norveç raporu - Ekonomi Bakanlığı

NORVEÇ RAPORU
2014
ŞUBAT 2015
T.C OSLO BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ
FRİDTJOF NANSENS PLASS 9, 0160 OSLO
İÇİNDEKİLER
ÜLKE PROFİLİ
1. Norveç’in demografik verileri: ( Nüfus, yaş ortalaması, üniversite öğrencisi ve mezunu
sayısı, internet kullanıcısı sayısı ve kredi kartı kullanıcısı sayısı) ve yüz ölçümü
2. Hava alanı ve liman sayısı
3. Bağımsızlık tarihi ve önemli gün ve bayramlar
4. Ülkede kullanılan diller (samiler ve diğerleri)
5. Siyasi Partiler
6. Bakanlıkların değişen yapısı
7. Norveç Kralının Türkiye Ziyareti
GENEL EKONOMİK DURUM
NORVEÇ EKONOMİSİ 2014 VE GELECEK YILLARA YANSIMASI
1. Petrol faaliyetleri talebinde düşüş
2. Düşük Norveç Kronu
3. Parasal ve Mali politikaya uyarıcı etkisi
4. Düşük hane halkı geliri
5. Ev Fiyatları
6. Yüksek İşsizlik
7. Ekonomik Büyüme
NORVEÇ TEMEL SEKTÖRLERİ VE DIŞ TİCARETİ
1. Petrol ve Gaz
2. Balıkçılık ve balık üretimi
3. Metal İhracatı
4. Elektrikli araçlar
5. Tekstil Sektörü
6. Elektronik alet
7. Metal ithalatı
8. Metal Cevheri
9. Avrupa ve Norveç Ticareti
10. Çin ve Aysa Ticareti
11. Kuzey Amerika Ticareti
12. BRIC ülkeleriyle ticaret
NORVEÇ DIŞ TİCARETİ VE TÜRKİYE İLE TİCARETİ
1. Norveç dış ticareti
2. Norveç’in önemli ihraç ürünleri ve ülkemiz ihracatı
3. Norveç'in Önemli İthal Ürünleri
NORVEÇ’TEKİ TÜRK YATIRIMLAR
1
1) Norveç'le ilgili Genel Bilgiler






Resmi adı: Kongeriket Norge/ Norveç Krallığı
Yönetim şekli: Anayasal Monarşi, Parlamenter Demokrasi
Nüfus: 5.167,000
Dini: Hıristiyanlık (Protestan)
Resmi Diller: Norveççe (iki şekilde Bokmål ve Nynorsk)
Yaş ortalaması: Son 20 senede yaş ortalaması yükselmiştir. 2014 yılı verilerine göre
Yaş ortalaması bayanlar için 83,6 erkekler için ise 79,7’dir.
Yaş Grupları
0–17 yaş arası
18–49 yaş arası
50–66 yaş arası
67–79 yaş arası
80–89 yaş arası
90 yaş ve üstü
2014
Yaşlara göre nüfus dağılımı
Bay
576 584
Bayan
548 577
Bay
1 153 272
Bayan
1 090 406
Bay
528 652
Bayan
512 843
Bay
227 968
Bayan
249 994
Bay
69 691
Bayan
108 674
Bay
11 267
Bayan
31 128
Öğrenci sayısı: 269 bindir. Bu sayının 159 363 bayanlar oluşturmaktadır.
2010/2011 öğretim yılında 39 bin öğrenci Üniversite ve Yüksekokul eğitimi tamamlamıştır.
Bu bir önceki yıla göre yaklaşık 2 500 lük bir artış vardır.
İnternet Kullanıcısı: Norveç' te internet kullanımı %90’ları geçmektedir.
Kredi kartı kullanıcı sayısı: Norveç'te 6,2 milyon uluslararası kredi- ve ödeme kartı
bulunmaktadır. Yaşayanların tamamına yakını kredi kartına sahiptir. Alış verişlerin tamamına
yakını da kartla yapılmaktadır. 2010 yılında 113 milyon işlem yapılmıştır.
Toplam yüz ölçümü (göllerde dahil) : Norveç Krallığı olarak toplam: 385 186 km2
Ana Norveç: 323 787 km2, Svalbard: 61 022 km2 Jan Mayen adası: 377 km2
Norveç'te arazinin durumu ( yüzde olarak): İnşaat yapılabilecek alan: 1,4,Tarım alanı: 3,2
Bataklık
alanlar:
5,8
Su
ve
buzullar:
7,0
Ormanlık
alan:
38.2
Dağlık alan: 44.4
323 787 km2 ana karaya ve 5 milyon nüfusa sahip Norveç, İzlanda'nın ardından
Avrupa'da km2 başına düşen 15 kişiyle en düşük nüfus yoğunluğuna sahiptir. Sert kış iklimi,
fakir toprağı ve zor arazi koşullarıyla ülkenin büyük bir bölümü tarım ve yerleşime uygun
değildir. Norveç toplam yüz ölçümünün % 3'ü tarım alanıdır. Tarım alanlarının toplam yüz
2
ölçümüne oranı giderek azalmaktadır. Bunun nedeni bu alanlarda inşaat yapılmaktadır. Bu
durum araştırmacıların dikkatini çekmektedir. Norveç 12,5 milyon dekar ekilebilir olmayan
araziye sahip, ancak bu arazinin % 2'den az bir kısmında iklim bitki yetiştirmeye müsaittir.
2005–2007 yılları arasında 7 500 dekar tarım arazisi tarım dışında başka amaçlar için
kullanıma açılmıştır.
Nüfusun neredeyse % 80 'i dar yerleşim bölgelerinde ikamet etmektedir. Bu nedenle
nüfus yoğunluğu bu bölgelerde km2 başına 1600 kişinin üzerindedir. Bu bölgeler aynı
zamanda verimli topraklar olması nedeniyle, kısıtlı tarım alanları yerleşim bölgelerine açılmış
olmaktadır. Son yıllarda yol inşaatları, dağ evi inşaatları nedeniyle giderek nüfusun daha az
yerleşim bölgesi olan kuzeye doğru dağıldığı gözlenmektedir.
Norveç'in nüfusu 100 000 in üzerinde olan büyük şehirleri.
Oslo; Nüfusu yaklaşık: 600 000
Bergen: Nüfusu yaklaşık: 260 392
Trondheim; Nüfusu yaklaşık: 173 486
Stavanger; nüfusu yaklaşık: 126 021
Nüfusu 100 000'in altında olan diğer 26 şehri aşağıda yer almaktadır.
Kristiansand, Fredrikstad, Tromsø, Sandnes, Drammen, Sarpsborg, Skien, Bodø, Alesund,
Sandefjord, Larvik, Arendal, Tønsberg, Porsgrunn, Haugesund, Moss,
Halden, Gjøvik, Hamar, Lillehammer, Horten, Mo i Rana, ,Kongsberg, Molde, Harstad,
Stjørdal
Hava alanı ve liman sayısı
Norveç'te Avinor adlı devlete bağlı bir şirketin yönetiminde olan 46 adet havaalanı
bulunmaktadır. Bunlardan 12 ‘si askeri havaalanı olarak ta kullanılmaktadır
Norveç' te 48 tane liman vardır. En büyüğü Oslo Limanıdır.
- Oslo Malzeme Limanı genişleme aşamasındadır. Tamamlandığında büyüklüğü 615 dekar
olacaktır.
- Oslo Limanı Norveç'in kamuya ait en büyük malzeme ve yolcu limanıdır. Normal bir hafta
trafiğinde Oslo Limanına 50 ile 70 arasında yük ve yolcu gemisi gelmektedir. 2015 yılından
itibaren Oslo Limanının yeni konteyner bölümününü Yıldırım Holding’in kuruluşu Yılport
AS işletmeye başlamıştır.
3- Bağımsızlık tarihi ve önemli gün ve bayramlar
 17 Mayıs Norveç anayasanın kabulü -17 Mayıs 1814
 8 Mayıs Norveç'in Alman güçlerinden kurtuluşudur- 8 Mayıs 1945
 Bağımsızlık günü İsveç ile Norveç'in Ayrılması- 7 Haziran 1905
 17 Mayıs Norveç' in Milli Günü
 Paskalya Bayramı- 28 Mart -6 Nisa
3
 Norveç yerel dini bayramı (Kristi Himmelfartsdag)- 9 Mayıs
 Noel- 24–26 Aralık
 1 Mayıs işçi bayramı
Ülkede kullanılan diller (samiler ve diğerleri)
Norveç'te Norveççe (Bokmål ve Nynorsk) resmi dildir. Samiler, Norveç ve İsveç'in kuzey
kutup dairesi içinde kalan bölgelerinde çok eski tarihlerden bu yana yaşamakta olan bir etnik
gruptur. Samilere Laponlarda denilmektedir. Günümüzdeki sayıları 60.000 kadardır ve %70'i
Ural dil ailesine bağlı Sami dili olan Laponca konuşmaktadır.
Siyasi Partiler
9 Eylül 2013 tarihinde yapılan Genel seçimlerde en çok oy alan sağ partilerdir. Höyre (Sağ
Parti) % 26,8, Fremskrittspartiet (Progres Parti) ise % 16,3 oy alarak hükümeti kurmuşlardır.
Arbeiderpartiet (İşçi Partisi) % 30,8 oy alarak Meclis'te 55, Sağ Partiler ise toplamda 96 milet
vekili çıkarmışlardır. Bu nedenle azınlık sağ koalisyon hükümeti kurulmuştur. Başbakan Erna
Solberg Höyre Partisinin Genel Başkanıdır ve Başbakan olmuştur. Ticaret ve Sanayi Bakanı
(Monica Mæland) ile Dış İşleri Bakanı (Børge Brende) aynı Partinin üyeleridir. Meclisteki
sandalye dağılımı bu şekilde olmuştur; Sol kesimde; Arbeiderpartiet (İşci Partisi) 55,
Senterparti (Merkez partisi) 10 ve Sosialistik Venstre (Sosyalistik sol) 7. Sağ kesimde; Höyre
(Sağ Parti) 48, Fremskrittspartiet (Progres Parti) 29, Kristelig Folkeparti (Hıristiyan Demokrat
Parti) 10 ve Venstre (Sol Parti) 9 sandalye sahibi olmuşlardır.
Yeni hükümet 16 Ekim 2013 tarihinde göreve başlamıştır. Önceki 2 dönemde Arbeiderparti
(İşçi Partisi) iktidar partisi olarak hükümette yer almıştır. İşçi partisinin Genel Başkanı Jens
Stoltenberg iki dönemde de başbakan olarak görev yapmıştır. Mevcut hükümeti kuran partiler
içerisinde yer almamıştır, Mecliste 55 koltuk sahibi olarak partisinin politikası yürütmeye
çalışmaktadır. Jens Stoltenberg NATO genel sekreterliğine atanmasından dolayı Arbeiderparti
(İşçi Partisi)’nin Genel Başkanı Jonas Gahr Støre olmuştur.
2014 yılı başında bazı bakanlıkların yapısı değiştirilmiştir.
Norveç'te 2014 yılı başında Bakanlıklarda değişiklik yapılacağı mevcut hükümetin kurulması
safhasında Başbakan Erna Solberg tarafından Ekim 2013 tarihinde ifade edilmiştir. Bu
değişimin nedeni, Bakanlıkların sorumlu olduğu alanları daha net bir şekilde göstermek için
yapılacağı hükümet tarafından açıklanmıştır. 2014 yılının başlangıcı itibari ile yapılan
değişikliler; Ticaret ve Sanayi Bakanlığı, Ticaret, Sanayi ve Balıkçılık Bakanlığı olarak
değiştirilmiştir. Balıkçılık ve Kıyı Bakanlığı kaldırılmış, balıkçılık bölümü Sanayi ve
Balıkçılık Bakanlığı çatısı altında toplanmıştır. Şuanda Ticaret, Sanayi ve Balıkçılık
Bakanlığında iki bakan görev yapmaktadır. Önceki Ticaret ve Sanayi Bakanı, Ticaret, Sanayi
Bakanı olarak görevine devam etmektedir. Önceki Kıyı ve Balıkçılık Bakanı ise Balıkçılık
Bakanı olarak Ticaret, Sanayi ve Balıkçılık Bakanlığında görevine devam etmektedir. Kıyı
bölümü ise Ulaştırma Bakanlığına bağlanmıştır. Mahalli İdareler ve Bölgesel Kalkınma
Bakanlığı ile Devlet ve Kiliseler Bakanlığı birleştirilmiş, bu birlikteliğe Çevre Bakanlığının
planlama bölümü de ilave edilerek, yeni bakanlığın adı Mahalli İdareler ve Modernizasyonu
Bakanlığı adını almıştır. Yeni bakanlık dokuz önemli müdürlüğü bünyesinde ihtiva
etmektedir. Bu bakanlıkta Norveç Konut Politikaları, İlçe ve Bölgesel Kalkınma, Mahalli
4
İdareler ve Seçim İşleri bölümleri bulunmaktadır. Kilise işleri Kültür Bakanlığına
bağlanmıştır. Çevre Bakanlığı 2014 yılının ilk gününden itibaren İklim ve Çevre Bakanlığı
olarak görevine devam etmektedir. Bu Bakanlığa Maliye Bakanlığından iklim kotaları işleri
ile Dışişleri Bakanlığı bünyesinde bulunan orman işleri bölümü bağlanmıştır. Çalışma
Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Bakanlığı olarak görevine devam edecektir.
Innovation Norway GEO'su Gunn Ovesen 31 Aralık günü görevinden ayrılmıştır. Bu göreve
Anita Krohn Traaseth getirilmiştir. Innovation Norway’in kuruluşunda atanan Gunn Ovesen
bu görevi 10 yıldır sürdürmüştür. Daha önce Innovation Norway’in İstanbul Müdürü olan
Peter Almklov Kuruma Direktör olarak atanmıştır.
Norveç Ticaret, Sanayi ve Balıkçılık Bakanın ( Ticaret ve Sanayiden sorumlu)
Özgeçmişi:
Adı
Soyadı
Doğum tarihi
Eğitim
: Monica
: Mæland
: 1968, Evli iki çocuk sahibi
: Bergen Üniversitesi Hukuk mezunu
20132003-2013
1999-2003
: Ticaret ve Sanayi Bakanı
: Bergen Şehrinin Konsey lideri/ City council leader
: Bergen Şehrinin Konsey üyesi / Mayor of Bergen kommune
1994-1999
1994
: Avukat
: Hordaland bölgesinin sağ AB çalışanı.
Norveç Ticaret, Sanayi ve Balıkçılık Bakanın ( Balıkçılıktan sorumlu) Özgeçmişi
Elisabeth Aspaker Minister of Fisheries
Born:16.10.1962
E-mail:[email protected]
Telephone:+4722246400
Fax: +4722 24 95 87
Akademik Geçmişi
Tromsø College of Education (General Teacher Training) 1981–1984
Media Studies and Mathematics, Volda University College/Tromsø College of Education
1984–1985
5
Management and Organisation, Harstad University College, 2001–2004
Parlemantodaki geçmişi;
Representative No. 7 for Troms, 2005–2009, Conservative
Representative No. 4 for Troms, 2009–2013, Conservative
Representative No. 2 for Troms, 2013–2017, Conservative Party (Høyre)
Party
Party
(Høyre)
(Høyre)
Hükümetteki Görevleri
Personal Secretary, Ministry of Justice and the Police, 20.10.1989–03.11.1990
Political Adviser, Ministry of Education and Research, 30.10.2001–18.06.2004
State Secretary, Ministry of Health and Care Services, 18.06.2004–30.09.2005
Norveç Ticaret ve Sanayi ve Balıkçılık Bakanlığı Bakan Yardımcısı:
Adı
: Dilek
Soyadı
: Ayhan
Doğum tarihi : 1979
Eğitim
: Mühendis
Pozisyonu
: Müsteşar ( Türkiye kökenli Norveç vatandaşıdır )
Telefon
: +47 22 24 01 08
e-posta
: [email protected]
2013
: Ticaret ve Sanayi Bakanlığı Müsteşarı
2012
: OXLO-ödülünü kazandı. Çok kültürlü gençlerin Norveç toplumuna
kazandırma çabalarından dolayı verilen ödüldür.
Norveç Tarihinde İlk kez Norveç Kralı Türkiye’yi Ziyaret etti
Norveç Kralı H.M. Kong Harald ve eşi H.M. Dronning Sonja’nın Ülkemizi Ziyareti tarihi bir
olay olarak bilinmektedir. Türkiye'yi ilk kez ziyaret eden Majestelerine, bu ziyaretlerinde 120
iş adamı eşlik etmiştir. 4–9 Kasım 2013 tarihlerinde Ülkemizi ziyarette bulunan Majestelerine
eşlik eden iş adamları Norveç ekonomisinin en önemli sektörlerini temsilen Türkiye'ye
gelmişlerdir. İş adamları heyetindeki bu sayının şimdiye kadar Majestelerinin ziyaretine eşlik
eden en kalabalık iş adamları heyeti olduğu ifade edilmektedir. Ziyarette, 5 Kasım tarihinde
Ankara'da enerji toplantısı yapılmıştır. Bu toplantıda Norveç- Türkiye enerji alanındaki
işbirliğine ilişkin mutabakat zaptı imzalanmıştır. Bu mutabakat zaptına Türkiye adına Enerji
ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Norveç adına ise Dışişleri Bakanı Borge Brende
imza atmıştır. Aynı gün Başbakanımız tarafından Majestelerinin onuruna verilen yemekte; 1
Nisan 1992 tarihinde Norveç ve Türkiye arasında imzalanarak yürürlüğe girmiş bulunan
mevcut EFTA Anlaşmasının günümüz koşullarına göre yeniden değerlendirilerek, hizmetler
sektörü ticaretinin de dahil edilerek geniş kapsamlı yeni EFTA- Türkiye Anlaşmasının
oluşturulması konusunda Norveç Sanayi ve Ticaret Bakanı Monica Mæland ile Ekonomi
Bakanı Zafer Çağlayan arasında mutabakata varılmış ve hemen müzakerelere geçilmesi
istenilmiştir. Bu Anlaşmanın Müzakereleri 9 Aralık 2013 günü Cenevre'de başlamıştır. 6
Kasım günü İstanbul Çırağan otelinde yapılan toplantıda Türkiye - Norveç İş Konseyi
Anlaşması Başbakan yardımcısı Ali Babacan ve Norveç Sanayi ve Ticaret Bakanı Monica
Mealend himayelerinde TOBB ve Innovation Norway tarafından imzalanmıştır. İmza
töreninden sonra Denizcilik, Balıkçılık, Mimarlık ve Tünel İnşaatı konularında iki ülke iş
6
adamlarının katıldığı seminerler yapılmıştır. Bu seminerlerde potansiyel projeler ve işbirliği
imkanları tanıtılmıştır.
JETCO Anlaşması (Ekonomik ve Ticari Ortaklık Komisyonu Anlaşması) taslağı Norveç
Sanayi, Ticaret ve Balıkçılık Bakanlığına iletilmiştir. Anılan Norveç Bakanlığınca Anlaşma
taslağı incelenmiş ve Büyükelçiliğimiz ve Müşavirliğimizce Ekonomi Bakanlığımıza
gönderilmiştir. 2015 yılı içerisindeAnlaşmanın imzalanarak yürürlüğe girmesi
beklenmektedir.
NORVEÇ EKONOMİSİ 2014 VE GELECEK YILLARA YANSIMASI
2014 yılı sonbaharda görülen petrol fiyatlarındaki ani düşüş ülke ekonomisini olumsuz
etkileyerek büyüme tahminlerinin aşağı doğru inmesine neden olmuştur. Bunun nedeni ülke
ekonomisinin ana eksenini petrol ve doğal gaz sektörünün oluşturmasıdır. Devlet gelirlerinin
çok büyük bir bölümünün bu sektörde yapılan faaliyetlerden elde edilmesi nedeniyle, tüm
yarırımlar bu sektöre ve bu sektörlerle doğrudan çalışan sektörlere yapılmıştır. Bu nedenle bu
sektörlerde yaşanan petrol fiyatlarının % 50’den fazla düşmesi ülke ekonomisini ciddi şekilde
etkilemiştir. Geçen 4 yılda varili 100 USD üzerinde syreden petrol fiyatları 2014 yılı Kasım
ayında 70 USD seviyelerine düşmüştür. 2008 yılından beri bu büyüklükte bir düşüş ilk kez
görülmektedir. Norveç ekonomisinin itici gücü petrol üretimi ve petrol üretimi için yapılan
yatırımlardır. Norveç’li yetkililere göre; 2008 yılında petrol fiyatları global krizin etkisiyle
düşmüştür. Ancak bu kez düşme nedeni tamamen global krizden kaynaklanmamaktadır.
Fiyatlardaki düşmenin nedeni zayıf global büyüme ile birlikte çok fazla kaynaklardan yapılan
ve giderek artan petrol arzıdır. Bu nedenle 2014 yılının üçünçü çeyreğinde büyüme oranı %
0,4 olarak gerçekleşmiştir. Daha önceki çeyreklerde görülen %1,2 oranının çok altındadır. Bu
durum tamamen tabi nedenlerden kaynaklanmakta ve Norveç’in yapabileceği fazla bir şey
yoktur. Düşük petrol fiyatlarının gelecek dönemlerdeki seyri ülke ekonomisine doğrudan
olumsuz bir şekilde yansıyacaktır. Petrol sanayinden gelen düşük talep ve hane halkının alım
gücünde düşme ekonomide açık bir şekilde aşağı yönlü bir seyre yol açmaktadir. Yapısal
petrol dışı kamu açığı ve daha düşük faiz oranı Norveç GDP’sinde 2015 yılında % 1 artışa
neden olacağı tahmin edilmektedir. İşsizlik oranının ise % 4 seviyelerini geçeceği tahmin
edilmektedir. Ekonomik faaliyetlerde 2015 yılında görülecek düşmeye rağmen, uluslararası
ekonomik şartlarda görülecek olumlu gelişmenin Norveç ekonomisindeki büyümeye katkı
sağlayacağı bununda 2016 yılında hissedilerek toparlanmaya yola açacağı yetkiller tarafından
ifade edilmektedir.
Petrol faaliyetleri talebinde düşüş
Yılın ilk üççeyreğinde petrol sanayinde bir değişiklik gözlenmemiştir. Son çeyrekte petrol
fiyatlarındaki sert düşüş petrol firmalarını devam etmekte olan projelerin ve faaliyetlerin
yapımında düşük maliyete odaklanmalarına yol açmıştır. Bu durum gelecek yıllara ilişkin
yatırım faaliyetlerinde de bir düşüş beklentisine firmaları itmiştir. Buna göre 2015 yılı
projeksiyonunda da bu sektörde yatırımlarda % 13, 2016 yılında ise % 7 lik bir düşüş
öngörülmektedir. Tahminlere göre petrol fiyatlarının varil fiyatının 70 USD civarında ser
edeceği, 2015 yılı ilkbaharından itibaren hafif artışlarla 2017 yılında 80 USD seviyelerine
ulaşacağı beklenmektedir. Petrol sanayindeki düşüş GDP’de önemli bir düşüşe yol açacaktır.
7
Bu durum hane halkı gelirlerini olumsuz etkileyerek tüketim talebinde de daralmaya yol
açacağı beklentisi hakimdir.
Norveç’in ticari partnerlerinde de 2014 yılında ekonomik büyümelerinde 2013 yılına göre
yavaşlama görülmüştür. Ancak petrol fiyatlarındaki düşme önümüzdeki yıllarda bu ülkelerde
büyümeyi güçlendirecektir. 2014 yılındaki düşük faiz oranları 2015 yılı içinde de düşme
seyrini devam ettirecektir.
Düşük Norveç Kronu rekabeti artıracaktır
2013 yılının ikinci yarısından itibaren ciddi düşme eğilimine giren Kron rekabet maliyetinin
azalmasına yardım etmektedir. 2014 yılının ikinci yarısında ikinci ve üçüncü çeyrekte
ihracattaki artışın en önemli etkenidir. 2015 yılı ilkbahar ayında diğer para birimlerine karşı
küçükte olsa bir artış göstereceği düşünülmesine rağmen, önümüzdeki yıllarda Kron’un diğer
para birimleri karşısında güçsüzşüğü devam edecektir. Bu durumun önümüzdeki dönemlerde
Norveç ihracatına ve dolayısıyla büyümeye olumlu katkıda bulunacağı düşünülmektedir.
Parasal ve Mali politikaya uyarıcı etkisi
Düşük ekonomik faaliyetlerin faizler üzerinde düşme yönünde etkisi olmaktadır. Bunun
sonucunda politika faizinde % 0,5 oranında bir düşüklük beklenmekte ve buna bağlı olarak
para piyasalarında % 1,2 oranında bir düşüşün görüleceği öngörülmektedir. Aynı şekilde
bankaların faiz oranları marjında düşüş görüleceği beklenmektedir. Buna ilaveten morgage
oranlarında düşüş yaşanacaktır.
Düşük hane halkı geliri nedeniyle tüketimde azalma olacaktır.
Ekonomik faaliyetlerdeki durgunluk yıllık gelirlerde düşüşe yolaçacağı, bunun da 2015
yılında % 3,1 olacağı beklenmektedir. Bununla birlikte zayıf Kron tüketici fiyat endeksini %
2,1 oranında artıracağı tahmin edilmektedir. Düşük faiz oranlarına rağmen, hane halkı
tüketiminde 2014 yılında % 2,1, 2015 yılında ise % 1,4 düşme beklentisi vardır.
Kısa dönemde ev fiyatlarında düşme görülecektir.
Petrol fiyatlarında 2014 yılının son çeyreğinde görülen düşme hane halkında geleceğe ilişkin
kaygı yaratmış ve muhtemel ev alma taleplerini ertelemek durumunda kalmalarına yol
açmıştır. Bu durum konut piyasasında görülen talepteki daralma ile son çeyrekte teyit
edilmektedir. 2015 yılında konut fiyatlarında özellikle ikinci altı aylık dönemde görülmesi
beklenmektedir.
Yüksek İşsizlik
Düşük üretim önümüzdeki iki yılı içerisinde yeni yatırımların devreye girmesi ile istihdamda
çok az bir artış sağlayacağı düşünülse bile, iş gücünde azalma ve göçmen işçilerde düşüş
işsizliği artıracaktır. 2015 ve 2016 yıllarında işsizliğin % 4’ün üzerinde olması muhtemeldir.
Ekonomik Büyüme
2014 yılının üçüncü çeyreğinde % 0,4 büyüyen ekonomi 4. Çeyrekte belirgin bir şekilde %
1,2 düşmüştür. 2014 yılındaki büyüme tamamen doğal olarak Norveç dışında meydan gelen
8
faktörlerden güçlü bir şekilde son çeyrekte olumsuz etkilenmiştir. Doğal olarak petrol
fiyatlarındaki düşüş sektöre yapılan yatırımları da gelecek yıllarda olumsuz etkileyecektir.
Aşağıda Norveç İstatistik Kurumu Statistics Norway tarafından hazırlanan 2014 yılı ilk 3
üççeyreğe ilişkin Ödemeler Dengesi Tablosu ve Grafiği İngilizce lisanında yer almaktadır.
Balance of payments. NOK million
3rd quarter 2013
4th quarter 2013
1st quarter 2014
2nd quarter 2014
3rd quarter 2014
Current account balance
Balance of goods and services
Balance of income and current transfers
Capital transfers to abroad, net
Net lending, current account
67 237
61 135
6 102
144
67 086
90 407
88 078
2 329
300
90 099
101 502
95 345
6 157
736
100 754
55 348
59 845
-4 497
257
55 089
52 256
41 630
10 626
39
52 217
Direct investment
Portofolio investment
Other investments
Reserve assets (IMF breakdown)
Net lending, financial account
-24 458
73 076
-24 809
2 897
26 706
44 423
55 392
1 497
-15 231
86 081
41 492
62 778
-1 270
24 870
127 870
-6 452
69 542
60 994
4 521
128 605
-19 637
17 024
5 130
25 922
28 439
Net errors and omissions
40 380
4 018
-27 116
-73 516
23 778
NORVEÇ TEMEL SEKTÖRLERİ VE DIŞ TİCARETİ
Norveç İstatistik Kurumunun yayınladığı klasik tablolarda dış ticaret rakamları toplam olarak
gösterilmesinin yanında; petrol, gaz ve gemi ve petrol platformlarına ilişkin rakamlar toplam
rakamların içinde yer almasına rağmen ayrıca gösterilmektedir. Bu durum sektörlerin
9
ekonomideki öneminin yanında özellikle gemicilik sektörünün tarihsel ve kültürel öneminden
kaynaklandığı ifade edilmektedir. Aşağıdaki bölümlerde detaylı tablolar yer almaktadır.
DIŞ TİCARET ( MAL)
NOK Million
ORAN ( %)
ORANDA
DEĞİŞİKLİK( %)
2014
2014
2013 - 2014
iTHALAT
560 723
100.0
6.2
Gemi ve petrol platformu
10 757
1.9
-1.3
İHRACAT
897 810
100.0
-0.9
Ham petrol
269 601
30.0
-3.0
Doğal gaz
224 988
25.1
-9.5
Doğal gaz (kondanse)
8 007
0.9
-3.2
Gemi ve petrol platformu
7 099
0.8
1.5
TİCARET DENGESİ
Kaynak: Statistic Norway
337 087
-11.0
Tablodan da görüleceği üzere 2014 yılı ticaret fazlası 337.1 milyar NOK olarak
gerçekleşmiştir. Bu fazlalık 2013 yılıyla mukayese edildiğinde % 11 oranında düşüktür. Petrol
ve doğal gaz ihracatı toplam mal ihracatının % 55.1 ine tekabül etmektedir. 2013 yılı ile
mukayese edildiğinde % 6.1 oranında düşüktür. Balık ve balık ürünleri, metal,endüstriyel
makinalar ihracatında bir önceki yıla göre % 6.5 artarak 388.1 milyar NOK seviyesine
ulaşmıştır.
Petrol ve doğal gaz fiyatlarında ve ihracatında önemli düşüş
2014 yılı doğal gaz ihracatında bir önceki yıla göre % 9,5 oranında düşük görülerek NOK 225
milyar olarak gerçekleşmiştir. Gaz ihracatındaki düşüşün nedeni dünya pazarlarında fiyatlarda
görülen düşmeden kaynaklanmakta olup, ortalama fiyat, 2013 yılı ile karşılaştırıldığında % 11
daha düşük olmuştur. 2014. İhraç edilen toplam gaz miktarı hacim olarak 102,6 billion cubic
metredir. Hacim olarak bir önceki yıla göre % 1,2 oranında düşmüştür.
Ham petrol ihracatı da düşük fiyatlardan etkilenerek, 2013 yılına göre % 3 oranında düşerek,
NOK 270 milyon olarak gerçekleşmiştir. Ham petrol fiyatları Haziran ayından itibaren keskin
bir düşüş göstermiştir. Bu durum bu tarihten itibaren ihracatı olumsuz etkilemiştir. Geçen
yılla yaklaşık aynı hacimde ihracat yapılmasına rağmen ( 434 milyon varil ) Haziran ayında
fiyatlarda yaşanan düşüşle ihracatta gelir kaybına neden olmuştur.
Balık ihracatında rekor artış
Geleneksel ürünler ihracatında en büyük artış, balık ihracatında yaşanmıştır. 2014 yılı ihracatı
aynı zamanda şimdiye kadar ki en büyük ihracattır. 2013 yılına göre % 11,6 artış göstermiştir.
Toplam ihracat NOK 67 milyar olarak gerçekleşmiştir. Norveç’in en büyük ihracat pazarı
Rusya 2014 yılında kapanmıştı. Buna rağmen balık ihracatında büyük bir başarı yaşanmıştır.
10
Metal ihracatında artış
2014 yılında metal ihracatı bir önceki yıla göre % 12,6 artarak NOK 53,3 milyar olmuştur.
Öte yandan işlenmiş metal ihracatında % 22,3 oranında düşüş yaşanmıştır. Endüstriyel
makineler ihracatında da bir önceki yıla göre % 9,2 oranında artış yaşanarak NOK 48,8
milyara ulaşmıştır.
İthalatta rekor artış
2014 yılında toplam ithalatta rekor yaşanarak NOK 560,7 milyar a ulaşmıştır. 2013 yılına
göre % 6,2 artış yaşanmıştır.
Elektrikli araba ithalatı iki katına yükselmiştir.
Makine ve ulaşım ekipmanları ana grup ithalatı NOK 219,7 milyar olmuştur. Bir önceki yıla
göre NOK 15,7 artmıştır. Bu tutar % 7,5’e tekabül etmektedir. Karayolu araçları NOK 56,1
milyar, diğer sanayi makineleri ithalatı NOK 32,3 milyar ve elektrikli makineler ithalatı NOK
30,6 milyar olmuştur. Otomobil ithalatı 194 000 adet, NOK 34,9 milyar olarak bir önceki
yılın ithalatının çok az altındadır. İthal edilen otomobillerin ortalama fiyatı geçen yılın
fiyatlarını çok üzerindedir. Elektrikli otomobillerin ithalatı iki misli artmıştır. Bunun nedeni
şehir içerisinde ücretsiz şarj, özel parkların bulunması ve otobüs ve taksiler için ayrılan özel
yoldan elektrikli araçlarında yararlanmasıdır.
Diğer ulaşım ekipmanları ithalatı % 13,9 artarak NOK 28,2 milyar olmuştur. Bu mal
grubunun içerisine diğerlerinin yanında gemiler, uçaklar ve petrol platformları girmektedir.
Temmuz ayında NOK 4,7 milyar petrol platformu ithal edilmiştir. Geçen yıla göre artışın
nedeni bu ithalattır.
Tekstil, konfeksiyon, ayakkabı ve mobilya ithalatında artış
Tekstil, konfeksiyon, ayakkabı, mobilya ithalatında 2013 yılına göre NOK 2 milyar artış
meydana gelerek toplamda NOK 35 milyar olmuştur.
Mobil telefone, bilgisayar ve tablet ithalatında artış görülmemiştir.
2.7 milyon mobil telefon, 1,8 milyon bilgisayar ve tablet ithal edilmiştir. Bu elektronik aletleri
genellikle 7 yaşından itibaren tüm Norveçliler kullanmaktadır.
Metal ithalatında artış
2014 yılında ana imalat sanayi ürünleri ithalatında 2013 yılına göre NOK 9,3 milyar artış
görülerek NOK 85,7 milyar olmuştur. İthalatın artışındaki önemli neden demir ve çelikten
mamuller hariç, diğer metal mamullerde gerek hacim gerekse fiyat olarak artışı olmasıdır.
Metal cevheri ve hurda ithalatında artış
Sanayide kullanılan ham metal cevheri ve hurda ithalatı bir önceki yıla göre yaklaşık NOK
2.1 milyar artarak NOK 32.4 milyara ulaşmıştır.
Avrupa Norveç’in en büyük ticaret ortağıdır.
11
İhracatın % 60’ından fazlası her yıl olduğu gibi bu yılda AB ye yapılmıştır. AB’ye yapılan
ihracat bir önceki yıla göre % 6,1 oranında artarak NOK 241 milyar olmuştur. Hollanda en
fazla ihracat yapılan AB ülkedir. Bu ülkeyi İsveç ve Birleşik Krallık (İngiltere) takip
etmektedir.
İthalatta gemi ve petrol platformları hariç, en fazla ithalat Avrupa’dan yapılmıştır. Bu
ülkelerden yapılan toplam ithalat NOK 381,3 milyardır. 2013 yılına göre % 4,6 artış
yaşanmıştır. En fazla ithalat sırasıyla İsveç, Almanya, Birleşik Krallık ve Danimarka’dan
yapılmıştır. Avrupa ülkelerinden yapılan ithalatta başlıca kalemleri; çeşitli makineler,
otomobil, metal mamuller, meyve ve sebze, ilaç ve mobilya oluşturmaktadır.
Çin ve Asya ile artan ticaret
Asya ülkelerinden yapılan ithalat 2013 yılına göre % 12,1 artarak NOK 94,8 milyar olmuştur.
Bu değerin içerisinde gemi ve petrol platformu ithalatı dahil değildir. Asya ülkeleri içerisinde
en fazla ithalat yapılan ülke Çin’dir. 2014 yılında Norveç’in toplam ithalatının % 9,6’sı
Çin’den yapılmıştır. 2013 yılına göre % 11,8 artış göstermektedir. Norveç’in asya
ülkelerinden yaptığı ithalatta önemli kalemler mobil telefonlar, bilgisayar, tablet ve makineler
ve konfeksiyon ürünleri gelmektedir.
Asya’ya yapılan ihracat ise 2013 yılına göre % 12,6 artarak NOK 72,5 olmuştur. Benzer
şekilde Çin’e yapılan ihracatta % 24,1 oranında artış yaşanarak NOK 20 milyar olmuştur.
Çin’e yapılan ihracattaki en büyük artış sanayi makinelerinde, kimyasal ürünler ve balıkta
görülmektedir.
Kuzey Amerika ile yapılan ticarette artış
2014 yılında Kuzey Amerika’dan yapılan ithalatta artış görülmüştür. ABD ve Kanada ile
yapılan ithalat % 20 oranında artmıştır. ABD’den yapılan ithalat NOK 34 milyar,
Kanada’dan yapılan ithalat ise 14 milyardır. Bu ülkelerden genellikle sanayi ürünleri;
makineler ve teknik aletler ve araçlar ithal edilmektedir.
ABD’ye yapılan ihracatta 2013 yılına göre % 10,4 oranında artış yaşanarak ihracat NOK 28
milyar olmuştur.
BRIC ülkeleriyle ticaret
Norveç 2014 yılında BRIC ülkelerinden: Güney Afrika hariç, Brezilya, Rusya, Çin ve
Hindistan’dan bir önceki yıla göre daha fazla ithalat yapmıştır. Güney Afrika’dan yapılan
ithalat 2007 yılındaki en düşük seviyededir. Norveç Güney Afrika’dan sebze ve meyve, semir
dışı metaller ve çelik ve metal cevheri ithal etmektedir. Hindistan’dan ithalat 2013
seviyesinde olup genellikle tekstil ve konfeksiyon mamulleri ithal edilmektedir. Brezilya’dan
kahve, tarım ürünleri, hammadde ithal etmektedir. Rusya’dan kimyasal ürünler, plastik
mamuller, demir ve çelik dışında metaller, mineral yağlar ile bitkisel ve hayvansal yağlar ithal
edilmektedir.
Aşağıdaki grafik ve tablolar Norveç’in dış ticaretini göstermektedir.
12
NORVEÇ'İN DÜNYA İLE MAL TİCARETİ
METAL SEKTÖRÜ
İthalat
İhracat
Norveç'in Metal ürünler ticareti
2011
2012
2013
Milyon
Milyon
Milyon
Dolar
Dolar
Dolar
3.518
3.969
4.034
1.185
1.268
1.851
2014
Milyon
Dolar
4.240
1.341
KİMYA SEKTÖRÜ
İthalat
İhracat
Norveç'in Kimyasal ürün Ticareti
2011
2012
2013
Milyon
Milyon
Milyon
Dolar
Dolar
Dolar
8.905
8.455
8.599
8.158
6.993
7.070
13
2014
Milyon
Dolar
8.663
7.257
AHŞAP, KAĞIT VE KAĞIT HAMURU SEKTÖRLERİ
Norveç'İn Ağaç Ürünleri Ticareti
2011
2012
2013
Milyon Dolar Milyon Dolar Milyon Dolar
Ağaç Ürünler (mobilya
hariç)
İthalat
957
997
1.061
İhracat
240
202
186
2014
Milyon Dolar
1.045
195
Norveç'İn Kağıt, Karton ve Diğer Kağıt Ticareti
2011
2012
2013
Milyon Dolar Milyon Dolar Milyon Dolar
Kağıt, Karton ve Diğer
Kağıt Mamuller
İthalat
1.337
1.243
1.231
İhracat
1.109
842
752
2014
Milyon Dolar
1.203
711
DENİZCİLİK SEKTÖRÜ
Norveç'in Yeni Gemi İthalatı
2011
2012
2013
Milyon
Milyon
Milyon
Dolar
Dolar
Dolar
Yeni Gemi
İthalatı
1 .174
1. 227
1 .407
Norveç'in Kullanılmış Gemi İthalatı
2011
2012
2013
Milyon
Milyon
Milyon
Dolar
Dolar
Dolar
Eski Gemi
İthalatı
352
224
2014
Milyon
Dolar
738
2014
Milyon
Dolar
314
229
İNŞAAT SEKTÖRÜ
Norveç'İn İnşaat ve yapı Malzemeleri İthalatı ve İhracatı
Milyon
Milyon
Milyon
Milyon
Dolar
Dolar
Dolar
Dolar
İnşaat ve
9.081
9.742
9.974
İthalat
yapı
3.948
3.959
4.448
Malzemeleri
İhracat
14
Milyon
Dolar
10.444
3.853
İthalat
İhracat
Norveç'in Prefabrik yapı İthalatı ve İhracatı
2010
2011
2012
2013
Bin Dolar
Bin Dolar
Bin Dolar
Bin Dolar
263.407
356.368
434.075
533.231
49.320
44.290
41.386
17.755
2014
Bin Dolar
515.212
41.190
Norveç’te Müteahhitlik Firmalarınca Başlanmış
ve Bitirilmiş Konut Sayısı
YILLAR
2011
2012
2013
2014
Başlanmış
27. 735
30 .189
30. 450
Bitirilmiş
20. 046
26. 267
28 .496
27.250
28.100
Norveç'te Bina Cinslerine göre Tamamlanmış Yapıların m2 Büyüklükleri
2011
15.845
426.423
130.392
124.221
164.265
324.989
134.147
215.055
6.461
452
540
4.417
110.782
9.093
88.301
59.601
26.598
64.274
18.519
96.181
33.747
20.222
Konut
Yazlık Konut
Fabrika
Tamirhane
Diğer endüstriyel yapılar
Depo
Ofis ve İdari binalar
AVM ve depoları
Benzin İstasyonları
Demir yolu ve istasyonları
Paket Terminalleri
Posta terminalleri
Otel
Restaurant ve kafe
Ana okulu
İlköğretim okulu
Orta okul
Liseler
Universite ve yuksek okul yapıları
Spor sahaları
Hastane
Yaşlı bakım evleri
15
2012
47.073
444.691
176.169
183.960
257.722
258.575
455.562
263.452
4.533
1.833
764
16.804
84.382
5.465
62.910
53.829
32.269
63.883
28.167
87.857
9.477
9.421
2013
56.117
436.290
63.624
128.102
143.195
244.226
283.696
351.867
2.957
3.517
16.142
4.287
28.296
3.516
59.929
89.292
32.031
66.834
31.767
90.705
30.942
46.211
2014
45.222
435.386
57.003
188.386
196.645
228.977
193.405
293.244
2.142
788
95.568
4.189
145.410
4.849
78.141
68.717
38.773
37.224
77.951
82.730
10.821
7.644
238
Hapishane
1.089
2.512
658
Norveç’in Ticareti ve Ticarette Önemli Kalemler:
İthalat
İhracat
Ticaret Hacmi
NORVEÇ'İN DÜNYA İLE TİCARETİ
2010
2011
2012
2013
Milyon Dolar Milyon Dolar Milyon Dolar Milyon Dolar
77.365
90.665
87.225
90.159
130.483
160.177
160.776
153.279
207.848
250.842
248.001
243.438
2014
Milyon Dolar
89.004
142.510
231.514
NORVEÇ İTHALATINDA ÖNEMLİ KALEMLER
Fası
l
78
33
74
77
79
89
69
72
76
28
84
75
67
82
54
87
05
71
68
Kalemler
Kara Yolu Araçları
Mineral yakıtlar, mineral yağlar
Diğer endüstriyel makineler ve ekipmanlar
Elektrikli Makine ve Cihazlar
Diğer Taşıt Araçları (Gemi Dahil)
Çeşitli mamul eşya
Metal ve mamuller
Makineler(Özel Bazı Sanayi Grupları İçin)
Haberleşme Cihazları
Maden cevherleri ve metal atıklar
Giyim ve Giyim Aksesuarları
Büro makineleri, veri işleme ekipmanları
Demir Çelik
Mobilya ve Aksesuarları
Tıp ve Eczacılık ürünleri
Bilimsel ve Teknik Cihazlar
Sebze ve Meyveler
Güç Üreten Makineler ve Teçhizatları
Demir Dışı Metaller
Liste Toplam
Genel Toplam İthalat
16
2011
Milyon
Dolar
8.809
4.663
4.202
4.234
6.212
4.205
3.525
3.455
3.267
4.950
2.894
2.838
2.401
1.996
1.931
1.778
1.420
1.517
2.129
66.426
90.826
2012
Milyon
Dolar
8.857
5.043
4.674
4.294
4.143
4.094
3.984
3.574
3.299
3.781
2.676
2.797
2.396
2.106
1.955
1.799
1.455
1.529
1.598
64.054
87.525
2013
Milyon
Dolar
9.354
5.617
4.976
4.674
4.480
4.123
4.036
3.771
3.387
3.260
2.807
2.755
2.230
2.081
1.951
1.936
1.618
1.386
1.349
65.791
90.159
2014
Milyon
Dolar
8.897
4.244
5.131
4.853
4.470
4.038
4.240
3.691
3.339
3.278
2.737
2.669
2.564
2.123
2.116
2.107
1.593
1.529
1.412
65.031
89.004
NORVEÇ İHRACATINDA ÖNEMLİ KALEMLER
Fasıl
33
34
03
68
74
72
77
87
67
51
59
69
79
71
89
52
28
78
76
57
64
25
32
Kalemler
Mineral yakıtlar, mineral yağlar
Gaz (Tabii ve İşlenmiş)
Balıklar ve Denizde Yaşayan Kabuklular
Demir Dışı Metaller
Diğer endüstriyel makineler ve ekipmanlar
Makineler (Özel Bazı Sanayi Grupları İçin)
Elektrikli Makine ve Cihazlar
Bilimsel ve Teknik Cihazlar
Demir Çelik
Organik Kimyasallar
Kimyasal madde ve ürünleri
Metal ve Mamüller
Diğer Taşıt Araçları (Gemi Dahil)
Güç Üreten Makineler ve Teçhizatları
Çeşitli mamul eşya
Organik olmayan kimyasallar
Maden cevherleri ve metal atıklar
Kara Yolu Araçları
Haberleşme Cihazları
İşlenmemiş Plastik
Kağıt, Katron ve Diğer Kağıt Mamülleri
Kağıt Hamuru ve Selüloz
Kömür, kok kömürü ve briket
Liste Toplam
Genel Toplam
17
2011
Milyon
Dolar
68.435
39.960
9.305
8.288
2.448
2.224
2.137
1.665
2.255
1.618
3.017
1.187
2.020
1.135
1.181
1.276
906
878
1.184
939
1.111
659
206
154.034
160.463
2012
Milyon
Dolar
63.775
47.930
8.760
6.873
2.854
2.715
2.155
1.929
2.144
1.608
2.225
1.284
1.675
1.272
1.260
1.012
1.154
830
867
827
845
544
1.339
155.877
161.330
2013
Milyon
Dolar
57.368
44.882
10.285
6.099
3.263
2.735
2.434
2.058
1.968
1.960
1.957
1.890
1.690
1.240
1.116
988
945
869
815
762
752
501
182
146.759
153.278
2014
Milyon
Dolar
51.722
39.237
1.0662
6.439
3.435
2.499
2.281
2.131
2.024
1.959
1.932
1.341
1.850
1.401
1.029
1.069
892
873
832
772
711
359
136
135.586
142.510
TÜRKİYE - NORVEÇ TİCARETİ
Türkiye ile Norveç araındaki ticaret rakamları önemli kalemler bazında aşağıdaki tablolarda
yer almaktadır.
NORVEÇ-TÜRKİYE TİCARETİ
2010
2011
2012
2013
Milyon Dolar Milyon Dolar Milyon Dolar Milyon Dolar
Norveç’in İthalatı
Norvç’in İhracatı
Ticaret Hacmi
553
524
1.077
691
896
1.587
769
902
1.671
965
901
1.866
2014
Milyon
Dolar
880
1.002
1.882
NORVEÇ’İN TÜRKİYE’YE İHRACATINDA ÖNEMLİ KALEMLER
2011
Kalemler
2012
2013
2014
Bin Dolar Bin Dolar Bin Dolar
Bin dolar
350.247
534.903
408.458
534.829
68 Demir Dışı Metaller
51.712
52.447
85. 964
67. 401
03 Balıklar ve Denizde Yaşayan Kabuklular
77.328
67. 413
74. 439
75. 865
57 İşlenmemiş Plastik
46.353
54. 351
57. 534
51. 087
67 Demir Çelik
34.710
27. 252
34. 347
24. 964
72 Makineler (Özel Bazı Sanayiler Grupları İçin)
13.345
19. 136
32. 825
31. 253
74 Diğer endüstriyel makineler ve ekipmanlar
19.230
18. 047
32. 635
28. 591
76 Haberleşme Cihazları
3. 940
6. 516
28. 676
7. 716
41 Hayvansal Yağlar
18. 966
22. 394
25.555
30. 501
87 Bilimsel ve Teknik Cihazlar
10.501
14. 513
15. 779
13. 820
71 Güç Üreten Makineler ve Teçhizatları
15. 037
11. 042
12. 249
17. 838
59 Kimyasal madde ve ürünler
4.158
3. 065
9. 320
10. 329
69 Metal ve Mamüller
7. 644
6.999
8. 442
10. 197
77 Elektrikli Makine ve Cihazlar
11. 407
8. 752
8. 073
14. 347
64 Kağıt, Karton ve Diğer Kağıt Mamulleri
21. 968
14. 059
6.439
6. 306
65 Tekstil, iplik ve Kumaş
4. 607
3.241
6.365
3. 830
21 Deri ve postlar
10.974
3. 154
6.144
5. 475
52 Organik olmayan kimyasallar
9. 716
3. 861
5. 755
6. 212
53 Boyama ve Renklendirme Maddeleri
2. 371
3. 162
4. 942
6. 573
Fasıl
34
Gaz (Tabii ve İşlenmiş)
18
78 Kara Yolu Araçları
4. 045
5. 548
4. 659
6 577
89 Çeşitli mamul eşya
33. 755
3. 400
2. 942
16.124
971
2. 530
2. 779
325
51 Organik Kimyasallar
1. 047
7. 367
2. 623
10. 443
58 İşlenmiş Plastik
2. 734
2. 429
1. 857
2. 423
26 Tekstil, Elyaf ve atıkları
971
1. 344
1. 237
1. 244
27 Ham Gübre ve Mineral
1. 646
1. 130
1. 181
549
178
1. 276
1. 002
1. 492
2. 419
173
268
2. 321
Liste Toplam
752.985
899. 504
882. 489
988. 632
Genel Toplam
897. 500
905. 000
900. 851
1.002.381
25 Kağıt Hamuru ve Selüloz
81 81 Prefabrik yapılar
79 79 Diğer Taşıt Araçları (Gemi Dahil)
NORVEÇ’IN TÜRKİYE’DEN İTHALATINDA ÖNEMLİ KALEMLER
Fasıl
79
Kalemler
Diğer Taşıt Araçları (Gemi Dahil)
84
2011
2012
2013
Bin Dolar Bin Dolar Bin Dolar
2014
Bin Dolar
45. 912
123. 415
260. 688
230. 795
Giyim ve Giyim Aksesuarları
216. 922
222. 415
228. 508
214. 223
78
Kara Yolu Araçları
112. 330
115. 850
139. 044
131. 403
89
Çeşitli mamul eşya
23.478
12. 513
39.536
11. 375
77
Elektrikli Makine ve Cihazlar
42.199
45. 879
39. 462
52. 669
05
Sebze ve Meyveler
32.082
33. 209
36. 233
38. 592
65
Tekstil iplik, kumaş,
26. 519
25. 720
25. 796
24. 546
66
Metalik olmayan mineraller
21. 910
22. 810
24. 515
22. 973
76
Haberleşme Cihazları
34. 216
41. 072
22. 989
18. 448
69
Metal ve Mamüller
11. 333
16. 374
21. 119
21. 808
74
Diğer endüstriyel makineler ve ekipmanlar
12. 764
12. 088
17. 799
20. 008
72
Makineler (Özel Bazı Sanayi Grupları )
6. 542
3. 458
11.777
4. 898
62
Kauçuk
7.005
8. 528
10. 495
10. 327
81
Prefabrik yapılar
5. 464
6. 110
7. 963
8. 105
52
Organik olmayan kimyasallar
6. 525
7. 830
7. 478
6. 108
54
Tıp ve Eczacılık ürünleri
6.769
11. 122
6. 481
2. 763
82
Mobilya ve Aksesuarları
11. 200
8. 256
5.790
4.791
09
Çeşitli yenilebilir ürünler
4. 961
4. 276
5. 336
3. 483
28
Maden cevherleri ve metal atıklar
6. 930
6. 430
5. 140
11. 474
29
Ham hayvansal ve bitkisel materyaller
4. 156
2. 889
4. 316
3. 110
67
Demir Çelik
12. 956
7. 003
3. 205
3. 850
68
Demir Dışı Metaller
4.708
4. 490
2.791
3.521
04
Hububat ve hububattan hazırlanmış ürünler
4.550
3. 203
2.617
3.278
19
41
Hayvansal yağlar
5.477
2. 613
1.930
0
Liste Toplam
666. 908
747.553
931. 008
852. 548
Genel Toplam İthalat
691. 964
771.896
956. 899
880. 000
Norveç- Türkiye ticaretinde önemli sektörler
Gemi İnşa
Türkiye’den Norveç’e yapılan ihracatta en önemli kalemlerin başında gemi ihracı
gelmektedir. 2013 yılında 198 milyon USD’lik ihracat yapmamız nedeniyle o yıl içinde
Norveç’e ihracatımızı geçmiştir. Yaklaşık iki milyar USD olan dış ticaretimizde en büyük pay
olan gemi ihracatında 2014 yılında görülen düşme nedeniyle Norveç’le dış ticaret açığı
yaşanmıştır. Aşağıdaki tablodan Türkiye’den yapılan gemi ihracına ilişkin rakamlar yer
almaktadır.
Norveç'in Türkiye'den yeni gemi ithalatı
2011
2012
2013
2014
Milyon Dolar
Milyon Dolar
Milyon Dolar
Milyon Dolar
19
59
198
72
Enerji
Dış ticaretimizin en önemli kalemlerinin başında Norveç’ten yaptığımız doğal gaz ithalatı
gelmektedir. 2014 yılında olduğu gibi geçmiş yıllarda da Türkiye Norveç’ten 535 milyon
USD tutarında doğal gaz ithal etmiştir. Türkiye’nin Norveç’ten yaptığı ithalatın % 53’den
fazlasını doğal gaz alımı teşkil etmektedir.
Norveç- Türkiye arasında ülkemize yapılan Devlet ziyareti esnasında enerji alanında iş birliği
mutabakat zaptı imzalanmıştır. Bu anlaşma çerçevesinde 30 Nisan günü Norveç'e bir günlük
resmi ziyarette bulunan Enerji Bakanımız Taner Yıldız, Norveç Enerji Bakanı Tord Lien ile
yaptığı görüşmeye ilişkin bilgilendirme, 5 Mayıs günü Norveç Enerji Bakanlığı web
sayfasında ve ''World Energy News'' de yer almıştır. Haberde; Norveç hidroelektrik santralleri
kuruluşu Statkraft'ın Türkiye'de hidroelektrik yatırımları olduğu, Norveç-Türkiye arasında
enerji İş birliğinin Norveç Kralının Türkiye ziyaretinde imzalanan İş birliği mutabakat
zaptıyla desteklendiği hatırlatılarak, Bakanımız Taner'in ziyaretinin bu iş birliğinin
geliştirilmesine fırsat yarattığı, Türkiye'nin Norveç'in Petrol ve gaz alanında faaliyette
bulunan Statoil firmasından yılda düzenli olarak 6 milyar metreküp LNG almak isteği, buna
ilaveten Türkiye'deki hidroelektrik santrallerinin yenilenmesi projelerinin ve bu projelere
teknoloji transferinin görüşüldüğü, bu konulara ilaveten, Akdeniz ve Karadeniz'de petrol ve
gaz arama faaliyetlerinin de görüşme konuları içerisinde yer aldığı ifade edilmektedir. Bu
meyanda Bakanımız Taner Yıldız'ın Stat oil firmasını Türkiye sularında petrol ve gaz arama
faaliyetlerinde yer almaya davet ettiği heberde yer almıştır.
20
Giyim ve giyim aksesuarları
Norveç’e ülkemizden yapılan en önemli ve düzenli ihracat kalemlerinin başında giyim ve
giyim aksesuarları gelmektedir. Son dört yıl içerisinde Norveç’e ihracatımız düzenli bir
şekilde 210 milyon USD üzerinde bir seyir izlemektedir. 2014 yılında yapılan ihracatımız
geçmiş yıllara göre USD bazında az bir düşüş göstermesine rağmen, Norveç Kronunun % 50
ye yakın değer kaybetmesi dikkate alındığında ihracatımız aynı seviyede kalmıştır diyebiliriz.
Kara Yolu Araçları
Kara yolu araçları ihracatımız 2013 yılından çok az bir şekilde 131,4 milyon USD olarak
gerçekleşmiştir. Karayolu taşıtlarının ithalatının azalmasında özellikle Norveç’te elektrikli
taşıtların kullanımına getirilen çok çeşitli teşvikler neden olmaktadır.
Elektrikli Makine ve Cihazlar
Norveç’e önemli ihracat kalemlerimizden olan elektrikli makineler ihratında bir önceki yla
göre % 30 civarında bir artış görülmektedir. Evlerde ve iş yerlerinde kullanılan elektrikle
çalışan makinelere karşın özellikle gemi imalatında kullanılan makineler Norveç’ten ithal
edilmektedir.
Yaş sebze ve meyveler
Ortalama 8 ay süren kış şatları Norveç’te seracılık dışında sebze üretimi ile ve meyve
üretimini engellemektedir. Ülkemizden yapılan sebze ve meyve ihracatında giderek artma
eğilimi görülmektedir. 2012 yılındaki 33,2 milyon USD ihracatımız 2013 yılında 36,2 milyon
USD, 2014 yılında 38,6 milyon USD olmuştur.
Norveç’te diğer ülkelerin doğrudan yatırımları
2013 yılı itibariyle Norveç’te toplam yabancı yatırım tutarı NOK 1 198 billion
olarak gerçekleşmiştir. Aşağıdaki tablo ’da Norveç İstatistik Kurumunun Norveç’e
doğrudan yatırımlarına ilişkin yayınladığı istatistiki tablo yer almaktadır.
FOREİGN DİRECT İNVESTMENT, STOCKS AND İNCOME. NOK MİLLİON
2010
2011
2012
2013
In Norway
Total
1 039 081
1 130 383
1 298 088
1 197 557
Equity capital
539 608
604 259
681 888
732 897
Other capital
499 473
526 124
616 200
464 660
Income
Total
84 361
90 674
106 974
88 081
Distributed dividends
48 363
51 646
59 333
50 991
Reinvested earnings
17 833
17 769
23 963
15 476
Interests
18 165
21 259
23 678
21 614
Source: Statistik sentralbyrå
21
NORVEÇ’TEKİ TÜRK YATIRIMLARI
1- Yatırım Envanteri: Norveç’teki belli başlı Türk yatırımları ekteki Excel tablosunda yer
almaktadır. Norveç’e Türkiye’den yatırım amaçlı yapılan sermaye transferleri aşağıdaki tablo
’da yer almaktadır.
Ülkemizden Norveç'e doğrudan yatırımlar
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Bin Dolar
Bin Dolar
Bin Dolar
Bin Dolar
Bin Dolar
Bin Dolar
1063
476948
3145
2495
1374
22657
2. Türk yatırımları ve sektörleri
Ülke ekonomisinin temelini teşkil eden üç ana sektör Norveç'e yurt dışından gelen yatırımlar
için cazip görünmektedir. Enerji- petrol, gaz, yenilenebilir enerji, gemicilik ve balıkçılık
sektörleri ve bu sektörlerin tedarikçisi sektörler yurt dışından yabancı yatırımcıları çekmekte
olup, bu sektörlere Türkiye'den bir yatırım ihracı söz konusu olmamıştır. Bunun asıl nedeni
ülkemizde bu sektörlerin yeterince gelişmemiş veya yurtdışında rekabet edecek büyüklükte
olmamalarından kaynaklanmakta olduğu düşünülmektedir. Bunun dışında gerek işçi
ücretlerinde enflasyonla mukayese edilemeyecek orandaki artışlar ve çalışanların sosyal
hakları, ülkenin iklimi ve iklime bağlı yaşam koşulları anılan sektörler dışında yatırımları,
genel olarak cazip hale getirmemektedir. Norveç'e gelen yabancı sermayenin büyük bir
bölümü tarihsel olarak birliktelikleri nedeniyle başta İsveç olmak üzere İskandinav
ülkelerinden ve İngiltere ve diğer AB ülkelerinden gelmiş ve gelmeye devam etmektedir. Bu
ülkeler dışında Çin ve gelişmiş uzak doğu ülkelerinden de bu sektörlere kısmi yatırımların
yapıldığı gözlenmektedir. Son 4 yılda anılan sektörlere ilaveten tarım sektöründe de ülkenin
AB üyeliğini reddetmesinden, AB'deki kriz ve özellikle tarım ürünleri üretimdeki korumacılık
ve destekler nedeniyle bu sektörde yabancı yatırımlarda belirgin bir artış gözlenmektedir.
EFTA ve Norveç'le imzalanan 1992 tarihli STA'dan önce Türkiye'den Norveç'e yatırım
amaçlı bir sermaye gelmediği görülmektedir. Yapılan küçükte olsa özellikle hizmetler
sektöründeki yatırımlar 1992 yılından sonra gerçekleşmiştir. Vize sorunu ve ülkenin iklimi ve
yaşam koşulları ve çalışanların sosyal haklarındaki gelişim ülkemizden firmalarımızın
Norveç'e gelerek yatırım yapmalarının önündeki engellerin başında gelmektedir. Son
zamanlarda AB ülkelerinde yaşanan kriz nedeniyle Almanya ve Hollanda'da faaliyette
bulunan Türk firmaları yatırımlarını Norveç'e kaydırmak istedikleri anlaşılmakta ve bu
amaçla Müşavirliğimizle görüşmeler yapmaktadırlar. 2012 yılı Nisan ayında Müşavirliğimiz
faaliyete geçtikten sonra Turquality kapsamında iki firmamız kısa dönem önce faaliyete
geçmişlerdir. Mobilya ve tekstil alanında faaliyette bulunan firmalarımızı diğer firmalarımızın
takip edeceği beklenmektedir. Tarım sektöründe Norveç'te yerleşik az sayıda küçük Türk aile
işletmesi, tarım alanı kiralayarak yatırım yapmakta ve yaklaşık 100 mevsimlik işçiyi üçer
aylık dönemler halinde Türkiye'den getirmektedir. Bu sektör dışında başta turizm olmak üzere
22
sağlık ve diğer hizmetler sektöründe Türk yatırımları vardır. İki turizm firmamız ve sağlık
turizmi konusunda faaliyette bulunan yaklaşık 4 firmamız bulunmaktadır. Norveç'e 1980
yılından başlamak üzere Türkiye'den gelen vatandaşlarımız bu ülkede elde ettikleri gelirle
market ve restoran işletmeciliği alanlarında yatırım yapmışlardır. Ülkenin soğuk ve güneşsiz
iklim koşulları Türk firmalarının başta turizm ve sağlık turizmi olmak üzere hizmetler
sektöründe yatırım yapılmasına neden olmuştur. İki turizm firmamız Türkiye'den sermaye
transfer edilerek kurulmuştur. Turizm sektörünü, Müşavirliğimiz kurulduktan sonra
Turquality kapsamında 2013 ve 2014 yıllarında faaliyete geçen firmalarımızın bulunduğu
sektörler takip etmektedir. Bunlar mobilya, ev tekstili ve tekstil sektörleridir.
Bu sektörleri çok sayıda küçük firmalarımızın bulunduğu market ve restoran işletmeciliği ve
diğer hizmetleri takip etmektedir.
23