Ekonomi Bulmacaları

dr. tolga ulusoy (editör)
dr. ferudun kaya
Ekonomi
Bulmacaları
i
Yayın No
: 2295
İşletme-Ekonomi Dizisi : 370
1. Bası – Şubat 2010 – İSTANBUL
ISBN 978 – 605 – 377 – 215 - 6
Copyright© Bu kitabın bu basısı için Türkiye’deki yayın hakları BETA Basım Yayım Dağıtım A.Ş.’ye aittir.
Her hakkı saklıdır. Hiçbir bölümü ve paragrafı kısmen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile
veya başka herhangi bir şekilde çoğaltılamaz, dağıtılamaz. Normal ölçüyü aşan iktibaslar yapılamaz. Normal ve
kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur.
Dizgi
Baskı - Cilt
: Beta Basım A.Ş.
: Net Kırtasiye Tan. ce Matbaa San.Tic.Ltd.Şti. (Sertifika No: 13723)
Taksim Cad. Yoğutcu Faik Sok. No: 3 Taksim/Beyoğlu
(0-212) 249 40 60
www.netcopycenter.com
Kapak Tasarım : Gülgonca Çarpık
Beta BASIM YAYIM DAĞITIM A.Ş.
Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No. 13-15
Cağaloğlu - İSTANBUL
Tel : (0-212) 511 54 32 - 519 01 77
Fax: (0-212) 513 87 05 - 511 36 50
www.betayayincilik.com
ii
SUNUŞ
Daha çok dergi ve gazetelerde gördüğümüz ve toplumdan her kesimin rağbet ettiği yaygın bir sözcük bulma
oyunu olan kare bulmacalar ilk kez 19. yüzyılda İngiltere'de ortaya çıkmıştır. İlk türdeki bulmacalar, okul
çağıdaki çocuklar için hazırlanmış bulmaca kitaplarında ve çeşitli dergilerde yayımlanan ve aynı harflerden
yatay ve dikey sözcükler oluşturmaya yarayan karelerden türetilmiş ilkel örneklerdi. Bulmacanın bugünkü
anlamıyla ilk anlamlı şekli, 1913'de New York'ta çıkan World gazetesi pazar eki olan Fun 'da yayımlanarak
kısa zamanda halkın çok büyük bir ilgi ve beğenisini kazandı. 1923'lerde ise A.B.D 'nin önde gelen gazetelerinin çoğunda artık bulmacalar görülebiliyordu. Bu moda daha sonra İngiltere'ye peşinden de tüm hızıyla
Avrupa'da yayıldı ve sevildi.
Bulmacalar zaman geçtikçe izlenen bazı yöntemlerle hazırlanmaları; gerek aktüalite, gerek spor, gerek güncel
haber ve sözcüklerle süslenmeleri, bu oyunun hem oyalayıcı hemde kişinin sözcük ve kültür dağarcığını
zenginleştirmesinde çok faydalı gelişmeler sağlamıştır. Özellikle bazı bilim adamları işi, Latince bulmacalar
hazırlamaya götürecek kadar ciddiye almışlar ve bulmacalar hakkında tezler bile hazırlanır hale gelmiştir.
Kare bulmacalar sadece ruh halini dinginleştirmekle kalmaz insanların bir konu üzerindeki düşüncelerini
keskinleştirerek uyanık kalmalarını sağlamaktadır. Hayatın büyük bir bölümünde birbirinden farklı bir çok
problemle karşı karşıya kalınmaktadır. Günlük saçma sapan düşünce ve koşuşturmaları aza indirmek olası
değilse etkilerini azaltmak için neler yapılabildiği uzmanlarca hep tartışma konusu olmuştur. The New York
Times kare bulmaca editörü Will Shortz insanların bulmaca çözerek değişim yaşayabileceklerini görmelerini
istemektedir. Bulmaca hazırlamanın dışında olayın psikolojik bulgularından hareketle insanların bulmacaya
verdiği en son cevapla birlikte oluşan tamamlama hissinin insanda tatmin sınırını yükselttiğini belirtmektedir.
Bulmacalar normal şartlarda yalnız yürütülen etkinlikler olmasına karşın belirli bir alanda yürütülen, bilimsel
temelle üzerine hazırlanmış çalışmaların insanlarda bağımlılık yaptığı da bir gerçektir. Bu anlamda USA
Today dergisinin editörlerinden Timothy Parker bağımlılık yaratıcı unsurlar ve insanlar arasında rekabet
duygusunun gelişmesi açısından bilimsel konulu kare bulmacaların da olması gerektiği üzerinde durmaktadır.
Parker bu konuda yazılmış çoğu bulmaca eklerinde günden güne bir zorlaştırmanın bilerek yapıldığını söylemekte, kare bulmacaları çözmenin avantajlarının artık bilimsel çalışmalarla da belgelendiğini ifade etmektedir. NewYorkta faaliyet gösteren Albert Einstein Tıp Fakültesinden yayınlanmış 21 yıllık bir çalışmanın
ürünü olan makalede yetişkinler arasında bir test yapılmıştır. Buna göre haftanın 4 günü bulmaca çözmeye
zaman ayıran bireylerde bunama oranları haftada bir gün çözenlere göre %47 azaldığı gözlemlenmiştir. Case
Western Reserve Universitesi’nde nöroloji uzmanı olarak çalışan Dr. Robert Friedland Alzheimer hastalığının önlenmesi başta olmak üzere, insanların öğrenme kapasitelerinin arttırılması gibi bir çok konuda Kare
bulmacaların oldukça önemli olduğunun çalışmalarda vurgulandığını ifade etmektedir. Ohio State
Universitesi’nden Doç.Dr. Mary Jo Fresch kişisel tatmin ve çalışılan konulara daha sıkı bağlanma gibi faydalarının yanında bulmacanın “eğitimsel değeri” oldukça yükselttiğini belirtmektedir. Öğrencilerine zaman
zaman anlattığı konuyla ilgili bulmaca tarzında sınavlar yaptığında bu tip yoklamaların öğrencinin üniversitedeki başarısını olumlu yönde etkilediğini bizzat gördüğünü ve ara sınavlara da hazırlık niteliği taşıdığını
iii
söylemektedir. Öğrenme olgusunu geliştirerek, bilimsel çalışmalarda kelime dağarcığını öğretmede en keyifli
öğrenme metodu olarak benimsediğinin üzerinde durmaktadır*
Yukarıda açıklanan faydalarından öte elinizdeki bu kitap; temelinde “Ekonomi ve Finans” alanında kelime
ve tanım öğrenmekte ve hatırlamakta zorluk çeken ve bu alanda çalışan tüm öğrenci, araştırmacı ve
diğer bulmaca meraklıları ve profesyoneller için hazırlandı. Magazinsel bulmacaların dışında Ekonomi
ve Finans dersi konularıyla ilgili hazırlanmış bulmacaları çözmenin; öğrencinin konuları pekiştirmesini,
bilgilerinin kalıcılığını sağlamasını, bilimsel okuma-yazma becerisini geliştirmesini, bütünsel ve parçalayarak
düşünmesini, problem çözme yeteneklerinin artırılmasını, farklı düşünebilmesini sağladığından yola çıkılarak
hazırlanan kaynak kitabımızı alanında “Türkiye’de ilk bilimsel bulmaca kitabı” özelliği ile sizlerin beğenisine sunuyoruz.
Kitapta kullanılan kelimeler ve anlamları için bir çok kaynağa başvurulmuş olmakla birlikte temel olarak
“Bir Numara Yayınlarının Ekonomi Ansiklopedisi” ve TDK Sözlükleri ile piyasadaki tüm iktisat ve finans
kitaplarından faydalanılmaya çalışılmıştır. Anlamlar değişik kaynaklardan karşılaştırılarak bulmaca da okuyanın tam ve net olarak anlayabileceği formata indirgenmiş Türkçe kaynakların yetersiz kaldığı durumlarda
ingilizce kaynaklara da başvurulmuştur. Eski Türkçe kelimeler ayıklanmaya çalışılarak, tanımların daha
yenilikçi yaklaşımla ele alınmasına azami gayret gösterilmiştir.
Bu alana ilgi gösteren herkese faydalı olması temennisiyle……….
dr.ulusoy & dr.kaya
2009
*
Lipton, R.B., Sliwinski M., Katz, M.J., Derby, C.A.; “Cognitive Activities Delay Onset of Memory Decline in
Persons who Develop Demantia”, Neurology, 2009, Ernandes, M., “A Machine Outperforming Humans in
Crossword-Puzzles?”, University of Siena, PhD Thesis in Cognitive Sciences, 2006, Mollica, A., “Cross-word Puzzles
and Second Language Teaching”, Italica, 2007, Arnot, M., “What is gnu? A History of cross-word Puzzle”, Vintage
Books,102-071-642, 1981, Augarde, T., “The Oxford Guide to Word Games”, Oxford University Press,History
Crossword Puzzles-http://members.aol.com/histxword, 2007, Teaching Vocabulary Using English Crossword Puzzle
as Alternative Medium to Improve Vocabulary Mastery: an Action Research at SDN 1 badakarya banjarnegara,
Research Paper School of Teacher Training and Education, Muhammadiyah University of Surakarta, A320040009,
2008.
iv
İÇİNDEKİLER
BÖLÜM I
11 x 11 Boyutunda Kare-Matris Seti
13 x 13 Boyutunda Kare-Matris Seti
15 x 15 Boyutunda Kare-Matris Seti
17 x 17 Boyutunda Kare-Matris Seti
19 x 19 Boyutunda Kare-Matris Seti
21 x 21 Boyutunda Kare-Matris Seti
23 x 23 Boyutunda Kare-Matris Seti
25 x 25 Boyutunda Kare-Matris Seti
BÖLÜM II
11 x 11 Boyutunda Kare-Matris Seti Cevap Anahtarları
13 x 13 Boyutunda Kare-Matris Seti Cevap Anahtarları
15 x 15 Boyutunda Kare-Matris Seti Cevap Anahtarları
17 x 17 Boyutunda Kare-Matris Seti Cevap Anahtarları
19 x 19 Boyutunda Kare-Matris Seti Cevap Anahtarları
21 x 21 Boyutunda Kare-Matris Seti Cevap Anahtarları
23 x 23 Boyutunda Kare-Matris Seti Cevap Anahtarları
25 x 25 Boyutunda Kare-Matris Seti Cevap Anahtarları
v
vi