl (16.246) 65.931.562 16.382.698 - 2.181.740 493.164 - 4. Uzun Vadeli Borçlarda Art›fl 5. ‹fltirak Sat›fl Kâr› Karfl›l›¤› B. Kaynak Kullan›mlar› 46.474.501 31.216.971 1. Ola¤anüstü Zarardan Dolay› Kaynak Kullan›m› a) Ola¤anüstü Zarar 574.721 674.534 594.601 690.133 (19.880) (15.599) b) Fon Ç›k›fl› Gerektirmeyen Di¤er Giderler (-) 2. Ödenen Vergi ve Benzerleri 3.381.696 2.579.274 3. Dönen Varl›klar›n Tutar›nda Art›fl 26.023.544 23.957.531 4. Duran Varl›klar›n Tutar›nda Art›fl 9.128.934 4.005.632 5. Uzun Vadeli Borçlarda Azal›fl 7.365.606 - Net ‹flletme Sermayesindeki De¤iflim 1. Net ‹flletme Sermayesindeki Art›fl 2. Net ‹flletme Sermayesindeki Azal›fl 91 - 7.574.833 39.908.018 - LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 92 ECZACIBAfiI ‹LAÇ SANAY‹ VE T‹CARET A.fi. 1 OCAK-31 ARALIK 2001 ve 2000 DÖNEMLER‹ NAK‹T AKIM TABLOSU (milyon TL) A. Dönem Bafl› Nakit Mevcudu B. Dönem ‹çi Nakit Giriflleri 1 . Sat›fllardan Elde Edilen Nakit a) Net Sat›fl Has›lat› 141.557.385 b) Alacaklardaki (Sat›fllardan Kaynaklanan) Art›fllar (-) (17.339.614) 2. Di¤er Faaliyetlerden Gelirler ve Kârlardan Dolay› Sa¤lanan Nakit 3. Ola¤anüstü Gelir ve Kârlardan Sa¤lanan Nakit 4. K›sa Vadeli Borçlardaki Art›fl (Al›mlarla ‹lgili Olmayan) a) Di¤er Art›fllar 52.822.067 5. Uzun Vadeli Borçlardaki Art›fl (Al›mlarla ‹lgili Olmayan) a) Di¤er Art›fllar 6. ‹fltirak Sat›fl Kâr› Karfl›l›¤› 7. Di¤er Nakit Giriflleri C. Dönem ‹çi Nakit Ç›k›fllar› 1 . Maliyetlerden Kaynaklanan Nakit Ç›k›fl› a) Sat›fllar›n Maliyeti 91.796.188 b) Stoklardaki Art›fl 6.600.942 c) Borçlardaki (Al›mlardan Kaynaklanan) Art›fl (-) (13.109.496) d) Amortisman ve Karfl›l›klar Gibi Nakit Ç›k›fl› Gerektirmeyen Giderler (5.306.940) 2. Faaliyet Giderlerinden Dolay› Nakit Ç›k›fl› a) Araflt›rma ve Gelifltirme Giderleri 1.036.986 b) Pazarlama, Sat›fl ve Da¤›t›m Giderleri 26.848.199 c) Genel Yönetim Giderleri 20.071.587 d) Nakit Ç›k›fl› Gerektirmeyen Giderler (-) (816.344) 3. Di¤er Faaliyetlerden Giderler ve Zararlardan Dolay› Nakit Ç›k›fl› a) Di¤er Faaliyetlerle ‹lgili Giderler ve Zararlar 2.720.466 b) Nakit Ç›k›fl› Gerektirmeyen Giderler ve Zararlar (-) (437.866) 4. Finansman Giderlerinden Dolay› Nakit Ç›k›fl› 5. Ola¤anüstü Gider ve Zararlardan Dolay› Nakit Ç›k›fl› a) Ola¤anüstü Giderler ve Zararlar 594.601 b) Nakit Ç›k›fl› Gerektirmeyen Giderler ve Zararlar (-) (19.880) 6. Duran Varl›k Yat›r›mlar› Nedeniyle Nakit Ç›k›fl› 7. Uzun Vadeli Borçlardaki Azal›fl (Al›mlarla ‹lgili Olmayan) a) Di¤er Art›fllar 7.354.406 8. Ödenen Vergi ve Benzerleri 9. Ödenen Temettüler 10. Di¤er Nakit Ç›k›fllar› D. Dönem Sonu Nakit Mevcudu E. Nakit Art›fl› ya da Azal›fl› Cari Dönem 01.01.2001-31.12.2001 10.596.141 217.841.223 124.217.771 Önceki Dönem 01.01.2000-31.12.2000 6.869.989 116.681.899 94.461.200 105.399.963 (10.938.763) 31.564.002 10.319.170 8.744.219 424.463 52.822.067 8.881.389 8.881.389 - 2.181.740 2.181.740 493.164 - 413.937 220.897.819 112.955.747 79.980.694 58.037.094 61.127.846 7.624.119 (7.501.309) (3.213.562) 47.140.428 33.212.561 712.902 19.553.402 13.471.030 (524.773) 2.282.600 264.528 2.372.681 (2.108.153) 65.914.755 12.099.690 574.721 674.533 690.132 (15.599) 9.128.934 4.005.632 7.354.406 - 3.381.696 5.139.585 2.579.274 2.082.435 7.539.545 (3.056.596) 92 10.596.141 3.726.152 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 93 ECZACIBAfiI ‹LAÇ SANAY‹ VE T‹CARET A.fi. 1 OCAK-31 ARALIK 2001 ve 2000 DÖNEMLER‹ SATIfiLARIN MAL‹YET‹ TABLOSU (milyon TL) Cari Dönem Önceki Dönem 01.01.2001-31.12.2001 01.01.2000-31.12.2000 Üretim Faaliyeti A. Dolays›z ‹lk Madde 68.399.285 50.374.160 5.516.840 4.048.258 C. Genel Üretim Giderleri 12.195.450 8.170.890 D. Yar› Mamul Kullan›m› (2.050.711) 281.771 B. Dolays›z ‹flçilik Giderleri 1 . Dönem Bafl› Stok (+) 917.818 2. Dönem Sonu Stok (-) 2.968.529 Üretilen Mamul Maliyeti E. Mamul Stoklar›nda De¤iflim 1.199.590 917.818 84.060.864 62.875.079 (458.154) (6.907.582) 1 . Dönem Bafl› Stok (+) 9.979.991 3.072.408 2. Dönem Sonu Stok (-) 10.438.145 9.979.991 I. Sat›lan Mamul Maliyeti 83.602.710 55.967.497 Ticari Faaliyet a) Dönem Bafl› Emtia Stoku (+) b) Dönem ‹çi Al›fllar (+) c) Dönem Sonu Emtia Stok 64.957 20.303 2.615.265 1.013.293 66.371 64.957 II. Sat›lan Emtia Maliyeti 2.613.851 968.639 III. Sat›lan Hizmet Maliyeti 5.579.627 4.191.710 Sat›fllar›n Maliyeti (I+II+III) 91.796.188 61.127.846 93 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 94 ECZACIBAfiI ‹LAÇ SANAY‹ VE T‹CARET A.fi. 1 OCAK-31 ARALIK 2001 ve 2000 DÖNEMLER‹ DENETLEME KURULU RAPORU Eczac›bafl› ‹laç Sanayi ve Ticaret A.fi. Genel Kurulu’na Ortakl›¤›n Unvan› E‹S Eczac›bafl› ‹laç Sanayi ve Ticaret A.fi. Merkezi ‹stanbul Sermayesi 12.182.400.000.000.- TL Çal›flma Konusu ‹nsan sa¤l›¤›yla ilgili ilaçlar, veteriner ilaçlar›, serum ve sa¤l›k bak›m ürünlerinin üretim ve sat›fl›. Denetçi ya da Denetçiler’in ad› ve görev Ahmet Balta ve Ceyhan ‹naltong, 2001 y›l› hesaplar›n› incelemek üzere süreleri, ortak ya da fiirket personeli toplanacak Ola¤an Genel Kurul’a kadar görevlidirler. Kuruluflun orta¤› ve olup olmad›klar› personeli de¤ildirler. Kat›l›nan Yönetim Kurulu ve yap›lan Yönetim Kurulu toplant›lar›na kat›l›nmam›fl, Denetleme Kurulu toplant›lar› say›s› dört kez Denetleme Kurulu toplant›s› yap›lm›flt›r. Ortaklar›n hesaplar›, defter ve belgeleri üstünde 19 Nisan, 28 Haziran, 24 A¤ustos, 15 Ekim ve 20 Aral›k 2001’deki yap›lan incelemenin kapsam›, hangi tarihlerde durumlar›yla bütün çal›flmalar denetlenmifl; yasalara ve yönetmeliklere inceleme yap›ld›¤› ve var›lan sonuç uygun bulundu¤u sonucuna var›lm›flt›r. Türk Ticaret Kanunu’nun 353’üncü maddesinin ‹ki ayda bir olmak üzere y›lda alt› kez say›m yap›lm›fl 1’inci f›kras›n›n 3 numaral› bendi gere¤ince ve veznenin say›ma uygun oldu¤u görülmüfltür. ortakl›k veznesinde yap›lan say›mlar›n say›s› ve sonuçlar› Türk Ticaret Kanunu’nun 353’üncü maddesinin Her ay sonunda inceleme ve denetim yap›lm›fl ve say›mlar›n kay›tlara 1’inci f›kras›n›n 4 numaral› bendi gere¤ince uygun bulundu¤u belirlenmifltir. yap›lan inceleme tarihleri ve sonuçlar› ‹ntikal eden flikâyet ve yolsuzluklar ve fiikâyet ve yolsuzluk yoktur. bunlar hakk›nda yap›lan ifllemler Eczac›bafl› ‹laç Sanayi ve Ticaret A.fi.’nin 01.01.2001-31.12.2001 dönemi hesap ve ifllemlerini Türk Ticaret Kanunu, ortakl›¤›n Ana Sözleflme’si ve çeflitli mevzuat ile Genel Kabul Görmüfl Muhasebe ‹lke ve Standartlar›’na göre incelemifl bulunmaktay›z. Görüflümüze göre, içeri¤ini benimsedi¤imiz ekli 31.12.2001 tarihi itibariyle düzenlenmifl Bilanço, ortakl›¤›n an›lan tarihteki mali durumunu ve 01.01.2001-31.12.2001 dönemine ait Gelir Tablosu da an›lan döneme ait çal›flma sonuçlar›n› gerçe¤e uygun olarak, do¤ru biçimde yans›tmakta; kâr›n da¤›t›lmas› önerisi, yasalara ve ortakl›k Ana Sözleflme’sine uygun bulunmaktad›r. Bilanço’nun ve Gelir Tablosu’nun onaylanmas›n› ve Yönetim Kurulu'nun aklanmas›n› oylar›n›za sunar›z. Denetleme Kurulu Ahmet Balta Ceyhan ‹naltong 94 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 95 ECZACIBAfiI ‹LAÇ SANAY‹ VE T‹CARET A.fi. 1 OCAK-31 ARALIK 2001 HESAP DÖNEM‹NE A‹T BA⁄IMSIZ DENET‹M RAPORU 1. Eczac›bafl› ‹laç Sanayi ve Ticaret A.fi. (‘fiirket’)’nin 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle düzenlenmifl Bilanço’sunu ve bu tarihte sona eren hesap dönemine ait Gelir Tablosu’nu incelemifl bulunuyoruz. ‹ncelememiz, Sermaye Piyasas› Kurulu (SPK) taraf›ndan yay›mlanm›fl Genel Kabul Görmüfl Denetim ‹lke, Esas ve Standartlar›’na uygun olarak yap›lm›fl ve dolay›s›yla hesap ve ifllemlerle ilgili olarak muhasebe kay›tlar›n›n kontrolü ile gerekli gördü¤ümüz di¤er denetim yöntem ve tekniklerini içermifltir. 2. Görüflümüze göre, söz konusu mali tablolar, tüm önemli taraflar›yla, Eczac›bafl› ‹laç Sanayi ve Ticaret A.fi.’nin 31 Aral›k 2001 tarihindeki gerçek mali durumunu ve bu tarihte sona eren hesap dönemine ait gerçek faaliyet sonucunu, bir önceki hesap dönemi ile tutarl› bir flekilde uygulanan SPK taraf›ndan yay›mlanm›fl Genel Kabul Görmüfl Muhasebe ‹lkeleri’ne (bak›n›z Bilanço Dipnotu 11) uygun olarak, do¤ru bir biçimde yans›tmaktad›r. Baflaran Nas Serbest Muhasebeci Mali Müflavirlik Anonim fiirketi (a member of PricewaterhouseCoopers) Cansen Baflaran, SMMM Sorumlu Ortak, Bafldenetçi ‹stanbul, 1 Mart 2002 95 LA‚ ARKA 15/5/02 11:17 Page 96 ECZACIBAfiI ‹LAÇ SANAY‹ VE T‹CARET A.fi. Büyükdere Caddesi Ali Kaya Sokak, 7 Levent 80640, ‹stanbul Tel: 0212 350 80 00 Faks: 0212 350 86 17 0212 350 86 18 www.eis.com.tr ‹stanbul, Nisan 2002 96