çocuk gelişim öğrencilerinin resim sanatının temel kavramlarına

çocuk gelişim öğrencilerinin resim sanatının temel kavramlarına

ÇOCUK
GELİŞİM
ÖĞRENCİLERİNİN
RESİM
SANATININ
YÖNELİK BİLGİ DÜZEYLERİNE İLİŞKİN BİR ÇALIŞMA
TEMEL KAVRAMLARINA
Fatih Sultan Mehmet Eğitim ve Araştırma Hastanesi / Psikoloji Ünitesi
Psikolog Banu Beyaz
Giriş
Okul
öncesi
eğitim kurumlarında sanat eğitimini planlama ve uygulama sürecinde
öğretmenin iyi bir gözlemci olması gerekmektedir. Öğretmenin çocuğu yakından
izlemesi, yaptığı etkinlik il ilgili konuşması hem çocuğun ortaya
koyduğu ürüne
değer verdiğini gösterir hem de sürece yani çocuğun sanat için emek verdiği süreye saygı
duyduğunu gösterir. Bu saygıyı ileterek çocuğun diğerlerinin ürettiklerine de ilgisini
kabartan öğretmen , onun hoşgörü ve barış duyguları ile donanmasına yardımcı
olacaktır Ancak, her şeyden önce öğretmenin kendisinin temel sanat kavramlarına ilgi
duyması, görme biçimlerini anlaması, kendi görsel algı psikolojisini geliştirmesi bunun için
de sanat galerilerini ziyaret etmesi, resim heykel sergilerini, müzeleri merak etmesi, "klasik" "modern" ,
"eski"-"yeni",
"yerli"-"yabancı"
v.b demeden,
sanatçıların yapıtlarını,
dünyayı algılama ve kurgulama biçimlerini, yaratılarını görmesi, izlemesi, bunlar üzerinde
biraz düşünmesi gereklidir .Bu çalışmada bir üniversitenin Çocuk Gelişim Bölümü
öğrencilerinin resim sanatının temel
kavramlarına ilişkin
bilgi düzeylerini ortaya
çıkarmak, bu sanat dalına ilişkin
ilgiyi belirlemek amaçlanmıştır. Resim ile ilgili temel
kavramları bilen bir öğretmen adayı , yuva çocuklarına da masa
başı
etkinlikleri
ve sanat
etkinlikleri yaptırırken, bu saatte zevkle, onlarda estetik
duyguları geliştirecek
şekilde çalışmasını sürdürebilecektir.
Yöntem
Bu
çalışmada
resim sanatı ile ilgili en temel kavramlar ve ilgi düzeyini ölçmek
üzere altısı açık uçlu, diğer dördü çoktan seçmeli olmak üzere 10 sorudan oluşan
anket
formu uygulanmıştır. Anket formu
Ç.Ü. Eğitim
Fakültesi Öğrt. Gör. Kazım
Artut'un çalışmasında
kullandığı formun biraz değiştirilmiş ve kısaltılmış şeklidir.
Araştırma
betimsel
türde olup üniversitemizin çocuk gelişimi öğrencileri araştırma
evrenini ( 36 kişi ) oluşturmaktadır. Verilerin analizinde frekans (f) ve yüzde (%)
değerleri kullanılmıştır.
Bulgular ve Yorum
Tablo 1 : Sizce "Kolaj Nedir?" sorusuna verilen yanıtların yüzde ve frekansları
Seçenekler
Bir tür resim Kağıt
kağıdı
katlama
sanatı
f
KOLAJ
NEDİR?
1
%
2,7
f
-
%
Yeni bir kağıt Yeni üretilen Yüzey
Bilmiyor
boyama
bir kola
üzerine kağıt
tekniği
çeşidi
veya benzer
materyalle
rin yapıştı
rılması
f
%
f
%
f
%
f
%
5
13,8
-
27
75
3
8,3
Toplam
f
%
36
100
Tablo 1'de "Kolaj Nedir?" sorusuna doğru yanıt veren öğrenciler grubun %75 'ini
oluşturmaktadır. Grubun büyük bir çoğunluğunun bu resim tekniğinden haberdar oldukları
anlaşılmıştır ki bu sevindiricidir, çünkü, yuvalarda çocukların sevdiği bir sanat etkinliği
olarak bilinmektedir.
Tablo 2 : "Ana Renkler Nelerdir?" sorusuna verilen yanıtların yüzde ve frekansları
Seçenekler
ANA
RENKLER
NELERDİR
Mavi,
Sarı, mavi, Kırmızı,
mor, yeşil. yeşil
lacivert,
beyaz
f
%
f
%
f
%
-
1
2,7
-
Mavi,
Beyaz
Bilmiyorum
kırmızı, sarı Siyah, mavi
f
%
f
%
f
33
91,6
2
5,5
-
%
Toplam
f
%
36
100
Tablo 2'den anlaşılacağı gibi ana renklerin neler olduğu sorusuna verilen doğru yanıtlar
grubun %92'sini oluşturmuş, çocuk gelişim öğrencileri anketin bu sorusunda oldukça
başarılı olmuşlardır.
Tablo 3 : "Perspektif Nedir?" sorusuna verilen yanıtların yüzde ve frekansları
Seçenekler
Resimde
Bir resmin
boyutlarıdır.
Estetiktir.
f
%
PERSPEKTİF
NEDİR?
10
27,7
f
9
%
25
Resimde
kompozis
yondur.
f
%
Resimde
derinliktir
6
4
16,6
f
%
11,4
Bir resmin
boyanma
mış halidir
f
%
-
Bilmiyorum
f
7
Toplam
%
19,4
f
36
%
100
Tablo 3'deki perspektifin ne olduğu sorusu, öğrencilerin en başarısız oldukları (%89 ) sorudur.
Doğru yanıt verenler grubun % 11'ini oluşturmaktadır. Perspektifin resimde önemli bir derinlik
unsuru olduğu ilkokul 4-5. sınıflarda kazandırılması gereken bir kavram olduğu (MEB:1992)
Artut'un çalışmasında da vurgulanmaktadır.
Tablo 4 : "Paspartu Nedir?" sorusuna verilen yanıtların yüzde ve frekansları
Seçenekler
PASPARTU
NEDİR?
Ortasına
resim
konulan
karton
çerçevedir.
f
%
12 33,3
Bir çeşit
resim
sehpasıdır.
f
5
Yurt dışına Bir pastel
çıkmak için boya
alınan belge. markasıdır.
%
f
13,8
-
%
f
-
%
Bir çizgi film Bilmiyorum
kahramanıdır
f
-
%
f
Toplam
%
19 52,7
Tablo 4'den anlaşılabileceği gibi, anketin bu sorusundan öğrencilerin oldukça başarısız olduğu
(%67) söylenebilir. Paspartunun ne olduğunu
bilenler grubun
%33'ünü
oluşturmaktadır. Resimlerin kalın resim kağıtları veya fon
kartonları ile paspartulandığı görülmüş olmasına
rağmen, öğrenciler bu kavramı hatırlayamamışlardır.
f
%
36 100
Tablo 5 : "Sosyal ve Kültürel" değerlere ilişkin sorulara verilen yanıtların yüzde ve
frekansları
SEÇENEKLER
EVET
f
%
HAYIR
f
%
TOPLAM
f
%
Hiç resim sergisine
gittiniz mi?
23
64
13
36
36
100
Hiç müzeye gittiniz
mi?
30
83
6
7
36
100
Tablo 5'den anlaşılacağı gibi resim sergisine gidenlerin oranı, hiç gitmeyenlerden yüksektir,
Bununla birlikte grubun %36'sı , 19 yaşındaki 13 öğrenci şimdiye kadar hiç resim sergisine
katılmadıklarını ifade etmişlerdir ki bu durum hiç müzeye gitmeyenlere göre de daha büyük
bir orandır.Grubun %64 'ü en az bir resim sergisi, grubun %83'ü en az bir kez müze ziyareti
ne katılmıştır. En azından iki resim sergisi görenler grubun %14'ünü oluşturmakta ve bunlar
daha ziyade okularda veya kültür merkezlerinde açılan sergiler olmaktadır. En azından
iki müze görenler %20'sini oluşturmakta bunlar da
daha ziyade ortaöğretim kurumlarında
"okul gezisi" şeklinde düzenlenen müze ziyaretleridir.
Sosyal-kültürel değerlere ilişkin diğer açık uçlu maddemiz olan "Ünlü Türk Ressamları'ndan
üçünün adını yazınız" sorusuna cevap yazabilen çıkmamıştır, sadece iki öğrenci birer Türk
ressam adı yazabilmiştir. "Ünlü
Yabancı Ressamlardan üçünün adını yazınız" sorusuna 6
öğrenci, yaklaşık grubun %17'si cevaplamış, bunlarda Leonardo da Vinci,
Picasso
gibi ressamlarıdır.
Tartışma
Çocukların sanatsal ifadeleri yaşantıları doğrultusunda olmaktadır. Çocuk ne kadar yaşantısı
var ise çalışmalarını da o kadar çeşitlendirebilmektedir. Çocukların bakış açısını genişletmek
amacıyla farklı yaşantılar edinmeleri gerekmektedir. Bahçe, doğa, müze, sergi, hayvanat
bahçesi v.b. yerlere gezi düzenlenerek çocukların yeni deneyimler elde edinmeleri
sağlanabilir. ( Ulutaş&Ersoy,2004)
Sanatsal ifadeleri anlamlandırabilmek sanatsal yaşantıların çokluğu ile doğru orantılıdır.
Öğretmen olarak, ne kadar çok farklı form, tema, doku, renk, biçim, desen v.b.
algılayabilir isek, o kadar çok farklı bakış açısına sahip olabilir, insana, topluma, çevreye duyarlı,
estetik duygusu gelişmiş bireyler olabiliriz. Böylelikle, çocukların resim çalışmalarını da
özgürce, korkmadan, yargılamadan, yaratıcı bir dışavurumla gerçekleştirebilmelerine destek
olabiliriz demektir.
Rosario ve Collazo (1981) "üretici kod" ve " kopyacı kod" olmak üzere öğretmenlerin
tutumlarına ilişkin iki estetik yaklaşım üzerinde dururlar. Adın da anlaşılabileceği gibi
kopyacı kod yaklaşımını sergileyen öğretmen , çocukların çalışmalarını kendi kişisel
kriterlerine göre, bir modele benzeyip benzemediğine göre, "iyi" veya "kötü" olarak
değerlendirmektedir. Üretici kod yaklaşımı sergileyen öğretmen çocukların sanatsal tecrübe ve
uygulamalarını çocukların kişisel
ilgilerine göre
değerlendirmekte , yargılamada
bulunmamakta onların kendilerini özgürce ifade etmelerine destek vermektedir (
Akt.Feeney &Moravcik,1987)
Çocukların yoğun olan yaratıcılık ve estetik
duygularının erken yaşta desteklenmemesi
ileriki yıllarda yaratıcı, üretken ve çevrelerindeki güzellikleri algılayan bireyler olmalarını da
engelleyebilmektedir.(Feeney & Moravcik, 1987)
Bilimsel araştırmalara göre örgün eğitim içinde mümkün olduğunca erken
yıllarda
başlatılan sanatsal etkinlik ve süreçler kısa adı ile sanat eğitimi, çocukların daha çok
zihinsel ve bilişsel alanlar
denilen matematik, fen ve doğa bilimleri gibi derslerde
daha başarılı olmalarına yardımcı olmaktadır. Sanat eğitimi gören çocuklar ile sanat eğitimi
görmeyen çocuklar arasında yapılan kıyaslamalı araştırma ve temaslar bu gerçeği
doğrulamaktadır. ( G.S.E. Raporu 1982 )
Sanatsal ifadeleri ve yaşantıları kısıtlı olduğu anlaşılan çocuk gelişim öğrencilerine
sanata bilhassa resim sanatına ilgiyi arttırmak ve temel sanat eğitimine motivasyon sağlamak
üzere , araştırmacı aşağıdaki yolları izlemiş ve önerilerde bulunmuştur.
1. Resim sanatı ile ilgili temel terimler ve anlamlarını içeren lügatçe* sınıfta okunmuş,
paylaşılmış ve liste halinde öğrencilere verilmiştir.
2. Çocuk gelişim programı öğrencileri, nisan ayının üçüncü haftası açılan, güzel
sanatlar
fakültesinin öğrenci resim sergisine davet edilmişlerdir.
3. İstanbul ili içerisindeki belli başlı resim ve sanat galerilerinin adresleri, telefon numaraları,
halka açık olduğu ve ücretsiz olduğu günler de belirtilerek, öğrencilerin ilgisine sunulmuştur.
4. En yakın zamanda, 2007 Bahar Öğretim Dönemi bitmeden bu grupla Modern Sanat'a
ziyaret, bir gezi programı olarak hedeflenmiş böylelikle pek çok sanatçının yapıtını bir
arada görülebilmesi tasarlanmıştır.
Kaynakça
1.Artut K. "İlköğretim Öğrencilerinin Estetik ve Sanat Kavramlarına Yönelik Bilgi
Düzeylerine Yönelik Bir Araştırma" Ç.Ü. Eğitim Fakültesi , Adana, 2006
2. Feeney,S & Moravcik, E. "Thing of Beauty: Aesthetic Development in Young Childeren".
Young Childeren, September; 7-15 , 1987
3. Güzel Sanatlar Komisyonu Raporları . M.E.B. Basımevi , Ankara, 1982
4.Ulutaş,İ. & Ersoy, Ö. " Okul Öncesi Dönemde Sanat Eğitimi" Kastomonu Eğitim
Dergisi, cilt:
12 , no:1 s: 1-16
Mart 2004
5. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim Resim İş Dersi Programı. Resim İş Eğitiminin
İlkeleri, madde "h" , 1992
6. http://http://www.sanalgaleri.com/
EK 1
Yönerge :Aşağıda resim sanatına olan ilginizi belirlemeye çalışan , dördü çoktan seçmeli, altısı
açık uçlu sorulardan oluşan bir anket yer almaktadır. Lütfen içtenlik ve dürüstlük ile
cevaplayınız. Şimdiden hepinize teşekkür ediyorum.
ANKET ÇALIŞMASI
1.Sizce kolaj nedir?
A) Bir tür resim kağıdı
B) Kağıt katlama sanatı
C) Yüzey üzerine kağıt veya benzer materyallerin yapıştırılması ile yapılan iş
D) Yeni üretilen bir kola çeşidi
E) Yeni bir kağıt boyama tekniği
F) Gerçekten bilmiyorum...
2. Ana renkler nelerdir ?
A) Mavi, mor, yeşil .
B) Sarı, mavi, turuncu.
C) Kırmızı, lacivert, sarı.
D) Mavi, kırmızı, sarı .
E) Beyaz, siyah, mavi.
F) Gerçekten bilmiyorum.
3. Perspektif nedir ?
A) Resimde estetiktir.
B) Bir resmin boyutlarıdır.
C) Resimde kompozisyondur.
D) Resimde derinliktir.
E) Bir resmin boyanmamış halidir.
F) Gerçekten bilmiyorum...
4. Paspartu nedir ?
A) Bir çeşit resim sehpasıdır.
B) Yurt dışına çıkmak için alınan belgedir.
C) Ortasına resim konulan karton çerçevedir.
D) Bir pastel boya markasıdır.
E) Bir çizgi film kahramanıdır
F) Gerçekten bilmiyorum...
5. Hiç resim sergisine gittiniz mi ?
A) Evet
B) Hayır
6 . Cevabınız "evet" ise kaç sergi gördünüz? Hangi yıl? İsimlerini de yazınız.
7. Hiç müzeye gittiniz mi ?
A) Evet
B) Hayır
8. Cevabınız "evet" ise şimdiye kadar kaç müzeyi ziyaret ettiniz? İsimlerini ve yılı belirtiniz
9. Üç ünlü Türk Ressam adı yazınız
10. Üç ünlü yabancı ressam adı yazınız.