UNESCO 2015 Nobel Kimya Ödülünü Kazanan Türk Bilim Adamı
Transkript
UNESCO 2015 Nobel Kimya Ödülünü Kazanan Türk Bilim Adamı
UNESCO 2015 Nobel Kimya Ödülünü Kazanan Türk Bilim Adamı Aziz SANCAR’ı Kutluyor. DNA’nın kendisini nasıl onardığı konusu kanser ve diğer hastalıkların anlaşılması için önem teşkil etmektedir. 2015 Nobel Kimya Ödülü "hücrelerin hasarlı DNA'yı nasıl onardıkları ve genetik bilgiyi nasıl koruduklarını moleküler düzeyde belirleme” alanındaki çalışmalarından dolayı Tomas Lindahl, Paul Modrich ve Aziz Sancar’a verilmiştir. Sancar, bilim alanında Nobel ödülü kazanan ilk Türk ve gelişmekte olan ülkelerde bilimin ilerlemesi için Dünya Bilim Akademisi (TWAS)’nin Nobel Kimya Ödülünü kazanan 7. Üyesidir. Nobel Kurumu ile 7 Ekim 2015 tarihinde yaptığı röportajda Aziz Sancar, “Yıllar boyunca yaptığım tüm çalışmaların tanınmasından onur duyuyorum. Aynı zamanda, ailem, ülkem ve yaşadığım ülke için gurur duyuyorum; özellikle Türkiye için bu çok önemli.” dedi. 69 yaşında olan Sancar, Türkiye’nin Güneydoğu bölgesinde bulunan ve Suriye’ye sınıra olan Mardin ilinin küçük bir kasabasında sekiz çocuklu bir ailenin yedinci çocuğu olarak doğdu. 2005 yılında Ulusal Bilimler Akademisi (ABD) tarafından yayınlanan bildiriler kitabında bulunan özgeçmişinde, anne ve babasının okuma yazma bilmediklerini ancak eğitimin önemini bildiklerini ve tüm çocuklarının eğitim almalarını sağlamak için ellerinden geleni yaptıklarına yer verdi. Sancar, Türkiye İstanbul Tıp Fakültesini 1969 yılında bitirmiştir. Dallas Texas Üniversitesinde moleküler biyoloji alanında 1975 yılında master derecesini ve 1977 yılında doktora derecesini almıştır. Sancar 1994 yılında Güneyde bilimin desteklenmesini hedefleyen dünyanın seçkin bilim akademisi TWAS’a seçilmiştir. TWAS dünyanın en büyük Güney doktora ve doktora sonrası araştırma bursu programını yönetmektedir ve 1134 üyesi arasında 16 Nobel Ödülün kazanan üyesi bulunmaktadır. TWAS şu anda UNESCO içinde bir program birimidir ve mühendislik ve bilimi güçlendirerek gelişmekte olan ülkelerde açlık, hastalık ve yoksulluk gibi zorluklarla mücadele edebilme bilgi ve becerisini inşa etmek amacıyla kurulmuştur. Sancar’ın araştırması DNA’nın kendini nasıl onardığı merkezlidir. Sancar, ultraviyole radyasyonlarının neden olduğu mutasyonları tanıyan enzimleri keşfetmiş ve daha sonra hasarlı genetik kodu kaldırmak için DNA’yı kesmiştir. Sancar’ın ilk buluşu Yale Üniversitesinde E. coli bakterisi odaklı olup, yakın zamanlarda Kuzey Carolina Üniversitesinde, insanlarda DNA onarımı çalışmalarını detaylandırmıştır. Sancar ile birlikte ödülü paylaşan gen onarımı konusunda öncü buluşlar yapan iki bilim adamı İsveçli Tomas Lindahl ve Amerikan Paul Modrich’tir. Lindahl, UK Hertfordshire Francis Crick Enstitüsü ve Clare Hall Laboratuvarında çalışmalarını sürdürürken; Modrich, Howard Hughes Tıp Enstitüsü, Duke Üniversitesi Tıp Fakültesi ve aynı zamanda Kuzey Carolina Üniversitesi’nde çalışmalarını sürdürmektedir. DNA doğası gereği istikrarsızdır. Her gün milyonlarca defa hücreler yenilenir; DNA kopyalanır ve her yeni hücreyle paylaşılır. Bu süreçte hatalar ortaya çıkabilir ya da hasar UV radyasyonu veya kanserojen maddeler gibi dış kaynaklardan oluşabilir. *Bu metin http://www.unesco.org/new/en/media-services/singleview/news/nobel_prize_in_chemistry_awarded_to_twas_fellow_aziz_sancar/ adresinden Türkçeleştirilmiştir. Prof. Dr. Aziz SANCAR Kimdir? 8 Eylül 1946 tarihinde Mardin'in Savur ilçesinde sekiz çocuklu bir ailenin yedinci çocuğu olarak dünyaya geldi. İlk eğitimini Mardin'de tamamladı. 1963'te girdiği İstanbul Tıp Fakültesi'ni 1969'da bitirdikten sonra iki yıl Savur'da sağlık ocağında hekimlik yaptı. Daha sonra Dallas Texas Üniversitesinde Moleküler Biyoloji dalında doktorasını tamamladı. Yale Üniversitesi'nde DNA onarımı dalında doçentlik tezinden sonra DNA onarımı, hücre dizilimi, kanser tedavisi ve biyolojik saat üzerinde çalışmalarını sürdürdü. 415 bilimsel makale ve 33 kitabı yayımladı. Şu anda ABD'deki Kuzey Carolina Üniversitesi Biyokimya ve Biyofizik Bölümü Öğretim Üyesi olarak çalışmalarına devam eden Sancar biyokimya profesörü ve öğretim üyesi olan Gwen Boles Sancar ile evlidir. Aynı zamanda eşi ile birlikte Carolina Türk Evi kurucusudur. Ödülleri ve başarıları: - - ABD Ulusal Bilim Vakfı (National Science Foundation) Genç Araştırmacı Ödülü (1984) Amerikan Fotobiyoloji Derneği (American Society for Photobiology) Ödülü (1990) ABD Ulusal Sağlık Enstitüsü (National Institutes of Health) Ödülü (1995) TÜBİTAK Ödülü (1997) ABD Fen ve Sosyal Bilimler Akademisi (American Academy of Arts and Sciences) Ödülü (2004) ABD Ulusal Bilimler Akademisi Üyesi (2005) TÜBA (Türkiye Bilimler Akademisi) Ödülü (2006) Dallas Texas Üniversitesi Seçkin Mezun Ödülü (2009) Sinica Akademisi Seçkin Misafir Profesör Ödülü (2014) Amerikan Biyokimya ve Moleküler Biyoloji Derneği (ASBMB)Vallee Ödülü (2015) Vehbi Koç Ödülü (2007) 2015 Nobel Kimya Ödülü