belediye gelirleri - Türkiye Belediyeler Birliği

Transkript

Dr. Fazıl AYDIN
Samsun’da(Havza)doğmuştur. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümü’nde Lisans, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde Yüksek Lisans ve Doktorasını tamamlamıştır. Ankara Üniversitesi’nde “AT Temel Eğitim Sertifika Programı” ile “Avrupa Topluluğu Uzmanlık Eğitim Sertifika
Programı”nı, Harvard Üniversitesi Program on Tax Analysis and Revenue Forecasting sertifika programını tamamlamış, ABD’de Kalamazoo Valley Communite
College İşletme eğitimi almıştır. 1986 yılında Maliye Bakanlığı Stajyer Gelirler
Kontrolörü, 1989 yılında Gelirler Kontrolörlüğü Yetki Sınavını vererek Yetkili
Stajyer Gelirler Kontrolörü, 1990 yılında Gelirler Kontrolörlüğü Yeterlik Sınavını vererek Gelirler Kontrolörü ve 1996 yılında Gelirler Başkontrolörü olmuştur.
Gelirler Kontrolörleri Derneği yayın organı olan Vergi Sorunları Dergisi’nin Genel Yayın Yönetmenliğini yapmıştır. Gelirler Kontrolörleri Başkanlığı’nda Başkan
Yardımcılığı, Gelirler Genel Müdürlüğü Daire Başkanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı
Grup Başkanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı Gelir Yönetimi Daire Başkanlığı, Gelir
İdaresi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı, Gelirler Kontrolörleri
Ar-Ge Başkanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkan ve Yönetim Kurulu Danışmanı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Danışmanı görevlerini ifa etmiştir.
TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi’nde öğretim görevlisidir. Vergi Başmüfettişi görevini ifa etmektedir. Yayımlanmış onaltı kitabı ve çok sayıda makalesi
bulunmaktadır. Evli ve iki çocuk sahibi olup İngilizce bilmektedir.
Tunus Caddesi No: 12 Kavaklıdere / ANKARA
Tel: (0312) 419 21 00 | Faks: (0312) 419 21 30
www.tbb.gov.tr
ISBN: 978-975-6311-83-7
Fatih ACAR
Dr. Fazıl AYDIN
TÜRKİYE BELEDİYELER BİRLİĞİ
Tüm Yönleri ile Belediye Gelirleri Vergiler, Harçlar, Ücretler, Katılım Payları
Fatih ACAR
Samsun’da(Ladik)doğmuştur. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümünde Lisans, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Mali Hukuk Ana Bilim Dalında Yüksek lisans eğitimini tamamlamıştır.
1986 yılında Maliye Bakanlığı Stajyer Gelirler Kontrolörü, 1990 yılında Gelirler
Kontrolörü, 1996 yılında Gelirler Başkontrolörü olmuştur. Gelirler Kontrolörleri
Derneği yayın organı olan Vergi Sorunları Dergisi’nin Genel Yayın Yönetmenliğini yapmıştır. 1998 yılında dokuz ay süre ile İngiltere’de vergi konusunda inceleme ve araştırmalar yapmak üzere yurtdışında görevlendirilmiştir. 2003 yılında
Bursa Defterdarı, 2004 yılında Adana Defterdarı ve 2005-2007 yılları arasında
Adana kurucu Vergi Dairesi Başkanlığı görevlerinde bulunmuştur. 2007 yılında
Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Başkan Yardımcısı ve Yönetim Kurulu Üyesi
olarak atanmıştır. 2008 yılında Sosyal Güvenlik Kurumu Başkan Vekilliği görevini
ifa etmiştir. 2011 yılında Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı ve Yönetim Kurulu Başkanlığı’na atanmıştır. 2013 yılında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
Müsteşarlık görevine atanmış olup, Müsteşarlık görevini ifa etmektedir. Petrol
mevzuatı ve muhasebesi ile anonim şirketlerde kar dağıtımının vergilendirilmesi konulu iki ayrı tez çalışması, Adana Vergi Dairesi Başkanlığı kalite geliştirme
ekibince hazırlanan “Toplam Kalite Yönetimine Bakış”, “Mükellef Hakları ve
Ödevleri”, “Vergi ve İstihdam Politikası Açısından Kayıt Dışı Ekonomi”, “Hükümet
Programları ve Kalkınma Planlarında Sosyal Güvenlik”, “Hükümet Programları ve Kalkınma Planlarında Tarım”, “Başarı İçimizde(Yöneticiler İçin Başarının
Anahtarları)”, “Türkiye’nin Sosyal Güvenlikle İmtihanı” konulu kitapları ile vergi
ve ekonomi konusunda çok sayıda yayımlanmış makalesi bulunmaktadır. Evli ve
üç çocuk sahibi olup İngilizce bilmektedir.
Tüm Yönleri İle
BELEDİYE GELİRLERİ
Vergiler, Harçlar, Ücretler, Katılım Payları
Fatih ACAR - Dr. Fazıl AYDIN
Ankara 2013
TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ
TÜRKĠYE BELEDĠYELER BĠRLĠĞĠ
TÜM YÖNLERĠ
ĠLE
BELEDĠYE GELĠRLERĠ
Fatih ACAR
Dr. Fazıl AYDIN
ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
MüstaĢarı
Vergi BaĢmüfettiĢi
(E. Gelirler BaĢkontrolü)
Aralık, 2013
Ankara
TBB
|i
TÜRKĠYE BELEDĠYELER BĠRLĠĞĠ
Tunus Caddesi No: 12, 06680
Kavaklıdere / ANKARA
Tel: (0 312) 419 21 00
Faks: (0 312) 419 21 30
www.tbb.gov.tr
[email protected]
ISBN: 978-975-6311-83-7
Tasarım:
Bilal BERBER
Gizem GÖZ
Baskı:
Sarıyıldız Ofset
Ġvogsan AğaçiĢleri Sanayi Sitesi
523 Sok. No:31 Yenimahalle/ANKARA
Tel:(0 312) 395 99 94
Faks:(0 312) 394 77 49
ii | TBB
Bu kitapta yer alan tüm görüĢ ve değerlendirmeler yazarların Ģahsi
görüĢ ve değerlendirmeleri olup, hiçbir Ģekil ve surette çalıĢtıkları ve
mensubu oldukları Kurumları bağlamaz ve iliĢkilendirilemez.
TBB
| iii
ÖNSÖZ
Mahalli yerinden yönetim, hizmet yerinden yönetiminde olduğu
gibi hizmetin değil, alanın, yerin önem taĢıdığı yönetim biçimidir.
Mahalli yerinden yönetim idareleri belli bir yer, alan içinde o bölgede
yaĢayan insanların mahalli, ortak ve uygar ihtiyaçlarının giderilmesi
ile görevlidirler.1
Onuncu Kalkınma Planında2 mahalli idareler ile ilgili olarak temel amaç; mahalli idarelerin daha etkin, hızlı ve nitelikli hizmet sunabilen, katılımcı, Ģeffaf, çevreye duyarlı, dezavantajlı kesimlerin ihtiyaçlarını gözeten ve mali sürdürülebilirliği sağlamıĢ bir yapıya kavuĢturulması olarak açıklanmıĢtır. Mahalli idarelerin temel hedefi ise
vatandaĢlara sunulan hizmetlerden duyulan memnuniyeti en üst
düzeye çıkarmak Ģeklinde belirtilmiĢtir.
Osmanlı Ġmparatorluğunda ilk belediye teĢkilatı 1271 (1855) tarihinde Ġstanbul’da teĢkil olunan Ģehremanetile ile baĢlamıĢtır.3
Türkiye’de belediye teĢkilatı Ġstanbul ve taĢraya ait olmak üzere
1293 (1876) yılında yayınlanan iki Kanun’a dayanıyordu. 14 Nisan
1930 tarih ve 1580 sayılı Kanun’la da Türkiye belediyeciliği en yeni
esaslara göre ıslah edilmiĢtir.4
Ülkemizde anayasa düzenleme bakımından yerel yönetim birimleri; il özel idaresi, belediye ve köylerden oluĢmaktadır. Bu yerel yönetim birimlerinin idari yapılanma süreci değiĢik evrelerden geçerek
kendine özgü bir seyir izlemiĢtir.5
Belediyelerin toplum hayatındaki öneminin giderek artmasının
esas nedeni, son 30-40 yıllık devrede Ģehirlerdeki nüfusun önemli
ölçüde artmıĢ olmasıdır. Çünkü belediyeler, Ģehir yerel yönetimleridir. ġehirlerin büyümesi ve yeni Ģehir merkezlerinin oluĢması ile belediyelere düĢen görevlerle birlikte belediyelerin sayısı da artmıĢtır.6
1Nuri
TORTOP: Mahalli Ġdareler, Türkiye ve Orta Doğu Amme Ġdaresi Enstitüsü Yayınları
No: 211, Ankara, 1984,s,11.
2Onuncu Kalkınma Planı(2014-2018),s,152.(06.07.2013 tarih ve 28699 (Mükerrer) sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.)
3Tevfik KORAL: Mahalli Ġdarelerde Vergi Resim ve Harçlar, Ġstanbul Halk Basımevi,
Ġstanbul 1944,s,36.
4 Tevfik KORAL,a.g.e.,s,38.
5 Duran BÜLBÜL: Yerel Yönetimler Maliyesi, Gazi Kitabevi, Ankara,2006,s,120.
6 Osman PEHLĠVAN: Kamu Maliyesi, Derya Kitabevi, Trabzon, 2005,s,209.
iv | TBB
Ülkemizde belediye yönetiminde yaĢayan nüfus, geliĢme sürecine paralel olarak sürekli artıĢ göstermektedir. Nitekim 2007 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre belediye
yönetiminde yaĢayan nüfus yaklaĢık 58,6 milyon ve bu nüfusun toplam nüfusa oranı % 83 iken, 2012 yılında bu rakamlar sırasıyla 63,7
milyon ve % 84,3 olmuĢtur.
Bu çerçevede belediyelerin önemi giderek artmakta, bu durum
belediye gelirlerinin önemini de artırmaktadır. Belediye gelirleri
26.05.1981 tarih ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nda7 düzenlenerek günümüzde uygulanmaktadır. Belediye Gelirleri Kanunu ile
ilgili düzenleme ve uygulamalar Maliye Bakanlığı ve ĠçiĢleri Bakanlığı tarafından yerine getirilmektedir.
Belediye gelirleri; 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nda dört
ayrı kısım olarak düzenlemiĢtir. Vergiler birinci kısımda, harçlar ikinci kısımda, harcamalara katılma payları üçüncü kısımda, vergi ve
harç tarifelerinin tespitine iliĢkin düzenlemeleri de içeren çeĢitli hükümler ise dördüncü kısımda düzenlenmiĢtir.
Anayasa’nın 127’nci maddesinde mahalli idarelere görevleriyle
orantılı gelir sağlanır hükmü yer almaktadır. Belediye gelirlerinin en
önemli kaynağını 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu8 ve 1319 sayılı
Emlak Vergisi Kanunu9 çerçevesinde tahsil edilen gelirler oluĢturmaktadır. Söz konusu kanunlar dolayısı ile elde edilen gelirler belediyelerin öz gelirlerini oluĢturmaktadır. Ayrıca 5393 sayılı Belediye
Kanunu’nun10 “Belediyenin Gelirleri” baĢlıklı 59’uncu maddesi çerçevesinde elde edilen gelirler de belediyelerin öz gelirleri kapsamındadır.
Belediyelerin öz gelirleri dıĢında merkezi bütçeden yapılan
transferler de diğer gelirlerini oluĢturmaktadır. Mahalli idareler açısından elde edilecek olan gelir büyük önem taĢımaktadır. Bu neden
ile belediye gelirleri sürekli tartıĢma konusu olmuĢ ve olmaya da devam etmektedir. Söz konusu tartıĢma ülkemizin Avrupa Birliği’ne
üyelik sürecinde ivme kazanarak devam etmektedir.11
29.05.1981 tarih ve 17354 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.
9 11.08.1970 tarih ve 13576 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.
11Fazıl AYDIN: “Belediye Gelirleri ve Belediye Gelirleri ile Ġlgili Kanun Tasarısının
Değerlendirilmesi”, Vergi Sorunları Dergisi’nin Aralık/2010,Sayı:267,s,12.
7
8
TBB
|v
Vergiler, harçlar ve katılma paylarından oluĢan belediye gelirlerinden harcamalara katılma payları; hizmetler dolayısıyla yapılan
giderlerin tamamı üzeriden ve Belediye Gelirleri Kanunu’nun üçüncü
kısmında öngörülen yöntem ve esaslara göre tahakkuk ettirildiğinden belli tarifeye göre alınan belediye gelirleri, vergi ve harçlardan
oluĢmaktadır.
Mükelleflerin büyük bir bölümünü ilgilendiren belediye gelirleri
ile ilgili kitabımızın yayımını gerçekleĢtirerek okuyuculara ulaĢmasını sağlayan Ġstanbul BüyükĢehir Belediye BaĢkanı ve Türkiye Belediyeler Birliği BaĢkanı sayın Dr. Kadir TOPBAġ beyefendiye, kitabın
yayımında her daim ilgisini ve desteğini esirgemeyen Türkiye Belediyeler Birliği Genel Sekreteri sayın Hayrettin GÜNGÖR beyefendiye
teĢekkür ederiz.
Mahalli idarelerin artan önemi, belediye gelirlerinin önemine de
olumlu Ģekilde yansımaktadır. Belediye gelirleri ile ilgili olarak gerek
mükelleflere gerekse uygulamacılara yol göstermek ve ıĢık tutmak
amacı ile hazırlanan kitabın tüm okuyuculara yararlı olmasını dileriz.
Ankara, 12.11.2013
Fatih ACAR – Dr. Fazıl AYDIN
vi | TBB
ĠÇĠNDEKĠLER
ÖNSÖZ .......................................................................................................... iv
ĠÇĠNDEKĠLER ............................................................................................. vii
KISALTMALAR ....................................................................................... xvii
TABLOLAR ............................................................................................... xviii
1.BÖLÜM
BELEDĠYE GELĠRLERĠ .................................................................... 1
1. BELEDĠYE GELĠRLERĠNĠN TARĠHSEL GELĠġĠMĠ .......................... 1
2. BELEDĠYE GELĠRLERĠ TÜRLERĠ .......................................................... 1
2.1. Belediyelerin Öz Gelirleri ................................................................... 1
2.2. Merkezi Bütçeden Yapılan Transferler ............................................. 5
3. BELEDĠYELERĠN SAYISAL GÖRÜNÜMÜ ......................................... 5
3.1. Nüfus Sayımına Göre Türlerine ve Nüfuslarına Göre
Belediyelerin Dağılımı ......................................................................... 5
3.2. Mahalli Ġdarelerin SeçilmiĢ Görevlilerine ĠliĢkin Bilgiler ............... 8
3.3. Mahalli Ġdarelerin Personel Sayıları .................................................. 8
4.BELEDĠYELERĠN GELĠRLERĠNĠN SAYISAL GÖRÜNÜMÜ ........... 9
4.1. Mahalli Ġdarelerin Gelirleri ................................................................ 9
4.2. Mahalli Ġdarelerin Gelir Türlerine Göre Gelirleri.......................... 10
4.3. Mahalli Ġdarelerin Vergi Gelirleri .................................................... 10
4.4. Belediye Türlerine Göre Vergi Gelirleri ......................................... 12
4.5. Mahalli Ġdarelerin Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Aldıkları
Paylar ................................................................................................... 12
4.6. Mahalli Ġdare Gelirlerinin Genel Değerlendirmesi ....................... 15
5. ONUNCU KALKINMA PLANINDA MAHALLĠ ĠDARELER ....... 19
5.1. Durum Analizi ................................................................................... 20
5.2. Amaç ve Hedefler .............................................................................. 21
5.3. Politikalar............................................................................................ 21
6. ORTA VADELĠ PROGRAMDA (2014-2016) MAHALLĠ ĠDARELER . 22
7. 2014 YILI PROGRAMINDA MAHALLĠ ĠDARELER ...................... 22
TBB
| vii
7.1.Mevcut Durum ................................................................................... 23
7.2. Politika ve Tedbirler .......................................................................... 24
2.BÖLÜM
ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠ ......................................................26
1. ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠNĠN KONUSU .................................... 26
2. ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠNĠN MÜKELLEFĠ VE SORUMLUSU .. 26
3.ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠNDE ĠSTĠSNA VE MUAFLIKLAR .. 26
4. BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠ
TARĠFE VE ORANI ................................................................................ 27
5. ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠNĠN TARHI VE ÖDENMESĠ .......... 29
6. ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER ................. 31
6.1. Ġlan ve Reklam Vergisi Ġle Ġlgili Yargı Kararı ................................. 35
3.BÖLÜM
EĞLENCE VERGĠSĠ .......................................................................39
1. EĞLENCE VERGĠSĠ KONUSU ............................................................ 39
2. EĞLENCE VERGĠSĠ MÜKELLEFĠ ....................................................... 39
3. EĞLENCE VERGĠSĠNDE ĠSTĠSNA VE MUAFLIKLAR ................. 40
4. EĞLENCE VERGĠSĠNDE MATRAH ................................................... 40
5. EĞLENCE VERGĠSĠNĠN ORAN VE TUTARI ................................... 41
6. EĞLENCE VERGĠSĠNĠN ÖDENMESĠ ................................................ 42
7. ÖDEME KAYDEDĠCĠ CĠHAZLARLA DÜZENLENEN
BĠLETLERDE EĞLENCE VERGĠSĠNĠN HESAPLANMASI VE
ÖDENMESĠ ............................................................................................. 42
8. EĞLENCE VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER ................................. 46
9. EĞLENCE VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARLARI .................. 50
viii | TBB
4.BÖLÜM
HABERLEġME VERGĠSĠ .............................................................. 53
1. HABERLEġME VERGĠSĠ KONUSU .................................................... 53
2. HABERLEġME VERGĠSĠ MÜKELLEFĠ .............................................. 53
3. HABERLEġME VERGĠSĠ MATRAHI ................................................. 53
4. HABERLEġME VERGĠSĠ ORANI ........................................................ 53
5.HABERLEġME VERGĠSĠNĠN BEYANI VE ÖDENMESĠ ................. 53
6. HABERLEġME VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER ........................ 53
5.BÖLÜM
ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠ ..................57
1. ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠNĠN KONUSU 57
2. ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠNĠN
MÜKELLEFĠ VE SORUMLUSU .......................................................... 58
3. ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠNDE
ĠSTĠSNALAR ........................................................................................... 58
4. ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠNĠN MATRAHI ..... 59
5. ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠNĠN ORANI .... 59
6. ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠNĠN TARH,
TAHAKKUK VE ÖDENMESĠ ............................................................. 60
7. ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ
ÖZELGELER ............................................................................................ 61
YARGI KARARI ..................................................................................... 66
6.BÖLÜM
YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠ .................................................68
1. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠNĠN KONUSU .............................. 68
TBB
| ix
2. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠNĠN MÜKELLEFĠ ......................... 68
3. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠNĠN MATRAHI ............................ 69
4. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠNĠN ORANI .................................. 70
5. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠNĠN BEYANI VE ÖDENMESĠ... 70
6. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠNDE ĠSTĠSNA ............................... 70
7. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGE ................... 70
7.BÖLÜM
ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ .......................................................73
1. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ TANIMLAR ................... 73
2. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠNĠN KONUSU VE KAPSAMI ......... 75
3. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠNE TABĠ OLMAYAN BĠNALAR..... 75
4. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠNĠN MÜKELLEFĠ ............................... 76
5. BĠLDĠRĠM, TAHAKKUK VE ÖDEME ................................................ 76
5.1. Çevre Temizlik Vergisi Bildirimi..................................................... 76
5.2. Çevre Temizlik Vergisinin Tahakkuku ve Ödenmesi .................. 78
6. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ UYGULANMASINDA BĠNA
GRUPLARI .............................................................................................. 79
7. ĠNDĠRĠMLĠ ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ ......................................... 81
8. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ TARĠFESĠ ............................................ 82
8.1. 2013 Yılı Çevre Temizlik Vergisi ..................................................... 83
8.4. 2010 Yılı Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi ....................................... 88
9. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER.................. 92
8.BÖLÜM
ĠġGAL HARCI ...............................................................................101
x | TBB
1. ĠġGAL HARCININ KONUSU ............................................................ 101
2. ĠġGAL HARCININ MÜKELLEFĠ ....................................................... 101
3. ĠġGAL HARCI ĠSTĠSNALARI ............................................................ 101
4. ĠġGAL HARCININ MATRAHI (Belediye Gelirleri Kanunu
Madde 55) ............................................................................................... 102
5. ĠġGAL HARCI TARĠFESĠ .................................................................... 102
6. ĠġGAL HARCININ ÖDENMESĠ ........................................................ 102
7. ĠġGAL HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ DÜZENLEMELER ................................ 103
7.1. ĠĢgal Harcı Ġle Ġlgili Özelgeler ........................................................ 103
7.2. ĠĢgal Harcı Ġle Ġlgili Yargı Kararları ............................................... 103
9.BÖLÜM
TATĠL GÜNLERĠNDE ÇALIġMA RUHSATI HARCI..........105
1. TATĠL GÜNLERĠNDE ÇALIġMA RUHSATI HARCININ
KONUSU ................................................................................................ 105
MÜKELLEFĠ .......................................................................................... 105
3. TATĠL GÜNLERĠNDE ÇALIġMA RUHSATI HARCI TARĠFESĠ105
MÜKELLEFĠYET DÖNEMĠ VE ÖDENMESĠ .................................. 106
5. ADĠ ORTAKLIKLARDA TATĠL GÜNLERĠNDE ÇALIġMA
RUHSATI HARCININ MUHATABI ................................................ 106
6. TATĠL GÜNLERĠNDE ÇALIġMA RUHSATI HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ
ÖZELGELER .......................................................................................... 106
10.BÖLÜM
KAYNAK SULARI HARCI .........................................................111
1. KAYNAK SULARI HARCININ KONUSU ...................................... 111
2. KAYNAK SULARI HARCININ MÜKELLEFĠ ................................. 111
3. KAYNAK SULARI HARCI TARĠFESĠ .............................................. 111
TBB
| xi
4. KAYNAK SULARI HARCININ ÖDENMESĠ .................................. 112
5. KAYNAK SULARI HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGE ........................... 112
11.BÖLÜM
TELLALLIK HARCI .....................................................................114
1. TELLALLIK HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ TANIMLAR ................................. 114
2. TELLALLIK HARCININ KONUSU................................................... 114
3. TELLALLIK HARCININ MÜKELLEFĠ ............................................. 114
4. TELLALLIK HARCI MATRAHI ........................................................ 115
5. TELLALLIK HARCI ORANI ............................................................... 115
6. TELLALLIK HARCININ ÖDENMESĠ .............................................. 115
7. VERGĠ DAĠRESĠ ARACILIĞI ĠLE YAPILAN SATIġLARDA
TELLALIK HARCI UYGULAMASI .................................................. 115
8. TELLALLIK HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER................................ 116
9. TELLALLIK HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARLARI ................ 120
12.BÖLÜM
HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE VE DENETLEME HARCI ..122
1.HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE VE DENETLEME HARCI
KONUSU ................................................................................................ 122
2. HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE VE DENETLEME HARCI
MÜKELLEFĠ .......................................................................................... 122
3. HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE VE DENETLEME HARÇ
TARĠFESĠ ............................................................................................... 122
4. HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE VE DENETLEME HARCININ
ÖDENMESĠ ........................................................................................... 123
5. HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE VE DENETLEME HARCI ĠLE
ĠLGĠLĠ ÖZELGELER ............................................................................ 124
xii | TBB
13.BÖLÜM
ÖLÇÜ VE TARTI ALETLERĠ MUAYENE HARCI.................128
1. ÖLÇÜ VE TARTI ALETLERĠ MUAYENE HARCININ KONUSU .... 128
2. ÖLÇÜ VE TARTI ALETLERĠ MUAYENE HARCI TARĠFESĠ ...... 128
3.ÖLÇÜ VE TARTI ALETLERĠ MUAYENE HARCININ ÖDENMESĠ .. 131
14.BÖLÜM
BĠNA ĠNġAAT HARCI ................................................................ 132
1. BĠNA ĠNġAAT HARCININ KONUSU VE VERGĠYĠ DOĞURAN
OLAY....................................................................................................... 132
2. BĠNA ĠNġAAT HARCI ĠSTĠSNALARI ............................................. 132
3. BĠNA ĠNġAAT HARCI MÜKELLEFĠ ................................................ 133
4. BĠNA ĠNġAAT HARCI MATRAHI ................................................... 133
5. BĠNA ĠNġAAT HARCININ ÖDENMESĠ ......................................... 134
6. BĠNA ĠNġAAT HARÇ TARĠFESĠ ....................................................... 134
7. BĠNA ĠNġAAT HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER .......................... 136
8. BĠNA ĠNġAAT HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARI .................... 143
15.BÖLÜM
ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ HARÇLAR ....................................................144
1. ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ HARÇLARA ĠLĠġKĠN TANIMLAR ................. 144
2. ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ HARÇLAR ............................................................. 145
3. ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ HARÇLAR ĠSTĠSNASI ....................................... 145
4. ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ ÇEġĠTLĠ HARÇLARIN TARĠFESĠ.................... 146
5. ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ HARÇLAR ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER............... 149
TBB
| xiii
16.BÖLÜM
ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCI ......................................................154
1. ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCI ............................................................... 154
2. ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCI TARĠFESĠ ........................................... 154
3. ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCININ HESAPLANMASI .................... 155
4. FAALĠYET TÜRÜNÜN VEYA MÜSTECĠRĠN DEĞĠġMESĠ
DURUMUNDA ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCI UYGULAMASI .. 155
5. ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER................. 155
6. ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARI .......... 158
17.BÖLÜM
SAĞLIK BELGESĠ HARCI..........................................................159
1. SAĞLIK BELGESĠ HARCI ................................................................. 159
2. SAĞLIK BELGESĠ HARCI TARĠFESĠ ............................................... 159
18.BÖLÜM
HARCAMALARA KATILMA PAYI .........................................161
1. KATILMA PAYLARI ÇEġĠTLERĠ ...................................................... 161
1.1. Yol Harcamalarına Katılma Payı ................................................... 161
1.2.Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı .................................. 162
1.3. Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı ..................................... 163
2. YOL HARCAMALARINA KATILMA PAYI, KANALĠZASYON
HARCAMALARINA KATILMA PAYI VE SU TESĠSLERĠ
HARCAMALARINA KATILMA PAYI UYGULAMASI .............. 163
2.1. Katılma Paylarının Hesaplanma ġekli .......................................... 163
2.2. Katılma Paylarının Üst Sınırı ......................................................... 164
2.3. Katılma Paylarında Ġstisna ............................................................. 164
2.4. Katılma Paylarının Tahakkuku ..................................................... 164
2.5. Katılma Paylarının Tahakkuk Zamanı ......................................... 165
2.6. Katılma Paylarının Ġlanı .................................................................. 165
2.7. Katılma Paylarının Tahsili .............................................................. 165
2.8. Katılma Paylarına Ġtiraz .................................................................. 165
3. HARCAMALARA KATILMA PAYLARI ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER . 166
xiv | TBB
4. HARCAMALARA KATILMA PAYLARI ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI
KARARLARI ......................................................................................... 170
19.BÖLÜM
ÜCRETE TABĠ ĠġLER ..................................................................171
1. ÜCRETE TABĠ ĠġLER ........................................................................... 171
2. BELEDĠYELERCE ÜCRET UYGULAMA ESASLARI .................... 171
3. ÜCRETE TABĠ ĠġLER ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER ............................. 172
4. ÜCRETE TABĠ ĠġLER ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARLARI .............. 176
20.BÖLÜM
MÜZE GĠRĠġ ÜCRETLERĠ ĠLE MADENLERDEN
BELEDĠYELERE PAY ...................................................................177
1. MÜZE GĠRĠġ ÜCRETLERĠ ĠLE MADENLERDEN BELEDĠYELERE
PAY .......................................................................................................... 177
2. MÜZE GĠRĠġ ÜCRETLERĠ ĠLE MADENLERDEN BELEDĠYELERE
PAY ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARI ..................................................... 177
21.BÖLÜM
BELEDĠYE GELĠRLERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ OLARAK DĠĞER
KANUNLARDA YER ALAN ĠSTĠSNA VE MUAFĠYETLER ....178
22.BÖLÜM
BELEDĠYE GELĠRLERĠNDE UZLAġMA MÜESSESESĠ ......186
1.KANUNĠ DÜZENLEMELER ................................................................ 186
2.UZLAġMANIN KAPSAMI ................................................................... 187
2.1.Genel Olarak UzlaĢmanın Kapsamı ............................................... 187
2.2. UzlaĢma Kapsamındaki Belediye Gelirleri .................................. 188
3.UZLAġMA KOMĠSYONU .................................................................... 189
4.UZLAġMA KOMĠSYONU YETKĠSĠ .................................................. 189
5.UZLAġMA SÜRECĠ ............................................................................... 189
TBB
| xv
5.1.UzlaĢma Talebi.................................................................................. 189
5.2.UzlaĢma Daveti ................................................................................. 190
5.3.UzlaĢmaya Katılım ........................................................................... 190
6.UZLAġMANIN SONUÇLARI ............................................................. 191
6.1.UzlaĢmanın Sağlanması................................................................... 191
6.2.UzlaĢmanın Sağlanamaması ........................................................... 191
6.3.UzlaĢmanın Vaki Olmaması ........................................................... 191
6.4.UzlaĢmanın Ertelenmesi .................................................................. 192
EKLER ............................................................................................. 193
EK 1: BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU BAKANLAR KURULU
KARARLARI ............................................................................................... 194
EK 2: BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU GENEL TEBLĠĞLERĠ ....... 196
EK 3: BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU SĠRKÜLERĠ ........................ 198
EK 4: BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU UYGULAMASINA ĠLĠġKĠN
YÖNETMELĠKLER .................................................................................... 199
EK 4/1: 2464 SAYILI BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU’NUN
ÇEġĠTLĠ HARÇLARLA ĠLGĠLĠ HÜKÜMLERĠNĠN
UYGULANMASINA ĠLĠġKĠN YÖNETMELĠK .................................... 199
EK 4/2: 2464 SAYILI BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU’NUN
HARCAMALARA KATILMA PAYLARI ĠLE ĠLGĠLĠ
HÜKÜMLERĠNĠN UYGULANMASINA ĠLĠġKĠN YÖNETMELĠK . 204
EK 5: BELEDĠYE GELĠRLERĠ UZLAġMA MEVZUATI ...................... 209
xvi | TBB
KISALTMALAR
a.g.e. : Adı geçen eser
BGK: Belediye Gelirleri Kanunu
ÇSGB: ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
GĠB: Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı
Ġ.Ġ.B.F.: Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi
Md : Madde
MĠGM: Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü
RG: Resmi Gazete
VUK: Vergi usul Kanunu
TBB
| xvii
TABLOLAR
Tablo 1:
Tablo 2:
Tablo 3:
Tablo 4:
Tablo 5:
Belediyelerin Öz Gelirleri .......................................................... 2
Belediyeler Tarafından Tahsil Edilen Vergiler ....................... 3
Belediyeler Tarafından Tahsil Edilen Harçlar ........................ 4
Belediyeler Tarafından Tahsil Edilen Paylar .......................... 5
Nüfus Sayımına Göre Türlerine ve Nüfuslarına Göre
Belediyelerin Dağılımı (2012) .................................................... 6
Tablo 6: 6360 ve 6447 Sayılı Kanunlar Uyarınca Türlerine Göre
Belediye Sayıları.......................................................................... 7
Tablo 7: Mahalli Ġdarelerin SeçilmiĢ Görevlilerine ĠliĢkin
Bilgiler(2009-2013) ...................................................................... 8
Tablo 8: Türleri Ġtibarıyla Mahalli Ġdarelerin Personel Sayıları (2012)........ 9
Tablo 9: Mahalli Ġdarelerin Türlerine Göre Gelirleri (2008-2012) ...... 9
Tablo 10: Gelir Kalemlerine Göre Mahalli Ġdarelerin Gelirleri (20082012) ............................................................................................ 10
Tablo 11: Mahalli Ġdarelerin Türlerine Göre Vergi Gelirleri ve Toplam
Gelirler (2012) ............................................................................ 11
Tablo 12: Belediye Türlerine Göre Vergi Gelirleri ve Toplam Gelirler
(2012) .......................................................................................... 12
Tablo 13: Mahalli Ġdarelerin Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden
Aldıkları Paylar (2011-2012) .................................................... 14
Tablo 14: Mahalli Ġdare Gelirlerinin Genel Değerlendirmesi (2012) .. 15
Tablo 15: Mahalli Ġdarelerin Gelirlerine Toplu BakıĢ (2006-2011) ...... 15
Tablo 16: Belediyeler Bütçe Dengesi (2006-2012) .................................. 16
Tablo 17: 2013 Yılı Tüm Belediyelerinin Gelirlerinin Ekonomik
Sınıflandırılması ........................................................................ 17
Tablo 18: Mahalli Ġdarelerin Gelir ve Harcamalarına ĠliĢkin
GeliĢmeler ve Hedefler ............................................................ 18
Tablo 19: Ġlan ve Reklam Vergisi Tarifesi ............................................... 28
Tablo 20: Eğlence Vergisi Oran ve Tutarı ............................................... 41
Tablo 21: Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi Oranı ....................... 60
Tablo 22: Çevre Temizlik Vergisi Uygulamasına Esas Bina Grupları ..... 80
Tablo 23: ĠĢyeri ve Diğer ġekillerde Kullanılan Binalara Ait Ġndirimli
Çevre Temizlik Vergisi (2013) ................................................. 82
Tablo 24: Tablo XXIV. 2013 Yılı Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi....... 83
xviii | TBB
Tablo 25: 2013 Yılı BüyükĢehir Belediyeleri Çevre Temizlik Vergisi
Tarifesi ........................................................................................ 84
Tablo 26: 2012 Yılı BüyükĢehir Belediyeleri DıĢındaki Belediyelerde
Uygulanacak Olan Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi ............ 85
Tarifesi ........................................................................................ 85
Tablo 28: 2012 Yılı ĠĢyeri ve Diğer ġekillerde Kullanılan Binalara Ait
Ġndirimli Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi ............................. 86
Uygulanacak Çevre Temizlik Vergisi .................................... 87
Tablo 30: 2011 Yılı BüyükĢehir Belediyelerinde Uygulanacak Olan
Çevre Temizlik Vergisi ............................................................ 87
Uygulanacak Olan Çevre Temizlik Vergisi .......................... 89
Tablo 33: 2010 Yılı BüyükĢehir Belediyelerinde Uygulanacak Çevre
Temizlik Vergisi ........................................................................ 89
Tarifesi ........................................................................................ 91
Tarifesi ........................................................................................ 92
Tablo 39: ĠĢgal Harcı Tarifesi.................................................................. 102
Tablo 40: Kaynak Suları Harcı Tarifesi ................................................. 111
Tablo 41: Belediye Grupları Ġtibarıyla Kaynak Suları Harç oranları..........111
Tablo 42: Belediye Grupları Ġtibarıyla Kaynak Suları Harç oranları 112
Tablo 43: Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı Tarifesi .... 123
Tablo 44: Belediye Grupları Ġtibariyle KüçükbaĢ Hayvan Kesimi
Muayene ve Denetleme Harcı Oranları............................... 123
Tablo 45: Belediye Grupları Ġtibariyle BüyükbaĢ Hayvan Kesimi
Muayene ve Denetleme Harcı Oranları............................... 123
Tablo 46: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi ................... 128
TBB
| xix
Tablo 47: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (Tartı
Ağırlıklarının Her Birinden) .............................................. 129
Tablo 48: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (Uzunluk
Ölçülerinin Her Birinden) ................................................... 129
Tablo 49: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (Akıcı ve
Kuru Daneli Maddelerin Hacim Ölçeklerinin Her
Birinden) .................................................................................. 129
Tablo 50: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (El
Terazilerinden) ...................................................................... 130
Tablo 51: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (Normal
Masa Terazilerinden) ........................................................... 130
Tablo 52: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (Otomatik
(Ġbreli) Terazilerden) ............................................................ 130
Tablo 53: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (Elektronik
Terazilerden) .......................................................................... 131
Tablo 54: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (Kantar ve
Basküllerden) ......................................................................... 131
Tablo 55: Bina ĠnĢaat Harcı Tarifesi (Konutlar Ġçin) .......................... 134
Tablo 56: Bina ĠnĢaat Harcı Tarifesi (ĠĢyerleri Ġçin) ........................... 135
Tablo 57: Belediye Grupları Ġtibariyle Bina ĠnĢaat Harcı Tarifesi
(Konutlar Ġçin) ........................................................................ 135
(ĠĢyerleri Ġçin) ......................................................................... 135
Tablo 59: Ġmar Ġle Ġlgili Harçların Tarifesi ............................................ 146
Tablo 60: Ġlk Parselasyon Harcı Tarifesi (Beher m2 Ġçin) .................. 147
Tablo 61: Ġfraz ve Tevhit Harcı Tarifesi (Beher m2 Ġçin) ................... 147
Tablo 62: Plan ve Proje Tasdik Harcı Tarifesi (Beher m2 Ġçin) ........ 147
Tablo 63: Zemin Açma Ġzni ve Toprak Hafriyatı Harcı Tarifesi (Beher
Metreküp ve Metrekare Ġçin) ................................................ 148
Tablo 64: Yapı Kullanma Ġzin Harcı Tarifesi (Beher ĠnĢaat m2 Ġçin) ...... 148
Tablo 65: ĠĢyeri Açma Ġzni Harcı Tarifesi ............................................ 154
Tablo 66: Sağlık Belgesi Harcı Tarifesi ................................................. 159
Tablo 67: Sağlık Belgesi Harcı Tarifesi ................................................ 159
Tablo 68: Diğer Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Yer
Alan Muafiyet ve Ġstisnalar .................................................. 178
xx | TBB
1.BÖLÜM
1. BELEDĠYE GELĠRLERĠNĠN TARĠHSEL GELĠġĠMĠ12
Belediyelerin gelirlerine iliĢkin ilk temel düzenleme 1914 yılında
Rüsumu Belediye Kanunu ile yapılmıĢtır. 1924 yılında 423 sayılı Belediye Vergi ve Resimleri Kanunu’yla mali yapı yeniden düzenlenmiĢtir. 1948 yılında 5237 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu yürürlüğe
girmiĢtir. 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu ile 5237 sayılı Kanun
yürürlükten kaldırılmıĢtır. Söz konusu 2464 sayılı Belediye Gelirleri
Kanunu’nun uygulamasına günümüzde devam edilmektedir.
Belediye gelirleri açısından önemli bir düzenleme olan 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu 01.03.1971 tarihinde yürürlüğe girmiĢ ve
uygulamasına devam edilmektedir. Belediye gelirleri ile ilgili diğer
önemli bir düzenleme olan 2380 sayılı Belediyelere ve Ġl Özel Ġdarelerine Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun13 01.07.2008 tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılarak, söz
konusu Kanun yerine 5779 sayılı Ġl Özel Ġdarelerine ve Belediyelere
Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun14
uygulanmaya baĢlanmıĢtır.
2. BELEDĠYE GELĠRLERĠ TÜRLERĠ
Belediye gelirleri; Öz Gelirler ve Merkezi Bütçeden Yapılan
Transferler olmak üzere iki kaynaktan oluĢmaktadır.
2.1. Belediyelerin Öz Gelirleri
Belediyelerin öz gelirleri aĢağıdaki Ģekilde sınıflandırılır.
i. 1319 Sayılı Emlak Vergisi Kanunu’na Göre Alınan Emlak Vergisi
ii. 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’na Göre Alınan Vergiler,
Harçlar, Harcamalara Katılma Payları, Ücretler ve Madenlerden ve
Müze GiriĢ Ücretlerinden Aktarılan Paylar ve Diğer Öz Gelirler
12Fazıl
AYDIN: “Belediye Gelirleri ve Belediye Gelirleri ile Ġlgili Kanun Tasarısının
Değerlendirilmesi”, Vergi Sorunları Dergisi’nin Aralık/2010,Sayı:267,s,12.
TBB
|1
iii. 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin Gelirleri” baĢlıklı 59’uncu maddesinde, taĢınır ve taĢınmaz malların kira, satıĢ ve
baĢka suretle değerlendirilmesinden elde edilen gelirler ile her türlü
giriĢim, iĢtirak ve faaliyetler karĢılığı elde edilen gelirler
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nda belediyeler için altı
adet vergi ve on üç adet harç öngörülmüĢtür. Vergi ve harçlardan
maktu olarak düzenlenenler için alt ve üst limitler konulmuĢ, bu limitler arasında miktar tespit etme yetkisi; vergiler ve harçlarda Bakanlar Kuruluna verilmiĢtir.15
Anayasa Mahkemesinin 29.12.2011 tarih ve Esas Sayı 2010/62,
Karar Sayı 2011/175 sayılı Kararı ile anılan Kanun’un 96’ncı
maddesinin (B) fıkrasında belediye meclislerine tanınan yetki
Anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle iptal edilmiĢtir. Anayasa
Mahkemesi Kararı çerçevesinde 6487 sayılı “Bazı Kanunlar ile 375
Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede DeğiĢiklik Yapılması
Hakkında Kanun”da yapılan düzenleme ile Belediye Gelirleri
Kanunu’nda yer alan bütün vergi ve harçlar için, Kanun’da en az ve
en çok miktarları gösterilen vergi ve harç tarifelerinin Bakanlar
Kurulunca tespit edilmesi sağlanmıĢtır.
Emlak Vergisi Kanunu’na göre tahsil edilen emlak vergisi ve Belediye Gelirleri Kanunu’nda belediyeler için ön görülmüĢ olan öz
gelirlerin ayrıntısı aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo 1: Belediyelerin Öz Gelirleri
VERGĠLER
HARÇLAR
PAYLAR
ÜCRETLER
Harcamalara Katılma
Payı
Emlak Vergisi
ĠĢgal Harcı
-Yol Harcamalarına
Katılma Payı
-Kanalizasyon Harcamalarına Katılma
Payı
-Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı
Kitap yayımı esnasında Bakanlar Kurulu Kararı yayımlanmamıĢ olduğundan kitapta yer
almamktadır.
15
2 | TBB
Ġlan ve Reklam
Vergisi
Tatil Günlerinde ÇalıĢma
Ruhsatı Harcı
Eğlence Vergisi
Kaynak Suları Harcı
HaberleĢme Vergisi
Tellallık Harcı
Elektrik ve Havagazı
Tüketim Vergisi
Hayvan Kesimi Muayene ve
Denetleme Harcı
Yangın Sigortası Vergisi
Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı
Madenlerden ve Müze
GiriĢ Ücretlerinden
Aktarılan Pay
Çevre Temizlik Vergisi Bina ĠnĢaat Harcı
Kayıt ve Suret Harcı
Ġmar ile Ġlgili Harçlar
-Parselasyon Harcı
-Ġfraz ve Tevhit Harcı
-Plan ve Proje Harcı
-Zemin Açma Ġzni ve
Toprak Hafriyat Harcı
-Yapı Kullanma Ġzni Harcı
ĠĢyeri Açma Ġzin Harcı
Muayene, Ruhsat ve Rapor
Harcı
Sağlık Belgesi Harcı
Belediyeler tarafından Belediye Gelirleri Kanunu ve Emlak Vergisi Kanunu’na göre tahsil edilen vergiler aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo 2: Belediyeler Tarafından Tahsil Edilen Vergiler
Vergi
Ġlan ve Reklam Vergisi
Kanun
No./Madde No.
2464 /12-16
Eğlence Vergisi
2464/17-22
HaberleĢme Vergisi
2464/29-33
Elektrik ve Havagazı
Tüketim Vergisi
2464/34-39
Yangın Sigorta Vergisi
2464/40-44
2464/ mükerrer
Çevre Temizlik Vergisi
44
TBB
|3
Belediyeler tarafından Belediye Gelirleri Kanunu’na göre tahsil
edilen harçlar aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo 3: Belediyeler Tarafından Tahsil Edilen Harçlar
Harç
Kanun No./Madde No.
ĠĢgal Harcı
2464/52-57
Tatil Günlerinde ÇalıĢma Ruhsatı
Harcı
2464/58-62
Kaynak Suları Harcı
2464/63-66
Tellallık Harcı
2464/67-71
Hayvan Kesimi Muayene ve
Denetleme Harcı
2464/72-75
Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene
Harcı
2464/76-78
2464/Ek Md.1-Ek Md.6
Bina ĠnĢaat Harcı
2464/79
Parselasyon Harcı
2464/80
Ġfraz ve Tevhit Harcı
Plan ve Proje Harcı
Ġmar ile Ġlgili Harçlar
Zemin Açma Ġzni ve
Toprak Hafriyat Harcı
Yapı Kullanma Ġzni Harcı
ĠĢyeri Açma Ġzin Harcı
2464/81
Muayene, Ruhsat ve Rapor Harcı
2464/82
2464/83
Belediyeler tarafından Belediye Gelirleri Kanunu’na göre tahsil
edilen paylar aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
4 | TBB
Tablo 4: Belediyeler Tarafından Tahsil Edilen Paylar
Kanun
No./Madde
No.
Paylar
Yol Harcamalarına Katılma Payı
Harcamalara Katılma Payı
Kanalizasyon Harcamalarına Katılma
Payı
2464/86-87-88
Su Tesisleri Harcamalarına Katılma
Payı
Madenlerden ve Müze GiriĢ
Ücretlerinden Aktarılan Pay
2464/97
2.2. Merkezi Bütçeden Yapılan Transferler
5779 sayılı Ġl Özel Ġdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi
Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun ile belediyelere genel
bütçe vergi gelirleri tahsilatı toplamı üzerinden pay verilmektedir.
Merkezi bütçe vergi gelirlerinden belediyelere yapılan transferler
belediye gelirlerinin önemli bir kısmını oluĢmaktadır. Merkezi idareden yerel yönetimlere yapılan transfer sistemi Türkiye’de pay ayırma
yöntemine göre yapılmaktadır.
Merkezi bütçe vergi gelirlerinden bu idarelere yapılan transferler, genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamının; %2,85’i büyükĢehir
dıĢındaki belediyelere, % 2,50’si büyükĢehir ilçe belediyelerine ve %
1,15’i ise il özel idarelerine ayrılmaktadır. Bu ayırma yöntemi
01.07.2008 tarihinden itibaren uygulanmaktadır. BüyükĢehir belediye
sınırları içinde yapılan genel bütçe vergi gelirleri tahsilatı toplamının
%5’i ile genel bütçe vergi gelirleri tahsilatı toplamı üzerinden büyükĢehir ilçe belediyelerine ayrılan payların %30’u büyükĢehir belediye
payı olarak ayrılmaktadır.
3. BELEDĠYELERĠN SAYISAL GÖRÜNÜMÜ
3.1. Nüfus Sayımına Göre Türlerine ve Nüfuslarına Göre
Belediyelerin Dağılımı
2012 yılı itibarıyla nüfus sayımına ülkemizdeki belediyelerin türleri ve nüfuslarına göre dağılımı aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
TBB
|5
Tablo 5: : Nüfus Sayımına Göre Türlerine ve Nüfuslarına Göre
Belediyelerin Dağılımı(2012)
TOPLAM
BÜYÜKġEHĠR
ĠL
BÜYÜKġEHĠR
ĠLÇE
ĠLÇE
BELDE
BELEDĠYELER
2.950
16
65
143
749
1977
Nüfusu 0-1.999
Arası Olan
Belediyeler
1.009
64
945
Nüfusu 2.0004.999 Arası Olan
Belediyeler
1.041
196
845
Nüfusu 5.0009.999 Arası Olan
Belediyeler
325
6
181
138
Nüfusu 10.00024.999 Arası
Olan
Belediyeler
231
1
8
179
43
Olan
Belediyeler
92
6
20
62
4
Olan
Belediyeler
86
19
15
50
2
Olan
Belediyeler
77
29
31
17
Olan
Belediyeler
53
1
8
44
Olan
Belediyeler
26
5
2
19
Nüfusu
1.000.000 Dan
Büyük Olan
Belediyeler
10
10
Kaynak: Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü: 2012 Yılı Mahalli Ġdareler Genel Faaliyet
Raporu, Ankara, Haziran, 2013,s,12.(TÜĠK ADNKS 2012 nüfus sayımı verilerine dayanılarak
hazırlanmıĢtır, 2013)
Yukarıdaki tabloda görüldüğü üzere; nüfusu 2.000’in altında
1.009, 5.000’in altında 2.050, 10.000’in altında 2.375, belediye bulunmaktadır. Nüfusu 10.000’in altındaki belediyelerin toplam belediye
sayısına oranı % 80,50’dir. Nüfusu 100.000’in üzerinde 166 belediye
6 | TBB
bulunmaktadır. Ülkemizdeki nüfusun (75.715.997) % 84’ü
(63.743.047) belediye sınırları içerisinde, % 16’sı (11.972.950) belediye
sınırları dıĢında yaĢamaktadır. Belediye sınırları içerisinde yaĢayanların % 55,6’sı (35.467.356) büyükĢehir belediyesi, % 44,4’ü ise diğer
belediye sınırları içerisinde bulunmaktadır.16
2012 ve 2013 yıllarında yapılan düzenlemelerle büyükĢehir belediye sayısı 30’a yükselmekte, büyükĢehir belediye sınırları il mülki
sınırları ile bütünleĢtirilmekte, büyükĢehirlerdeki il özel idareleri ile
büyükĢehir sınırları içerisindeki belde belediyeleri ve köyler kaldırılmaktadır. Ayrıca, 2011 yılı ADNKS sonuçlarına göre büyükĢehir
belediyesi dıĢındaki illerde nüfusu 2 binin altındaki belediyeler köye
dönüĢtürülmekte ve genel bütçeden belediyelere aktarılan paylar
yeniden düzenlenmektedir. 2014 yılı mahalli idare seçimleri sonrasında toplam belediye sayısının 1.395’e düĢmesi ve toplam nüfusun
yüzde 90’ından fazlasının belediye sınırları içerisinde kalması beklenmektedir.17
Tablo 6: 6360 ve 6447 Sayılı Kanunlar Uyarınca Türlerine Göre
Belediye Sayıları
Mevcut
Durum
(2013)
Ġlk Yerel Seçimlerde Esas Alınacak Durum1 (2014)
BüyükĢehir Belediyesi
16
30
BüyükĢehir Ġlçe Belediyesi
143
519
Ġl Belediyesi
65
51
Ġlçe Belediyesi
749
400
Belde Belediyesi
1.977
3952
Toplam Belediye
2.950
1.395
Kaynak: Onuncu Kalkınma Planı(2014-2018),s,152.(ĠçiĢleri Bakanlığı)
(1) Haziran 2013 itibarıyla
(2) 6360 Sayılı Kanun gereğince bazı belediyelerin birleĢme veya
katılma yoluyla nüfusu 2.000’in üzerine çıkabileceğinden tüzel kiĢilikleri korunacak ve bu listede yer alan belediye sayısı artabilecektir.
Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü: 2012 Yılı Mahalli Ġdareler Genel Faaliyet Raporu,
Ankara, Haziran, 2013,s,12.
17 Onuncu Kalkınma Planı(2014-2018),s,150.(06.07.2013 tarih ve 28699 (Mükerrer) sayılı
16
TBB
|7
3.2. Mahalli Ġdarelerin SeçilmiĢ Görevlilerine ĠliĢkin Bilgiler
2009 ve 2013 yılları mahalli idarelerin seçilmiĢ görevlilerine iliĢkin bilgiler aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo 7: Mahalli Ġdarelerin SeçilmiĢ Görevlilerine ĠliĢkin Bilgiler
(2009-2013)
Erkek
Oran
(%)
Kadın
Oran
(%)
Mevcut
Durum
Seçim
Sonrası
Durum
Belediye
BaĢkanı
2.923
99,08
27
0,92
2.950
1.396
Belediye Meclis
Üyesi
30.450
95,78
1.340
4,22
31.790
23.149
Ġl Genel Meclis
Üyesi
3.269
96,74
110
3,26
3.379
4.046
Köy Muhtarı
34.210
99,81
65
0,19
34.275
18.250
Köy Ġhtiyar
Meclis Üyesi
137.848
99,76
329
0,24
138.177
79.095
Mahalle
Muhtarı
18.178
97,69
429
2,31
18.607
31.604
Mahalle Ġhtiyar
Heyeti Üyesi
71.174
98,06
1.409
1,94
72.583
126.416
Toplam
298.052
98,77
3.709
1,23
301.761
283.956
Türü
Raporu, Ankara, Haziran, 2013,s,15. (MĠGM verilerine dayanılarak hazırlanmıĢtır, 2013)
3.3. Mahalli Ġdarelerin Personel Sayıları
2012 yılına ait, türleri itibarıyla mahalli idarelerin personel sayıları aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
8 | TBB
Tablo 8: Türleri Ġtibarıyla Mahalli Ġdarelerin Personel Sayıları
(2012)
Mahalli
İdare Türü
Memur
Sözleşmeli
Personel
İşçi
(Sürekli)
ĠĢçi
(Geçici)
Toplam
İl Özel
İdaresi
Belediyeler
9.559
1.950
22.000
319
33.828
84.313
18.772
86.269
6.198
195.552
Belediye
Bağlı
Ġdareleri
8.405
1.812
15.465
290
25.972
Mahalli
Ġdare
Birlikleri
746
418
442
1.362
2.968
Toplam
103.023
22.952
124.176
8.169
258.320
Kaynak: Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü: 2012 Yılı Mahalli Ġdareler Faaliyet Raporu,
Ankara, Haziran, 2013,s,15. (MĠGM verilerine dayanılarak hazırlanmıĢtır, 2013)
4.BELEDĠYELERĠN GELĠRLERĠNĠN SAYISAL GÖRÜNÜMÜ
4.1. Mahalli Ġdarelerin Gelirleri
Mahalli idarelerin gelirleri 2008 ve 2012 yılları itibarıyla türlerine
göre aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo 9: Mahalli Ġdarelerin Türlerine Göre Gelirleri
(2008-2012)
(1.000 TL)
Türü
2009
Belediyeler
25.736.012
26.844.961
34.233.863 40.740.227 45.131.525
Belediye Bağlı Ġdareleri
5.983.883
7.333.985
7.459.228
9.581.186
Ġl Özel Ġdareleri
7.121.956
7.299.672
9.752.093
11.678.259 12.440.479
-
1.291.325
2.317.412
2.221.391
38.841.851
42.477.177
53.582.118 63.415.789 69.263.300
Mahalli Ġdare Birlikleri*
Toplam**
2010
2012
2008
2011
10.257.480
2.152.998
* Muhasebat Genel Müdürlüğünce Mahalli Ġdare Birliklerine ait
bilgiler 2009 tarihinden itibaren yayınlanmaya baĢlanmıĢtır.
**Muhasebat Genel Müdürlüğünce hesaplanan konsolide toplam
esas alınmıĢtır.
Raporu,
Ankara,
Haziran,
2013,s,97.(Muhasebat
Genel
Müdürlüğü,
http://www.muhasebat.gov.tr/ 2013)
TBB
|9
4.2. Mahalli Ġdarelerin Gelir Türlerine Göre Gelirleri
Mahalli idarelerin gelirlerinin gelir türleri itibarıyla 2008-2012
dönemi gerçekleĢme sonuçları aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo 10: Gelir Kalemlerine Göre Mahalli Ġdarelerin Gelirleri
(2008-2012)
(1.000 TL)
Türü
Vergi Gelirleri
TeĢebbüs
Gelirleri
ve
2008
2009
2010
2011
2012
4.190.482
3.776.080
5.904.388
6.901.489
7.249.848
Mülkiyet 9.187.821
Alınan BağıĢ ve Yardım- 5.208.655
lar ile Özel Gelirler
10.558.298 11.922.406 13.868.818 16.050.147
6.150.040
8.876.235
10.261.712 10.330.824
Faizler, Paylar ve Cezalar 18.404.010 19.885.113 24.172.266 28.852.081 32.546.882
Sermaye Gelirleri
1.731.648
1.333.119
2.690.268
3.483.632
3.049.318
Alacaklardan Tahsilâtlar
119.235
1.067.293
16.555
48.057
36.281
Toplam Gelirler
38.841.851 42.477.177 53.582.118 63.415.789 69.263.300
*Muhasebat Genel Müdürlüğünce hesaplanan konsolide toplam
esas alınmıĢtır.
Kaynak: Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü: 2012 Yılı Mahalli Ġdareler Faaliyet Raporu,
Ankara, Haziran, 2013,s,101.(Muhasebat Genel Müdürlüğü, http://www.muhasebat.gov.tr/,
2013.)
2012 yılı itibarıyla mahalli idarelerin gelirleri 69.263.300.000
TL’dir. Vergi gelirleri 7.249.848.000 TL, teĢebbüs ve mülkiyet gelirleri
16.050.147.000 TL, alınan bağıĢ ve yardımlar ile özel gelirler
10.330.824.000 TL, faizler, paylar ve cezalar 32.546.882.000 TL, sermaye gelirleri 3.049.318.000 TL ve alacaklardan tahsilâtlar 36.281.000
TL’dir. 2008 yılına ait gelire mahalli idare birliklerinin geliri dâhil
değildir.18
4.3. Mahalli Ġdarelerin Vergi Gelirleri
Vergi gelirleri, ilgili mahalli idarece alınan emlak (bina, arsa,
arazi) vergisi, çevre temizlik vergisi, haberleĢme vergisi, elektrik ve
havagazı tüketim vergisi, eğlence vergisi, yangın sigorta vergisi, ilan
ve reklam vergisi ile bina inĢaat harcı, iĢyeri açma izni harcı, yapı
kullanma izni harcı, ölçü ve tartı aletlerinin muayene harcı, hayvan
18
10 | TBB
kesimi muayene ve denetleme harcı, iĢgal harcı, kaynak suları harcı,
tatil günlerinde çalıĢma ruhsat harcı, tellallık harcı, toptancı hali resmi ve diğer harçlardan oluĢmaktadır. Belediyelerin topladığı vergiler
Belediye Gelirleri Kanunu’nda ve Emlak Vergisi Kanunu’nda düzenlenmiĢtir. Yerel vergiler nispi ve maktu olmak üzere iki Ģekilde belirlenmektedir. Nispi vergiler, enflasyon dönemlerinde reel olarak kendilerini korumaktadır. Maktu vergiler ise enflasyon karĢısında aĢınmaktadır. Türkiye’de Bina Vergisi, Arazi Vergisi, Eğlence Vergisi gibi
vergiler nispi olarak hesaplanırken, Ġlan ve Reklam Vergisi, Çevre
Temizlik Vergisi ve harçların tamamına yakını (Tellallık Harcı hariç)
maktu olarak hesaplanmaktadır. BüyükĢehir belediyelerinde büyükĢehir sınırları ve mücavir alanları içinde belediyelerince tahsil edilen
emlak vergisi tutarının tamamı ilgili ilçe ve ilk kademe belediyeleri
tarafından alınır. Bunlardan büyükĢehir belediyesine veya özel idareye ayrıca pay kesilmez. Ġl özel idarelerine ait vergi gelirleri yok denecek kadar azdır. Çünkü özel idarelere belediyelerde olduğu gibi
vergi ve harç toplama konusunda henüz yetki verilmemiĢtir.19
2012 yılı itibarıyla türlerine göre mahalli idarelerin vergi gelirleri
ve toplam gelirler aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo 11: Mahalli Ġdarelerin Türlerine Göre Vergi Gelirleri ve
Toplam Gelirler (2012)
(1.000 TL)
Türü
Belediyeler
Vergi Gelirleri
Toplam Gelir
%
7.232.437
45.131.525
16,03
0
10.257.480
0,00
15.509
12.440.479
0,12
Mahalli Ġdare Birlikleri
1.902
2.152.998
0,09
7.249.848
69.982.482
10,36
Toplam
Raporu,Ankara,
Haziran,
Genel
Müdürlüğü,
http://www.muhasebat.gov.tr/, 2013.)
Yukarıdaki tabloda görüldüğü üzere; 2012 yılında vergi gelirleri
olarak belediyeler 7.232.437.000 TL, il özel idareleri 15.509.000 TL ve
mahalli idare birlikleri 1.902.000 TL gelir elde etmiĢtir.
Ankara, Haziran, 2013,s,102-103.
19
TBB
| 11
4.4. Belediye Türlerine Göre Vergi Gelirleri
2012 yılı itibarıyla belediye türlerine göre vergi gelirleri ve toplam gelirler karĢılaĢtırmalı olarak aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo 12: Belediye Türlerine Göre Vergi Gelirleri ve Toplam
Gelirler (2012)
(1.000 TL)
Türü
Vergi Gelirleri
256.984
Toplam Gelir
17.228.427
%
1,49
661.356
5.183.880
12,76
Ġlçe ve Belde Belediyeleri
6.314.097
22.719.218
27,79
Toplam
7.232.437
45.131.525
16,03
BüyükĢehir Belediyeleri
Ġl Belediyeleri
Raporu,
Ankara,
Haziran,
Genel
Müdürlüğü,
Yukarıdaki tabloda görüldüğü üzere; 2012 yılında vergi gelirleri
olarak; büyükĢehir belediyeleri 256.984.000 TL, il belediyeleri
661.356.000 TL, ilçe ve belde belediyeleri 6.314.097.000 TL gelir elde
etmiĢtir.
4.5. Mahalli Ġdarelerin Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Aldıkları
Paylar
2008 yılında yapılan düzenlemeyle mahalli idarelere merkezi
bütçeden aktarılacak payların oranları ve dağıtım esasları değiĢtirilmiĢ, nüfus kriterinin yanı sıra geliĢmiĢlik endeksi ile özel idareler için
illerin yüzölçümü, köy sayısı, kırsal alan nüfusu gibi yeni kriterler
eklenmiĢ ve böylece belediyeler ve il özel idarelerinin genel bütçe
vergi paylarında artıĢ sağlanmıĢtır.20
Yerel yönetim kuruluĢlarının ihtiyaç duydukları fonları; vergi ve
benzeri uygulamalardan yeterli ölçüde sağlayamamaları, mali, iktisadi, sosyal ve diğer faktörler; ticari giriĢimlerde bulunmalarını, mülk
geliri elde etmeye çaba göstermelerini ve bazı durumlarda borçlanmaya baĢvurmalarını gerekli hale getirmektedir. Yerel yönetim kuruluĢlarının, kanunların belirlediği sınırlar içerisinde merkezi yönetim
tarafından kendilerine verilmiĢ olan görevleri gerçekleĢtirebilmeleri,
sistemli bir mali paylaĢım (tevzin) ile sağlanabilir. Söz konusu kuru-
Onuncu Kalkınma Planı(2014-2018),s,153.(06.07.2013 tarih ve 28699 (Mükerrer) sayılı
20
12 | TBB
luĢların görevlerini gerçekleĢtirebilmeleri, merkezi yönetimin destek
ve yardımını zorunlu bir hale getirmektedir.21
5779 sayılı Ġl Özel Ġdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi
Gelirlerinden pay Verilmesi Hakkında Kanun’a göre Genel Bütçe
vergi gelirleri tahsilatının yüzde 1,15’i il özel idare payı olarak ayrılır
ve bu payın; yüzde 50’lik kısmı illerin nüfusuna, yüzde 10’luk kısmı
illerin yüzölçümüne, yüzde 10’luk kısmı illerin köy sayısına, yüzde
15’lik kısmı illerin kırsal alan nüfusuna, yüzde 15’lik kısmı ise illerin
Devlet Planlama TeĢkilatı MüsteĢarlığınca tespit edilen en son geliĢmiĢlik endeksindeki grubuna göre dağıtılır. BüyükĢehir Belediyeleri:
5779 sayılı Ġl Özel Ġdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun hükümleri uyarınca; büyükĢehir belediye sınırları içinde yapılan genel bütçe vergi tahsilâtı toplamının yüzde 5’i ile genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamının
yüzde 2,5’u olarak büyükĢehir ilçe belediyelerine ayrılan ve bu belediyelere nüfus esasına göre dağıtılan payın yüzde 30’u büyükĢehir
belediye payı olarak ayrılır. BüyükĢehir sınırları içerisindeki genel
bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamından ayrılan yüzde 5’lik payın
yüzde 70’i doğrudan ilgili büyükĢehir belediyesine aktarılır, kalan
yüzde 30’luk kısmı ise ortak bir havuzda toplanarak tüm büyükĢehir
belediyelerinin nüfuslarına göre dağıtılır. Genel bütçe vergi gelirleri
tahsilatı toplamının yüzde 2,5’u olarak ayrılan büyükĢehir ilçe belediye payı nüfusa göre dağıtılarak yüzde 30’luk büyükĢehir belediye
payı ve 2560 sayılı Kanun’un 13’üncü maddesi gereğince dağıtılacak
yüzde 10’luk büyükĢehir belediyesi bağlı su ve kanalizasyon idaresi
payı ayrıldıktan sonra geri kalan kısmı büyükĢehir ilçe belediyelerine
nüfusa göre dağıtılır. Ġl, ilçe ve Belde Belediyeleri: 5779 sayılı Ġl Özel
Ġdareleri ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun’a göre; genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamının yüzde 2,85’i büyükĢehir dıĢındaki belediyelere ayrılır. Bu
yüzde 2,85’lik belediye payının; yüzde 80’lik kısmı belediyelerin nüfusuna, yüzde 20’lik kısmı ise belediyelerin Devlet Planlama TeĢkilatı
MüsteĢarlığı tarafından tespit edilen en son “geliĢmiĢlik endeksi”
verileri esas alınarak, en az geliĢmiĢ ilçeden en çok geliĢmiĢ olana
doğru, eĢit sayıda oluĢturulan beĢ gruptan dâhil oldukları grubun
aldığı paydan nüfuslarına göre dağıtılır. Belde belediyeleri bağlı bulundukları ilçenin geliĢmiĢlik endeksindeki grubunda değerlendirilir.
DenkleĢtirme Ödeneği ise; kesinleĢmiĢ en son genel bütçe vergi gelir-
21
Abdurrahman AKDOĞAN: Kamu Maliyesi, 14. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara, 2011,s,422.
TBB
| 13
leri tahsilâtı toplamının binde biri oranında her yıl Maliye Bakanlığı
bütçesine belediyeler denkleĢtirme ödeneği olarak konan ödenek
olup, Maliye Bakanlığınca, mart ve temmuz aylarında iki eĢit taksit
halinde dağıtılmak üzere bu ödenek Ġller Bankası hesabına aktarılır.
Bu ödeneğin yüzde 60’ı, nüfusu 5.000’e kadar olan belediyelere, yüzde 40’ı ise nüfusu 5.001-9.999 arasında olan belediyelere eĢit Ģekilde
dağıtılır.22
Mahalli idarelerin genel bütçe vergi gelirlerinden aldıkları paylar
2011-2012 dönemi gerçekleĢme sonuçları aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo 13: Mahalli Ġdarelerin Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden
Aldıkları Paylar (2011-2012)
(1.000 TL)
Türü
Belediyeler
Mahalli Ġdare Birlikleri
Toplam
Genel Bütçe Vergi
Gelirlerinden Alınan
Pay
(2011)
20.738.988
Genel Bütçe Vergi
Gelirlerinden Alınan
Pay
(2012)
620.183
674.083
2.776.516
3.119.433
3.046
9.446
24.138.733
27.243.013
23.440.051
Raporu,
Ankara,
Haziran,
Genel
Müdürlüğü,
2012 yılı genel bütçe vergi gelirlerinden mahalli idarelere aktarılan pay 27.243.013.000 TL olup; bu gelirin toplam mahalli idare gelirleri içindeki payı % 38,93’dır. Toplam bütçe gelirleri içerisindeki genel bütçe vergi gelirleri payı il özel idarelerinde % 25,07, belediyeler
genelinde % 51,94, büyükĢehir belediyelerinde % 68,92, il belediyelerinde % 47,03, ilçe ve belde belediyelerinde % 40,18, belediye bağlı
idarelerinde ise % 6,57’dir.23
Ankara, Haziran, 2013,s,119-120.
23 Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü: 2012 Yılı Mahalli Ġdareler Genel Faaliyet Raporu,
22
14 | TBB
4.6. Mahalli Ġdare Gelirlerinin Genel Değerlendirmesi
2012 yılında mahalli idarelerin toplam gelirleri 69.263.300.000 TL
olarak gerçekleĢmiĢtir. Bu miktarın gelir kalemlerine göre yüzde olarak dağılımı aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo 14: Mahalli Ġdare Gelirlerinin Genel Değerlendirmesi (2012)
Gelirler
Yüzde (%)
Vergi Gelirleri
% 10,36
TeĢebbüs ve Mülkiyet Gelirleri
% 22,93
Alınan BağıĢ ve Yardımlar ile Özel Gelirler
% 15,32
Faizler, Paylar ve Cezalar
% 46,51
Sermaye Gelirleri
% 4,36
Alacaklardan Tahsilatlar
% 0,52
Kaynak: Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü’nün 2012 Yılı Mahalli Ġdareler Genel Faaliyet
Raporundan yararlanılarak Yazarlar tarafından hazırlanmıĢtır.
Mahalli idarelerinin gelirlerindeki geliĢme ve değiĢimler 20062011 dönemi itibarıyla aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo 15: Mahalli Ġdarelerin Gelirlerine Toplu BakıĢ (2006-2011)
Mahalli Ġdareler
(Bin TL)
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Vergiler
15.313.428 16.930.170 20.012.377 20.558.890 26.423.648 31.365.180
-Vasıtasız
3.692.643
-Vasıtalı
10.269.309 11.090.841 12.852.495 12.852.519 17.342.341 20.110.578
-Servet
1.351.477
1.467.414
1.717.384
1.824.097
2.669.031
3.467.764
3.442.208
3.919.405
3.924.954
5.315.056
4.243.754
6.043.869
4.725.791
5.666.120
6.000.148
6.279.051
7.281.578
8.911.313
821.701
390.132
581.742
0
234.405
237.744
Vergi DıĢı
Gelirler
Normal
Faktör Gelirleri
Sermaye
ri(Net)
Transferle-
4.371.615
5.442.498
5.882.274
6.412.276
7.786.838
TOPLAM GELĠR
24.303.129 26.905.827 30.519.221 32.152.997 38.183.385 46.558.106
Cari Giderler
14.488.973 16.946.296 20.691.746 21.055.972 23.899.640 28.125.907
Yatırım Harcamaları
10.399.788 12.855.263 14.201.535 11.835.401 11.322.712 12.978.229
-Sabit Sermaye
10.397.848 12.859.440 14.201.564 11.829.072 11.314.201 12.976.364
-Stok DeğiĢmesi
1.941
-4.177
-0.29
6.329
8.510
1.865
-Cari Transferler
1.403.079
1.589.195
2.219.513
3.077.295
2.931.108
3.048.217
-795.382
-530.597
-527.743
-322.642
-991.083
-119.397
-KamulaĢtırma
S.Değer Ar.
ve
TBB
| 15
-Sermaye
ri(Net)
TOPLAM
MA
TransferleHARCA-
0
0
0
543.465
0
0
25.496.458 30.860.157 36.585.051 36.189.490 37.162.377 44.032.957
GELĠR-GĠDER FAR-1.193.329 -3.954.330 -6.065.830 -4.036.493 1.021.008
KI
2.525.150
Kaynak:
http://www.dpt.gov.tr/PortalDesign/PortalControls/WebIcerikGosterim.aspx?Enc=83D5A6F
F03C7B4FC24167FD221FC949EC4509EC3C88ACF04A5D626369EB5C535 (EriĢim:09.09.2013)
2006-2012 yılları itibarıyla belediyelerin bütçe dengesi aĢağıdaki
tabloda yer almaktadır.
Tablo 16: Belediyeler Bütçe Dengesi (2006-2012) (Bin TL)
Harcamalar
- Gelirler
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Harcamalar
21.640.204
25.832.553
30.959.084
31.012.132
34.474.935
41.132.755
46.988.113
Personel
Giderleri
4.769.213
5.072.880
5.944.940
6.429.912
6.961.389
7.579.178
8.212.752
Sosyal
Güv.Kur.
Devlet Primi
627.262
748.204
831.219
978.137
1.191.385
1.289.262
1.329.199
Mal ve
Hizmet
Alımları
6.705.399
8.239.236
10.565.757
10.486.169
12.247.627
15.296.432
18.552.457
Faiz Harcamaları
495.978
434.574
631.434
1.004.952
1.043.586
1.074.701
1.189.199
Cari
Transferler
1.067.966
1.294.659
1.493.257
1.619.737
1.967.553
1.887.236
1.861.478
Sermaye
Giderleri
7.494.824
9.587.781
11.000.982
8.650.100
9.548.125
11.398.589
13.849.438
Sermaye
Transferleri
211.713
137.925
136.729
519.968
115.196
849.903
527.250
Borç Verme
267.849
317.294
354.766
1.323.157
1.400.074
1.757.454
1.466.340
Gelirler
20.372.864
23.648.122
25.736.012
26.844.961
34.233.863
40.740.227
45.131.525
Vergi Gelirleri
3.347.587
3.678.464
4.077.274
3.631.028
5.854.566
6.878.140
7.232.437
TeĢebbüs ve
Mülkiyet
Gelirleri
3.008.719
3.742.518
3.751.749
4.123.985
4.824.058
5.365.883
6.505.295
16 | TBB
2012
Alınan BağıĢ
ve Yardımlar
ile Özel
Gelirler
369.334
578.895
496.871
375.120
444.597
626.713
645.662
Faizler,
Paylar ve
Cezalar
11.498.098
13.687.222
15.709.413
16.787.113
20.408.332
24.391.216
27.437.036
Sermaye
Gelirleri
1.819.114
1.897.844
1.664.835
1.243.331
2.533.815
3.351.272
2.988.174
Alacaklardan Tahsilatlar
330.012
63.179
35.870
684.384
168.495
127.003
322.921
Bütçe Dengesi
-1.267.340
-2.184.431
-5.223.072
-4.167.171
-241.072
-392.528
-1.856.588
Kaynak:
https://portal.muhasebat.gov.tr/mgmportal/faces/khbDetay_yeni?birimDizini=Belediyeler+B
%C3%BCt%C3%A7e+%C4%B0statistikleri&_afrLoop=1019285184151404&tur=B%C3%BCt%C3
%A7e+%C4%B0statistikleri&donusSayfa=index&_afrWindowMode=0&_adf.ctrlstate=vjn2prcte_70(EriĢim:09.09.2013)
2013 yılı Ocak-Mart dönemi itibarıyla tüm belediyelerin gelirlerinin ekonomik sınıflandırması aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo 17: 2013 Yılı Tüm Belediyelerinin Gelirlerinin Ekonomik
Sınıflandırılması
Ocak-Mart
BÜTÇE GELĠRLERĠ HESABI
11.560.173
Vergi Gelirleri
1.499.146
Mülkiyet Üzerinden Alınan Vergiler
579.063
Dahilde Alınan Mal ve Hizmet Vergileri
445.245
Harçlar
470.994
BaĢka Yerde Sınıflandırılmayan Vergiler
TeĢebbüs ve Mülkiyet Gelirleri
Mal ve Hizmet SatıĢ Gelirleri
3.844
1.433.500
864.760
Malların Kullanma veya Faaliyette Bulunma Ġzni Gelirleri
1.655
KĠT ve Kamu Bankaları Gelirleri
5.050
Kurumlar Hasılatı
198.697
Kurumlar Karları
31.034
Kira Gelirleri
304.005
Diğer TeĢebbüs ve Mülkiyet Gelirleri
28.299
Alınan BağıĢ ve Yardımlar ile Özel Gelirler
161.518
Yurt DıĢından Alınan BağıĢ ve Yardımlar
185
TBB
| 17
Merkezi Yönetim Bütçesine Dahil Ġdarelerden Alınan BağıĢ
ve Yardımlar
37.444
Diğer Ġdarelerden Alınan BağıĢ ve Yardımlar
6.114
Kurumlardan ve KiĢilerden Alınan Yardım ve BağıĢlar
86.180
Proje Yardımları
31.595
Faizler, Paylar ve Cezalar
7.698.007
Faiz Gelirleri
39.238
KiĢi ve Kurumlardan Alınan Paylar
7.162.084
Para Cezaları
187.231
Diğer ÇeĢitli Gelirler
309.454
Sermaye Gelirleri
749.164
TaĢınmaz SatıĢ Gelirleri
744.677
TaĢınır SatıĢ Gelirleri
4.428
Menkul Kıymet ve Varlık SatıĢ Gelirleri
1
Diğer Sermaye SatıĢ Gelirleri
58
Alacaklardan Tahsilat
18.838
Yurtiçi Alacaklardan Tahsilat
18.838
Kaynak:
https://portal.muhasebat.gov.tr/mgmportal/faces/khbDetay_yeni?birimDizini=Belediyeler+B
%C3%BCt%C3%A7e+%C4%B0statistikleri&_afrLoop=1019285184151404&tur=B%C3%BCt%C3
%A7e+%C4%B0statistikleri&donusSayfa=index&_afrWindowMode=0&_adf.ctrlstate=vjn2prcte_70(EriĢim:08.09.2013)
GSYH’ya oranla 2007-2009 döneminde ortalama yüzde 0,5 düzeyinde açık veren mahalli idareler dengesi, 2010-2012 döneminde ekonomik büyüme ve genel bütçe vergi gelirlerinden aktarılan paylardaki artıĢın etkisiyle pozitife dönmüĢtür.24
Tablo 18: Mahalli Ġdarelerin Gelir ve Harcamalarına ĠliĢkin
GeliĢmeler ve Hedefler
(GSYH’ya Oran, %)
2006
2012
2013
2018
2014-2018
Gelirler
3,20
3,66
3,78
4,46
4,32
Vergiler
2,02
2,47
2,54
3,21
3,14
Vergi DıĢı Normal Gelirler
0,45
0,45
0,44
0,48
0,46
Faktör Gelirleri
0,62
0,74
0,72
0,77
0,72
Sermaye Transferleri (Net)
0,11
0,00
0,08
0,00
0,00
Onuncu Kalkınma Planı(2014-2018),s,153.(06.07.2013 tarih ve 28699 (Mükerrer) sayılı
24
18 | TBB
Harcamalar
3,36
3,61
3,90
4,80
4,44
Cari Giderler
1,91
2,29
2,48
2,85
2,69
Yatırım Harcamaları
1,37
1,07
1,19
1,52
1,39
Cari Transferler
0,19
0,25
0,26
0,29
0,27
KamulaĢtırma ve Sabit Kıymet
-0,10
-0,05
-0,02
0,00
-0,01
Sermaye Transferleri (Net)
0,00
0,06
0,00
0,14
0,09
Denge
-0,16
0,04
-0,11
-0,34
-0,12
Kaynak: Onuncu Kalkınma Planı(2014-2018),s,153.(2006 ve 2012 yılı verileri Kalkınma
Bakanlığına aittir. 2013 ve 2018 yılı verileri Onuncu Kalkınma Planı tahminleridir.)
Not: Mahalli idareler dengesi; il özel idareleri, belediyeler, Ġller Bankası, belediyelerin
oluĢturduğu birlikler ve büyükĢehir belediyelerine bağlı idareleri kapsamaktadır.
5. ONUNCU KALKINMA PLANINDA MAHALLĠ ĠDARELER
Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018), 30.10.1984 tarihli ve 3067
sayılı Kanun gereğince, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’nun 01.07.2013 tarihli 127’nci BirleĢiminde onaylanarak,
06.07.2013 tarih ve 28699 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanmıĢtır.
Onuncu Kalkınma Planının temel amacı; “Gelecek nesillere yönelik sosyal politikalar, demografik fırsat penceresi göz önüne alındığında, toplumumuz açısından ayrıca önemlidir. Nitelikli nüfus yapısına yönelik etkili nüfus, eğitim ve sağlık politikalarının uygulanmasının yanında; bireylerin değiĢime uyum sağlama becerilerinin geliĢtirilmesi, yeni bilgi ve teknolojilerin sadece kullanıcısı değil, araĢtırıcısı ve üreticisi olması; çalıĢma ve sosyal güvenlikle ilgili düzenlemeler ile doğal kaynakların kullanılmasında nesiller arası hakkaniyet ve
sürdürülebilirliğin esas alınması sağlanacaktır.” Ģeklinde belirlenmiĢtir.25
Onuncu Kalkınma Planının hedefi ise; “Daha güçlü ve müreffeh
bir toplum yapısına ulaĢmak ve beĢeri sermayeyi güçlendirmek üzere
temel hak ve özgürlükler, demokratikleĢme, adalet, eğitim, sağlık,
istihdam, sosyal güvenlik ve kamu yönetimi gibi alanlarda uyumlu
ve bütünleĢik politikaların uygulanmasına devam edilecektir.” Ģeklindedir.26
Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018)’nda mahalli idarelere iliĢkin düzenlemeler aĢağıda yer
aldığı Ģekildedir.
25
26
Onuncu Kalkınma Planı, s,29.
TBB
| 19
5.1. Durum Analizi27
-Dokuzuncu Kalkınma Planı döneminde yerel yönetimlerin yeniden yapılandırılması çerçevesinde ölçek ekonomilerinden faydalanılarak hizmetlerde etkinlik, koordinasyon ve kalitenin yükseltilmesi
amacıyla belediye sayıları azaltılmıĢtır.
-2007 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre belediye yönetiminde yaĢayan nüfus yaklaĢık 58,6 milyon
ve bu nüfusun toplam nüfusa oranı yüzde 83 iken, 2012 yılında bu
rakamlar sırasıyla 63,7 milyon ve yüzde 84,3 olmuĢtur.
-2012 ve 2013 yıllarında yapılan düzenlemelerle büyükĢehir belediye sayısı 30’a yükselmekte, büyükĢehir belediye sınırları il mülki
büyükĢehir sınırları içerisindeki belde belediyeleri ve köyler kaldırılmaktadır. Ayrıca, 2011 yılı ADNKS sonuçlarına göre büyükĢehir
belediyesi dıĢındaki illerde nüfusu 2 binin altındaki belediyeler köye
dönüĢtürülmekte ve genel bütçeden belediyelere aktarılan paylar
yeniden düzenlenmektedir. 2014 yılı mahalli idare seçimleri sonrasında toplam belediye sayısının 1.395’e düĢmesi ve toplam nüfusun
yüzde 90’ından fazlasının belediye sınırları içerisinde kalması beklenmektedir.
-GSYH’ya oranla 2007-2009 döneminde ortalama yüzde 0,5 düzeyinde açık veren mahalli idareler dengesi, 2010-2012 döneminde
ekonomik büyüme ve genel bütçe vergi gelirlerinden aktarılan paylardaki artıĢın etkisiyle pozitife dönmüĢtür.
-2008 yılında yapılan düzenlemeyle mahalli idarelere merkezi
bütçeden aktarılacak payların oranları ve dağıtım esasları değiĢtirilmiĢ, nüfus kriterinin yanı sıra geliĢmiĢlik endeksi ile özel idareler için
illerin yüzölçümü, köy sayısı, kırsal alan nüfusu gibi yeni kriterler
eklenmiĢ ve böylece belediyeler ve il özel idarelerinin genel bütçe
vergi paylarında artıĢ sağlanmıĢtır.
-Plan döneminde KÖYDES, BELDES ve SUKAP gibi projeler
kapsamında kırsal altyapı ve orta-küçük ölçekli belediyelerin altyapı
yatırımları desteklenmiĢ, sürekli iĢçi kadrolarından merkezi idare
kuruluĢlarına yapılan devir sonucunda, özelikle küçük ölçekli belediyelerde, cari harcamaların bütçe üzerindeki yükü hafifletilmeye
çalıĢılmıĢtır.
-Yapılan düzenlemeler sonucunda belediyelerin personel istihdamında disiplin sağlanmıĢ, personel sayıları düĢmüĢ ve personel
27
20 | TBB
harcamalarının GSYH içerisindeki payları azalmıĢtır. Bununla birlikte
hizmet alım yönteminin yaygın olarak kullanılması personel harcamalarında sağlanan bütçe tasarrufunu azaltmıĢtır.
-BüyükĢehir belediye sisteminde yapılan son değiĢikliklerin Plan
döneminde mahalli idarelerin kaynak ihtiyaçlarını artırması beklenmektedir. BüyükĢehirlerde hizmete ulaĢmayı kolaylaĢtırmak, altyapı
hizmetlerinin sunumunda maliyetleri düĢürmek; geniĢleyen hizmet
alanlarında bulunan tarım arazileri, meralar, orman alanları ve ekolojik hassasiyeti olan bölgeleri korumak; yerindenlik ilkesini zayıflatmamak gibi amaçlarla hizmet sunum yöntemlerinin yeni bir model
çerçevesinde değerlendirilmesi ihtiyacı bulunmaktadır. Diğer yandan, sürdürülebilir Ģehirler yaklaĢımı çerçevesinde, mahalli idarelerin
desteklenmesi, kalkınma konusunda artan yetki ve sorumlulukları ile
geniĢleyen hizmet alanları kurumsal kapasitelerinin geliĢtirilmesi
ihtiyacını da artırmıĢtır.
5.2. Amaç ve Hedefler28
-Mahalli idarelerin daha etkin, hızlı ve nitelikli hizmet sunabilen,
katılımcı, Ģeffaf, çevreye duyarlı, dezavantajlı kesimlerin ihtiyaçlarını
gözeten ve mali sürdürülebilirliği sağlamıĢ bir yapıya kavuĢturulması temel amaçtır.
-Mahalli idarelerin temel hedefi, vatandaĢlara sunulan hizmetlerden duyulan memnuniyeti en üst düzeye çıkarmaktır.
5.3. Politikalar29
-BaĢta yeni kurulan büyükĢehir belediyeleri olmak üzere mahalli
idarelerde çalıĢan personelin uzmanlaĢma düzeyi yükseltilecek, proje
hazırlama, finansman, uygulama, izleme ve değerlendirme, mali yönetim, katılımcı yöntemler ve benzeri konularda kapasiteleri artırılacaktır.
-BüyükĢehir belediyelerinin geniĢleyen hizmet alanları ve farklılaĢan görev ve sorumluluklarıyla uyumlu, her kademede hizmetin
niteliğine göre farklılaĢan ve mekânsal özellikleri dikkate alan düzenlemeler yapılacaktır.
-BüyükĢehir belediyelerinin geniĢleyen görev alanları sebebiyle,
su ve kanalizasyon idarelerinin hukuki ve kurumsal yapısı yeniden
düzenlenecektir.
28
29
TBB
| 21
-Mahalli idarelerin kaynaklarını, kamu mali yönetiminin temel
ilke ve araçları çerçevesinde stratejik önceliklere göre tahsis etmeleri
sağlanacak, temsil ve karar alma süreçlerine katılım mekanizmaları
da gözetilerek hesap verebilirlik güçlendirilecektir.
-Mahalli idarelerin öz gelirleri kentsel taĢınmazların değer artıĢlarını da kapsayacak Ģekilde artırılacaktır.
-Mahalli idarelerin hizmet standartlarını uygulaması konusunda
merkezi yönetimin etkili denetimi sağlanacaktır.
-Köy yönetimleri güçlendirilerek köy yerleĢim yerlerinin sürdürülebilirliği sağlanacaktır.
6. ORTA VADELĠ PROGRAMDA (2014-2016) MAHALLĠ
ĠDARELER
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun30 16’ncı
maddesinde yer alan hüküm gereğince; Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanarak Bakanlar Kurulu’nun kabul ettiği “Orta Vadeli
Program” ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan ve Yüksek Planlama Kurulu tarafından karara bağlanan “Orta Vadeli Mali Plan”
Resmi Gazete’de yayımlanarak, merkezi yönetim bütçesinin hazırlanma süreci baĢlamaktadır.
Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanan “2014-2016 Orta Vadeli Program” Bakanlar Kurulu’nca kabul edilerek 09.09.2013 tarihinde
2013/5444 sayılı Karar olarak kararlaĢtırılmıĢtır.31
“2014-2016 Orta Vadeli Program”da; mahalli idarelerin genel
bütçe vergi paylarından kamuya olan borçlarına mahsuben yapılacak
olan kesinti düzenli olarak uygulanmaya devam edileceği belirtilmiĢtir.32
7. 2014 YILI PROGRAMINDA MAHALLĠ ĠDARELER
2014 Yılı Programı 02.11.2013 tarihli ve 28809 mükerrer sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. 2014 Yılı programında mahalli
idareler ile ilgili amaç ve hedef; “Mahalli idareler daha etkin, hızlı ve
nitelikli hizmet sunabilen, katılımcı, Ģeffaf, çevreye duyarlı, dezavantajlı kesimlerin ihtiyaçlarını gözeten ve mali sürdürülebilirliği sağlamıĢ bir yapıya kavuĢturularak, vatandaĢlara sunulan hizmetlerden
24.12.2003 tarihli ve 25326 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.
08.10.2013 tarih ve 28789(Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.
32 Orta Vadeli Program(2014-2016),s,15.
30
31
22 | TBB
duyulan memnuniyet en üst düzeye çıkarılacaktır.” Ģeklinde belirtilmiĢtir.33
2014 Yılı programında mahalli idareler iel ilgili hedef ve politikalar aĢağıda yer almaktadır.
7.1. Mevcut Durum34
2012 yılı itibarıyla, 81 il özel idaresi, 2.950 belediye, 34.340 köy ile
il özel idareleri, belediyeler ve köylerin üye oldukları 1.411 mahalli
idare birliği bulunmaktadır. 2012 yılı ADNKS sonuçlarına göre belediyelerde 63.743.047 kiĢi yaĢamakta olup bu nüfusun toplam nüfusa
oranı yüzde 84,3’tür.
Mahalli idarelerde çıkarılan norm kadro yönetmelikleriyle personel istihdamına belli bir disiplin getirilmiĢ olup 2011 yılı itibarıyla,
mahalli idarelerde çalıĢan personel sayısı 266.527 iken bu sayı 2012
yılında 258.320’ye düĢmüĢtür.
2012 ve 2013 yıllarında yapılan düzenlemelerle büyükĢehir belediye sayısı 30’a yükselmekte, büyükĢehir belediye sınırları il mülki
belde belediyeleri ve köyler kaldırılmaktadır. Ayrıca, 2011 yılı ADNKS sonuçlarına göre büyükĢehir belediyesi dıĢındaki illerde nüfusu
2 binin altındaki belediyeler köye dönüĢtürülmekte ve genel bütçeden belediyelere aktarılan paylar yeniden düzenlenmektedir. 2014
yılı mahalli idare seçimleri sonrasında toplam belediye sayısının
1.395’e düĢmesi ve toplam nüfusun yüzde 90’ından fazlasının belediye sınırları içerisinde kalması beklenmektedir.
Merkezi idare ile mahalli idareler arasında görev, yetki, kaynak
paylaĢımı ve hizmet iliĢkilerinin esaslarına yönelik yasal düzenlemeler çerçevesinde ülke düzeyinde belirli hizmet seviyesine ulaĢmak
için merkezi idarece gerekli standartların belirlenmesi ve bunlara
uyumun sağlanmasına iliĢkin denetim ihtiyacı devam etmektedir.
Mahalli idarelerin yeni yasal düzenlemelerle geniĢleyen hizmet
alanları ile artan görev ve sorumlulukları da dikkate alınarak idari,
mali ve teknik kapasitelerinin oluĢturulması ihtiyacı devam etmektedir. Bu çerçevede, özellikle büyükĢehirlerde hizmete ulaĢmayı kolaylaĢtırmak, altyapı hizmetlerinin sunumunda maliyetleri düĢürmek,
geniĢleyen hizmet alanlarında bulunan yerleĢim bölgesi olmayan
tarım arazileri, meralar, orman alanları ve ekolojik hassasiyeti bulu-
33
34
2014 Yılı Programı, s,284.
2014 Yılı Programı, s,283.
TBB
| 23
nan bölgeleri korumak, yerindelik ilkesini zayıflatmamak gibi hususlara öncelik verilerek hizmet sunum yöntemlerinin yeni bir model
çerçevesinde değerlendirilmesi gerekmektedir.
Mahalli idarelerin hizmet önceliklerini ve finansman imkânlarını
belirleyememeleri, bu idareleri teknoloji transferi ve büyük finansman gerektiren yatırım projelerinin yanı sıra diğer projeleri için de
borçlanmaya yöneltmektedir.
7.2. Politika ve Tedbirler
2014 Yılı programında mahalli idareler ile ilgili politika ve tedbirler aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
Politika / Tedbir
Sorumlu/ ĠĢbirliği
Yapılacak
KuruluĢlar
Süre
Yapılacak ĠĢlem ve
Açıklama
Mahalli idarelerin hizmet standartlarını uygulaması konusunda merkezi yönetimin etkili
denetimi sağlanacaktır. (Kalkınma Planı p.1005)
ĠçiĢleri Bakanlığı (S),
TODAĠE, Ġlgili Kamu
Kurum ve
KuruluĢları, Yerel
Yönetimler, Meslek
Odaları
Aralık Sonu
Tedbir 1. Yerel
yönetimlerin asgari hizmet
standartlarını belirlemeye
yönelik mevzuat
düzenlemesi ve teknik
standart belirlenmesi
çalıĢmaları baĢlatılacaktır.
Ülke genelinde hizmet
kalite ve standartlarının
sağlanabilmesi amacıyla
gerekli ilke ve kriterlerin
ilgili bakanlıklarca
belirlenmesi ve yerel
yönetimlerin bu
standartlara uygun
hizmet vermesi için
gerekli düzenlemeler
yapılacaktır. Bu
kapsamda TODAĠE
tarafından yürütülen bir
proje çerçevesinde yerel
yönetimlerin hizmet
alanlarına iliĢkin standart
ihtiyacı ve önerileri
araĢtırılmakta olup,
çalıĢma sonucunda
belirlenecek ihtiyaca göre
gerekli mevzuat
değiĢikliği ve teknik
standart belirlenmesi
çalıĢmaları baĢlatılacaktır.
BüyükĢehir belediyelerinin geniĢleyen hizmet alanları ve farklılaĢan görev ve
sorumluluklarıyla uyumlu, her kademede hizmetin niteliğine göre farklılaĢan ve
mekânsal özellikleri dikkate alan düzenlemeler yapılacaktır. (Kalkınma Planı p.1001)
24 | TBB
ĠçiĢleri Bakanlığı
(S), Yerel
Yönetimler,
TODAĠE, Türkiye
Belediyeler Birliği,
Ġlgili Kamu Kurum
ve KuruluĢları
Aralık Sonu
Tedbir 2. BüyükĢehir
belediyelerinin hizmet sunum
yöntemleri yeni bir model
çerçevesinde
değerlendirilerek gerekli idari,
kurumsal ve mevzuat
düzenleme çalıĢmaları
baĢlatılacaktır.
BüyükĢehirlerde
geniĢletilen alan ve
yetkiler çerçevesinde
hizmete ulaĢmayı
kolaylaĢtırmak,
hizmetlerin sunumunda
maliyetleri düĢürmek,
ekolojik dengeyi ve
çevreyi korumak,
yerindenlik ilkesini
güçlendirmek gibi
amaçlarla hizmet sunum
yöntemleri
geliĢtirilecektir. Bu
kapsamda TODAĠE
tarafından yürütülen bir
proje çerçevesinde
çalıĢmalar baĢlatılmıĢ
olup, bu araĢtırma
sonuçlarından da
yararlanılarak gerekli
idari, kurumsal ve
mevzuat düzenlemeleri
baĢlatılacaktır.
BaĢta yeni kurulan büyükĢehir belediyeleri olmak üzere mahalli idarelerde çalıĢan
personelin uzmanlaĢma düzeyi yükseltilecek, proje hazırlama, finansman, uygulama,
izleme ve değerlendirme, mali yönetim, katılımcı yöntemler ve benzeri konularda
kapasiteleri artırılacaktır. (Kalkınma Planı p.1000)
ĠçiĢleri Bakanlığı
(S), Kalkınma
Bakanlığı, Yerel
Yönetimler,
Üniversiteler,
TODAĠE, Türkiye
Belediyeler Birliği,
Kalkınma Ajansları,
Ġlgili Kamu Kurum
ve KuruluĢları
Aralık Sonu
Tedbir 3. BaĢta yeni kurulan
büyükĢehir belediyeleri olmak
üzere mahalli idarelerde
çalıĢan personelin
kapasitelerini artırmaya
yönelik eğitim çalıĢmaları
düzenlenecektir.
Mahalli idarelerde çalıĢan
personelin uzmanlaĢma
düzeyi yükseltilecek,
proje hazırlama,
finansman, uygulama,
izleme ve değerlendirme,
mali yönetim, katılımcı
yöntemler ve benzeri
konularda kapasiteleri
artırılmak üzere ilgili
kurumlar tarafından
eğitim çalıĢmaları
düzenlenecektir.
TBB
| 25
2.BÖLÜM
ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠ
1. ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠNĠN KONUSU
Belediye sınırları ile mücavir alanları içinde yapılan her türlü
ilan ve reklam, Ġlan ve Reklam Vergisine tabidir.
2. ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠNĠN MÜKELLEFĠ VE
SORUMLUSU
Ġlan ve Reklam Vergisinin mükellefi, yurt dıĢından gönderilen
ilan ve reklamlar dahil olmak üzere, ilan ve reklamı kendi adına yapan veya yaptıran gerçek veya tüzel kiĢilerdir. Ġlan ve reklam iĢlerini
mutat meslek olarak ifa edenler, baĢkaları adına yaptıkları ilan ve
reklamlara ait vergileri mükellefler adına ilgili belediyeye yaptırmaktan sorumludurlar.
Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü ilan
ve reklam, ilan ve reklam vergisine tabi olup söz konusu verginin
mükellefi, yurt dıĢından gönderilen ilan ve reklamlar da dahil olmak
üzere, ilan ve reklamı kendi adına yapan veya yaptıran gerçek veya
tüzel kiĢilerdir.
Ancak gerçek veya tüzel kiĢilerden;
- Herhangi bir ilan ve reklam yapmayan, herhangi bir levha, tabela vb. asmamıĢ olanlar ile
- ĠĢ yerlerinin içine veya dıĢına ½ metrekareyi aĢmayan ve iĢ sahibinin kimliği ile iĢin mahiyetini gösteren ıĢıksız levhaları asanların
ilan ve reklam vergisi mükellefiyeti bulunmamaktadır.35
3.ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠNDE ĠSTĠSNA VE MUAFLIKLAR
AĢağıda sayılan ilan ve reklamlardan vergi alınmaz.
1. Türkiye Radyo Televizyon Kurumu tarafından yayınlanan ve
yapılan ilan ve reklamlar,
2. Her türlü gazete, dergi ve kitaplarda yapılan ilan ve reklamlar,
3514.12.2006
tarih ve BGK-2/2006-1 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu Sirküleri/2.
26 | TBB
3. Gerçek kiĢilerin ikametgahlarının iç veya dıĢ kapılarına konan
ve kimliklerini gösteren levhalar,
4. ĠĢletmelerin iĢtigal veya imal konusu maddelerinin ambalajları
üzerinde bulunan ve kendi iĢlerine ait ilan ve reklamları ile ambalaj
muhtevasından olan prospektüs ve tarifnameler,
5. Gerçek veya tüzelkiĢilere ait iĢyerlerinin içine veya dıĢına asılan iĢ sahibinin kimliği ile iĢin mahiyetini gösteren ve alanı 1/2 metrekareyi aĢmayan ıĢıksız levhalar, (Alanı 1/2 metrekareyi aĢan levhalar, aĢan kısım üzerinden vergiye tabidir.)
6. Genel ve katma bütçeli idareler ile il özel idarelerinin, belediyelerin, köylerin ve bunların kuracakları birliklerin ve Posta Telgraf
Telefon ve T.C Devlet Demiryolları ĠĢletmelerinin yapacakları her
türlü ilan ve reklamlar,
7. Siyasi Partiler Kanunu’na göre, siyasi partilerin siyasi faaliyet
sınırları içinde yapacakları ilan ve reklamlar,
8. Altıncı bentte yazılı idarelerle, kooperatifler ve kamu kurumu
niteliğindeki meslek kuruluĢları tarafından ülke ürünlerinin ve turizminin reklamını yapmak ve herhangi bir ticari ve sınai kuruluĢa ait
olmamak üzere hazırlanan her türlü levha ve afiĢlerle, aynı kuruluĢlar tarafından Türkiye'deki ticaret, sanayi, tarım ve mesleki müesseselerinin isim ve ticaret unvanları ile ad ve adreslerini ihtiva etmek üzere yayınlanacak kitap, broĢür, katalog ve dergiler,
9. Umumi mahallere reklam amacı ile konulacak sıra, bank ve
benzeri gereçler üzerindeki ilan ve reklamlar,
10. Sinema ve tiyatroların kendi programlarına iliĢkin olarak
gösterinin yapıldığı binanın içinde ve dıĢ yüzünde yaptıkları ilan ve
reklamlar.
4. BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠ
TARĠFE VE ORANI
Ġlan ve Reklam Vergisi aĢağıdaki tabloda yer alan tarifeye göre
alınır.
TBB
| 27
Tablo 19: Ġlan ve Reklam Vergisi Tarifesi
Verginin Tutarı
(TL)
En az
En çok
Dükkân, ticarî ve sınaî müessese ve serbest meslek erbabınca
çeĢitli yerlere asılan ve takılan her çeĢit levha, yazı ve resim gibi
tüm sabit ilân ve reklamların beher metrekaresinden yıllık olarak.
20
100
Motorlu taĢıt araçlarının içine veya dıĢına konulan ilân ve reklamların beher metrekaresinden yıllık olarak.
8
40
Cadde, sokak ve yaya kaldırımları üzerine gerilen, binaların
cephe ve yanlarına asılan bez veya sair maddeler vasıtasıyla
yapılan geçici mahiyetteki ilân ve reklamların metrekaresinden
haftalık olarak
2
10
IĢıklı veya projeksiyonlu ilân ve reklamlardan her metrekare için
yıllık olarak.
30
150
Ġlân ve reklam amacıyla dağıtılan broĢür, katalog, duvar ve cep
takvimleri, biblolar veya benzerlerinin her biri için.
0,01
0,25
Mahiyeti ne olursa olsun yapıĢtırılacak çeĢitli afiĢler ve benzerlerinin beherinin metrekaresinden.
0,02
0,50
Vergi tarifesinin uygulanmasında aĢağıdaki esaslara uyulur.
a. Metrekare üzerinden yapılan hesaplamalarda, yarım metrekareye kadar olan kesirler yarım metrekareye, yarım metrekareyi aĢanlar ise tam metrekareye tamamlanır.
b. Herhangi bir yüzeye yazılmak, takılmak veya çizilmek suretiyle yapılan ilan ve reklamlarda yazı ve resimlerin kapladığı alanın
yüzölçümü esas alınır.
c. Çok cepheli ilan ve reklamlarda metrekare hesabı her cephe
için ayrı ayrı nazara alınır.
d. Vergi tarifesinin 1, 2 ve 4'üncü bentlerinde belirtilen ilan ve
reklamların süresi 6 aydan; 3'üncü bendinde belirtilen ilan ve reklamın süresi 1 haftadan az olursa vergi miktarının yarısı alınır. 6 ayı
geçen süreler 1 yıl, hafta kesirleri de tam hafta sayılır.
e. Vergi tarifesinin 5 ve 6'ncı bentlerinde yer alan ve çok nüsha
olarak basılan ilan ve reklamlar üzerinde basımevinin ticari unvanı,
adresi ve kaç nüsha olarak basıldığı ayrıca belirtilir.
28 | TBB
5. ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠNĠN TARHI VE ÖDENMESĠ
Vergiye tabi ilan ve reklamlarda, ilan ve reklam iĢinin mükellefçe yapılması halinde ilan veya reklam iĢinin yapılmasından önce mükellef tarafından, ilan ve reklam iĢinin bu iĢi mutad meslek olarak ifa
edenler tarafından yapılması halinde ilan ve reklam iĢini yapanlarca
ilan veya reklamın yapıldığı ayı takip eden ayın 20'nci günü akĢamına kadar verilecek beyanname üzerine, tarh ve tahakkuk ettirilir. Beyannameler vergi tarifesinin 1,2,3,4,5 ve 6'ncı bentlerinde yazılı ilan
ve reklamlarda bunların yayınlandığı, dağıtıldığı veya teĢhir edildiği
mahallin belediyesine verilir. Ġlan ve Reklam Vergisi, beyanname
verme süresi içinde ödenir. ġu kadar ki belediye meclisleri vergi tarifesinin 1,2 ve 4'üncü bentlerinde yazılı yıllık ilan ve reklamlara ait
vergileri, yılı içinde,iki eĢit taksitte almaya yetkilidirler. Ġlan ve Reklam Vergisinin ödendiğinin belgelendirilmesi yönünden ilgili belediyeler gerekli usulleri ihdas edebilirler.
Ġlan ve reklâm vergisinin;- Mükellefler tarafından yapılması halinde
ilan ve reklâm iĢinin yapılmasından önce,- Ġlan ve reklâm iĢini mutad meslek
olarak ifa edenler tarafından yapılması halinde ise ilan ve reklâmın yapıldığı
ayı takip eden ayın 20’nci günü akĢamına kadar, beyan edilerek tahakkuk
ettirilmesi ve beyanname verme süresi içinde ödenmesi gerekmektedir. DeğiĢmeden önceki Ģekli: Ġlan ve reklam vergisinin, mükellefler tarafından ilan ve reklamın yapıldığı ayı takip eden ayın 20’nci günü akĢamına kadar beyan edilerek tahakkuk ettirilmesi ve beyanname verme
süresi içinde ödenmesi gerekmektedir.
i. Ancak gerçek veya tüzel kiĢilerden;
- Herhangi bir ilan ve reklam yapmayan, herhangi bir levha, tabela vb. asmamıĢ olanlar ile
- ĠĢ yerlerinin içine veya dıĢına ½ metrekareyi aĢmayan ve iĢ sahibinin kimliği ile iĢin mahiyetini gösteren ıĢıksız levhaları asanların
ilan ve reklam vergisi mükellefiyeti bulunmadığından, bu kiĢilerin ilan ve reklam vergisi beyannamesi vermesine gerek bulunmamakta olup bu kiĢiler adına herhangi bir ilan ve reklam vergisi tarhiyatı yapılmaması gerekmektedir.36
ii. 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu hükümlerinde ve tebliğlerinde, ilan ve reklâm vergisi mükelleflerine ilan ve reklâm vergisi
beyannamesi dıĢında herhangi bir belge vereceklerine dair yükümlülük getiren bir hüküm bulunmamaktadır. Bu nedenle, ilan ve reklâm
vergisi mükelleflerinden beyanname dıĢında kimlik fotokopisi, kira
36
14.12.2006 tarih ve BGK-2/2006-1 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu Sirküleri/2.
TBB
| 29
kontratı, vergi dairelerince düzenlenen yoklama fiĢi, vergi levhası,
Ticaret Sicil Gazetesi veya baĢkaca bir belge talep edilmeyecektir.
Mükelleflerin beyanname ve bildirimde belirttikleri bilgilere göre bu
vergilerin tarh, tahakkuk ve tahsilinin yapılması gerekmektedir. Belediyelerce, ilan ve reklâm vergisi iĢlemlerinde mükellefler tarafından
beyan edilen hususların teyidinin, mükelleflerden belge istenmeden
ilgili kurum ve kuruluĢlardan yapılması gerekmektedir. Bu bağlamda
belediyelerce, mükelleflere ait kimlik bilgileri, ĠçiĢleri Bakanlığı Kimlik PaylaĢım Sistemi üzerinden, iĢyerlerinde çalıĢan iĢçi sayısına iliĢkin bilgilerin ise Sosyal Güvenlik Kurumundan elektronik ortamda
sağlanması mümkün olabilecektir. Gerekli görülmesi halinde mükelleflerin vergi levhası bilgileri Gelir Ġdaresi BaĢkanlığının kurumsal
internet sayfası üzerinden e-vergi levhası sorgulamasıyla, ticaret sicil
bilgileri ise Ticaret Sicil Gazetesi sorgulamasıyla teyit edilebilecektir.
Ayrıca, belediyeler mükelleflerin iĢe baĢlama, adres değiĢtirme ve
iĢyeri kapatmalarına iliĢkin bilgileri vergi dairelerinden talep etmeleri
durumunda, vergi dairelerince söz konusu bilgiler yazılı veya elektronik ortamda verilebilecektir. Belediyeler, vergisel iĢlemlerde öncelikle kendi hizmet birimlerindeki kayıtlarında bulunan bilgi ve belgelerden faydalanacaklar ve gerek duymaları halinde beyannamelerin
kontrolü amacıyla yerinde yoklama ve tespit yapacaklardır.37
Amme alacağı tahsilatının kolaylaĢtırılması, hizmet maliyetlerinin düĢürülmesi, bürokrasi ve kırtasiyeciliğin azaltılması amacı ile
belediyeler tarafından tahsil edilen amme alacağı hükmündeki vergi,
harç, katılım payı ve ücretlerin; 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun’un 41’inci maddesi çerçevesinde mükellef
hesabından münakale, hesaba ödeme, PTT aracılığı ile ödeme, banka
kartı, kredi kartı ve benzeri kartlar kullanmak suretiyle ödemelerinin
yapılması mümkün bulunmaktadır.
Konu ile ilgili olarak ĠçiĢleri Bakanlığı Mahalli Ġdereler Genel
Müdürlüğü’nün 12.08.2009 tarih ve B050MAH.0.07.01.00/21108 sayılı
Genelgesinde; belediyeler tarafından tahsil edilen vergilerin 6183
sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun’un 41’inci
maddesi çerçevesinde mükellef hesabından münakale, hesaba ödeme,
PTT aracılığı ile ödeme, banka kartı, kredi kartı ve benzeri kartlar
kullanmak suretiyle ödeme yapılmasının mümkün olduğu belirtilmektedir.
41 Seri No’lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği(28.02.2012 tarih ve 28218 sayılı
37
30 | TBB
6. ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER
-Örnek Özelge
Anonim ġirketince yapılacak her türlü ilan ve reklamların ilan ve
reklam vergisinden istisna tutulması gerekmektedir.38
-Örnek Özelge
1. Ġlan ve reklam amacıyla iĢyerinin içine veya dıĢına asılan ve iĢ
sahibinin kimliği ile iĢin mahiyetini gösteren ıĢıksız levhaların birden
fazla olması halinde, bir tanesinin 1/2 metrekaresinden ilan ve reklam vergisinin alınmaması; ancak, alanı 1/2 metrekareyi aĢan levhalarda aĢan kısım ile diğerleri üzerinden 15’inci maddenin ikinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen esaslara göre ayrı ayrı ölçülüp ilan ve
reklam vergisinin alınması,
2. Ġlan ve reklam vergisinin, Kanun’da öngörülen sürelerde beyan edilerek tarh ve tahakkuk ettirilip beyanname verme süresi içinde ödenmesi; söz konusu verginin bu Ģekilde yapılan beyan esas alınarak süreklilik arz eden ilan ve reklamlar için ayrıca yeniden beyanname verilmeksizin (değiĢiklik beyanları hariç) her yılın Ocak ayı
itibariyle tarh ve tahakkuk ettirilmesi ve bu süre içerisinde de ödenmesi,
3. Akaryakıt istasyonlarında bayisi olunan firmanın levha ve
bayrakları için ilan ve reklam vergisinin, bu ilan ve reklamı yapanlar
tarafından ilgili belediyeye yatırılması,
gerekmektedir.39
-Örnek Özelge
Ġlan ve reklam vergisinin mükellefi, ilan ve reklamı kendi adına
yapan veya yaptıran gerçek veya tüzelkiĢiler olup ilan ve reklam iĢlerini mutat meslek olarak ifa edenler ise baĢkaları adına yaptıkları ilan
ve reklamlara ait vergileri mükellefler adına ilgili belediyeye yatırmaktan sorumlu tutulmuĢlardır. Bu durumda, ......ġti.'nin ........... Ltd.
ġti. ile 1 ay süreli reklam sözleĢmesi yapılmak ve ücreti ödenmek suretiyle yapılan reklamın, ilan ve reklam vergisinin sorumlu sıfatıyla
Reklam ġirketi tarafından ödenmesi gerekmektedir. Söz konusu ilan
ve reklama iliĢkin verginin beyan edilmemesi ve ödenmemesi durumunda ise tarhiyat vergi sorumlusu adına yapılmalıdır. Bu nedenle
mükellef adına yapılan tarhiyatın Vergi Usul Kanunu’nun düzeltme
Maliye
Bakanlığı
Gelir
Ġdaresi
BaĢkanlığı’nın
13.03.2009
tarih
ve
B.07.1.GĠB.0.02.66/6623-102/28424 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 16.03.2012)
39 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 22.03.2007 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/662384/25762 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 16.03.2012)
38
TBB
| 31
hükümleri uyarınca düzeltilerek vergi sorumlusu adına yeniden cezalı tarhiyat yapılması gerekmektedir.40
-Örnek Özelge
...........mükelleflere ilan ve reklam iĢini yapmadan önce yapacakları ilan ve reklamlara iliĢkin beyannameleri ilgili belediyeye verme
zorunluluğu getirilmiĢtir. Ancak, birden fazla belediyeyi ilgilendiren
ilan ve reklamlarda her belediyenin ayrı ayrı ilan ve reklam vergisi
alması söz konusu olamayacağından, yükümlülerin bu Ģekilde yapacakları ilan ve reklamlarda ilan ve reklam vergisini iĢ bakımından
muamelelerin bilfiil toplandığı ve idare edildiği iĢ merkezlerinin bulunduğu yer belediyesine vermeleri gerekir. Bu durumda, birden
fazla belediye sınırları içinde yolcu ve yük taĢıyan araçlar üzerindeki
ilan ve reklamların vergisinin, ilan ve reklamları kendi adına yapan
veya yaptıranlarca, iĢ merkezlerinin bilfiil toplandığı ve idare edildiği
belediyeye ödenmesi gerekmektedir.41
-Örnek Özelge
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 12’nci maddesinde,
"Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü ilan ve reklam, ilan ve reklam vergisine tabidir." hükmü yer almakta ve ilan ve
reklam vergisinin istisna ve muafiyetleri düzenleyen 14’üncü maddesinde, iĢ yeri açmaları belediyelerin iznine tabi olmayan iĢ yerlerinin ilan ve reklam vergisi alınmayacağına dair herhangi bir hükme
yer verilmemiĢtir. Bu nedenle, iĢ yeri açmaları belediyelerin iznine
tabi olmayan iĢ yerleri tarafından, iĢ yerlerinin içine veya dıĢına asılan iĢ sahibinin kimliği ile iĢin mahiyetini gösteren ve alanı ½ metrekareyi aĢmayan ıĢıksız levhaları hariç olmak üzere, anılan Kanun’un
15’inci maddesinde yer alan ilan ve reklamların yapılması halinde
belediyelerce ilan ve reklam vergisinin alınması gerekmektedir. Buna
göre, belediyeler anılan Kanun’un 16’ncı maddesinin ikinci fıkrasında
yer alan ilan ve reklamlara ait vergileri yılı içinde, iki eĢit taksitte alma yetkisini kullanmamaları halinde ilan ve reklam vergisinin, her
yıl Ocak ayı itibariyle tarh ve tahakkuk ettirilmesi ve bu süre içinde
de tamamının ödenmesi gerekmektedir.42
Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 27.09.2008 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/662388/84600 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 16.03.2012)
40
32 | TBB
-Örnek Özelge
….Bu durumda, birden fazla belediye sınırları içinde yolcu ve
yük taĢıyan araçlar üzerindeki ilan ve reklamların vergisinin, ilan ve
reklamları kendi adına yapan veya yaptıranlarca, iĢ merkezlerinin
bilfiil toplandığı ve idare edildiği belediyeye ödenmesi gerekmektedir.43
-Örnek Özelge
…..Yukarıda yer alan hükümlere göre, Bankanız müĢterilerinin
kullanmıĢ olduğu yazar kasa fiĢlerinin arkasında Bankanız logosuna
yer verilmesi halinde, 2464 sayılı Kanun’un 15’inci maddesinin birinci
fıkrasında yer alan tarifenin (6) numaralı bendi üzerinden, 16’ncı
maddede belirtilen usul ve esaslara göre ilan ve reklam vergisi alınması gerekmektedir.44
-Örnek Özelge
…Yukarıda yer alan hükümlere göre ilan ve reklâm vergisinin
doğabilmesi için, belediye sınırları ve mücavir alanlar içindeki bankaların faaliyet konularına iliĢkin bilgilerin yer aldığı broĢürlerin, ilan
ve reklâma yönelik olması gerekmektedir. Buna göre, bankalarca,
faaliyet konularını tanıtıcı, verdikleri hizmetlerin kapsam ve niteliğine iliĢkin ve yeni müĢteri kazanmaya yönelik açıklamaların yer aldığı
broĢürlerin dağıtımı ilan ve reklâm vergisine tabidir.45
-Örnek Özelge
…..BüyükĢehir belediyesinin yetki alanındaki meydan, bulvar,
cadde ve ana yollara cephesi bulunan binalar üzerinde olması halinde, her türlü ilan ve reklama ait vergilerinizin, söz konusu binaların
sokaklara cephesi bulunup bulunmadığına bakılmaksızın büyükĢehir
belediyesine ödenmesi gerekmekte olup ilçe belediyesine yatırılan
vergilerin ilgili belediyece iadesi gerekmektedir.46
45 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 25.07.2007 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/662390-066348 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 16.03.2012)
46 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 04.05.2012 tarih ve B.07.1.GĠB.4.06.17.02175-2[12-2012-13]-525 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 12.02.2013)
43
TBB
| 33
-Örnek Özelge47
2547 sayılı Kanun’un 56’ncı maddesinin (a) fıkrasında; "Yükseköğretim üst kuruluĢları, yükseköğretim kurumları ve bunlara bağlı
kuruluĢlara yapılacak her türlü bağıĢ ve vasiyetler, vergi, resim,
damga resmi ve harçlardan muaftır."; (b) fıkrasında ise, "Üniversiteler
ve yüksek teknoloji enstitüleri, genel bütçeye dahil kamu kurum ve
kuruluĢlarına tanınan mali muafiyetler, istisnalar ve diğer mali kolaylıklardan aynen yararlanırlar." hükümleri yer almaktadır.
Aynı Kanun’un ek 7’nci maddesinde, "Vakıflarca kurulacak yükseköğretim kurumları, bu Kanun’un 56’ncı maddesinde yer alan mali
kolaylıklardan, muafiyetlerden ve istisnalardan aynen istifade ederler
ve bunlar emlak vergisinden muaf tutulurlar." hükmüne yer verilmiĢtir. Ek’6’ncı maddesinde ise kurulacak yükseköğretim kurumunun,
vakıf tüzelkiĢiliği dıĢında ayrı bir tüzel kiĢiliğe sahip olduğu belirtilmektedir.
"Belediye sınırları ile mücavir alanlar içinde yapılan her türlü ilan ve
reklam, Ġlan ve Reklam Vergisine tabidir." hükmü yer almakta olup
13’üncü maddesinde ise, "Ġlan ve Reklam Vergisinin mükellefi, yurt
dıĢından gönderilen ilan ve reklamlar dahil olmak üzere, ilan ve reklamı kendi adına yapan veya yaptıran gerçek veya tüzel kiĢilerdir."
denilmektedir.
Bu Kanun’un 14/6 maddesinde ise, genel ve katma bütçeli idareler ile il özel idarelerinin, belediyelerin, köylerin ve bunların kuracakları birliklerin ve Posta-Telgraf-Telefon ve T.C. Devlet Demir Yolları
ĠĢletmelerinin yapacakları her türlü ilan ve reklamlardan ilan ve reklam vergisi alınmayacağı hususu düzenlenmiĢtir.
Yukarıda belirtilen açıklamalara göre, …..tarihli ve …… sayılı
Resmi Gazete'de yayımlanan …. sayılı Kanun’la kurulan ve kamu
tüzel kiĢiliğine sahip Üniversitenin yapacağı her türlü ilan ve reklamın ilan ve reklam vergisinden muaf tutulması gerekmektedir.
-Örnek Özelge
…..ġirkete ait ürünlerin dağıtıcılarının seyir halindeki araçları
üzerinde yer alan, Ģirkete ait ve Ģirket tarafından yaptırılan ilan ve
reklamlara iliĢkin ilan ve reklam vergisi beyannamesinin muamelele-
Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 12.10.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.34.18.01007.01-1797 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 12.02.2013)
47
34 | TBB
rin bilfiil toplandığı ve idare edildiği belediyeye verilmesi ve söz konusu verginin de bu belediyeye ödenmesi gerekmektedir.48
-Örnek Özelge
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’na ekli genel
bütçeli idarelerin sayıldığı (I) sayılı cetvelde Milli Eğitim Bakanlığı
yer almakta olup, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı bir birim olan okulunuz uygulama otelinin de anılan Kanun’un 14/6’ncı maddesine
göre ilan ve reklam vergisinden istisna tutulması gerekmektedir.49
-Örnek Özelge50
…….Bankalarca, faaliyet konularını tanıtıcı, verdikleri hizmetlerin kapsam ve niteliğine iliĢkin ve yeni müĢteri kazanmaya yönelik
açıklamaların yer aldığı broĢürlerin dağıtımı ilan ve reklâm vergisine
tabidir.
6.1. Ġlan ve Reklam Vergisi Ġle Ġlgili Yargı Kararı
Anayasa Mahkemesi Kararı51
Esas Sayısı : 2010/62
Karar Sayısı : 2011/175
Karar Günü : 29.12.2011
Karar Özeti
….2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 96’ncı maddesinin
(A) fıkrasında Bakanlar Kurulu, yasada en az ve en çok miktarları
gösterilen ve aynı fıkrada yer alan vergi ve harçların tarifelerini, belediye grupları itibarıyla tayin ve tespite yetkili kılınmıĢtır. Maddenin
birinci fıkrası gereğince Bakanlar Kurulunun 96’ncı maddenin (A)
fıkrasında tanınan yetkiyi; Maliye Bakanlığı ve Devlet Planlama TeĢkilatının görüĢü de alındıktan sonra ĠçiĢleri Bakanlığı tarafından, belediyelerin nüfusları ile ekonomik ve sosyal geliĢme durumlarına
göre yapılan ve Resmi Gazete’de ilan edilen gruplandırmayı gözeterek kullanması gerekmektedir.
….Yasanın 96’ncı maddesinin (A) fıkrasında gösterilmeyen vergi
ve harç tarifelerini yapmak konusunda Bakanlar Kuruluna tanınmıĢ
Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 16.04.2010 tarih ve B.07.1.GĠB.-20102464/16-5 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 12.02.2013)
49 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 07.09.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.42.16.02BGK-2/1783—72 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 12.02.2013)
48
TBB
| 35
bir yetki bulunmamaktadır. Ġlan ve reklam vergisi, 96’ncı maddenin
(A) fıkrasında yer almayan vergilerdendir.
….2464 sayılı Yasanın 96’ncı maddesinin (B) fıkrasında ise (A)
fıkrasında sayılanlar dıĢındaki vergi ve harçlara ait maktu tarifelerin;
bu Kanun’da belirtilen en alt ve en üst sınırları aĢmamak Ģartıyla mahallin çeĢitli semtleri arasındaki sosyal ve ekonomik farklılıklar göz
önünde tutularak belediye meclislerince tespit olunması düzenlenmiĢtir.
….Ġlan ve reklam vergisine iliĢkin maktu tarifeler, 96’ncı maddenin (B) fıkrasında yer alan kuraldan dolayı, en az ve en çok tutarı
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 15’inci maddesinde öngörülen, 5281 sayılı Yasa ile değiĢik düzenlemedeki tutarlar gözetilerek
belediye meclisleri tarafından yapılan tarifeye göre tahsil edilmektedir. Bu nedenle, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 96’ncı
maddesinin (B) fıkrası, dava konusu ilan ve reklam vergisinin dayanağını oluĢturmaktadır.
….Belediye Gelirleri Kanunu’nun 96’ncı maddesinin (B) fıkrasında belediye meclislerine aynı maddenin (A) fıkrası dıĢında kalan
vergi ve harçlara ait maktu tarifeler yapmak konusunda yetki tanıyan
kural, Anayasanın 73’üncü maddesine aykırı düĢmektedir. Esasen
Anayasa, maktu vergileri tespit konusunda Bakanlar Kuruluna dahi
yetki tanımamıĢtır.
….2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 12’nci maddesi
uyarınca, Belediye sınırları ile mücavir alanları içinde yapılan her
türlü ilân ve reklâm, Ġlân ve Reklâm Vergisi’ne tabi kılınmıĢ, aynı
Kanun’un 15’inci maddesinde de Ġlân ve Reklâm Vergisi’nin tarifeleri
belirlenmiĢtir. Söz konusu maddenin (5) numaralı bendinde; ilan ve
reklam amacıyla dağıtılan broĢür, katalog, duvar ve cep takvimleri,
biblolar veya benzerleri için uygulanacak vergilerin alt ve üst sınırları
belirlenmiĢ, itiraz konusu olan 96’ncı maddesinin (B) fıkrası ile de bu
verginin maktu tarifelerinin, Kanun’da belirtilen en alt ve en üst sınırları aĢmamak Ģartıyla mahallin çeĢitli semtleri arasındaki sosyal ve
ekonomik farklılıklar göz önünde tutularak belediye meclislerince
tespit olunacağı belirtilmiĢtir.
….Anayasa’nın 73’üncü maddesinin dördüncü fıkrasında, “vergi, resim, harç ve benzeri yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına iliĢkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı
ve aĢağı sınırlar içinde değiĢiklik yapmak yetkisi Bakanlar Kuruluna
verilebilir” denilmektedir. Buna göre, Bakanlar Kurulu, yasanın belirttiği alt ve üst sınırlar içinde değiĢiklik yapabilecek, ancak bu sınır36 | TBB
ları aĢacak biçimde herhangi bir düzenleme getiremeyecektir. Bakanlar Kurulu’na verilen bu yetki istisnai bir yetkidir. Vergilendirmede
esas kural, vergilerin kanunla konulup, kaldırılması ve değiĢtirilmesidir. Dolayısıyla bu konularda yukarı ve aĢağı sınırları belirleme
yetkisi kanun koyucuya aittir. Bu sınırlar içinde değiĢiklik yapma
yetkisi ise kanunun öngörmesi koĢuluyla ancak Bakanlar Kurulu’na
verilebilir.
….Bu nedenle, belediye meclislerine vergi tarifesini belirleme
yetkisi veren kural Anayasa’nın 73’üncü maddesine aykırıdır. Ġptali
gerekir.
…..2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 96’ncı maddesinin
(B) fıkrasının Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline, 2464 sayılı Kanun’un 96’ncı maddesinin (B) fıkrasının iptal edilmesi nedeniyle,
Anayasa’nın 153’üncü maddesinin üçüncü fıkrasıyla 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin KuruluĢu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 66’ncı maddesinin (3) numaralı fıkrası gereğince iptal hükmünün, kararın resmî gazete’de yayımlanmasından baĢlayarak bir yıl
sonra yürürlüğe girmesine, 29.12.2011 gününde oybirliğiyle karar
verildi.
DanıĢtay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu
Esas No : 1991/2674
Karar No: 1992/1873
Özet : Ġlgili kurumun 2464 sayılı Yasa’nın 14’üncü maddesinde
sayılan vergiden muaf kuruluĢlarda olmadığı ve ilgili kurumun
sosyal tesislerinde kullandığı Ģirketin amblemini taĢıyan peçetelerdeki amblemin reklam niteliği taĢımadığı hakkındadır.
Esas No : 1994/1032
Karar No: 1994/5048
Özet : Gazetelerin içine konulmak suretiyle dağıtılan ürünlerin
tanıtımına iliĢkin ilan ve reklamların Ġlan ve reklam vergisinden muaf
olduğu hakkındadır.
TBB
| 37
38 | TBB
EĞLENCE VERGĠSĠ
3.BÖLÜM
EĞLENCE VERGĠSĠ
Yoksulluğun yükseliĢinin üstesinden gelmek için, 8 ġubat
1716’da bakımevi (the Hôtel-Dieu) yararına alınan bu vergi yükseltilmiĢ ve yaklaĢık olarak toplam eğlence gelirinin dörtte biri, vergi
olarak alınmaya baĢlanmıĢtır. Bu yüzden Fransız devrimine kadar bu
verginin adı “fakirler için bir çeyrek” (quart des pauvres) olarak
anılmıĢtır. Bu dönemde verginin kaldırılması düĢünülse de, kaldırılmayıp farklı bir forma dönüĢtürülmesine karar verilmiĢtir. Yoksul
hakkı vergisi, önemli ölçüde azaltılarak frank para birimi ile yoksullara fayda sağlamak için ve bütün tiyatro, konser, top oyunu ve at
yarıĢlarını da kapsayacak Ģekilde bir yasa ile yeniden düzenlenmiĢtir.
BaĢlangıçta bu düzenleme geçici bir süre için kabul edilse de birçok
defa uzatılarak (1809 yılına kadar) Napolyon zamanına kadar gelmiĢtir. Sonrasında yine yoksul hakkı vergisinin, fiyatlarda keskin bir
yükseliĢe yol açması nedeniyle, büyük tiyatrolar bu vergiye karĢı
çıkmıĢ ve hatta bazı durumlarda ödemeyi reddetmiĢlerdir. Bu nedenle de o dönemde eğlence vergisi bir oran yerine sabit bir miktara dönüĢtürülmüĢtür. Eğlence vergisinden elde edilen gelir Paris ve Paris’e
bağlı taĢra bölgelerine farklı paylaĢılmıĢtır. Paris’te düĢkünler evinin
yönetimi tarafından doğrudan alınarak kullanılmıĢtır. Diğer bölgelerde ise hayır kurumu ve bakımevi tarafından bölüĢülmüĢtür. Yoksul hakkı vergisi, II. Dünya SavaĢı’nda Almanya'nın Fransa'yı iĢgali
sırasında 1942’de Vichy rejimi sırasında kaldırılarak yerine buna benzer eğlence ve oyun üzerine konulan, yerel idarece tahsil edilen yeni
bir vergi getirilmiĢtir.52
1. EĞLENCE VERGĠSĠ KONUSU
Belediye sınırları ile mücavir alanlar içinde yer alan eğlence iĢletmelerinin faaliyetleri Eğlence Vergisine tabidir.
2. EĞLENCE VERGĠSĠ MÜKELLEFĠ
Verginin mükellefi, eğlence yerlerini iĢleten gerçek veya tüzelkiĢilerdir.
Bernur AÇIKGÖZ ERSOY: “OECD Ülkelerinde Eğlence Vergisi Uygulamaları”, Celal
Bayar Üniversitesi Ġ.Ġ.B.F. Yönetim ve Ekonomi, Yıl:2010, Cilt:17, Sayı:2, s, 1-2.
52
TBB
| 39
3. EĞLENCE VERGĠSĠNDE ĠSTĠSNA VE MUAFLIKLAR
AĢağıda belirtilen eğlence faaliyetlerinden bu vergi alınmaz.
i. Ulusal bayramlar veya tarihi özellik taĢıyan günler nedeniyle
genel ve katma bütçeli idareler ile il özel idareleri, belediyeler, köyler
ve bunların kurdukları birlikleri tarafından düzenlenen ve kazanç
amacı gütmeyen tören, Ģenlik, müsabaka ve gösterilerle balo, temsil
ve benzeri faaliyetler,
ii. Genel ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler ve
köyler tarafından kültürel, sosyal, turistik ve ekonomik amaçlarla
düzenlenen kongre, konferans, fuar, festival, Ģenlik, sergi ve benzeri
faaliyetler ile tertip edilen eğlenceler ve konserler,
iii. Eğitim ve öğretim kuruluĢları ile okul dernekleri, kamu yararına çalıĢan dernekler, orduevleri, askeri gazinolar ve askeri dinlenme
tesislerinde tertiplenen eğlenceler,
iv. Spor Toto TeĢkilat BaĢkanlığı tarafından düzenlenen müĢterek bahis oynanması.
v. Bira, alkollü içki içilmeyen, satılmayan ve ruhsatnamelerde
kahvehane, kıraathane, çayhane ve çay ocakları olduğu belirtilen yerler.
Ġnternete bağlanma hizmeti veren, bira, alkollü içki içilmeyen,
satılmayan ve ruhsatnamelerinde “Kahvehane” veya “Ġnternet Kafe”
yazılı yerlerin eğlence vergisi ile yükümlü tutulmamaları gerekmektedir.53
4. EĞLENCE VERGĠSĠNDE MATRAH
Eğlence vergisinin matrahı;
i. Biletle girilen yerlerde, Eğlence Vergisi hariç olmak üzere bilet
bedeli olarak sağlanan gayrisafi hasılat (Bilet bedeli dıĢında bağıĢ
veya baĢka adlar altında alınan paralar dahil.)
ii. MüĢterek bahislerde, iĢtirakçilerden tahsil edilen tutardan
Katma Değer Vergisi düĢüldükten sonra kalan tutar.
iii. Biletle girilmesi zorunlu olmayan bar, pavyon, gazino, gece
kulübü, taverna, diskotek, kabare, dansing, bilardo ve masa futbolu
salonları gibi eğlence yerlerinde iĢin mahiyetine göre çalıĢılan her
gün için, Belediye Gelirleri Kanunu’nun 96’ncı maddesine göre tespit
edilen miktardır.
Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı: 02.03.2005 tarih ve BGK-1/2005-1 sayılı Belediye Gelirleri
Kanunu Sirküleri/1
53
40 | TBB
EĞLENCE VERGĠSĠ
19.05.2013 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 11.06.2013 tarihinde yürürlüğe giren 6487 sayılı Bazı Kanunlar ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede DeğiĢiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 14’üncü maddesi ile Belediye Gelirleri Kanunu’nun 20’nci
maddesinin (3) numaralı fıkrasında yer alan “Belediye Meclislerince
takdir edilecek miktardır.” ibaresi, “bu Kanun’un 96’ncı maddesine
göre tespit edilen miktardır.” Ģeklinde değiĢtirilmiĢtir.54
Yapılan düzenleme ile Anayasa Mahkemesinin 29.12.2011 tarihli
ve Esas Sayısı: 2010/62, Karar Sayısı: 2011/175 sayılı Kararı55 dikkate
alınarak, biletle girilmesi zorunlu olmayan eğlence yerlerinden alınacak eğlence vergisinin (en az ve en çok miktarları Belediye Gelirleri
Kanunu’nun 21’inci maddesinde gösterilen) miktarlarını tayin ve
tespit etme yetkisi Bakanlar Kuruluna verilmektedir.56
5. EĞLENCE VERGĠSĠNĠN ORAN VE TUTARI
Eğlence Vergisi aĢağıdaki tabloda yer alan oran ve tutarda alınır.
Tablo 20: Eğlence Vergisi Oran ve Tutarı
Oran(%)
I. Biletle Girilen Yerlerde
1.Yerli film göstermelerinden
10
2.Yabancı film göstermelerinden
10
3.Tiyatro, opera, operet, bale, karagöz,
kukla ve ortaoyunundan
0
4.Spor müsabakaları, at yarıĢları ve
konserlerden
10
5.Sirkler, lunaparklar, çalgılı bahçeler ve
benzerlerinden
20
II. MüĢterek Bahislerde
5
III. Biletle Girilmesi Zorunlu Olmayan
Eğlence Yerlerinden Günlük
5
(I) numaralı bendin (1) ve (2) numaralı alt bentleri ile yerli ve yabancı film gösterimlerine iliĢkin belirlenen vergi bu Kanun’un 22’nci
maddesinin (1) numaralı bendinde öngörüldüğü Ģekilde hesaplanarak biletler kullanılmadan önce mahallin mal müdürlüğüne veya
muhasebe müdürlüğüne emaneten yatırılır. Ödemenin yapıldığına
Fazıl AYDIN: “6487 Sayılı Kanun Ġle Vergi Ve Harçlar Kanunlarında Yapılan
Düzenlemeler”, Vergici ve Muhasebeciyle Diyalog Dergisi, Temmuz/2013, Sayı:303,s,6.
56 http://www2.tbmm.gov.tr/d24/2/2-1524.pdf(EriĢim: 30.05.2013)
54
TBB
| 41
dair banka dekontunun ibrazı üzerine belediye tarafından biletlere
özel damga konulur. Ödeme yapmayanlar hakkında 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uygulanır. Bahsi geçen yerlerde toplanan meblağın % 75’i Kültür ve Turizm
Bakanlığı Merkez Saymanlık hesabına, % 25’i ilgili belediyeye tahsilini takip eden ayın onbeĢinci günü akĢamına kadar aktarılır. Maliye
Bakanlığı yukarıdaki Ģartlara bağlı kalmaksızın, biletle girilen yerlere
iliĢkin eğlence vergisinin hesaplanması ve ödenmesine dair iĢlemlerin
ödeme kaydedici cihaz kullanılarak yapılmasına ait usûl ve esasları
belirlemeye yetkilidir.
6. EĞLENCE VERGĠSĠNĠN ÖDENMESĠ
1.Vergi biletle girilen yerlerde bilet bedellerine eklenmek suretiyle hesaplanır ve belediye tarafından özel damga konulması sırasında
ödenir. Bu suretle alınan biletlerin kullanılmadan iadesi halinde peĢin
olarak ödenen vergi geri verilir. Genel ve Katma Bütçeli Ġdarelerle Ġl
Özel Ġdareleri ve Köyler tarafından yürütülen spor müsabakaları, at
yarıĢları ve benzeri faaliyetlerde bilet bedeli ile birlikte alınan vergi
takip eden 20 gün içinde ilgili belediyeye ödenir.
2. MüĢterek bahislerde her aya ait vergi o ayı takip eden ayın
20'nci günü akĢamına kadar ilgili belediyeye bir beyanname ile bildirilir ve aynı sürede ödenir.
3. Biletle girilmesi zorunlu olmayan eğlence yerlerinde her aya
ait vergi o ayı takip eten ayın 20'nci günü akĢamına kadar ilgili belediyeye yatırılır.
MüĢterek bahislere ait eğlence vergisinin, iĢtirakçilerden tahsil
edilen toplam tutardan katma değer vergisi düĢüldükten sonra kalan
kısım üzerinden % 5 oranının uygulanması suretiyle hesaplanması
gerekmektedir.57
7. ÖDEME KAYDEDĠCĠ CĠHAZLARLA DÜZENLENEN
BĠLETLERDE EĞLENCE VERGĠSĠNĠN HESAPLANMASI VE
ÖDENMESĠ58
Biletle girilen eğlence yerlerini iĢletenlerden 2464 sayılı Kanun’un 21’inci maddesinin (I) numaralı bendinin (1) ve (2) numaralı
Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı: 26.04.2007 tarih ve BGK-1/2007-1 sayılı Belediye Gelirleri
Kanunu Sirküleri/3.
58 63 Seri No'lu Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları
Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanun’la Ġlgili Genel Tebliğ. (12.02.2005 tarih ve 25725
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.)
57
42 | TBB
EĞLENCE VERGĠSĠ
alt bentleri kapsamında faaliyette bulunan (sinemalarda yerli ve yabancı film gösteren) mükellefler istemeleri halinde giriĢ biletlerini,
Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları
Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında 3100 sayılı Kanun’un 5’inci
maddesine göre Maliye Bakanlığınca onaylanan ödeme kaydedici
cihazlarla düzenleyebileceklerdir. Bu Ģekilde düzenlenen ödeme
kaydedici cihaz fiĢleri, “giriĢ bileti” olarak addedilir.
Söz konusu ödeme kaydedici cihazların üretici veya ithalatçı kuruluĢlarca Bakanlığımızdan onay alınmak suretiyle iĢletme ihtiyaçlarına uygun Ģekilde programlanması ve bu cihazlar kullanılmak suretiyle düzenlenecek giriĢ biletlerinin aĢağıdaki örneğe uygun Ģekil ve
muhtevada olması gerekir.
ÖDEME KAYDEDĠCĠ CĠHAZLARLA DÜZENLENECEK
GĠRĠġ BĠLETĠ
ÖRNEĞĠ
GĠRĠġ BĠLETĠ
........... TĠCARET LTD. ġTĠ.
Saray Mah., Cumhuriyet Sok., No: 3
Keçiören/ANKARA
Keçiören VD. 9876543210
Mükellefin Adı veya Unvanı,
Adresi, Bağlı Olduğu Vergi
Dairesi ve Vergi Kimlik Numarası
TARĠH : 30.01.2005
FĠġ NO : 0001
SAAT : 10:45
____________________________
ĠĢlemin Yapıldığı;
Tarih,
FiĢ (Bilet) No,
Saat
BĠLET BEDELĠ %8 24
(4 KiĢi)
Hizmetin Türü, KDV Oranı,
KDV Dahil Bilet Bedeli
---------------------------------------TOPKDV 1,78
TOPLAM 24
____________________________
Katma Değer Vergisi Toplamı,
KDV Dahil Toplam Tutar
(BĠLET BEDELĠNE KDV., EĞLENCE
VERGĠSĠ VE DĠĞER VERGĠ, RESĠM,
FON VB. DAHĠLDĠR)
SĠNEMA ADI : Emirdağ
SALON ADI : Erciyes
FĠLM ADI : XYZ
SEANS : 14:30
KOLTUK NO : A/1-A/3
B/5-B/7
MF AB 12345678
Biletin içerdiği vergi ve kesintilerle ilgili açıklama
GiriĢ biletine iliĢkin diğer
bilgiler
Mali Sembol, Firma Kodu ve
Cihaz Sicil Numarası
TBB
| 43
GiriĢ bileti düzenlemede kullanılacak olan ödeme kaydedici cihazların kağıt rulolarına, 2464 sayılı Kanunu’nun 21’inci maddesi ile
getirilen “belediyeler tarafından özel damga konulması Ģartı” aranmaz. Biletle girilen eğlence yerlerini iĢleten mükellefler giriĢ biletlerini yukarıda belirtilen ödeme kaydedici cihazları kullanmak suretiyle
(belediye damgası olmaksızın) düzenlemeleri halinde, bu hizmetleriyle ilgili olarak müĢterilerine baĢkaca bir belge vermeyeceklerdir.
Ödeme kaydedici cihazlar kullanılmak suretiyle düzenlenen biletlerin bir nüshası müĢteriye verilecek (Kayıt rulosunda yazılı olan) diğeri ise Vergi Usul Kanunu’nun defter ve belgelerin muhafaza ve ibraz
mecburiyetine iliĢkin hükümleri uyarınca mükellefçe saklanacaktır.
MüĢteriye verilen hizmet karĢılığı düzenlenen bilet nüshası, sinemaya giriĢte biletin yırtılması veya iptal edilmesi gibi bir iĢleme tabi tutulmayacaktır. ġu kadar ki mükerrer kullanımların önlenmesine yönelik olarak giriĢ biletinin herhangi bir yerine, giriĢte iĢletmeci tarafından özel iĢaretlerini taĢıyan ve biletin kullanıldığını gösteren damga veya kaĢe uygulanacaktır.
GiriĢ biletlerini ödeme kaydedici cihazları kullanmak suretiyle
düzenleyen mükellefler eğlence vergisini; ödeme kaydedici cihazların
günlük kapanıĢ fiĢleri (Z raporu) ve mali hafıza raporlarından yararlanarak hesaplayacaklardır.
Mükellefler, hesaplanan her aya ait eğlence vergisini, en geç ertesi ayın 20’nci günü akĢamına kadar mahallin mal müdürlüğü veya
muhasebe müdürlüğüne ödeyeceklerdir. Mal müdürlükleri ve muhasebe müdürlüklerince, tahsil edilen meblağın % 75’i Kültür ve Turizm
Bakanlığı Merkez Saymanlığı hesabına, % 25’i de ilgili belediyeye,
tahsilini takip eden ayın onbeĢinci günü akĢamına kadar aktarılacaktır. Verginin ödendiğine dair belge ve o aya ait hasılatı gösteren ödeme kaydedici cihaz mali hafıza raporu, aĢağıda yer alan bilgi formu
ekinde, ödemenin yapıldığı ayın sonuna kadar ilgili belediyeye verilecektir. Açıklanan usul ve esaslara uymayanlar hakkında, iĢledikleri
fiile göre 3100 Sayılı Kanun ve 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nda yazılı cezalar uygulanacaktır.
44 | TBB
EĞLENCE VERGĠSĠ
EĞLENCE VERGĠSĠ BĠLGĠ FORMU
ĠLGĠLĠ BELEDĠYENĠN ADI: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ADI, SOYADI VEYA ÜNVANI
MÜKELLEFĠN
GELĠR VEYA KURUMLAR
VERGĠSĠ BAKIMINDAN
BAĞLI OLDUĞU VERGĠ
DAĠRESĠ
VERGĠ KĠMLĠK NUMARASI
KANUNĠ VEYA Ġġ MERKEZĠNĠN ADRESĠ
ÖDENDĠĞĠ
MALMÜDÜRLÜĞÜ VEYA
MUHASEBE MÜDÜRLÜĞÜ
EĞLENCE
VERGĠSĠNĠN
ÖDENMESĠNE ĠLĠġKĠN
BELGENĠN TARĠH VE SAYISI
DÖNEMĠ (AĠT OLDUĞU
AY)
MATRAH VE ORANI
(Yerli Film Ġçin)
MATRAH VE ORANI
(Yabancı Film Ġçin)
TOPLAM TUTARI
Mükellefin
EKLER:
1 Ödeme Belgesi
Adı Soyadı veya Unvanı
1 Ö.K.C. Mali Hafıza Raporu
ve Ġmzası
Sinema giriĢ biletleri de dahil olmak üzere konser, sirk, her türlü
spor karĢılaĢmaları biletleri internet aracılığı ile de satılabilmektedir.
Biletle girilen yerlere iliĢkin eğlence vergisinin hesaplanması ve
ödenmesine dair iĢlemlerin ödeme kaydedici cihaz kullanılarak yapılmasına ait usul ve esasları belirleyen 12.02.2005 tarihli ve 25725
sayılı 63 Seri No’lu Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme
Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanun’la
Ġlgili Genel Tebliğde, internet aracılığı ile yapılan bilet satıĢlarında
eğlence vergisine iliĢkin bir düzenleme yer almamaktadır. Buna göre,
TBB
| 45
yerli ve yabancı film gösteren sinema mükelleflerinin isteklerine bağlı
olarak sinema giriĢ biletlerini ödeme kaydedici cihaz aracılığı ile düzenleyebilme uygulamasının, söz konusu biletlerin internet aracılığı
ile satılması durumunda da uygulanabilmesinin sağlanması uygulama açısından faydalı bir düzenleme olacaktır.59
Ödeme kaydedici cihaz fiĢlerini giriĢ bileti olarak kullanma uygulamasını tercih eden mükellefler; gerek ayrı bilet bastırarak damgalatma iĢleminden, gerekse satılmayan biletler ile ilgili olarak önceden
ödeme yapma ve yapılan ödemeyi sonradan iade Ģeklinde almak yükümlülüğü gibi iĢlemleri yapmak zorunda kalmamaktadırlar. Ayrıca
giriĢ biletlerinde eğlence vergisinin takip, tahsilat ve denetimi açısından büyük kolaylık sağlanmaktadır. Sinema biletleri yanında konser,
sirk, her türlü spor karĢılaĢmaları biletlerinin de ödeme kaydedici
cihaz aracılığı ile biletlerinin düzenlenebilmesi durumunda, gerek
mükellefler gerekse belediyeler açısından uygulama, takip ve tahsilat
kolaylığı sağlanmıĢ olacaktır. Ayrıca, sinema giriĢ biletleri de dahil
olmak üzere konser, sirk, her türlü spor karĢılaĢmaları biletlerinin
internet aracılığı ile de satılmasında da aynı uygulamanın tatbik
edilmesi uygulama açısından yararlı olacaktır.60
8. EĞLENCE VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER
-Örnek Özelge
….Bu durumda, ĠĢyeri Açma ve ÇalıĢma Ruhsatlarına ĠliĢkin
Yönetmelik uyarınca ruhsatlandırılmıĢ bulunan bir iĢyerine konulan
makine ve aletlerin iĢyerlerinin asli faaliyet konusunu değiĢtirip değiĢtirmediği ve ruhsata tabi olup olmadığı hususunun Bakanlığınızca
değerlendirilmesi ancak, iĢ yerine konulacak makineler kahvehane ve
kafeleri, eğlence yerine dönüĢtürecek nitelikte ise tali faaliyet konusu
ruhsatta belirtilmek suretiyle eğlence vergisinin alınması gerektiği
düĢünülmektedir.61
-Örnek Özelge
….Buna göre, ruhsatnamelerinde "internet kafe" veya "internet
salonu" yazan yerler Kanun’un 19/5’inci madde hükmü uyarınca
eğlence vergisinden istisna olmakla birlikte, söz konusu yerlerin sözü
Selda AYDIN: “Biletlerle Girilen Yerlerde Eğlence Vergisi Uygulaması”, Vergici ve
Muhasebeciyle Diyalog Dergisi, ġubat-2007, Sayı: 226, s, 38-41.
60 Selda AYDIN: “Biletlerle Girilen Yerlerde Eğlence Vergisi Uygulaması”,a.g.m.,s,38-41.
59
46 | TBB
EĞLENCE VERGĠSĠ
edilen Yönetmelikte yer alan tanım ve kapsamını aĢar mahiyette eğlence faaliyetine konu edilmesinde bu yerlerin eğlence vergisine tabi
olacağı açıktır.62
-Örnek Özelge
….Bu durumda, biletle girilmesi zorunlu olmayan yerlerden olan
Bilardo Federasyonuna bağlı olarak açılan bilardo salonlarının 2464
sayılı Kanun’un 21’inci maddesinin III’üncü bendinde belirtilen tarifeye göre Eğlence Vergisi ile yükümlü tutulmaları gerekmektedir.63
-Örnek Özelge
….Buna göre, ruhsatnamelerinde atari, oyun makinası ve bilgisayar oyunlarının oynatıldığı oyun salonu yazılı eğlence yerlerinin
iĢleticilerinden 21'inci maddenin III'üncü bendinde belirtilen miktarlarda ve 22'inci maddedeki usul ve esaslara göre eğlence vergisi
alınması gerekmektedir.64
-Örnek Özelge
….Bu durumda, ruhsatnamelerinde kahvehane, kıraathane, çayhane ve çay ocağı olduğu belirtilen kahvehane niteliğinde olan yerlerde bilardo masasının bulunması, iĢyerinin vasfını değiĢtirmeyeceğinden, bu tür iĢyerlerinin bilardo ve masa futbolu salonları gibi değerlendirilerek iĢleticilerinden Eğlence Vergisinin alınması mümkün
değildir. Ancak, ruhsatnamelerinde "bilardo salonu" ve "masa futbolu
salonu" olduğu belirtilen yerlerden Eğlence Vergisinin aranacağı tabiidir.65
-Örnek Özelge
...Diğer taraftan, eğlence vergisinin istisna ve muaflıkları düzenleyen 19’uncu maddesinde Turizm ĠĢletme Belgeli
otellerde yer alan bar ve diskotekler ile ilgili bir muafiyet hükmüne
yer verilmemiĢtir. Bu durumda, söz konusu otel iĢletmelerinde anılan
Kanun’un 20’nci maddesinin üçüncü fıkrasında sayılan eğlence faa-
64
Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 11.04.2005 tarih ve
B.07.0.GEL.0.66/6624-107/16131 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 09.03.2012)
65
B.07.0.GEL0.66/6624-125/12997 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 09.03.2012)
62
TBB
| 47
liyetlerinin yapılması halinde 21'inci maddenin 3'üncü fıkrası hükmüne göre eğlence vergisi alınması gerekmektedir.66
-Örnek Özelge
....Bu hükme göre, ..Belediyesi ve mücavir alan sınırları içinde
bulunan plaj iĢletmelerinden eğlence vergisi alınması mümkün değildir. Ancak, plajlarda Ģenlik ve konser gibi eğlence tertiplenmesi
halinde, bu faaliyetler eğlence vergisinin kapsamına gireceğinden, bu
faaliyetlerden sağlanan gayrisafi hasılat bedeli üzerinden eğlence
vergisi ödeneceği tabiidir.67
-Örnek Özelge
......Katma değer vergisinin matrahına eğlence vergisi dahil edilmektedir. Eğlence vergisi ise, bilet bedelinden katma değer vergisi
düĢüldükten sonra kalan bedel üzerinden, yani katma değer vergisi
matrahı üzerinden iç yüzde oranı ile hesaplanacaktır. Bu suretle hesaplanan eğlence vergisi, eğlence vergili bedelden çıkarılacak ve eğlence vergisinin matrahı bulunacaktır.68
-Örnek Özelge69
…….Ödeme kaydedici cihazlarla bilet düzenlenmesi sadece yerli
ve yabancı film gösterimlerinde bulunanlara tanınmıĢ olup "HD-3D
Flight Simulators" ve "Küre" hizmetlerine iliĢkin giriĢ biletlerinin
ödeme kaydedici cihazlarla düzenlenmesine imkan bulunmamaktadır.
Buna göre, yerli ve yabancı film gösterimlerine iliĢkin giriĢ biletlerinin, Bakanlığımızca onaylanan ödeme kaydedici cihazlarla düzenlemesi; "HD-3D Flight Simulators" ve "Küre" hizmetlerine iliĢkin
giriĢ biletlerinin ise 2464 sayılı Kanun’un 21’inci maddesinin birinci
fıkrasının (I) numaralı bendinin (5) numaralı alt bendinde belirtilen %
20 oranında eğlence vergisine tabi tutulması ve verginin 22’nci maddesinin 1’inci fıkrası hükmüne göre ödenmesi gerekmektedir.
67
68
69 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 24.10.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.35.17.02032-565 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 10.02.2013)
66
48 | TBB
EĞLENCE VERGĠSĠ
-Örnek Özelge70
belediye sınırları ile mücavir alanlar içinde yer alan eğlence iĢletmelerinin faaliyetlerinin eğlence vergisine tabi olduğu hükme bağlanmıĢ
olup söz konusu vergiye iliĢkin istisnaları düzenleyen 19’uncu maddesinde tek kiĢilik gösteriler için herhangi bir istisna hükmüne yer
verilmemiĢtir.
Anılan Kanun’un 21’inci maddesinin birinci fıkrasının (I) numaralı bendinin 3’üncü alt bendinde, tiyatro, opera, operet, bale, karagöz, kukla ve ortaoyunu için eğlence vergisi oranı 91/1365 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yüzde sıfır (0) olarak belirlenmiĢtir.
Konuyla alakalı ilgide kayıtlı form eki Kültür ve Turizm Bakanlığı Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğünün 10.01.2011 tarihli ve
02/168 sayılı yazısında; "Günümüzde tek kiĢilik gösteri sanatını seçmiĢ
sanatçılar var. Bu sanatçılar tıpkı Meddah sanatını icra edenler gibi bir masaldan, destandan günlük hayattaki kimi olay, durum ve kiĢilerden yola
çıkarak kendi kurguladıkları bir metni anlatırlar...
... Yabancı dilden stand-up olarak bize geçen gösteri dalı, bizde yüzyıllarca Meddahlar tarafından kahve, meydan, pazaryeri gibi halkın yoğun
olduğu yerlerde icra edilmiĢtir.
... Günümüzde bu tür gösteri sanatını seçmiĢ sanatçılar ortaoyunumeddah geleneğinin bugünkü temsilcileridir diyebiliriz. Dolayısıyla özellikle
fiziksel ve düĢünsel güçleri yüksek, becerisini sahnelerde bilemiĢ sanatçıların
icra ettiği stand-up sanatı günümüzde modern meddahlık olarak değerlendirilebilir." denilmektedir.
Bu itibarla, ... 'ın tek kiĢilik gösterilerinin ortaoyunu kapsamında
değerlendirilerek eğlence vergisine tabi olması gerekmektedir. Ancak, tiyatro, opera, operet, bale, karagöz, kukla ve ortaoyunu için eğlence vergisi oranı 91/1365 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yüzde
sıfır (0) olarak belirlendiğinden bahse konu gösteriler için eğlence
vergisinin ödenmemesi gerekmektedir.
-Örnek Özelge
…….Eğlence mahiyetinde olan atari, oyun makinesi ve bilgisayar oyunlarının oynatıldığı playstation oyun salonlarının iĢleticilerinden Kanun'un 21'inci maddesinin 3'üncü bendinde belirtilen mik-
70
TBB
| 49
tarlarda ve 22'nci maddedeki usul ve esaslara göre eğlence vergisinin
alınması gerekmektedir.71
-Örnek Özelge
…….Buz pateni pisti iĢletilen yerde, bu tesis dıĢında eğlence yeri
mahiyetinde (dansing, bar, bilardo ve masa futbolu gibi) yerlerin bulunmaması durumunda, söz konusu iĢyeri eğlence vergisine tabi olmayacaktır. Ancak, buz pateni pistinin 2464 sayılı Kanun’un 21’inci
maddesinde belirtilen ve biletle girilen yerlerden olması veya bu iĢyerinde buz pateni pistinin yanı sıra bar, dansing, bilardo ve masa
futbolu gibi eğlence yeri mahiyetinde yerlerin bulunması halinde, söz
konusu iĢletmenin eğlence vergisine tabi olması gerekmektedir.72
9. EĞLENCE VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARLARI
Esas No : 1992/839
Karar No: 1992/2392
Özet: Halı futbol sahalarının eğlence vergisine tabi değildir.
Esas No : 1991/1191
Karar No: 1991/3347
Özet: Mini futbol sahası (halı saha) iĢletmelerinin, eğlence yerleri kapsamında kabul edilmesine imkan olmadığından, eğlence vergisine tabi olmadığı hakkındadır.
Esas No : 1993/1659
Karar No: 1993/4594
Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 18.05.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.35.17.02032-160 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 09.02.2013)
72 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 12.04.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.06.17.02BGK:20.MD-2010-45-224 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 09.02.2013)
71
50 | TBB
EĞLENCE VERGĠSĠ
Özet: Spor kompleksinde yapılan gösterinin bir tiyatro olması,
Kanun’un 21/3. maddesinde yer alan oyunlar arasında düĢünülmesi
gerektiğinden % 5 eğlence vergisine tabi olmayacağı hakkındadır.
TBB
| 51
52 | TBB
HABERLEġME VERGĠSĠ
4.BÖLÜM
1. HABERLEġME VERGĠSĠ KONUSU
Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde Posta Telgraf Telefon
ĠĢletmesi tarafından tahsil edilen telefon, teleks, faksimili ve data ücretleri (tesis, devir ve nakil ücretleri hariç) HaberleĢme Vergisine tabidir.
2. HABERLEġME VERGĠSĠ MÜKELLEFĠ
HaberleĢme Vergisinin mükellefi, telefon, teleks, faksimili ve data ücretlerini tahsil eden Posta Telgraf Telefon Ġdaresidir.
3. HABERLEġME VERGĠSĠ MATRAHI
HaberleĢme Vergisinin matrahı, tesis, devir ve nakil ücretleri hariç olmak üzere tahsil edilen ücrettir. Matraha gider vergileri dahil
edilmez.
4. HABERLEġME VERGĠSĠ ORANI
HaberleĢme Vergisinin nispeti yüzde 1'dir. Ancak genel ve katma bütçeli kurumlarla il özel idare ve belediyelere ve bunların kurdukları birliklere ait teleks, faksimili ve data ücretinden vergi alınmaz.
5.HABERLEġME VERGĠSĠNĠN BEYANI VE ÖDENMESĠ
Bir ay içinde tahsil edilen telefon, teleks, faksimili ve data ücretlerine isabet eden HaberleĢme Vergisi, ilgili belediyeye tahsilatı takip
eden ayın sonuna kadar bir beyanname ile bildirilir ve aynı süre içinde tediye edilir. Beyannamelerin Ģekil ve muhtevası ĠçiĢleri ve Maliye
Bakanlıklarınca tayin ve tespit olunur.
6. HABERLEġME VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER
-Örnek Özelge
........haberleĢme vergisinin mükellefiyeti telefon, teleks, faksimili
ve data ücretlerini tahsil eden ...... ...........'a yüklenmiĢ olup bu ġirket
dıĢında telefon, teleks, faksimili ve data hizmetlerini veren ve ücretlerini alan iĢletmeciler verginin mükellefi durumunda değildirler. AnTBB
| 53
cak, arama bazında taĢıyıcı seçimi yöntemi ile uzak mesafe hizmeti
sunmak üzere yetkilendirilmiĢ iĢletmecilerin, ........ ...........'un telefon
hatlarını kullanmak suretiyle hizmet verdiği ve telefon hizmetlerinin
faturalandırılması ile verilen hizmet bedellerinin tahsilâtının da .......
...........'ca yapılmıĢ olduğu göz önünde bulundurulduğunda söz konusu telefon tahsilâtı üzerinden haberleĢme vergisinin aranılması
gerekmektedir. Bu itibarla, ...... ..........'un, arama bazında taĢıyıcı seçimi yöntemi ile uzak mesafe hizmeti sunmak üzere yetkilendirilmiĢ
iĢletmeciler tarafından verilen telefon hizmetleri nedeniyle yaptığı
telefon tahsilât bedelleri üzerinden haberleĢme vergisinin alınacağı
tabiidir.73
-Örnek Özelge
…..2. 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 29’uncu maddesinde, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde Posta Telgraf Telefon ĠĢletmesi tarafından tahsil edilen telefon, teleks, faksimili ve data
ücretlerinin (tesis, devir ve nakil ücretleri hariç) haberleĢme vergisine
tabi olduğu; 30’uncu maddesinde ise, haberleĢme vergisinin mükellefinin, telefon, teleks, faksimili ve data ücretlerini tahsil eden Posta
Telgraf Telefon Ġdaresinin olduğu hüküm altına alınmıĢtır. 406 sayılı
Kanun’un geçici 3’üncü maddesinde, "406 sayılı Kanun ile diğer kanunlarda Türkiye Cumhuriyeti Posta, Telgraf ve Telefon İşletmesi Genel Müdürlüğüne yapılan atıflar, hizmet alanları itibariyle Türk Telekomünikasyon
Anonim Şirketi veya Türkiye Cumhuriyeti Posta İşletmesi Genel Müdürlüğüne (P.İ.) yapılmış sayılır." hükmüne yer verilmiĢtir. Öte yandan, 213
sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 3/b maddesi hükmü uyarınca, vergilendirmede, vergiyi doğuran olay ve bu olaya iliĢkin muamelelerin
gerçek mahiyeti esastır. Bu hükümlere göre, Ģirketiniz tarafından tesis, devir ve nakil ücretleri hariç olmak üzere tahsil edilen telefon,
teleks, faksimili ve data ücretleri haberleĢme vergisinin konusuna
girmekte olup telefon, teleks, faksimili ve data ücretleri dıĢında ya da
niteliği itibariyle bu ücretler kapsamında olmayan ücret veya bedeller
haberleĢme vergisinin konusunu oluĢturmamaktadır. Yukarıda yer
alan açıklamalardan da anlaĢılacağı üzere, YAPA kapsamında iĢletmecilere altyapınızın blok olarak tahsis edilmesi karĢılığında tahsil
edilen blok ve devre kullanım ücretinin; mahiyet itibariyle telefon,
teleks, faksimili ve data ücretinin toplulaĢtırılması olarak değerlendirilmesi gerektiği açıktır. Bu nedenle, Ģirketinizce, Telekomünikasyon
Kurumundan ruhsat veya genel izin almıĢ iĢletmecilere altyapınızın
Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 06.06.2008 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6625-12
/57221 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 11.03.2012)
73
54 | TBB
blok olarak tahsis edilmesi karĢılığında alınan blok ve devre kullanım
ücretinin haberleĢme vergisine tabi tutulması; söz konusu altyapınızın kullandırılmasına bağlı olarak alınan talep değerlendirme ücreti,
hatalı arıza bildirim bedeli ve ortak yerleĢime açık Ģirketiniz birimleri
içerisinde yapacakları çalıĢma nedeniyle 7/24 hizmet baĢlangıç ve
saat baĢı ücret bedellerinden ise haberleĢme vergisinin aranılmaması
gerekmektedir.74
74
TBB
| 55
56 | TBB
ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠ
5.BÖLÜM
ELEKTRĠK VE HAVAGAZI
TÜKETĠM VERGĠSĠ
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun75 34-39’uncu maddelerinde “Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi” ile ilgili hükümler düzenlenmiĢtir. “Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi” ile ilgili Belediye Gelirleri Kanunu’nun 35, 37 ve 39’uncu maddelerinde 5784 sayılı
Elektrik Piyasası Kanunu ve Bazı Kanunlarda DeğiĢiklik Yapılmasına
Dair Kanun76 ile değiĢiklikler yapılmıĢtır. Söz konusu değiĢikliklerden sonra bu defa 5828 sayılı 2009 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu77 ile önemli değiĢiklik yapılmıĢtır. Yapılan değiĢiklik ile “Elektrik
ve Havagazı Tüketim Vergisi”nin tarh, tahakkuk ve tahsiline Maliye
Bakanlığına bağlı vergi daireleri yetkili kılınmıĢ, söz konusu verginin
sorumlularınca kurumlar vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi
dairesine, Maliye Bakanlığınca belirlenecek usul ve esaslara göre bir
beyannameyle bildirilmesi ve verginin de aynı sürede ödenmesi esası
01.01.2009 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiĢtir.
1. ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠNĠN KONUSU
Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde elektrik ve havagazı
tüketimi, Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisine tabidir.
Belediye sınırları ve mücavir alanlar dıĢında tüketilen elektrik ve
havagazı ile belediye hizmetlerinin götürülmediği mücavir alanlarda
tüketilen elektrik ve havagazı, vergiye tabi değildir.
2464 sayılı Kanun’un 104’üncü maddesine göre, elektrik ve havagazı tüketim vergisinin mücavir alanlarda uygulanabilmesi için
belediye hizmetlerinin bu mahallere götürülmüĢ olması Ģarttır.
Bu kapsamda mahalline götürülmesi gereken belediye hizmetleri; taĢıtların mahallin özelliğine göre gidebileceği yolun yapılması
veya bakıma alınması ile temiz ve sağlığa uygun içme ve kullanma
suyu temin edilmesidir.
29.05.1981 tarihli ve 17354 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıĢtır.
77 31.12.2008 tarihli ve 27097 1.Mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıĢtır.
75
76
TBB
| 57
Ġlgili belediyeler veya valilikler kendi mülki veya mücavir alan
sınırlarındaki değiĢiklikleri, değiĢikliğin vuku bulduğu tarihi izleyen
15 gün içinde elektriği tedarik eden veya havagazı dağıtımı yapan
kuruluĢlara bildirirler.
MÜKELLEFĠ VE SORUMLUSU
Elektrik ve Havagazı tüketenler, Elektrik ve Havagazı Tüketim
Vergisini ödemekle mükelleftirler. 20.02.2001 tarihli ve 4628 sayılı
Elektrik Piyasası Kanunu’na göre elektrik enerjisini tedarik eden ve
havagazını dağıtan kuruluĢlar, satıĢ bedeli ile birlikte bu verginin de
tahsilinden ve ilgili belediyeye yatırılmasından sorumludurlar. Organize sanayi bölgelerinde tüketilen elektrik enerjisinin vergisini organize sanayi bölgeleri tüzel kiĢiliklerine elektriği temin eden kuruluĢ
öder.
Elektrik ve havagazı tüketim vergisinin mükellefi; elektrik ve
havagazını tüketenlerdir. Organize sanayi bölgelerinde tüketilen
elektriğin, elektrik ve havagazı tüketim vergisinin sorumlusu ise organize sanayi bölgesi tüzel kiĢiliğine elektriği temin eden kuruluĢtur.78
3. ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠNDE
ĠSTĠSNALAR
i. Kazanç amacı gütmemek Ģartıyla iĢletilen; hastane, dispanser,
klinik, sağlık ocağı ve merkezleri, rehabilitasyon, teĢhis ve tedavi
merkez ve kurumları, doğum ve çocuk bakımevleri, kreĢler, sanatoryum, prevantoryum gibi sağlık kuruluĢları ile düĢkünler evi, yetimhaneler, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü ve korunmaya muhtaç çocukları koruma birliklerine ait çocuk
yurtları ve bunlara bağlı iĢyerleri gibi sosyal yardım kuruluĢlarında
tüketilen elektrik vergiden istisnadır.
ii. Dini hizmetlerin ifasına mahsus ve umuma açık bulunan cami, mescit, kilise ve havra gibi ibadethanelerde tüketilen elektrik,
elektrik ve havagazı tüketim vergisinden müstesnadır.
Fazıl AYDIN: “Elektrik ve Havagazı Vergisinde Yapılan DeğiĢikliklerin
Değerlendirilmesi”, Vergici ve Muhasebeciyle Diyalog Dergisi, Nisan/2009 Sayı:252.
78
58 | TBB
iii. Milletlerarası panayır, sergi ve fuarlarda, bunların giriĢ yerlerinde, mal teĢhir edilen ve satılan pavyonlarda tüketilen elektrik,
elektrik ve havagazı tüketim vergisinden müstesnadır.
iv. Doğrudan doğruya elektrik ve havagazı üreten dağıtım ve istihsal müesseselerinde tüketilen elektrik, elektrik ve havagazı tüketim
vergisinden müstesnadır.
Elektrik üretimi yapan bir iĢletmenin sadece elektrik üretim tesisinde tükettiği elektrik bu vergiden istisna olup, bu iĢletme tarafından üretilen elektriğin, elektrik üretim tesisi dıĢında kullanılması
veya diğer iĢletmelere satılması halinde istisna uygulanmayacaktır.
Ayrıca, doğrudan doğruya elektrik ve havagazı üretmeyen yalnızca
iletim ve dağıtım yapan iĢletmelerce tüketilen elektrik istisna kapsamında değerlendirilemeyeceğinden vergiye tabidir. Yukarıda sayılan
kurum ve kuruluĢların kamu kurum veya kuruluĢu olup olmaması
istisna uygulamasına engel değildir.79
MATRAHI
Verginin matrahı; elektriğin iletimi, dağıtımı ve perakende satıĢ
hizmetlerine iliĢkin bedelleri hariç olmak üzere, elektrik enerjisi satıĢ
bedeli ile havagazının satıĢ bedelidir. Matraha vergi, fon ve paylar
dahil edilmez.
Elektriğin iletimi, dağıtımı ve perakende satıĢ hizmetlerine iliĢkin bedelleri hariç olmak üzere elektrik enerjisi satıĢ bedeli ile havagazının satıĢ bedeli, elektrik ve havagazı tüketim vergisi matrahıdır.
Vergi matrahına vergi, fon ve paylar dâhil edilmez. Dolayısı ile elektrik satıĢ bedelinden; elektriğin iletimi, dağıtımı ve perakende satıĢ
hizmetlerine iliĢkin bedelleri düĢüldükten sonra kalan tutar elektriğe
iliĢkin matrahı oluĢturmaktadır. Havagazına iliĢkin vergi matrahı ise
doğrudan havagazının satıĢ bedelidir.
5. ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠNĠN ORANI
Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi oranları aĢağıdaki tabloda
yer almaktadır. (Belediye Gelirleri Kanunu Madde 38)
36 Seri No'lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği (15.01.2009 tarih ve 27111 sayılı
79
TBB
| 59
Tablo 21: Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi Oranı
Bedel
Oran(%)
a. Ġmal ve istihsal, taĢıma, yükleme,
boĢaltma, soğutma, telli ve telsiz telgraf
ve telefon müraselesi iĢlerinde tüketilen
elektriğin satıĢ bedeli üzerinden
%1
b. (a) bendi dıĢında kalan maksatlar için
tüketilen elektriğin satıĢ bedeli üzerinden
%5
c. Havagazının satıĢ bedelinden
%5
Elektrik ve havagazı tüketim vergisinin oranı, vergiye tabi tüketilen elektrik ve havagazının satıĢ bedeli üzerinden % 5’tir. Bu oran,
imal ve istihsal, taĢıma, yükleme, boĢaltma, soğutma, telli ve telsiz
telgraf ve telefon haberleĢmesi iĢlerinde tüketilen elektriğin satıĢ bedeli üzerinden % 1 olarak uygulanır.
Ticari ve sınai amaçlı elektrik tüketimi ile haberleĢmeye yönelik
vergi oranının düĢük tutulmasına karĢın, diğer Ģekillerde gerçekleĢen
elektrik tüketiminde yüksek tutulmuĢtur. Özellikle, temel girdi olarak kullanıldığı alanlarda, enerji maliyetinin olumsuz etkilerinin ortaya çıkmaması bakımından, bu uygulamanın büyük önemi vardır.80
6. ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠNĠN TARH,
TAHAKKUK VE ÖDENMESĠ
Elektrik ve havagazı tüketim vergisi, sorumluların kurumlar
vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi dairesince tarh olunur.
Elektrik enerjisini tedarik eden veya havagazını dağıtan kuruluĢlar tahsil ettikleri vergiyi, bu Tebliğin ekinde yer alan beyanname
örneğine uygun olarak tahsil tarihini takip eden ayın 20’nci günü
akĢamına kadar kurumlar vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi
dairesine beyan etmek ve aynı süre içinde ödemekle yükümlüdürler.
Elektrik ve havagazı tüketim vergisi beyannamelerinin, 340 ve
346 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerinde belirtilen usul
ve esaslar doğrultusunda elektronik ortamda verilmesi zorunludur.
Bu zorunluluğa uymayanlara, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 355’inci maddesi uyarınca durumlarına uygun özel usulsüzlük
cezası kesilir.
Abdurrrahman AKDOĞAN: Vergilerin Ġncelenmesi ve Değerlendirilmesi, Gazi
Üniversitesi Yayın No: 165, ĠĠBF Yayın No: 54, Ankara, 1991,s,646.
80
60 | TBB
ÖZELGELER
-Örnek Özelge81
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 34’üncü maddesinde,
"Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde elektrik ve havagazı tüketimi
Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisine tabidir." denilmekte, verginin
mükellefi ve sorumlusunu belirleyen Kanun’un 35’inci maddesinde
de, elektrik ve havagazı tüketenlerin verginin mükellefi olduğu ve
elektrik veya havagazı dağıtan kuruluĢların satıĢ bedeli ile birlikte bu
verginin tahsilinden ve ilgili belediyeye yatırılmasından sorumlu
oldukları hükme bağlanmıĢtır. Aynı Kanun’un 38 ve 104’üncü maddelerinde;
.....Elektrik ve havagazı tüketim vergisinin uygulanabilmesi için;
- Mücavir alanlarda, belediyelerce taĢıtların mahallin özelliklerine göre gidebileceği yolun yapılmıĢ ve bakıma alınmıĢ olması, temiz
ve sağlığa uygun içme ve kullanma suyu bulunması ancak, belediye
tarafından tesislerin abonelere dağıtım yapabilecek duruma getirilmiĢ
olması Ģartının aranmaması,
- Belediye sınırları içerisinde ise belediyelerce herhangi bir hizmet verilmesi Ģartının aranmaması,
- Belediye sınırları ve mücavir alanlar dıĢında tüketilen elektriğin
verginin konusuna girmemesi nedeniyle, bu alanlarda söz konusu
verginin uygulanmaması,
gerekmektedir.
Öte yandan, Türkiye ................ devredilen verici istasyonları tarafından verilen hizmetin, telli ve telsiz telgraf ve telefon haberleĢmesi
kapsamında değerlendirilmesi mümkün olmadığından, elektrik ve
havagazı tüketim vergisinin yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde %5
oranında alınması gerekmektedir.
-Örnek Özelge
....Elektrik ve havagazı tüketim vergisi beyanı, verginin tahsil tarihini takip eden ayın 20’nci günü akĢamına kadar yapılması gerektiğinden ve anılan Ģirket tarafından üretim yapılmayan dönemlerde
buna bağlı elektrik üretimi ve tüketimi olmadığından, bu dönemlere
iliĢkin elektrik ve havagazı tüketim vergisi beyannamesinin verilmesine gerek bulunmamaktadır. Ancak, vergi dairesinin mükellef ku-
81
TBB
| 61
rum faaliyetlerini sağlıklı olarak takip edebilmesi için adı geçen Ģirketten üretim faaliyetlerine ara verdiğine iliĢkin yazılı bilgi alması
uygun olacaktır.82
-Örnek Özelge83
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun "Beyan ve ödeme" baĢlıklı 5828 sayılı Kanun’la değiĢik 39’uncu maddesinde; elektrik enerjisini tedarik eden veya havagazını dağıtan kuruluĢların tahsil ettikleri
vergiyi, tahsil tarihini takip eden ayın 20’nci günü akĢamına kadar
kurumlar vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi dairesine, Maliye Bakanlığınca belirlenecek usul ve esaslara göre bir beyannameyle
bildirmeye ve vergiyi aynı sürede, Genel Bütçenin (B) iĢaretli cetveline gelir kaydedilmek üzere, ödemeye mecbur oldukları ile verginin
tarh, tahakkuk ve tahsiline ilgili vergi dairelerinin yetkili olduğu hüküm altına alınmıĢtır.
2464 sayılı Kanun’un 35’inci maddesi uyarınca, elektrik ve havagazını tüketenler elektrik ve havagazı tüketim vergisinin mükellefidirler. 20.02.2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’na
göre elektrik enerjisini tedarik eden ve havagazını dağıtan kuruluĢlar,
satıĢ bedeli ile birlikte bu verginin tahsilinden ve kurumlar vergisi
yönünden bağlı bulundukları vergi dairesine ödenmesinden sorumludurlar.
Aynı Kanun’un 37’nci maddesine göre ise, verginin matrahı,
elektriğin iletimi, dağıtımı ve perakende satıĢ hizmetlerine iliĢkin
bedelleri hariç olmak üzere elektrik enerjisi satıĢ bedeli ile havagazının satıĢ bedelidir.
Bu itibarla, elektrik ve havagazı tüketim vergisi sorumluları, tahsil ettikleri vergiyi, tahsil tarihini takip eden ayın 20’nci günü akĢamına kadar kurumlar vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi dairesine beyan etmek ve bu süre içinde ödemekle yükümlüdürler.
Elektrik ve havagazı tüketim vergisi beyannamesinin "Verginin Hesaplanmasına ĠliĢkin Bildirim" bölümünde yer alan bedellerin, tahsil
edilen bedeller olarak dikkate alınması gerekeceği tabiidir.
-Örnek Özelge
.....2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 34’üncü maddesinde, "Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde elektrik ve havagazı tüketiMaliye
Bakanlığı
Gelir
Ġdaresi
27.03.2009
tarih
83
Maliye
Bakanlığı
Gelir
Ġdaresi
20.01.2010
tarih
82
62 | TBB
ve
ve
mi, Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisine tabidir." hükmü yer almaktadır. Yukarıda yer alan madde hükmünde de açıkça belirtildiği üzere
elektrik ve havagazı tüketim vergisinin konusuna, elektrik ve havagazı tüketimleri girmektedir. Bu nedenle, doğalgaz tüketimlerinden
elektrik ve havagazı tüketim vergisinin alınması mümkün değildir.84
-Örnek Özelge
2464 sayılı Kanun’un 38’inci maddesinin (a) bendi gereğince Ģirketinizce metro taĢımacılığı faaliyetinde kullanılan elektrik enerjisi
tüketimine yüzde 1 nispetinde elektrik ve havagazı tüketim vergisi
oranının uygulanması gerekmektedir. Diğer taraftan, Ģirketinizin
anılan Kanun’un 38’inci maddesinin (a) bendinde sayılan faaliyetler
dıĢında kalan elektrik tüketimleri için aynı maddenin (b) bendi gereğince, satıĢ bedeli üzerinden yüzde 5 oranında elektrik ve havagazı
tüketim vergisi hesaplanması gerekecektir.85
-Örnek Özelge86
belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde elektrik ve havagazı tüketiminin elektrik ve havagazı tüketim vergisine tabi olduğu; 35’inci
maddesinde de, elektrik ve havagazı tüketenlerin, elektrik ve havagazı tüketim vergisini ödemekle mükellef oldukları; "istisnalar" baĢlıklı 36’ncı maddesinin 1’inci fıkrasında ise, kazanç amacı gütmemek
Ģartıyla iĢletilen; hastane, dispanser, klinik, sağlık ocağı ve merkezleri
rehabilitasyon, teĢhis ve tedavi merkez ve kurumları, doğum ve çocuk bakımevleri, kreĢler, sanatoryum, prevantoryum gibi sağlık kuruluĢları ile düĢkünler evi, yetimhaneler, Çocuk Esirgeme Kurumu ve
korunmaya muhtaç çocukları koruma birliklerine ait çocuk yurtları
ve bunlara bağlı iĢyerleri gibi sosyal yardım kuruluĢlarında tüketilen
elektriğin elektrik ve havagazı tüketim vergisinden müstesna olduğu
hükümlerine yer verilmiĢtir.
Yukarıda yer alan hükümlere göre, kazanç amacı gütmemek Ģartıyla iĢletilen hastaneye ait elektrik tüketimlerinin elektrik ve havagazı tüketim vergisinden istisna tutulması gerekmektedir.
86 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 24.10.2011 tarih ve B.07.4.DEF.0.28.10.00047-4-3 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 07.02.2013)
84
TBB
| 63
-Örnek Özelge87
belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde elektrik ve havagazı tüketiminin elektrik ve havagazı tüketim vergisine tabi olduğu; 35’inci
maddesinde, elektrik ve havagazı tüketenlerin elektrik ve havagazı
tüketim vergisini ödemekle mükellef oldukları, 20.02.2001 tarihli ve
4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’na göre elektrik enerjisini tedarik eden ve havagazını dağıtan kuruluĢların satıĢ bedeli ile birlikte bu
verginin tahsilinden ve ilgili belediyeye yatırılmasından sorumlu
oldukları hüküm altına alınmıĢtır.
Öte yandan, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 16’ncı maddesinde, belediyenin kamu hizmetine ayrılan veya kamunun yararlanmasına açık, gelir getirmeyen taĢınmazları ile bunların inĢa ve kullanımlarının katma değer vergisi ile özel tüketim vergisi hariç her türlü
vergi, resim harç, katılım payı ve katkı paylarından muaf olduğu
hükmüne yer verilmiĢtir.
5216 sayılı BüyükĢehir Belediyesi Kanunu’nun 28’inci maddesinde, "Belediye Kanunu ve diğer ilgili Kanunların bu Kanun’a aykırı olmayan hükümleri ilgisine göre büyükĢehir, büyükĢehir ilçe ve ilk kademe
belediyeleri hakkında da uygulanır." hükmü yer almaktadır.
Yukarıda yer alan hükümlerden de anlaĢılacağı üzere, elektrik ve
havagazı tüketim vergisi, elektrik veya havagazı tüketimi üzerinden
alınan bir vergidir. 5393 sayılı Kanun’da yer alan muafiyet ise, belediyenin kamu hizmetine ayrılan veya kamunun yararlanmasına açık,
gelir getirmeyen taĢınmazları ile bunların inĢa ve kullanımlarına yönelik bulunmaktadır.
Bu açıklamalar çerçevesinde, belediyelere ait resmi daire, ticarethane ve diğer yerlerde kullanılan elektrik veya havagazı tüketiminin 5393 sayılı Kanun’un 16’ncı maddesi kapsamında değerlendirilmesi mümkün olmadığından sözü edilen yerlerde kullanılan elektrik ve havagazı tüketimi üzerinden tahakkuk eden elektrik ve havagazı tüketim vergisinin ödenmesi gerekmektedir.
-Örnek Özelge88
"Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde elektrik ve havagazı tüketimi,
Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 26.08.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.41.15.01BGK-2010/1-123 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 07.02.2013)
88 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 31.05.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.41.15.01BGK-2010/4-55 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 07.02.2013)
87
64 | TBB
Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisine tabidir"; 35’inci maddesinde de,
"Elektrik ve Havagazı tüketenler, Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisini
ödemekle mükelleftirler.
20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’na göre
elektrik enerjisini tedarik eden ve havagazını dağıtan kuruluĢlar, satıĢ bedeli
ile birlikte bu verginin de tahsilinden ve ilgili belediyeye yatırılmasından
sorumludurlar. Organize sanayi bölgelerinde tüketilen elektrik enerjisinin
vergisini organize sanayi bölgeleri tüzel kiĢiliklerine elektriği temin eden
kuruluĢ öder." hükümleri yer almakta olup aynı Kanun’un 36’ncı
maddesinde, tüketilen elektrik ve havagazı için elektrik ve havagazı
vergisinden istisna olan yerler arasında organize sanayi bölgeleri sayılmamıĢtır.
Öte yandan, 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgesi Kanunu’nun
muafiyet baĢlıklı 21’inci maddesinde, "OSB tüzel kiĢiliği, bu Kanun’un
uygulanması ile ilgili iĢlemlerde her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır."
hükmüne yer verilmiĢtir.
Buna göre, organize sanayi bölgelerinde tüketilen elektrik için;
2464 sayılı Kanun’da herhangi bir istisna hükmünün bulunmaması ve
4562 sayılı Kanun’un 21’inci maddesinde yer alan muafiyet hükmünün de katılımcıları kapsamaması nedeniyle katılımcılar tarafından
tüketilen elektrik için elektrik ve havagazı tüketim vergisinin alınması gerekmektedir. Ayrıca, organize sanayi bölgesi tüzel kiĢiliği ile
katılımcılar tarafından tüketilen elektriğin ayrı sayaçlarda izleneceği
tabiidir.
-Örnek Özelge89
…..Düzenlemelere göre imal ve istihsal, taĢıma, yükleme, boĢaltma, soğutma, telli ve telsiz telgraf ve telefon müraselesi iĢlerinde
tüketilen elektriğin satıĢ bedeli üzerinden % 1 oranında elektrik ve
havagazı tüketim vergisi alınabilmesi, elektriğin söz konusu iĢler için
tüketilmesine bağlıdır. Bu nedenle, elektriğin hangi amaç için harcandığının ayrı sayaçlar kullanılarak tespit edilebilmesi durumunda,
telli ve telsiz telgraf ve telefon müraselesi iĢlerinde tüketildiği tespit
edilen elektrik için % 1, bunun dıĢında tüketilen elektrik için ise % 5
vergi oranının uygulaması gerekmektedir.
Öte yandan, söz konusu Ģirketin, telli ve telsiz telgraf ve telefon
müraselesi iĢlerinde tükettiği elektriğin ayrı sayaçlar kullanarak tespit edilmiĢ olması durumunda, tespitin yapıldığı tüketim nedeniyle
89
TBB
| 65
fazladan ödenen elektrik ve havagazı tüketim vergisinin, tahsilatı
yapan idare tarafından 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine
göre düzeltilerek iade edilmesi mümkün bulunmaktadır.
-Örnek Özelge90
…..Düzenlemelere göre, Kurumunuza bağlı olarak faaliyet gösteren ... ĠĢletme Müdürlüğü ile ... ĠĢletme Müdürlükleri, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde olmaları durumunda, ... tan tedarik
ederek tükettikleri elektriğin elektrik ve havagazı tüketim vergisi
mükellefidirler. Söz konusu verginin tahsilinden ve ilgili belediyeye
ödenmesinden ise tüketilen elektriği anılan kuruluĢlara satan ... sorumlu olacaktır.
Diğer taraftan, ... ĠĢletme Müdürlüğü ile ... ĠĢletme Müdürlüklerince üretilen ihtiyaç fazlası elektriğin ulusal sisteme verilmesi durumu, ... söz konusu elektriğin tüketicisi olmadığından elektrik tüketim
vergisine tabi bulunmamaktadır. Ancak ulusal sisteme verilen elektriğin ... tarafından tüketilmek üzere satılması elektrik ve havagazı
tüketim vergisine tabi olacaktır.
YARGI KARARI
DanıĢtay Dokuzuncu Daire
Esas No : 1994/1108
Karar No: 1994/5288
Özet: Doğalgazın kullanım amacı bakımından havagazı ile iĢ
değer olarak düĢünülmesi gereken gaz yakıt olduğu iddiası ile hava
gazı tüketim vergisine tabi tutulamayacağı hakkındadır.
Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nı 18.03.2010 tarih ve B.07.1.GĠB.4.06.17.02BGK:39.MD/2010-38-229 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 07.02.2013)
90
66 | TBB
TBB
| 67
6.BÖLÜM
YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠ
Yangın Sigorta Vergisi; ilk olarak 01.07.1948 tarihli ve 5237 sayılı
Belediye Gelirleri Kanunu’nun 15’inci maddesinde yer alan düzenleme ile “Yangından Korunma Giderlerine Sigorta Kumpanyalarının
ĠĢtirak Payı” olarak mevzuattaki yerini almıĢtır. Yangından korunma
masraflarını sigorta kumpanyalarının sigorta payı olarak tedvin edilen bu mükellefiyet, bir vergi olarak yeniden düzenlenmiĢ ve sistematikleĢtirilerek; 26.05.1981 tarihli ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 40 ile 44’üncü maddelerinde “Yangın Sigorta Vergisi” olarak bugünkü halini almıĢtır.91
1. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠNĠN KONUSU
Belediye sınırları ve mücavir alanlar içindeki menkul ve gayrimenkul mallar için yapılan yangın sigortaları dolayısıyla alınan primler; Yangın Sigortası Vergisine tabidir.
Belediye sınırları ve mücavir alanlar içindeki menkul ve gayrimenkul mallar için yapılan yangın sigortaları dolayısıyla alınan primler, yangın sigortası vergisine tabi bulunmaktadır. Sigorta çeĢitlerinden yalnızca yangın sigortasının vergilendirmeye tabi tutulması,
yangınla mücadele açısından bir yerel yönetim kuruluĢu olarak belediyelerin sunduğu itfaiye hizmetlerinin fonksiyonu ve kaynaklanabilecek zararın önlenmesi veya azaltılması ile açıklanabilir.92
2. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠNĠN MÜKELLEFĠ
Yangın Sigortası Vergisini, sigorta Ģirketleri ödemekle mükelleftir.
Verginin mükellefi, sigorta Ģirketleri olmakla birlikte, vergi fiilen
söz konusu menkul ve gayrimenkul iktisadi unsurları sigortalattıran
kiĢiden tahsil olunmaktadır. Burada mükellef, sigorta Ģirketi ise de
yüklenicisi, sigortalı olmaktadır.93
Fazıl AYDIN: “Yangın Sigorta Vergisi”, Vergici ve Muhasebeciyle Diyalog Dergisi,
Ağustos/2008, Sayı: 244.
92 Abdurrahman AKDOĞAN: Vergilerin Ġncelenmesi ve Değerlendirilmesi, Gazi
Üniversitesi, Ankara,1991,s,648.
93 Abdurrahman AKDOĞAN: Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi, Gazi Kitabevi, 10.Baskı,
Ankara,2011,s,611.
91
68 | TBB
3. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠNĠN MATRAHI
Yangın Sigortası Vergisinin matrahı, yapılan yangın sigorta muameleleri dolayısıyla alınan primlerin tutarıdır. Sigorta Ģirketleri vergilendirme dönemi içinde iptal edilen yangın sigorta muamelelerine
ait primleri, iptalin vuku bulduğu döneme ait matrahtan indirebilirler.
Yangın Sigortası Vergisinin matrahının, yapılan yangın sigorta
muameleleri dolayısıyla alınan primler tutarı olduğunu hükme bağlamaktadır. Bu neden ile yangın sigortaları dolayısıyla alınan primler,
verginin matrahını oluĢturmaktadır. Dolayısıyla dönem içinde alınmayan bir primin beyan edilmesi ve bu prim üzerinden bir verginin
de ödenmesi söz konusu değildir.
Ayrıca, sigorta Ģirketlerinin devamlılık arz eden müĢterileri adına düzenlenen poliçelerin, sigortalılarca sigorta iĢlemlerini devam
ettirmemeleri veya bir baĢka sigorta acentasına sigorta iĢlemlerini
yaptırmaları nedeniyle sigorta iĢleminin gerçekleĢmemesi halinde,
sadece sigorta Ģirketlerince düzenlenmiĢ sigorta poliçesine dayanılarak alınmıĢ ve beyan edilmiĢ bir sigorta priminden bahsedilemeyeceğinden, alınmamıĢ primlerin genel tahakkuktan düĢürülmesi gibi bir
iĢlemden de söz etmek mümkün değildir. Ancak tahsil edilmediği
halde, tahsil edilmiĢ primler arasında gösterilmiĢ bir primin beyanı
söz konusu ise bu primlerle ilgili olarak gerekli düzeltme iĢleminin
yapılacağı tabiidir.
2464 sayılı Kanun’un 42’nci maddesinde; sigorta Ģirketlerinin
vergilendirme dönemi içinde iptal edilen yangın sigorta muamelelerine ait primleri, iptalin vuku bulduğu döneme ait matrahtan indirebilecekleri hükmü yer almaktadır.
Bu hükme göre, sigorta Ģirketlerinin bir aylık vergilendirme dönemi içinde iptal olunan sigorta muamelelerine ait meblağların o ay
beyannamesinde gösterilen vergi matrahından indirilmesi gerekmektedir.
2464 sayılı Kanun’un yangın sigortası ile ilgili maddelerinde
vergilendirme döneminden sonra iptal edilen yangın sigorta primlerine ait verginin iade edileceğine dair bir hüküm de mevcut değildir.
Bu neden ile sigorta Ģirketlerinin önceki aylarda yaptıkları bir sigorta muamelesine iliĢkin olarak aldıkları primleri, sigorta muamelelerinin daha sonraki bir ayda iptalinden dolayı iptal edilen aydaki
yangın sigortası vergisi matrahından indirmeleri anılan Kanun’un
42’nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan hükme aykırı olacaktır.
TBB
| 69
4. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠNĠN ORANI
Yangın Sigortası Vergisinin oranı % 10'dur.
5. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠNĠN BEYANI VE ÖDENMESĠ
Mükellefler; bir ay içindeki vergiye tabi muamelelerini ertesi
ayın 20'nci günü akĢamına kadar bağlı bulundukları belediyeye bir
beyanname ile bildirmeye ve hesaplanan vergiyi aynı sürede ödemek
zorundadırlar.
2464 sayılı Kanun’un 44’üncü maddesine göre mükellefler; bir ay
içindeki vergiye tabi muamelelerini ertesi ayın 20’inci günü akĢamına
kadar bağlı bulundukları belediyeye bir beyanname ile bildirme ve
hesaplanan vergiyi de aynı sürede ödemek zorundadırlar.
Mükelleflerin bağlı bulundukları belediyenin tespitinde, yangınla ilgili hizmetleri yürüten belediye esas alınmalıdır. Yangın Sigortası
Vergisinin, yangınla ilgili hizmeti yürüten belediyeye, diğer bir ifade
ile hizmeti büyükĢehir belediyesi yürütüyorsa söz konusu verginin
bu belediyeye, ilçe belediyesi yürütüyorsa ilçe belediyesine ödenmesi
gerekmektedir.
6. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠNDE ĠSTĠSNA
2464 sayılı Kanun metni içinde, yangın sigortası vergisinin istisna ve muaflıkları ile ilgili bir hüküm bulunmamaktadır. Bu itibarla
yangın sigorta vergisinden muaf mükellef bulunmadığı gibi, vergiden istisna edilecek iĢlem de yoktur. Bu durum verginin bir özelliği
olmaktadır.94
7. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGE
-Örnek Özelge
Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 15.01.2004 tarih
ve B.07.0.GEL.0.66/6627-23/1894 sayılı özelgesi aĢağıda yer almaktadır.
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun yangın sigortası vergisinin konusunu belirleyen 40’ıncı maddesinde, "Belediye sınırları ve
mücavir alanlar içindeki menkul ve gayrimenkul mallar için yapılan
yangın sigortaları dolayısıyla alınan primler yangın sigortası vergisine tabidir." denilmektedir.
Selahattin TUNCER: Vergi
Yayıncılık,Ankara,2006,s,200.
94
70 | TBB
Hukuku
ve
Uygulaması,
Cilt
II,YaklaĢım
Ayrıca, anılan Kanun’un 42’nci maddesinde de; "Yangın sigortası
vergisinin matrahı, yapılan sigorta muameleleri dolayısıyla alınan
primler tutarıdır.
Sigorta Ģirketleri vergilendirme dönemi içinde iptal edilen yangın sigorta muamelelerine ait primleri, iptalin vuku bulduğu döneme
ait matrahtan indirebilirler " hükmü yer almaktadır.
Bu hükme göre, sigorta Ģirketlerinin bir aylık vergilendirme dönemi içinde iptal olunan sigorta muamelelerine ait meblağların o ay
beyannamesinde gösterilen vergi matrahından indirilmesi gerekmektedir.
Ancak, 2464 sayılı Kanun’un yangın sigortası ile ilgili maddelerinde vergilendirme döneminden sonra iptal edilen yangın sigorta
primlerine ait verginin iade edileceğine dair bir hüküm de mevcut
değildir.
Bu sebeple, sigorta Ģirketlerinin önceki aylarda yaptıkları bir sigorta muamelesine iliĢkin olarak aldıkları primleri, sigorta muamelelerinin daha sonraki bir ayda iptalinden dolayı iptal edilen aydaki
yangın sigortası vergisi matrahından indirmeleri anılan Kanun’un
42’nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan hükme aykırı olacaktır.
Diğer taraftan, yukarıda yer alan hükümlere göre, yangın sigortaları dolayısıyla alınan primler, verginin matrahını oluĢturmaktadır.
Dolayısıyla dönem içinde alınmayan bir primin beyan edilmesi ve bu
prim üzerinden bir verginin de ödenmesi söz konusu değildir.
Bu nedenle, sigorta Ģirketlerinin devamlılık arz eden müĢterileri
adına düzenlenen poliçelerin, sigortalılarca sigorta iĢlemlerini devam
ettirmemeleri veya bir baĢka sigorta acentasına sigorta iĢlemlerini
yaptırmaları nedeniyle sigorta iĢleminin gerçekleĢmemesi halinde,
sadece sigorta Ģirketlerince düzenlenmiĢ sigorta poliçesine dayanılarak alınmıĢ ve beyan edilmiĢ bir sigorta priminden bahsedilemeyeceğinden, alınmamıĢ primlerin genel tahakkuktan düĢürülmesi gibi bir
iĢlemden de söz etmek mümkün değildir. Ancak tahsil edilmediği
halde, tahsil edilmiĢ primler arasında gösterilmiĢ bir primin beyanı
söz konusu ise bu primlerle ilgili olarak gerekli düzeltme iĢleminin
yapılacağı tabiidir.
Öte yandan, 213 sayılı Vergi Usul Kanun’un 114’üncü maddesinin göre, vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın
baĢından baĢlayarak beĢ yıl içinde tarh ve mükellefe tebliği edilmeyen yangın sigorta vergisinin zamanaĢımına uğraması gerekir.
TBB
| 71
72 | TBB
ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ
7.BÖLÜM
1. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ TANIMLAR95
-Belediye Sınırı: Belediye idaresinin görev ve yetki alanını belirlemek üzere çizen sınırı ifade etmektedir. Belediyelere iliĢkin kurallar, belediyelerin hak ve yetkileri ilke olarak bu sınırların içinde geçerlidir. Aynı Ģekilde, belediye görev ve hizmetleri de esas itibariyle
bu sınırlar içinde yapılır.
Belediye sınırlarının tespiti ve onaylama Ģekli, 1580 sayılı Belediye Kanunu’nun 4 ve 5’inci maddelerinde belirtilen usul ve esaslar
dahilinde belirlenecektir.
-Mücavir Alan: 3194 sayılı Ġmar Kanunu’na göre, imar mevzuatı
bakımından belediyelerin kontrol ve mesuliyeti altına verilmiĢ olan
alanları ifade etmektedir.
Mücavir alanın ilgili belediye sınırlarına bitiĢik olması gerekmez.
Ayrıca bu alanlar köyleri de ihtiva edebilir. Mücavir alandan çıkarılma da aynı usule tabidir. Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığı, gerekli gördüğü hallerde mücavir alana alma ve çıkarma hususunda re'sen karar verme yetkisini haizdir.
Diğer taraftan, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun
104’üncü maddesinde, bu Kanun’un mücavir alanlarda uygulanabilmesi için bazı kriterlere yer verilmiĢtir. Bu kriterlerden bir tanesine
göre, elektrik ve havagazı tüketim vergisi, bina inĢaat harcı, iĢ yeri
açma izni harcı ile imar mevzuatı gereğince alınacak harçların mücavir alanlarda alınabilmesi, ancak belediye hizmetlerinin bu mahallere
götürülmesi ile mümkün olabilmektedir. 3914 sayılı Kanun uyarınca
çevre temizlik vergisinin mücavir alanlarda uygulanabilmesi için de
verginin konusunu teĢkil eden belediye hizmetlerinin bu mahallerde
yerine getirilmesi Ģartı aranacaktır. Ancak, belediye sınırları dahilinde verginin alınabilmesi için bu temizlik hizmetlerinin belediye bünyesinde tesis edilmesi yeterli görülecektir.
Çevre temizlik vergisinin belediyelerin gelir kaynakları arasında
yer alması ve verginin konusunu teĢkil eden hizmetlerin belediyeler-
95
TBB
| 73
ce yerine getirilmesi nedenleriyle bu verginin il özel idarelerince uygulanması mümkün bulunmamaktadır.
-Evsel Katı Atık Toplama Hizmeti: Beldenin evsel katı atıklarının yönetilmesi için biriktirilmesi toplanması, taĢınması, geri kazanılması, düzenli depolanması ve bertaraftı suretiyle çevreye ve insan
sağlığına zararsız hale getirilmesi ve ekonomiye katkı sağlama iĢlemlerinin tümü veya birkaçıdır.
-Kanalizasyon Hizmeti: KullanılmıĢ suların veya yağıĢ sularının
yerleĢim yerlerinden toplanması uzaklaĢtırılması, arıtılması ve arıtılmıĢ atık suların nihai bertarafının sağlanmasıdır.
-Atık Su: Evsel, endüstriyel, tarımsal ve diğer kullanımlar sonucunda kirlenmiĢ veya tamamen değiĢmiĢ sular ile maden ocakları ve
cevher hazırlama tesislerinden kaynaklanan sular ve yapılaĢmıĢ kaplamalı ve kaplamasız Ģehir bölgelerinden cadde, otopark ve benzeri
alanlardan yağıĢların yüzey veya yüzey altı akıĢa dönüĢmesi sonucunda gelen sulardır.
-Evsel Katı Atık (Çöp): Bu Kanun kapsamındaki konut, iĢyeri ve
diğer Ģekillerde bulundurulan binalarda yeme, içme, kullanma, büro
ve benzeri faaliyetler sonucu oluĢan katı atıklar ile park ve piknik
alanları gibi yerlerden gelen çevre ve insan sağlığına olumsuz etkilerinin önlenmesi için düzenli bir Ģekilde toplanması, taĢınması, depolanması ve bertaraftı gereken tehlikeli ve zararlı atık niteliği taĢımayan katı atıklardır. Kanun, Kararname ve Tebliğde geçen tüm "katı
atık", "evsel atık" terimleri "evsel katı atık" anlamındadır.
Çevreyi ve toplum sağlığını tehdit edebilen zararlarının önüne
geçilebilmesi için toplanmaları, nakli ve bertarafları ayrı teknik, ayrı
maliyet ve ayrı vasıtalar gerektiren endüstriyel, tıbbi katı atıklar ve
arıtma çamurları bu Kanun’da belirtilen evsel katı atık tanımı kapsamı dıĢındadır.
-Bina: Yapıldığı madde ne olursa olsun, gerek karada gerek su
üzerindeki sanayii inĢaatı ifade eder.
Bu maddenin uygulanmasında Vergi Usul Kanunu’nda yazılı
bina mütemmimleri de bina ile birlikte değerlendirilir. Daimi surette
faaliyet gösteren açık ve kapalı pazar yerleri ile çay bahçeleri ve benzerleri yerler verginin kapsamına dahil edilecektir.
Ancak, yüzer havuzlar, sair yüzer yapılar, çadırlar ve nakil vasıtalarına takılıp çekilebilen seyyar evler ve benzerleri bina sayılmaz.
Binaların bağımsız bölümlerinin birden çok amaçlı olarak kullanılması durumunda vergilendirmede bu binaya bir vergi uygulanacaktır.
74 | TBB
2. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠNĠN KONUSU VE KAPSAMI
Çevre temizlik vergisi, vergiye konu seçimi bakımından mükellef psikolojisine uygun ve vergi uygulaması bakımından toplum tarafından benimsenen bir alana yönelik vergi uygulamasıdır. Çevre temizlik vergisi, yerel yönetim kuruluĢlarının fonksiyonları ile vergi
ilkeleri göz önünde bulundurulduğunda, yapısal özellikler taĢıyan
bir uygulama niteliğindedir.96
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun97 mükerrer 44’üncü
maddesine göre belediye sınırları ve mücavir olanlar içinde bulunan
ve belediyelerin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan konut, iĢ
yeri ve diğer Ģekillerde kullanılan binalar çevre temizlik vergisine
tabidir.
Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan ve belediyelerin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan konut, iĢyeri ve diğer
Ģekillerde kullanılan binalar çevre temizlik vergisine tabi bulunmaktadır. BoĢ bulunan, dolayısıyla hiçbir Ģekilde kullanılmayan binalar,
çevre temizlik vergisine tabi değildir.
Belediye Gelirleri Kanunu’nun 44’üncü maddesinin birinci fıkrasındaki “Çevre temizlik hizmetinden” ibaresinden; bu madde kapsamındaki konut, iĢyeri ve diğer Ģekillerde kullanılan binalarda yeme, içme, kullanma, büro ve benzeri faaliyetler sonucu veya park ve
piknik alanları gibi yerlerde oluĢan ve çevrenin kirlenmesine neden
olan her türlü çevresel atıkların, çevre ve insan sağlığına olumsuz
etkilerinin önlenmesi için düzenli bir Ģekilde toplanması, taĢınması,
geri kazanılması, düzenli depolanması ve ber tarafı suretiyle çevreye
ve insan sağlığına zararsız hale getirilmesi ve bu suretle ekonomiye
katkı sağlama iĢlemlerinin tümünün veya birkaçının anlaĢılması gerekir.98
3. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠNE TABĠ OLMAYAN BĠNALAR
Genel ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler, köyler, bunların kuracakları birlikler, darülaceze ve benzeri kuruluĢlar ve
üniversiteler tarafından münhasıran hizmetlerinde kullanılan binalar,
Kızılay Genel Merkezi ile Ģubeleri ve kampları, kredi ve yurtlar ku-
Abdurrahman AKDOĞAN: Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi, Gazi Kitabevi, 10.
Baskı, Ankara, 2011,s,599.
97 29.05.1981 tarihli ve 17354 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.
98 30 Seri No’lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği(10.01.2004 tarih ve 25342 sayılı
96
TBB
| 75
rumuna ait öğrenci yurtları ile umuma açık ibadet yerleri, karĢılıklı
olmak Ģartıyla elçilik ve konsolosluk hizmetlerinde kullanılanlarla
elçilerin ikametine mahsus olan binalar, milletlerarası kuruluĢlar ve
bunların temsilcilikleri tarafından kullanılan binalar ile bunların müĢtemilatı çevre temizlik vergisine tabi değildir.
Darülaceze ve benzeri kuruluĢlar kapsamına, düĢkünler evi, yetimhaneler, huzurevleri, Çocuk Esirgeme Kurumu ve korunmaya
muhtaç çocukları koruma birliklerine ait çocuk yurtları gibi sosyal
yardım kuruluĢları girmektedir.
Yukarıda belirtilenlere ait olup da baĢkaları tarafından kullanılan binalar vergiye tabi olacaktır.
4. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠNĠN MÜKELLEFĠ
Çevre temizlik verginin mükellefi, her ne sıfatla ve ne Ģekilde
olursa olsun binaları kullanan gerçek ve tüzel kiĢilerdir.
Barınma amacı ile oturulan, dolayısıyla konut olarak kullanılan
yerlerde, içme veya temizlik için su kullanan gerçek ve tüzel kiĢilerle
belediyeler veya büyükĢehir belediyesi bulunan yerlerde ise su ve
kanalizasyon idareleri arasında bir hizmet sözleĢmesi yapılmakta ve
hizmet sözleĢmesi yapan bu gerçek ve tüzel kiĢiler de “Abone” olarak
adlandırılmaktadırlar.
Dolayısıyla konutların vergilendirilmesinde, kullandıkları konuta ait su aboneliği bulunanlar, çevre temizlik vergisinin de mükellefi
olup, adlarına su bedeli ile birlikte tahakkuk edecek çevre temizlik
vergisini de ödemekle yükümlü bulunmaktadırlar.
Kullandıkları konuta ait su aboneliğinin baĢka gerçek veya tüzel
kiĢilerin yahut apartman yönetimi adına olması halinde vergi, su
abonesi olanlar tarafından ödenecek ancak, su aboneliği olanlar ödediği bu vergiyi binayı kullananlardan talep edebileceklerdir.99
5. BĠLDĠRĠM, TAHAKKUK VE ÖDEME
5.1. Çevre Temizlik Vergisi Bildirimi
Konutlara ait çevre temizlik vergisi, konutları kullananların su
tüketim miktarı esas alınmak suretiyle su tüketim bedeli ile birlikte
tarh ve tahakkuk ettirileceğinden, konutları kullananlar tarafından
ilgili belediyelere, büyükĢehir belediyesi bulunan yerlerde ise su ve
kanalizasyon idarelerine bildirim verilmeyecektir.
99
76 | TBB
Belediyenin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan ancak, su
ihtiyacı belediyece veya büyükĢehir belediyelerine bağlı su ve kanalizasyon idarelerince tesis edilmiĢ su Ģebekesi haricinde karĢılayan
konutlar ile iĢyeri ve diğer Ģekillerde kullanılan binaların yıl içinde
kullanılmaya baĢlanması halinde, mükellefler; kullanmaya baĢladıkları tarihten itibaren 30 gün içinde bildirim vereceklerdir. Ancak, kullandıkları binalarla ilgili olarak daha önce bildirim veren mükellefler,
grup, derece veya mükellefiyetlerinde herhangi bir değiĢiklik olmadığı sürece bildirimde bulunmayacaklar ve vergi her yılın Ocak ayında kendiliğinden tahakkuk etmiĢ sayılacaktır.
2464 sayılı Kanun hükümlerinde ve tebliğlerinde çevre temizlik
vergisi mükelleflerine çevre temizlik vergisi bildirimi dıĢında herhangi bir belge vereceklerine dair yükümlülük getiren bir hüküm
bulunmamaktadır. Bu nedenle, çevre temizlik vergisi mükelleflerinden bildirim dıĢında kimlik fotokopisi, kira kontratı, vergi dairelerince düzenlenen yoklama fiĢi, vergi levhası, Ticaret Sicil Gazetesi veya
baĢkaca bir belge talep edilmeyecektir. Mükelleflerin bildirimde belirttikleri bilgilere göre bu vergilerin tarh, tahakkuk ve tahsilinin yapılması gerekmektedir. Belediyelerce, çevre temizlik vergisi iĢlemlerinde mükellefler tarafından beyan edilen hususların teyidinin, mükelleflerden belge istenmeden ilgili kurum ve kuruluĢlardan yapılması gerekmektedir. Bu bağlamda belediyelerce, mükelleflere ait
kimlik bilgileri, ĠçiĢleri Bakanlığı Kimlik PaylaĢım Sistemi üzerinden,
iĢyerlerinde çalıĢan iĢçi sayısına iliĢkin bilgilerin ise Sosyal Güvenlik
Kurumundan elektronik ortamda sağlanması mümkün olabilecektir.
Gerekli görülmesi halinde mükelleflerin vergi levhası bilgileri Gelir
Ġdaresi BaĢkanlığının kurumsal internet sayfası üzerinden e-vergi
levhası sorgulamasıyla, ticaret sicil bilgileri ise Ticaret Sicil Gazetesi
sorgulamasıyla teyit edilebilecektir. Ayrıca, belediyeler mükelleflerin
iĢe baĢlama, adres değiĢtirme ve iĢyeri kapatmalarına iliĢkin bilgileri
vergi dairelerinden talep etmeleri durumunda, vergi dairelerince söz
konusu bilgiler yazılı veya elektronik ortamda verilebilecektir. Belediyeler, vergisel iĢlemlerde öncelikle kendi hizmet birimlerindeki
kayıtlarında bulunan bilgi ve belgelerden faydalanacaklar ve gerek
duymaları halinde bildirimlerin kontrolü amacıyla yerinde yoklama
ve tespit yapacaklardır.100
100
TBB
| 77
5.2. Çevre Temizlik Vergisinin Tahakkuku ve Ödenmesi
Çevre temizlik vergisi maktu bir vergi olmasına rağmen, her yıl
Vergi Usul Kanunu gereğince saptanan yeniden değerleme oranının
yarısı kadar artırılmaktadır. Yani bu vergi türü kendini bir bakıma
enflasyonun aĢındırmasından korumaktadır.101
Belediye Gelirleri Kanunu’nun mükerrer 44’üncü maddesine göre; iĢ yeri ve diğer Ģekillerde kullanılan binalara ait çevre temizlik
vergisi, belediyelerce binaların tarifedeki derecelere intibak ettirilmesi
üzerine her yılın Ocak ayında yıllık tutarı itibarıyla tahakkuk etmiĢ
sayılmaktadır. Tahakkuk eden vergi, bir defaya mahsus olmak üzere,
belediyelerin ilan mahallerinde bir ay süreyle topluca ilan edilmektedir. ĠĢ yeri ve diğer Ģekilde kullanılan binalarla ilgili olarak tahakkuk
eden çevre temizlik vergisi her yıl emlak vergisinin taksit süreleri
ödenmektedir.
i. Konutlara ĠliĢkin Çevre Temizlik Vergisinin Tahakkuku ve
Ödenmesi
Konutlara ait çevre temizlik vergisi Belediye Gelirleri Kanunu’nun mükerrer 44’üncü maddesine göre su tüketim miktarı esas
alınmak sureti ile metreküp baĢına hesaplanmaktadır. Konutlar için
çevre temizlik vergisini mükellefler su tüketim bedeli ile birlikte su
faturası ile ödemektedirler.
Konutlara ait çevre temizlik vergisi, belediyeler tarafından su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle metreküp baĢına hesaplanacak
ve su faturasında ayrıca gösterilmek suretiyle tahakkuk etmiĢ sayılacaktır. Bu suretle tahakkuk eden vergi, su tüketim bedeli ile birlikte
belediyelerce tahsil edilecektir. Su ve kanalizasyon hizmetleri ayrı bir
kanunla düzenlenmiĢ bulunan büyükĢehir belediye sınırları ve mücavir alanlardaki konutlara ait çevre temizlik vergisi ise 20.11.1981
tarihli ve 2560 sayılı Kanun hükümlerine göre kurulan su ve kanalizasyon idarelerince aynı esaslara göre tahakkuk ettirilerek tahsil edilecektir.
ii. ĠĢyeri ve Diğer ġekillerde Kullanılan Binalara ĠliĢkin Çevre
Temizlik Vergisinin Tahakkuku ve Ödenmesi
Belediyelerin çevre temizlik hizmetinden yararlanan ancak, su
ihtiyacını belediyece veya büyükĢehir belediyelerine bağlı su ve kanalizasyon idarelerince tesis edilmiĢ su Ģebekesi haricinde karĢılayan
Ahmet ULUSOY, Tekin AKDEMĠR: Mahalli Ġdareler, Seçkin Yayıncılık, 5.Baskı,
Ankara,2007,s,222.
101
78 | TBB
konutlar ile iĢyeri ve diğer Ģekillerde kullanılan binalara ait çevre
temizlik vergisinin, binaların grupları itibariyle belediyelerce en son
intibak ettirildikleri derecelere ait tarifedeki tutarlar üzerinden ilgili
yılın Ocak ayında yıllık olarak tahakkuk ettirilir.
Yıllık tutarı itibariyle tahakkuk eden çevre temizlik vergisinin,
birinci taksiti emlak vergisinde olduğu gibi her yılın Mart, Nisan ve
Mayıs aylarında, ikinci taksiti ise Kasım ayı içinde ödenir.
Diğer taraftan, su ihtiyacını belediyece veya büyük Ģehir belediyelerine bağlı su ve kanalizasyon idarelerince tesis edilmiĢ su Ģebekesi haricinde karĢılayan konutlar ile iĢyeri ve diğer Ģekillerde kullanılan binaların yıl içinde kullanılmaya baĢlanması halinde; yıllık vergiden, mükellefiyetin baĢladığı tarihten (bu tarih dahil) o yılın sonuna
kadar olan süreye tekabül eden vergi, bildirim verme süresi içinde
tahakkuk ettirilir. Verginin ödenmesi ise mükellefiyetin ilk taksit süresi geçmeden baĢlaması halinde, yarısı emlak vergisinin birinci taksit süresi içinde, yarısı da Kasım ayı içinde ödenir. Mükellefiyetin ilk
taksit süresi geçtikten sonra ancak, yılın ilk yarısında baĢlaması halinde ise tahakkuk edecek verginin yarısı bildirim verme süresi içinde, yarısı ise Kasım ayı içinde ödenir. Mükellefiyetin yılın ikinci yarısında ve taksit süresi geçmeden baĢlaması halinde, bildirim verme
süresi içinde tahakkuk edecek verginin tamamı Kasım ayı içinde,
mükellefiyetin ikinci taksit süresi geçtikten sonra baĢlaması halinde
ise bildirim verme süresi içinde ödenir.
6. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ UYGULANMASINDA BĠNA
GRUPLARI
Belediye Gelirleri Kanunu’nun 5035 sayılı Kanun’la değiĢik mükerrer 44’üncü maddenin 12’nci fıkrası ile Bakanlar Kurulu; aynı
maddenin beĢinci fıkrasındaki tarifede yer alan bina gruplarını belirlemeye ve bu maddenin dördüncü ve beĢinci fıkralarında yer alan
tutarları yöreler, belediyelerin nüfusları ve bina grupları itibariyle
ayrı ayrı dörtte birine kadar indirmeye veya yarısına kadar artırmaya
yetkili bulunmaktadır.
Belediye Gelirleri Kanunu’nun geçici 5’inci maddesine göre
93/5105 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının uygulama süresi
31.12.2005 tarihinde sona ermiĢtir. Bu nedenle 2005/9817 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı102 düzenlenerek konu ile ilgili olarak yeni esaslar belirlenmiĢtir.
102
TBB
| 79
2005/9817 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararına göre çevre temizlik
vergisi uygulanmasına esas olan bina grupları aĢağıdaki Ģekilde belirlenmiĢtir.
5.PERSONEL SAYISI (1,2,3 ve 4’üncü sıradakiler hariç, ticari,
sınai, zirai ve mesleki faaliyetler için kullanılan binalar ile bunlar dıĢında kalan faaliyetlere mahsus binalar.)
4.KOLTUK SAYISI (Sinema, tiyatro, opera, bale vb. biletle girilen koltuklu eğlence yerleri.)
b)Daimi surette faaliyet gösteren lunapark, panayır, fuar, stadyum, hipodrom, spor salonu gibi yerler ile eĢya depolamaya
mahsus olan yerler.
3.KULLANIM ALANI (m2)
a)Her türlü yeme, içme ve eğlence yerleri.
2.YATAK KAPASĠTESĠ
(Konaklama tesisleri ile
hastahaneler ve diğer yataklı sağlık tesislerine ait binalar.)
1.ÖĞRENCĠ SAYISI
(Okul, yurt, kreĢ, dershane, kurs,
eğitim merkezi, anaokulu, yuva vb. eğitim ve öğretim faaliyeti
yapılan binalar.)
BĠNA
GRUPLARI
Tablo 22: Çevre Temizlik Vergisi Uygulamasına Esas Bina
Grupları
I.GRUP
750’den fazla
500’den
fazla
1000’den
fazla
5000’den
fazla
2000’den
fazla
300’den
fazla
II.GRUP
750-500
500-300
1000-500
5000-4000
2000-1500
300-200
III.GRUP
499-250
299-150
499-250
3999-3000
1499-1000
199-100
IV.GRUP
249-100
149-50
249-100
2999-2000
999-500
99-50
V.GRUP
99-50
49-20
99-50
1999-1000
499-250
49-10
VI.GRUP
49-20
20’den az
50’den
az
999-500
249-100
9-4
VII.GRUP
20’den az
-
-
500’den az
100’den az
3 ve daha az
konutlar
2005/9817 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararına göre çevre temizlik
vergisi uygulanmasına esas olan bina grupları ile ilgili uygulama
esasları ise aĢağıda belirtilmiĢtir.
80 | TBB
i. Öğrenci sayılı ve yatak kapasitesi esas alınan binalar, yürütülen hizmetlerin bütünlüğü bakımından birlikte dikkate alınır. Buna
göre hizmet bütünlüğünün gerektirdiği bina grupları tek bina olarak
değerlendirilir. Ancak bunlardan hizmet bütünlüğü dıĢında kullanılanlar ile ayrı ayrı ya da bölümleri itibariyle hizmet bütünlüğü içinde
veya dıĢında baĢka kiĢiler tarafından kullanılanlar ayrı bina olarak,
dahil oldukları gruplar ve kriterler dikkate alınarak vergilendirilir.
ii. Yatak kapasitesi ve koltuk sayısı dikkate alınarak vergilendirilecek binalarda kapasite doluluğu aranmaz.
iii. Kullanım alanı dikkate alınarak belirlenen yerlerde metrekare
ölçüsü kapalı ve açık alanların toplamı için dikkate alınır.
iv. Personel sayısı dikkate alınarak vergilendirilecek binalar için
mükellef ya da mükellefler, personel sayısına dahil edilir.
v. 1 ton/gün ve daha fazla evsel atığı olan iĢyeri ve diğer Ģekillerde kullanılan binalar birinci grup bina olarak değerlendirilir.
vi. Atıklarını arıtma, geri kazanma veya imha tesisi olan ve bu
tesisleri faaliyette bulunan binalar, bu durumları belgelendirilmek
Ģartıyla iki alt bina grubunda değerlendirilir. Bu tür yerlerin altınca
ve yedinci grupta yer alması halinde en son grup dikkate alınır.
vii. Belediye meclislerince, mükellefler dikkate alınmaksızın bina
grupları itibariyle derecelere intibak yapılır. Bu intibak ve derecelere
isabet eden vergi tutarlarını ihtiva eden liste, Ocak ayının ilk gününden itibaren bu ay süresince ilgili belediyenin ilan koymaya mahsus
mahallerinde bir defaya mahsus olmak üzere ilan edilir.
Takip eden yıllarda, bina grupları ve derecelerdeki değiĢiklikler
ile vergi tutarlarını ihtiva eden liste her yıl Ocak ayı süresince yeniden ilan edilir.
viii. Ġlgili belediyeler tarafından 1994 yılı Ocak ayında ilan edilen
listelerde intibak ettirildikleri grup ve derecelere göre, mükellefler
binalarına iliĢkin bir bildirimde bulunurlar ve verginin ilk taksitini bu
sürede öderler.
Binalara ait grup ve derecelerde veya mükellefiyette değiĢiklik
olmadığı sürece mükellef tarafından yeniden bildirimde bulunulmak
ve vergi her yıl Ocak ayından itibaren tahakkuk etmiĢ sayılır.
7. ĠNDĠRĠMLĠ ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ
Belediye Gelirleri Kanunu’nun mükerrer 44’üncü maddesinin
12’nci fıkrasında, “Bakanlar Kurulu; beĢinci fıkradaki tarifede yer
alan bina gruplarını belirlemeye ve bu maddenin dördüncü ve beĢinTBB
| 81
ci fıkralarında yer alan tutarları yöreler, belediyelerin nüfusları ve
bina grupları itibarıyla ayrı ayrı dörtte birine kadar indirmeye veya
yarısına kadar artırmaya yetkilidir.” hükmü yer almaktadır.
Bu hüküm çerçevesinde 2005/9817 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
ile konutlarda su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle uygulanması
gereken çevre temizlik vergisi miktarı ile iĢyerleri ve diğer Ģekilde
kullanılan binalara ait tarifede yer alan çevre temizlik vergisi tutarlarının BüyükĢehir belediye sınırları içinde bulunanlar hariç olmak
üzere, kalkınmada öncelikli yörelerdeki belediyeler ile nüfusu
5000’den az olan belediyelerde %50 indirimli uygulanması sağlanmıĢtır.
2005/9817 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı düzenlemesine göre
kalkınmada öncelikli yörelerdeki belediyeler ile nüfusu 5000’den az
olan belediyelerde bulunan konutlara ait çevre temizlik vergisi su
tüketim miktarı esas alınmak suretiyle metreküp baĢına 9 KuruĢ olarak hesaplanacaktır.
ĠĢyeri ve diğer Ģekillerde kullanılan binalara ait çevre temizlik
vergisi tutarları ise aĢağıdaki tabloda yer alan tarifeye göre hesaplanır.
Tablo 23: ĠĢyeri ve Diğer ġekillerde Kullanılan Binalara Ait
Ġndirimli Çevre Temizlik Vergisi(2013)
Bina Dereceleri ve Yıllık Vergi Tutarları (TL)
Bina
Grupları
1. Derece
2. Derece
3. Derece
4. Derece
5. Derece
1. Grup
1.150
900
750
590
485
2. Grup
750
550
430
350
295
3. Grup
485
375
295
235
185
4. Grup
235
185
140
115
90
5. Grup
140
115
80
75
59
6. Grup
75
59
40
35
25
7. Grup
25
20
14
12
9
8. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ TARĠFESĠ
11’inci fıkrasında; “Bu maddenin dördüncü ve beĢinci fıkralarında
yer alan tutarlar, her yıl yeniden değerleme oranında artırılır. Bu tutarın belirlenmesinde, vergi tutarlarının yüzde beĢini aĢmayan kesirleri dikkate alınmaz.” hükmü yer almaktadır.
82 | TBB
Bu çerçevede 2008-2013 yılları itibarıyla konutlar ve iĢyerleri ile
diğer Ģekilde kullanılan binalara ait tahsil edilecek çevre temizlik
vergisi tutarları aĢağıda belirtildiği Ģekildedir.
8.1. 2013 Yılı Çevre Temizlik Vergisi
2013 yılında uygulanacak olan çevre temizlik vergisi tutarları 42
Seri No.lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliğinde103 belirtilmiĢtir.
2012 yılı için yeniden değerleme oranı, 419 Sıra No.lu Vergi Usul
Kanunu Genel Tebliği ile %7,80 Ģeklinde tespit edilerek ilan edilmiĢtir.
-Konutlara Ait Çevre Temizlik Vergisi Tutarı
Konutlara ait Çevre Temizlik Vergisi; su tüketim miktarı esas
alınmak suretiyle metreküp baĢına BüyükĢehirlerde 24 KuruĢ, diğer
belediyelerde 19 KuruĢ olarak hesaplanacaktır.
Ayrıca, belediyenin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan
ancak, su ihtiyacını belediyece veya büyükĢehir belediyelerine bağlı
su ve kanalizasyon idarelerince tesis edilmiĢ su Ģebekesi haricinden
karĢılayan konutlara iliĢkin çevre temizlik vergisi, ilgili tarifelerin
yedinci grubunun belediye meclislerince en son intibak ettirilen derecelere ait tutarlar üzerinden tahakkuk ettirilecektir.
-2013 Yılı ĠĢyerleri ve Diğer ġekilde Kullanılan Binalara Ait
i.
BüyükĢehir
Belediyeleri
DıĢındaki
Belediyelerde
Uygulanacak Olan 2013 Yılı Çevre Temizlik Vergisi
BüyükĢehir belediyeleri dıĢındaki belediyelerde uygulanacak
olan çevre temizlik vergisi tarifesi aĢağıda yer almaktadır.
Tablo 24: Tablo XXIV. 2013 Yılı Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi
Bina
Grupları
1. Derece
2. Derece
3. Derece
4. Derece
5. Derece
1. Grup
2. Grup
3. Grup
4. Grup
5. Grup
6. Grup
7. Grup
2300
1.500
970
470
280
150
50
1.800
1.100
750
370
230
118
40
1.500
860
590
280
160
80
28
1.180
700
470
230
150
70
24
970
590
370
180
118
50
19
103
31.12.2012 tarihli ve 28514(4.Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.
TBB
| 83
ii. BüyükĢehir Belediyelerinde Uygulanacak 2013 Yılı Çevre
Temizlik Vergisi
5’inci fıkrasına göre; BüyükĢehir Belediyelerinde çevre temizlik vergisi, diğer belediyelerde uygulanan çevre temizlik vergisi tutarları
%25 artırılarak uygulanacaktır. Buna göre BüyükĢehir Belediyelerinde uygulanacak olan çevre temizlik vergisi tarifesi aĢağıda yer almaktadır.
Tablo 25: 2013 Yılı BüyükĢehir Belediyeleri Çevre Temizlik
Vergisi Tarifesi
Bina
Grupları
1. Derece
2. Derece
3. Derece
4. Derece
5. Derece
1. Grup
2.875
2.250
1.875
1.475
1.212
2. Grup
1.875
1.375
1.075
875
737
3. Grup
1.212
937
737
587
462
4. Grup
587
462
350
287
225
5. Grup
350
287
200
187
147
6. Grup
187
147
100
87
62
7. Grup
62
50
35
30
23
8.2. 2012 Yılı Çevre Temizlik Vergisi
2012 yılında uygulanacak olan çevre temizlik vergisi tutarları 40
Seri No.lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliğinde104 belirtilmiĢtir.
-Konutlara Ait Çevre Temizlik Vergisi
Konutlara ait Çevre Temizlik Vergisi; su tüketim miktarı esas
alınmak suretiyle metreküp baĢına BüyükĢehirlerde 23 KuruĢ, diğer
belediyelerde 18 KuruĢ olarak hesaplanacaktır.
Ayrıca, belediyenin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan
ancak, su ihtiyacını belediyece veya büyükĢehir belediyelerine bağlı
su ve kanalizasyon idarelerince tesis edilmiĢ su Ģebekesi haricinden
karĢılayan konutlara iliĢkin çevre temizlik vergisi, aĢağıda yer alan
ilgili tarifelerin yedinci grubunun belediye meclislerince en son intibak ettirilen derecelere ait tutarlar üzerinden tahakkuk ettirilecektir.
104
84 | TBB
-ĠĢyerleri ve Diğer ġekilde Kullanılan Binalara Ait Çevre
Temizlik Vergisi
2012 yılı için büyükĢehir belediyeleri dıĢındaki belediyelerde
uygulanacak olan çevre temizlik vergisi tarifesi aĢağıdaki tabloda yer
almaktadır.
Tablo 26: 2012 Yılı BüyükĢehir Belediyeleri DıĢındaki
Belediyelerde Uygulanacak Olan Çevre Temizlik Vergisi
Tarifesi
Bina
Grupları
1. Derece
2. Derece
3. Derece
4. Derece
5. Derece
1. Grup
2.200
1700
1.400
1100
900
2. Grup
1.400
1.050
800
660
550
3. Grup
900
700
550
440
350
4. Grup
440
350
260
220
170
5. Grup
260
220
150
140
110
6. Grup
140
110
77
65
47
7. Grup
47
38
26
23
18
2012 yılı için büyükĢehir belediyelerinde uygulanacak olan çevre
temizlik vergisi tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
Vergisi Tarifesi
Bina
Grupları
1. Derece
2. Derece
3. Derece
4. Derece
5. Derece
1. Grup
2.750
2.125
1.750
1.375
1.125
2. Grup
1.750
1.312
1.000
825
687
3. Grup
1.125
875
687
550
437
4. Grup
550
437
325
275
212
5. Grup
325
275
187
175
137
6. Grup
175
137
96
81
58
7. Grup
58
47
32
28
22
Kalkınmada öncelikli yörelerdeki belediyeler ile nüfusu 5000'den
az olan belediyelerde bulunan konutlara ait çevre temizlik vergisi su
tüketim miktarı esas alınmak suretiyle metreküp baĢına 9 KuruĢ olarak hesaplanacak; iĢyeri ve diğer Ģekillerde kullanılan binalara ait
TBB
| 85
çevre temizlik vergisi tutarları ise aĢağıdaki tarifeye göre hesaplanacaktır.
Tablo 28: 2012 Yılı ĠĢyeri ve Diğer ġekillerde Kullanılan Binalara
Ait Ġndirimli Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi
Bina
Grupları
1. Derece
2. Derece
3. Derece
4. Derece
5. Derece
1. Grup
1.100
850
700
550
450
2. Grup
700
525
400
330
275
3. Grup
450
350
275
220
175
4. Grup
220
175
130
110
85
5. Grup
130
110
75
70
55
6. Grup
70
55
38
32
23
7. Grup
23
19
13
11
9
8.3. 2011 Yılı Çevre Temizlik Vergisi105
01.01.2011 tarihinden itibaren konutlar ile iĢyerleri ve diğer Ģekilde kullanılan binalara ait çevre temizlik vergisi aĢağıdaki tutarlara
göre tahsil edilecektir.
Konutlara ait çevre temizlik vergisi; su tüketim miktarı esas
alınmak suretiyle metreküp baĢına büyükĢehir belediyelerinde 21
KuruĢ, diğer belediyelerde 17 KuruĢ olarak hesaplanacaktır.
Temizlik Vergisi
almaktadır.
39 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği. (29.12.2010 tarih ve 27800 (6.
Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.)
105
86 | TBB
Belediyelerde Uygulanacak Çevre Temizlik Vergisi
Bina
Grupları
1. Derece
2. Derece
3. Derece
4. Derece
5. Derece
1. Grup
2.000
1.600
1.290
1.000
850
2. Grup
1.290
960
750
600
500
3. Grup
850
640
500
400
320
4. Grup
400
320
240
200
160
5. Grup
240
200
140
129
100
6. Grup
129
100
70
59
43
7. Grup
43
35
24
21
17
Tablo 30: 2011 Yılı BüyükĢehir Belediyelerinde Uygulanacak
Olan Çevre Temizlik Vergisi
Bina
Grupları
1. Derece
2. Derece
3. Derece
4. Derece
5. Derece
1. Grup
2.500
2.000
1.612
1.250
1.062
2. Grup
1.612
1.200
937
750
625
3. Grup
1.062
800
625
500
400
4. Grup
500
400
300
250
200
5. Grup
300
250
175
161
125
6. Grup
161
125
87
73
53
7. Grup
53
43
30
26
21
2011 yılı için iĢyeri ve diğer Ģekillerde kullanılan binalara ait indirimli çevre temizlik vergisi tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
TBB
| 87
Bina
Grupları
1. Derece
2. Derece
3. Derece
4. Derece
5. Derece
1. Grup
1.000
800
645
500
425
2. Grup
645
480
375
300
250
3. Grup
425
320
250
200
160
4. Grup
200
160
120
100
80
5. Grup
120
100
70
64
50
6. Grup
64
50
35
29
21
7. Grup
21
17
12
10
8
8.4. 2010 Yılı Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi106
Temizlik Vergisi
almaktadır.
38Seri No’lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği.(29.12.2009 tarih ve 27447 sayılı
106
88 | TBB
Bina
Grupları
1. Derece
2. Derece
3. Derece
4. Derece
5. Derece
1. Grup
1.900
1.500
1.200
970
790
2. Grup
1.200
900
700
570
480
3. Grup
790
600
480
390
300
4. Grup
390
300
230
190
150
5. Grup
230
190
130
120
97
6. Grup
120
97
68
55
40
7. Grup
40
33
23
20
16
Tablo 33: 2010 Yılı BüyükĢehir Belediyelerinde Uygulanacak
Bina
Grupları
1. Derece
2. Derece
3. Derece
4. Derece
5. Derece
1. Grup
2.375
1.875
1.500
1.212
987
2. Grup
1.500
1.125
875
712
600
3. Grup
987
750
600
487
375
4. Grup
487
375
287
237
187
5. Grup
287
237
162
150
121
6. Grup
150
121
85
68
50
7. Grup
50
41
28
25
20
2010 yılı için iĢyeri ve diğer Ģekillerde kullanılan binalara ait indirimli çevre temizlik vergisi tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
TBB
| 89
Bina
Grupları
1. Derece
2. Derece
3. Derece
4. Derece
5. Derece
1. Grup
950
750
600
485
395
2. Grup
600
450
350
285
240
3. Grup
395
300
240
195
150
4. Grup
195
150
115
95
75
5. Grup
115
95
65
60
48
6. Grup
60
48
34
27
20
7. Grup
20
16
11
10
8
Temizlik Vergisi
almaktadır.
35 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği.(23.12.2008 tarih ve 27089 sayılı
107
90 | TBB
Tarifesi
Bina
Grupları
1. Derece
2. Derece
3. Derece
4. Derece
5. Derece
1. Grup
1.900
1.500
1.180
950
780
2. Grup
1.190
900
700
560
470
3. Grup
780
600
470
390
300
4. Grup
390
300
230
190
150
5. Grup
230
190
130
119
95
6. Grup
119
95
67
54
40
7. Grup
40
33
23
20
16
Vergisi Tarifesi
Bina
Grupları
1. Derece
2. Derece
3. Derece
4. Derece
5. Derece
1. Grup
2.375
1.875
1.475
1.187
975
2. Grup
1.487
1.125
875
700
587
3. Grup
975
750
587
487
375
4. Grup
487
375
287
237
187
5. Grup
287
237
162
148
118
6. Grup
148
118
83
67
50
34 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği (26.12.2007 tarih ve 26738 sayılı
108
TBB
| 91
Temizlik Vergisi
almaktadır.
Tarifesi
Bina
Grupları
1. Derece
2. Derece
3. Derece
4. Derece
5. Derece
1. Grup
1.700
1.390
1.060
850
700
2. Grup
1.070
840
630
500
420
3. Grup
700
560
420
350
270
4. Grup
350
270
210
170
139
5. Grup
210
170
117
107
85
6. Grup
107
85
60
49
36
Vergisi Tarifesi
Bina
Grupları
1. Derece
2. Derece
3. Derece
4. Derece
5. Derece
1. Grup
2.125
1.737
1.325
1.062
875
2. Grup
1.337
1.050
787
625
525
3. Grup
875
700
525
437
337
4. Grup
437
337
262
212
173
5. Grup
262
212
146
133
106
6. Grup
133
106
75
61
45
9. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER
-Örnek Özelge109
.....Buna göre, Ġkitelli Organize Sanayi Bölgesinde bulunan katılımcıların 4562 sayılı Kanun’un 21’inci maddesine göre çevre temizlik
vergisinden muaf tutulmaması; ancak, belediyece organize sanayi
109
92 | TBB
bölgesinde bulunan katılımcılara 30 Seri No'lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliğinin I’inci bölümünün ikinci fıkrasında belirtilen
temizlik hizmetlerinin verilmesi halinde, yalnızca çevre temizlik vergisi alınması ayrıca ücret alınmaması gerekmektedir.
-Örnek Özelge110
Bu itibarla mülkiyeti ...........' ya ait iki adet iĢyerinin;
- 2004 yılına kadar ödenmesi gereken çevre temizlik vergilerinin;
binayı kullananın kiracı olması halinde kiracıdan, binanın malik tarafından kullanılması ya da boĢ olması halinde ise malikten zaman
aĢımı süresi de göz önünde bulundurulmak suretiyle alınması,
- 2004 yılından sonra ödenmesi gereken çevre temizlik vergilerinin; binayı kullananın bulunması durumunda kullanandan alınması,
boĢ bulunması halinde ise alınmaması,
gerekmektedir.
Buna göre, adı geçen mükellefe ait iĢyerlerinin çalıĢma ruhsatları, çevre temizlik vergisi bildirimleri, vergi dairesi kayıtları ve benzeri
belgeleri dikkate alınarak, 01.01.2004-12/1/2009 tarihleri arasında
mülk sahibince söz konusu iĢyerinin kullanılmadığının tespiti halinde bu dönemlere ait çevre temizlik vergilerinin iade edilmesi ve kiracı tarafından kullanılmıĢ ise kiracıdan tahsil edilmesi gerekmektedir.
-Örnek Özelge111
......Buna göre, çevre temizlik vergisinin mükellefi binaları kullanan gerçek ve tüzel kiĢiler olduğundan, binaları kullananların kiracılar olması halinde çevre temizlik vergisinin de kiracılar tarafından
ödenmesi gerekmektedir.
Öte yandan kiracının çevre temizlik vergisini ödememesi halinde
bina sahibinin kiracının tahliyesini isteyebilmesine iliĢkin mevcut bir
düzenleme bulunmamaktadır.
-Örnek Özelge112
.....Bu hükme göre, 01.01.2004 tarihinden önce bütün belediyeler
tarafından katı atıklara iliĢkin, büyük Ģehir belediyeleri dıĢında kalan
belediyelerce ise atık suya iliĢkin çevre temizlik vergisi alınmaktaydı.
Maliye
Bakanlığı
Gelir
Ġdaresi
11.12.2009
tarih
ve
B.07.1.GĠB.0.02.66/6601-790sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 02.03.2012)
111
Maliye
Bakanlığı
Gelir
Ġdaresi
26.01.2009
tarih
ve
110
TBB
| 93
Ancak, 2464 sayılı Kanun’un mükerrer 44’üncü maddesinde yer
alan çevre temizlik vergisine iliĢkin hükümler, 01.01.2004 tarihinden
itibaren geçerli olmak üzere 5035 sayılı Kanun’un 41’inci maddesiyle
yeniden düzenlenmiĢ ve sözü edilen tarihten itibaren atık suya iliĢkin
çevre temizlik vergisi uygulamasına son verilmiĢtir.
Söz konusu maddenin dokuzuncu fıkrasında ise, "Su ve kanalizasyon idareleri büyük Ģehir dahilindeki her ilçe veya ilk kademe
belediyesinin belediye ve mücavir alan sınırları içinde bulunan konutlara iliĢkin olarak tahsil ettiği çevre temizlik vergisi ile bu verginin
süresinde ödenmemesi nedeniyle tahsil ettiği gecikme zammının
yüzde seksenini tahsilatı takip eden ayın yirminci günü akĢamına
kadar bir bildirim ile ilgili belediyeye bildirerek aynı süre içinde öder.
Tahsil edilen vergi ve gecikme zammının yüzde yirmisini ise münhasıran çöp imha tesislerinin kuruluĢ ve iĢletmelerinde kullanılmak
üzere büyük Ģehir belediyesinin hesabına tahsilatı takip eden ayın
yirminci günü akĢamına kadar aktarır. Büyük Ģehir belediye sınırları
içinde bulunan belediyelerin kendileri tarafından tahsil edilen çevre
temizlik vergisinin yüzde yirmisi aynı esaslar çerçevesinde büyük
Ģehir belediyelerine aktarılır." hükmü yer almaktadır.
Buna göre, büyükĢehir belediyesi sınırları içerisinde bulunan belediyeler ile su ve kanalizasyon idarelerince tahsil edilen çevre temizlik vergileri ve gecikme zamlarının yüzde yirmisi münhasıran çöp
imha tesislerinin kuruluĢ ve iĢletmelerinde kullanılmak üzere büyük
Ģehir belediyelerine aktarılmakta olup, ............. Belediyeler Birliğine
üye belediyelerce tahsil edilen çevre temizlik vergilerinin atık su
arıtma tesislerinin iĢletilmesinde kullanılmak üzere adı geçen birliğe
aktarılması mümkün değildir.
-Örnek Özelge113
....Buna göre, konutlarda çevre temizlik vergisi, konutları kullananların su tüketim miktarı esas alınarak ve su tüketim bedeliyle birlikte tarh ve tahakkuk ettirilmekte olup, konutları kullananlar tarafından ilgili belediyelere, büyükĢehir belediyesi bulunan yerlerde ise
su ve kanalizasyon idarelerine bir bildirim verilmeyecektir.
Ancak, su ihtiyacı belediyelerce karĢılanmayan veya su ihtiyacını
tesis edilmiĢ su Ģebekesi dıĢında karĢılayan konutlar ve iĢyerleri bu
binaları kullanmaya baĢladıkları tarihten itibaren 30 gün içinde bildirim vereceklerdir.
Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 07.08.2006 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6676149/ 61587 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 02.03.2012)
113
94 | TBB
Yukarıda açıklandığı üzere; bildirim vermek zorunda olan mükelleflerin, bu bildirimi süresinde vermemeleri halinde eskiden olduğu gibi Vergi Usul Kanunu’nun 352-II/7’nci maddesi uyarınca ikinci
derece usulsüzlük cezası kesilmesi gerekmektedir.
-Örnek Özelge114
......Çevre temizlik vergisinin 01.01.2000 tarihinden itibaren emlak vergisinin taksit sürelerinde ödenmesi hükme bağlanmıĢtır.
Belediye Gelirleri Kanunu'nun mükerrer 44’üncü maddesinde
5035 sayılı Kanun’la yapılan değiĢiklik ile boĢ bulunan binalar
01.01.2004 tarihinden itibaren çevre temizlik vergisi kapsamından
çıkarılmıĢ olduğundan vergiye tabi tutulmamaktadır.
Buna göre, 01.01.2004 tarihine kadar boĢ binaların, çevre temizlik
vergisinin binanın malikleri veya malik gibi tasarruf edenleri tarafından ödenmesi gerekir. Ancak, henüz tamamlanmamıĢ, ruhsatı alınmayan ve kullanılmayan fabrika binası için çevre temizlik vergisinin
alınmaması gerekmektedir.
-Örnek Özelge115
........Çevre temizlik vergisinin mükellefi, binaları her ne Ģekilde
olursa olsun kullanan gerçek ve tüzel kiĢiler olduğundan, binaları
kullananların kiracılar olması halinde çevre temizlik vergisinin de
kiracılar tarafından ödenmesi gerekmektedir. Bu sebeple, binayı kullanandan (kiracıdan) tahsil edilemeyen verginin bina sahibinden tahsili yoluna gidilmesi mümkün değildir. Ayrıca, çevre temizlik vergisi
mükellefiyetinin özel hukuk sözleĢmeleriyle ev sahibine bırakılması
bu verginin uygulamasını değiĢtirmeyecektir.
-Örnek Özelge116
.......Konutlara iliĢkin çevre temizlik vergisi 01.01.2004 tarihinden
itibaren su faturasında ayrıca gösterilmek suretiyle tahakkuk etmiĢ
sayılacak ve bu suretle tahakkuk eden vergi, su tüketim bedeli ile
birlikte belediyelerce tahsil edilecektir.
Buna göre, bahçe suyu aboneliklerinin konut gibi değerlendirilerek su faturaları üzerinden çevre temizlik vergisi alınması mümkün
değildir.
116
114
TBB
| 95
Ancak, söz konusu bahçelerde zirai faaliyetin sürdürülmesi için
yapılan binalar bulunmakta ise bunlardan personel sayısı üzerinden
çevre temizlik vergisi alınması gerekmektedir.
-Örnek Özelge117
hizmet sözleĢmesi yapan bu gerçek ve tüzel kiĢiler de "Abone" olarak
vergisini de ödemekle yükümlü bulunmaktadırlar." denilmektedir.
Yukarıda yer alan hükümlere göre, konutlara iliĢkin çevre temizlik vergisi 01.01.2004 tarihinden itibaren su faturasında ayrıca gösterilmek suretiyle tahakkuk etmiĢ sayılacak ve bu suretle tahakkuk
eden vergi, su tüketim bedeli ile birlikte belediyelerce tahsil edilecektir.
Bu nedenle, belediyenin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan ancak, su ihtiyacını belediyece tesis edilmiĢ su Ģebekesi haricinden, abonelik sözleĢmesi düzenlenmeden arazide meyve ağaçlarını
sulamak amacıyla mevsimlik olarak alınan ve masura diye tabir edilen birikmiĢ olarak verilen sulardan karĢılayan konutlara iliĢkin çevre
temizlik vergisi, yıllık tarifenin yedinci grubunun belediye meclisince
belirlenecek derecesi üzerinden hesaplanmak suretiyle emlak vergisinin taksit sürelerinde ödenmesi gerekmekte olup, belediye meclislerince ayrıca çevre temizlik vergisi tarifesi düzenlemesi mümkün değildir.
-Örnek Özelge118
118
B.07.0.GEL.0.66/6601- sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 02.03.2012)
117
96 | TBB
ve
ve
hizmet sözleĢmesi yapan bu gerçek ve tüzel kiĢiler de "Abone" olarak
vergisini de ödemekle yükümlü bulunmaktadırlar." denilmektedir.
Yukarıda yer alan hükümlere göre, konutlara iliĢkin çevre temizlik vergisi 01.01.2004 tarihinden itibaren su faturasında ayrıca gösterilmek suretiyle tahakkuk etmiĢ sayılacak ve bu suretle tahakkuk
eden vergi, su tüketim bedeli ile birlikte belediyelerce tahsil edilecektir.
Buna göre, bahçe suyu aboneliklerinin konut gibi değerlendirilerek su faturaları üzerinden çevre temizlik vergisi alınması mümkün
değildir.
Ancak, bahçe suyu aboneliğinin bulunduğu bahçelerde konut
bulunması ve konutun da su aboneliğinin bulunmaması halinde çevre temizlik vergisi, yıllık tarifenin yedinci grubunun belediye meclisince belirlenecek derecesi üzerinden hesaplanmak suretiyle emlak
vergisinin taksit sürelerinde ödenmesi gerekmektedir.
-Örnek Özelge119
.......BüyükĢehir belediyeleri haricindeki belediyelerce su tüketim
bedeli üzerinden alınmakta olan atık suya iliĢkin çevre temizlik vergisinin 01.01.2004 tarihinden itibaren alınmaması gerekmektedir.
-Örnek Özelge120
......507 sayılı Kanun kapsamına giren dernek, birlik, federasyon
ve konfederasyonun kuruluĢ amaçlarına uygun olarak kullanılmak
üzere iktisap ettiği gayrimenkullerden hizmetlerinde kullandığı binaların, çevre temizlik vergisine tabi olmaması gerekmektedir. Ancak,
iktisap ettiği gayrimenkullerden kuruluĢ amaçları dıĢında kullandığı
gayrimenkuller ile baĢkalarına ait gayrimenkullerin kiralanarak kullanılması halinde, kullanılan bu binalara ait çevre temizlik vergisinin
ödeneceği tabiidir.
B.07.0.GEL.0.66/6601-681/28241sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 02.03.2012)
120
119
TBB
ve
ve
| 97
-Örnek Özelge121
…..Banka Ģubelerince arĢiv olarak kullanılan depo niteliğindeki
taĢınmaz malların, hizmet bütünlüğü kapsamında iĢyeri ile birlikte
kullanılması halinde 2005/9817 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki
listenin 5’inci sırasına göre çalıĢan personel sayısı dikkate alınarak;
iĢyeri binasından farklı bir yerde sadece depo olarak kullanılması
halinde ise eĢya depolamaya mahsus olan yerler kapsamında listenin
3/b sırasına göre tespit edilen bina grubuna ve derecesine göre, çevre
temizlik vergisine tabi tutulması gerekmektedir.
-Örnek Özelge122
…….Çevre temizlik vergisinin mükellefi binaları kullananlar olduğundan, binaları kullananların kiracılar olması halinde çevre temizlik vergisinin de kiracılar tarafından ödenmesi gerekmektedir.
2464 sayılı Kanun’un 98’inci maddesinde, "Bu Kanun’da aksine hüküm bulunmayan hallerde, bu Kanun’a göre alınacak vergi, harç ve
katılma payları hakkında 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ile 6183 sayılı
Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ve bunların ek
ve tadilleri hükümleri uygulanır." hükmüne yer verilmiĢtir.
213 sayılı Kanun’un 114’üncü maddesinde, "Vergi alacağının
doğduğu takvim yılını takip eden yılın baĢından baĢlayarak beĢ yıl
içinde tarh ve mükellefe tebliğ edilmeyen vergiler zamanaĢımına uğrar."; 6183 sayılı Kanun’un 102’nci maddesinde ise, "Amme alacağı,
vadesinin rastladığı takvim yılını takip eden takvim yılı baĢından
itibaren 5 yıl içinde tahsil edilmezse zamanaĢımına uğrar." düzenlemeleri yapılmıĢtır.
Bu hükümlere göre, çevre temizlik vergisinin mükellefinin kiracı
olduğu ve verginin ödenmediği durumlarda, 6183 sayılı Kanun’un
cebri takip hükümlerinin mükellef olan kiracı hakkında uygulanması
gerekmektedir. Bunun yanı sıra, çevre temizlik vergisi, vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın baĢından baĢlayarak beĢ
yıl içinde tarh ve mükellefe tebliğ edilmezse tarh zamanaĢımına, vadesinin rastladığı takvim yılını takip eden takvim yılı baĢından itibaren beĢ yıl içinde tahsil edilmediği durumda da tahsil zamanaĢımına
uğrayacaktır.
Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 23.07.2012 tarih ve B.07.1.GĠB.4.99.16.02175.02[Mük.44-2012]-166 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 02.03.2012)
122 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 04.05.2010 tarih ve B.07.1.GĠB.4.34.18.01007.01-69 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 02.03.2012)
121
98 | TBB
-Örnek Özelge
….Çevre temizlik vergisinin mükellefi binaları kullanan gerçek
ve tüzel kiĢiler olduğundan, binaları kullananların kiracılar olması
halinde çevre temizlik vergisinin de kiracılar tarafından ödenmesi
gerekmektedir. Öte yandan kiracının çevre temizlik vergisini ödememesi halinde bina sahibinin kiracının tahliyesini isteyebilmesine
iliĢkin mevcut bir düzenleme bulunmamaktadır.123
Maliye
Bakanlığı
Gelir
Ġdaresi
26.01.2009
tarih
123
TBB
ve
| 99
100 | TBB
ĠġGAL HARCI
8.BÖLÜM
ĠġGAL HARCI
1. ĠġGAL HARCININ KONUSU
Belediye sınırları içinde bulunan aĢağıdaki yerlerden herhangi
birinin satıĢ yapmak veya sair maksatlarla ve yetkili mercilerden usulüne uygun izin alınarak geçici olarak iĢgal edilmesi iĢgal harcına
tabidir.
1. Pazar veya panayır kurulan yerlerin, meydanların, mezat yerlerinin her türlü mal ve hayvan satıcıları tarafından iĢgali,
2. Yol, meydan, pazar, iskele, köprü gibi umuma ait yerlerden
bir kısmının herhangi bir maksat için iĢgali,
3. Motorlu kara taĢıtlarının park etmeleri için il trafik komisyonlarının olumlu görüĢü alınarak belediyelerce Ģehir merkezlerinde
tesis edilen ve iĢletilen mahallerin çalıĢma saatleri içinde, taĢıtlar tarafından iĢgali (Bisiklet ve motosikletler hariç),
Yukarıda sayılan yerlerin izinsiz iĢgalleri mükellefiyeti kaldırmaz.
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunan
eser, icra ve yapımların tespit edildiği kitap, kaset, CD, VCD ve DVD
gibi taĢıyıcı materyallerin birinci fıkrada bahsi geçen yerlerde satıĢına
izin verilmez.
2. ĠġGAL HARCININ MÜKELLEFĠ
ĠĢgal Harcının, iĢgali harca tabi yerleri 52'nci maddede yazılı
maksatlarla iĢgal edenler ödemekle mükelleftir.
3. ĠġGAL HARCI ĠSTĠSNALARI
AĢağıda gösterilen kara taĢıtlarının iĢgalleri ĠĢgal Harcından istisnadır.
1. Genel ve Katma Bütçeli Ġdarelerle, il özel idareleri, belediye ve
köylerin ve bunların teĢkil ettikleri birliklerin kara taĢıtlarının iĢgalleri,
2. Ġlgili mevzuata uygun olarak kara ticari taĢıtlarının beklemelerine tahsis edilen yerlerin bu taĢıtlarca iĢgalleri.
TBB
| 101
4. ĠġGAL HARCININ MATRAHI
(Belediye Gelirleri Kanunu Madde 55)
ĠĢgal Harcının matrahı 52'nci maddenin 1 ve 2'nci bentlerinde
yazılı iĢgallerde, iĢgal edilen yerlerin metrekare olarak alanı veya
hayvan adedi, 3'üncü bendinde yazılı iĢgallerde taĢıt adedidir.
5. ĠġGAL HARCI TARĠFESĠ
ĠĢgal harcı aĢağıdaki tabloda yer alan hadler içinde düzenlenecek
tarifeye göre alınır. (Belediye Gelirleri Kanunu Madde 52)
Tablo 39:
ĠĢgal Harcı Tarifesi
ĠĢgal Niteliği
ĠĢgal Harç Tutarı (TL)
En Az
En Çok
0,5
2,5
-SatıĢı yapılan küçükbaĢ hayvan baĢına
0,5
2,5
-SatıĢı yapılan büyükbaĢ hayvan baĢına
1
5
a. Her taĢıttan beher saat için
0,25
1,25
b. Parkmetre çalıĢtırılan yerlerde beher saat için
0,5
2,5
-Pazar veya panayır kurulan yerlerin, meydanların, mezat
yerlerinin her türlü mal ve hayvan satıcıları tarafından
iĢgali,
-Yol, meydan, pazar, iskele, köprü gibi umuma ait yerlerden bir kısmının herhangi bir maksat için iĢgali
beher metrekare için günde
Yol, meydan, pazar, iskele, köprü gibi umuma ait yerlerden
bir kısmının hayvan satıcılarının iĢgallerinde;
Motorlu kara taĢıtlarının park etmeleri için il trafik komisyonlarının olumlu görüĢü alınarak belediyelerce Ģehir merkezlerinde tesis edilen ve iĢletilen mahallerin çalıĢma saatleri içinde, taĢıtlar tarafından iĢgali (Bisiklet ve motosikletler
hariç),
Pazar veya panayır kurulan yerlerin, meydanların, mezat yerlerinin her türlü mal ve hayvan satıcıları tarafından iĢgali ilgili harçların hesabında metrekare kesirleri tam sayılır ve tam günü aĢan iĢgallerde altı saatten az süreler atılır, fazlası tam gün sayılır.
6. ĠġGAL HARCININ ÖDENMESĠ
ĠĢgal harcı belediyelerin yetkili kılacakları memur veya kiĢilerce
makbuz karĢılığında tahsil edilir.
102 | TBB
ĠġGAL HARCI
7. ĠġGAL HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ DÜZENLEMELER
7.1. ĠĢgal Harcı Ġle Ġlgili Özelgeler
-Örnek Özelge124
.......Belediyelerce pazar yerlerinin esnaf tarafından usulüne uygun izin alınmak suretiyle geçici olarak satıĢ yapmak maksadıyla
iĢgal edilmesi halinde, iĢgal harcı alınması ve bunun dıĢında herhangi
bir bedel alınmaması gerekmektedir.
-Örnek Özelge125
.......Maksadı mükellefleri ve mükellefiyetle ilgili maddi olayları,
kayıtları ve mevzuları araĢtırmak ve tespit etmek olan yoklamanın
neticeleri, tutanak mahiyetinde olan yoklama fiĢine geçirilmektedir.
Bu durumda, Vergi Usul Kanunu’nun 1’inci maddesi uyarınca belediyelere ait harçlar hakkında da bu Kanun hükümleri uygulanacağından, mükelleflerden alınacak iĢgal harcının (mükellefiyetle ilgili
maddi olayların ve mevzuların tespiti kapsamında değerlendirilmek
suretiyle) belediye görevlilerince iĢgale konu olan yerde yapılacak
tespit üzerine, tutanak mahiyetinde olan yoklama fiĢine geçirilmesi
suretiyle alınması mümkün bulunmaktadır.
-Örnek Özelge126
……..Belediye mülkleri dıĢındaki özel veya kamusal mahallerde,
malikler veya ilgili kurumlardan bedelleri karĢılığı kiralama veya
taraflar arasında protokol yapılmak suretiyle, sözü edilen yerlerde
kurulan para ödeme makinelerinden (ATM) belediyelerce iĢgal harcının alınması mümkün değildir.
7.2. ĠĢgal Harcı Ġle Ġlgili Yargı Kararları
Esas No : 1993/96
Karar No: 1994/87
Özet: Belediyeye ait garajın iĢgali garajın kamuya ait yerlerden
olmadığından iĢgal harcı alınması vergi hatasını teĢkil edeceği hakkındadır.
124
TBB
| 103
Esas No : 1989/4436
Karar No: 1990/3497
Özet: GeçmiĢe dönük iĢgal harcı tarhiyatının yapılabilmesi
için, iĢgalin yapıldığına iliĢkin tutanağın yükümlü veya yetkili adamının iĢgal süresini kabul ederek imzalamasına bağlı olduğu hakkındadır.
104 | TBB
ĠġGAL HARCI
9.BÖLÜM
TATĠL GÜNLERĠNDE
ÇALIġMA RUHSATI HARCI
KONUSU
Hafta tatili ve ulusal bayram günlerinde çalıĢmaları belediyelerce izne bağlı iĢyerlerine ruhsat verilmesi, Tatil Günlerinde ÇalıĢma
Ruhsatı Harcına tabidir.
MÜKELLEFĠ
Tatil Günlerinde ÇalıĢma Ruhsatı Harcının mükellefi kendisine
çalıĢma ruhsatı verilen gerçek veya tüzelkiĢidir.
Tatil Günlerinde ÇalıĢma Ruhsatı Harcının mükellefini belli
eden bu maddeye göre, kendisine çalıĢma ruhsatı verilen gerçek veya
tüzel kiĢiler harcı ödemekle yükümlü olacaklardır.
3. TATĠL GÜNLERĠNDE ÇALIġMA RUHSATI HARCI TARĠFESĠ
Tatil Günlerinde ÇalıĢma Ruhsatı Harcı, iĢin mahiyetine göre
yılda 20 TL’den az; 800 TL’den çok olmamak üzere Bakanlar Kurulu
tarafından tespit edilir.
19.05.2013 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 11.06.2013 tarihinde yürürlüğe giren 6487 sayılı Kanun’un 15’inci maddesi ile Belediye Gelirleri Kanunu’nun 60’ıncı maddesinde yer alan “20
YTL’den az; 800 YTL’den çok olmamak üzere belediye meclislerince
tespit edilir.” ibaresi “20 TL’den az, 800 TL’den çok olmamak üzere
bu Kanun’un 96’ncı maddesine göre tespit edilir.” Ģeklinde değiĢtirilmiĢtir. Yapılan düzenleme ile Anayasa Mahkemesinin 29.12.2011
tarihli ve Esas Sayısı: 2010/62, Karar Sayısı: 2011/175 sayılı Kararı
dikkate alınarak, Tatil günlerinde ÇalıĢma Ruhsatı Harcı (en az ve en
çok miktarları Belediye Gelirleri Kanunu’nun 60’ıncı maddesinde
gösterilen) miktarlarını tayin ve tespit etme yetkisi Bakanlar Kuruluna verilmiĢtir.
TBB
| 105
MÜKELLEFĠYET DÖNEMĠ VE ÖDENMESĠ
Tatil Günlerinde ÇalıĢma Ruhsatı Harcının mükellefiyet dönemi,
çalıĢma izninin kullanılacağı takvim yılıdır. Yıl içinde mükellefiyete
girilmesi veya iĢin terk edilmesi hallerinde mükellefiyet, çalıĢılan
süreye inhisar eder. Mükellefiyete girilen veya mükellefiyetten çıkılan ay kesirleri tam ay sayılır. Tatil Günlerinde ÇalıĢma Ruhsatı Harcı, makbuz karĢılığında peĢin olarak alınır. Harcı ödenmemiĢ ruhsatlar geçerli değildir.
5. ADĠ ORTAKLIKLARDA TATĠL GÜNLERĠNDE ÇALIġMA
RUHSATI HARCININ MUHATABI
Adi ortaklıklarda harç, ortaklık adına ortaklardan birinden alınır. Ortaklardan her biri harcın ödenmesinden müteselsilen sorumludur.
6. TATĠL GÜNLERĠNDE ÇALIġMA RUHSATI HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ
ÖZELGELER
-Örnek Özelge127
.......Lokantalar 394 sayılı Hafta Tatili Hakkında Kanun’a göre
hafta tatilinden müstesna tutulduğundan, belediyelerce tatil günlerinde çalıĢma ruhsatı harcının alınmaması gerekmektedir.
-Örnek Özelge128
....02.01.1924 tarihli ve 394 sayılı Hafta Tatili Hakkında Kanun’un 4'üncü maddesinde "Atide zikrolunan müesseseler yevmi
mahsusta hafta tatilinden müstesnadır.
a. Hastaneler, dispanserler, eczaneler ve diĢ muayenehaneleri,
kimya ve bakteriyoloji laboratuarları, hamamlar, tephirhaneler,
b. Vapur, tramvay, su, elektirik, gaz, telefon Ģirketleri, kuvayı
muharrike müeseseler, liman, iskele ve istasyon, gümrük ve antrepolardaki tahmiliye ve nakliye Ģirket ve cemiyetleri, berri ve bahri vesaiti umumiyei nakliye ve hidematı umumuyei belediye, vaki veya vukuu muhtemel bir kazaya ait tedabiri seria ittihazına muktasi ameliyat ile bu ameliyatın icrası için zaruri olan alat veedevatih zaredecek
müesseseler,
128
127
106 | TBB
ve
ve
ĠġGAL HARCI
c. Matbaalar, münhasıran yevmi gazete bayileri, müzeler,
umumi kütüphaneler, umumi bahçeler, tiyatrolar, spor konferans ve
konser salonları, sinemalar, halkı eğlendirmeye mahsus oyun mahalleri, klüpler, münhasıran Tayyare Cemiyeti , Piyango bilet satıĢ Ģubeleri,
d. Hanlar, oteller fotoğrafhaneler, lokantalar kahvehaneler,
e. Mütesariülfesat mevad istimal ve imal eden ve tatili faaliyeti
mamulatının bozulmasının veya tenzili kıymetini mucip olan sanayi
müesseseleri; ġu kadar ki bu gibi müessesatta müstahden memurin
ve amelenin mühavebe suretiyle haftada birer gün mezun olmaları
mecburidir,
f. apıcılık, tuğlacılık gibi iĢlerle tütün,incir, üzüm, meyankökü,
zeytin, ağaçpalamutu,susam, fındık, pancar, ilh... gibi ziraii ve sınai
mahsulatın iĢlenmesi ve maniplasyonu gibi açık havada ve senenin
bir kısmında yürütülen veya faaliyeti mevsime tabi olan iĢler veya bu
iĢlerin yürütüldüğü müesseseler,
ı. Turistik, hediyelik ve hatıra eĢya satan ticarethane ve müesseseler." denilmektedir.
Buna göre, tatil günlerinde çalıĢma ruhsatı harcı, belediyelerden
izin alma zorunluluğu bulunan iĢyerlerinden alınmakta olup, tatil
günlerinde çalıĢma ruhsatı talep etmeyen ve 394 sayılı Kanun’a göre
hafta tatilinden müstesna tutulan iĢyerlerinden, belediyelerce Tatil
Günlerinde ÇalıĢma Ruhsatı Harcının alınmaması gerekmektedir.
-Örnek Özelge129
.......Tatil günlerinde çalıĢma ruhsatı harcı belediyelerden izin
alma zorunluluğu bulunan iĢyerlerinden alınmakta olup, tatil günlerinde ve ulusal bayram günlerinde, çalıĢmaları isteğe bağlı olmayıp
kanuni bir zorunluluk olan iĢyerlerinin, belediyeden herhangi bir izin
alması söz konusu değildir. Bu nedenle, kahvehaneler 394 sayılı Kanun’a göre hafta tatilinden müstesna tutulduğundan, kahvehanelerden tatil günlerinde çalıĢma ruhsatı harcının alınmaması gerekmektedir. Ancak, internet kafeler ise anılan Kanun’da müstesna tutulan
iĢyerleri arasında yer almadığından söz konusu harcın alınması gerekmektedir.
ve
TBB
| 107
129
TATĠL GÜNLERĠNDE ÇALIġMA RUHSATI HARCI UYGULAMASINA ĠLĠġKĠN ÖZEL KANUN
394 Sayılı Hafta Tatili Hakkında Kanun130
Madde 1. On bin veya on binden fazla nüfusu havi Ģehirlerde
alelumum fabrika, imalathane, tezgah, dükkan, mağaza, yazıhane,
ticarethane, sınai ve ticari bilimum müessesat ve tevabiinin haftada
bir gün tatili faaliyet etmeleri mecburidir.
(Hafta sonu tatilinin Cuma günü olacağına dair, ikinci fıkra,
27.05.1935 tarih ve 2739 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesi ile yürürlükten kaldırılmıĢtır. Bu kanun vasıtasıyla, hafta sonu tatili Cuma gününden pazar gününe alınmıĢtır. 2739 sayılı Kanun ise 2429 sayılı
Kanun ile yürürlükten kaldırılmıĢ olup, 2439 sayılı Kanun'un 3’üncü
maddesi gereğince hafta tatili Pazar günü olarak kabul edilmiĢtir.)
Madde 2. Resmi dairelerle umumi, hususi, ticari ve sınai herhangi bir müessesede müstahdemini ve ameleyi haftada altı günden
fazla çalıĢtırmak memnudur.
Madde 3 . Sanayi zümreleri dıĢında kalan iĢlerden ziraat, avcılık,
balıkçılık, çobanlık, ormancılık ve emsali mesai erbabı iĢbu kanun
ahkamından müstesnadır.
Madde 4 .Atide zikrolunan müesseseler yevmi mahsusta hafta
tatilinden müstesnadır.
a. Hastaneler, dispanserler, eczaneler ve diĢ muayenehaneleri,
kimya ve bakteriyoloji laboratuvarları, hamamlar, tephirhaneler,
b. Vapur, tramvay, su, elektrik, gaz, telefon Ģirketleri, kuvayı
muharrike müesseseler, liman, iskele ve istasyon, gümrük ve antrepolardaki tahmiliye ve nakliye Ģirket ve cemiyetleri, berri ve bahri
vesaiti umumiye nakliye ve hidematı umumuyei belediye, vaki veya
vukuu muhtemel bir kazaya ait tedbiri seria ittihazına muktasi ameliyat ile bu ameliyatın icrası için zaruri olan alat ve edevatı ihzar edecek müesseseler;
c. Matbaalar, münhasıran yevmi gazete bayileri, müzeler, umumi kütüphaneler, umumi bahçeler, tiyatrolar, spor konferans ve konser salonları, sinemalar, halkı eğlendirmeye mahsus oyun mahalleri,
kulüpler, münhasıran Tayyare Cemiyeti , Piyango bilet satıĢ Ģubeleri,
d. Hanlar, oteller fotoğrafhaneler, lokantalar kahvehaneler.
130
108 | TBB
ĠġGAL HARCI
e. Mütesariülfesat mevad istimal ve imal eden ve tatili faaliyeti
mamulatının bozulmasının veya tenzili kıymetini mucip olan sanayi
müesseseleri; ġu kadar ki bu gibi müesses atta müstahdem memurin
ve amelenin münavebe suretiyle haftada birer gün mezun olmaları
mecburidir.
f. Yapıcılık, tuğlacılık gibi iĢlerle tütün, incir, üzüm, meyankökü,
zeytin, ağaç palamutu, susam, fındık, pancar, ilh... gibi zirai ve sınai
mahsulatın iĢlenmesi ve manipülasyonu gibi açık havada ve senenin
bir kısmında yürütülen veya faaliyeti mevsime tabi olan iĢler veya bu
iĢlerin yürütüldüğü müesseseler.
ı. Turistik, hediyelik ve hatıra eĢya satan ticarethane ve müesseseler.
Madde 5. Fırıncılar, yalnız sebze, yaĢ meyve ve tütün satanlar,
nalbantlar, alat ve edevatı ziraiye tamircileri dördüncü maddedeki
müesseseler gibi kasaplarda saat 13'e kadar açık bulundurulabilir.
Ramazan ve Kurban Bayramları arifesine rastlayan pazar günleri
tatilden istisna edilebilir.
Madde 6. Pazar günleri tatil eden fabrika, maden ocağı, ve sair
müesses atta bekçilik, kapıcılık etmek veyahut makine ve kazanları
temizlemek, iĢletmek ve maden ocaklarının inkıtasız faaliyeti bir
mecburiyeti fenniye tahtında bulunan hidematını devam ettirmek
gibi ifası zaruri hizmetlerde Pazar günleri çalıĢtırılan müstahdemin
ve ameleye o hafta içinde yirmi dört saatten dun olmamak üzere birer
gün mezuniyet verilir.
Madde 7. Devletin tahtı idare ve murakabesinde bulunan veya
Devlet nam ve hesabına iĢleyip de Müdafai Milliye ile alakadar olan
müesseseler, senede on beĢ defa Pazar tatilini tavik edebilirler.
Madde 8. ĠĢbu Kanun'un ahkamını istin iyesinden istifade etmek
isteyen müesseselerin sahip veya müdiri mesullerinin mahalli belediye meclislerine müesseselerinin nebi, evsaf ve Ģeraitini ve istihdam
ettikleri memurin ve amele miktarını mübeyyin bir beyanname vererek ruhsatname almaları lazımdır. Belediye mıntıkalarından hariç
bulunan müesseseler en yakın belediyelere müracaat ederler. Ruhsatnameler bir sene için muteberdir.
Madde 9. ĠĢbu Kanun'un ahkamına muhalif olarak Pazar günleri
açılan dükkan ve müessese, zabıta memurları tarafından kapattırılmakla beraber keyfiyeti mübeyyin bir zabıt varakası tanzim "edilerek
belediye baĢkanlığına" tevdi olunur. Bu baptaki zabıt varakaları aksi
sabit olununcaya kadar mamulünbih ve muteberdir.
TBB
| 109
Madde 10. ĠĢbu Kanun'un ahkamına muhalefet eden dükkan ve
mağaza ve müessese sahip veya müdürlerinden "seksenyedi milyon
lira idari para cezası" alınır ve müessese sahipleri malen mesuldür.
Sulh mahkemeleri iĢbu eĢhasının muhakemetlerini müstacelen icraya
ve esbabı kanuniye olmadıkça nihayet bir hafta zarfında intaca mecburdurlar. Verilen kararlar ancak kabili temyizdir.
Madde 11. Alınan idari para cezaları belediye sandıklarına teslim olunur ve belediyece münhasıran halkın yevmi tatilini münfit ve
sıhhi bir tarzda geçirmesine hadim olacak hususlara ve müesseselere
sarf edilir.
Madde 12. ĠĢbu Kanun ahkamının nüfusu on binden dun olan
Ģehir ve kasabalarda dahi tatbiki, mahalli belediye meclislerinin karar
ve ilanına vabestedir.
Madde 13. ĠĢbu Kanun'un ahkamı tarihi neĢrinden on gün sonra
muteberdir.
Madde 14. ĠĢbu Kanun'un tatbiki ahkamına Heyeti Vekile memurdur.
110 | TBB
KAYNAK SULARI HARCI
10.BÖLÜM
KAYNAK SULARI HARCI
1. KAYNAK SULARI HARCININ KONUSU
Özel kaplara doldurup satılacak olan kaynak sularının (iĢlenmiĢ
sular dahil) belediyelerce denetlenerek hangi kaynaklara ait olduklarını gösterecek Ģekilde bu kaplara özel iĢaret konulması, Kaynak Suları Harcına tabidir.
2. KAYNAK SULARI HARCININ MÜKELLEFĠ
Kaynak Suları Harcını, kaynak sularını özel iĢaretli kaplara doldurup satanlar ödemekle mükelleftirler.
3. KAYNAK SULARI HARCI TARĠFESĠ
Kaynak suları harcı tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo 40: Kaynak Suları Harcı Tarifesi
Kap/Litre
Harç Tutarı (TL)
En az
En çok
1 litreye kadar olan ĢiĢe ve benzeri kaplardan (kap baĢına)
0,01
0,03
1 litreden büyük ĢiĢe ve benzeri kaplardan (beher litre)
0,005
0,015
13.04.2005 tarihli 2005/8730 Karar Sayılı Bakanlar Kurulu Kararına göre belediye grupları itibarıyla Kaynak Suları Harç oranları
(Kap baĢına) aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.131
Tablo 41: Belediye Grupları Ġtibarıyla Kaynak Suları Harç
oranları(Kap BaĢına)
1
1 Litreye kadar olan ĢiĢe ve benzeri kaplardan
Kap BaĢına
Harç Tutarı (TL)
0.020
2
0.018
3
0.016
4
0.014
5
0.012
Belediye
Grubu
131
Cinsi
TBB
| 111
13.04.2005 tarihli 2005/8730 Karar Sayılı Bakanlar Kurulu Kararına göre belediye grupları itibarıyla Kaynak Suları Harç oranları
(Litre) aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.132
Tablo 42: Belediye Grupları Ġtibarıyla Kaynak Suları Harç
oranları(Litre)
Belediye
Grubu
Cinsi
Beher Litrede
Harç Tutarı (TL)
1
1 Litreden büyük ĢiĢe ve benzeri kaplardan(1 litre dahil)
0.013
2
0.011
3
0.009
4
0.007
5
0. 005
4. KAYNAK SULARI HARCININ ÖDENMESĠ
Kaynak Suları Harcı, bu suların satıĢa arzı için kaplara doldurulmasını müteakip, kaplar üzerine özel iĢaret konulması sırasında
bu iĢi yapan belediyeye makbuz karĢılığı peĢin olarak ödenir. BaĢka
bir belediye sınırları ve mücavir alanları içinde satıĢa arz edilen kaynak sularından ikinci bir kez harç alınmaz.
5. KAYNAK SULARI HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGE
-Örnek Özelge133
Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 24.11.2008 tarih ve
B.07.1.GĠB.0.02.66/6604-10-112872 sayılı özelgesi aĢağıda yer almaktadır.
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 63’üncü maddesinde;
"Özel kaplara doldurup satılacak olan kaynak sularının (işlenmiş sular dahil) belediyelerce denetlenerek hangi kaynaklara ait olduklarını gösterecek
şekilde bu kaplara özel işaret konulması, Kaynak Suları Harcına tabidir."
hükmü yer almakta olup 64’üncü maddesinde de, harcın mükellefinin kaynak sularını özel iĢaretli kaplara doldurup satanlar olduğu
belirtilmektedir.
Aynı Kanun’un 65’inci maddesinde yer alan kaynak suları harcının tarifeleri 31.12.2004 tarih ve 25687 (3.mükerrer) sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 5281 sayılı Vergi Kanunların Yeni Türk Lirasına
Uyumu ile Bazı Kanunlarda DeğiĢiklik Yapılması Hakkında Ka132
133
www.gib.gov.tr (EriĢim: 21.03.2012)
112 | TBB
KAYNAK SULARI HARCI
nun’un 21’inci maddesiyle yeniden belirlenmiĢ ve 01.01.2005 tarihinde yürürlüğe girmiĢtir.
Öte yandan, kaynak suları harcını da kapsayan ve Kanun’da en
az ve çok miktarları gösterilen tarifelerin belediye grupları itibariyle
tayin ve tespitine iliĢkin 13.04.2005 tarihli ve 2005/8730 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 2464 sayılı Kanun’un 96’ncı maddesinin (A) fıkrası uyarınca, 07.05.2005 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanmıĢ ve
yayımı tarihinde yürürlüğe girmiĢ bulunmaktadır.
Bu itibarla, kaynak sularının ilgili belediyeden ücret karĢılığında
alınıp alınmadığına bakılmaksızın bu suların satıĢa arzı için özel kaplara doldurulmasını müteakip belediyece hangi kaynağa ait olduğunu belirten iĢaretin kapların üzerine konulması sırasında bu iĢi yapan
belediyeye 2005/8730 sayılı Kararnameyle belediye grupları itibariyle
belirlenen tarifeye göre harç ödenmesi gerekmektedir.
TBB
| 113
11.BÖLÜM
TELLALLIK HARCI
1. TELLALLIK HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ TANIMLAR
5237 sayılı ilk Belediye Gelirleri Kanunu’nda Tellallık Resmi
adıyla yer alan bu yükümlülük, 2464 sayılı Kanun’da harç olarak düzenlenmiĢ olan tellallık harcı ile ilgili tanımlar aĢağıda yer aldığı Ģekildedir.
Tellallık: Türk Ticaret Kanunu’na göre; bir satıĢın gerçekleĢtirilmesi veya bir sözleĢmenin uygulanması konusunda aracılık yapma
faaliyetidir.
Belediye Münadisi : Yüksek sesle bağırarak halka duyurmakla
görevlendirilen belediye çalıĢanıdır.
Mezat Yerleri: Açık arttırma usulü ile satıĢ yapılan yerlerdir.
Balıkhane : Su ürünlerinin belediyelerce kontrollerinin yapılıp
toptan pazarlandığı yerlerdir.
Hal : Gıda maddelerinin, belediye denetimi altında çeĢitli yöntemlerle pazarlandığı yerlerdir.
2. TELLALLIK HARCININ KONUSU
Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde belediyelere ait hal,
balıkhane, mezat yerleri ve ilgilinin isteğine bağlı olarak belediye
münadisi veya tellalı bulundurulan sair yerlerde, gerçek veya tüzelkiĢiler tarafından her ne surette olursa olsun her çeĢit menkul ve gayrimenkul mal ve mahsullerin satıĢı, Tellallık Harcına tabidir.
3. TELLALLIK HARCININ MÜKELLEFĠ
Tellallık Harcını, mal ve mahsullerini satan gerçek veya tüzelkiĢiler ödemekle mükelleftirler. Gerçek veya tüzelkiĢiler yapacakları
satıĢları, satıĢ yapmadan önce belediyeye veya mahallindeki belediye
ilgililerine haber vermekle ödevlidirler. Haber verilmediği takdirde
harç yüzde 50 fazlasıyla tahsil olunur.
114 | TBB
TELLALLIK HARCI
4. TELLALLIK HARCI MATRAHI
Tellallık harcının matrahı, harcın konusuna giren satıĢların gayrisafi tutarıdır. Bu tutardan hangi ad ile olursa olsun hiçbir indirim
yapılmaz.
5. TELLALLIK HARCI ORANI
Tellallık Harcının oranı %2’dir. 100 Türk Lirasını aĢan satıĢlarda
ise aĢan kısım için tellallık harcı % 1'dir.
6. TELLALLIK HARCININ ÖDENMESĠ
Tellallık Harcı; belediyelerce görevlendirilecek yetkililer tarafından makbuz karĢılığında tahsil olunur.
7. VERGĠ DAĠRESĠ ARACILIĞI ĠLE YAPILAN SATIġLARDA
TELLALIK HARCI UYGULAMASI
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun tellallık harcının konusunu belirleyen 67’nci maddesinde; tellallık harcının alınacağı yerler açıkça belirtilmiĢ olup, maddede yer alan “her ne surette olursa
olsun her çeĢit menkul ve gayrimenkul mal ve mahsullerin satıĢı tellallık harcına tabidir.” ibaresiyle harcın uygulama alanı geniĢ tutulmuĢ, böylelikle vergi dairesi aracılığı ile yapılan satıĢlar da harcın
kapsamında bulunmaktadır.
Belediye Gelirleri Kanunu’nun 67’nci maddeye göre sair yerlerde
yapılan satıĢların tellallık harcının kapsamına girebilmesi için satıĢ
esnasında ilgilinin isteğine bağlı olarak belediye tarafından tellal veya
münadi bulundurulması gerekmektedir. Eğer bu koĢul gerçekleĢmemiĢ ise ilgili belediye tarafından bir hizmet götürülmesi düĢünülemeyeceğinden, tellallık harcı aranılmaz. Belediye Gelirleri Kanunu’nun 67’nci maddesinde yer alan “ilgili” tabiri ile mal veya mahsulün satıĢı ile doğrudan ilgisi olan kiĢi veya makam kastedilmiĢtir.
Bu çerçevede vergi dairesi yolu ile yapılan satıĢlarda “ilgili” deyiminden; mal veya mahsul satıĢının yapıldığı vergi dairesi belirtilmektedir. Dolayısı ile vergi dairesince yapılan bu nev’i satıĢlarda
vergi dairesinin yetkisi sadece mal veya mahsulün satıĢı ile ilgili bulunmaktadır. Bu neden ile vergi dairesi marifeti ile yapılan satıĢlarda
tellal veya münadi talebinin vergi dairesince yapılması gerekmektedir. Vergi dairesince tellal veya münadi talebinde bulunulmaması
halinde tellaliye harcının ödenmesi yapılmamaktadır.
Belediye Gelirleri Kanunu’nun 68’inci maddesine göre tellallık
harcının mükellefi, mal ve mahsulünü satan gerçek veya tüzel kiĢiTBB
| 115
lerdir. Vergi dairesi marifeti ile yapılan satıĢlarda, her ne kadar satılan menkul veya gayrimenkul mal ve mahsul üzerinde vergi dairesinin tasarruf yetkisi var ise de, bunu vergi dairesinin harç mükellefiyetinin tesisi açısından yeterli görmemek gerekmektedir. Dolayısıyla
vergi dairesinin değil, mal veya mahsulün gerçek malikinin; mal veya
mahsulü vergi dairesi marifetiyle satılan gerçek veya tüzel kiĢi harcın
mükellefidir.
Gerçek ve tüzel kiĢilerin yapacakları satıĢları, satıĢ yapmadan
önce belediyeye veya mahallindeki belediye ilgililerine haber vermekle ödevli oldukları ve haber verilmediği takdirde harcın yüzde 50
fazlasıyla tahsil olunacağı Belediye Gelirleri Kanunu’nda hüküm altına alınmıĢtır. Haber verme zorunluluğu; belediyeye ait hal, balıkhane
ve mezat yerlerinde her ne surette olursa olsun her çeĢit menkul ve
gayrimenkul mal ve mahsullerin satıĢı için hüküm ifade etmektedir.
Sair yerlerde yapılan satıĢlar için haber verme zorunluluğu ilgilinin
isteğine bırakılmıĢ bulunmaktadır.
Belediye Gelirleri Kanunu’nun 71’inci maddesinde tellallık harcının belediyeler tarafından görevlendirilecek yetkililer tarafından
makbuz mukabili tahsili esasını yer almaktadır. Vergi dairelerinin
talebine bağlı olarak belediye münadisi veya tellalı bulundurulan
satıĢlarda; harcın belediyece görevlendirilecek bir yetkili vasıtasıyla
mal veya mahsulü vergi dairesi kanalı ile satılan gerçek veya tüzel
kiĢiden veya bu kiĢi adına vergi dairesinden satıĢ anında defaten
makbuz mukabilinde tahsili gerekmektedir.
8. TELLALLIK HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER
-Örnek Özelge134
"Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde, belediyelere ait hâl, balıkhane,
mezat yerleri ve ilgilinin isteğine bağlı olarak belediye münadisi veya tellalı
bulundurulan sair yerlerde gerçek veya tüzel kişiler tarafından her ne surette olursa olsun her çeşit menkul veya gayrimenkul mal ve mahsullerin satışı
tellallık harcına tabidir." hükmü yer almaktadır. Ayrıca, anılan Kanun’un 68’inci maddesinin birinci fıkrasında, "Tellallık Harcını, mal ve
mahsullerini satan gerçek veya tüzelkişiler ödemekle mükelleftirler." denilmekte ve 71’inci maddesinde ise "Tellallık Harcı, belediyelerce görevlendirilecek yetkililer tarafından makbuz mukabili tahsil olunur." hükmü-
134
116 | TBB
TELLALLIK HARCI
ne yer verilmektedir. Diğer taraftan, 4706 sayılı Kanun’un 7’nci maddesinin son fıkrasında ise, "Hazineye ait taşınmaz malların satış ve devir
işlemleri ve bu işlemler sırasında düzenlenen belgeler vergi, resim ve harçtan müstesnadır. Satışı yapılan taşınmaz mallar, satış tarihini takip eden
yıldan itibaren beş yıl süre ile emlak vergisine tâbi tutulmaz." hükmü yer
almaktadır.
1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu’nun 26’ncı maddesinin üçüncü
fıkrasında; "Balıkhanelerde, belediyeler tarafından alınacak ücretin miktarı
satış bedelinin % 3'ünü geçemez. Bunun dışında her ne ad altında olursa
olsun başka bir resim ve ücret alınmaz." denilmektedir. Yukarıda yer
alan hükümlere göre, her çeĢit menkul ve gayrimenkul mal ve mahsül satıĢından tellallık harcının alınabilmesi için satıĢın, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde belediyelere ait hâl, balıkhane, mezat
yerlerinde ya da ilgilinin isteğine bağlı olarak belediye münadisi veya
tellalı bulundurulan sair yerlerde yapılması gerekmekte olup harcın
mükellefi, mal ve mahsulleri satılan gerçek veya tüzelkiĢilerdir. Mal
müdürlüğünce yukarıda belirtilen yerlerde yapılan satıĢlarda, tellallık harcının mükellefi, mal veya mahsulü malmüdürlüğü marifetiyle
satılan gerçek veya tüzel kiĢi olduğundan, söz konusu harcın mal
veya mahsulü satılan gerçek veya tüzel kiĢilerden ya da bu kiĢiler
adına mal müdürlüğünden belediyece görevlendirilecek bir yetkili
vasıtasıyla satıĢ anında defaten makbuz mukabili tahsil edilmesi gerekmektedir. Öte yandan, belediyeye ait hâl, balıkhane ve mezat yerleri dıĢında ve belediye münadisi veya tellalı bulundurulmaksızın
yapılacak müzayedelerden tellallık harcı aranılmaması gerekir. Buna
göre, yazıya konu su ürünleri ile ilgili olarak;
-Belediyelere ait balıkhanelerde satılması halinde, 1380 sayılı
Kanun hükmü gereği satıĢ bedelinin % 3'ü tutarında ücret alınması,
ayrıca tellallık harcının aranılmaması,
-Belediyelere ait hâl ve mezat yerlerinde ya da ilgilinin isteğine
bağlı olarak belediye münadisi veya tellalı bulundurulan sair yerlerde yapılması halinde, tellallık harcının mal veya mahsulü satılan gerçek veya tüzel kiĢilerden ya da bu kiĢiler adına mal müdürlüğünden
belediyece görevlendirilecek bir yetkili vasıtasıyla satıĢ anında defaten makbuz mukabili tahsil edilmesi,
-Hazine taĢınmazlarının satıĢının 4706 sayılı Kanun’un 7’nci
maddesi gereğince söz konusu harçtan istisna tutulması,
gerekmektedir.
TBB
| 117
-Örnek Özelge135
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun tellallık harcının konusunu belirleyen 67’nci maddesinde, belediye sınırları ve mücavir
alanlar içinde, belediyelere ait hal, balıkhane, mezat yerleri ve ilgilinin isteğine bağlı olarak belediye münadisi veya tellalı bulundurulan
sair yerlerde gerçek veya tüzel kiĢiler tarafından her ne surette olursa
olsun her çeĢit menkul ve gayrimenkul mal ve mahsullerin satıĢı tellallık harcına tabidir denilmektedir. Tetkikinden de anlaĢılacağı üzere, Kanun’un 67’nci maddesinde tellallık harcının alınacağı yerler
açıkça belirtilmiĢ olup, bu madde içinde yer alan "her ne surette olursa olsun her çeĢit menkul ve gayrimenkul mal ve mahsullerin satıĢı
tellallık harcına tabidir." ibaresiyle harcın uygulama alanı geniĢ tutulmuĢ, böylelikle mahkeme kanalıyla yapılan satıĢlar da harcın kapsamına girmiĢ bulunmaktadır. Anılan Kanun’un 68’inci maddesine
göre harcın mükellefi, mal ve mahsulünü satan gerçek veya tüzel
kiĢilerdir. Mahkeme marifeti ile yapılan satıĢlarda, her ne kadar satılan menkul veya gayrimenkul mal ve mahsul üzerinde mahkemenin
tasarruf yetkisi var ise de, bunu mahkemenin harç mükellefiyetinin
tesisi açısından yeterli görmemek gerekir. Dolayısıyla, mahkemenin
değil, mal veya mahsulün gerçek malikinin; diğer bir deyimle mal
veya mahsulü mahkeme marifeti ile satılan gerçek veya tüzel kiĢinin
harcın mükellefi olması gerekmektedir. Diğer taraftan, Kanun’un
67’nci maddesine göre, sair yerlerde yapılan satıĢların tellallık harcının kapsamına girebilmesi için satıĢ esnasında ilgilinin isteğine bağlı
olarak belediyece tellal veya münadi bulundurulması gerekecektir.
ġayet bu koĢul gerçekleĢmemiĢ ise belediyece bir hizmet götürülmesi
düĢünülemeyeceğinden, tellallık harcı aranılmayacaktır. Madde metninde yer alan "ilgili" deyimi ile mal veya mahsulün satıĢı ile doğrudan ilgisi olan kiĢi veya makam kastedilmiĢtir. Dolayısıyla mahkeme
kanalı ile yapılan satıĢlarda "ilgili" deyiminde mal veya mahsul satıĢının yapıldığı mahkemeyi anlamak gerekecektir. Keza, mahkemece
yapılan bu nev'i satıĢlarda mahkemenin yetkisi sadece mal veya
mahsulün satıĢı ile alakalıdır. Bu itibarla mahkeme marifeti ile yapılan satıĢlarda tellal veya münadi talebinin mahkemece yapılması gerekecektir. Kanun’un 71’inci maddesi ise harcın, belediyelerce görevlendirilecek yetkililer tarafından makbuz mukabili tahsil esasını getirmiĢtir. Bu durumda, harcın belediyece görevlendirilecek bir yetkili
vasıtasıyla mal veya mahsulü mahkeme kanalı ile satılan gerçek veya
Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 23.02.1999 tarih B.07.0.GEL.0.66/6605174/6253 sayılı özelgesi (www.gib.gov.tr EriĢim: 24.12.2011)
135
118 | TBB
TELLALLIK HARCI
tüzel kiĢiden veya bu kiĢi adına mahkemeden satıĢ anında defaten
makbuz mukabilinde tahsili gerekmektedir.
-Örnek Özelge136
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun tellallık harcının konusunu belirleyen 67’nci maddesinde, "Belediye sınırları ve mücavir
alanlar içinde, belediyelere ait hal, balıkhane, mezat yerleri ve ilgilinin isteğine bağlı olarak belediye münadisi veya tellalı bulundurulan sair yerlerde
gerçek veya tüzel kişiler tarafından her ne surette olursa olsun her çeşit
menkul veya gayrimenkul mal ve mahsullerin satışı tellallık harcına tabidir."
hükmü yer almaktadır. Ayrıca, anılan Kanun’un 68’inci maddesinin
birinci fıkrasında, "Tellallık Harcını, mal ve mahsullerini satan gerçek
veya tüzelkişiler ödemekle mükelleftirler." denilmekte ve 71’inci maddesinde ise "Tellallık Harcı, belediyelerce görevlendirilecek yetkililer tarafından makbuz mukabili tahsil olunur." hükmüne yer verilmektedir. Bu
hükümlerin incelenmesinden de anlaĢılacağı üzere, her çeĢit menkul
ve gayrimenkul mal ve mahsul satıĢından tellallık harcının alınabilmesi için satıĢın, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde belediyelere ait hal, balıkhane, mezat yerlerinde ya da ilgilinin isteğine bağlı
olarak belediye münadisi veya tellalı bulundurulan sair yerlerde yapılması gerekmekte olup harcın mükellefi, mal ve mahsulleri satılan
gerçek veya tüzelkiĢilerdir. Buna göre, vergi dairesi marifeti ile yukarıda belirtilen yerlerde yapılan satıĢlarda, tellallık harcının mükellefi,
mal veya mahsulü vergi dairesi marifetiyle satılan gerçek veya tüzel
kiĢi olduğundan, söz konusu harcın mal veya mahsulü satılan gerçek
veya tüzel kiĢilerden ya da bu kiĢiler adına vergi dairesinden belediyece görevlendirilecek bir yetkili vasıtasıyla satıĢ anında defaten
makbuz mukabili tahsil edilmesi gerekmektedir. Öte yandan, belediyeye ait hal, balıkhane ve mezat yerleri dıĢında ve belediye münadisi
veya tellalı bulundurulmaksızın vergi dairelerinin kendi satıĢ mahallerinde yapacakları müzayedelerden tellallık harcı aranılmaması
gerekir.
-Örnek Özelge137
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun tellallık harcının konusunu belirleyen 67’nci maddesinde, "Belediye sınırları ve mücavir
alanlar içinde, belediyelere ait hal, balıkhane, mezat yerleri ve ilgilinin isteğine bağlı olarak belediye münadisi veya tellalı bulundurulan sair yerlerde
Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 25.12.2006 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6605189/101487 sayılı özelgesi (www.gib.gov.tr EriĢim: 24.12.2011)
137 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 05.09.2008 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6605199-88330 sayılı özelgesi (www.gib.gov.tr EriĢim: 24.12.2011)
136
TBB
| 119
gerçek veya tüzel kişiler tarafından her ne surette olursa olsun her çeşit
menkul veya gayrimenkul mal ve mahsullerin satışı tellallık harcına tabidir."
hükmü yer almaktadır. Anılan Kanun’un 68’inci maddesinin birinci
fıkrasında, "Tellallık Harcını, mal ve mahsullerini satan gerçek veya tüzelkişiler ödemekle mükelleftirler." denilmekte ve 71’inci maddesinde ise
"Tellallık Harcı, belediyelerce görevlendirilecek yetkililer tarafından makbuz mukabili tahsil olunur." hükmü yer almaktadır. Ayrıca, 5737 sayılı
Vakıflar Kanunu’nun 77’nci maddesinin birinci fıkrasında, "Genel
Müdürlüğe ve mazbut vakıflara ait taşınmazlar Devlet malı imtiyazından
yararlanır, haczedilemez, rehnedilemezler. Tüm iş ve işlemleri, her türlü
vergi, resim, harç ve katılım payından istisnadır." hükmüne yer verilmiĢtir. Yukarıda yer alan hükümlerin incelenmesinden de anlaĢılacağı
üzere, her çeĢit menkul ve gayrimenkul mal ve mahsul satıĢından
tellallık harcının alınabilmesi için satıĢın, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde belediyelere ait hal, balıkhane, mezat yerlerinde ya
da ilgilinin isteğine bağlı olarak belediye münadisi veya tellalı bulundurulan sair yerlerde yapılması gerekmekte olup harcın mükellefi,
mal ve mahsulleri satılan gerçek veya tüzelkiĢilerdir. Buna göre, icra
müdürlükleri tarafından yukarıda belirtilen yerlerde yapılan satıĢlarda, tellallık harcının mükellefi, mal veya mahsulü icra müdürlükleri
marifetiyle satılan gerçek veya tüzel kiĢiler olduğundan, söz konusu
harcın mal veya mahsulü satılan gerçek veya tüzel kiĢilerden ya da
bu kiĢiler adına icra müdürlüklerinden belediyece görevlendirilecek
bir yetkili vasıtasıyla satıĢ anında defaten makbuz mukabili tahsil
edilmesi gerekmektedir. Öte yandan, belediyeye ait hal, balıkhane ve
mezat yerleri dıĢında ve belediye münadisi veya tellalı bulundurulmaksızın icra müdürlüklerinin kendi satıĢ mahallerinde yapacakları
müzayedelerden tellallık harcının aranılmayacağı tabiidir.
9. TELLALLIK HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARLARI
Esas No : 1989/412
Karar No: 1991/256
Özet: Yükümlünün iradesi dıĢında bir sebeple feshedilen ve satıcı sıfatını da taĢımadığı bir ihale nedeni ile tellaliye harcı salınamayacağı hakkındadır.
Esas No : 1989/435
Karar No: 1990/3378
120 | TBB
TELLALLIK HARCI
Özet: Ġzale-i Ģüyu suretiyle yapılan satıĢında ihalenin paydaĢlardan biri üzerinde kalması durumunda Tellallık Harcının mükellefinin satıcı olması ve yükümlünün kendi hissesini satması nedeniyle
bu harçtan kendi hissesine isabet eden miktarı ödemesi gerektiği
hakkındadır.
Esas No : 1984/2466
Karar No: 1986/1071
Özet: 2464 sayılı Kanun’un 67’nci maddesinde sayılan yerlerde
yapılmayan satıĢ iĢlemlerinden tellallık harcı alınamayacağı hakkındadır.
Esas No : 1989/127
Karar No: 1989/1136
Özet: Harç bir hizmet karĢılığı olarak alındığından ihalenin feshi nedeniyle satıĢın yapılmadığı hallerde tellaliye harcı alınamaz.
TBB
| 121
12.BÖLÜM
HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE
VE DENETLEME HARCI
1.HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE VE DENETLEME HARCI
KONUSU
Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde, belediyelerce veya
yetkili mercilerce verilen izne dayanılarak özel kiĢi ve kuruluĢlarca
tesis edilen mezbaha ve kanaralarda kesilen hayvanların kesim öncesi
ve sonrası muayenesi veya belediye sınırları ve mücavir alanlar dıĢında kesilmiĢ olup da belediye sınırı içinde satıĢa arz edilecek etlerin
sağlık bakımından muayene ve denetlenmesi, Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcına tabidir. 2678 sayılı Kanun’a göre kurulan
resmi ve özel kombinalar bu harçtan muaftır.
5237 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nda, Hayvan Kesim Ücreti
ve Resmi yerine düzenlenen bu harcın konusu; belediyelerce tesis
edilen mezbaha ve kanaralarda hayvan muayene ve kesimidir. Belediye sınırları ve mücavir alan dıĢında kesilmiĢ olup da belediye sınırı
içinde satıĢa sunulacak etlerin sağlık bakımından muayenesi de bu
harca tabi tutulacaktır.
2. HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE VE DENETLEME HARCI
MÜKELLEFĠ
Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcını; hayvan veya et
sahipleri ödemekle yükümlüdür.
3. HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE VE DENETLEME HARÇ
TARĠFESĠ
Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı; hayvan baĢına
aĢağıdaki tabloda yer alan tarifeye göre hesaplanır.
122 | TBB
HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE VE DENETLEME HARCI
Tablo 43: Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı Tarifesi
Hayvan Cinsi
Harç Tutarı (TL)
En Az
En Çok
KüçükbaĢ Hayvan
1
3
BüyükbaĢ Hayvan
2,5
7,5
13.04.2005 tarihli 2005/8730 Karar Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
ile belediye grupları itibarıyla belirlenen KüçükbaĢ Hayvan Kesimi
Muayene ve Denetleme Harcı; aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.138
Tablo 44: Belediye Grupları Ġtibariyle KüçükbaĢ Hayvan Kesimi
Muayene ve Denetleme Harcı Oranları
Belediye Grubu
Cinsi
Hayvan BaĢına
Harç Tutarı (TL)
1
KüçükbaĢ Hayvan
3
2
KüçükbaĢ Hayvan
2.50
3
KüçükbaĢ Hayvan
2
4
KüçükbaĢ Hayvan
1.50
5
KüçükbaĢ Hayvan
1
ile belediye grupları itibarıyla belirlenen BüyükbaĢ Hayvan Kesimi
Muayene ve Denetleme Harcı; aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo 45: Belediye Grupları Ġtibariyle BüyükbaĢ Hayvan Kesimi
Muayene ve Denetleme Harcı Oranları
Belediye Grubu
Cinsi
Hayvan BaĢına
Harç Tutarı (TL)
1
BüyükbaĢ Hayvan
6
2
BüyükbaĢ Hayvan
5.5
3
BüyükbaĢ Hayvan
5
4
BüyükbaĢ Hayvan
4.5
5
BüyükbaĢ Hayvan
4
4. HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE VE DENETLEME HARCININ
ÖDENMESĠ
Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı; makbuz karĢılığında peĢin olarak ödenir.
138
TBB
| 123
5. HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE VE DENETLEME HARCI ĠLE
ĠLGĠLĠ ÖZELGELER
-Örnek Özelge139
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 72’nci maddesinde
“Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde, belediyelerce veya yetkili mercilerce verilen izne dayanılarak özel kiĢi ve kuruluĢlarca tesis
edilen mezbaha ve kanaralarda kesilen hayvanların kesim öncesi ve
sonrası muayenesi veya belediye sınırları ve mücavir alanlar dıĢında
kesilmiĢ olup da belediye sınırları içinde satıĢa arz edilecek etlerin
sağlık bakımından muayene ve denetlenmesi, Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcına tabidir.” denilmektedir. Öte yandan, 1580
sayılı Belediye Kanunu’nun 15’inci maddesinin 2’nci fıkrasında “Yenilecek, içilecek ve umumun sıhhatine müteallik kullanılacak Ģeylerle
yerlerinin mahsus kanun, nizamname veya talimatnamesine tevfikan
murakabesi,” amir hükmü ile genel sağlıkla ilgili görevler belediyelere bırakılmıĢtır. Kaldı ki, 1234 sayılı Hayvan Sağlık Zabıtası Kanunu
ve Hayvan Sağlığı Zabıtası Tüzüğünde hayvani menĢeli yenilecek
Ģeylerin muayene ve denetlenmesinin belediyelerce yapılacağına dair
hükümler yer almıĢtır. Diğer taraftan, 3239 sayılı Kanun’un 120’nci
maddesiyle 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanun’un 72’nci maddesine
eklenen fıkra ile 2678 sayılı Kanun’a göre kurulan resmi ve özel kombinalarda Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcından muaf
tutulmuĢtur. Ayrıca, 2678 sayılı Kanun dıĢında kalan kombinalar,
belediyelerin muayene ve denetimlerine tabi olduklarından, belediyelere bu hizmetleri karĢılığında, Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcının ödenmesi gerekir. Ancak, Hayvan Kesimi Muayene ve
Denetleme Harcının hizmet karĢılığı alınması esas olduğundan, belediyelerce hizmetin götürülmeden harcın tahsili mümkün bulunmaktadır.
-Örnek Özelge140
"Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde, belediyelerce veya yetkili mercilerce verilen izne dayanılarak özel kişi ve kuruluşlarca tesis edilen mezbaha ve kanaralarda kesilen hayvanların kesim öncesi ve sonrası muayenesi
veya belediye sınırları ve mücavir alanlar dışında kesilmiş olup da belediye
sınırı içinde satışa arz edilecek etlerin sağlık bakımından muayene ve denetMaliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 23.05.1991 tarih ve BELG: 263000614/36836 sayılı özelgesi (www.gib.gov.tr EriĢim:05.03.2012)
140 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 16.06.2008 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/660617/59521 sayılı özelgesi (www.gib.gov.tr EriĢim:05.03.2012)
139
124 | TBB
lenmesi, Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcına tabidir. 2678 sayılı
Kanun’a göre kurulan resmi ve özel kombinalar bu harçtan muaftır." hükmü yer almaktadır. Aynı Kanun’un 97’nci maddesinde de, "Belediyeler bu Kanun’da harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin
isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkilidir. Belediyeye tekel
olarak verilmiş işler kendi özel hükümlerine tabidir." hükmüne yer verilmiĢtir. 2678 sayılı Kanun ile, 1580 sayılı Belediye Kanunu’nun 15’inci
maddesine, "6’ncı fıkrada yer alan hüküm dışında; belediyelerin gerekli
muayeneleri yapmak yetkileri ve karşılığındaki hakları ve ilgili diğer mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, günün kesim teknolojisine ve sağlık
şartlarına uygun nitelikte hayvan kesimi, et ve et mamulleri ve her türlü yan
ürünlerinin (Bağırsak dahil) üretimi, bunların işlenmesi, iç ve dış piyasalarda pazarlanması ve taşınması konularında faaliyette bulunmak üzere Ticaret
Bakanlığınca özel ve resmi kombinaların kurulmasına izin verilir." hükmü
eklenmiĢtir. Ancak, söz konusu hüküm 560 sayılı Kanun Hükmünde
Kararnamenin 21’inci maddesinin üçüncü fıkrası ile 28/06/1995 tarihinde yürürlükten kaldırılmıĢtır.3285 sayılı Kanun’a istinaden çıkarılan Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Yönetmeliğinin 66’ncı maddesinin
birinci ve ikinci fıkrasında, "Yurtiçinde küçükbaş hayvan ve kanatlı etleri
bütün gövde halinde veya ortadan ikiye ayrılmış olarak nakledilir. Kesimin
yapıldığı belediye veteriner hekimince düzenlenen menşe şahadetnamesi
hükümet veteriner hekimince veteriner sağlık raporuna çevrilir. Küçükbaş
hayvan etleri Bakanlıkça verilen numarayı taşıyan damga ile mühürlenir.
Hükümet veteriner hekiminin raporu bulunan ve damgalanmış olan etlerin
gittikleri ve satıldıkları yerlerdeki kontrolü belediyelere aittir. Büyükbaş
hayvan gövdeleri en çok dört parçaya ayrılıp nakledilir. Her parça ayrı ayrı
mühürlenir." denilmektedir. 3285 sayılı Kanun’a, 22.01.2004 tarih ve
5074 sayılı Kanun’un 1’inci maddesiyle eklenen hükümde, hayvancılık iĢletmelerinin kamu sağlığı, hayvan sağlığı ve gıda güvenliği yönünden; ilgili mevzuat kapsamında her türlü izin ve ruhsatların verilmesi ile bu iĢletmelerin kontrol ve denetimlerinin Tarım ve Köy
ĠĢleri Bakanlığınca yapılacağı ve bu hususlara iliĢkin usul ve esasların
yine bu Bakanlıkça çıkartılacak yönetmelikle belirleneceği açıklanmıĢtır. Ayrıca, özel ve resmi kombina ve mezbahaların çalıĢma izinlerinin verilmesi ve denetimlerinin yapılması 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu ve 5179 sayılı Gıdaların Üretimi Tüketimi ve
Denetlenmesine Dair Kanunu’na göre Tarım ve Köy iĢleri Bakanlığı
tarafından yapılacağı ifade edilmektedir. Öte yandan, konu ile ilgili
olarak Tarım ve Köy iĢleri Bakanlığı, Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğünden alınan 19.09.2007 tarih ve 35302 sayılı yazıda, "3285 sayılı Kanun’a istinaden çıkarılan Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Yönetmeliğinin
TBB
| 125
66’ncı maddesinde geçen ... etlerin nakledildikleri ve satıldıkları yerlerdeki
kontrolü belediyelerce yapılır...." ifadesi ile belediyelerin satışa arz edilmek
üzere gelen karkas ve etlere eşlik etmesi zorunlu olan veteriner sağlık raporunun olup olmadığının kontrolünü yapacağı ve belediyelere getirilen yeni
bir denetim görevinin tanımlanmadığı düşünüldüğü" belirtilmektedir. Yukarıda yer alan Kanun hükümleri ile Yönetmeliğin incelenmesinden;
özel ve resmi kombina ve mezbahalarda hayvanların kesim öncesi
muayeneleri ile kesim sonrası karkas ve etlerin muayenesinin, bu
tesislerde noter onaylı sözleĢme ile çalıĢan veteriner hekimlerce yapılması ve nakledilecek etlerin il ve ilçe hükümet veteriner hekimi
tarafından kontrolleri yapıldıktan sonra sağlık raporunun verildiği ve
bu etlerin gittikleri ve satıldığı yerlerdeki kontrolünün ise belediyelerce yapıldığı; bu aĢamada belediyelerce yapılan kontrollerin 2464
sayılı Kanun’da öngörülen hayvan kesimi muayenesi ve denetiminden ziyade satıĢı yapan iĢyerlerinin sıhhi Ģartlara uygunluğu ile yetkili bakanlık tarafından muayene ve kontrolden geçirilmeyen kaçak
etlerin bulunup bulunmadığının denetimi ile sınırlı olduğu anlaĢılmaktadır. Bu açıklamalar çerçevesinde, belediye sınırları ve mücavir
alanları dıĢında kesilmiĢ olup da belediye sınırları içinde satıĢa sunulan etlerin belediyelerce sağlık bakımında muayenesi ve denetiminin
yapılması mümkün olmadığından 2464 sayılı Kanun’un 74’üncü
maddesinde yer alan tarife üzerinden hayvan kesimi, muayene ve
denetimi harcının alınmaması gerekmektedir. Ayrıca, 16.05.2005 tarihli ve 25817 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 31 Seri No'lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliğinde belediyelerce ücret uygulaması ile ilgili gerekli açıklamalar yapılmıĢtır. Ancak, belediyelere ait
mezbaha ve kanaralarda kesilen hayvanların kesim öncesi ve sonrası
muayenesi ve denetiminden, hayvan kesimi muayene ve denetleme
harcı aranılacaktır.
-Örnek Özelge141
"Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde, belediyelerce veya yetkili mercilerce verilen izne dayanılarak özel kişi ve kuruluşlarca tesis edilen mezbaha ve kanaralarda kesilen hayvanların kesim öncesi ve sonrası muayenesi
veya belediye sınırları ve mücavir alanlar dışında kesilmiş olup da belediye
sınırı içinde satışa arz edilecek etlerin sağlık bakımından muayene ve denetlenmesi, Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcına tabidir. 2678 sayılı
Kanun’a göre kurulan resmi ve özel kombinalar bu harçtan muaftır." hük-
Maliye
Bakanlığı
Gelir
Ġdaresi
11.11.2009
B.07.1.GĠB.0.02.66/6606-18 sayılı özelgesi (www.gib.gov.tr EriĢim:05.03.2012)
141
126 | TBB
tarih
ve
mü yer almaktadır. Buna göre özel kombinalarda kesilen hayvanların
kesim öncesi ve sonrası muayenesinin belediyelerce yapılması halinde hayvan kesimi muayene ve denetleme harcı alınacak olup söz konusu kesim öncesi ve sonrası muayene iĢlemlerinin belediyece yapılmaması halinde ise bu harç aranılmayacaktır. Ancak, 2678 sayılı
Kanun’a göre kurulan resmi ve özel kombinalar bu harçtan muaf
tutulacaktır.
3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu’nun 32/A maddesinde, hayvancılık iĢletmelerinin kamu sağlığı, hayvan sağlığı ve
gıda güvenliği yönünden; ilgili mevzuat kapsamında her türlü izin ve
ruhsatların verilmesi ile bu iĢletmelerin kontrol ve denetimlerinin
Tarım ve Köy iĢleri Bakanlığınca yapılacağı ve bu hususlara iliĢkin
usul ve esasların yine bu Bakanlıkça çıkartılacak yönetmelikle belirleneceği açıklanmıĢtır. Aynı Kanun’un 33’üncü maddesi ve 5179 sayılı Gıdaların Üretimi Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun’un
4’üncü maddesine göre, özel ve resmi kombina ve mezbahaların çalıĢma izinlerinin verilmesi ve denetimlerinin yapılması Tarım ve Köy
iĢleri Bakanlığının yetkisindedir. Bu itibarla, , 2678 sayılı Kanun’a
göre kurulan resmi ve özel kombinalarda kesilen hayvanların kesim
öncesi ve sonrası muayeneleri belediyelerce yapılsa dahi söz konusu
harcın alınmaması, belediye sınırları ve mücavir alanlar içerisinde
bulunan ve 2678 sayılı Kanun’a göre kurulmayan özel kombinalarda
kesilen hayvanların kesim öncesi ve sonrası muayenesinin belediyece
yapılması halinde ise alınması gerekmektedir.
TBB
| 127
13.BÖLÜM
ÖLÇÜ VE TARTI ALETLERĠ
MUAYENE HARCI
1. ÖLÇÜ VE TARTI ALETLERĠ MUAYENE HARCININ KONUSU
Ölçü ve tartı alet ve vasıtaları ile ölçeklerin ilgili kanun ve tüzük
hükümlerine göre belediyelerce damgalanması, Ölçü ve Tartı Aletleri
Muayene Harcına tabidir.
2. ÖLÇÜ VE TARTI ALETLERĠ MUAYENE HARCI TARĠFESĠ
Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı; ölçü ve tartı alet ve vasıtaları ile ölçeklerin belediyelerce damgalanması karĢılığında aĢağıdaki
tarifeye göre alınır.
Tablo 46: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi
Harç Tutarı (TL)
En az
En çok
Tartı Ağırlıklarının Her Birinden
0,5
1,5
Uzunluk Ölçülerinin Her Birinden
0,5
1,5
Akıcı ve Kuru Deneli Maddelerin Hacim Ölçeklerinin Her Birinden
1
3
El Terazilerinden
2
6
Normal Masa Terazilerinden
3
9
Otomatik (Ġbreli) Terazilerden
4
12
Elektronikterazilerden
5
15
10
30
Kantar ve Basküllerden
ile belediye grupları itibarıyla Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı
aĢağıdaki tablolarda yer almaktadır.142
i. Tartı ağırlıklarının her birine göre ölçü ve tartı aletleri muayene harcı tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
142
128 | TBB
ÖLÇÜ VE TARTI ALETLERĠ MUAYENE HARCI
Tablo 47: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (Tartı
Ağırlıklarının Her Birinden)
Belediye Grubu
Cinsi
Harç Tutarı (TL)
1
Tartı ağırlıklarının her birinden
1.50
2
1.25
3
1
4
0.75
5
0.50
ii. Uzunluk ölçülerinin her birine göre ölçü ve tartı aletleri muayene harcı tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo 48: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (Uzunluk
Ölçülerinin Her Birinden)
Belediye Grubu
Cinsi
Harç Tutarı (TL)
1
Uzunluk ölçülerinin her birinden
1.50
2
1.25
3
1
4
0.75
5
0.50
iii. Akıcı ve kuru daneli maddelerin hacim ölçeklerinin her
birine göre ölçü ve tartı aletleri muayene harcı tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo 49: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (Akıcı ve
Kuru Daneli Maddelerin Hacim Ölçeklerinin Her
Birinden)
Belediye Grubu
Cinsi
Harç Tutarı (TL)
1
Akıcı ve kuru deneli maddelerin
hacim ölçeklerinin her birinden
3
2
Akıcı ve kuru döneli maddelerin
2.75
3
2.50
4
2.25
5
2
iv. El terazilerinin ölçü ve tartı aletleri muayene harcı tarifesi
aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
TBB
| 129
Tablo 50: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (El
Terazilerinden)
Belediye Grubu
Cinsi
Harç Tutarı (TL)
1
El terazilerinden
6
2
El terazilerinden
5.50
3
El terazilerinden
5
4
El terazilerinden
4.5
5
El terazilerinden
4
v. Normal masa terazilerinin ölçü ve tartı aletleri muayene harcı tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo 51: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (Normal
Masa Terazilerinden)
Belediye Grubu
Cinsi
Harç Tutarı (TL)
1
Normal masa terazilerinden
9
2
8
3
7
4
6
5
5
vi. Otomatik (ibreli) terazilerin ölçü ve tartı aletleri muayene
harcı tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
(Otomatik (Ġbreli) Terazilerden)
Belediye Grubu
Cinsi
Harç Tutarı (TL)
1
Otomatik (ibreli) terazilerden
12
2
11
3
10
4
9
5
8
vii. Elektronik terazilerin ölçü ve tartı aletleri muayene harcı tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
130 | TBB
ÖLÇÜ VE TARTI ALETLERĠ MUAYENE HARCI
(Elektronik Terazilerden)
Belediye Grubu
Cinsi
Harç Tutarı (TL)
1
Elektronik terazilerden
15
2
14
3
13
4
12
5
11
viii. Kantar ve basküllerin ölçü ve tartı aletleri muayene harcı
tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo 54: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (Kantar
ve Basküllerden)
Belediye Grubu
Cinsi
Harç Tutarı (TL)
1
Kantar ve basküllerden
25
2
22
3
19
4
16
5
13
3.ÖLÇÜ VE TARTI ALETLERĠ MUAYENE HARCININ
ÖDENMESĠ
Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı; damgalama sırasında
makbuz karĢılığında ödenir.
TBB
| 131
14.BÖLÜM
BĠNA ĠNġAAT HARCI
1. BĠNA ĠNġAAT HARCININ KONUSU VE VERGĠYĠ DOĞURAN
OLAY
Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina inĢaatı (ilave ve tadiller dahil), inĢaat veya tadilat ruhsatının alınması bina inĢaat harcına tabidir. Konut veya iĢyerlerinin kullanılıĢ
tarzlarının değiĢtirilmesi (konutun iĢyerine veya harca tabi olmayan
iĢyerinin harca tabi iĢyerine dönüĢtürülmesi) halinde de bu değiĢiklik
tadilat sayılarak ek harca tabi tutulur. ĠnĢaata ruhsatsız baĢlanması
halinde de harç alacağı doğmuĢ sayılır.
Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina inĢaatı ilave ve tadiller dahil olmak üzere bina inĢaat harcına tabi
tutulmuĢtur. Bina ĠnĢaat Harcı; inĢaat ve tadilat ruhsatının alınması
esnasında ilgili belediyeye yatırılır. Konut veya iĢyerlerinin kullanıĢ
biçimlerindeki değiĢiklikler tadilat sayılarak harç kapsamındadır.
Ruhsat almadan kaçak olarak inĢaata baĢlanmıĢ olması harcın
doğması açısından yeterlidir.
2. BĠNA ĠNġAAT HARCI ĠSTĠSNALARI
AĢağıda yer alan bina inĢaatları Bina ĠnĢaat Harcından istisna tutulmuĢtur.
a. ĠnĢaat giderleri genel ve katma bütçeler ile il özel idareleri ve
belediye bütçelerinden karĢılanan her türlü binalar,
b. Hastane, prevantoryum, sanatoryum, dispanser ve benzeri
sağlık kuruluĢları,
c. Her türlü fabrika, değirmen, sınai nitelikteki imalathaneler ve
tersaneler, organize sanayi bölgelerinde yapılan her türlü bina inĢaatı
ile sera ve benzeri örtü altı tarım yapılan tesisler, ahır, samanlık,
kümes, su ürünleri ve hayvan barınağı ile yemlik gibi yapı ve tesis
inĢaatı,
d. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Devlet Planlama TeĢkilatınca
teĢviki karara bağlanmıĢ otel, motel ve benzeri turistik tesisler,
e. Kooperatifler eliyle, ana sözleĢmelerine uygun olarak yapılan
sanayi ve küçük sanat siteleri ile esnaf çarĢıları,
132 | TBB
f. Dini hizmetlerin ifasına mahsus ve umuma açık bulunan ibadethaneler, bunların müĢtemilatı,
g. KarĢılık gözetmeksizin Devlete devrolunmak Ģartıyla inĢa edilen okullar ve öğrenci yurtları,
h. Deprem, su basması, yangın gibi tabii afetler sebebiyle binaları
yanan, yıkılan ve kullanılmaz hale gelen kiĢiler tarafından, afetin vuku bulduğu tarihten itibaren en geç 5 yıl içinde, afetin vuku bulduğu
yerlerde veya kamu kuruluĢlarınca gösterilen yerlerde inĢa edilen
binalar,
i. Yangın, su basması, kaya düĢmesi, çığ ve benzeri afetlerden
zarar görmesi muhtemel yerlerdeki binaların sahipleri tarafından,
afete maruz kalınacağının yetkili kuruluĢlarca tebliğ tarihinden itibaren en geç 5 yıl içinde, kamu kuruluĢlarınca gösterilen yerlerde inĢa
edilen binalar,
j. Bina inĢaat harcı ödemek veya istisnadan yararlanmak suretiyle inĢaat ruhsatı alınmıĢ olup da Ġmar Kanunu’nun 10'uncu maddesi
gereğince, ruhsatları yenilenen binalar.
Yukarıda (h) ve (i) fıkralarında belirtilen hallerde, kamu kuruluĢlarınca ilgili kanunlarına göre hak sahiplerine teslim edilmek üzere
inĢa olunan binalar da bu istisnadan faydalandırılır. Ancak, bu bentlerde yer alan istisnadan faydalanacak mükellefler, Çevre ve ġehircilik Bakanlığından veya bu Bakanlığın yetkili kıldığı kuruluĢlardan
afete maruz kaldıklarına dair alacakları bir belgeyi belediyeye ibraz
etmek zorundadırlar.
3. BĠNA ĠNġAAT HARCI MÜKELLEFĠ
ĠnĢaat, ilave veya tadilat için inĢaat ruhsatı alanlar Bina ĠnĢaat
Harcını öderler. ĠnĢaata ruhsatsız baĢlanılmasında mükellef, inĢaat
ruhsatı almak zorunda olanlardır. Binanın kullanıĢ tarzının değiĢtirilmesi halinde mükellef, binanın sahipleridir.
4. BĠNA ĠNġAAT HARCI MATRAHI
Bina inĢaat Harcının matrahı, her bir konut veya iĢyeri biriminin
ayrı ayrı inĢaat sahasının yüzölçümleridir. Konut inĢaatlarında inĢaat
alanının tespitinde, sığınak, merdiven sahanlığı, müĢterek garaj, depo, kalorifer ve kapıcı dairesi gibi ortak yerlerden gelen paylar ile
kömürlükler hariç tutulur, özel garaj ve özel depo gibi müĢtemilat
dahil edilir. ĠĢyeri inĢaatlarında, inĢaat alanına müĢtemilat ve ortak
yerlerden gelen hisselerin tümü dahildir. Matrahın hesaplanmasında
metrekare kesirleri atılır.
TBB
| 133
5. BĠNA ĠNġAAT HARCININ ÖDENMESĠ
Bina ĠnĢaat Harcı, inĢaat ruhsatının alınmasından önce makbuz
karĢılığında ilgili belediyeye ödenir. ĠnĢaatın kısmen yapılması veya
hiç yapılmaması halinde inĢaat ruhsatı kısmen veya tamamen iptal
edilirse, daha önce ödenmiĢ olan harçta gerekli düzeltme ve iadeler
yapılır.
ĠnĢaatın hangi belediye sınırları ve mücavir alanlarında yapılıyorsa Bina ĠnĢaat Harcı ödemesi o belediyeye yapılır. (“Ġlgili belediyeye ödenir”) ĠnĢaatın kısmen veya hiç yapılmamıĢ olması nedeniyle
inĢaat ruhsatının kısmen veya tamamen iptal edilmesi durumlarında;
harç miktarında bu ölçüde düzeltme ve iade yapılır.
6. BĠNA ĠNġAAT HARÇ TARĠFESĠ
Bina inĢaat harsı tarifesi; inĢaatın gerek kullanıĢ tarzı, gerekse inĢaat nevi dikkate alınarak, inĢaat alanı (toplam yüzölçümü miktarı
esas alınarak) konutlarda beĢ gruba, iĢyeri inĢaatlarda ise dört gruba
ayrılmak suretiyle hesaplanmıĢtır.
Konutlar için bina inĢaat harcı; aĢağıdaki tabloda yer alan tarifeye göre hesaplanır.
Tablo 55: Bina ĠnĢaat Harcı Tarifesi (Konutlar Ġçin)
ĠnĢaat Alanı
m² BaĢına (TL)
En Az
En Çok
100 m² ye kadar
0,50
1,5
101-120 m²
1
3
121-150 m²
1,5
4,5
151-200 m²
2
6
200 m2’den yukarı
2,50
7,5
ĠĢyerleri için bina inĢaat harcı aĢağıdaki tabloda yer alan tarifeye
göre hesaplanır.
134 | TBB
Tablo 56: Bina ĠnĢaat Harcı Tarifesi (ĠĢyerleri Ġçin)
ĠnĢaat alanı
m² BaĢına (TL)
En Az
En Çok
25 m² ye kadar
2
6
26-50 m²
3
9
51-100 m²
4
12
100 m2’den yukarı
5
15
ile belediye grupları itibarıyla belirlenen bina inĢaat harcı aĢağıdaki
tabloda yer almaktadır.143
Belediye grupları itibariyle konutlar için bina inĢaat harcı aĢağıdaki tabloda yer alan tarifeye göre hesaplanır.
(Konutlar Ġçin)
ĠnĢaat Alanı
Belediye Grupları
1
2
3
4
5
100 m2ye kadar
0,75
0,70
0,65
0,60
0,50
101 – 120 m2
1,5
1,40
1,35
1,20
1
121 – 150
m2
2,25
2
1,90
1,75
1,5
151 – 200
m2
3
2,75
2,50
2,25
2
3,75
3,50
3
2,75
2,50
m2’ den
200
yukarı
Belediye grupları itibariyle iĢyerleri için bina inĢaat harcı aĢağıdaki tabloda yer alan tarifeye göre hesaplanır.
(ĠĢyerleri Ġçin)
ĠnĢaat Alanı
Belediye Grupları
1
2
3
4
5
25 m2ye kadar
3
2,75
2,50
2,25
2
26 – 50 m2
4,5
4
3,75
3,5
3
51 – 100 m2
6
5,5
5
4,5
4
100 m2’ den
yukarı
7,5
7
6
5,5
5
143
TBB
| 135
7. BĠNA ĠNġAAT HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER
-Örnek Özelge144
......3194 sayılı Ġmar Kanunu’nun 29'uncu maddesinde "Yapıya
baĢlama müddeti ruhsat tarihinden itibaren iki yıldır. Bu müddet
zarfında yapıya baĢlanmadığı veya yapıya baĢlanıp da her ne sebeple
olursa olsun, baĢlama müddetiyle birlikte beĢ yıl içinde bitirilmediği
takdirde verilen ruhsat hükümsüz sayılır. Bu durumda yeniden ruhsat alınması mecburidir. BaĢlanmıĢ inĢaatlarda müktesep haklar saklıdır. Ruhsat yenilenmesi ve plan tadili sırasında ayrıca harç alınmaz.
Ancak inĢaat sahasında artıĢ, bağımsız bölümlerin brüt alanında veya
niteliğinde değiĢme olması halinde yeniden hesaplanacak harçtan
evvelce ödenen harç tutarı, tenzil edilir. Yeni durumda hesaplanan
harç tutarında azalma olması halinde iade yapılmaz. Diğer kanunlardaki muafiyet hükümleri saklıdır." denilmektedir. Buna göre, binaların 1999 yılında meydana gelen depremde yıkılan ve beĢ yıl içinde
inĢa edilen binalardan bina inĢaat harcı alınmaması gerekir. Ancak,
beĢ yıldan sonra inĢa edilecek binalardan bina inĢaat harcının alınması gerekmektedir.
-Örnek Özelge145
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun Ek 1'inci maddesinin
birinci fıkrasında, "Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina inĢaatı (ilave ve tadiller dahil), inĢaat veya tadilat
ruhsatının alınmasında Ek Madde 6'da yer alan tarifede gösterilen
nispet ve hadlerde bina inĢaat harcına tabidir." üçüncü fıkrasında
"inĢaata ruhsatsız baĢlanılması halinde de harç alacağı doğmuĢ sayılır." hükmü yer almakta, Ek 3'üncü maddesinde ise, "Bina ĠnĢaat Harcını inĢaat, ilave tadilat için inĢaat ruhsatı alanlar öder. ĠnĢaata ruhsatsız baĢlanılmasında mükellef, inĢaat ruhsatı almak mecburiyetinde
olanlardır." denilmektedir.
Anılan Kanun’un 80'inci maddesinin (c) fıkrasına göre, proje tasdik iĢlemleri "Plan ve Proje Tasdik Harcına", (d) fıkrasına göre de ,
zemin ve yol kanal açma izni verilmesi, yapım ve yıkım artığı malzeme ile toprak kazısının taĢınması için belediyelerce yer gösterilmesi
ve bu yerlerin tesviyesi "Zemin Açma Ġzni ve Toprak Hafriyatı Harcına" tabi tutulması gerekmekte olup, 85'inci maddesi ile de, harçların
B.07.0.GEL.0.66/6609-447/12351 sayılı özelgesi (www.gib.gov.tr EriĢim: 20.03.2012)
145
144
136 | TBB
ve
ve
makbuz karĢılığında veya basılı damga vurulmak suretiyle peĢin olarak ödeneceği hüküm altına alınmıĢ bulunmaktadır.
Diğer taraftan, anılan Kanun’un Ek 6'ncı maddesinde yer alan
bina inĢaat harcı ile 84'üncü maddesinde yer alan imarla ilgili harçlara iliĢkin tarifeler 31.12.2004 tarihli ve 25687 (3. Mükerrer) sayılı
Resmi Gazete'de yayınlanan 5281 sayılı Vergi Kanunlarının Yeni Türk
Lirasına Uyumu ile Bazı Kanunlarda DeğiĢiklik Yapılması Hakkında
Kanun’un 25 ve 26'ncı maddeleriyle yeniden belirlenmiĢ bulunmaktadır.
Anılan Kanun’un 98’inci maddesinde de "Bu Kanun’da aksine
hüküm bulunmayan hallerde, bu Kanun’a göre alınacak vergi, harç
ve katılma payları hakkında 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ile 6183
sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ve bunların ek ve tadilleri hükümleri uygulanır" denilmektedir.
Buna göre, söz konusu inĢaata ruhsatsız olarak 2004 yılında baĢlanıldığı anlaĢıldığından, inĢaata baĢlama tarihinin bir tutanakla tespit edilerek, 2004 yılı tarifeleri esas alınmak suretiyle bina inĢaat harcının gecikme faizi ile birlikte alınması ve zamanında ödenmeyen
bina inĢaat harcı için 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 344'üncü
maddesinde yer alan vergi ziyaı cezasının uygulanması gerekmektedir.
-Örnek Özelge146
....Harç, bazı kamu hizmetlerinden doğrudan doğruya yararlanan kiĢilerden kanunla belirtilen miktarda alınan ve özel nitelikte bir
çeĢit vergiden ibaret olan ödemedir. Harcın, kural olarak hizmetten
faydalanılmadan önce ödenmesi gerekmektedir. Buna göre, bina inĢaat harcının, ruhsat alınmadan önce makbuz karĢılığında ilgili belediyeye ödenmesi ve konut inĢaatlarında da inĢaat alanının tespitinde
sığınak, merdiven sahanlığı, müĢterek garaj, depo, kalorifer ve kapıcı
dairesi gibi ortak yerlerden gelen paylar ile kömürlüklerin hariç tutulması, özel garaj ve özel depo gibi müĢtemilatların ise dahil edilmesi gerekmektedir. Bu durumda, adı geçen Ģirket tarafından bina
inĢaat harcı 31.12.2004 tarihinde yatırıldığından, inĢaat ruhsatı 2005
yılında verilmiĢ olsa dahi 01.01.2005 tarihinden itibaren uygulaması
yapılan tarifeye göre hesaplanacak fark harcın alınmaması gerekir.
ve
TBB
| 137
146
-Örnek Özelge147
..2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun Ek 1’inci maddesinde; "Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina inşaatı (ilave ve tadiller dahil) inşaat veya tadilat ruhsatının alınmasında Ek
madde 6 da yer alan tarifede gösterilen nispet ve hadlerde bina inşaat harcına tabidir." hükmü yer almakta ve bina inĢaat harcına iliĢkin istisna
hükümlerini düzenleyen Ek 2’nci maddesinde 775 sayılı Gecekondu
Kanunu hükümlerine göre yapılacak inĢaatların bina inĢaat harcından istisna tutulacağına dair herhangi bir hükme yer verilmemiĢtir.
....775 sayılı Gecekondu Kanunu’nun 33’üncü maddesinin birinci
fıkrasında, "Bu Kanun hükümlerine dayanılarak yapılan ivazlı veya ivazsız
devir, temlik, kamulaştırma, alım, satım, kira, geri alma, geri verme, ifraz,
tevhit, tescil, cins değişikliği, rehin tesis ve terkini, ıslah, değişiklik, onarım
inşa ve ikmal gibi her türlü işlemler, sözleşmeler, beyannameler ve benzerleri, tasarruf bonosundan ve her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır." hükmüne yer verilmiĢtir. Bu durumda, ilçeniz sınırları içerisinde Gecekondu Önleme Bölgesinde konut yapı kooperatifleri tarafından yapılacak olan inĢaatların 775 sayılı Gecekondu Kanunu’nun 33’üncü
maddesi hükmüne göre, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nda
yer alan bina inĢaat harcı ile imarla ilgili harçlardan istisna tutulması
gerekmektedir.
-Örnek Özelge148
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun Ek 1’inci maddesinde
"Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina inşaatı
(ilave ve tadiller dahil) inşaat veya tadilat ruhsatının alınmasında Ek madde
6'da yer alan tarifede gösterilen nispet ve hadlerde bina inşaat harcına tabidir." denilmektedir.
Aynı Kanun’un, bina inĢaat harcına iliĢkin istisnaları düzenleyen
Ek 2’nci maddesinin (d) bendinde, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile
Devlet Planlama TeĢkilatınca teĢviki karara bağlanmıĢ otel, motel ve
benzeri turistik tesislerin bina inĢaat harcından istisna tutulacağı hüküm altına alınmıĢtır. Ancak, yatırım teĢvik belgeleri 09/12/1994
tarih ve 4059 sayılı Kanun’un 2’nci maddesinin (g) fıkrasına göre
BaĢbakanlık Hazine MüsteĢarlığı TeĢvik ve Uygulama Genel Müdürlüğü tarafından verilmektedir.
Maliye
Bakanlığı
Gelir
Ġdaresi
23.03.2009
tarih
ve
B.07.1.GĠB.0.02.66/6609-627/31885 sayılı özelgesi (www.gib.gov.tr EriĢim: 20.03.2012)
148 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 03.06.2008 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6609595/55957 sayılı özelgesi (www.gib.gov.tr EriĢim: 20.03.2012)
147
138 | TBB
2464 sayılı Kanun’un 97’nci maddesinde, belediyelerin; bu Kanun’da harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkili oldukları
belirtilmiĢ olup, belediyeye tekel olarak verilmiĢ iĢlerin kendi özel
hükümlerine tabi olacağı hükme bağlanmıĢtır.
Yukarıda yer alan hükümlere göre, 2464 sayılı Kanun’da harç ve
katılma payı konusu olan iĢ ve hizmetler için, belediyelerce bu kapsam dıĢında baĢkaca bir iĢ veya hizmet verilmeyen hallerde, harç ve
katılma payı dıĢında her ne ad altında olursa olsun baĢka bir bedel
alınması mümkün bulunmamaktadır.
Ancak, belediyelerin harç veya katılma payı konusu yapılmayan
ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için
belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaları
mümkün bulunmakla beraber, ücretlerin hizmetten faydalananlardan
yapılan hizmetin maliyeti göz önünde bulundurularak adalet, eĢitlik
ve genellik prensiplerine uygun olarak tespit edilmesi gerekmektedir.
Bu durumda, ..........Belediyesi sınırları içerisinde yaptırılacak
olan otel inĢaatı yatırımının teĢviki Kültür ve Turizm Bakanlığı ile
Devlet Planlama TeĢkilatınca karara bağlanmıĢ ise, söz konusu otel
binası inĢaatının bina inĢaat harcından istisna tutulması ve inĢaat
ruhsat ücretinin alınmaması, imar durum ücretinin de yukarıda yapılan açıklamalar dikkate alınmak suretiyle alınması gerekmektedir.
-Örnek Özelge149
......Para ödeme makinelerinden (ATM), 2464 sayılı Kanun’a göre
bina inĢaat harcı alınabilmesi için, inĢaatın konut ve iĢyeri niteliğinde
olması ve Ġmar Kanunu’nun 5’inci maddesinde yer alan bina tanımına uygun olması gerekmekte olup (ATM)' ler, iĢyeri ve konut niteliğinde bulunmadığından ve bu tanıma da uygun olmadığından bina
inĢaat harcının alınmaması gerekmektedir.
-Örnek Özelge150
……ġirketinizin konut dıĢı kentsel çalıĢma alanında bulunan
parselde sera çelik konstrüksiyon üretimi yapmak üzere inĢaat edilecek fabrika binası ile aynı alanda olması Ģartıyla idari ve personel
binası gibi diğer ünitelerin de 2464 sayılı Kanun’un Ek 2’nci maddeMaliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 25.07.2007 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/662390-066348 sayılı özelgesi (www.gib.gov.tr EriĢim: 20.03.2012)
150 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 15.08.2012 tarih ve B.07.1.GĠB.4.07.16.02DH.2012.37-398 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 13.02.2013)
149
TBB
| 139
sinin (c) fıkrasına istinaden bina inĢaat harcından istisna tutulması;
söz konusu binalar organize sanayi bölgeleri ile sanayi ve küçük sanat sitelerinde yer almaması nedeniyle yapı kullanma izni harcının
ise alınması gerekmektedir.
-Örnek Özelge151
Derneğiniz tarafından inĢaatı yaptırılacak öğrenci yurdunun,
karĢılık gözetilmeksizin Devlete devrolunmak Ģartıyla yaptırılması
halinde bina inĢaat harcından istisna tutulması, aksi halde bina inĢaat
harcının ödenmesi gerekmektedir.
-Örnek Özelge152
…….Derneğin dini hizmetlerin ifasına mahsus ve umuma açık
olmak üzere yaptıracağı camii inĢaatının, bina inĢaat harcından istisna tutulması ve aynı Ģekilde harcamalara katılma paylarının da alınmaması gerekmektedir.
-Örnek Özelge153
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun Ek 1’inci maddesinde;
"Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina inĢaatı
(ilave ve tadiller dahil), inĢaat veya tadilat ruhsatının alınmasında Ek Madde 6'da yer alan tarifede gösterilen nispet ve hadlerde bina inĢaat harcına
tabidir." hükmü yer almaktadır. Aynı Kanun’un bina inĢaat harcına
iliĢkin istisnaları düzenleyen Ek 2’nci maddesinin (f) fıkrasında; dini
hizmetlerin ifasına mahsus ve umuma açık bulunan ibadethaneler,
bunların müĢtemilatı; (g) fıkrasında da, karĢılık gözetmeksizin Devlete devrolunmak Ģartıyla inĢa edilen okullar ve öğrenci yurtlarının
bina inĢaat harcından müstesna tutulacağı hükme bağlanmıĢ olup
anılan Kanun’da, dernekler tarafından yaptırılacak Kur'an kursu inĢaatının bina inĢaat harcından istisna tutulacağına dair her hangi bir
hükme yer verilmemiĢtir.
Buna göre, adı geçen dernek tarafından yaptırılacak Kur'an kursu inĢaatı için belediyeden alınacak olan inĢaat ruhsatından, bina inĢaat harcının alınması gerekmektedir. Öte yandan, söz konusu Kur'an
kursunun dini hizmetlerin ifasına mahsus ve umuma açık bulunan
Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 31.07.2010 tarih ve B.07.4.DEF.0.80.10.00080-6-2 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 13.02.2013)
152 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 16.11.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.06.17.01KDV-2:2010-14001-66-1004 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 13.02.2013)
153 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 19.10.2011 tarih ve B.07.4.DEF.0.80.10.00080-35-11 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 13.02.2013)
151
140 | TBB
ibadethanelerin müĢtemilatı olarak yapılması halinde mezkur harçtan müstesna tutulacaktır.
-Örnek Özelge154
Kooperatifiniz ana sözleĢmesinin tetkikinden, yapılması düĢünülen iĢyerlerinin, organize sanayi bölgeleri ile sanayi ve küçük sanat
sitelerinde yapılan yapı ve tesislerden olmadığı ve Kooperatifinizin
toplu iĢyeri yapı kooperatifi olduğu anlaĢıldığından, ayrıca imar planında küçük sanayi alanı olarak planlanan iĢyerlerinin 2464 sayılı
Kanun’un 80'inci maddesi ile Ek 2'nci maddesinin (e) fıkrasında sayılanlar arasında yer almaması nedeniyle, bina inĢaat harcından istisna
tutulması mümkün bulunmamaktadır.
Ancak, Kooperatifiniz aracılığıyla yapılacak iĢyerlerinin, ilgili belediyece "esnaf çarĢısı" kapsamında değerlendirilmesi halinde anılan
Kanun’un Ek 2'nci maddesinin (e) fıkrası hükmü gereğince bina inĢaat harcından istisna tutulması mümkün olabilecektir.
-Örnek Özelge155
2464 sayılı Kanun’un Ek 1’inci maddesinin birinci fıkrasında, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina inĢaatının (ilave ve tadiller dahil), inĢaat veya tadilat ruhsatının alınmasında Ek Madde 6'da yer alan tarifede gösterilen nispet ve hadlerde
bina inĢaat harcına tabi olduğu hükme bağlanmıĢtır.
Aynı Kanun’un Ek 2’nci maddesinin (d) fıkrasında, Kültür ve
Turizm Bakanlığı ile Devlet Planlama TeĢkilatınca teĢviki karara bağlanmıĢ otel, motel ve benzeri turistik tesisler, bina inĢaat harcından
istisna tutulmuĢ bulunmaktadır.
Bu itibarla, adı geçen firma tarafından Kültür Bakanlığından
"Kültür Yatırım Belgesi" alınan ve ayrıca "Yatırım TeĢvik Belgesi"
alınacağı belirtilen eğitim ve kültür yatırımının 2464 sayılı Kanun’un
Ek 2’nci maddesinin (d) fıkrası kapsamında değerlendirilerek bina
inĢaat harcından istisna tutulması mümkün değildir.
-Örnek Özelge156
…..ĠnĢaat giderleri genel ve katma bütçeli idareler ile il özel idareleri ve belediye bütçelerinden karĢılanan her türlü binalar ve
Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 20.10.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.48.15.0115.01/HK-10-99 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 09.02.2013)
155 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 26.08.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.06.17.02BGK:EK-2 MD-2010-42-674 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 09.02.2013)
156 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 10.05.2005 tarih ve B.07.0.GEL.0.66/6609457/20694 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 09.02.2013)
154
TBB
| 141
üniversitelerce inĢa edilecek olan okul ve yurt binaları ile dernekler
tarafından karĢılık gözetmeksizin Devlete devrolunmak Ģartıyla inĢa
edilen okul ve yurt binası inĢaatlarının, bina inĢaat harcından istisna
tutulması, bunun dıĢında yapılan okul ve yurt binası inĢaatlarından
bina inĢaat harcının alınması gerekmektedir.
-Örnek Özelge157
......Bina inĢaat harcının hesaplanmasında; konutlarda, sığınak,
merdiven sahanlığı, müĢterek garaj, depo, kalorifer ve kapıcı dairesi
gibi ortak yerlerden gelen paylar ile kömürlükler hariç tutulup, özel
garaj ve özel depo gibi müĢtemilat dahil edilmek suretiyle inĢaat alanı her bir bağımsız bölüm için, binada iĢyerleri bulunması halinde
ise, inĢaat alanı müĢtemilat ve ortak yerlerden gelen hisselerin tümü
dahil edilmek suretiyle her bağımsız bölüm için ayrı ayrı inĢaat alanının tespit edilmesi,
TOKĠ tarafından yaptırılacak yapılardan belediyelerin hangi
grupta yer aldığına bakılmaksızın bina inĢaat harcının, 2464 sayılı
Kanun’un Ek 6’ncı maddesinde belirtilen en az tutarlar ile her bağımsız bölümün inĢaat alanının ayrı ayrı çarpılması suretiyle hesaplanması,
gerekmektedir.
-Örnek Özelge158
Kat karĢılığı inĢaat için yapılan inĢaat sözleĢmesine istinaden,
yapı denetim firması tarafından yapı sahibi adına düzenlenen, ancak
ödemesi Ģirketçe yapılan giderlerin ve yapı sahibi adına ödenen belediye harçlarının ve emlak vergilerinin maliyet hesaplarına dâhil edilip edilemeyeceği hususunda;
………arsanın maliki veya mükellefi değiĢmeksizin arsa sahipleri ile ... arasında düzenlenen Kat KarĢılığı ĠnĢaat SözleĢmesi gereği
vergi ve harcamaların adı geçen ġirket tarafından ödeneceği yönündeki belirlemeler, 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu ve 2464 sayılı
Belediye Gelirleri Kanunu bakımından herhangi bir hüküm ifade
etmemektedir.
Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 09.04.2011 tarih ve B.07.4.DEF.0.65.10.00Bina ĠnĢaat Harcı-3 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 03.02.2013)
157
142 | TBB
-Örnek Özelge159
Yukarıda yapılan açıklamalara göre, ........................ ġirketi tarafından ............. Belediyesi sınırlarında ……….karayolu üzerinde bulunan 2392 parsel sayılı taĢınmaz üzerine yapılacak un fabrikasına ait
depolama alanı (silo) inĢaatının fabrika sahası içinde yer alması halinde bina inĢaat harcından istisna tutulması gerekmektedir.
Ancak, söz konusu depolama alanı (silo) inĢaatının fabrika binasından ayrı bir sahada yapılması halinde bina inĢaat harcının alınacağı tabiidir.
8. BĠNA ĠNġAAT HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARI
Esas No : 1998/1237
Karar No: 1999/1058
Özet: Bina inĢa edilmesi sonuç olarak bina edinme niteliğinde
olup, satın alma ile aynı mahiyette bulunduğundan, yükümlü kooperatifin 1581 sayılı Kanun’un 15’inci ve 19’uncu madde hükümleri
uyarınca bina inĢaat harcından muaf olduğu hakkındadır.
Maliye
Bakanlığı
Gelir
Ġdaresi
07.05.2009
tarih
ve
159
TBB
| 143
15.BÖLÜM
ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ HARÇLAR
1. ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ HARÇLARA ĠLĠġKĠN TANIMLAR160
a. Ġlk Parselasyon
Bir taĢınmazın onaylı 1/1000 ölçekli Ġmar Uygulama Planları gereğince tapuya tescil edilebilecek ve üzerinde imar mevzuatına uygun inĢaat yapılabilecek parçalara bölünmesidir.
b. Ġfraz
Bir taĢınmazın imar mevzuatı yönünden inĢaata elveriĢli parsellere bölünmesidir.
c. Tevhit (BirleĢtirme)
Birden fazla parseli, üzerinde bina yapılabilecek Ģekilde birleĢtirmektir.
d. Plan ve Proje Tasdiki
6785 sayılı Ġmar Kanunu’nun 20.07.1972 tarih ve 1605 sayılı Kanun’la değiĢik 4’üncü maddesinde belirtilen ve ruhsatı almak için
dilekçe ekinde belediyeye verilmesi gereken mimari, statik ve tesisat,
plan, proje resim ve hesapların tasdikidir.
e. Zemin Açma ve Toprak Hafriyatı
- Zemin Açma
Gayrimenkul sahiplerince pis su mecralarının yapının bulunduğu sokaktaki lağım Ģebekesine veya umumi fosseptiğe bağlanması
veya elektrik, temiz su, P.T.T. hattı gibi teknik altyapı hizmetlerinin
götürülmesi amacı ile belediyelerce tespit edilen esaslar dahilinde
yol, kaldırım, meydan veya benzeri yerlerin kazanılmasıdır.
- Toprak Hafriyatı
Temel kazısı ile inĢaat sahasında daha önceden mevcut olup da
bu inĢaat sebebiyle kaldırılması gereken yıkım artığı malzemenin
belediyece gösterilecek yere dökülmesi ve bu yerlerin tesviyesi faaliyetlerinin bütündür.
2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun ÇeĢitli Harçlarla Ġlgili Hükümlerinin
Uygulanmasına ĠliĢkin Yönetmelik Madde 7(21.08.1981 tarih ve 17435 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanmıĢtır.)
160
144 | TBB
f. Yapı Kullanma Ġzni
Belediye fen ve sağlık görevlilerince yapının tamamlanmasını
müteakip, 6785 sayılı Ġmar Kanunu’nun ilgili maddelerine göre yapılan kontrol sonucunda verilen iskan (oturma) iznidir.
2. ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ HARÇLAR
Ġmar mevzuatı gereğince verilecek ifraz ve tevhit, temel vizesi,
yapı kullanma izni harca tabi tutulmuĢtur. Ancak, 7269 sayılı Umumi
Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak
Yardımlara Dair Kanun uyarınca yapılan yapı ve tesisler bu harca
tabi değildir. Ancak, yapım ve yıkım artığı malzemelerin ve toprak
kazısının belediyelerce gösterilen yere taĢınması, taĢıma harcına tabidir.
Ġmar mevzuatı gereğince aĢağıda belirtilen imar ile ilgili harçlar
belediyeler tarafından tahsil olunur.
a. Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde Ġmar Kanunu'na
göre ilk kez yapılan veya istek üzerine gerçekleĢtirilen müteakip parselasyon iĢlemleri "Parselasyon Harcına", (TeĢvik belgesini haiz organize sanayi bölgeleri hariç olmak üzere)
b. Verilecek ifraz ve tevhit kararları "Ġfraz ve Tevhit Harcına",
c. Proje tastik iĢlemleri "Plan ve Proje Tasdik Harcına",
d. Zemin ve yol kanal açma izni verilmesi, yapım ve yıkım artığı
malzeme ile toprak kazısının taĢınması için belediyelerce yer gösterilmesi ve bu yerlerin tesviyesi "Zemin Açma Ġzni ve Toprak Hafriyatı
Harcına",
e. Yapı kullanma izni verilmesi iĢlemi "Yapı Kullanma Ġzni Harcına" tabidir.
3. ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ HARÇLAR ĠSTĠSNASI
7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak
Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun Hükümleri uyarınca
yapılan yapı ve tesisler ile belediye ve mücavir alan sınırları içinde
veya dıĢında inĢa edilecek ahır, samanlık, kümes ve hayvan barınakları ile yemlik gibi yapı ve tesisler Bina ĠnĢaat Harcı dahil imar ile
ilgili harçlardan istisnadır.
Organize sanayi bölgeleri ile sanayi ve küçük sanat sitelerinde
yapılan yapı ve tesisler; Bina ĠnĢaat Harcı ve Yapı Kullanma Ġzni Harcından istisnadır.
TBB
| 145
4. ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ ÇEġĠTLĠ HARÇLARIN TARĠFESĠ
Ġmar mevzuatı gereğince alınacak harçlar, Belediye Gelirleri Kanun’un 96’ncı maddesi gereğince Bakanlar Kurulunca tayin ve tespit
edilecek esaslar dahilinde aynı Kanun’un 84’üncü maddesinde belirlenmiĢ tarifeye göre hesaplanır.
Ġmarla ilgili harçların ödenme zamanı ve Ģekli belediye meclislerince tespit edilir. ġu kadar ki mükellef arzu ettiği takdirde adına tahakkuk edecek harç miktarının tamamını peĢin olarak ödeyebilir.
Ġmar ile ilgili harçların tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo 59: Ġmar Ġle Ġlgili Harçların Tarifesi
Harç Tutarı (TL)
Ġmarla Ġlgili Harçlar (Ticaret Ve Konut Bölgeleri Ġçin
Ayrı Ayrı)
En Az
En Çok
Ġlk Parselasyon Harcı (Beher Metrekare Ġçin)
0,05
0,15
Ġfraz ve Tevhit Harcı (Beher Metrekare Ġçin)
0,05
0,15
Plân ve Proje Tasdik Harcı (Beher ĠnĢaat Metrekaresi
Ġçin)
0,05
0,15
a. Toprak (Beher Metreküp Ġçin)
0,15
0,45
b. Kanal (Beher Metrekare Ġçin)
0,50
1,50
0,05
0,15
Zemin Açma Ġzni Ve Toprak Hafriyatı Harcı
Yapı Kullanma Ġzni Harcı (Beher ĠnĢaat Metrekaresi
Ġçin)
ile belediye grupları itibarıyla alınması gereken harç tutarları aĢağıdaki tablolarda yer almaktadır.161
i. Ġlk parselasyon harcı tarifesi (Beher m2 Ġçin) aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
161
146 | TBB
Tablo 60: Ġlk Parselasyon Harcı Tarifesi (Beher m2 Ġçin)
Belediye Grubu
Cinsi
Harç Tutarı (TL)
Ticaret
Konut
1
Ġlk parselasyon harcı (beher m2 için )
0.12
0.09
2
0.11
0.08
3
0.10
0.07
4
0.09
0.06
5
0.08
0.05
ii. Ġfraz ve tevhit harcı tarifesi (beher m2 için)aĢağıdaki tabloda
yer almaktadır.
Tablo 61: Ġfraz ve Tevhit Harcı Tarifesi (Beher m2 Ġçin)
Belediye Grubu
Cinsi
Harç Tutarı (TL)
Ticaret
Konut
1
Ġfraz ve tevhit harcı (beher m2 için )
0.12
0.09
2
0.11
0.08
3
0.10
0.07
4
0.09
0.06
5
m2 için )
0.08
0.05
Ġfraz ve tevhit harcı (beher
iii. Plan ve proje tasdik harcı tarifesi (beher m2 için) aĢağıdaki
tabloda yer almaktadır.
Tablo 62: Plan ve Proje Tasdik Harcı Tarifesi (Beher m2 Ġçin)
Belediye Grubu
Cinsi
Harç Tutarı (TL)
Ticaret
Konut
1
Plan ve proje tasdik harcı
(beher inĢaat m2 için )
0.12
0.09
2
0.11
0.08
3
0.10
0.07
4
0.09
0.06
5
0.08
0.05
TBB
| 147
iv. Zemin açma izni ve toprak hafriyatı harcı tarifesi (beher metreküp ve metrekare için) aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo 63: Zemin Açma Ġzni ve Toprak Hafriyatı Harcı Tarifesi
(Beher Metreküp ve Metrekare Ġçin)
Belediye Grubu
1
2
3
4
5
Cinsi
Harç Tutarı (TL)
Ticaret
Konut
Toprak (Beher metreküp için)
0.35
0.30
Kanal (Beher metrekare için)
1.30
1.10
0.31
0.26
1.15
0.95
0.27
0.22
1
0.80
0.23
0.18
0.85
0.65
0.19
0.15
0.70
0.50
v. Yapı kullanma izin harcı tarifesi (beher inĢaat
için)aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
m2
Tablo 64: Yapı Kullanma Ġzin Harcı Tarifesi
(Beher ĠnĢaat m2 Ġçin)
Belediye Grubu
Cinsi
Harç Tutarı (TL)
Ticaret
Konut
1
Yapı kullanma izin harcı
(beher inĢaat m2 için)
0.11
0.09
2
0.10
0.08
3
0.09
0.07
4
0.08
0.06
5
0.07
0.05
148 | TBB
5. ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ HARÇLAR ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER
-Örnek Özelge162
......Ticaret ve konut bölgeleri dıĢında kalan alanlarda ifraz yapılması halinde, 2464 sayılı Kanun’un 80’inci maddesinde yer alan
ifraz ve tevhit harcının alınmaması gerekmektedir. Ancak, üniversite
alanı içinde kaldığı belirtilen taĢınmazın ticaret ve konut bölgelerinde
bulunması halinde ifraz harcının alınması gerekir.
-Örnek Özelge163
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 80’inci maddesinin (a)
fıkrasında; Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde Ġmar Kanunu’na göre ilk kez yapılan veya istek üzerine gerçekleĢtirilen müteakip parselasyon iĢlemlerinin "Parselasyon Harcına" (teĢvik belgesini
haiz organize sanayi bölgeleri hariç olmak üzere) tabi olduğu, 85’inci
maddesinde de, harçların makbuz karĢılığında veya basılı damga
vurulmak suretiyle peĢin olarak ödeneceği, hükme bağlanmıĢtır.
Ġmar Kanunu’nun 18’inci Maddesi Uyarınca Yapılacak Arazi ve
Arsa Düzenlemesi Ġle Ġlgili Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "Uygulama Masrafının Tahsili" ile ilgili 13’üncü maddesinde, "İmar planına ve
beş yıllık imar uygulama programına dahil olmak şartıyla düzenleme sahaları, mal sahiplerinin arsa payı oranı itibariyle çoğunluğun talebi üzerine de
tespit edilir. Bu takdirde, parselasyon masrafları, talepte bulunan mal sahipleri tarafından karşılanır." denilmektedir.
Bu hükümler çerçevesinde, söz konusu taĢınmazlar üzerine yapılacak parselasyon iĢleminde, parselasyon harcının tamamının talepte
bulunan mal sahipleri tarafından peĢin olarak ödenmesi gerektiği,
taksitler halinde ödeme yapılması imkânın ise bulunmadığı değerlendirilmektedir.
-Örnek Özelge164
.......Adı geçen kooperatif tarafından ..... Belediyesi sınırları içinde 1995 yılında 150 m2'nin altında konut yapmak amacıyla, bina
inĢaat harcından istisna tutularak ruhsatı alınan inĢaatın, ruhsatının
2005 yılında yenilenmesi ve plan tadili yapılması halinde bina inĢaat
harcının alınmaması gerekmektedir. Ancak, ruhsat yenilenmesi sıra-
Maliye
Bakanlığı
Gelir
Ġdaresi
05.11.2009
tarih
ve
B.07.1.GĠB.0.02.66/6609-669 sayılı özelgesi. (wwww.gib.gov.tr EriĢim: 22.02.2012)
163 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 09.06.2008 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6609599/57582 sayılı özelgesi (wwww.gib.gov.tr EriĢim: 22.02.2012)
164
B.07.0.GEL.0.66/6609-452 sayılı özelgesi. (wwww.gib.gov.tr EriĢim: 22.02.2012)
162
TBB
| 149
sında inĢaat sahasında artıĢ, bağımsız bölümlerin brüt alanında veya
niteliğinde değiĢme olması halinde harç alınması gerekmektedir.
Harç, binanın toplam yüzölçümüne göre tabi olduğu tarife esas alınarak ve yalnız ilave edilen kısmın yüzölçümü üzerinden hesaplanmak
suretiyle alınır.
-Örnek Özelge165
...........Toplu Konut Ġdaresi tarafından yaptırılan ve yapı kullanma ruhsatları da adı geçen idare adına alınacak olan okul, cami, kütüphane ve sağlık ocağı gibi yapılardan belediyelerin hangi grupta
yer aldığına bakılmaksızın yapı kullanma izni harcının, 2464 sayılı
Kanun’un 84’üncü maddesinin (2) numaralı bendinin (e) alt bendinde
belirtilen en az tutarlar üzerinden alınması gerekmektedir.
-Örnek Özelge166
.......Ġmar mevzuatı gereğince alınacak harçlar ile ilgili olarak genel bütçeli idareler için herhangi bir istisna hükmü bulunmadığından, söz konusu idarelere ait binaların imar mevzuatı gereğince ticaret ve konut bölgelerinde bulunması halinde, belediyece yapı kullanma izni verilirken yapı kullanma izni harcının alınması gerekir.
-Örnek Özelge167
Organize Sanayi Bölgeleri: Ülke kalkınmasının sağlanması, sanayinin geliĢmesi, kentleĢmenin yönlendirilmesi, çevre sorunlarının
önlenmesi, bilgi ve biliĢim teknolojilerinden yararlanılması amacıyla
sanayi tesislerinin belirli bir plan dahilinde sınırları onaylı arazi parçaları üzerinde yerleĢtirilmesi ve kümelenmesiyle oluĢan, gerekli altyapı ve sosyal tesisler ile donatılan sanayi sektöründe mal ve hizmet
üretim bölgeleridir. Küçük sanayi siteleri ise: Her tür küçük sanayi
iĢletmesinin, aynı iĢ kolundaki küçük iĢletmelerle bir araya gelerek,
genel olarak büyük entegre sanayi iĢletmelerine ara mal üretmek üzere kurulmuĢ olan yerlerdir.
Bu itibarla, Kooperatif eliyle yapılacak iĢyerlerinin yukarıda tarifi yapılan organize sanayi bölgeleri ile sanayi ve küçük sanat sitelerinde yer alması halinde bina inĢaat harcı ve yapı kullanma izni harcından istisna tutulması; ayrıca söz konusu iĢyerlerinin bu kapsama
Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 15.10.2008 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6609615-100350 sayılı özelgesi. (wwww.gib.gov.tr EriĢim: 22.02.2012)
166 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 05.03.2008 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6609586/21700 sayılı özelgesi. (wwww.gib.gov.tr EriĢim: 22.02.2012)
167 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 27.03.2012 tarih ve B.07.1.GĠB.4.41.15.01BGK-2012/1-79 sayılı özelgesi. (wwww.gib.gov.tr EriĢim: 14.02.2013)
165
150 | TBB
girmemekle birlikte "esnaf çarĢısı" kapsamında bulunması halinde ise
bina inĢaat harcından istisna tutulması gerekmektedir.
Öte yandan, Kooperatifin bina inĢaat harcı ve yapı kullanma izni
harcı dıĢında 2464 sayılı Kanun'da belirtilen diğer imar ile ilgili harçlarından istisna tutulması mümkün bulunmamaktadır.
-Örnek Özelge168
2464 sayılı Kanun’un 80'inci maddesinin (f) fıkrasında, yapı kullanma izni verilmesi iĢlerinin "Yapı Kullanma Ġzni Harcına" tabi olduğu hüküm altına alınmıĢ olup genel bütçeli kuruluĢlar ile kamu veya
vakıf üniversitelerine yönelik herhangi bir istisna hükmüne yer verilmemiĢtir.
Aynı Kanun’un 97'nci maddesinde de; "Belediyeler bu Kanun’da
harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak
ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkilidir. Belediyeye tekel olarak verilmiĢ iĢler kendi
özel hükümlerine tabidir." hükmü bulunmaktadır.
Bu açıklamalar çerçevesinde, üniversitenizce yaptırılan binalar
için yapı kullanma izni harcının ödenmesi gerekmektedir. Ayrıca,
belediye tarafından verilen bir hizmetin bulunması halinde belediye
meclisince belirlenen tarife üzerinden ücret talep edilebilecek olup
hizmet verilmeyen hallerde ise harç ve katılma payı dıĢında her ne ad
altında olursa olsun baĢka bir bedel veya ücretin talep edilmesine
imkân bulunmamaktadır.
-Örnek Özelge169
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun "imar ile ilgili harçlar"
baĢlıklı 80’inci maddesinin (f) bendinde, imar mevzuatı gereğince
yapı kullanma izni verilmesi iĢleminin yapı kullanma izni harcına
tabi tutulacağı hükme bağlanmıĢtır.
Söz konusu maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarında ise,
7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak
Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun Hükümleri uyarınca
yapılan yapı ve tesisler ile belediye ve mücavir alan sınırları içinde
veya dıĢında inĢa edilecek sera ve benzeri örtü altı tarım faaliyetinde
kullanılmak üzere inĢa edilen tesisler, ahır, samanlık, kümes ve hayvan barınakları ile yemlik gibi yapı ve tesisler 5302 sayılı Ġl Özel ĠdaMaliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 17.10.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.34.18.01007.01-1825 sayılı özelgesi. (wwww.gib.gov.tr EriĢim: 14.02.2013)
169 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 27.06.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.45.15.01HARÇ-63-6-51 sayılı özelgesi. (wwww.gib.gov.tr EriĢim: 14.02.2013)
168
TBB
| 151
resi Kanunu uyarınca alınacak ücretler ile Bina ĠnĢaat Harcı dahil
yukarıda sayılan Harçlardan müstesnadır.
Organize Sanayi Bölgeleri ile Sanayi ve Küçük Sanat Sitelerinde
yapılan Yapı ve Tesisler Bina ĠnĢaat Harcı ve Yapı Kullanma Ġzni
Harcından müstesnadır."
Hükümleri yer almakta olup kamu yararına çalıĢan sosyal yardım dernekleri ile ilgili olarak bir istisna hükmüne yer verilmemiĢtir.
Bu itibarla, Derneğinizin belediyeden yapı kullanma izni alırken
2464 sayılı Kanun’a göre yapı kullanma izni harcını ödemesi gerekmektedir.
-Örnek Özelge170
2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun Ek-1’inci maddesinde,
belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina
inĢaatı (ilave ve tadiller dahil), inĢaat veya tadilat ruhsatı alınmasının
bina inĢaat harcına tabi olduğu; 80’inci maddesinin 1’inci fıkrasında
da, imar mevzuatı gereğince belediyece tahsil olunacak harçların,
parselasyon harcı, ifraz ve tevhit harcı, plan proje tasdik harcı, zemin
açma izni ve toprak hafriyatı harcı ile yapı kullanma izni harcı olduğu, bu maddenin 3’üncü fıkrasında ise organize sanayi bölgeleri ile
sanayi ve küçük sanat sitelerinde yapılan yapı ve tesislerin bina inĢaat harcı ve yapı kullanma izni harcından müstesna olduğu belirtilmiĢtir.
Aynı Kanun’un 97’nci maddesinde, "Belediyeler bu Kanun’da
harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı
olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkilidir. Belediye'ye tekel
olarak verilmiĢ iĢler kendi özel hükümlerine tabidir." hükmüne yer
verilmiĢ ve konuya iliĢkin açıklamalar 31 Seri No'lu Belediye Gelirleri
Kanunu Genel Tebliği ile yapılmıĢtır. Buna göre, ücretin, belediyelerin 2464 sayılı Kanun’da harç veya katılma payı konusu yapılmayan
hizmetleri karĢılığında alınması ve bu hizmetlerin ilgililerin isteğine
bağlı olarak ifa edilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, Kooperatifinizce küçük sanayi sitesinde yaptırılan iĢyerlerinin 2464 sayılı Kanun’un 80’inci maddesinin 3’üncü fıkrası
gereğince bina inĢaat harcı ve yapı kullanma izni harcından istisna
tutulması, maddede sayılan diğer harçların ise istisna tutulmaması;
ısı yalıtım kontrolü ve kat kontrol harcı adı altında alınan bedellerin,
Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 26.07.2010 tarih ve B.07.1.GĠB.4.38.15.01HARÇ-20-277-27 sayılı özelgesi. (wwww.gib.gov.tr EriĢim: 14.02.2013)
170
152 | TBB
ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edilen hizmetler karĢılığı ve belediye meclisince düzenlenecek tarifeye bağlı olarak alınması durumunda ödenmesi gerekmektedir.
-Örnek Özelge171
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 80’inci maddesinin (d)
fıkrasında, zemin ve yol kanal açma izni verilmesi, yapım ve yıkım
artığı malzeme ile toprak kazısının taĢınması için belediyelerce yer
gösterilmesi ve bu yerlerin tesviyesinin "Zemin Açma Ġzni ve Toprak
Hafriyatı Harcına", tabi olduğu hükme bağlanmıĢ bulunmaktadır.
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun ÇeĢitli Harçlarla Ġlgili
Hükümlerinin Uygulanmasına ĠliĢkin Yönetmeliğin 7’nci maddesinin
(e) fıkrasının 2’nci bendinde "Toprak Hafriyatı: Temel kazısı ile inĢaat
sahasında daha önceden mevcut olup da bu inĢaat sebebiyle kaldırılması gereken yıkım artığı malzemenin belediyece gösterilecek yere
dökülmesi ve bu yerlerin tesviyesi faaliyetlerinin bütünüdür." denilmektedir.
Buna göre, Ģirketinize ait fabrika sahası içindeki hafriyatın yine
fabrika sahası içinde kullanılması halinde, belediyece zemin açma
izni ve toprak hafriyatı harcının aranılmaması gerekir.
Maliye
Bakanlığı
Gelir
Ġdaresi
24.06.2009
tarih
ve
B.07.1.GĠB.0.02.66/6609-650/61728 sayılı özelgesi. (wwww.gib.gov.tr EriĢim: 14.02.2013)
171
TBB
| 153
16.BÖLÜM
ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCI
1. ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCI
Belediye sınırları veya mücavir alanlar içinde bir iĢyerinin açılması "ĠĢyeri Açma Ġzni Harcına" tabidir.
Bu harcın uygulanmasında iĢyeri; mağaza, yazıhane, idarehane,
muayenehane, imalathane, fabrika, Ģube, depo, otel, kahvehane, eğlence, dinlenme ve spor yerleri, tarla, bağ, bahçe, çiftlik, hayvancılık
tesisleri, dalyan ve voli mahalleri, madenler, taĢ ocakları inĢaat Ģantiyeleri, vapur büfeleri gibi ticari, sınai, zirai ve mesleki bir faaliyetle
baĢka bir iĢ ve giriĢimin yapılmasına ayrılan ya da bu faaliyet, iĢ ve
teĢebbüslerde kullanılan yerlerdir.172
Belediye sınırları veya mücavir alanlar içinde yeni bir iĢyeri açacak olan veya mevcut iĢyerindeki faaliyet türünü değiĢtirmek isteyen
gerçek veya tüzel kiĢiler; iĢyerini faaliyete geçirmeden önce; iĢyerine
ait bilgileri içeren bir beyannameyi ilgili belediyeye vererek hesaplanacak harç miktarını ilgili belediyeye ödemek zorundadırlar.173
2. ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCI TARĠFESĠ
ĠĢyeri Açma Ġzni Harcı; Belediye Gelirleri Kanunu’nun 96’ncı
maddesi gereğince Bakanlar Kurulunca gösterilen esaslar içinde, aynı
Kanun’un 84’üncü maddesinde belirlenen tarifeye göre hesaplanır.
ĠĢyeri açma izni harcı aĢağıdaki tabloda yer alan tarifeye göre
alınır. Ancak harç tutarı, hiçbir Ģekilde beĢbin metrekareye isabet
edecek tutarı aĢamaz.
Tablo 65: ĠĢyeri Açma Ġzni Harcı Tarifesi
Beher Metrekare Ġçin ĠĢin Mahiyetine Göre (TL)
En Az
En Çok
0,10
1
Uygulanmasına ĠliĢkin Yönetmelik Madde 7.(21.08.1981 tarih ve 17435 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanmıĢtır.)
173 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun ÇeĢitli Harçlarla Ġlgili Hükümlerinin
Uygulanmasına ĠliĢkin Yönetmelik Madde 13.
172
154 | TBB
3. ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCININ HESAPLANMASI
ĠĢyeri Açma Ġzni Harcının hesaplanmasında; gösterilen faaliyet
alanında faydalanılma Ģartıyla iĢyerinin üzerinde kurulduğu arsanın
tamamı göz önünde tutulur. Ancak, bu Ģekilde hesaplanan iĢyerinin
kapalı ve açık alanlarının toplam 5.000 m2 ye kadar olan kısmı harca
tabidir. Bu miktarı aĢan kısımlardan iĢyeri Açma Ġzni Harcı alınamaz.174
4. FAALĠYET TÜRÜNÜN VEYA MÜSTECĠRĠN DEĞĠġMESĠ
DURUMUNDA ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCI UYGULAMASI
Bir iĢyerindeki faaliyet türünün veya müstecirin değiĢmesi durumu; Belediye Gelirleri Kanunu’nun uygulanması açısından yeniden iĢyeri açma sayılmaktadır. Bu durumda iĢyeri açma izin harcı
alınır.175
5. ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER
-Örnek Özelge176
10.08.2005 tarihli ve 25902 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan ĠĢyeri Açma ve ÇalıĢma Ruhsatlarına ĠliĢkin Yönetmeliğin 2’nci maddesinde, "Bu Yönetmelik, sıhhî ve gayrisıhhî işyerleri ile umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin ruhsatlandırılması ve denetlenmesine dair iş ve
işlemleri kapsar." denilmekte ve aynı Yönetmeliğin 13.04.2007 tarihli
ve 26492 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren değiĢik 6’ncı maddesinin birinci fıkrasında ise, "Yetkili idarelerden usulüne
uygun olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyeri açılamaz ve
çalıştırılamaz. İşyerlerine bu Yönetmelikte belirtilen yetkili idareler dışında
diğer kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili meslek kuruluşları tarafından özel
mevzuatına göre verilen izinler ile tescil ve benzeri işlemler bu Yönetmelik
hükümlerine göre ruhsat alma mükellefiyetini ortadan kaldırmaz. İşyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan açılan işyerleri yetkili idareler tarafından
kapatılır." denilmektedir. Aynı Yönetmeliğin "İşletmecinin değişmesi ve
işyerinin nakli" baĢlıklı 8’inci maddesinin birinci fıkrasında, ruhsatta
belirtilen faaliyet konusu ve adresin değiĢmemesi kaydıyla iĢyerinin
devredilmesi halinde, devralan kiĢinin baĢvurusu üzerine dosyadaki
175 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun ÇeĢitli Harçlarla Ġlgili Hükümlerinin
176
Maliye
Bakanlığı
Gelir
Ġdaresi
25.12.2009
tarih
ve
B.07.1.GĠB.0.02.66/6610-90 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 28.02.2012)
174
TBB
| 155
bilgi ve belgeler esas alınmak suretiyle yeni iĢletmeci adına tekrar
ruhsat düzenleneceği belirtilmektedir. Buna göre, ........ Otelcilik
A.ġ.'nin ..... ve..... Vakfından kiraladığı taĢınmazda otelcilik faaliyetinde bulunması nedeniyle bu faaliyet ile ilgili olarak iĢyeri açma izni
harcından muaf tutulması mümkün değildir.
-Örnek Özelge177
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 81’inci maddesinde
"Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bir iĢyerinin açılması
ĠĢyeri Açma Ġzni Harcına tabidir." hükmü yer almaktadır. Maddenin
tetkikinden de görüleceği üzere, maddenin baĢlığı dahi iĢyeri açma
harcından değil, ĠĢyeri Açma Ġzni Harcından bahsetmektedir. Maddede açıklıkla belirlendiği üzere, herhangi bir iĢyerinin açılması hususunda alınması gerekli izin (ruhsat) nedeniyle harç ödenmesi söz
konusudur. Bu durumda, belediyenin ruhsat vermekle görevli olmadığı bir iĢyeri için, ruhsat harcı veya "ĠĢyeri Açma Ġzni Harcı" alması
yasaya göre mümkün bulunmamaktadır. Bu itibarla belediyenin,
ruhsat vermekle görevli olduğu iĢyerleri için vereceği izin (ruhsat)
nedeniyle "ĠĢyeri Açma Ġzni Harcı" alması, muayenehane, sağlık kabini gibi ruhsat vermekle görevli olmadığı bir iĢyeri için ise ruhsat
harcı veya "ĠĢyeri Açma Ġzni Harcı" almaması gerekmektedir. Ancak,
yargı organlarınca verilen kararlar olayına münhasıran kararlar olduğundan, ..... Belediyesinin yazısında belirtilen DanıĢtay Kararının
uygulanacağı tabiidir. Diğer taraftan, vergi dairelerince alınan harçlar
492 sayılı Kanun’la belirlenmiĢ olup, söz konusu kanun hükümlerine
göre alınmaktadır.
-Örnek Özelge178
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 81’inci maddesinde,
"Belediye sınırları veya mücavir alanlar içinde bir işyerinin açılması "İşyeri
Açma İzni Harcına" tabidir." hükmüne yer verilmiĢtir. 21.08.1981 gün
ve 17435 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun ÇeĢitli Harçlarla Ġlgili Hükümlerin Uygulanmasına ĠliĢkin Yönetmeliğin 10’uncu maddesinde, iĢyeri; mağaza, yazıhane, idarehane, muayenehane, imalathane, fabrika, Ģube, depo, otel,
kahvehane, eğlence, dinlenme ve spor yerleri, tarla, bağ, bahçe, çiftlik, hayvancılık tesisleri, dalyan ve voli mahalleri, madenler, taĢ ocakları inĢaat Ģantiyeleri, vapur büfeleri gibi ticari, sınaî, zirai ve mesleki
178 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 25.07.2007 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/662390-066348 sayılı özelgesi (www.gib.gov.tr EriĢim: 28.02.2012)
177
156 | TBB
bir faaliyetle baĢka bir iĢ ve giriĢimin yapılmasına ayrılan ya da bu
faaliyet, iĢ ve teĢebbüslerde kullanılan yerler olarak tanımlanmıĢtır.
Buna göre, mükelleflerin ticari, sınai ve zirai faaliyetlerini sürdürdükleri yerlerin iĢyeri özelliğini taĢıyabilmesi için bu yerlerin "faaliyetin
icrasına tahsis edilmesi" veya faaliyetin icra edildiği "yer" olma özelliğini taĢıması Ģarttır. Bankalar esas itibariyle hizmetlerini Ģubeler aracılığı ile görmekte, bazı Ģubelerde iĢlemlerin daha hızlı yürütülmesi
amacıyla ATM'ler kullanılmaktadır. Bankalara ait ATM'lerde, sınırlı
bazı iĢlemlerin herhangi bir personel kullanımı olmaksızın elektronik
olarak müĢteriler tarafından yapılması söz konusu olup, bu Ģekilde
kullanılan ATM'lerin bankaların bir Ģubesi olarak kabul edilmesi ve
bu çerçevede yukarıda tanımlanan iĢyeri kapsamında değerlendirmesi mümkün bulunmamaktadır. Bu nedenle, para ödeme makinelerinin (ATM), iĢyeri açma izni harcına tabi tutulmaması gerekmektedir.
-Örnek Özelge179
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 81’inci maddesinde,
"Belediye sınırları veya mücavir alanlar içinde bir iĢyerinin açılması "ĠĢyeri
Açma Ġzni Harcına" tabidir." hükmü yer almaktadır.
Bu Kanun’a göre alınmakta olan harçların uygulaması ile ilgili
olarak 21/8/1981 tarihli ve 17435 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun ÇeĢitli Harçlarla Ġlgili Hükümlerinin Uygulanmasına ĠliĢkin Yönetmeliğin 12’nci maddesinde;
"Bir iĢyerindeki faaliyet türünün veya müstecirin değiĢmesi Belediye Gelirleri Kanunu’nun uygulanması bakımından yeniden iĢyeri açma sayılır."
denilmektedir.
10.08.2005 tarihli ve 25902 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan ĠĢyeri Açma ve ÇalıĢma Ruhsatlarına ĠliĢkin Yönetmeliğin 8’inci maddesinin birinci fıkrasında da, iĢyerinin devredilmesi halinde, devralan
kiĢinin baĢvurusu üzerine dosyadaki bilgi ve belgeler esas alınmak
suretiyle yeni iĢletmeci adına tekrar ruhsat düzenleneceği belirtilmektedir.
Buna göre, firmaların nevi değiĢikliğine giderek unvan değiĢtirmeleri halinde müstecirin değiĢmesi söz konusu olduğundan, nevi
değiĢtirilen firmanın baĢvurusu üzerine dosyadaki bilgi ve belgeler
esas alınmak suretiyle yeni ruhsat düzenlenmesi gerektiğinden iĢyeri
açma izni harcının alınması gerekmektedir.
Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 02.02.2012 tarih ve B.07.1.GĠB.4.20.15.0137-MUK-2011-537-68 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 14.02.2013)
179
TBB
| 157
-Örnek Özelge180
30 seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliğinin "Vergiye Tabi Olmayan Binalar" baĢlıklı II’nci bölümünde, Darülaceze ve
benzeri kuruluĢlar kapsamına, düĢkünler evi, yetimhaneler, huzurevleri, Çocuk Esirgeme Kurumu ve korunmaya muhtaç çocukları koruma birliklerine ait çocuk yurtları gibi sosyal yardım kuruluĢlarının
girdiği belirtilmiĢtir.
Aynı Kanun’un "ĠĢyeri Açma Ġzni Harcı" baĢlıklı 81’inci maddesinde, belediye sınırları veya mücavir alanlar içinde bir iĢyerinin
açılmasının "ĠĢyeri Açma Ġzni Harcına" tabi olduğu hüküm altına
alınmıĢ olup maddede herhangi bir muaflık ve istisna hükümlerine
yer verilmemiĢtir.
Öte yandan, ... tarih ve ... sayılı Resmi Gazete’de yer alan ilanda,
Vakfınızın amacı; Vakfa baĢvuran zihinsel yetersiz çocukların eğitimi
için eğitim merkezleri ile rehabilitasyon tesisleri kurmak, yeteneklerine göre istihdam için beceri kazandırmak ve geliĢmelerine yardımcı
olmak Ģeklinde belirtilmiĢtir.
Bu itibarla, Vakfınızın ……..iĢyeri açma izni harcından ise muaf
tutulmaması gerekmektedir.
6. ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARI
Esas No : 1991/107
Karar No: 1991/1804
Özet: Aynı belediye sınırları içindeki nakillerin iĢ yeri açma izni
harcına tabi tutulamayacağı hakkındadır.
Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 21.04.2010 tarih ve B.07.1.GĠB.4.45.15.01BGK-1-5 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 14.02.2013)
180
158 | TBB
17.BÖLÜM
SAĞLIK BELGESĠ HARCI
1. SAĞLIK BELGESĠ HARCI
Yaptıkları iĢler ve gördükleri hizmetler dolayısıyla özel mevzuatı
gereğince belediyelerden sağlık belgesi almak zorunda olan kiĢilere
verilecek bu tür belgeler ile bunların belli aralıklarla yenilenmeleri
"Sağlık Belgesi Harcına" tabidir.
2. SAĞLIK BELGESĠ HARCI TARĠFESĠ
Sağlık Belgesi Harcının miktarı, Kanun’un 84’üncü maddesindeki tarife cetvelinde yazılı miktarlar üzerinden 96’ncı maddeye göre
Bakanlar Kurulu’nca belirlenecek belediye grubu esas alınarak tespit
olunur.181
Sağlık belgesi harcı aĢağıdaki tabloda yer alan tarifeye göre alınır.
Tablo 66: Sağlık Belgesi Harcı Tarifesi
Harcın Tutarı(TL)
En Az
En Çok
1
3
13.04.2005 tarihli ve 2005/8730 Karar Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile belediye grupları itibarıyla alınması gereken harç tutarları
aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.182
Tablo 67: Sağlık Belgesi Harcı Tarifesi
Belediye Grubu
Cinsi
Harç Tutarı (TL)
1
2.25
2
2
3
1.75
4
1.50
5
1
182 07.05.2005 tarihli ve 25808 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.
181
TBB
| 159
-Örnek Özelge183
….Kooperatif eliyle, ana sözleĢmenize uygun olarak yapılan sanayi ve küçük sanat siteleri ile esnaf çarĢılarına ait bina inĢaatlarının
2464 sayılı Kanun’un Ek 2’nci maddesinin (e) fıkrası uyarınca bina
inĢaat harcından müstesna tutulması, söz konusu bina inĢaatının organize sanayi bölgesi ile sanayi ve küçük sanat sitelerinde bulunmuĢ
olması halinde aynı Kanun’un 80’inci maddesinin son fıkrası hükmü
uyarınca yapı kullanma izni harcından da müstesna tutulması gerekmektedir.
Öte yandan, Kooperatifinizin bina inĢaat harcı ve yapı kullanma
izin harcı dıĢında 2464 sayılı Kanun’da belirtilen vergi ve harçlardan
istisna tutulması mümkün bulunmamaktadır.
183
160 | TBB
HARCAMALARA KATILMA PAYI
18.BÖLÜM
HARCAMALARA KATILMA
PAYI
1. KATILMA PAYLARI ÇEġĠTLERĠ
Yerel yönetimlerce gerçekleĢtirilen bazı hizmetlerin bedellerinin
bir kısmına yerel halkın katılmasını öngören harcamalara katılma
payı uygulamasında; yasal sınırların düĢüklüğü, tahakkuk tahsil sürecinin uzun bir zaman dilimine yayılması gibi sorunlar yerel yönetimleri bu gelir kaynağını tahsil etmek konusunda isteksizliğe sevk
etmektedir.184
Harcamalara katılma payı, belediyelerin kendi sınırları ve mücavir alanlar içerisinde yol yapımı, yol geniĢletmesi ve yolların yeniden
düzenlenmesi, kanalizasyon tesisi yapılması ve mevcut tesislerin
onarılması ile yeni içme suyu tesisi yapılması ve mevcut Ģebekelerin
onarılması karĢılığında bu hizmetlerden faydalanan gayrimenkul
sahiplerinden alınan paydır.185
Yol Harcamalarına Katılma Payı, Kanalizasyon Harcamalarına
Katılma Payı ve Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı olmak üzere
üç çeĢit katılma payı bulunmaktadır.
1.1. Yol Harcamalarına Katılma Payı
Belediye veya bağlı kuruluĢlarca belediye sınırları ve mücavir
alanlar içerisinde,
a. Yeni yol açılması,
b. Mevcut yolların % 40 oranında veya daha fazla
geniĢletilmesi,
c. Kaldırımsız ve bakımsız bulunan yolların kaldırım veya
parke kaldırım haline getirilmesi veya asfalt yapılması,
kaldırım veya Ģose halindeki yalların da parke, beton veya
asfalta çevrilmesi,
Nihat FALAY: “Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Mali Yapısına ĠliĢkin Eğilimler”, ÇağdaĢ
Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt VI, Sayı:2, Nisan 1997,s,5.
185 BarıĢ KURTULUġ: Türkiye’de Belediyelerin Mali Yapısı ve Harcamalarının Finansmanı,
DPT Yayını, Yayın No: 2692, Ankara,2006,s,55.
184
TBB
| 161
d. Mevcut kaldırım veya parkelerin sökülüp yeniden
düzenlenmesi,
Durumlarında, bu yolların iki tarafında bulunan veya baĢka bir
yola çıkıĢı olmaması dolayısıyla bu yoldan yararlanan gayrimenkullerin sahiplerinden Yol Harcamalarına Katılma Payı alınır.
Yolların kaldırımlar da dahil olmak üzere 15 metreden fazla geniĢliklerine düĢen giderler, belediyelere ait olup harç payına konu
teĢkil etmez.
Ġki veya daha fazla yol kenarında bulunan gayrimenkuller için
asıl cepheyi teĢkil eden yoldan düĢen pay tam, diğer yollara ait pay
ise yarım olarak hesaplanır.
Belediyeler, Ģehirlerarası yolların bir bağlantısı olarak Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından yapılan yollar için yol harcamalarına katılma payı, kanalizasyonun Ģehir dıĢı ve ana bağlantılarına iliĢkin harcamalarla, bakım ve tamir giderleri için kanalizasyon harcamalarına katılma payı isteyemezler.186
1.2.Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı
Yeni kanalizasyon veya içme suyu tesislerinin inĢa edilmesi ve
mevcut tesislerin geniĢletilmesi veya ıslah edilmesi için birtakım harcamalar yapılır. Bu harcamaların çok büyük bir kısmı belediyeler
tarafından karĢılanırken, çok az bir kısmı, su ve kanalizasyon hizmetlerinden faydalanan kimselerden alınma yoluna gidilmekte, yani onların da bu harcamalara katılmaları istenmektedir.187
Belediye veya bağlı kuruluĢlarınca, belediye sınırları ve mücavir
alanlar içerisinde,
a. Yeni kanalizasyon tesisi yapılması,
b. Mevcut tesislerin sıhhi ve fenni Ģartlara göre ıslah edilmesi
durumlarında, bu tesislerden faydalanacak gayrimenkullerin sahiplerinden Kanalizasyon Harcamalarına katılma payı alınır. Ġki veya
daha fazla yol kenarlarında bulunan gayrimenkuller hangi yoldaki
kanalizasyona bağlanmıĢ iseler, payın hesabından o yola ait kanalizasyon giderleri dikkate alınır.
M. Cengiz ÜNLÜ - Mehmet KORKUSUZ: Açıklamalı-Uygulamalı Belediye Gelirleri
Kanunu, Seçkin Yayınları, Ankara,1996,s,234.
187 Cumhur RÜZGARESEN: “Su ve Kanalizasyon Hizmetleri Ġçin Alınan Harcamalara
Katılım Payları ve Bu Paylar Nedeniyle Tüketici Mahkemelerinde Açılan Davalar”, Ankara
Barosu Dergisi 2012/3,s,97.
186
162 | TBB
Kanalizasyon harcamalarına katılma payı alınabilmesi için gayrimenkulün yapılan veya ıslah edilen kanalizasyondan faydalanıyor
veya gelecekte faydalanacak olması gerekir.188
1.3. Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı
Belediyelerce veya belediyelere bağlı müesseselerce beldede aĢağıdaki Ģekillerde su tesisleri yapılması halinde, dağıtımın yapıldığı
saha dahilindeki gayrimenkullerin sahiplerinden, Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı alınır.
a.Yeni içme suyu Ģebeke tesisleri yapılması,
b.Mevcut Ģebeke tesislerinin tevsii ve ıslahı.
Birden fazla yol kenarında bulunan gayrimenkullere ait payın
hesabında, bunların yalnız suya bağlandıkları yol üzerindeki uzunlukları esas alınır.
2. YOL HARCAMALARINA KATILMA PAYI, KANALĠZASYON
HARCAMALARINA KATILMA PAYI VE SU TESĠSLERĠ
HARCAMALARINA KATILMA PAYI UYGULAMASI
2.1. Katılma Paylarının Hesaplanma ġekli
i. Harcamalara katılma payları, bir program dahilinde veya istek
üzerine doğrudan doğruya yapılan iĢlerde, bu hizmetler dolayısıyla
yapılan giderlerin 1/3’üdür. Yapılacak giderlerin peĢin olarak
ödenmesi durumunda katılma payları ilgililerinden yüzde yirmibeĢ
noksanı ile alınır. Ancak, bu tür hizmet giderleri Çevre ve ġehircilik
Bakanlığı ile Ġller Bankası tarafından tespit edilen ve yayınlanan rayiç
ve birim fiyatlara göre hesaplanan tutarları aĢamaz.
ii. Özel Devlet yardımları, karĢılıksız fon tahsisleri, bu iĢler için
yapılacak bağıĢ ve yardımlar ve istimlak bedelleri giderler tutarından
indirilerek kalan miktarın 1/3’ü mükellefler adına Belediye encümeninin kararını müteakip tahakkuk ettirilir.
iii. Yolların kaldırımlar da dahil olmak üzere 15 metreden fazla
geniĢliklerine düĢen giderler, belediyelere ait olup harç payına konu
teĢkil etmez.
vi. Harcamalara katılma payları bina ve arsalarda vergi değerinin %2'sini geçemez.
v. Katılma paylarına karĢı dava açılabilmesi için, katılma paylarının yarısının önceden belediyelere ödenmesi gerekir.
M. Cengiz ÜNLÜ - Mehmet KORKUSUZ: Açıklamalı-Uygulamalı Belediye Gelirleri
Kanunu, Seçkin Yayınları, Ankara,1996,s,236.
188
TBB
| 163
vi. Vergi değeri, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre
belirlenen kesinleĢmiĢ değeri ifade eder. Vergi değerinin ihtilaflı olması halinde, kesinleĢmiĢ değer belirleninceye kadar mükellefin Emlak Vergisi tarhına esas olmak üzere beyan ettiği değer nazara alınır.
Vergi değerinin bilinmemesi halinde gayrimenkul için en son verilmiĢ bulunan Emlak Vergisi Bildirimindeki değer esas alınır. Bu da
bilinmiyorsa Emlak veya Veraset ve intikal Vergilerinin tarhına esas
olan değerlerden en yükseği uygulanır.
vii. Harcamalara Katılma Payının hesaplanmasında, gayrimenkulün vergi değerinde tahakkuktan sonra meydana gelen değiĢiklikler dikkate alınmaz.
viii. Belediyelerin (3030 sayılı Kanun’un uygulandığı Ģehirlerde
hizmeti veren belediyelerin) görüĢü alınmak suretiyle, Harcamalara
Katılma paylarını 1/2′ye (peĢin ödemede 1/3′e) kadar indirmeye, pay
çeĢitlerine göre farklılaĢtırma yapmaya, payların ödenecek miktarını
birlikte veya pay çeĢitlerine göre ayrı ayrı olmak üzere ĠçiĢleri Bakanlığınca bildirilecek son genel nüfus sayımı sonuçlarını da dikkate almak suretiyle ve belediyeler itibariyle tespit etmeye Bakanlar Kurulu
yetkilidir.
2.2. Katılma Paylarının Üst Sınırı
Harcamalara katılma payları bina ve arsalarda vergi değerinin
yüzde 2'sini geçemez.189
2.3. Katılma Paylarında Ġstisna
Ġbadet yerleri Harcamalara Katılma Paylarından istisnadır.
2.4. Katılma Paylarının Tahakkuku
Yol Harcamalarına Katılma Payı, bu hizmetin yapıldığı yollardan faydalanan, Su Tesisleri ile Kanalizasyon Harcamalarına Katılma
Payları ise hizmetten faydalanma Ģekillerine göre ilgili gayrimenkul
sahipleri arasında vergi değeri toplamına oranlanması ile bulunur. Ġki
veya fazla yok kenarında bulunan gayrimenkul için asıl cepheyi teĢkil eden yoldan dolayı düĢen pay tam, diğer yollardan dolayı düĢen
paylar ise yarım olarak tahakkuk ettirilir.
Bu oran 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun Harcamalara Katılma Payları Ġle Ġlgili
Hükümlerinin Uygulanmasına ĠliĢkin Yönetmelik Madde 16’ncı maddesinde halen %1 olarak
geçmektedir. (21.08.1981 tarih ve 17435 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.)
189
164 | TBB
2.5. Katılma Paylarının Tahakkuk Zamanı
Harcamalara katılma paylarının tahakkuku, iĢler hangi ihale
usulü ile yapılmıĢ olursa olsun, hizmetin tamamlanarak halkın kullanımına sunulmuĢ olmasından sonra yapılır. Ancak, yapılacak yazılı
tebliğ ile verilecek süre içinde ilgililerin harcamalara katılma paylarını peĢin ödemeyi kabul etmeleri halinde, bu paylar, kabule iliĢkin
yazılı baĢvuru tarihinden itibaren bir ay içinde tahakkuk ettirilir.
Görüldüğü üzere, halkın kullanımına sunulmadan önce harcamalara katılma payı tahakkuku yapılamamaktadır.
2.6. Katılma Paylarının Ġlanı
Hesaplanan Harcamalara Katılma Paylarına ait tahakkuk cetvelleri bir ay süre ile Belediye ilan tahtasında ve varsa belediye ses yayın
aracı ile ilan edilir. Tahakkuk cetvellerinde mükelleflerin adı ve soyadı, adresi, payın mahiyeti ile isabet eden katılma payı miktarı belirtilir. Tahakkuk cetvelleri mahalle, cadde ve sokak itibariyle ayrı ayrı
düzenlenir. Katılma payları tutarları mükelleflere ayrıca tebliğ olunur. Katılma Payının tahakkuk ve tahsilinde tebliğ tarihi esas alınır.
Harcamalara Katılma Paylarındaki sahip deyimi; gayrimenkulün
malikini, varsa intifa hakkı sahibini, bunlar yoksa gayrimenkulün
malik gibi tasarruf edenleri ifade eder.190
2.7. Katılma Paylarının Tahsili
Harcamalara katılma payları belediyelerce veya bunlara bağlı
müesseselerce, payların ilan ve tebliğ edildiği yılı takip eden yıldan
itibaren iki yılda ve dört eĢit taksitte, peĢin ödemelerde tahakkuk
tarihinden itibaren bir ay içinde tahsil olunur.
SatıĢ, hibe ve trampa gibi devir hallerinde ferağ sırasında o tarihe kadar ödenmemiĢ taksitler peĢin olarak tahsil olunur.
Harcamalara Katılma Payına tabi gayrimenkullerin bir listesi belediyelerce ilgili tapu dairelerine bildirilir. Bu gayrimenkullerin satıĢ
hibe ve trampaları halinde tapu dairesi payın tahsilini sağlamak üzere ilgili Belediyeyi haberdar eder. Pay ödenmedikçe intikal iĢlemi
yapılmaz.
2.8. Katılma Paylarına Ġtiraz
Harcamalara Katılma Payları ile ilgili itirazlar 213 sayılı Vergi
Usulü Kanunu hükümlerine göre çözümlenir.191
2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun Harcamalara Katılma Payları Ġle Ġlgili
Hükümlerinin Uygulanmasına ĠliĢkin Yönetmelik Madde 18.
190
TBB
| 165
Örnek
Harcamalara Katılma Payının Hesaplanması
-Belediyenin Yol Harcaması Tutarı: 60.000 TL,
-Yoldan Faydalanan Gayrimenkullerin Vergi Değerleri Toplamı:
2.500.000 TL
-Katılma Payı Oranı: 0.024 (60.000/2.500.000)
-Yola Cephesi Bulunan Gayrimenkulün Vergi Değeri: 200.000 TL
-Yola Cephesi Bulunan Gayrimenkul Sahibinin Ödemesi Gereken Katılma Payı: 4.800 TL (200.000 X 0.024)
Bu tutar (4.800 TL) gayrimenkulün vergi değerinin %2’sinden
fazla olamaz.
Bu nedenle gayrimenkul sahibi tarafından ödenmesi gereken katılma payı tutarı 4000 TL olacaktır.
3. HARCAMALARA KATILMA PAYLARI ĠLE ĠLGĠLĠ
ÖZELGELER
-Örnek Özelge192
......... Sosyal YardımlaĢma ve DayanıĢma Vakfına ait taĢınmazların bina inĢaat harcı ile plan ve proje tasdik harcından istisna tutulması; bu taĢınmazlarla ilgili olarak kanalizasyon harcamalarına katılma payının ise aranılması gerekmektedir.
-Örnek Özelge193
.......Bu durumda, yol harcamalarına katılma payının, hizmetin
yapıldığı yollardan faydalanan gayrimenkul sahipleri arasında ve
89’uncu maddeye göre hesaplanan katılma payları toplamının ilgili
gayrimenkullerin vergi değerleri toplamına oranlanarak dağıtılması
suretiyle tahakkuk ettirilmesi gerekmektedir. Ancak, bu suretle hesaplanacak harcamalara katılma paylarının, bina ve arsalarda vergi
değerinin yüzde 2’sini geçmemesi gerekmektedir. Dolayısıyla, gayrimenkullerin vergi değerleri dikkate alınmadan her bir daire sahibi
2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun Harcamalara Katılma Payları Ġle Ġlgili
Hükümlerinin Uygulanmasına ĠliĢkin Yönetmelik Madde 25.
192
Maliye
Bakanlığı
Gelir
Ġdaresi
16.01.2009
tarih
ve
193
B.07.0.GEL.66/6613-15/21369 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 22.02.2012)
191
166 | TBB
adına ....... lira yol harcamalarına katılma payı tahakkuk ettirilmesi
hususu kanun hükümlerine uygun görülmemektedir.
-Örnek Özelge194
....18 Nisan 1961 tarihli "Diplomatik ĠliĢkiler Hakkında Viyana
SözleĢmesi" ile 20.05.1975 tarih ve 1901 sayılı Kanun’la uygun bulunan 24 Nisan 1963 tarihli "Konsolosluk ĠliĢkileri Hakkında Viyana
SözleĢmesi" hükümlerine göre, gönderilen Devlet veya misyon Ģefi
misyon binaları bakımından, ayrıca gönderilen Devlet hesabına hareket eden her kiĢinin malik veya kiracısı olduğu konsolosluk binaları
ile meslekten konsolosluk Ģefinin ikametgahı, yerine getirilen belirli
hizmetlerin bedeli alan ödemelerin dıĢında bütün milli bölgesel veya
beledi vergi ve resimlerden bağıĢıktırlar. Diğer taraftan, 2464 sayılı
Belediye Gelirleri Kanunu’nun 100’üncü maddesinde, "Yabancı Devletlerin Türkiye'de bulunan elçi konsolos ve maslahatgüzarları (Fahri
olanlar hariç) ile yabancı devletin uyruğunda bulunan elçilik ve konsolosluk memurları, bu Kanun hükümlerinden karĢılıklı olmak Ģartıyla muaftır." hükmü yer almaktadır. Bu itibarla, 2464 sayılı, Kanun’un 86’ncı maddesine göre, ..... Belediye BaĢkanlığı tarafından yol
ve kaldırımların yapım masraflarına katılım payı (yol harcamalarına
katılma payı) karĢılığı istenen meb1ağ, yerine getirilen belirli hizmetlerin bedeli olduğundan adı geçen Büyükelçiliğin anılan sözleĢme
hükmüne göre muaf tutulması mümkün değildir. Ancak, söz konusu
yazıda Rusya'daki Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçiliğinden, kamuya
ait yol ve kaldırımların yapımı masraflarına katılma payı talep edilmediği belirtilmektedir. Bu durumda, Rusya Federasyonu Büyükelçiliğinin karĢılıklı olmak Ģartıyla yol harcamalarına katılma payından
muaf tutulması mümkün bulunmaktadır.
-Örnek Özelge195
……..Tapu kütüğüne korunması gerekli taĢınmaz kültür varlığı
kaydı konulmamıĢ ve II’nci grup olarak gruplandırılmıĢ olan gayrimenkulünüzün 2863 sayılı Kanun’un 21’inci maddesi hükmü uyarınca, 2464 sayılı Kanun’a göre alınmakta olan harcamalara katılma paylarından müstesna tutulmasına imkan bulunmamaktadır. Ancak,
sözü edilen gayrimekulünüzün tapu kütüğüne "korunması gerekli taĢınmaz kültür varlığıdır" kaydı konulması halinde, söz konusu taĢın-
B.07.0.GEL.66/6614-28/28691 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 22.02.2012)
195 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 06.12.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.34.18.01007.01-2179 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 08.02.2013)
194
TBB
| 167
maz kültür varlıklarında yapılacak onarım ve inĢaat iĢleri harcamalara katılma paylarından istisna edilecektir.
-Örnek Özelge196
…..Belediye tarafından yapılan yol çalıĢmaları nedeniyle, sahip
olduğunuz gayrimenkulün vergi değeri üzerinden 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’na istinaden hesaplanarak ….. tarihinde tarafınıza tebliğ edilen ve …… tarihinde %25 indirimli olarak ödenen yol
harcamalarına katılma payı bedeli, ödenmiĢ olan tutar esas alınarak
Gelir Vergisi Kanunu’nun 40’ıncı maddesinin birinci fıkrasının (6)
numaralı bendi uyarınca 2010 hesap döneminde kurum kazancından
indirilebilecektir.
-Örnek Özelge197
….2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 56/b maddesinde,
üniversiteler ve ileri teknoloji enstitülerinin genel bütçeye dahil kamu
kurum ve kuruluĢlarına tanınan mali muafiyetler, istisnalar ve diğer
mali kolaylıklardan aynen yararlanacağı; Ek 7’nci maddede de, vakıflarca kurulacak yükseköğretim kurumlarının, bu Kanun’un 56’ncı
maddesinde yer alan mali kolaylıklardan, muafiyetlerden ve istisnalardan aynen istifade edeceği ve bunların emlak vergisinden muaf
tutulacağı hüküm altına alınmıĢtır.
Yukarıda yer alan düzenlemelere göre, sadece ibadet yerlerinden
harcamalara katılma payı alınmayacağı hususu düzenlenmiĢ olduğundan, belediyelerce tahsil edilen harcamalara katılma payının Üniversiteniz tarafından ödenmesi gerekmektedir.
-Örnek Özelge198
….2464 sayılı Kanun’un 86-94’üncü maddelerinde, harcamalara
katılma paylarına iliĢkin hükümler düzenlenmiĢ olup organize sanayi
bölgeleri ve küçük sanat sitelerinde yapılacak alt yapı yatırımları için
söz konusu payların istisna olacağına iliĢkin herhangi bir hükme yer
verilmemiĢtir.
Buna göre adı geçen kooperatif ortaklarınca sanayi sitesinde yapılmıĢ iĢyerlerinin bina inĢaat harcı ve yapı kullanma izni harcından
Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 15.11.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.48.15.0148.15.01/KV-11-113 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 08.02.2013)
197 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 25.10.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.55.15.012011-BGK-ÖZE-01-437 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 08.02.2013)
198 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 05.10.2011 tarih ve B.07.4.DEF.0.72.10.00HARÇLAR-57-22 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 03.02.2013)
196
168 | TBB
istisna tutulması, yol ve kanalizasyon harcamalarına katılma paylarının ise ödenmesi gerekmektedir.
-Örnek Özelge199
…….Harcamalara katılma payları bina ve arsaların 1319 sayılı
Kanun’un 29’uncu maddesine göre tespit edilen emlak vergi değerinin %2'sini geçmeyecek Ģekilde hesaplanacaktır.
Bu itibarla, emlak vergi değeri ……..TL, tapu üzerindeki satıĢ
bedeli ise ……..TL olan taĢınmaza ait harcamalara katılma payının
satıĢ bedeli üzerinden değil, emlak vergi değeri üzerinden hesaplanması gerekmektedir.
-Örnek Özelge200
2985 sayılı Toplu Konut Kanunu’nun Ek-9’uncu maddesinin
5492 sayılı Kanun’la eklenen ikinci fıkrasında, "Toplu Konut Ġdaresi
BaĢkanlığı tarafından yapılacak veya yaptırılacak her türlü alt yapı ve
üst yapı inĢaatlarıyla ilgili olarak, 26.05.1981 tarihli ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun ek 6’ncı maddesinde yer alan bina inĢaat
harcı ve 84’üncü maddesinin (1) ve (2) numaralı bentlerinde yer alan
çeĢitli harçlar, Kanun’daki tarifesinde belirtilen en az tutarlar üzerinden alınır. Bu harçların dıĢında her ne ad altında olursa olsun hizmet
karĢılığı olsa dahi baĢkaca bir ücret veya bedel alınamaz. Belediyeler,
bu yapılarla ilgili yapı kullanma izin belgesi müracaatları üzerine,
Toplu Konut Ġdaresi BaĢkanlığı tarafından geçici kabulün yapılmıĢ
olması kaydıyla baĢkaca belge aranmaksızın 15 gün içinde yapı kullanma izin belgesi vermek zorundadır. Ġstenen diğer belgeler Toplu
Konut Ġdaresi BaĢkanlığı tarafından daha sonra tamamlanır." hükmü
yer almaktadır.
Bu hükümlere göre, TOKĠ tarafından yapılacak veya yaptırılacak
her türlü alt yapı ve üst yapı inĢaatlarıyla ilgili olarak bina inĢaat harcının, kayıt ve suret harçlarının, imarla ilgili harçların (ilk parselasyon
harcı, ifraz ve tevhit harcı, plan ve proje tasdik harcı, zemin açma izni
ve toprak hafriyatı harcı ve yapı kullanma izni harcı) 2464 sayılı Kanun’daki tarifesinde belirtilen en az tutarlar üzerinden alınması, söz
konusu iĢlerle ilgili olarak belirtilen harçların dıĢında hizmet karĢılığı
Maliye
Bakanlığı
Gelir
Ġdaresi
25.05.2009
tarih
ve
B.07.1.GĠB.0.02.66/6614-98 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 03.02.2013)
200 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı Büyük Mükellefler Vergi Dairesi BaĢkanlığı’nın
17.09.2010 tarih ve B.07.1.GĠB.4.99.16.02.Bel.-Gel-36sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr
EriĢim: 10.09.2013)
199
TBB
| 169
dahi olsa herhangi bir ücretin alınmaması ve harcamalara katılma
payının ise alınması gerekmektedir
4. HARCAMALARA KATILMA PAYLARI ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI
KARARLARI
Esas No : 1991/107
Karar No: 1991/1804
Özet: Su katılım payının alınabilmesi için tesislerden fiilen yararlanılması Ģartının aranılmasının gerekmediği hakkındadır.
Esas No : 1991/107
Karar No: 1991/1804
Özet: Belediye encümeninin harcamalara katılma payını belirleyen ve tahsiline izin veren kararlar dava konusu yapılabileceği ancak
dava açılabilmesi için katılma payının yarısının ödenmesi gerektiği
hakkındadır.
Esas No : 1993/736
Karar No: 1993/3036
Özet: Belediyelerce harcamalara katılma payına karĢı açılacak
davada, davanın açılma Ģartı olarak yatırılması öngörülen paranın
taĢınmaz malın vergi değerinin % 2’sinin yarısından fazla olmaması
gerektiği hakkındadır.
170 | TBB
ÜCRETE TABĠ ĠġLER
19.BÖLÜM
1. ÜCRETE TABĠ ĠġLER
Belediyeler bu Kanun’da harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet (...) için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret
almaya yetkilidir. Belediyeye tekel olarak verilmiĢ iĢler kendi özel
hükümlerine tabidir.
2464 sayılı Kanun’un 97’nci maddesinde, belediyelerin; bu Kanun’da harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkili oldukları
belirtilmiĢ olup, belediyeye tekel olarak verilmiĢ iĢlerin kendi özel
hükümlerine tabi olacağı hükme bağlanmıĢtır.
5272 sayılı Belediye Kanunu’nun 59’uncu maddesinin (e) fıkrasında, belediye meclisi tarafından belirlenecek tarifelere göre tahsil
edilecek hizmet karĢılığı ücretler, belediyelerin gelirleri arasında yer
almaktadır.
5216 sayılı BüyükĢehir Belediyesi Kanunu’nun 23’üncü maddesinin (e) fıkrasında, büyükĢehir belediyesinin yetki alanındaki meydan, bulvar, cadde ve ana yollar ile bu alanlara cephesi bulunan binalar üzerindeki her türlü ilan ve reklamların vergileri ile asma, tahsis
ve bakım ücretleri ve (m) fıkrasında da, yapılacak hizmetler karĢılığı
alınacak ücretler, büyükĢehir belediyelerinin gelirleri arasında sayılmıĢtır.
2. BELEDĠYELERCE ÜCRET UYGULAMA ESASLARI201
Belediyelerin harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaları mümkün
bulunmakla beraber, ücretlerin hizmetten faydalananlardan yapılan
hizmetin maliyeti göz önünde bulundurularak adalet, eĢitlik ve genellik prensiplerine uygun olarak tespit edilmesi gerekmektedir.
31 Seri No'lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği(16.05.2005 tarih ve 25817 sayılı
201
TBB
| 171
2464 sayılı Kanun’da harç ve katılma payı konusu olan iĢ ve
hizmetler için, belediyelerce bu kapsam dıĢında baĢkaca bir iĢ veya
hizmet verilmeyen hallerde; harç ve katılma payı dıĢında her ne ad
altında olursa olsun baĢka bir bedel alınması mümkün bulunmamaktadır.
Örnek: Mükellefler tarafından yukarıda açıklanan zemin açma
ve toprak hafriyatı için belediyeden izin talebinde bulunulması halinde anılan Kanun’da yer alan tarifelere göre harç alınması gerekmekte olup, bunun için ayrıca ücret alınması mümkün değildir. Ancak, hafriyatta meydana gelen yıkım artığı malzemenin mükellefin
talebi üzerine belediyece kaldırılması ve taĢınması halinde ücret
alınması mümkün bulunmaktadır.
Örnek: BüyükĢehir belediyeleri ile diğer belediyeler, ilan ve reklam vergisi dıĢında verecekleri hizmete karĢılık olarak asma, tahsis ve
bakım ücreti alabileceklerdir. Sözü edilen ücretlerin alınabilmesi
için mükelleflerin hizmet binaları dıĢında, meydan, bulvar, cadde
ve ana yollar ile bu alanlara cephesi bulunan binalara ve diğer yerlere
ilan ve reklamlarını asabilmek için belediyelerden asma, tahsis ve
bakım hizmeti talebinde bulunması ve belediyelerin de bu hizmeti
yerine getirmesi gerekmektedir. Bu durumda belediye meclislerince
düzenlenecek tarifelere göre ücret almaları mümkün bulunmaktadır.
Buna karĢılık, ücrete konu edilen ve mükelleflerin hizmet binalarında
ve diğer yerlerde bulunan ve belediyelerden asma, tahsis ve bakım
hizmeti talep edilmeyen ilan ve reklamları için, 2464 sayılı Kanun’da
yer alan ilan ve reklam vergisi dıĢında herhangi bir ücret alınması söz
konusu değildir.
3. ÜCRETE TABĠ ĠġLER ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER
-Örnek Özelge202
2464 sayılı Kanun’da harç ve katılma payı konusu olan iĢ ve
hizmetler için, belediyelerce bu kapsam dıĢında baĢkaca bir iĢ veya
hizmet verilmeyen hallerde, harç ve katılma payı dıĢında her ne ad
altında olursa olsun baĢka bir bedel alınması mümkün bulunmamaktadır. Bu durumda, belediyelerin harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü
hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret
almaları mümkün bulunmakla beraber, ücretlerin hizmetten faydala-
Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 21.05.2008 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6614 91/51352 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 20.02.2012)
202
172 | TBB
nanlardan yapılan hizmetin maliyeti göz önünde bulundurularak
adalet, eĢitlik ve genellik prensiplerine uygun olarak tespit edilmesi
gerekmektedir.
-Örnek Özelge203
Belediyelerin harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaları mümkün
bulunmaktadır. Bu kapsamda, 2464 sayılı Kanun’da harç ve katılma
payı konusu olan iĢ ve hizmetler için, belediyelerce bu kapsam dıĢında baĢkaca bir iĢ veya hizmet verilmeyen hallerde, harç ve katılma
payı dıĢında her ne ad altında olursa olsun baĢka bir bedel alınması
mümkün değildir.
-Örnek Özelge204
"Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde, belediyelere ait hâl, balıkhane,
mezat yerleri ve ilgilinin isteğine bağlı olarak belediye münadisi veya tellalı
bulundurulan sair yerlerde gerçek veya tüzel kişiler tarafından her ne surette olursa olsun her çeşit menkul veya gayrimenkul mal ve mahsullerin satışı
tellallık harcına tabidir." hükmü yer almaktadır. Ayrıca, anılan Kanun’un 68’inci maddesinin birinci fıkrasında, "Tellallık Harcını, mal ve
mahsullerini satan gerçek veya tüzelkişiler ödemekle mükelleftirler." denilmekte ve 71’inci maddesinde ise "Tellallık Harcı, belediyelerce görevlendirilecek yetkililer tarafından makbuz mukabili tahsil olunur." hükmüne yer verilmektedir. Diğer taraftan, 4706 sayılı Kanun’un 7’nci maddesinin son fıkrasında ise, "Hazineye ait taşınmaz malların satış ve devir
işlemleri ve bu işlemler sırasında düzenlenen belgeler vergi, resim ve harçtan müstesnadır. Satışı yapılan taşınmaz mallar, satış tarihini takip eden
yıldan itibaren beş yıl süre ile emlak vergisine tâbi tutulmaz." hükmü yer
almaktadır.1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu’nun 26’ncı maddesinin
üçüncü fıkrasında; "Balıkhanelerde, belediyeler tarafından alınacak ücretin miktarı satış bedelinin % 3'ünü geçemez. Bunun dışında her ne ad altında
olursa olsun başka bir resim ve ücret alınmaz." denilmektedir.
Yukarıda yer alan hükümlere göre, her çeĢit menkul ve gayrimenkul mal ve mahsul satıĢından tellallık harcının alınabilmesi için
satıĢın, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde belediyelere ait
hâl, balıkhane, mezat yerlerinde ya da ilgilinin isteğine bağlı olarak
Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 25.07.2007 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/662390-066348 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 20.02.2012)
204 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 21.04.2007 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6605192/36458 sayılı özelgesi (www.gib.gov.tr EriĢim: 20.02.2012)
203
TBB
| 173
belediye münadisi veya tellalı bulundurulan sair yerlerde yapılması
gerekmekte olup harcın mükellefi, mal ve mahsulleri satılan gerçek
veya tüzelkiĢilerdir. Mal müdürlüğünce yukarıda belirtilen yerlerde
yapılan satıĢlarda, tellallık harcının mükellefi, mal veya mahsulü mal
müdürlüğü marifetiyle satılan gerçek veya tüzel kiĢi olduğundan, söz
konusu harcın mal veya mahsulü satılan gerçek veya tüzel kiĢilerden
ya da bu kiĢiler adına mal müdürlüğünden belediyece görevlendirilecek bir yetkili vasıtasıyla satıĢ anında defaten makbuz mukabili
tahsil edilmesi gerekmektedir. Öte yandan, belediyeye ait hâl, balıkhane ve mezat yerleri dıĢında ve belediye münadisi veya tellalı bulundurulmaksızın yapılacak müzayedelerden tellallık harcı aranılmaması gerekir.
Buna göre, yazıya konu su ürünleri ile ilgili olarak;
-Belediyelere ait balıkhanelerde satılması halinde, 1380 sayılı
Kanun hükmü gereği satıĢ bedelinin % 3'ü tutarında ücret alınması,
ayrıca tellallık harcının aranılmaması,
-Belediyelere ait hâl ve mezat yerlerinde ya da ilgilinin isteğine
bağlı olarak belediye münadisi veya tellalı bulundurulan sair yerlerde yapılması halinde, tellallık harcının mal veya mahsulü satılan gerçek veya tüzel kiĢilerden ya da bu kiĢiler adına mal müdürlüğünden
belediyece görevlendirilecek bir yetkili vasıtasıyla satıĢ anında defaten makbuz mukabili tahsil edilmesi,
gerekmektedir.
-Örnek Özelge205
……5737 sayılı Vakıflar Kanunu’nun 77’nci maddesinde; "Genel
Müdürlüğe ve mazbut vakıflara ait taĢınmazlar Devlet malı imtiyazından
yararlanır, haczedilemez, rehnedilemezler. Tüm iĢ ve iĢlemleri, her türlü
vergi, resim, harç ve katılım payından istisnadır..." hükmü yer almaktadır.
Aynı Kanun’un 3’üncü maddesinde de; mazbut vakıf tanımının
bu Kanun uyarınca Genel Müdürlükçe yönetilecek ve temsil edilecek
vakıflar ile mülga 743 sayılı Türk Kanunu Medenisinin yürürlük tarihinden önce kurulmuĢ ve 2762 sayılı Vakıflar Kanunu gereğince Vakıflar Genel Müdürlüğünce yönetilen vakıfları ifade edeceği açıklanmıĢtır.
Bu itibarla, BaĢbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü Ġstanbul 2.
Bölge Müdürlüğünce yazılan ve çeĢitli kurumlara dağıtımı yapılan
Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 30.04.2012 tarih ve B.07.1.GĠB.4.34.18.01175.02[Ek-1-2012/7-1.3.4398]-1494 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 02.03.2013)
205
174 | TBB
6/4/2010 tarihli yazıda bahsi geçen Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı görüĢü
Vakıflar Genel Müdürlüğüne ve mazbut vakıflara ait taĢınmazlar ile
ilgili olup bu statüde olmayan Vakıf Üniversitenizin 5737 sayılı Kanun’un 77’nci maddesi hükmünden yararlanmasına imkân bulunmamaktadır.
Yukarıda yer alan kanun hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, yaptırılacak olan üniversite binasının inĢaat giderlerinin Üniversiteniz tarafından karĢılanması kaydıyla bina inĢaat harcından istisna
tutulması; imar ile ilgili harçlar, harcamalara katılma payları ve ücretlerin ise alınması gerekmektedir.
-Örnek Özelge206
775 sayılı Kanun’un 33’üncü maddesinde; "Bu Kanun hükümlerine dayanılarak yapılan ivazlı veya ivazsız devir, temlik, kamulaĢtırma, alım, satım, kira, geri alma, geri verme, ifraz, tevhit, tescil, cins
değiĢikliği, rehin tesis ve terkini, ıslah, değiĢiklik, onarım, inĢa ve
ikmal gibi her türlü iĢlemler, sözleĢmeler, beyannameler ve benzerleri, tasarruf bonosundan ve her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır."
hükmü bulunmaktadır.
Öte yandan imar çapı; belediyelerce bir arsanın üzerine yapılabilecek olan yapının taban alanını, toplam inĢaat alanını, kat adedini,
binanın yüksekliğini, komĢu mesafelerini ve yol cephelerini gösteren
onaylı belge Ģeklinde olup, imar çapı ücreti ise belediyeler tarafından
2464 sayılı Kanun’da harç ve katılma payı konusu yapılmayan, ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edilecek hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre alınan bir bedeldir.
Yukarıda yer alan Kanun hükümleri ve açıklamalar uyarınca,
Kooperatifinizin 775 sayılı Kanun kapsamında inĢa edeceği konutlar
ile ilgili olarak inĢaat ruhsatı çıkarmak için ilgili belediyece istenilen
imar çapı ücreti, ifa edilecek hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre alınan bir bedel olduğundan ve 2464 sayılı
Kanun ile 775 sayılı Kanun’da imar çapı ücretine iliĢkin bir muafiyet
hükmü bulunmadığından, Kooperatifiniz tarafından 2464 sayılı Kanun’un 97’nci maddesi gereğince imar çapı ücretinin ödenmesi gerekmektedir.
Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 17.03.2010 tarih ve B.07.1.GĠB.4.26.15.0166-2/1-5 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 02.03.2013)
206
TBB
| 175
-Örnek Özelge207
……. Belediyesi sınırları içerisinde yaptırılacak olan otel inĢaatı
yatırımının teĢviki Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Devlet Planlama
TeĢkilatınca karara bağlanmıĢ ise, söz konusu otel binası inĢaatının
bina inĢaat harcından istisna tutulması ve inĢaat ruhsat ücretinin
alınmaması, imar durum ücretinin de yukarıda yapılan açıklamalar
dikkate alınmak suretiyle alınması gerekmektedir.
4. ÜCRETE TABĠ ĠġLER ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARLARI
Esas No : 1991/107
Karar No: 1991/1804
Özet: MenĢe Ģahadetnamesi ve muayene belgesi belediyenin bir
hizmeti karĢılığında verildiğinden, belediyenin bu hizmeti karĢılığında ücret talep etmesinin yerinde olduğu hakkındadır.
Esas No : 1991/107
Karar No: 1991/1804
Özet: Proje onanmasına iliĢkin alınan ücret vergi, resim ve harç
niteliğinde olmadığından kendi Kanunu ile tanınan istisnanın olaya
uygulanamayacağı hakkındadır.
Esas No : 1994/67
Karar No: 1994/4245
Özet: Ruhsatsız faaliyet muayene ücreti belediyelerin Asli ve zorunlu kamusal görevlerinden olduğu için istenilen ücretin kanuni
olmadığı hakkındadır.
Esas No : 1989/4796
Karar No: 1990/3636
Özet: Belediye tarafından iĢletilen iskeleye yanaĢan feribotun iskeleye yanaĢtığı an Palamar bağlama iskeleden ayrıldığı anda da Palamar çözme hizmetlerinin verildiği doğal olduğundan, bu hizmetler
için 2464 sayılı Yasa’nın 97’nci maddesine istinaden ücret istenebileceği hakkındadır.
207
176 | TBB
20.BÖLÜM
MÜZE GĠRĠġ ÜCRETLERĠ ĠLE
MADENLERDEN
BELEDĠYELERE PAY
1. MÜZE GĠRĠġ ÜCRETLERĠ ĠLE MADENLERDEN
BELEDĠYELERE PAY
Türkiye Büyük Millet Meclisine bağlı milli saraylar hariç belediye ve mücavir alan sınırları içinde gerçek ve tüzelkiĢilerce iĢletilen
her türlü müzelerin giriĢ ücretlerinin %5'i belediye payı olarak ayrılır.
Belediye payı olarak ayrılan miktarın, tahsili takip eden ayın 15'inci
günü akĢamına kadar müzenin bulunduğu yer (27.6.1984 gün ve 3030
sayılı Kanun’un uygulandığı Ģehirde Büyük ġehir Belediyelerine)
belediyesine ödenmesi mecburidir. Büyük ġehir Belediyelerince tahsil
edilen payın yüzde 75'i ĠçiĢleri Bakanlığınca bildirilecek son genel
nüfus sayımı sonuçlarına göre nüfusları oranında ilgili ilçe belediyelerine dağıtılır.
Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde faaliyet gösteren maden iĢletmelerince, 3213 sayılı Maden Kanunu’nun 14’üncü maddesinde yer alan paylara ilaveten yıllık satıĢ tutarının % 0,2'si nispetinde
belediye payı ayrılır.
Bu pay, Devlet hakkının Hazineye ödenmesi sırasında ruhsat sahibi tarafından ilgili belediyeye ödenir.
2. MÜZE GĠRĠġ ÜCRETLERĠ ĠLE MADENLERDEN
BELEDĠYELERE PAY ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARI
Esas No : 1991/1456
Karar No: 1991/4138
Özet: Eski eserleri ihtiva eden, özel koruma altına alınan ve Kültür Bakanlığınca giriĢ ücretine tabi tutulan yerlerin giriĢ ücretlerinin
%40’ının belediye payı olarak ayrılması gerektiği hakkında.
TBB
| 177
21.BÖLÜM
BELEDĠYE GELĠRLERĠ ĠLE
ĠLGĠLĠ OLARAK DĠĞER
KANUNLARDA YER ALAN
ĠSTĠSNA VE MUAFĠYETLER
Belediye Gelirleri Kanunu’nda yer almayan, ancak diğer kanunlarda düzenlenmiĢ bulunan Belediye Gelirleri Kanunu ile ilgili diğer
muafiyet ve istisnalar bulunmaktadır. Söz konusu muafiyet ve istisnalar; ilgili kanun, kanun hükmünde kararnameler ile düzenleme
içerikleri aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo 68: Diğer Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Yer
Alan Muafiyet ve Ġstisnalar
Sıra
KANUN
No
NO
1
2
KANUN’UN,
K.H.K. ADI
320
Milli Piyango
TeĢkiline Dair
Kanun
4759
Ġller Bankası
Kanunu
178 | TBB
KABUL
TARĠHĠ
05.07.1939
13.06.1945
R.G.
TARĠHĠ VE
KONU ÖZETĠ
NO.SU
11.07.1939
4255
23.06.1945
6039
Madde 9- Piyango Ġdaresinin hasılatı ile bilet, liste
ve ilanları ve resmi dairelerle olan muhaberatı,
keĢidede kazananların
ikramiye ve amortileri:
Devlet, belediye ve özel
idarelere ait her türlü
vergi ve resimden muaf
tutulmuĢtur.
Madde 23/B- Bankanın
malı olup görevleri için
kullandığı gayrimenkuller
her türlü vergi ve resimden muaftır.
BELEDĠYE GELĠRLERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ OLARAK DĠĞER KAN. YER ALAN ĠS. VE MUA.
Madde13- I- ġehir içinde
postayı taĢıyan memur ve
dağıtıcılar; resmi idareler,
belediyeler ve ortaklıklar
tarafından alınan yolculuk
ücretlerini ve bu ücretlere
zammolunan vergi ve
resimleri vermekten
muaftırlar.
Madde13- II - Postanın
kendi taĢıtları da özel
idare ve belediyelerce
alınan resimlerden muaftır.
3
5584
Posta Kanunu
02.03.1950
08.03.1950
7451
Madde 19 – P.T.T. Ġdaresi
tarafından posta maddelerinin ve paraların kabulünde verilen makbuzlarla, teslim veya ödemede
kullanılan haber verme
kağıtları, senetler, posta
çekleri, biriktirme sandığı
cüzdanları, posta maddelerine veya paralara ait
olarak talimatları gereğince idare veya ilgililer
tarafından doldurulan
formüller, postaya verilen
maddeler ile paralar
hakkındaki her türlü istek
ve Ģikayetleri bildiren
yazılar, tazmin edilen
maddelere ve havalelere
ait senetler, posta maddeleriyle paralar hakkında
P.T.T. Ġdaresince ilgililerden istenilen belge ve
bildirimler, P.T.T. servisleri hakkında halk tarafından yapılabilecek
teklifler ve bunların
iliĢkileri ve posta vasıtasıyla yapılan ilanlar,
damga resmi ile her türlü
vergi ve resimden muaf
olduğu gibi posta maddeleri veya içlerinde bu
maddelerin bulunduğu
çuval, sandık ve benzerleri rıhtım, iskele ve müruriye resimleri ile özel
idare ve belediyelerce
alınan diğer her türlü
vergi ve resimlerden
muaftır.
TBB
| 179
4
5
6
6529
1606
5362
180 | TBB
TMO Tarafından veya Nam
ve Hesabına
Hariçten Ġthal
Olunacak Hububat ve Unlarla Bunların
Naklinde Kullanılacak Her
Nevi Malzemenin Ġthal
Vergisi ile
Resim ve Harçlardan Muaf
Tutulması
Hakkında
Kanun
Madde 1- TMO tarafından
veya nam ve hesabına
hariçten ithal olunacak
25.03.1955
Bazı Dernek ve
Kurumların
Bazı Vergilerden, Bütün
11.07.1972
Harç ve Resimlerden Muaf
tutulmasına
ĠliĢkin Kanun
Esnaf ve Sanatkarlar Meslek KuruluĢları 07.06.2005
Kanunu
02.04.1955
8971
hububat ile unlar ve
bunların ambalaj maddeleri giriĢ gümrük vergisiyle hususi ve idari belediyelere ait her türlü vergi,
resim, harç, rıhtım resmi
ve ithalde alınan sair
bilumum vergi, resim ve
harçlardan istisna edilmiĢtir.
Madde 1- Türkiye Kızılay
Derneği, Türk Hava
Kurumu, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme
20.07.1972
14251
Kurumu Genel Müdürlüğü, Türkiye Yardım
Sevenler Derneği ve resmi
darülaceze kurumları ile
DarüĢĢafaka Cemiyeti ve
YeĢilay Derneği kendilerine terettüp eden vergi,
resim ve harçtan muaf
tutulmuĢtur.
21.06.2005
25852
Madde 65 - Esnaf ve
sanatkârlar meslek kuruluĢlarının, kuruluĢ amaçlarını gerçekleĢtirmek ve
bu amaçlarına uygun
olarak kullanılmak üzere
iktisap ettikleri ve edecekleri gayrimenkuller ile bu
kuruluĢların görevleri
dolayısıyla elde ettikleri
gelirler, katma değer
vergisi ve emlak vergisi
hariç her türlü vergi,
resim ve harçtan müstesnadır.
Madde 21 – Tapu kütüğüne "korunması gerekli
taĢınmaz kültür varlığıdır" kaydı konulmuĢ olan
ve I’inci ve II’nci grup
olarak gruplandırılmıĢ
bulunan taĢınmaz kültür
varlıkları ile arkeolojik sit
alanı ve doğal sit alanı
olmaları nedeniyle üzerlerine kesin yapılanma
yasağı getirilmiĢ taĢınmaz
kültür ve tabiat varlıkları
olan parseller her türlü
vergi, resim ve harçtan
muaftır. Kültür varlıklarının korunması maksadıyla tespit, proje, bakım,
onarım, restorasyon ve
7
2863
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
Kanunu
kazı ile müzelerin güven-
21.07.1983
23.07.1983
18113
liği için kullanılmak
Ģartıyla, Türkiye Büyük
Millet Meclisi, Milli
Savunma Bakanlığı,
Bakanlıkça ve Vakıflar
Genel Müdürlüğünce
dıĢardan getirilecek her
türlü araç, gereç, makine,
teknik malzeme ve kimyevi maddeler ile altın ve
gümüĢ varak, her türlü
muaftır. Koruma bölge
kurulları kararına uygun
olarak bu taĢınmaz kültür
varlıklarında yapılan
onarım ve inĢaat iĢleri
Belediye Gelirleri Kanunu
gereğince alınacak vergi,
harç ve harcamalara
katılma paylarından
müstesnadır.
TBB
| 181
Madde 48 – Türkiye
Radyo - Televizyon
Kurumunun ihtiyacı için
yurt dıĢından getirilecek
radyo ve televizyon
vericileri, stüdyo cihazları,
iĢletme malzemesi ve
8
2954
Türkiye Radyo
ve Televizyon
Kurumu
yedekleri ile yayınlarda
11.11.1983
14.11.1983
18221
kullanılan alet ve edevat,
program yüklü film ve
bantları; damga resmi
dahil, gümrük vergi ve
resimleri, belediye hissesi
ve harçlarından muaftır.
Kurumun iktisap ettiği ve
edeceği radyo ve televizyon verici ve aktarıcı
binaları emlak vergisi ve
tapu harçlarından muaftır.
9
2982
Konut ĠnĢaatında Ve Kalkınmada Öncelikli Yörelerde
Yapılacak Yatırımlarda Vergi,
24.02.1984
Resim ve Harç
Ġstisna Ve
Muaflıkları
Tanınması
Hakklnda
Kanun
Madde 2 – Bu Kanun
hükümlerine göre uygulanacak istisna ve muaflıklar; veraset ve intikal
vergisi, damga vergisi,
01.03.1984
18328
banka ve sigorta muameleleri vergisi, emlak
vergisi, harçlar ve resimler ile Belediye Gelirleri
Kanunu gereğince alınan
vergi, resim ve harçları
kapsar.
Madde 21 – OSB tüzel
kiĢiliği, bu Kanun’un
uygulanması ile ilgili
10
4562
Organize Sanayi Bölgeleri
Kanunu
12.04.2000
15.04.2000
24025
iĢlemlerde her türlü vergi,
resim ve harçtan muaftır.
Atık su arıtma tesisi
iĢleten bölgelerden,
belediyelerce atık su
bedeli alınmaz.
182 | TBB
11
4636
Millî Savunma
Bakanlığı Akaryakıt Ġkmal ve
NATO POL
Tesisleri ĠĢletme
BaĢkanlığının
KuruluĢu ve
Görevleri
Hakkında
Kanun Hükmünde Kararnamenin DeğiĢtirilerek
05.04.2001
Kabulü ve
Devlet Memurları Kanunu ile
Genel Kadro
ve Usulü Hakkında Kanun
Hükmünde
Kararnamenin
Eki Cetvellerde
DeğiĢiklik
Yapılması
Hakkında
Kanun
Madde 8- BaĢkanlığın her
türlü faaliyet ve gelirleri;
katma değer vergisi hariç
13.04.2001
24372
olmak üzere Hazineye,
katma bütçeli idarelere,
belediyelere ve özel
idarelere ait her türlü
vergi, resim, harç, fon,
zam ve ardiye ücretlerinden muaftır.
Madde 8 – Bölgelerin
kurulması için gerekli
arazi temini, alt yapı ve
idare binası inĢası ile ilgili
giderlerin yönetici Ģirketlerce karĢılanamayan
kısmı yardım amacıyla
12
4691
Teknoloji GeliĢtirme Bölgeleri Kanunu
Bakanlık bütçesine konu-
26.06.2001
06.07.2001
24454
lan ödenekle sınırlı olmak
üzere karĢılanabilir.
Yönetici Ģirket, bu Kanun’un uygulanması ile
ilgili iĢlemlerde her türlü
muaftır. Atık su arıtma
tesisi iĢleten Bölgelerden,
belediyelerce atık su
bedeli alınmaz.
TBB
| 183
13
2547
Yüksek Öğretim Kanunu
04.11.1981
06.11.1981
17506
Ek Madde 7 –
(Ek:17/8/1983 - 2880/32
md.; DeğiĢik:3/4/1991 3708/6 md.) Vakıflarca
kurulacak yükseköğretim
kurumları, bu Kanun’un
56’ncı maddesinde yer alan
mali kolaylıklardan,
muafiyetlerden ve istisnalardan aynen istifade
ederler ve bunlar emlak
vergisinden muaf tutulurlar.
Madde 23/d- Kurumca
yapılan bütün iĢlemler ve
bu iĢlemler için ilgililere
verilmesi veya bunlardan
alınması gereken yazı ve
belgeler ve bunların
suretleri, ilgili kanunlarda
Kurumun adı veya kuruluĢ kanununda yazılı
14
4904
Türkiye ĠĢ
Kurumu Kanunu
olmasa dahi her türlü
25.06.2003
05.07.2003
25159
vergi, resim ve harç ile
belediyelerde yürütülecek
her türlü hizmet karĢılığından alınan ücretler ve
Kurumun doğrudan
doğruya hizmetlerinden
yararlanmadığı fon ve
kuruluĢlara katkı paylarından muaftır. Diğer
kanunlarda yer alan
bütün muafiyet ve istisnalar saklıdır.
15
7269
184 | TBB
Umumi Hayata
Müessir Afetler Dolayısıyla
Alınacak Ted- 15.05.1959
birler Yapılacak Yardımlara
Dair Kanun
Madde 45- Afetlerden
zarar görenlere yardımda
bulunmak üzere kurulan
25.05.1959
10213
Milli Yardım Komitesi ile
Mahalli Yardım Komitelerine makbuz mukabilinde
yapılacak bağıĢ ve yardımlar her türlü vergi,
resim ve harçtan müstesna tutulmuĢtur.
16
2560
ĠSKĠ Genel
Müdürlüğünün
KuruluĢ ve
20.11.1982
Görevleri
Hakkında
Kanun
23.11.1981
17523
Madde 21 - a) ĠSKĠ'nin
görevleri için kullandığı
taĢınmaz malları, tesisleri,
iĢlemleri ve faaliyetleri
her türlü vergi resim ve
harçtan muaftır.
b) (DeğiĢik bent:
05.06.1986 - 3305/1 md.)
Yabancı ülkelerden
getirilecek veya bagıĢ
yoluyla sağlanacak araç
ve gereçler için BüyükĢehir Belediyesine kanunlarla tanınan muafiyetler
ĠSKĠ' için de geçerlidir.
TBB
| 185
22.BÖLÜM
BELEDĠYE GELĠRLERĠNDE
UZLAġMA MÜESSESESĠ
Vergi Usul Kanunu’nun Ek 1’inci maddesinde düzenlenmiĢ bulunan uzlaĢma hükümleri, belediyelere ait vergi, resim ve harçlar için
de yalnızca tarhiyat sonrası uzlaĢmaya iliĢkin olarak uygulanmaktadır. Dolayısı ile belediyelere ait vergi, resim ve harçlar için tarhiyat
öncesi uzlaĢma müessesesi bulunmamaktadır. UzlaĢma müessesi
mükellefler hakları açısından son derece önemli bir uygulamadır.
Özellikle Belediye Gelirleri Kanunu kapsamındaki vergi ve harçlar
mükelleflerin sayısal olarak büyük bir bölümünü ilgilendirmektedir.208
1.KANUNĠ DÜZENLEMELER
Vergi Usul Kanunu’nun “UzlaĢmanın Konusu, Kapsamı, Komisyonlar ve ġekli” baĢlığını taĢıyan Ek 1’inci maddesinin 2’nci fıkrasında; “Sürekli, geçici ve merkezi uzlaĢma komisyonlarının teĢkili, uzlaĢmaya müracaat etmeye yetkili olanların belirlenmesi, uzlaĢmanın
Ģekli, uzlaĢmaya konu edilebilecek vergi, resim ve harçların belirlenmesi, uzlaĢma komisyonlarının yetkileri, uzlaĢmanın yapılmasına
iliĢkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir. Ġl özel idareleri ve belediyelere ait vergi, resim ve harçlar için bu yönetmelik ĠçiĢleri Bakanlığınca hazırlanır.” hükmü yer
almaktadır.
Belediyeler tarafından uygulanan Vergi Usul Kanunu’nda yer
alan tarhiyat sonrası uzlaĢmaya iliĢkin usul ve esaslar ĠçiĢleri Bakanlığı tarafından düzenlenen Mahalli Ġdareler UzlaĢma Yönetmeliği209
ile belirlenmiĢtir.
Vergi Usul Kanunu’nun değiĢik Ek 1’inci maddesine dayanılarak
çıkarılan Mahalli Ġdareler UzlaĢma Yönetmeliği’nin 5’inci maddesinde; belediyelere ait vergi, resim ve harçlardan hangilerinde uzlaĢma
yoluna gidilebileceği ve uzlaĢma komisyonlarının uzlaĢabilecekleri
Fazıl AYDIN: “Ġl Özel Ġdareleri ve Belediyelerde UzlaĢma Uygulaması”, Vergici ve
Muhasebeciyle Diyalog Dergisi, Ağustos/2013, sayı:304,s,7.
208
186 | TBB
BELEDĠYE GELĠRLERĠNDE UZLAġMA MÜESSESESĠ
vergi, resim ve harç miktarının üst sınırının tayini hususunda ĠçiĢleri
Bakanlığı yetkili kılınmıĢtır.
5604 sayılı Malî Tatil Ġhdas Edilmesi Hakkında Kanun’un210
1/7’nci maddesinde; belediyeler tarafından tarh ve/veya tahsil edilen
vergi, resim ve harçlarla ilgili olarak mali tatil uygulanmayacağı hüküm altına alınmıĢtır.
Bu yetki çerçevesinde uzlaĢma kapsamına girecek vergi, resim
ve harçlar ile uzlaĢma komisyonlarının yetkileri ise 1 Sıra No’lu Ġl
Özel Ġdareleri ve Belediyeler UzlaĢma Tebliği211 ile belirlenmiĢtir.
Konu ile ilgili 5393 sayılı Belediye Kanunu’ndaki212 ilgili hükümler aĢağıda yer almaktadır.
Vergi, resim ve harçlar dıĢında kalan dava konusu uyuĢmazlıkların anlaĢmayla tasfiyesine karar vermek belediye yetkisinde bulunmaktadır. (Madde 15/k)
Vergi, resim ve harçlar dıĢında kalan ve miktarı beĢbin TL'den
fazla dava konusu olan belediye uyuĢmazlıklarını sulh ile tasfiyeye,
kabul ve feragate karar vermek belediye meclisinin yetkisi dahilindedir. (Madde 18/h)
Vergi, resim ve harçlar dıĢında kalan dava konusu olan belediye
uyuĢmazlıklarının anlaĢma ile tasfiyesine karar vermek belediye encümeninin yetkisinde bulunmaktadır. (Madde 34/f)
2.UZLAġMANIN KAPSAMI
2.1.Genel Olarak UzlaĢmanın Kapsamı
Belediyelere ait vergi, resim ve harçlarda tarhiyat sonrası uzlaĢma uygulamasının genel olarak kapsamına; belediyelerce ikmalen,
re’sen veya idarece tarh ve tebliğ edilen kanuni hadlerin altına düĢmemek kaydıyla vergi, resim ve harçların asılları ile bunlara iliĢkin
olarak kesilecek vergi ziyaı cezaları girmektedir. Vergi Usul Kanunu’nun 352’nci maddeye göre kesilen usulsüzlük cezaları ise uzlaĢma
kapsamına girmemektedir.
Ayrıca, Belediye Gelirleri Kanunu’na göre alınacak katılım paylarında uzlaĢma yapılamaz. (Mahalli Ġdareler UzlaĢma Yönetmeliği
Madde 15)
28.03.2007 tarih ve 26476 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıĢtır.
210
211
TBB
| 187
2.2. UzlaĢma Kapsamındaki Belediye Gelirleri
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu uyarınca tahsilatı doğrudan belediyeler tarafından yapılan gelirler
- Vergiler
i. Ġlan ve Reklam Vergisi
ii. HaberleĢme Vergisi
iii. Eğlence Vergisi
iv. Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi
v. Yangın Sigortası Vergisi
vi. Çevre Temizlik Vergisi
-Harçlar
i. ĠĢgal Harcı
ii. Tatil Günlerinde ÇalıĢma Ruhsatı Harcı
iii. Kaynak Suları Harcı
iv. Tellallık Harcı
v. Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı
vi. Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı
vii. Bina ĠnĢaat Harcı
viii. ÇeĢitli harçlar
a. Kayıt ve Suret Harcı
b. Ġmar ile ilgili harçlar
- Parselasyon Harcı
- Ġfraz ve Tevhit Harcı
c. ĠĢyeri Açma Ġzni Harcı
d. Muayene, Ruhsat ve Rapor Harcı
e. Sağlık Belgesi Harcı
Ġmar ile ilgili harçlardan; Plan ve Proje Tasdik Harcı, Zemin Açma Ġzni ve Toprak Hafriyatı Harcı ile Yapı Kullanma Ġzni Harcı ise 1
Sıra No’lu Ġl Özel Ġdareleri ve Belediyeler UzlaĢma Tebliğinde belirtilmediğinden uzlaĢma kapsamı dıĢında bulunmaktadır.213
Ayrıca diğer kanunlarda belediye geliri olarak kabul edilecek ve
bu idarelerce tarh ve tahakkuk edilecek diğer vergi, resim ve harç
asıllarına iliĢkin olarak özel kanunlarında belirtilen kanuni hadlerin
213
1 Sıra No’lu Ġl Özel Ġdareleri ve Belediyeler UzlaĢma Tebliği Madde 1.
188 | TBB
altına düĢmemek kaydıyla vergi asılları ile bunlara iliĢkin olarak kesilecek vergi ziyaı cezaları da uzlaĢma kapsamındadır.
3.UZLAġMA KOMĠSYONU
UzlaĢma komisyonları; belediye bütçesine giren vergi, resim ve
harçlar için belediye baĢkanının veya görevlendireceği baĢkan yardımcısı (büyükĢehir belediyesinde genel sekreter, genel sekreter yardımcısı veya daire baĢkanı) baĢkanlığında, belediye gelir Ģube müdürü, gelir Ģube müdürü olmayan yerlerde belediye hesap iĢleri müdürü, hesap iĢleri müdürü olmayan yerlerde muhasebeci ile belediye
encümenlerince saymanlık biriminden seçilecek bir memur üyeden
müteĢekkil üçer üyeden kurulur.214
Bu komisyonlar üyelerinin tamamının katılmasıyla toplanırlar ve
çoğunlukla karar verirler. Komisyon baĢkan ve üyelerinin herhangi
bir nedenle görevlerinin baĢında bulunmamaları halinde, vekalet
edenler komisyonda görev yaparlar.
4.UZLAġMA KOMĠSYONU YETKĠSĠ
Mahalli Ġdareler UzlaĢma Yönetmeliği’nin 5’inci maddesinde;
uzlaĢma komisyonlarının uzlaĢabilecekleri vergi, resim ve harç miktarının üst sınırının tayini hususunda ĠçiĢleri Bakanlığı yetkili kılınmıĢtır.
ĠçiĢleri Bakanlığı söz konusu yetki dahilinde uzlaĢma komisyonlarının uzlaĢabilecekleri vergi, resim ve harç miktarının üst sınırının
tayini hususunda uzlaĢma komisyonlarını yetkili kılmıĢtır. Bu çerçevede; belediyelerce ikmalen, re’sen veya idarece tarh ve tebliğ edilen
vergi, resim ve harç asıllarına iliĢkin olarak özel kanunlarında belirtilen kanuni hadlerin altına düĢmemek kaydıyla vergi asılları ile bunlara iliĢkin olarak kesilecek vergi ziyaı cezaları konusunda uzlaĢmaya
uzlaĢma komisyonları yetkilidir.
5.UZLAġMA SÜRECĠ215
5.1.UzlaĢma Talebi
UzlaĢma talebinin, ceza ihbarnamesinin tebliği tarihinden itibaren 30 gün içinde mükellef veya ceza muhatabı tarafından bizzat veya resmi vekaletnamesini haiz vekili; tüzel kiĢiler, küçükler, kısıtlılarla vakıflar veya cemaatler gibi tüzel kiĢiliği olmayan teĢekküllerde
214
215
Mahalli Ġdareler UzlaĢma Yönetmeliği Madde 6.
1 Sıra No’lu Ġl Özel Ġdareleri ve Belediyeler UzlaĢma Tebliği.
TBB
| 189
bunların kanuni temsilcileri tarafından yetkili uzlaĢma komisyonuna
yazı ile yapılması gerekir.
UzlaĢma dilekçeleri kanuni süresi içinde komisyonlara bizzat verilebileceği gibi posta ile taahhütlü olarak da gönderilebilir.
UzlaĢma komisyonuna baĢvurma ve görüĢmelere katılma konusunda mükellef veya ceza muhatabı adına hareket edecek kiĢinin
avukat olması Ģart değildir. Bu kiĢilerin Noterlik Kanunu’nun 60’ıncı
maddesi uyarınca düzenlenen ve mükellef adına kesilen ceza miktarında uzlaĢmaya yetkili oldukları Ģerhini taĢıyan resmi vekaletnameye sahip olmaları yeterlidir.
UzlaĢma talebi, ihbarnamede yazılı vergi ve cezanın tamamı için
yapılır. Kısmi uzlaĢma talebinde bulunulamaz.
UzlaĢma talepleri;
- Talebin uygun Ģekilde ve süresi içinde yapılıp yapılmadığı,
- UzlaĢmanın komisyon yetkisi içinde bulunup bulunmadığı,
yönlerinden incelenir.
Bu inceleme sonucunda, uzlaĢma talebinin süresi içinde ve usulüne uygun Ģekilde yapılmadığının tespiti halinde, talep reddedilecektir.
5.2.UzlaĢma Daveti
UzlaĢma talebinin süresinde ve usulüne uygun Ģekilde yapıldığının ve komisyonun yetkisi içinde bulunduğunun anlaĢılması halinde, uzlaĢma ile ilgili olarak yapılacak görüĢmelere bizzat katılması
veya resmi vekaletini haiz vekilini bulundurması hususu, görüĢmenin tarihi, yapılacağı yer ve saati komisyon sekretaryası tarafından
yazı ile en az 15 gün önceden mükellefe bildirilir. Mükellefin istemesi
üzerine onbeĢ günlük süreye bağlı kalınmaksızın daha önceki bir
tarih uzlaĢma günü olarak belirlenebilir.
UzlaĢma davetiyesi muhatabına Vergi Usul Kanunu’nun tebliğ
hükümlerine göre tebliğ edilir. Tebliğ tarihini ve imzayı içeren alındı
belgesi uzlaĢma dosyasına konulur.
5.3.UzlaĢmaya Katılım
Mükellefin veya resmi vekaletini haiz vekilinin uzlaĢma davetiyesinde belirtilen yer, tarih ve saatte toplantıya katılması halinde,
uzlaĢma görüĢmelerine baĢlanır.
Mükellef, uzlaĢma görüĢmelerinde bağlı olduğu meslek odasından bir temsilci veya 3568 sayılı Kanun’a göre kurulan meslek odasından bir meslek mensubunu da bulundurabilir. Temsilci ve/veya
190 | TBB
meslek mensubu vekalete haiz olmaksızın ilgili tutanakları imzalayamaz. Temsilci ve/veya meslek mensubu görüĢlerini açıklamak
üzere de uzlaĢma komisyonu toplantısına katılabilirler.
6.UZLAġMANIN SONUÇLARI216
6.1.UzlaĢmanın Sağlanması
Yapılan görüĢme sonucunda uzlaĢma sağlandığı takdirde, uzlaĢma komisyonu durumu üç nüsha olarak düzenlenen tutanakla
tespit eder. Bu tutanağın üç nüshası da komisyon baĢkan ve üyeleri
ile mükellef veya vekili tarafından imzalanır.
Bu tutanağın bir nüshası mükellef veya vekiline derhal verilir.
Bir nüshası gerekli iĢlem yapılmak üzere hesap iĢleri servisine aynı
gün intikal ettirilir. Bir nüshası da uzlaĢma komisyonunda oluĢan
dosyalarda saklanır.
6.2.UzlaĢmanın Sağlanamaması
UzlaĢma sağlanamadığı takdirde (mükellef veya vekilinin uzlaĢma komisyonunun davetine icabet etmemesi, komisyona geldiği
halde uzlaĢma tutanağını imzalamaması veya ihtirazi kayıtla imzalamak istemesi halinde uzlaĢma sağlanamamıĢ sayılır.) komisyonca
bu husus belirtilmek üzere üç nüsha tutanak düzenlenir. Tutanağın
bir nüshası mükellefe verilir. Mükellefin uzlaĢma davetine icabet etmemesi veya tutanağı almaktan imtina etmesi halinde, tutanağın bir
örneği tebliğ edilmek üzere mükellefin bildirdiği adresine, iki örneği
de hesap iĢleri servisine gönderilir.
UzlaĢmanın sağlanamaması halinde, vergi ve ceza için yeniden
uzlaĢma talebinde bulunulamayacaktır.
6.3.UzlaĢmanın Vaki Olmaması
UzlaĢmanın vaki olmaması halinde (komisyon teklifinin mükellefçe kabul edilmediği durumda), komisyon nihai teklifini tutanağa
geçirir. Mükellef dava açma süresinin son günü akĢamına kadar komisyonun nihai teklifini kabul ettiğini bir dilekçe ile hesap iĢleri servisine bildirdiği takdirde, bu tarih itibariyle uzlaĢma vaki olmuĢ sayılacak ve buna göre iĢlem tesis edilir.
Belirlenen uzlaĢma günü bildirildikten sonra komisyonun o gün
toplanamayacağının anlaĢılması halinde, yeni bir uzlaĢma günü belirlenerek mükellefe bildirilir.
216
1 Sıra No’lu Ġl Özel Ġdareleri ve Belediyeler UzlaĢma Tebliği.
TBB
| 191
6.4.UzlaĢmanın Ertelenmesi
UzlaĢma müzakeresinin belirlenen günde sonuçlandırılamaması
veya daha ayrıntılı bir inceleme ya da araĢtırma yapılmasını gerektirmesi halinde, uzlaĢma görüĢmesi ya aynı gün belirlenen ya da sonradan belirlenerek mükellefe bildirilecek bir baĢka tarihe ertelenebilir.
Bu durum, komisyon baĢkan ve üyeleri tarafından imzalanan bir tutanakla tespit olunarak tutanak uzlaĢma dosyasında saklanır.
192 | TBB
EKLER
EKLER
TBB
| 193
194 | TBB
EKLER
EK:1
BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU BAKANLAR KURULU
KARARLARI
BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU BAKANLAR KURULU
KARARLARI TABLOSU
BAKANLAR KURULU KARARI
Tarihi
Sayısı
Karar Sayısı: 91/1365
03.02.1991
20780
05.09.1992
21336
31.12.1993
21805
16.12.1997
23202
07.05.2005
25808
26.12.2005
26035
TBB
| 195
EK:2
BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU GENEL TEBLĠĞLERĠ
BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU GENEL TEBLĠĞLER TABLOSU
Resmi
Gazete
Tarihi
Resmi Gazete
Sayısı
1 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği
21.08.1981
17435(Mülga)217
16.09.1981
17460
16.09.1981
17460
16.09.1981
17460
16.09.1981 17460(Mülga)218
16.09.1981
17460
16.09.1981
17460
16.09.1981
17460
25.09.1982
17823
19.04.1983
18023
08.01.1994
21812
28.02.1994
21858
14.05.1994
21934
29.06.1994
21975
28.07.1994
22004
21.12.1994
22148
25.12.1995
22504
GENEL TEBLĠĞ
28.06.2013 tarih ve 28691 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Belediye Gelirleri Kanunu
Genel Tebliği(Seri No: 1)’nin Yürürlükten Kaldırılmasına Dair Tebliğ” ile 28.06.2013
tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılmıĢtır.
218 28.06.2013 tarih ve 28691 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Belediye Gelirleri Kanunu
Genel Tebliği(Seri No: 5)’nin Yürürlükten Kaldırılmasına Dair Tebliğ” ile 28.06.2013
tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılmıĢtır.
217
196 | TBB
EKLER
13.12.1996
22846
16.12.1997
23202
01.12.1998
23540
16.01.1999
23585
16.12.1999
23908
21.12.2000
24267
14.12.2001
24613
28.12.2002
24977
10.01.2004
25342
16.05.2005
25817
30.12.2005
26039
20.12.2006
26382
2007/1 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebli23.02.2007
ği
26443
26.12.2007
26738
23.12.2008
27089
15.01.2009
27111
12.08.2009
27317
29.12.2009
27447
29.12.2010
27800
(6.Mükerrer)
26.12.2011
28154
28.02.2012
28218
31.12.2012
28514
(4.Mükerrer)
TBB
| 197
EK:3
BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU SĠRKÜLERĠ
BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU SĠRKÜLERĠ TABLOSU
SĠRKÜLER
Tarihi
Sayısı
Belediye Gelirleri Kanunu Sirküleri/1
02.03.2005
BGK-1/2005-1
14.12.2006
BGK-2/2006-1
26.04.2007
BGK-1/2007-1
06.07.2007
BGK-4/2007-2
198 | TBB
EKLER
EK:4
BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU UYGULAMASINA ĠLĠġKĠN
YÖNETMELĠKLER
EK:4/1
2464 SAYILI BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU’NUN ÇEġĠTLĠ
HARÇLARLA ĠLGĠLĠ HÜKÜMLERĠNĠN UYGULANMASINA
ĠLĠġKĠN YÖNETMELĠK
2464 SAYILI BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU’NUN ÇEġĠTLĠ
HARÇLARLA ĠLGĠLĠ HÜKÜMLERĠNĠN UYGULANMASINA
ĠLĠġKĠN YÖNETMELĠK
Resmi Gazete Tarihi : 21.08.1981
Resmi Gazete Sayısı: 17435
Genel Hükümler
Amaç
Madde 1- Bu Yönetmeliğin amacı 26/5/1981 gün ve 2464 sayılı
Belediye Gelirleri Kanunu’nun ikinci kısmının sekizinci bölümünde
yer alan çeĢitli harçların uygulanması esaslarını göstermektir.
Kapsam
Madde 2- Bu yönetmelik 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun
a) Kayıt ve Suret Harçları ile ilgli 79’uncu,
b) Ġmar ile ilgili Harçlara ait 80’inci,
c) ĠĢyeri Açma Ġzni Harcı ile ilgili 81’inci,
d) Muayene, Ruhsat ve Rapor Harcı ile ilgili 82’nci,
e) Sağlık Belgesi Harcı ile ilgili 83’üncü,
Maddeleri ile bu harçlara iliĢkin tarifeleri gösterir 84’üncü ve
uygulanma esasları ve ödenmeleri ile ilgili 85’inci maddede yer alan
hükümleri kapsar.
Yasal Dayanak
Madde 3- Bu yönetmelik 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 85’inci maddesi uyarınca ĠçiĢleri Bakanlığı’nca hazırlanmıĢtır.
TBB
| 199
Uygulama Esasları
Madde 4- Belediyeler ve Belediyelere bağlı müesseselerden istenecek her türlü kayıt suretleriyle, gayrimenkullerle ilgili harita, plan,
proje ve kroki suretlerinin verilmesi bu harca tabidir.
Harcın Hesaplanması
Madde 5- Bu harcın hesaplanmasında sahifeye bağlı suretlerde
sahife adedi, sahifeye bağlı olmayan suretlerde ise normal bir daktilo
sahifesinin alanı birim kabul edilir, bulunacak itibari sahife adedi esas
alınır. Harcın hesaplanmasında yarım ve yarımı aĢan sahifeler tam
sahife sayılır.
Harita, plan ve krokilerin suretlerine ait harçların hesaplanmasında, alanı 1 m2 den küçük olan suretler 1 m2 sayılır, metre kareyi
aĢan miktarlar hesaplamada tam’a çıkarılır.
Ġmar Ġle Ġlgili Harçlar
Madde 6- Bu harçlar Ġmar Mevzuatı gereğince Belediyeler tarafından ilk parselasyon, ifraz ve tevhid, plan ve proje tasdiki, zemin
açma ve toprak hafriyatı izni, yapı izni ve denetlenmesi ile yapı kullanma izni karĢılığında tahsil edilir.
Tanımlar
Madde 7- Yukarıdaki maddede yer alan deyimlerden;
a) Ġlk parselasyon: Bir taĢınmazın onaylı 1/1000 ölçekli Ġmar
Uygulama Planları gereğince tapuya tescil edilebilecek ve üzerinde
imar mevzuatına uygun inĢaat yapılabilecek parçalara bölünmesidir.
b) Ġfraz: Bir taĢınmazın imar mevzuatı yönünden inĢaata elveriĢli
parsellere bölünmesidir.
c) Tevhid (BirleĢtirme): Birden fazla parseli, üzerinde bina yapılabilecek Ģekilde birleĢtirmektir.
d) Plan ve Proje Tasdiki : 6785 sayılı Ġmar Kanunu’nun
20/7/1972 tarih ve 1605 sayılı Kanun’la değiĢik 4’üncü maddesinde
belirtilen ve yapı ruhsatı almak için dilekçe ekinde belediyeye verilmesi gereken mimari, statik ve tesisat, plan, proje resim ve hesapların
tasdikidir.
e) Zemin Açma ve Toprak Hafriyatı
1. Zemin Açma: Gayrimenkul sahiplerince pis su mecralarının
yapının bulunduğu sokaktaki lağım Ģebekesine veya varsa umumi
fosseptiğe bağlanması veya elektrik, temiz su, P.T.T. hattı gibi teknik
alt yapı hizmetlerinin götürülmesi amacı ile belediyelerce tespit edi200 | TBB
EKLER
lecek esaslar dahilinde yol, kaldırım, meydan veya benzeri yerlerin
kazanılmasıdır.
2. Toprak Hafriyatı : Temel kazısı ile inĢaat sahasında daha önceden mevcut olup da bu inĢaat sebebiyle kaldırılması gereken yıkım
artığı malzemenin belediyece gösterilecek yere dökülmesi ve bu yerlerin tesviyesi faaliyetlerinin bütünüdür.
f) Yapı Ġzni ve Denetleme: Ġmar Nizamnamesinin 7’nci maddesi
uyarınca yapı yerinin gösterilmesi, temel vizesi ve inĢaat süresince
belediyelerce sürdürülecek denetleme iĢlemlerinin bütünüdür.
g) Yapı Kullanma Ġzni: Belediye Fen ve Sağlık görevlilerince yapının tamamlanmasını müteakip, 6785 sayılı Ġmar Kanunu’nun ilgili
maddelerine göre yapılan kontrol sonucunda verilen iskan (oturma)
iznidir.
Ġmar ile Ġlgili Harçların Hesaplanması
Madde 8- Ġmar Mevzuatı gereğince alınacak harçlar, Belediye
Gelirleri Kanunu’nun 96’ncı maddesi gereğince Bakanlar Kurulunca
tayin ve tespit edilecek esaslar dahilinde aynı Kanun’un 84’üncü
maddesinde belirlenmiĢ tarifeye göre hesaplanır.
Kanun’un geçici 3’üncü maddesi hükmü saklıdır.
Ġmarla ilgili harçların ödenme zamanı ve Ģekli belediye meclislerince tespit edilir. ġu kadar ki mükellef arzu ettiği takdirde adına tahakkuk edecek harç miktarının tamamını peĢin olarak ödeyebilir.
Ġstisnalar
Madde 9- a) TeĢvik belgesini haiz Organize Sanayii Bölgelerinde
yapılacak parselasyon iĢlemleri ilk parselasyon harcından;
b) 7269 sayılı Umumi Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle
Yapılacak Yardımlar Hakkındaki Kanun hükümleri uyarınca yapılan
yapı ve tesisler, imar ile ilgili Harçlar’ın tümünden müstesnadır.
ĠĢyeri Açma Ġzni Harcı
Madde 10- Belediye sınırları veya mücavir alanlar içinde bir iĢ
yeri açmak ĠĢyeri Açma Ġzni Harcına tabidir.
Bu harcın uygulamasında iĢyeri; mağaza, yazıhane, idarehane,
muayenehane, imalathane, fabrika, Ģube,depo, otel, kahvehane, eğlence, dinlenme ve spor yerleri, tarla, bağ, bahçe, çiftlik, hayvancılık
tesisleri, dalyan ve voli mahalleri, madenler, taĢ ocakları inĢaat Ģantiyeleri, vapur büfeleri gibi ticari, sınai, zirai ve mesleki bir faaliyetle
baĢka bir iĢ ve giriĢimin yapılmasına ayrılan ya da bu faaliyet, iĢ ve
teĢebbüslerde kullanılan yerlerdir.
TBB
| 201
Madde 11- ĠĢyeri Açma Ġzni Harcı, Belediye Gelirleri Kanunu’nun 96’ncı maddesi gereğince Bakanlar Kurulunca gösterilen esaslar içinde, aynı Kanun’un 84’üncü maddesinde belirtilen tarifeye göre
hesaplanır.
Harcın hesaplanmasında, gösterilen faaliyet alanında faydalanılma Ģartıyla iĢyerinin üzerinde kurulduğu arsanın tamamı göz
önünde tutulur. ġu kadar ki bu Ģekilde hesaplanan iĢyerinin kapalı ve
açık alanlarının toplam 5 000 m2 ye kadar olan kısmı harca tabidir. Bu
miktarı aĢan kısımlardan ĠĢyeri Açma Ġzni Harcı alınamaz.
Faaliyet Türünün veya Müstecirin DeğiĢmesi
Madde 12- Bir iĢyerindeki faaliyet türünün veya müstecirin değiĢmesi Belediye Gelirleri Kanunu’nun uygulanması bakımından
yeniden iĢyeri açma sayılır.
BaĢvurma
Madde 13- Belediye sınırları veya mücavir alanlar içinde yeni bir
iĢyeri açacak olan veya mevcut iĢyerindeki faaliyet türünü değiĢtirmek isteyen gerçek veya tüzel kiĢiler, iĢyerini faaliyete geçirmeden
önce belediyeye, iĢyerine ait bilgileri içeren bir beyanname vermeye
ve hesaplanacak haç miktarını ödemeye mecburdurlar.
Diğer yasaların iĢyeri açılıĢları için koydukları hükümler saklıdır.
Muayene, Ruhsat ve Rapor Harcı
Madde 14- Mevzuat gereğince alınması zorunlu veya isteğe bağlı
olarak belediyeler veya bağlı kuruluĢları tarafından düzenlenen her
türlü tıbbi, baytari ve fenni muayeneler ile kimyevi ve bakteriyolojik
tahliller sonucunda düzenlenen raporlardan alınacak muayene, ruhsat ve Rapor Harcı, Kanun’un 96’ncı maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu’nca tayin ve tespit edilen belediye grubu ve hadler esas alınarak,
84’üncü maddede gösterilen tarife cetveline göre belediye meclisince
belirlenir.
Kanun’un Geçici 3’üncü maddesi hükmü saklıdır.
Harcın Ödenmesi
Madde 15- Muayene Ruhsat ve Rapor Harcı, harç konusu muayenenin yapılması, ruhsat veya raporun verilmesi sırasında belediye
veya ilgili bağlı kuruluĢuna makbuz karĢılığında ödenir.
Madde 16- ĠĢçilerin 1580 sayılı Belediye ve 1593 sayılı Umumi
Hıfzıssıhha Kanunları ve diğer kanunlar gereğince belediyelerden
202 | TBB
EKLER
aldıkları belgeler ve bunların belli aralıklarla yenilenmeleri Sağlık
Belgesi Harcına tabidir.
Madde 17- Sağlık Belgesi Harcının miktarı, Kanun’un 84’üncü
maddesindeki tarife cetvelinde yazılı miktarlar üzerinden 96’ncı
maddeye göre Bakanlar Kurulu’nca belirlenecek belediye grubu esas
alınarak belediye meclisince tespit olunur.
Kanun’un Geçici 3’üncü maddesi hükmü saklıdır.
ÇEġĠTLĠ HÜKÜMLER
Harca Konu ĠĢlemlerden Ayrıca Ücret Alınamayacağı
Madde 18- Belediyeler bu Yönetmelikte sayılan harç konusu
hizmetlerinden dolayı mükelleflerden, her ne ad altında olursa olsun
baĢkaca bir karĢılık isteyemezler.
Kanun’un 97’nci maddesindeki ücrete tabi iĢlerle ilgili hükümler
saklıdır.
Yürürlük
Madde 19- Bu yönetmelik 1 Temmuz 1991 tarihinden itibaren
geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 20- Bu yönetmelik hükümleri ĠçiĢleri Bakanlığı’nca yürütülür.
TBB
| 203
EK:4/2
2464 SAYILI BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU’NUN
HARCAMALARA KATILMA PAYLARI ĠLE ĠLGĠLĠ
HÜKÜMLERĠNĠN UYGULANMASINA ĠLĠġKĠN YÖNETMELĠK
2464 SAYILI BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU’NUN HARCAMALARA KATILMA PAYLARI ĠLE ĠLGĠLĠ HÜKÜMLERĠNĠN
UYGULANMASINA ĠLĠġKĠN YÖNETMELĠK
Resmi Gazete Sayısı : 17435
BĠRĠNCĠ BÖLÜM
Genel Hükümler
Amaç
Madde 1. Bu Yönetmeliğin amacı 26.05.1981 gün ve 2464 sayılı
Belediye Gelirleri Kanunu’nun üçüncü kısmında yer alan yol, kanalizasyon ve su tesisleri harcamalarına katılma paylarının uygulanmasına iliĢkin esasları düzenlemektir.
Kapsam
Madde 2. Bu yönetmelik 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun
a) Yol harcamalarına katılma payı ile ilgili 86’ncı,
b) Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı ile ilgili 87’nci,
c) Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı ile ilgili 88’inci,
d) Payların hesaplanması ile ilgili 89’ncı,
e) Payların Tahakkuk ġekli ile ilgili 90’ıncı,
f) F) Tahakkuk zamanı ile ilgili 91’inci,
g) Payların ilanı ile ilgili 92’nci,
h) Tahsil Ģekli ile ilgili 93’üncü,
maddelerinde yer alan hükümlerin uygulanması esaslarını kapsar.
Yasal Dayanak
Madde 3. Bu yönetmelik 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 94’üncü maddesine göre Maliye, Bayındırlık ve Ġmar ve Ġskan
Bakanlıklarının görüĢleri alınarak ĠçiĢleri Bakanlığınca hazırlanmıĢtır.
204 | TBB
EKLER
ĠKĠNCĠ BÖLÜM
Uygulama Esasları
Yol Harcamalarına Katılma PayıMahiyeti
Madde 4. Belediye veya bağlı kuruluĢlarca, belediye sınırları ve
mücavir alanlar içerisinde,
e. Yeni yol açılması,
f. Mevcut yolların % 40 oranında veya daha fazla
geniĢletilmesi,
g. Kaldırımsız ve bakımsız bulunan yolların kaldırım veya
parke kaldırım haline getirilmesi veya asfalt yapılması,
kaldırım veya Ģose halindeki yalların da parke, beton veya
asfalta çevrilmesi,
h. Mevcut kaldırım veya parkelerin sökülüp yeniden
düzenlenmesi, hallerinde bu yolların iki tarafında bulunan
veya baĢka bir yola çıkıĢı olmaması dolayısıyla bu yoldan
yararlanan
gayrimenkullerin
sahiplerinden
Yol
Harcamalarına Katılma Payı alınır.
Payın Hesaplanması
Madde 5. Yol Harcamalarına Katılma Payı bir program dahilinde veya istek üzerine doğrudan doğruya yapılan iĢlerde, 4’üncü
madde de belirlenen hizmetler için yapılan giderlerin 1/3’üdür. Giderlerin hesaplanmasında maliyet, iĢler hangi ihale usulü ile yapılmıĢ
olursa olsun, Bayındırlık Bakanlığı ve Ġller Bankası Genel Müdürlüğünün o yıllar için tespit ederek yayınlandığı birim fiyatlar ve rayiçlere göre hesaplanan gerçek bedeli geçemez.
Yolların kaldırımlar da dahil olmak üzere (15) metreden fazla
geniĢliklerine düĢen giderler, belediyelere ait olup, harç hesaplanmasında bu giderler nazara alınmaz.
Böylece hesaplanan gider tutarından özel Devlet yardımları karĢılıksız fon tahsisleri, bu iĢ için yapılan bağıĢ ve yardımlar ile istimlak
bedelleri düĢüldükten sonra kalan miktarın 1/3’ü, 4’üncü maddede
belirtilen mükellefler adına Belediye encümeninin kararını müteakip
tahakkuk ettirilir.
Payın Tahakkuk ġekli
Madde 6. Yol Harcamalarına Katılma Payı 5’inci maddeye göre
hesaplanan katılma payları toplamının ilgili gayrimenkullerin sahipleri arasında vergi değeri toplamına oranlanması ile bulunur. Ġki veya
fazla yok kenarında bulunan gayrimenkul için asıl cepheyi teĢkil
eden yoldan dolayı düĢen pay tam, diğer yollardan dolayı düĢen
paylar ise yarım olarak tahakkuk ettirilir.
TBB
| 205
Payın Tahakkuk Zamanı
Madde 7. Yol Harcamalarına Katılma Payının tahakkuku, iĢ
hangi ihale usulüne göre yapılmıĢ olursa olsun, hizmetin tamamlanarak halkın istifadesine sunulmasından sonra yapılır.
ġu kadar ki, belediyenin çalıĢma programı uygulaması gereğince
veya teknik zorunluluklar dolayısıyla kısım kısım inĢa, tamir veya
geniĢletme yapılması halinde, bitirilerek istifadeye açılmıĢ olması
Ģartı ile, katılma payının kısım kısım da tahakkuku mümkündür.
ĠĢin bitirilerek hizmete açılmıĢ olduğu geçici kabulünün yapılması ile belirlenir.
Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı
Madde 8. Belediye veya bağlı kuruluĢlarınca, belediye sınırları
ve mücavir alanlar içerisinde,
a. Yeni kanalizasyon tesisi yapılması,
b. Mevcut tesislerin sıhhi ve fenni Ģartlara göre ıslah edilmesi
hallerinde, bu tesislerden faydalanacak gayrimenkullerin
sahiplerinden Kanalizasyon Harcamalarına katılma payı
alınır. Ġki veya daha fazla yol kenarlarında bulunan
gayrimenkuller hangi yoldaki kanalizasyona bağlanmıĢ
iseler, payın hesabından o yola ait kanalizasyon giderleri
nazara alınır.
Madde 9. Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı bu yönetmeliğin 5’inci maddesinde belirtilen esaslar dahilinde hesaplanır.
Madde 10. Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı 5’inci ve
6’ncı maddelere göre hesaplanacak katılma payları toplamının, ilgili
gayrimenkullerin vergi değeri toplamına oranlanması ile bulunur.
Madde 11. Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı, bu Yönetmeliğin 7’nci maddesinde belirtilen esaslar dahilinde tahakkuk
ettirilir.
Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı Mahiyeti
Madde 12. Belediye veya bağlı kuruluĢlarınca belediye sınırları
ve mücavir alanları içerisinde,
a) Yeni içme suyu Ģebeke tesisleri yapılması,
b) Mevcut Ģebeke tesislerinin tevsii ve ıslahı hallerinde
dağıtımın yapıldığı saha dahilindeki gayrimenkul
206 | TBB
EKLER
sahiplerinden Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı
alınır.
Madde 13. Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı bu Yönetmeliğin 5’inci maddesinde belirtilen esaslar dahilinde hesaplanır.
Madde 14. Su tesisleri Harcamalarına Katılma Payı bu yönetmeliğin 5’inci ve 6’ncı maddelerine göre hesaplanan katılma payları tutarının, dağıtımın yapıldığı saha dahilindeki gayrimenkullerin vergi
değerleri toplamına oranlanması ile bulunur.
Madde 15. Su tesisleri Harcamalarına Katılma Payı bu yönetmeliğin 7’nci maddesinde belirtilen esaslar dahilinde tahakkuk ettirilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Ortak Hükümler
Payın Üst Sınırı
Madde 16. Harcamalara Katılma Payı bina ve arsalarda vergi
değerinin % 1’ini geçemez.
Muaflıklar
Madde 17. Ġbadet yerleri Harcamalara Katılma Paylarından muaftır.
Sahip Deyimi
Madde 18. Bu yönetmelikte geçen sahip deyimi gayrimenkullün
malikini, varsa intifa hakkı sahibini, bunlar yoksa gayrimenkulün
malik gibi tasarruf edenleri ifade eder.
Payların Ġlanı
Madde 19. Yukarıdaki maddelerde yazılı esaslara göre hesaplanan Harcamalara Katılma Paylarına ait tahakkuk cetvelleri bir ay süre
ile Belediye ilan tahtasında ve varsa belediye ses yayın aracı ile ilan
edilir. Tahakkuk cetvellerinde mükelleflerin adı ve soyadı, adresi,
payın mahiyeti ile isabet eden katılma payı miktarı belirtilir. Tahakkuk cetvelleri mahalle, cadde ve sokak itibariyle ayrı ayrı düzenlenir.
Katılma payları tutarları mükelleflere ayrıca tebliğ olunur.
Katılma Payının tahakkuk ve tahsilinde tebliğ tarihi esas alınır.
Vergi Değeri Deyimi
Madde 20. Vergi değeri, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenen kesinleĢmiĢ değeri ifade eder. Vergi değerinin
TBB
| 207
ihtilaflı olması halinde, kesinleĢmiĢ değer belirleninceye kadar mükellefin Emlak Vergisi tarhına esas olmak üzere beyan ettiği değer
nazara alınır. Vergi değerinin bilinmemesi halinde gayrimenkul için
en son verilmiĢ bulunan Emlak Vergisi beyannamesindeki değer esas
alınır. Bu da bilinmiyorsa Emlak Alım veya Veraset ve intikal Vergilerinin tarhına esas olan değerlerden en yükseği uygulanır.
Vergi Değerinde DeğiĢiklik
Madde 21. Harcamalara Katılma Payının hesaplanmasında, gayrimenkulün vergi değerinde tahakkuktan sonra meydana gelen değiĢiklikler nazara alınmaz.
Tahsil ġekli
Madde 22. Harcamalara Katılma Payları belediyeler veya bunlara bağlı kuruluĢlarca, yukarıda esaslara göre hesaplanarak ilan ve
tebliğ edildikleri yılı izleyen bütçe yılından itibaren 4 yılda ve 4 eĢit
taksitte tahsil olunur.
Taksitlerin her yılın hangi ayında tahsil edileceği belediye meclislerince kararlaĢtırılarak mükelleflere duyurulur.
PeĢin Tahsil
Madde 23. Gayrimenkulün satıĢ, hibe ve trampa gibi yollarla
devri halinde o tarihe tahsil edilmemiĢ katılma payı taksitleri peĢin
olarak tahsil olunur.
Tapu Dairelerinin Sorumluluğu
Madde 24. Harcamalara Katılma Payına tabi gayrimenkullerin
bir listesi belediyelerce ilgili tapu dairelerine bildirilir. Bu gayrimenkullerin satıĢ hibe ve trampaları halinde tapu dairesi payın tahsilini
sağlamak üzere ilgili Belediyeyi haberdar eder. Pay ödenmedikçe
intikal iĢlemi yapılmaz.
Ġtiraz
Madde 25. Harcamalara Katılma Payları ile ilgili itirazlar 213 sayılı Vergi Usulü Kanunu hükümlerine göre çözümlenir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Son hükümler
Yürürlük
Madde 26. Bu yönetmelik hükümleri 1 Temmuz 1981 tarihinden
geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 27. Bu yönetmelik hükümleri ĠçiĢleri Bakanlığınca yürütülür.
208 | TBB
EKLER
EK:5
BELEDĠYE GELĠRLERĠ UZLAġMA MEVZUATI
MAHALLĠ ĠDARELER UZLAġMA YÖNETMELĠĞĠ
BĠRĠNCĠ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Hukuki Dayanak ve Tanımlar
Amaç
Madde 1 — Bu Yönetmelik, il özel idareleri ve belediyeler tarafından uygulanan 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nda yer alan tarhiyat
sonrası uzlaĢmaya iliĢkin usul ve esasları belirlemek amacıyla düzenlenmiĢtir.
Kapsam
Madde 2 — Bu Yönetmeliğin kapsamına il özel idareleri ve belediyelerce ikmalen, re’sen veya idarece tarh ve tebliğ edilen vergi, resim ve harçlar ile bunlara iliĢkin olarak kesilecek vergi ziyaı cezaları
(usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları ile Vergi Usul Kanunu’nun
344’üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca vergi ziyaı cezası kesilen tarhiyata iliĢkin vergi ve ceza hariç) girer.
Hukuki Dayanak
Madde 3 — Bu Yönetmelik, Vergi Usul Kanunu’nun değiĢik Ek
1’inci maddesinin son fıkrasına dayanılarak hazırlanmıĢtır.
Tanımlar
Madde 4 — Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bakanlık
: ĠçiĢleri Bakanlığını,
b) Genel Müdür: Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğünü,
lük
c) Kanun
: Vergi Usul Kanunu’nu,
d) UzlaĢma
: Tarhiyat sonrası uzlaĢmayı,
e) Komisyon
: Ġl özel idaresi ve belediye uzlaĢma komisyonunu,
TBB
| 209
f) Vergi
: Ġl özel idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim
ve harçları,
g) Mükellef
: Kendisine vergi borcu terettüp eden gerçek veya
tüzel kiĢilerle, sorumluları ve müteselsil sorumluları,
h) Ġdare
: Ġl özel idaresi ve belediyeyi,
ifade eder.
ĠKĠNCĠ BÖLÜM
Komisyonların TeĢkili ve Yetkileri
UzlaĢma Komisyonlarının Yetkisi
Madde 5 — Vergi Usul Kanunu’nun değiĢik Ek 1’inci maddesi
ile bu Kanun’un kapsamına giren il özel idareleri ve belediyelere ait
vergi, resim ve harçlardan hangilerinde uzlaĢma yoluna gidilebileceği
ve uzlaĢma komisyonlarının uzlaĢabilecekleri vergi, resim ve harç
miktarının üst sınırının tayini hususunda ĠçiĢleri Bakanlığı yetkilidir.
Bakanlığa tanınan bu yetkiye dayanılarak uzlaĢma komisyonlarının uzlaĢabilecekleri vergi, resim ve harç miktarlarının üst sınırı
genel tebliğler ile belirlenir.
UzlaĢma Komisyonlarının TeĢkili
Madde 6 — UzlaĢma komisyonları;
Ġl özel idareleri bütçesine giren vergi, resim ve harçlar için il özel
idare müdürünün baĢkanlığında, vali tarafından saymanlık biriminden seçilecek iki memur üyeden,
Belediye bütçesine giren vergi, resim ve harçlar için belediye
baĢkanının veya görevlendireceği baĢkan yardımcısı (büyükĢehir
belediyesinde genel sekreter, genel sekreter yardımcısı veya daire
baĢkanı) baĢkanlığında, belediye gelir Ģube müdürü, gelir Ģube müdürü olmayan yerlerde belediye hesap iĢleri müdürü, hesap iĢleri
müdürü olmayan yerlerde muhasebeci ile belediye encümenlerince
saymanlık biriminden seçilecek bir memur üyeden müteĢekkil üçer
üyeden,
kurulur.
Bu komisyonlar üyelerinin tamamının katılmasıyla toplanırlar ve
çoğunlukla karar verirler.
Komisyon baĢkan ve üyelerinin herhangi bir nedenle görevlerinin baĢında bulunmamaları halinde, vekalet edenler komisyonda
görev yaparlar.
210 | TBB
EKLER
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
UzlaĢmanın Yapılması
UzlaĢma Talebi
Madde 7 — UzlaĢma talebinin, ceza ihbarnamesinin tebliği tarihinden itibaren 30 gün içinde mükellef veya ceza muhatabının bizzat
veya resmi vekaletini haiz vekili vasıtası ile yetkili uzlaĢma komisyonuna yazı ile yapılması gerekir.
UzlaĢma talebi, ihbarnamede yazılı vergi ve cezanın tamamı için
yapılır. Kısmi uzlaĢma talebinde bulunulamaz.
UzlaĢma komisyonları bir yargı organı olmayıp, kesilmiĢ olan
cezada uyuĢmak üzere yetkili kılınmıĢ idareyi temsil eden kuruluĢlardır. Bu nedenle, uzlaĢma komisyonuna baĢvurma ve görüĢmelere
katılma konusunda mükellef veya ceza muhatabı adına hareket edecek kiĢinin avukat olması Ģart değildir. Bu kiĢilerin Noterlik Kanunu’nun 60’ıncı maddesi uyarınca düzenlenen ve mükellef adına kesilen ceza miktarında uzlaĢmaya yetkili oldukları Ģerhini taĢıyan resmi
vekaletnameye sahip olmaları yeterlidir.
Sekretarya Hizmetleri
Madde 8 — UzlaĢma komisyonlarının sekretarya hizmetlerini il
özel idareleri ve belediyelerin hesap iĢleri ile ilgili servisleri yerine
getirir.
UzlaĢma Talep Süresi
Madde 9 — UzlaĢma talebinin, vergi veya ceza ihbarnamesinin
mükellefe tebliğ tarihini takip eden günden itibaren 30 gün içinde
yapılması Ģarttır.
UzlaĢma Talebinin Ġncelenmesi ve GörüĢmelerinin Yapılması
Madde 10 — UzlaĢma komisyonlarına verilen veya posta ile taahhütlü olarak gönderilen uzlaĢma dilekçeleri üzerine sekretarya
talebi komisyona intikal ettirmeden önce;
a) Talebin uygun Ģekilde ve süresi içinde yapılıp yapılmadığını,
b) UzlaĢmanın komisyon yetkisi içinde bulunup bulunmadığını,
inceler.
Bu inceleme sonucunda, uzlaĢma talebinin süresi içinde ve usulüne uygun Ģekilde yapılmadığının veya komisyonun yetkisi dıĢında
bulunduğunun tespiti halinde talep reddedilir.
veya resmi vekaletini haiz vekilini bulundurması hususu, görüĢmeTBB
| 211
nin tarihi, yapılacağı yer ve saati komisyon sekretaryası tarafından
yazı ile en az onbeĢ gün önceden mükellefe bildirilir. Mükellefin istemesi üzerine onbeĢ günlük süreye bağlı kalınmaksızın daha önceki
bir tarih, uzlaĢma günü olarak belirlenebilir.
uzlaĢma görüĢmelerine baĢlanır. Yapılan görüĢme sonucunda uzlaĢma sağlandığı takdirde, uzlaĢma komisyonu durumu üç nüsha olarak
düzenlenen tutanakla tespit eder. Bu tutanağın üç nüshası da komisyon baĢkan ve üyeleri ile mükellef veya vekili tarafından imzalanır.
dosyalarda saklanır. Tutanağın alt kısmında bir yere “Bu tutanağın
bir nüshasını uzlaĢma komisyonunda .../.../... tarihinde aldım”. ibaresi ve mükellef veya vekilinin adı ve soyadı yazıldıktan sonra imzası
karĢılığında tebliğ edilerek tebliğ iĢlemi gerçekleĢtirilir.
halde uzlaĢma tutanağını imzalamaması veya ihtirazi kayıtla imzalamak istemesi halinde uzlaĢma sağlanamamıĢ sayılır) komisyonca
bu husus belirtilmek üzere üç nüsha tutanak düzenlenir. Tutanağın
bir nüshası mükellefe verilir. Mükellefin uzlaĢma davetine icabet etmemesi veya tutanağı almaktan imtina etmesi halinde, tutanağın iki
örneği hesap iĢleri servisine gönderilir.
uzlaĢma talebinde bulunulamaz.
UzlaĢmanın vaki olmaması halinde (komisyon teklifinin mükellefçe kabul edilmediği durumda) komisyon nihai teklifini tutanağa
geçirir. Mükellef dava açma süresinin son günü akĢamına kadar komisyonun nihai teklifini kabul ettiğini bir dilekçe ile hesap iĢleri servisine bildirdiği takdirde, bu tarih itibariyle uzlaĢma vaki olmuĢ sayılır ve buna göre iĢlem tesis edilir.
UzlaĢma Gününün Ertelenmesi
Madde 11 — Belirlenen uzlaĢma günü bildirildikten sonra komisyonun o gün toplanamayacağının anlaĢılması halinde, yeni bir
uzlaĢma günü belirlenerek mükellefe bildirilir.
212 | TBB
EKLER
Bu durum, komisyon baĢkan ve üyeleri tarafından imzalanan bir tutanakla tespit olunur ve bu tutanak uzlaĢma dosyasında saklanır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
UzlaĢmanın Sonuçları
UzlaĢmanın Kesinliği
Madde 12 — UzlaĢma vaki olduğu takdirde komisyonların düzenleyecekleri uzlaĢma tutanakları kesin olup, gereği hesap iĢleri
servisince derhal yerine getirilir.
UzlaĢma tutanağının hesap iĢleri servisine intikali üzerine tarih
ve tebliğ edilmiĢ olan vergi ve ceza, uzlaĢılan vergi miktarına göre
düzeltilir.
UzlaĢma ve Cezalarda Ġndirme
Madde 13 — Yapılan tarhiyata karĢı cezada indirim veya uzlaĢma hükümlerinden sadece birisinden yararlanılabilir. UzlaĢma talebinde bulunan mükellef, uzlaĢma tutanağını imzalayıncaya kadar
uzlaĢma talebinden vazgeçtiğini beyan ederek adına salınan cezalar
hakkında Kanun’un 376’ncı maddesinin uygulanmasını isteyebilir.
Ödeme Zamanı
Madde 14 — UzlaĢma konusu yapılan vergi ve cezalar;
a) UzlaĢma vaki olduğu takdirde buna iliĢkin düzenlenen ve tebliğ olunan uzlaĢma tutanağı vergi ve cezaların ödeme zamanlarından
önce tebliğ edilmiĢse kanuni ödeme zamanlarında; ödeme zamanları
kısmen veya tamamen geçtikten sonra tebliğ edilmiĢse ödeme süreleri geçmiĢ olanlar uzlaĢma tutanağının tebliğinden itibaren bir ay içinde;
b) UzlaĢma vaki olmadığı takdirde, Vergi Usul Kanunu’nun 112
ve 368’inci maddeleri ile 2577 sayılı Ġdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 27’nci maddesinin (3) numaralı bendi hükmü çerçevesinde,
ödenir.
TBB
| 213
BEġĠNCĠ BÖLÜM
ÇeĢitli ve Son Hükümler
UzlaĢma Konusu Yapılabilecek ve Yapılamayacak Cezalar
Madde 15 — 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’na göre alınacak katılım paylarında uzlaĢma yapılamaz.
Vergi Usul Kanunu’nun Ek 1’inci maddesinde 24/6/1994 tarihli
ve 4008 sayılı Kanun’la yapılan değiĢiklikle kaçakçılık suçu cezası
kesilen tarhiyata iliĢkin vergi ve ceza uzlaĢma kapsamından çıkarılmıĢ olduğundan, 1/1/1995 tarihinden sonraki vergilendirme dönemlerine ait olup kaçakçılık suçu cezası kesilen vergi ve cezada uzlaĢma
yapılmaz.
Bu tarihten (1/1/1995) önceki dönemlere iliĢkin olarak kesilecek
kaçakçılık cezası ise uzlaĢma konusu yapılabilir.
1/1/1995 ile 1/1/1999 tarihleri arasındaki vergilendirme dönemlerine iliĢkin olarak kesilecek kusur ve ağır kusur cezaları uzlaĢma konusu yapılabilir.
1/1/1999 tarihinden itibaren baĢlayan vergilendirme dönemine
iliĢkin olarak kesilen usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları ile Kanun’un 344’üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca vergi ziyaı cezası kesilen tarhiyata iliĢkin vergi ve ceza hariç vergi ziyaı cezası da
vergi aslından bağımsız olarak uzlaĢma konusu yapılabilir.
Yürürlük
Madde 16 — Maliye Bakanlığı ve SayıĢtay’ın görüĢü alınarak
hazırlanan bu Yönetmelik, yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde17 — Bu Yönetmelik hükümlerini ĠçiĢleri Bakanı yürütür.
214 | TBB
EKLER
ĠL ÖZEL ĠDARELERĠ VE BELEDĠYELER UZLAġMA TEBLĠĞĠ
(SIRA NO : 1)
Ġl özel idareleri ve belediyeler tarafından uygulanan 213 sayılı
Vergi Usul Kanunu’nda yer alan tarhiyat sonrası uzlaĢmaya iliĢkin
usul ve esaslar, Bakanlığımızca 01.08.2003 gün ve 25186 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Mahalli Ġdareler UzlaĢma Yönetmeliğiyle belirlenmiĢtir.
Anılan Yönetmelik, esas itibariyle il özel idareleri ve belediyelerin vergi, resim ve harçlar ile bunlara iliĢkin olarak kesilecek vergi
ziyaı cezalarına iliĢkin tarhiyat sonrası uzlaĢması düzenlenmiĢtir.
Vergi Usul Kanunu’nun değiĢik Ek 1’inci maddesi ile bu Kanun’a dayanılarak çıkarılan Mahalli Ġdareler UzlaĢma Yönetmeliği’nin 5’inci maddesinde; il özel idareleri ve belediyelere ait vergi,
resim ve harçlardan hangilerinde uzlaĢma yoluna gidilebileceği ve
uzlaĢma komisyonlarının uzlaĢabilecekleri vergi, resim ve harç miktarının üst sınırının tayini hususunda Bakanlığımız yetkili kılınmıĢtır.
Bu yetkiye dayanılarak uzlaĢma kapsamına girecek vergi, resim
ve harçlar ile uzlaĢma komisyonlarının yetkileri aĢağıdaki Ģekilde
tespit olunmuĢtur.
I. UzlaĢmanın Kapsamı
UzlaĢmanın kapsamına il özel idareleri ve belediyelerce ikmalen,
re’sen veya idarece tarh ve tebliğ edilen vergi, resim ve harç asıllarına
iliĢkin olarak özel kanunlarında belirtilen kanuni hadlerin altına
düĢmemek kaydıyla vergi asılları ile bunlara iliĢkin olarak kesilecek
vergi ziyaı cezaları girmektedir.
Yine, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 344’üncü maddesinin
ikinci ve dördüncü fıkraları uyarınca kesilecek vergi ziyaı cezaları
uzlaĢma konusu olabilecek, aynı maddenin üçüncü fıkrası uyarınca
kesilecek vergi ziyaı cezaları ile 352’nci maddeye göre kesilen usulsüzlük cezaları ise uzlaĢma kapsamında değerlendirilmeyecektir.
Ayrıca, kanuni süresi içinde yapılan beyan üzerinden, tarh ve
tahakkuk ettirilen vergi, resim ve harçlar ile tahakkuku tahsile bağlı
bulunan vergi, resim ve harçlar üzerinde uzlaĢma yapılması mümkün değildir.
TBB
| 215
Bu bağlamda il özel idareleri ile belediyelerin uzlaĢma kapsamına giren gelirleri Ģunlardır:
A) Ġl özel idareleri gelirleri
1. TaĢ Ocakları Harç ve Resimleri,
2. Bina ĠnĢaat ve Yapı Kullanma Ġzni Harcı,
3. Maden Suları Resim ve Temettü Payları.
B) Belediye gelirleri
1. 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu uyarınca tahsil edilen bina
ve arazi vergileri,
2. 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu uyarınca tahsilatı doğrudan belediyeler tarafından yapılan gelirlerden;
a) Vergiler
1. Ġlan ve Reklam Vergisi,
2. HaberleĢme Vergisi,
3. Eğlence Vergisi,
4. Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi,
5. Yangın Sigortası Vergisi,
6. Çevre Temizlik Vergisi,
b) Harçlar
1. ĠĢgal Harcı,
2. Tatil Günlerinde ÇalıĢma Ruhsatı Harcı,
3. Kaynak Suları Harcı,
4. Tellallık Harcı,
5. Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı,
6. Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı,
7. Bina ĠnĢaat Harcı,
8. ÇeĢitli harçlar:
a) Kayıt ve Suret Harcı,
b) Ġmar ile ilgili harçlar;
- Parselasyon Harcı,
- Ġfraz ve Tevhit Harcı,
- ĠĢyeri Açma Ġzin Harcı,
- Muayene, Ruhsat ve Rapor Harcı,
- Sağlık Belgesi Harcı.
Ayrıca, yeni bir tebliğe gerek kalmaksızın baĢka kanunlarda il
özel idareleri ve belediye geliri olarak kabul edilecek ve bu idarelerce
216 | TBB
EKLER
tarh ve tahakkuk edilecek diğer vergi, resim ve harç asıllarına iliĢkin
olarak özel kanunlarında belirtilen kanuni hadlerin altına düĢmemek
kaydıyla vergi asılları ile bunlara iliĢkin olarak kesilecek vergi ziyaı
cezalarında da uzlaĢmaya gidilebilecektir.
II. UzlaĢma Komisyonlarının Yetkileri
Vergi Usul Kanunu’nun değiĢik Ek 1’inci maddesi ile Mahalli
Ġdareler UzlaĢma Yönetmeliği’nin 5’inci maddesinde; uzlaĢma komisyonlarının uzlaĢabilecekleri vergi, resim ve harç miktarının üst
sınırının tayini hususunda Bakanlığımız yetkili kılınmıĢtır.
Bakanlığımız, kendisine tanınan bu yetkinin uzlaĢma komisyonlarınca kullanılmasını uygun görmüĢtür. Bu nedenle, il özel idareleri
ve belediyelerce ikmalen, re’sen veya idarece tarh ve tebliğ edilen
vergi, resim ve harç asıllarına iliĢkin olarak özel kanunlarında belirtilen kanuni hadlerin altına düĢmemek kaydıyla vergi asılları ile bunlara iliĢkin olarak kesilecek vergi ziyaı cezaları konusunda uzlaĢmaya
uzlaĢma komisyonları yetkilidir.
III. UzlaĢmada Göz önünde Tutulacak Hususlar
1. UzlaĢma talebinin, mükellef veya ceza muhatabı tarafından
bizzat veya resmi vekaletnamesini haiz vekili; tüzel kiĢiler, küçükler,
kısıtlılarla vakıflar veya cemaatler gibi tüzel kiĢiliği olmayan teĢekküllerde bunların kanuni temsilcileri tarafından yetkili uzlaĢma komisyonuna yapılması gerekir.
UzlaĢma komisyonları, bir yargı organı olmayıp, kesilmiĢ olan
cezada uyuĢmak üzere yetkili kılınmıĢ idareyi temsil eden kuruluĢlardır. Bu nedenle, uzlaĢma komisyonuna baĢvurma ve görüĢmelere
katılma konusunda mükellef veya ceza muhatabı adına hareket edecek kiĢinin avukat olması Ģart değildir. Bu kiĢilerin Noterlik Kanunu’nun 60’ıncı maddesi uyarınca düzenlenen ve mükellef adına salınan vergi ve kesilen ceza miktarında uzlaĢmaya yetkili oldukları Ģerhini taĢıyan resmi vekaletnameye sahip olmaları yeterli bulunmaktadır.
2. UzlaĢma talebinin, vergi/ceza ihbarnamesinin mükellefe tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 30 gün içinde yapılması Ģarttır.
3. UzlaĢma müessesesinin konuluĢ amaçları göz önünde bulundurularak, uygulamaya iĢlerlik kazandırılması için uzlaĢma talepleri;
- Talebin uygun Ģekilde ve süresi içinde yapılıp yapılmadığı,
- UzlaĢmanın komisyon yetkisi içinde bulunup bulunmadığı,
yönlerinden incelenir.
TBB
| 217
Bu inceleme sonucunda, uzlaĢma talebinin süresi içinde ve usulüne uygun Ģekilde yapılmadığının tespiti halinde, talep reddedilecektir.
veya resmi vekaletini haiz vekilini bulundurması hususu, görüĢmenin tarihi, yapılacağı yer ve saati komisyon sekretaryası tarafından
yazı ile en az 15 gün önceden mükellefe bildirilir. Mükellefin istemesi
üzerine onbeĢ günlük süreye bağlı kalınmaksızın daha önceki bir
tarih uzlaĢma günü olarak belirlenebilir.
uzlaĢma görüĢmelerine baĢlanır.
Mükellef, uzlaĢma görüĢmelerinde bağlı olduğu meslek odasından bir temsilci veya 01.06.1989 gün ve 3568 sayılı Kanun’a göre kurulan meslek odasından bir meslek mensubunu da bulundurabilir. Bu
kiĢiler uzlaĢma komisyonu toplantısına, uzlaĢma ile ilgili tutanaklara
imza koymaksızın, sadece görüĢlerini açıklamak üzere katılabilirler.
Yapılan görüĢme sonucunda uzlaĢma sağlandığı takdirde, uzlaĢma komisyonu durumu üç nüsha olarak düzenlenen tutanakla
tespit eder. Bu tutanağın üç nüshası da komisyon baĢkan ve üyeleri
ile mükellef veya vekili tarafından imzalanır.
dosyalarda saklanır. Tutanağın alt kısmında bir yere (Bu tutanağın
bir nüshasını uzlaĢma komisyonunda ..../..../..... tarihinde aldım.)
ibaresi ve mükellef veya vekilinin adı ve soyadı yazıldıktan sonra
imzası karĢılığında tebliğ edilerek, tebliğ iĢlemi gerçekleĢtirilir.
halde uzlaĢma tutanağını imzalamaması veya ihtirazi kayıtla imzalamak istemesi halinde uzlaĢma sağlanamamıĢ sayılır.) komisyonca
bu husus belirtilmek üzere üç nüsha tutanak düzenlenecektir. Tutanağın bir nüshası mükellefe verilecektir. Mükellefin uzlaĢma davetine
icabet etmemesi veya tutanağı almaktan imtina etmesi halinde, tuta218 | TBB
EKLER
nağın bir örneği tebliğ edilmek üzere mükellefin bildirdiği adresine,
iki örneği de hesap iĢleri servisine gönderilecektir.
uzlaĢma talebinde bulunulamayacaktır.
UzlaĢmanın vaki olmaması halinde (komisyon teklifinin mükellefçe kabul edilmediği durumda), komisyon nihai teklifini tutanağa
geçirecektir. Mükellef dava açma süresinin son günü akĢamına kadar
komisyonun nihai teklifini kabul ettiğini bir dilekçe ile hesap iĢleri
servisine bildirdiği takdirde, bu tarih itibariyle uzlaĢma vaki olmuĢ
sayılacak ve buna göre iĢlem tesis edilecektir.
Belirlenen uzlaĢma günü bildirildikten sonra komisyonun o gün
toplanamayacağının anlaĢılması halinde, yeni bir uzlaĢma günü belirlenerek mükellefe bildirilecektir.
Bu durum, komisyon baĢkan ve üyeleri tarafından imzalanan bir tutanakla tespit olunacak ve bu tutanak uzlaĢma dosyasında saklanacaktır.
4. Tüzel kiĢiliği haiz Ģahıs ortaklarında uzlaĢma yapılırken tüm
ortakları kapsamına almasına dikkat edilecektir.
Bilindiği gibi, bu tür ortaklıklarda tarhiyat ortaklık faaliyetinden
doğmakla birlikte vergiler ortaklar, cezalar tüzel kiĢilik adına salındığından, ortakların tamamının hem cezada hem de kendi adlarına
salınan vergilerde uzlaĢma talebinde bulunmaları halinde, bu talepleri kabul edilecektir. Ancak, ortaklardan birinin veya birkaçının yurtdıĢında bulunması ya da yurt içinde bulunmakla birlikte adreslerinin
tespit olunamaması gibi zorunlu hallerde, uzlaĢmanın tüm ortakları
kapsaması prensibinin dıĢına çıkarılarak uzlaĢma talepleri kabul edilecektir.
5. UzlaĢma konusunda bu Tebliğ’de belirtilmeyen ve tereddüte
düĢülen diğer hususlar hakkında Vergi Usul Kanunu’nun uzlaĢmaya
iliĢkin hükümleri ve Mahalli Ġdareler UzlaĢma Yönetmeliği hükümleri uygulanır.
6. 5 Aralık 1987 gün ve 19655 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
1 seri nolu "Ġl Özel Ġdareleri ile Belediye Gelirleri UzlaĢma Genel Tebliği" yürürlükten kaldırılmıĢtır.
Tebliğ olunur.
TBB
| 219
KAYNAKÇA
AKDOĞAN, Abdurrrahman: Vergilerin Ġncelenmesi ve Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Yayın No: 165, ĠĠBF Yayın No: 54, Ankara, 1991.
AKDOĞAN, Abdurrahman: Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi, Gazi Kitabevi, 10. Baskı, Ankara, 2011.
AKDOĞAN, Abdurrahman: Kamu Maliyesi, 14. Baskı, Gazi
Kitabevi, Ankara, 2011,s,422.
AYDIN, Selda: “Biletlerle Girilen Yerlerde Eğlence Vergisi Uygulaması”, Vergici ve Muhasebeciyle Diyalog Dergisi, ġubat-2007,
Sayı: 226.
AYDIN, Fazıl: “Belediye Gelirleri ve Belediye Gelirleri Ġle Ġlgili
Kanun Tasarısının Değerlendirilmesi”, Vergi Sorunları Dergisi, Aralık/2010,Sayı:267.
AYDIN, Fazıl: ―Elektrik ve Havagazı Vergisinde Yapılan
DeğiĢikliklerin Değerlendirilmesi”, Vergici ve Muhasebeciyle Diyalog
Dergisi, Nisan/2009 Sayı:252.
AYDIN, Fazıl: “Yangın Sigorta Vergisi”, Vergici ve Muhasebeciyle Diyalog Dergisi, Ağustos/2008, Sayı: 244.
AYDIN, Fazıl: “Ġl Özel Ġdareleri ve Belediyelerde UzlaĢma
Uygulaması”, Vergici ve Muhasebeciyle Diyalog Dergisi,
Ağustos/2013, Sayı:304.
AYDIN, Fazıl: “6487 Sayılı Kanun ile Vergi ve Harçlar Kanunlarında Yapılan Düzenlemeler”, Vergici ve Muhasebeciyle Diyalog
Dergisi, Temmuz/2013, Sayı:303.
BÜLBÜL, Duran: Yerel Yönetimler Maliyesi, Gazi Kitabevi,
Ankara,2006.
ERSOY, Bernur AÇIKGÖZ: “OECD Ülkelerinde Eğlence Vergisi
Uygulamaları”, Celal Bayar Üniversitesi Ġ.Ġ.B.F. Yönetim ve Ekonomi,
Yıl:2010, Cilt:17, Sayı:2.
FALAY, Nihat: “Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Mali Yapısına
ĠliĢkin Eğilimler”,ÇağdaĢ Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt VI,Sayı:2,
Nisan 1997.
KORAL, Tevfik: Mahalli Ġdarelerde Vergi Resim ve Harçlar, Ġstanbul Halk Basımevi, Ġstanbul 1944.
KURTULUġ, BarıĢ: Türkiye’de Belediyelerin Mali Yapısı ve
Harcamalarının Finansmanı, DPT Yayını, Yayın No: 2692, Ankara,2006.
220 | TBB
KAYNAKÇA
Muhasebat Genel Müdürlüğü: Mahalli Ġdareler Bütçe GerçekleĢmeleri Raporu 2011(Ocak-Eylül).
NADAROĞLU, Halil: Mahalli Ġdareler, Beta Basım Yayın, 5.
Baskı, Ġstanbul,1994.
PEHLĠVAN, Osman: Kamu Maliyesi, Derya Kitabevi, Trabzon,
2005.
RÜZGARESEN, Cumhur: Su ve Kanalizasyon Hizmetleri Ġçin
Alınan Harcamalara Katılım Payları ve Bu Paylar Nedeniyle Tüketici
Mahkemelerinde Açılan Davalar, Ankara Barosu Dergisi 2012/3.
T.C. BaĢbakanlık: Ġl Özel Ġdaresi ve Belediye Gelirleri Kanun
Tasarısı Taslağı, Kamu Yönetiminde Yeniden Yapılanma 10, Ankara,
Haziran,2005.
T.C. ĠçiĢleri Bakanlığı Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü: 2012
Yılı Mahalli Ġdareler Genel Faaliyet Raporu, Ankara, Haziran, 2013.
TORTOP, Nuri: Mahalli Ġdareler, Türkiye ve Orta Doğu Amme
Ġdaresi Enstitüsü Yayınları No: 211, Ankara, 1984.
TUNCER, Selahattin: Vergi Hukuku ve Uygulaması, Cilt
II,YaklaĢım Yayıncılık,Ankara,2006,s,200.
ULUSOY, Ahmet- AKDEMĠR, Tekin: Mahalli Ġdareler, Seçkin
Yayıncılık, 5.Baskı, Ankara,2007.
ÜNLÜ, M. Cengiz-KORKUSUZ, Mehmet: AçıklamalıUygulamalı Belediye Gelirleri Kanunu, Seçkin Yayınları, Ankara,1996.
Onuncu Kalkınma Planı(2014-2018) (06.07.2013 tarih ve 28699
(Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.)
Orta Vadeli Program(2014-2016) (08.10.2013 tarih ve
28789(Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.)
2014 Yılı Programı (02.11.2013 tarihli ve 28809 mükerrer sayılı
www.kalkinma.gov.tr
www.gib.gov.tr
www.mahalli-idareler.gov.tr
www.muhasebat.gov.tr
www.tbmm.gov.tr
TBB
| 221
Dr. Fazıl AYDIN
Samsun’da(Havza)doğmuştur. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümü’nde Lisans, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde Yüksek Lisans ve Doktorasını tamamlamıştır. Ankara Üniversitesi’nde “AT Temel Eğitim Sertifika Programı” ile “Avrupa Topluluğu Uzmanlık Eğitim Sertifika
Programı”nı, Harvard Üniversitesi Program on Tax Analysis and Revenue Forecasting sertifika programını tamamlamış, ABD’de Kalamazoo Valley Communite
College İşletme eğitimi almıştır. 1986 yılında Maliye Bakanlığı Stajyer Gelirler
Kontrolörü, 1989 yılında Gelirler Kontrolörlüğü Yetki Sınavını vererek Yetkili
Stajyer Gelirler Kontrolörü, 1990 yılında Gelirler Kontrolörlüğü Yeterlik Sınavını vererek Gelirler Kontrolörü ve 1996 yılında Gelirler Başkontrolörü olmuştur.
Gelirler Kontrolörleri Derneği yayın organı olan Vergi Sorunları Dergisi’nin Genel Yayın Yönetmenliğini yapmıştır. Gelirler Kontrolörleri Başkanlığı’nda Başkan
Yardımcılığı, Gelirler Genel Müdürlüğü Daire Başkanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı
Grup Başkanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı Gelir Yönetimi Daire Başkanlığı, Gelir
İdaresi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı, Gelirler Kontrolörleri
Ar-Ge Başkanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkan ve Yönetim Kurulu Danışmanı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Danışmanı görevlerini ifa etmiştir.
TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi’nde öğretim görevlisidir. Vergi Başmüfettişi görevini ifa etmektedir. Yayımlanmış onaltı kitabı ve çok sayıda makalesi
bulunmaktadır. Evli ve iki çocuk sahibi olup İngilizce bilmektedir.
Tunus Caddesi No: 12 Kavaklıdere / ANKARA
Tel: (0312) 419 21 00 | Faks: (0312) 419 21 30
www.tbb.gov.tr
ISBN: 978-975-6311-83-7
Fatih ACAR
Dr. Fazıl AYDIN
TÜRKİYE BELEDİYELER BİRLİĞİ
Tüm Yönleri ile Belediye Gelirleri Vergiler, Harçlar, Ücretler, Katılım Payları
Fatih ACAR
Samsun’da(Ladik)doğmuştur. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümünde Lisans, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Mali Hukuk Ana Bilim Dalında Yüksek lisans eğitimini tamamlamıştır.
1986 yılında Maliye Bakanlığı Stajyer Gelirler Kontrolörü, 1990 yılında Gelirler
Kontrolörü, 1996 yılında Gelirler Başkontrolörü olmuştur. Gelirler Kontrolörleri
Derneği yayın organı olan Vergi Sorunları Dergisi’nin Genel Yayın Yönetmenliğini yapmıştır. 1998 yılında dokuz ay süre ile İngiltere’de vergi konusunda inceleme ve araştırmalar yapmak üzere yurtdışında görevlendirilmiştir. 2003 yılında
Bursa Defterdarı, 2004 yılında Adana Defterdarı ve 2005-2007 yılları arasında
Adana kurucu Vergi Dairesi Başkanlığı görevlerinde bulunmuştur. 2007 yılında
Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Başkan Yardımcısı ve Yönetim Kurulu Üyesi
olarak atanmıştır. 2008 yılında Sosyal Güvenlik Kurumu Başkan Vekilliği görevini
ifa etmiştir. 2011 yılında Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı ve Yönetim Kurulu Başkanlığı’na atanmıştır. 2013 yılında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
Müsteşarlık görevine atanmış olup, Müsteşarlık görevini ifa etmektedir. Petrol
mevzuatı ve muhasebesi ile anonim şirketlerde kar dağıtımının vergilendirilmesi konulu iki ayrı tez çalışması, Adana Vergi Dairesi Başkanlığı kalite geliştirme
ekibince hazırlanan “Toplam Kalite Yönetimine Bakış”, “Mükellef Hakları ve
Ödevleri”, “Vergi ve İstihdam Politikası Açısından Kayıt Dışı Ekonomi”, “Hükümet
Programları ve Kalkınma Planlarında Sosyal Güvenlik”, “Hükümet Programları ve Kalkınma Planlarında Tarım”, “Başarı İçimizde(Yöneticiler İçin Başarının
Anahtarları)”, “Türkiye’nin Sosyal Güvenlikle İmtihanı” konulu kitapları ile vergi
ve ekonomi konusunda çok sayıda yayımlanmış makalesi bulunmaktadır. Evli ve
üç çocuk sahibi olup İngilizce bilmektedir.
Tüm Yönleri İle
BELEDİYE GELİRLERİ
Fatih ACAR - Dr. Fazıl AYDIN
Ankara 2013

belediye gelirleri - Türkiye Belediyeler Birliği

Transkript

Benzer belgeler

SİNOP BELEDİYESİ FEN İŞLERİ MÜDÜRLÜĞÜ HİZMET

Belediye Başkanı`nın 2015 Yılı Faaliyet Raporu.

T.C. ŞAHİNBEY BELEDİYE BAŞKANLIĞI MALİ HİZMETLER

İstanbul, 11.08.2016 Konu :6728 Sayılı Torba Kanun İle Ar

TOPLUMCU BELEDİYECİLİĞİN İLKELERİ NELER

Faaliyet Raporu - Pendik Belediyesi

2012-26 Belediye Gelirleri Kanunu

tas baski ve guaj teknikleri kullanarak boya ve cesitli akrilik