Bilgi Notu 3: Toplumsal Olay Mağduru Çocuklar

TÜRKİYE’DEMAĞDUR
ÇOCUKLAR
BilgiNotu-3:ToplumsalOlayMağduruÇocuklar
Yazan:DidemŞalgam,MSc
Katkılar:Prof.Dr.MünevverBertan,GülgünMüftü,MA,AdemArkadaşThibert,MScMA
İçindekiler
TabloListesi...................................................................................................................................................2
1.
Giriş.......................................................................................................................................................3
2.
YaşveCinsiyetlerinegöreToplumsalOlaylarNedeniyleGüvenlikBirimineGetirilenÇocukSayısı..4
3. Toplumsal Olaylar nedeniyle Güvenlik Birimine Getirilen Çocuk Sayılarının Bölge ve İllere göre
Dağılımı.................................................................................................................................................6
Kaynakça.......................................................................................................................................................9
1
TabloListesi
Tablo1:ToplumsalOlaylarNedeniyleGüvenlikBirimineGetirilenÇocukSayılarınınYıllaraGöre
Dağılımı(2010-2014).....................................................................................................................................3
Tablo2:YaşGruplarınaGöreToplumsalOlaylarNedeniyleGüvenlikBirimineGetirilenÇocuklarınSayısı
(2010-2014)...................................................................................................................................................4
Tablo3:ToplumsalOlaylarNedeniyleGüvenlikBirimineGetirilenÇocuklarınCinsiyetDağılımı(20102014).............................................................................................................................................................5
Tablo4:GüvenlikBirimineToplumsalOlaylarNedeniyleGetirilenÇocuklaraGüvenlikBirimiTarafından
Yapılanİşlemler(2010-2014)........................................................................................................................6
Tablo5:ToplumsalOlaylarNedeniyleGüvenlikBirimineGetirilenÇocukSayısınınTRİBBS1Dağılımı
(2010-2014)...................................................................................................................................................7
Tablo6:İlBazındaToplumsalOlaylarNedeniyleGüvenlikBirimineGetirilenÇocukSayısı(2010-2014).8
2
1. Giriş
Türkiye’desonyıllardagiderekartantoplumsalolaylarnedeniylebirçokçocukdirektve/veyadolaylıolarak
mağdur olmaktadır. Demokratik haklarını kullanarak barışçıl gösteriler düzenleyen ve/veya barışçıl
gösterilen çocuklar polis müdahalesiyle karşılaşabilmekte ve gözaltına alınabilmektedirler. Bu olaylar
sırasındaçocuklarınkollukkuvvetlerininkötümuamelesinemaruzkaldıklarıveyaralandıklarınadairçok
sayıdahaberbulunmaktadır.Buanlamda,AnkaraBarosuToplumsalOlaylaraMüdahaleKurulu(TOMAK),
2015yılındaAnkara’dabarışçılgösteriyapmahaklarınıkullanarakkatıldıklarıgösteridepolismüdahalesi
sonucundagözaltınaalınanvedarpedildiklerinedairAdliTıpRaporubulunançocuklarındurumuileilgili
BirleşmişMilletlerİşkenceyeKarşıKomite’nin(UNCAT)57.TürkiyeOturumunayazılıraporgöndermiştir.1
Toplumsal olaylar nedeniyle güvenlik birimine getirilen çocuklar bu bilgi notunun ana temasını
oluşturmaktadır.
Tablo1’de2010-2014yıllarıarasındatoplumsalolaylarnedeniylegüvenlikbiriminegetirilençocuksayıları
gösterilmektedir. Toplumsal olaylar nedeniyle güvenlik birimine getirilen çocuk sayısı 2010 yılında 688,
2011yılında1.027,2012yılında965,2013yılında1.702ve2014yılındaise2.202’dir.
Tablo 1: Toplumsal Olaylar Nedeniyle Güvenlik Birimine Getirilen Çocuk Sayılarının Yıllara Göre Dağılımı(20102014)
2,202
1,702
1,027
965
2011
2012
688
2010
2013
2014
Kaynak:TUİK,2014,GüvenlikBirimineGelenveyaGetirilenÇocuklar
Güvenlikbiriminetoplumsalolaylarnedeniylegetirilençocuklarınsayısında2012yılındabirazalmaolmuş
olsada,2010-2014yıllarıarasındabusayı%220artışileneredeyseüçkatınaçıkmıştır.
1
Ayrıntılıbilgiiçinbkz.
http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CAT/Shared%20Documents/TUR/INT_CAT_CSS_TUR_23461_E.pdf
3
2. YaşveCinsiyetlerinegöreToplumsalOlaylarNedeniyleGüvenlikBirimineGetirilen
ÇocukSayısı
Toplumsalolaylarnedeniylegüvenlikbiriminegetirilençocuklarailişkindahanetbirresmebakabilmekiçin
hangiyaşgrubundançocuklarıntoplumsalolaylarnedeniylegüvenlikbiriminegetirildiği,güvenlikbirimine
getirilençocuklarıncinsiyetdağılımıvetoplumsalolaylarnedeniylegüvenlikbiriminegetirilençocuklara
yapılan işlem türlerini incelemek kritik bir öneme sahiptir. Ayrıca, bu olayları önleme açısından yararlı
bulgularsağlayacaktır.
Tablo2’de,2010-2014yıllarıarasındatoplumsalolaylarnedeniylegüvenlikbiriminegetirilençocukların
sayısı yaş gruplarına göre verilmiştir. TUİK toplumsal olaylar nedeniyle güvenlik birimine getirilen
çocukların sayısını yaşlarına göre 3 gruba ayırmıştır: 11 yaş altı, 12-14 yaş arası ve 15-17 yaş arası.
Toplumsalolaylarnedeniylegüvenlikbiriminegetirilen11yaşvealtıçocuklarınsayısı2010yılında22,2011
yılında25,2012yılında8,2013yılında26ve2014yılında57’dir.12ve14yaşarasında,toplumsalolaylar
nedeniylegüvenlikbiriminegetirilençocuklarınsayısı,2010yılında153,2011yılında276,2013yılında211
ve2014yılında465’tir.Sonolarak,toplumsalolaylarnedeniylegüvenlikbiriminegetirilen15ve17yaş
arasıçocuklarınsayısı,2010yılında512,2011yılında726,2012yılında746ve2013yılındabin260ve2014
yılındabin680’dir.
Tablo2:YaşGruplarınaGöreToplumsalOlaylarNedeniyleGüvenlikBirimineGetirilenÇocuklarınSayısı(20102014)
1,680
1,260
ÇocukSayısı
726 746
22
25
8
26
57
153
276 211 293
465
512
11Yaşaltı
12-14yaşarası
15-17yaşarası
2010
22
153
512
2011
25
276
726
2012
8
211
746
2013
26
293
1,260
2014
57
465
1,680
Kaynak:TUİK,2014,GüvenlikBirimineGelenveyaGetirilenÇocuklar
Tablo 2’ye bakıldığında, her yaş grubundan çocuğun toplumsal olaylar nedeniyle güvenlik birimine
getirildiği, ancak 15-17 yaş grubunda kümelenme olduğu görülmektedir. Ayrıca, toplumsal olaylar
nedeniylegüvenlikbiriminegetirilençocuksayısı2010ve2014yıllarıarasındanbellioranlardaartmıştırve
enfazlaartış15-17yaşarasıçocuklardaolmuştur.2010-2014yıllarıarasındatoplumsalolaylarnedeniyle
güvenlikbiriminegetirilençocuksayısındagörülenbuartışınTürkiye’desonyıllardayaşanantoplumsalve
siyasiçalkantılarınbirsonucuolarakelealınmasıbuartışınnedenlerinianlamakaçısındanfaydalıolabilir.
4
2010-2014 yılları arasında toplumsal olaylar nedeniyle güvenlik birimine getirilen çocukların cinsiyet
dağılımıTablo3’tegösterilmektedir.
Tablo3:ToplumsalOlaylarNedeniyleGüvenlikBirimineGetirilenÇocuklarınCinsiyetDağılımı(2010-2014)
2,076
1,558
964
906
36
63
59
2010
2011
2012
652
Kız
144
126
2013
2014
Erkek
Kaynak:TUİK,2014,GüvenlikBirimineGelenveyaGetirilenÇocuklar
Tablo3’ebakıldığında,toplumsalolaylarnedeniylegüvenlikbiriminegetirilenerkekçocuklarınsayısının
kız çocuklarınkine göre daha yüksek olduğu görülmektedir. 2010 yılında toplumsal olaylar nedeniyle
güvenlikbiriminegetirilenkızçocuklarınsayısı36,erkekçocuklarınki652’dir.2011yılında63kızçocuk,964
erkekçocuk;2012yılında59kızçocuk,906erkekçocukve2013yılında144kızçocukvebin558erkek
çocuktoplumsalolaylarnedeniylegüvenlikbiriminegetirilmiştir.2014yılınagelindiğindeise,toplumsal
olaylar nedeniyle güvenlik birimine getirilen kız çocukların sayısı 126, erkek çocukların sayısı iki bin 76
olmuştur.
2010-2014yıllarıarasındatoplumsalolaylarnedeniylegüvenlikbiriminegetirilençocuklaragüvenlikbirimi
tarafındanyapılanişlemtürvesayılarıTablo4’teverilmektedir.TUİK’tenalınanverileregöre,güvenlik
biriminetoplumsalolaylarnedeniylegetirilençocuklarayapılanişlemtürlerişunlardır:adlibirimesevk,
aileye teslim, sağlık kuruluşuna teslim, sosyal kuruma teslim ve akrabasına teslim. Bunlara ek olarak,
toplumsal olaylar nedeniyle güvenlik birimine getirilen çocuklara yapılan işlem türleri arasında “diğer”
kategorisibulunmaktadır,ancakbukategoridehangiişleminyapıldığınadairbilgiverilmemiştir.
Tablo4’egöre,2010yılındatoplumsalolaylarnedeniylegüvenlikbiriminegetirilençocuklardan677’siadli
birimesevkedilmiştir.Busayı2011yılında,970,2012yılında911,2013yılında,bin574ve2014yılında2
bin22’yeulaşmıştır.
5
Tablo4:GüvenlikBirimineToplumsalOlaylarNedeniyleGetirilenÇocuklaraGüvenlikBirimiTarafındanYapılan
İşlemler(2010-2014)
Diğer
AkrabasınaTeslim
SosyalKurumaTeslim
SağlıkKuruluşunaTeslim
AilesineTeslim
AdliBirimeSevk
0
500
1,000
1,500
2,000
2,500
AdliBirimeSevk
AilesineTeslim
SağlıkKuruluşuna
Teslim
SosyalKuruma
Teslim
AkrabasınaTeslim
Diğer
2014
2,022
161
1
2
3
13
2013
1,574
112
1
4
2
9
2012
911
48
0
1
0
5
2011
970
48
0
0
0
9
2010
677
10
0
0
0
1
Kaynak:TUİK,2014,GüvenlikBirimineGelenveyaGetirilenÇocuklar
Toplumsalolaylarnedeniylegüvenlikbiriminegetirilençocuklardanailesineteslimedilenlerinsayısı2010
yılında10,2011yılında48,2012yılında48,2013yılında,112ve2014yılında161’dir.2013ve2014yılında
toplumsal olaylar nedeniyle güvenlik birimine getirilip sağlık kuruluşuna teslim edilen çocukların sayısı
birdir.Bukapsamdasosyalkurumateslimedilençocuklarınsayısı2012yılında1,2013yılında4ve2014
yılında1’dir.Akrabasınateslimedilençocuklarınsayısı2013yılında2,2014yılında3’tür.Sonolarak,diğer
kategorisindeişlemyapılançocuklarınsayısı2010yılında1,2011yılında9,2012yılında5,2013yılında9
ve2014yılında13’tür.
Tablo 4’e bakıldığında, toplumsal olaylar nedeniyle güvenlik birimine getirilen çocukların büyük
çoğunluğunun adli birimlere sevk edildiği görülmektedir. Ayrıca, 2010-2014 yılları arasında toplumsal
olaylar nedeniyle güvenlik birimine getirilip adli birime sevk edilen çocukların sayısında ciddi bir artış
olduğuanlaşılmaktadır.
3. ToplumsalOlaylarnedeniyleGüvenlikBirimineGetirilenÇocukSayılarınınBölgeve
İlleregöreDağılımı
Toplumsal olaylar nedeniyle güvenlik birimine getirilen çocuk sayıları açısından coğrafi bölgeler ve iller
arasındafarklılıklarmevcuttur.Tablo5’te,2010-2014yıllarıarasındatoplumsalolaylarnedeniylegüvenlik
birimine getirilen çocukların sayısının dağılımı Türkiye İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması-1’ e (TR
İBBS-1) göre verilmiştir. 2010 yılında, Akdeniz Bölgesi’nde 213, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde 141,
OrtadoğuAnadoluBölgesi’nde138,İstanbul’da135,EgeBölgesi’nde27,KuzeydoğuAnadoluBölgesi’nde
21,BatıMarmaraBölgesi’nde6,DoğuMarmaraBölgesi’nde5,BatıAnadoluveOrtaAnadoluBölgeleri’nde
1çocuktoplumsalolaylarnedeniylegüvenlikbiriminegetirilmiştir.Budurumda,2010yılındatoplumsal
olaylarnedeniylegüvenlikbiriminegetirilençocuklarınsayısıenyüksekAkdenizBölgesi’ndedir.
6
Tablo5:ToplumsalOlaylarNedeniyleGüvenlikBirimineGetirilenÇocukSayısınınTRİBBS1Dağılımı(2010-2014)
Akdeniz
Batı
Anadolu
Batı
Karadeniz
Batı
Marmara
Doğu
Karadeniz
Doğu
Marmara
Ege
Güneydoğu Kuzeydoğu
Anadolu
Anadolu
Orta
Anadolu
Ortadoğu
Anadolu
İstanbul
2010
213
1
0
6
0
5
27
141
2011
409
2
4
6
1
9
37
183
21
1
138
135
10
2
291
73
2012
407
6
4
5
0
22
52
247
2013
611
34
73
89
31
37
201
262
6
1
135
80
36
114
81
133
2014
437
19
83
15
27
66
237
602
37
170
278
231
Kaynak:TUİK,2014,GüvenlikBirimineGelenveyaGetirilenÇocuklar
2011yılındatoplumsalolaylarnedeniylegüvenlikbiriminegetirilençocuksayısı,AkdenizBölgesi’nde409,
OrtadoğuAnadoluBölgesi’nde291,GüneydoğuAnadoluBölgesi’nde183,İstanbul’da73,EgeBölgesi’nde
37,KuzeydoğuAnadoluBölgesi’nde10,DoğuMarmaraBölgesi’nde9,BatıMarmaraBölgesi’nde6,Batı
KaradenizBölgesi’nde4,BatıveOrtaAnadoluBölgelerinde2veDoğuKaradenizBölgesi’nde1’dir.
2012 yılında, Akdeniz Bölgesi’nde 407, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde 247, Ortadoğu Anadolu
Bölgesi’nde 135, İstanbul’da 80, Ege Bölgesi’nde 52, Doğu Marmara Bölgesi’nde 22, Kuzeydoğu ve Batı
Anadolu Bölgeleri’nde 6, Batı Marmara Bölgesi’nde 5, Batı Karadeniz Bölgesi’nde 4 ve Doğu Anadolu
Bölgesi’nde1çocuktoplumsalolaylarnedeniylegüvenlikbiriminegetirilmiştir.
2013 yılında, Akdeniz Bölgesi’nde 611, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde 262, Ege Bölgesi’nde 201,
İstanbul’da 133, Orta Anadolu Bölgesi’nde 114, Batı Marmara Bölgesi’nde 89, Ortadoğu Anadolu
Bölgesi’nde 81, Batı Karadeniz Bölgesi’nde 73, Doğu Marmara Bölgesi’nde 37, Kuzeydoğu Anadolu
Bölgesi’nde 36, Batı Anadolu Bölgesi’nde 34 ve Doğu Karadeniz Bölgesi’nde 31 çocuk toplumsal olaylar
nedeniylegüvenlikbiriminegetirilmiştir.
2014 yılında, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde 602, Akdeniz Bölgesi’nde 437, Ortadoğu Anadolu
Bölgesi’nde 278, Ege Bölgesi’nde 237, İstanbul’da 231, Orta Anadolu Bölgesi’nde 170, Batı Karadeniz
Bölgesi’nde 83, Doğu Marmara Bölgesi’nde 66, Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi’nde 37, Batı Anadolu
Bölgesi’nde 19 ve Batı Marmara Bölgesi’nde 15 çocuk toplumsal olaylar nedeniyle güvenlik birimine
getirilmiştir.Tablo5’tendeanlaşılabileceğiüzere,2013yılındaherbölgedetoplumsalolaylarnedeniyle
güvenlikbiriminegetirilençocuklarınsayısındaartışolmuştur.
Tablo6veTablo7’detoplumsalolaylarnedeniyle2010-2014yıllarıarasındagüvenlikbiriminegetirilen
çocuklarınsayısıillerbazındagösterilmektedir.Butablolarabakıldığında,bazıillerdebusayınındiğerillere
göreçokdahayüksekolduğugörülmektedir.
7
2010-2014yıllarıarasındatoplumsalolaylarnedeniylegüvenlikbiriminegetirilençocuksayınınenyüksek
olduğuilk5ilşuşekildesıralanabilir:Adana,Diyarbakır,İstanbul,Mersinveİzmir.Tablo7’degörülebileceği
gibi,Adana’datoplumsalolaylarnedeniylegüvenlikbiriminegetirilençocuklarınsayısı2010yılında193,
2011yılında300,2012yılında220,2013yılında423ve2014yılında180’dir.Diyarbakır’dabukapsamda
güvenlikbiriminegetirilençocuklarınsayısı2010yılında50,2011yılında61,2012yılında73ve2013yılında
66’dır.2014yılındabusayı4,8katıartışile317’yeçıkmıştır.
İstanbul’datoplumsalolaylarnedeniylegüvenlikbiriminegetirilençocuklarınsayısı2010yılında135,2011
yılında73,2012yılında80,2013yılında133ve2014yılında231’dir.
Mersin’detoplumsalolaylarnedeniylegüvenlikbiriminegetirilençocuklarınsayısı2010yılında14,2011
yılında102,2012yılında182,2013yılında122ve2014yılında184’tür.
İzmir’deise2010yılında22,2011yılında28,2012yılında21,2013yılında166ve2014yılında140çocuk
toplumsalolaylarnedeniylegüvenlikbiriminegetirilmiştir.
Sonuçolarak,Türkiye’de2010-2014yıllarıarasındatoplam6bin584çocuktoplumsalolaylarnedeniyle
güvenlik birimine getirilmiştir ve bu çocukların % 6,5’i kız, %93,4’ü erkek çocuktur. 2010-2014 yılları
arasında,11yaşınınaltında138çocuk,12-14yaşarasındabin398çocukve15-17yaşarasında4bin924
çocuktoplumsalolaylarnedeniylegüvenlikbiriminegetirilmiştir.
Tablo6:İlBazındaToplumsalOlaylarNedeniyleGüvenlikBirimineGetirilenÇocukSayısı(2010-2014)
2010 2011 2012 2013 2014
Adana
193
300
220
423
180
Adıyaman
2
1
10
1
1
Afyonkarahisar
0
0
15
0
1
Amasya
0
0
0
1
3
Ankara
1
1
2
26
8
Antalya
3
6
2
41
25
Aydın
1
2
4
13
23
Ağrı
2
5
0
4
6
Balıkesir
4
6
1
47
10
Bartın
0
1
0
0
1
Batman
57
79
57
26
10
Bayburt
0
0
0
3
4
Bilecik
0
0
1
0
0
Bingöl
0
2
10
12
16
Bitlis
0
2
2
2
18
Bolu
0
0
0
4
1
Burdur
0
0
0
0
4
Bursa
1
5
5
3
12
Denizli
2
1
8
5
39
Diyarbakır
50
61
73
66
317
Düzce
0
0
2
1
3
Elazığ
0
8
4
11
29
8
Erzincan
1
0
0
0
2
Erzurum
0
1
1
13
5
Eskişehir
0
0
2
9
13
Gaziantep
4
4
1
16
97
Giresun
0
0
0
12
3
Gümüşhane
0
0
0
0
1
Hakkari
85
118
47
32
66
Hatay
0
1
3
25
32
Isparta
1
0
0
0
3
Iğdır
14
2
1
3
8
Kahramanmaraş 1
0
0
0
6
Karabük
0
0
0
0
1
Karaman
0
0
0
0
7
Kars
4
2
4
13
12
Kastamonu
0
0
0
0
1
Kayseri
1
0
0
40
25
Kilis
0
0
0
1
2
Kocaeli
2
0
12
11
8
Konya
0
1
4
8
4
Kütahya
0
0
0
2
1
Kırklareli
0
0
0
6
1
Kırıkkale
0
2
0
3
4
Malatya
0
0
0
5
5
Manisa
0
0
0
9
16
Mardin
3
25
21
28
62
Mersin
14
102
182
122
184
Muğla
2
6
4
2
16
Muş
0
6
7
5
17
Nevşehir
0
0
0
0
6
Niğde
0
0
0
1
0
Ordu
0
0
0
5
15
Osmaniye
1
0
0
0
3
Rize
0
1
0
8
0
Sakarya
0
3
0
9
21
Samsun
0
0
3
64
65
Siirt
1
0
0
11
24
Sinop
0
3
1
6
3
Sivas
0
0
1
68
135
Tekirdağ
2
0
4
35
3
Tokat
0
0
0
0
1
Trabzon
0
0
0
6
8
Tunceli
0
0
0
0
6
Uşak
0
0
0
4
1
9
Van
53
155
65
14
121
Yalova
2
1
0
0
8
Yozgat
0
0
0
2
0
Zonguldak
0
0
0
1
7
Çanakkale
0
0
0
1
1
Çankırı
0
0
0
1
1
İstanbul
135
73
80
133
231
İzmir
22
28
21
166
140
Şanlıurfa
9
4
7
10
47
Şırnak
15
9
78
103
42
10
Kaynakça
TUİK.(2014).MEDASMerkeziDağıtımSistemi.TUİK:http://tuikapp.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr
adresindenalındı