bölüm ııı yunanistan sanayi ürünleri pazarı

Transkript

BÖLÜM III
YUNANİSTAN SANAYİ ÜRÜNLERİ PAZARI
3. YUNANİSTAN SANAYİ ÜRÜNLERİ PAZARI
Tablo 3.1. İç Üretimin Genel Yapısı 1995 – 2002 (Değer : milyon Euro)
SEKTÖR
Tarım,Gıda
1996
1997
1998
1999*
2000*
2001*
2002*
7.035
7.343
7.731
8.459
7.686
7.795
8.329
12.120
12.437
13.455
14.261
14.966
16.033
17.271
4.797
5.348
6.499
7.231
7.814
8.651
10.051
Ulaşım,Haberleşme,Oteller
ve Ticaret
20.321
24.097
26.352
28.170
31.602
34.511
35.756
Finans, Gayrimenkul,
kiralama ve iş faaliyetl.
16.162
18.267
20.352
22.182
23.985
25.531
26.928
Diğer hizmetler
14.751
15.848
17.810
19.514
20.743
22.012
25.229
Ara Toplam
75.187
83.341
92.199
99.817 106.796 114.533 123.564
6.625
7.705
8.306
Enerji ve Sanayi
İnşaat
Vergiler-Subvansiyonlar
dahil ve diğerl.
Gayri Safi İç Üretim
81.812
Index (1995 = 100)
102,4
9.769
10.794
12.082
12.538
91.046 100.505 109.586 117.590 126.615 136.102
113,9
125,7
137,1
147,1
158,4
170,3
Kaynak: Yunanistan İstatistik Kurumu (NSSG)
*geçici rakamlar
Tablo 3.2. Yunan İmalat Sektörü Üretim İndeksi (1995:100 temel yıl) ve Sektörlerin
İmalat Sanayiindeki Payı
Sektörler
Gıda&İçecekler
Tekstil
Metal Olmayan Mineral.
Kimya-İlaç-Kozmetik
Temel Metal ürünl.
Giyim&kürk
Lastik-Plastik
Metal ürünl.
Basım&Yayım
Kağıt
Makineler&techizat
Mobilya&diğer san.ürünl.
Tütün
Elektrikli Aletler
Haberleşme cihazl.
Deri&Ayakkabı
Diger taşıtlar
2001
2002
119,1
93,4
115,8
140,6
127,6
81,5
137,4
132,6
111,2
98,5
121,3
140,3
85,3
124,5
243,6
65,4
72,8
121,7
86,4
120,3
155,9
135,3
79,5
134,2
132,7
145,7
95,1
123,2
120,2
86,9
110
187,3
62,6
71,7
Sektörlerin
2003 Üretimdeki
Payları 2000 %
118,5
29,7
84,2
11,2
124
9,1
166
7,8
134,7
7,8
78,8
7,2
134,6
4,2
133,6
4,2
148,5
3,0
92,9
2,7
117,2
2,3
113,1
2,1
89,1
1,7
125,9
1,6
127,5
1,4
56,8
1,1
69,8
1,1
Ağaç ürünl.
Taşıtlar, gemiler dahil
Tibbi Aletler
Hampetrol&Kömür ürünl.
92,4
231,5
102,9
132,7
84,2
211,2
116,1
135,8
76,3
241,6
153,5
135,9
İmalat Sanayii Toplam
116,8
118,1
117,1
1,0
0,6
0,2
100,0
Kaynak: Yunanistan İstatistik Kurumu (NSSG)
Yunanistan imalat sanayi, AB standartlarına göre küçüktür. 2002 verilerine göre gayri safi milli
hasıla içerisindeki payı %10,7’dir. 2003 yılında geçilen yeni sistemde madencilik ve enerji de imalat sanayi
içerisinde değerlendirildiğinden bu yılla birlikte imalat sanayiinin GSYİH içerisindeki payı % 20,3 olmuştur.
GSYİH içerisindeki azalan payına rağmen imalat sanayinin ülke ihracatı içerisindeki payı %50’yi aşmaktadır.
Yunanistan ekonomisinde gerek istihdam ve gerekse GSYİH’dan aldıkları paylar itibari ile önemli
katkılar sağlayan diğer önemli iki ekonomik faaliyet; GSYİH’nın sırası ile %8 ve %2,5’ini oluşturan turizm ile
denizcilik ve gemi inşa sanayiidir.
İmalat sanayiindeki firmaların büyük çoğunluğu küçük aile işletmesi şeklindedir. Ulusal İstatistik
Kurumunun(NSSG) 1988 verilerine göre ülkedeki işletme sayısı 144.717 olup bunların %92,5’i 10 ve
altında eleman istihdam ederken, %0,5’i 100 ve üzeri eleman çalıştırmaktadır. 2000 yılında iş bilgi
merkezi (ICAP) tarafından 3.878 firma üzerinde yapılan araştırmaya göre ise firmaların %85,6’sı 100 ve
altında, %1,9’u ise 500 ve üzeri eleman çalıştırmaktadır.
Yunanistan’ın en büyük ve karlı sektörleri yerel hammadde kaynaklarını kullanarak üretim
yapan gıda maddeleri ve içecek sektörleridir. Giyim ve ayakkabı üretimi/sanayii, her geçen gün
daralmakta olup, ucuz Asya ve Doğu Avrupa ürünlerinin pazara girişi ile rekabet gücünü yitirmiştir. Özellikle
büyük firmalar katma değeri yüksek giysi üretimi ile iç piyasada tutunmaya çalışmaktadırlar. Emek yoğun
üretim yapan birçok firma, fason üretimle ya da tesislerini Doğu Avrupa ülkelerine taşıyarak üretimlerini
sürdürmektedirler. Diğer karlı endüstriyel alanlar; petrol işleme, çimento ve metal işleme, elektronik ve
sağlık ve bakım ürünleri şeklinde sıralanabilir. Bugün artan maliyetler ve küçük pazar yapısı nedeni ile
Yunanistan’a ihracat burada üretim tesisi kurmaktan daha avantajlı gözükmektedir.
İmalat sanayiindeki payları itibari ile önem arz eden bazı sektörler ile deniz taşımacılığı ve turizm
gibi Yunan ekonomisinin iki önemli ekonomik faaliyetine ilişkin bilgiler aşağıda yer almaktadır;
Gıda sanayi bölümü, bkz. 2. bölüm
Tekstil sektörü, bkz. 3.8.3. bölüm
3.1.YUNANİSTAN
SANAYİİ
METAL
DIŞI
MİNERALLER
(MADEN)
Madenciliğin ve taş ocağı işletmelerinin GSYİH’ye katkısı çok azdır (1995 yılından bu yana yaklaşık
%0,6) ve giderek düşmektedir. 2003 yılında yapılan düzenleme ile sektör hesaplamalarında sanayi üretimi
ve enerji ile beraber değerlendirildiği için sektör hakkında net bir rakama ulaşılamamaktadır. Ancak, son
istatistiklere göre 1997 yılında minerallerin ihracata Dolar bazında %4,3’lük bir katkısı olduğu hesaplanmıştır.
Yunanistan’da geniş oranda maden yatakları bulunmaktadır ve perlit (inci taşı), bentonit, puzolan ve sünger
taşı üretiminde dünyada en üst sıralarda yer almaktadır. Ülke, aynı zamanda, mermer gibi inşaat
malzemelerinde de zengin kaynaklara sahiptir. Yunanistan’da boksit rezervleri de bulunmaktadır. Ülkede
halen 120 milyon ton boksit çıkarılmıştır ve 500 milyon tonluk rezerv bulunduğu tahmin edilmektedir. Maden
yatakları, alüminyum yönünden zengindir fakat bu madeni çıkartma maliyeti Avustralya ve Jamaika gibi
madenin kolay çıkarıldığı ülkelere kıyasla çok yüksektir.
Trakya ve adaların birçoğunda epitermal (ince tabaka olarak yayılmış) altın madeni araştırması
yapılmaktadır. Chalkidhiki yarımadasında bulunan Kassandra madenlerinde 87,1 g/ton altın içeren, 13
milyon ton kurşun ve çinko rezervi olduğu tahmin edilmektedir.
Yunan maden ve metalürji sanayii Yunanistan’ın, özellikle ülkenin kuzeyinde yer alan zengin
maden yatakları ile, geleneksel ve dinamik sektörlerindendir. Sektör firmalarının büyük bölümü iyi organize
olmuş, ihracat odaklı çalışabilen ve önemli gelişmeler kaydetmiş işletmelerden oluşmaktadır. Sektör başlıca
üç alt başlık altında incelenebilir:
•
•
•
Metalik mineraller,
Endüstriyel mineraller,
Mermerler
Metalik mineraller alt sektörü yüksek teknolojiye sahip, bazı durumlarda entegre olarak madenin
çıkarımı ve işlenmesi şeklinde yapılanmış, az sayıdaki büyük ölçekli firmalardan oluşmaktadır. Bu alanın en
tipik örnekleri boksit ile alüminyum üreticisi “Aluminium de Greece” ile laterit ve ferronikel üreticisi “Larco”
firmasıdır.
Mermer ve endüstriyel mineraller alt sektörlerinde faaliyet gösteren firmalar ise sayıca fazla küçük
işletmeler şeklinde yapılanmışlardır. Metalik mineraller sektöründeki firmaların aksine bu grupta yer alan
firmalar gelen talebe göre geniş bir ürün grubunun üretimi ve ticaretini yapmaktadırlar. Bazı örnekler:
“Silver and Baryte Ores Minin Co. ( betonit, perlit ayrıca, boksit üreticisi), “Grecian Magnesite” (manyezit
ve refraktör üreticisi) ve “Dionyssos Marble” (beyaz mermer ve karbonatlı dolgu malzemesi üretcisi.)
Yunanistan maden sektörü mülkiyet itibariyle özel sektörün ağırlıkta olduğu bir yapı göstermektedir.
Devlet mülkiyetinde ve devlet özel sektör ortaklığında ve yabancı sermaye mülkiyetinde olan firmalar da
mevcuttur. Devlet mülkiyetindeki maden işletmeleri doksanlı yılların başı itibari ile özelleştirme kapsamında
bulunmaktadır.
Yunanistan maden sanayinde ulusal bazda olduğu kadar uluslararası alanda üne ve üretim/ satış
imkanına sahip firmalar da bulunmaktadır. Ülke boksit başta olmak üzere magnezyum, nikel ve perlit
üretiminde AB’de ilk sırada yer almaktadır.
3.2. KİMYA SANAYİ
Yunanistan kimya sanayiinin büyüklüğü AB kimya sanayiinin yaklaşık %0,5’i kadardır. Kimya
sanayiinin 2004 yılı cirosu 3,5 milyar Euro olup bir önceki yıla göre %6,8’lik bir artışı da ifade etmektedir.
Sektörde istihdam edilen kişi sayısı 20.000 dolaylarındadır. Kimya sanayiinde faaliyet gösteren firma sayısı
400 olup, firmaların %96’sı KOBİ’lerden oluşmaktadır. Sektör ülke ihracatının da %8’lik bölümünü
karşılamaktadır. Sektör ithalatını ağırlıklı olarak AB üyesi üyelerden yapmaktadır. Pazarda uluslararası
büyük üretici firmaların ürünlerinin dağıtımını yapan çok sayıda dağıtıcı firma bulunmaktadır.
Yunanistan kimya sanayiinde, son dönemde, belli alanlarda yoğunlaşmalar ve büyük firmaların
pazar paylarını artırdıkları bir yapı hakimdir. İç piyasada artan rekabet ile birlikte firmalar arası birleşmeler
yoğunlaşmakta, küçük firmaların pazardaki payı azalmaktadır. Yeni pazar yapısı, yeni ürünleri, gelişen
teknoloji ve bunun sürekli olarak üretim sürecine aktarımını, satış öncesi ve sonrası müşteri hizmetlerini
zorunlu kılmakta, bu da küçük firmaların boyutlarını aşan harcamaları gerektirmektedir.
Sektörde petrol fiyatlarındaki artışın ve artan rekabetin etkisi ile artan satış oranlarına rağmen kar
payları azalmaktadır. Sektör çok geniş bir alanda ve çok sayıda başka sektöre yönelik üretim yapmaktadır.
Kimya ve petro-kimya ürünleri, gübre sanayi, boya ve baskı sanayi, sanayi gazları, tekstil kimyasalları,
deterjanlar, tarımsal alanda kullanılan tarımsal kimyasallar ile reçine ve diğer kimyasallar başlıca alt
sektörlerdir. İmalat sanayi, yeni ürünler, değişen teknoloji ve yeni ürün ve üretim teknikleri için kimya
sanayiinden yeni ürünler talep etmektedir. Sanayi, üretimini daha farklı ürünlere yöneltmek zorunda
kalmaktadır. Firmalar kaliteli ve teknoloji yoğun ürünlere, çevreye duyarlı üretim teknikleri ile ulaşmak
durumundadırlar. Kaliteli ve yüksek teknoji gerektiren ürünlere olan talebiyle kozmetik ve ilaç sanayii,
GSYİH’daki önemli payları ile gıda ve tekstil sanayiinin hammadde ihtiyaçları kimya sanayiinin gelişimini
büyük ölçüde etkilemektedir.
3.3. DEMİR-ÇELİK SANAYİİ
Yerel demir-çelik sanayii, korumacı politikaların da desteği ile 1970’li yıllarda gelişmiştir. Sektör
daha sonraki dönemde Avrupa tek pazarı oluşumu sonucunda kaldırılan koruyucu vergiler, ucuz ithal ürünler
ve devletin sektörü yeterince desteklememesi gibi sebeplerle küçülmüştür. Diğer yandan, son dönemde,
AB’nin, istisnai de olsa,
desteği ile “Sovel” ve “Hellenic Steel” gibi, yerel işletmelerin yeniden
yapılandırılması, ve ithalata getirilen kısıtlamalar ile sektör kısmi de olsa toparlanmaya çalışmaktadır.
Yunanistan demir-çelik sanayiinin temel zaafı yapısal zayıflığı ile AB’nin diğer sanayilerindeki gelişime aynı
hızda ayak uyduramaması ve sektörün başlıca müşterileri konumundaki otomotiv sektörü ve makine
imalatının ülkede yeterince gelişmemiş olmasıdır.
Sektör üretiminde söz sahibi olan firmalar; Hellenic Steel, Halivourgiki, Sidenor, Thessaly Steel, ve
Hellenic Steel Mills.’dir. Sektör son dönemde artan inşa faaliyetleri ve uluslararası çelik fiyatlarının artması
ile karlılığını artırmıştır.
Yıllık çelik talebinin %70’i bina inşasında, mühendislik faaliyetlerinde ve metal inşa faaliyetlerinde
kullanılmaktadır. Yunanistan’ın gelişmekte olan bir ülke olduğu düşünüldüğünde, bu alanlara yapılabilecek
yatırımların
bulunduğu ve dolayısıyla sektöre olan talebin gelecekte de
artarak devam etmesi
beklenmektedir.
Sektör üretimde tam otomasyon, esnek üretim kabiliyetinin geliştirilmesi ve yüksek katma değerli
mamullerin üretiminde yoğunlaşma stratejisini takip etmektedir.
3.4. ALÜMİNYUM SANAYİİ
Boksit madeninden elde ettiği alüminyumdan nihai ürünler üreten alüminyum sektörü Yunanistan'ın
en dinamik sanayi sektörlerindendir. Sektör, 2000 yılında GSYİH dan % 1,7 oranında pay almıştır. Sektörde
doğrudan veya dolaylı olarak 40 bin kişi istihdam edilmekte ve 250-300 bin ton civarında üretim kapasitesi
bulunmaktadır. Alüminyum sektörünün ihracatı, ülkenin toplam ihracatının % 6'sını karşılamaktadır. Bu
haliyle sektör ülkenin önemli döviz kaynakları arasındadır.
Yunanistan alüminyum sanayii, birincil işleme düzeyinde üretimin%57’sini karşılayarak haddeleme
faaliyeti gösteren büyük birkaç firma; üretimin %38’ini yapan orta büyüklükteki 22 alüminyum profil üreticisi
ve üretimdeki %3’lük payları ile 10 kablo üreticisinden oluşmaktadır. Nihai mamul üreticileri ise daha çok
geleneksel yöntemlerle, zanaat geleneği ile, çalışan düşük sermaye ve eleman ile faaliyet gösteren 8.000
dolayında işletmeden oluşmaktadır. Haddeleme sanayii, hammadde kaynakları ile bağlantılı çalışırken
döküm sanayii bağımsız faaliyet göstermektedir. Büyük hammadde üreticileri çoğu zaman nihai ürün de
üretmektedir. Zengin hammadde kaynakları sayesinde Yunanistan, 1970’lerdeki 10 bin tonlu üretim
rakamlarından 2000 yılında 286 bin ton seviyelerine ulaşmıştır. Bu üretim yapısıyla alüminyum sanayii
ulusal ve uluslararası pazarların taleplerini karşılamaktadır. Bugünkü hali ile, birincil işleme düzeyinde,
alüminyum üretiminin yarıya yakını iç tüketime giderken diğer yarısı AB ülkeleri başta olmak üzere ihraç
edilmektedir. Yunanistan Alüminyum Derneği tahminlerine göre, yakın gelecekte, sanayiinin gelişimi iç
piyasaya göre değil ihracat imkanlarının/pazarlarının daha da geliştirilmesine bağlı olarak şekillenecektir.
3.5. İNŞAAT MALZEMELERİ PAZARI
Yunanistan inşaat sektöründe istihdam edilen eleman sayısı 300.000’ni bulmaktadır. İstihdamın inşa
faaliyetlerindeki yoğunluğa bağlı olarak 350.000’e kadar çıkabileceği tahmin edilmektedir. Sektörde faaliyet
gösteren işletme sayısı 42 bini aşmakta olup bunların 1/3’ü kamusal inşa faaliyetlerini üstelenen firmalardır.
İnşaat firmalarının 1/3’den fazlası nüfusun ve ekonominin yoğunlaştığı Atina ve çevresinde yerleşiktir.
Yunanistan inşaat malzemeleri pazarı, resmi olmayan hesaplamalara göre 8,6 milyar Euro
düzeyindedir. Yerel üretim 5,8 milyar dolaylarında olup aradaki 2,8 milyar Euroyu bulan fark ithalat ile
karşılanmaktadır. Yunanistan’ın bu alanda kayda değer bir ihracatı bulunmamaktadır. 1990’lı yılların
başlarına değin daralan Yunanistan inşaat malzemeleri pazarı, daha sonraki dönemde AB fonlarının da
desteğiyle artış eğilimine girmiş, 2004 yılı içerisinde Olimpiyat Oyunlarının da etkisiyle 9 milyar Euroya ve
GSMH’nın %20’sine, ulaşmıştır.
Olimpiyat Oyunları sonrası, oyunlar için inşa edilen tesislerin kullanımını sürekli kılarak ticari hayata
kazandırmak için projeler geliştirilmeye çalışılmaktadır. Bu tesislerin dönüşüm projeleri önümüzdeki dönem
için yeni iş imkanları sunmaktadır. Geniş bir yerel üretim kapasitesi olan Yunan inşaat malzemeleri pazarı,
inşa faaliyetleri ve malzemeler konusunda diğer AB ülke firmaları ile yoğun rekabet içerisindedir. Portatif
aletler, iç mekan yer ve zemin kaplamaları, kapı-pencere aksamları, temel inşaat malzemeleri, boya ve
vernikler, banyo ve tesisat malzemeleri ve merkezi soğutma üniteleri Yunanistan pazarında firmalarımız için
fırsatlar sunan önemli bazı inşaat malzemeleridir
Yunanistan inşaat işlerinin finansmanında özel sektör de önemli paylar almaktadır. 2003 yılı
rakamlarına göre özel finansman yöntemiyle yürütülen projelerin toplam inşaat sektöründen aldığı pay
%50’yi bulmuştur. Diğer yandan kamu ve özellikle AB fonlarınca desteklenen, yol, köprü, gibi birçok altyapı
yatırımı da yürütülmektedir.
Özellikle 2001 Ağustos ayında onaylanan yasa ile inşaat firmalarının birleşmeleri desteklenmiştir.
Bu şekilde büyük firmaların güçlerini bir araya getirerek AB’li rakipleriyle paralel sermaye ve kaynağa sahip
olmaları ve rekabet güçlerini artırmaları amaçlanmıştır. AB’nin büyük yatırımlarında Yunan firmaları, çoğu
zaman, yabancı firmalarla işbirliğine gitmektedir. Bu da ülkemiz firmaları için imkanlar sunabilmektedir.
3.6. DENİZCİLİK VE GEMİ İNŞA SEKTÖRÜ
Denizcilik de turizm gibi Yunan ekonomisine ciddi katkılar sağlayan bir sektördür. Ülke GSYİH’na
%2,5 katkı sağlayan sektörün toplam istihdama katkısı da %3’tür. Yunan bandıralı gemiler toplam tonajda
dünya toplamının %16’sına, Avrupa’nın %50’sine sahiptir. Avrupa’nın dış dünya ile yaptığı ticaretin
%90’nın, kendi içinde yaptığı ticaretin %35’nin deniz yolu ile yapıldığı bir ortamda Yunan ticaret filosu
Avrupa için ticarette çok önemli bir rol oynamaktadır. Mart 2005 itibari ile Yunan bayraklı ve Yunanistan
mülkiyetinde olanları içeren Yunan ticaret filosu, 3.338 gemi ve 109 milyon
tonluk taşıma hacmi ile
dünyanın en büyük filosu konumundadır. Yunan ticaret filosu genellikle petrol tankerleriyle bilinirken
(toplamın%23,2’si), filo bünyesinde çok geniş yelpazede deniz aracı bulunmaktadır. Kuru yük
gemileri(%21,6), kimyevi tankerler(%8,2), likit gaz tankerleri (%5,6), çok fonksiyonel uzun mesafe taşıyıcıları
ve yolcu gemileri(%7,3) örnek olarak sıralanabilir.
Yunan limanları uluslararası ticarete açıktır. Ayrıca AB’nin ortak Pazar hükümlerine göre
denizciliği ve tekne gezintileri de AB rekabetine açılmıştır.
kıyı
Denizcilik sektörünün en önemli yan sanayi konumunda bulunan gemi inşa sanayiinin bugün en
büyük problemi düşük işgücü maliyetine sahip ülkelerin rekabeti ve nitelikli iş gücü temininde karşılaşılan
güçlüklerdir. Yunanistan’daki en gelişmiş tersaneler Skaramangas, Elefsina, Syros ve Avlida sektörün
katma değer üretememesinden dolayı özelleştirme sürecine alınmışlardır. Skaramangas’ın özelleştirme
süreci 2002 Mayıs ayında Alman HDW ve Ferrostahl AG ortaklığına 47,1 milyon Euro bedelle satılmasıyla
tamamlanmıştır. Bu tersaneler dışında Pire-Perama bölgesinde KOBİ olarak faaliyet gösteren gemi
onarım atölyeleri de krizi ciddi olarak hisseder hale gelmişlerdir.
Sektörün önde gelenleri krizin genel olarak Türkiye ve diğer Karadeniz ülkeleriyle Güneydoğu Asya
ülkeleri ve özellikle Güney Kore’nin gemi inşaası için maliyetin altında fiyat vermelerinden kaynaklandığını
belirtmektedirler.
3.7. YUNANİSTAN SANAYİ ÜRÜNLERİ DIŞ TİCARETİ
Yunanistan’ın ödemeler dengesinde, uzun yıllardır devam eden
yapısal ticaret açıkları
bulunmaktadır. İhraç imkanları, sanayinin yüksek kapasiteli olmaması ve sanayii yatırımlarının, son dönem
hariç, ihmal edilmiş olmasından dolayı kısıtlıdır. İthalatta özellikle enerji, makine gibi ana girdilerde dışa
bağımlılık dış ticaret açığı doğurmaktadır. Temel ihracat kalemleri ham pamuk, tütün, kimyevi maddeler,
tekstil, yarı işlenmiş metal ürünleri, çimento ve rafine edilmiş petrol ürünleri olarak sıralanırken, ithalat
kalemleri arasında enerji ve makine parkı dışında gıda ürünleri, ulaşım araçları ve elektrikli aletler yer
almaktadır. Dış ticaret açığını 10’ar milyar Euroyu aşan gelirleri ile deniz taşımacılığı ve turizm ile AB’den
tedarik edilen ve GSMH’ya oranı %4’ü bulan, fonlar dengelemektedir.
3.7.1. İthalat
Tablo 3.3. Yunanistan’ın Fasıllar İtibariyle Sanayi Ürünleri İthalatı(Değer: 1000 ABD Doları)
GTİP
No
Ürün grubu
2001
2002
2003
Pay
%
Mineral yakıtlar,mineral yağlar ve
müstahsalları,mumlar
Motorlu kara
87 taşıtları,traktör,bisiklet,motosiklet ve
diğer
Nükleer reaktörler,kazan;makina ve
84
cihazlar, aletler,parçaları
89 Gemiler,suda yüzen taşıt ve araçlar
Elektrikli makina ve cihazlar,aksam
85
ve parçaları
30 Eczacilık ürünleri
39 Plastik ve plastikten mamul eşya
72 Demir ve çelik
Hava Taşıtları, Uzay Araçları Aksam
88
ve Parçaları
Kağit ve karton;kağıt hamurundan
48
kağit ve kartondan eşya
Optik,fotoğraf,sinema,ölçü,kontrol,ay
90
ar cihazlari,tibbi alet.
Örülmemiş giyim eşyasi ve
62
aksesuarlari
29 Organik kimyasal müstahsallar
73 Demir veya çelikten eşya
Uçucu
33 yağlar,rezinoitler,parfümeri,kozmetikl
er vb
Mobilyalar,aydinlatma,reklam
94
lambalari,prefabrik yapilar
38 Muhtelif kimyasal maddeler
Ağaç ve ağaçtan mamul eşya;odun
44
kömürü
Liste toplamı
Diğerleri
Toplam sanayi ürünleri ithalatı
Kaynak: ITC/PC TAS
27
4.284.514
4.514.577
6.161.261
16
2.188.437
2.795.160
4.012.101
10
2.735.499
2.830.120
3.796.115
10
1.133.157
2.535.688
3.675.780
09
2.127.352
2.138.208
2.982.328
08
1.114.409
834.156
752.855
809.592
1.014.440
871.963
2.108.580
1.249.748
1.193.459
05
03
03
265.001
367.245
1.166.494
03
738.624
636.597
1.013.833
03
625.685
802.810
1.007.480
03
426.659
469.610
722.589
02
447.051
368.110
473.355
428.032
715.055
578.955
02
01
314.731
490.348
524.836
01
317.497
388.532
514.559
01
328.125
319.061
509.338
01
292.629
423.613
490.660
01
19.294.491
5.463.943
24.758.434
22.308.951
5.939.517
28.248.468
32.423.171
7.127.541
39.550.712
82
18
100
Tablo 3.4. Yunanistan’ın, 6’lı Bazda Sanayi Ürünleri İthalatı(Değer: 1000 ABD Doları)
Ürün
GTİP
Payı
Ürün Grubu
2001
2002
2003
No
%
Petrol yağları ve bitumenli
270900 minerallerden elde edilen
yağlar (ham petrol)
890120
Sarnıclı gemiler
(tankerler)
yağlar
Tedavide/korunmada
300490 kullanılmak uzere
hazırlanan diger ilaçlar
890190 Yük taşımaya ve hem
3.323.354
3.373.654
4.140.703 0,11
288.010
1.489.882
2.084.270 0,05
0
740.873
1.465.019 0,04
725.983
515.757
1.418.195 0,04
726.387
739.740
1.405.843 0,04
03 Ülke
Payları
%
Rusya 38, S.
Arabistan 28,
İran 23
Kore 68,
Japonya 23,
Panama 3
Rusya 28,
İtalya 24,
Fransa 14
İsviçre 15,
Fransa 19,
Belçika 16
Japonya 45,
insan hem de yük taşımak
için diğer gemiler
Kıvılcım ateşlemeli,
motorlu taşıtlar
870323
(1500cm3<silindir=<3000
cm3)
Kıvılcım ateşlemeli,
motorlu taşıtlar
870322
(1000cm3<silindir=<1500
cm3)
Uçaklar ve diğer hava
880230 taşıtları (2000kg<bos
ağırlık<15000 kg)
Uçak ve helikopterlerin
880330
diğer aksam ve parçaları
Kore 40, Çin 6
742.808
924.694
Almanya 35,
1.360.027 0,03 Japonya 14,
İngiltere 13
430.387
645.114
İspanya 21,
923.195 0,02 Almanya 17,
Japonya 14
63.771
12.742
610.029 0,02 ABD 99
ABD 91,
Fransa 4,
Almanya 2
Finlandiya 51,
Almanya 15,
Kore 10
Almanya 39,
İtalya 18,
Belçika 11
Rusya 75,
Cezayir 25
69.684
271.118
493.116 0,01
329.514
268.723
483.289 0,01
204.892
373.611
440.417 0,01
271121 Doğal Gaz (Gaz halinde)
249.021
245.026
336.518 0,01
Başka yerde belirtilmeyen
otomatik bilgi işlem
847330
makinasının
aksam,parça& aksesuarı
274.832
310.590
Hollanda 39,
313.379 0,01 Almanya21,
Tayvan 7
Telefon-telgraf cihazlarına
ait aksam-parçalar
248.692
173.210
852812 Renkli televizyon alıcıları
140.222
159.137
Liste Toplamı
Diğerleri
Toplam Sanayi Ürünleri
İthalatı
Kaynak: ITC/PC TAS
7.817.557
16.829.847
10.243.871
17.673.949
İsveç 31,
220.041 0,01 ABD 19,
Almanya 15
İspanya 24,
208.916 0,01 Polonya 15,
Fransa 13
15.902.957 0,40
23.434.699 0,60
24.647.404
27.917.820
39.337.656 100,0
852520 Alıcı içeren verici cihazlar
870899
851790
Kara taşıtları için diğer
aksam-parçaları
3.7.2. İhracat
Tablo 3.5. Yunanistan’nın Fasıllar İtibariyle Sanayi Ürünleri İhracatı(Değer: 1000 ABD Doları)
GTİP No Ürün Grubu
61
Örme giyim eşyası ve aksesuarları
Mineral yakıtlar,mineral yağlar ve
27
müstahsalları,mumlar
76
Aluminyum ve aluminyum eşya
Nükleer reaktörler,kazan;makina ve
84
cihazlar,aletler,parcaları
Elektrikli makina ve cihazlar,aksam
85
ve parcaları
2001
947.260
2002
1.056.180
2003
Pay %
1.324.001
0,09
1.147.261
909.391
940.388
0,08
598.902
592.946
827.066
0,07
479.631
645.241
797.449
0,06
552.644
560.804
658.459
0,06
52
30
39
Pamuk
Eczacılık ürünleri
Plastik ve plastikten mamül eşya
Postlar,kürkler,taklit kürkler ve
43
mamülleri
73
Demir veya celikten eşya
Tuz,kükürt,toprak ve taşlar,alcılar
25
ve cimento
99
Başka yerde belirtilmemiş ürünler
örülmemiş giyim esyası ve
62
aksesuarları
72
Demir ve celik
74
Bakır ve bakırdan eşya
Hava tasıtları,uzay araçları,aksam
88
ve parcaları
Ucucu yağlar ,rezinoitler, parfümeri,
33
kozmetikler vb.
Liste Toplamı
Diğerleri
Toplam Sanayi Ürünleri İhracatı
Kaynak: ITC/PC TAS
405.252
309.860
328.420
424.399
267.038
449.704
642.414
627.091
568.594
0,06
0,05
0,03
223.849
203.829
307.069
0,03
198.974
245.647
287.353
0,02
251.686
205.953
245.157
0,02
178.249
150.560
241.947
0,02
170.738
177.519
226.813
0,02
151.027
190.191
166.318
198.637
213.431
211.517
0,02
0,02
34.209
132.457
186.640
0,02
103.155
114.180
180.108
0,02
6.271.308
1.565.926
7.837.234
6.500.803
1.664.177
8.164.980
8.485.497
2.156.090
10.641.587
0,80
0,20
100,00
Tablo 3.6. Yunanistan’ın, 6’lı Bazda Sanayi Ürünleri İhracatı(Değer: 1000 ABD Doları)
GTİP No Ürün Grubu
yağlar
Kadın/kız çocuk için
610610 pamuktan bluz, gömlek,
gömlek; bluz (örme)
2001
2002
2003
0
857.878
874.433
258.691
229.443
410.620
520100 Pamuk (kardesiz, taranmamış)
253.216
211.222
374.361
430310
Kürkten giyim eşyasıaksesuarları
198.599
179.996
259.577
610910
Tişört, fanila, atlet vs.giyim
eşyası; pamuktan (örme)
228.186
228.689
251.689
104.823
94.236
235.710
114.657
135.477
197.001
131.268
158.464
187.069
300420 Diğer antibiyotikleri içerenler
74.634
67.731
176.325
300440 Alkoloidler vb. Türevini icerip
100.542
83.550
163.208
Tedavide/korunmada
300490 kullanılmak üzere hazırlanan
diğer ilaçlar
Aluminyum alaşımından
760612 plaka, levha:dikdörtgen,
kalınlık>0, 2mm
Kadın/kız cocuk için
610620 sentetik/suni lifden bluz,
gömlek, gömlek; bluz (örme)
Ürün
03 Ülke
Payları
Payları %
%
ABD 24,
8
Türkiye 15,
Suriye 6
Almanya 21,
4
Bulgaristan 20
İngiltere 15
Türkiye 39,
4
Hindistan 9,
İtalya 9
Rusya 58, BAE
2
16, ABD 8
Almanya 34,
2
İngiltere 16,
Bulgaristan 10
İngiltere 33,
Almanya 28,
2
Hollanda 8
Almanya 26,
2
İtalya 17,
Almanya 17
Almanya 35,
2
Bulgaristan 21
İngiltere 7
İngiltere 48,
2
Almanya
24,Hollanda 9
2
İngiltere 49,
antibiyotik/hormonları
icermeyenler
851790
Telefon-telgraf cihazlarina ait
aksam-parçalar
140.219
99.907
128.607
1
841112
Turbojetler (itici gücü 25 kn'u
gecen) (türboreaktörler)
1.822
73.214
123.020
1
330499
Diğer makyaj, güzellik bakım
müstahzarları
60.140
69.765
116.362
1
100.618
116.038
110.077
1
72.823
92.301
107.071
1
256.611
92.420
103.389
1
2.096.849 2.790.331
5.717.826 5.357.714
3.818.519
6.800.148
36
64
7.814.675 8.148.045
10.618.667
100
Tişört, fanila, atlet vs.giyim
610990 eşyası; diğer maddelerden
(örme)
741110
Rafine edilmis bakırdan ince
ve kalın boru
Aluminyumdan yaprak ve
760711 şeritler-mesnetsiz kalınlık<0,
2mm. Haddelenmiş
Liste Toplamı
Diğerleri
Toplam Sanayi Ürünleri
İhracatı
Kaynak: ITC/PC TAS
Almanya 14,
Hollanda 14
Romanya 30,
Makedonya 12,
GKRC 11
Almanya 57,
İspanya 34,
Fransa 5
GKRC 13,
Rusya9,
İngiltere 9
Almanya 52,
İngiltere 9,
Fransa 8
İtalya 18,
Fransa 16,
İspanya 13
İngiltere 22,
Almanya 11,
İspanya 11
3.8. ÜLKEMİZ İÇİN POTANSİYEL ARZ EDEN SEKTÖRLER
Yunanistan’ın ithalatı ihracatının yaklaşık üç katı seviyesinde olup Yunanistan sanayii diğer AB
ülkelerine göre sınırlı bir potansiyele sahiptir. Yunanistan tüketim malları başta olmak üzere her tür sanayii
ürününü satın almaktadır. Diğer yandan kişi başına gelir açısından komşularımız arasında satın alma gücü
en yüksek kesimi Yunanlılar oluşturmaktadır. Son yıllarda iki ülke arasında yakalanan olumlu politik
süreç/ilişkiler ticaret rakamlarına da yansımış iki ülke arasındaki ticaret hacmi hızla artmıştır.
Potansiyel sektörlerin seçiminde ülkenin sınırlı üretim/sanayi yapısı nedeni ile çok fazla güçlük
çekilmemiştir. Zira Türkiye’nin geniş ve güçlü sanayi sektörleri ülke ihtiyaçları ile birebir örtüşmektedir.
Bununla beraber, bir tercih yapma zorunluluğu da bulunduğundan, yoğunlaşılan sektörlerde ülkenin net
ithalatçı olmasının yanı sıra orta ve uzun vadede Yunanistan ve ülkemiz sanayileri arasındaki ortak yatırım
imkanları da düşünülerek karar verilmiştir. Seçilen pazarlar; Yunanistan ototmotiv ve otomotiv yedek parça
pazarı, Yunanistan mobilya pazarı ve ev tekstili pazarı olup, bunlar potansiyel arzeden alanlardan sadece bir
kaçıdır. Ülke başka birçok alanda da Türk sanayici ve ihracatçısına imkalar sunmaktadır.
3.8.1. Yunanistan Otomotiv ve Otomotiv Yedek Parça Pazarı
Yunanistan otomotiv pazarı küçük ancak doksanlı yılların ortalarından itibaren istikararlı bir büyüme
içerisindedir. Otomotiv pazarında devletin uyguladığı vergi oranlarının etkisi büyüktür. Özellikle büyük
hacimli motorların yerine, vergilerden kaçınmak için, küçük motorların, 600cc motorlar, tercih edilmesi yaygın
bir alışkanlıktır. Bu nedenle üreticiler, çoğu zaman, modellerindeki motor büyüklüklerinde bu ülkeye yönelik
değişikliğe gitmektedirler. Ancak hükümetin 2003 yılı Eylül ayında yapmış olduğu vergi indirimi, AB
komisyonun da zorlaması ile, bu alandaki alışkanlıkları değiştirecek gibidir. Bu indirimle beraber sektördeki
vergi oranları AB ortalamalarına yaklaşmıştır. 2004 yılı verileri de yapılan indirimle beraber tüketicilerin
büyük hacimli arabalara olan talebinin arttığı yönündedir. Ancak ülkenin karayolları alt yapısının yeterince
gelişmemiş olması, Atina ve Selanik başta olmak üzere büyük şehirlerde park yeri sorunu olması geniş
arabalara olan talebi sınırlamaktadır.
Ülke araç parkı hemen hemen bütünüyle ithal edilmiş araçlardan oluşmaktadır. 1990’lı yılların
başına kadar 15.000 aracın imal edildiği ülkede, ithalat vergilerinin AB’i rakamlarına çekilmesiyle beraber, iş
gücünün pahalı ve verimsiz oluşu, iç pazarın da çok küçük olması gibi nedenlerle, üretim ekonomik
olmaktan çıkmış ve 90’lı yılların sonunda tüm üretici firmalar Yunanistan’dan çekilmişlerdir. Yunanistan bu
haliyle tamamen ithalata açık bir pazar konumundadır.
Tablo 3.7. Yunanistan Araç Parkı
Kullanılmakta olan binek otomobil sayısı (31
Aralık 2003)
Kullanılmakta olan ticari araç sayısı (31
Aralık 2003)
Otobüs (31 Aralık 2003)
Motosiklet (<50 cc) (31 Aralık 2003)
Araç başına düşen kişi sayısı
Ortalama araç yaşı*
En popüler markalar
3.960.189
946.128
26.899
755.403
2,7
12
Toyata Corolla, Fiat Punto, Volkswagen Polo,
Hyundai Accent, SEAT Ibiza, Opel Corsa, Hyundai
Getz, Peugeot 307, Ford Focus, Toyata Yaris
Kaynak:www.amvir.gr
Ulaştırma ve İletişim Bakanlığı verilerine göre Yunanistan’daki araç parkı 2004 yılı başı itibariyle
5,7 milyondur. Bu tarih itibariyle binek otomobil sayısı 4 milyon adede ulaşmış olup, bu rakam 1999 yılına
göre %37,7’lik bir artışı ifade etmektedir. Bu artış oranı aynı dönemdeki AB ortalamasının çok üzerindedir.
Binek otomobillerinde dikkat edilmesi gereken bir diğer husus, araç parkının %25’ini oluşturan karbüratörlü
araçların 1990 öncesi trafiğe çıkan araçlardan oluştuğudur. Bu oran tüm diğer AB(15’li) ülkelerin
ortalamasının üzerindedir(%10 bazı örneklerde %5.)
Hafif ticari araçların (brüt ağırlığı 3,5 ton ve altı) Yunanistan araç filosundaki payı %14,5 ve sayısı
715 bindir. Bu oran AB ortalamasının %2,5 üzerinde bir büyüklüktür. Ancak Yunanistan hafif ticari araç parkı
son beş yılda %5,2 oranında küçülmüştür.
Ağır ticari araç filosu (brüt ağırlığı 3,5 ton üzeri) son beş yıllık dönemde %2,2 oranında artmıştır. Bu
araç grubu toplam araç filosunun %4,7’sini oluşturmaktadır. Bu oran da AB ortalamasının üzerindedir.
Otobüs sayısı 1999 yılından itibari ile durağan bir seyir takip etmektedir.
Motorsiklet (50cc ve üzeri) sayısı 2004 yılı başı itibari ile 755 bindir. 50cc altındaki motorsiklet
sayısı da 230 bin olarak tahmin edilmektedir.
3.8.1.2. Araç Satışları
Yunanistan otomotiv sektörü ithalat ve dağıtım alanlarını kapsamaktadır. Otomobiller devlet
tarafından yıllarca gelir kaynağı olarak görülmüş ve ağır vergilere tabii tutulmuştur.
Tablo 3.8. Yunanistan’da Yıllık Araç Satışları
1999
2000
2001
2002
262.305
292.898
278.708
270.551
Binek Otomobil
22.200
22.737
19.887
18.936
Hafif Ticari Araç
Kaynak: Yunanistan Otomobil İthalatciları Birliği ( www.amvir.gr)
2003
257.293
18.432
2004
289.751
22.494
1995 yılı sonrası ekonomideki olumlu gelişmelerle beraber faiz oranlarındaki azalış otomobil
satışlarını artırmıştır. Bu sürec artan rekabet ve firmalarca yapılan indirimlerle beraber 2000 yılında rekor
satış rakamına ulaşılmasını sağlamıştır. Rekor düzeyde satış rakamına ulaşılmasında vergi oranlarındaki
indirimlerle beraber üretici firmalarca sağlanan kredi imkanları da etkili olmuştur. Sonraki üç yılda otomobil
satışları sürekli azalmıştır. Bu dönemde AB otomobil pazarının tamamında görülen daralma Yunanistan
otomobil satışlarında da kendini göstermiştir. Tüm Batı Avrupa‘da görülen ekonomik durgunluk sektörde de
hissedilmiştir. 2004 yılında, Olimpiyat Oyunlarının Yunanistan’da yapılamasının da etkisiyle, özellikle araba
kiralama şirketlerinin artan alımlarıyla otomobil satışları tekrar artış eğilimine girmiştir. 2004 yılı bir önceki
yıla göre %12,6 artışla 289.751 adet binek otomobil satışıyla sonuçlanmıştır. 2005 yılı Ocak ve Şubat
döneminde ise 2004’ün aynı dönemine gore, sırasıyla, -%08 ve -%7,5 oranında düşüş olmuştur.
Birinci el araç satışlarındaki yüksek vergi oranları tüketicileri ithal ikinci el araç alımına itmektedir.
2004 yılı ithal ikinci el binek otomobil satışlarında büyük artış yaşanmıştır. Bu yıl içerisinde satılan ikinci el
araç sayısı bir önceki yıla göre %80,5 oranında artarak 29.984 olarak gerçekleşmiştir. İkinci el ithal binek
otomobil satışlarının pazardaki payı 2004 yılı içerisinde %9,1’e ulaşmıştır. Bu oran 2003’de %5,4 ve
2002’de %3,8 olmuştur.
Hafif ticari araç satışlarında ise, 2004 yılı Olimpiyat Oyunları inşaa faaliyetleri sonucunda, son üç
yıllık azalış eğilimi yerini artışa bıraktı. Bu alandaki ikinci el ithal araç satışı ise 2004 yılında önceki döneme
göre %7,6 azalışla 8.643 adet olarak gerçekleşmiştir.
3.8.1.3. Pazar Bölümlendirmesi
Tablo 3.9. Sınıflarına Göre Yunanistan Otomobil Satışları
Araç Sınıfları
2003
%
A (mini car)
B (super mini)
C (Lower-medium)
D (Medium)
E (Executive/Luxury)
5,17
33,15
28,30
16,08
1,58
2004
%
7,52
29,89
26,94
14,96
1,63
03/04
Değişim
%
+2,4
-3,3
-1,4
-1,1
+0,1
F (Executive/Luxury)
G (Executive/Luxury)
MPV (multi-Purpose vehicles)
Spor
4X4 – ATV/SUV(Sport utility vehicles)
Mini bus
Toplam (Adet)
0,17
0,01
3,24
2,40
9,20
0,70
257, 293
0,11
0,01
5,45
3,33
9,71
0,45
289,751
-0,1
+0,0
+2,2
+0,9
+0,5
-0,3
+12,6
2004 ve 2003 yılı araç satışlarının sınıflandırılmasından da görüldüğü üzere küçük arabalar
grubunda yer alan A, B ve C sınıfı araçlar
pazar payları itibari ile, toplamda,
konumlarını
korumaktadırlar. B sınıfı araç satışında görülen daralmanın aynı grupta değerlendirilebilecek olan A sınıfı
araç satışlarına kaydığı düşünülmektedir. Araba kiralama firmalarının A grubu arabaları tercih etmesi de bu
sınıftaki artışın önemli bir kaynağıdır. Geniş arabaların pazardaki payı, E, F ve G bu grupta
değerlendirilebilir, sınırlıdır. 2003 yılına göre pazar payını artıran çok amaçlı araçların pazardaki payı %5,5
seviyesine çıkmakla beraber, henüz AB ortalamasının çok gerisindedir (AB ortalaması%12.)
Yunanistan’daki, 2003’deki indirime rağmen,
yüksek vergi uygulmalarından en çok etkilenen araç grubu
spor arabalar ve 4x4’ler olup bu sınıfta 2004 yılı satış verilerine göre artış yaşanmıştır.
3.8.1.4. Vergiler, Eğilimler ve Tüketici Analizi
AB ülkelerinden, ülkemizden veya serbest ticaret anlaşmasının yapıldığı ülkelerden yapılan otomotiv
sanayii ürünleri ithalatında gümrük vergileri 0 olup diğer üçüncü dünya ülkelerinden yapılan ithalatta ise
OGT(Ortak Gümrük Tarifesi) hadleri uygulanmaktadır. Ayrıca eski araba ithaline ilişkin ülkemizdeki sınırlama
Yunanistan da bulunmamakta olup, kullanılmış araba ve diğer otomotiv sanayii ürünlerinin ithali
mümkün bulunmaktadır. Ancak halen motorun büyüklüğü ile yaş ve çevrede yarattığı kirlilik baz alınarak
yapılan iç vergilendirme uygulanmaları ayrımcılık olarak görülmekte olup, eleştirilmektedir.Yunanistan’da
ticari amaçlı işletmelerin otomobil dışındaki ticari araçları ve taksiler dışında, şehirlerde, dizel araba
kullanımına müsaade edilmemektedir.
Ülkemiz ve AB ülkeleri dışı ürünler için İthalat vergisi CİF değer üzerinden hesaplanmaktadır. KDV
bütün model ve motor hacimlerinde % 18’dir. Sektörde yeni araba alımlarında uygulanan vergiler özel
tüketim vergisi (SCT/special consumption tax) ve diğer özel vergiler başlığı altında binek otomobillerde ve
ticari araçlarda değişen oranlarda uygulanmaktadır. Yeni arabaların motorlu taşıt vergisi motor hacmi ile
doğru orantılı bir artış göstermektedir. İthalatçı veya distribütör firmanın satış başarısında kredi ve finansman
önemli rol oynamaktadır. İthalatta ödeme şekli, vesaik mukabili, akreditif ve banka garantisi şeklindedir.
Ancak akreditif masrafları çok yüksek olduğundan 30-60 gün veya daha uzun vadeli vesaik mukabili ödeme
şekli tercih edilmektedir.
Yunanistan diğer AB ülkeleri gibi, piyasa ekonomisine sahip olup araç ithalatında herhangi bir
kısıtlama uygulamamaktadır. AB ülkesi dışında olan ülkelerden ithalatta uygulanan AB ortak tarifesi
Yunanistan için de geçerlidir. Zorunlu teknik şartlar, AB’nin aradığı hususlarla sınırlı kalmakta olup, AB norm
ve standartlarına uygun model ve ürünlerin bu ülke pazarına girmesinde hiç bir engel bulunmamaktadır.
Pazarda büyümeyi etkileyen faktörler arasında en önemlisi, rekabetten dolayı tüketicilere cazip
ödeme koşulları sunulmasıdır. Bunun yanında Yunan ekonomisindeki iyiye gidiş ve olumlu tablo da bu artışı
etkilemektedir.
Yunanistan’da ülke nüfusunun ağırlıklı olarak şehirlerde yaşaması ve park yerlerinin yetersizliği
nedeniyle bilhassa Atina’da ciddi park sorunları yaşanmaktadır. Bu da tüketiciyi küçük araba almaya
yöneltmektedir.
Yunanistan’ın kendi pazarında yerli üreticisi olmadığından tüketicilerin kararlarında ulusal bağlılık
gibi etkenler rol oynamamaktadır. Ülkede araç sahibi olmanın da yeni olması nedeniyle bir marka bağımlılığı
bulunmamaktadır. Araç satın almada böyle bir gelenek olmayışı, pazarı reklamlara ve kampanya taksitli
satışlara duyarlı hale getirmektedir.
Yunanistan’da otomobil devletin yıllarca uyguladığı ağır vergilerle lüks olarak kabul edilmiştir.
Tüketicinin bu anlamda bir marka bağımlılığı bulunmadığından, buna göre geleneğe bağlı hareket etmesi
söz konusu olmamaktadır. Araç satın alacak olan tüketici için park sorunu önemli bir sorun olacağından
otomobilin büyüklüğü bir kriterdir.
Büyük araçlar park yeri sorunları yanında vergi yükü nedeniyle çok tercih edilmezken jipler ve spor
arabalar bir istisna oluşturmaktadır. Jip tarzı otomobiller için çok çocuklu aileler için vergi anlamında bazı
avantajlar söz konusu olduğu bildirilmektedir. Otomatik vitesli araçların pazarı küçük olup ağırlıklı olarak
araç kiralama şirketlerince tercih edilmektedir. Kullanım alanı da turistlere yönelik olmaktadır.
Yunanistan pazarının küçük ve rekabetçi olduğu dikkate alınarak pazarda ithalatçı-dağıtıcı
pozisyonlarda halihazırda faaliyet gösteren firmalarla işbirliği yapılması tavsiye edilmektedir. Yunanistan’da
uygulanan normlar AB normları olup, AB dışı ülkelerin onay almaları ancak bu kriterlere uyulmasıyla
mümkün olmaktadır.
3.8.1.5. Otomotiv Yedek Parça Sanayii
Ülkede orjinal otomotiv yedek parça üretimine yönelik kayda değer bir sanayii bulunmamaktadır.
Varolan üretim de “aftermarket”e yönelik orjinal olmayan kalite onaylı mamülleri içermektedir. Ayrıca birçok
uluslararası yedek parça üreticisi firmanın dağıtım merkezleri ve benzeri başka yapılanmalar Yunanistan
pazarında doğrudan faaliyet göstermektedirler.
Bir yıllık geçiş sürecinin ardından Ekim 2003 tarihi itibari ile yürürlüğe giren Blok Muafiyeti (Block
Exemption)
düzenlemesi ile bağımsız satıcı ve tamirciler, yedek parça üreticileri v.b.’de rekabete dahil
edilmiş ve yedek parça pazarı daha da rekabetçi bir yapıya kavuşturulmuştur. Artan rekabetin tüketiciye
etkin dağıtım sistemleri ve düşük fiyatlarla yansıması ile de özellikle ”after market” e yönelik yedek parça
pazarında genişleme yaşanması beklenmektedir.
3.8.1.6. Yunanistan Otomotiv ve Otomotiv Yedek Parça Dış Ticareti ve Türkiye İçin
Fırsatlar
Yunanistan binek araçları pazarında aslan payı AB ülkeleri, Japonya ve Güney Kore’li araç
üreticilerine aittir. Yunanistan’nın otomotiv ana sanayi ithalatı 2002 yılında 2,1 milyar Dolar olarak
gerçekleşmiştir. 2003 ithalatı ise bir önceki yıla göre %49 oranındaki bir artışla 3,1 milyar Dolara ulaşmıştır.
Binek otomobil ithalatı 2003 yılı toplam ithalatının %80’nini oluştururken eşya taşımaya mahsus motorlu
araçlar %12’lik payı ile en büyük ikinci grubu oluşturmaktadır. Türkiye’nin Yunanistan’a olan otomotiv ana
sanayi ihracatı ise 2003 yılında 126,6 milyon Dolar olmuş, 2004 yılında 96,9 milyon Dolara düşmüştür. Binek
otomobilleri ile, eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar ve toplu halde yolcu taşımaya mahsus motorlu
taşıtlar Türkiye’nin ihracatında ağırlıklı paylara sahiptir.
Yunanistan’ın otomotiv yan sanayi ithalatı ise 2004 yılında 1,2 milyar Dolar değerindedir. En fazla
ithal edilen yan sanayi ürünleri arasında %35’lik payı ile kara taşıtlarının aksam ve parçaları, %20’lik payı ile
de dış lastikler ve %6’lık pay ile içten yanmalı pistonlu motorların aksam ve parçaları yer almaktadır.
Yunanistan, kara taşıtlarının aksam ve parçalarının ithalatında Almanya %39, İtalya %18, Belçika %11’lik
paylarla başta gelmektedir. Yunanistan’nın dış lastik ithalatında başlıca ülkeler İtalya, Belçika, Hollanda ve
Türkiye’dir. Türkiye’nin 2003 yılında Yunanistan’a olan 22,1 milyon Dolarlık oto yan sanayi ihracatı, 2004
yılında 24,1 milyon Dolara ulaşmıştır. Kauçuktan yeni dıs lastikler, kara taşıtları için diğer aksam-parçalar,
emniyet camları ve elektrik akümülatörleri Türkiye’nin Yunanistan’a olan yan sanayi ihracatında ağırlığa
sahip ürün gruplarıdır.
Türk menşeli oto yedek parçalarının Avrupa menşeli ürünlere göre fiyatları daha uygun olsa bile,
Yunan tüketiciler son aşamada fiyatı kaliteyle beraber değerlendirmektedir. Yunan pazarında fabrika onaylı
orjinal ürünler, kalite onaylı muadil ürünler ve Çin malları şeklinde bir pazar yapılanması vardır/oluşmuştur.
Blok muafiyetinden sonra piyasadaki çok sayıdaki perakendeci/ tamircinin de doğrudan ithalat yapabilmesi
ile kalite onaylı muadil ürünler ve ucuz ürünler pazarında büyüme yaşanmıştır. Görüşmelerden elde edilen
izlenime göre, Türkiye’nin, Yunan pazarından istenilen oranda pay alabilmesi için özellikle kalite onaylı
muadil ürünlere ağırlık vermesi, müşteriye sunulan örnek ürün ile siparişteki ürün kalitesinin aynı olması,
ticarette sürekliliğin hedeflenerek uzun süreli bir kalite anlayışı ve pazarlama stratejisi ile hareket edilmesi
gerekmektedir.
Tablo 3.10. Yunanistan Otomotiv Ana Sanayi İthalatı (Değer: 1000 ABD Doları)
GTİP
Ürünler
8701 Traktörler
2001
38.006
2002
65.802
51.144
37.077
1.297.430
1.685.401
227.124
259.851
19.720
22.401
4.285
2.312
1.637.709
2.072.844
8702 Toplu Halde Yolcu
Taşımaya Mahsus
Motorlu Taşıtlar
8703 Binek Otomobili,
Steyşin Vagonlar,
Yarış Arabaları
8704 Eşya Taşımaya
Mahsus Motorlu
Taşıtlar
8705 Özel Amaçlı
Motorlu Taşıtlar
8709 Kısa Mesafe Eşya
Taşıyıcıları
(Fabrika, Antrepo,
Liman vs.)
Toplam
2003
Ülke Payları %
110.032 Almanya 29,8, İtalya
16,4, Hollanda 14,5
113.520 Almanya 42,5, Türkiye
30,7, Hollanda 11,7
2.464.761 Almanya 27,4, Japonya
13,5, İspanya 11,9,
Türkiye 1
374.743 Almanya 35,6, Japonya
23,9, Tayland 10,
Türkiye 3
28.670 Almanya 45,8, İtalya 17,
Hollanda 10,5
1.975 İsveç 46,7, ABD 24,3,
Almanya 8,1
3.093.701 Almanya 29,2, Japonya
13,8, İspanya 10,4, Fransa
8,1, İngiltere 7,2, Belçika
6,4, Kore 6,4, Çek C. 2,8,
ABD 2,6, Hollanda 2,4,
Türkiye 2,2
Kaynak: ITC (Internatiomal Trade Center/Uluslararsı Ticaret Merkezi)
Tablo 3.11. Türkiye’ninYunanistan’a Otomotiv Ana Sanayi İhracatı (Değer: ABD
Doları)
GTİP
Ürünler
8701 Traktörler
2002
24.150
2003
134.198
2004
117.241
273.328
7.818.201
15.624.470
8703 Binek Otomobili, Steyşin
Vagonlar, Yarış Arabaları
24.360.455
62.861.479
55.951.581
8704 Eşya Taşımaya Mahsus
Motorlu Taşıtlar
20.349.758
55.762.669
25.146.313
8705 Özel Amaçlı Motorlu Taşıtlar
52.894
0
0
8709 Kısa Mesafe Eşya Taşıyıcıları
(Fabrika, Antrepo, Liman vs.)
28.724
0
141
8702 Toplu Halde Yolcu Taşımaya
Mahsus Motorlu Taşıtlar
Toplam
45.089.309
126.576.547
96.839.746
Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı(DTM)
Tablo 3.12. Yunanistan Otomotiv Yan Sanayi İthalatı (Değer: 1000 ABD Doları)
GTIP NO
2001
4011
Kauçuktan Yeni Dıs
Lastikler
4012
4013
2002
2003
03 Ülke Payları
%
138.718
168.160
Kullanılmış
Yenilenmiş Dış
Lastikler
1.420
1.037
Kauçuktan İc
Lastikler
3.386
3.946
3.590
9.171
6.252
7.406
751
1.043
Alternatif-Rotatif
Kıvılcım
Ateşlemeli, İçten
Yanmalı Motorlar
Dizel, Yarı Dizel
Motorlar-Hava
Basıncı İle
Ateşlenen, Pistonlu
İçten Yanmalı,
Pistonlu Motorların
Aksam-Parcaları
23.401
27.264
31.493 Japonya 48,3;
Belçika 28;
Çin 5,2
8.788
11.661
47.034
61.025
8482
Her Nevi Rulmanlar
20.708
24.170
15.159 İtalya 15,7;
ABD 14,4;
İngiltere 9,6;
Türkiye 0,4
70.863 Almanya 17,5;
İtalya 14,5;
ABD 10,4;
Türkiye 0,7
28.620 Almanya 32,4;
Belçika 17,3;
Hollanda 13,2;
Türkiye 0,3
8483
Transmisyon
Milleri, Kranklar,
Yatak Kovanlari,
Dişliler, Çarklar
15.631
24.268
401699 Vulkanize
Kauçuktan Diğer
Eşya
7007
Emniyet Camları
700910 Taşitlar İçin Dikiz
Aynaları
8407
8408
8409
250.263 İtalya 26,3;
Belçika 10,6;
Hollanda 9,2;
Türkiye 7,7
4.292 Fransa 27,3;
İtalya 24,2;
Belçika 10;
Türkiye 3
3.769 Kore 29,3;
Çin 23,3;
Almanya 10
8.062 Almanya 37,7;
İtalya 21;
Hollanda 8,9;
Türkiye 4,2
9.915 İtalya 45,2;
Türkiye 20,4;
Polonya 4,8
1.512 Tayvan 53,6;
Almanya 25,1;
İtalya 6,2;
Türkiye 3,3
23.587 İtalya 40,1;
Almanya 24,6;
İngiltere 8,7;
Türkiye 0,3
8484
Metal Tabakalı
Contalar, Conta
Takım Ve Gruplar
5.749
6.539
8.395 Almanya 25,7
İtalya 24,3;
Belçika 7,7;
Türkiye 0,6
8507
Elektrik
Akümülatörleri,
Separatörleri
39.849
44.477
8511
Motorlar Için
Elektrikli Ateşleme
Cihazları
19.951
25.400
8512
Kara Taşıtlarının
Aydınlatma, Sinyal
Vb. Tertibatı,
Cihazları
7.516
9.434
52.577 Almanya 17,9;
Çin 15,3;
İtalya 15,1;
Türkiye 1,1
27.177 Almanya 60,5;
İtalya 9,8;
Belçika 8,1;
Türkiye 0,2
23.750 İngiltere 39,4;
Tayvan 16,3;
Almanya 15,4;
Türkiye 0,5
8706
Kara Taşıtları İçin
Motorlu Şasiler
30.143
8.429
19.139 İsveç 46,8;
İspanya 33,9;
Almanya 17,2;
8707
Kara Taşıtları İçin
Karoserileri
1.920
1.301
1.778 Almanya 41,5;
Avusturya12,3;
Fransa 10,9;
Türkiye 4
681310 Fren Balataları,
Yastıkları
1.692
1.412
841330 İçten Yanmalı
Pistonlu Motorlar
için Yakıt,
Yag/Sogutma
Pompalari
Motorlar İçin YağYakıt Filtreleri
1.918
2.886
1.950 Brezilya 42,8;
İngiltere 23,2;
Mısır 6,5;
Türkiye 6,3
3.885 Japonya 26;
İtalya 23,9;
Almanya 15,2;
Türkiye 1,3
6.590
7.429
Motorlar İçin Hava
Filtreleri
4.527
4.182
870810 Kara Taşıtları İçin
Tamponlar Vb.
Aksam, Parçaları
18.704
11.350
211
290
706 İtalya 31,2;
Almanya 24,2;
İngiltere 13,2
25.861
32.135
41.943 Hollanda 43,2;
Almanya 19,3;
Kore 12,9;
Türkiye 0,5
870821 Kara Taşıtları Icin
Emniyet Kemerleri
870829 Kara Taşıtlarının
Diğer AksamParçaları
9.423 Almanya 32,1;
İtalya 17,4; Kore
12,6; Türkiye
5,7
4.925 Japonya 41,6;
Almanya 18,8;
İtalya 8,5;
Türkiye 3,4
38.589 Almanya 58,4;
Japonya 23,8;
İtalya 6,9
870831 Kara Taşıtlarının
Mönte Edilmiş Fren
Balataları
7.766
14.603
Frenleri, Servo
Frenleri Vb.
Aksamı
Vites Kutuları
5.297
6.819
2.286
3.336
253
91
676 Almanya62,4;
İtalya 10,6;
İngiltere 9
1.240
957
1.805 Almanya 65,1;
İtalya 12;
İngiltere 7,4
11.981
15.208
18.524
23.498
22.562 İtalya 44;
Almanya 25,6;
Tayvan 5,2;
Türkiye 3,8
29.231 Almanya 40;
Fransa 18,4;
Japonya 18,3;
Türkiye 0,3
Radyatorleri
3.800
4.894
7.046 İtalya 21,5;
Almanya 18,2;
Fransa 12,7
Eksoz SusturucuBoruları
Debriyajları Vb.
Aksam-Parçaları
6.839
6.459
8.242
10.303
14.001 İtalya 57; Fransa
9,6; Almanya
5,9
15.640 Almanya 46,8;
Fransa 28,6;
Belçika 8;
Türkiye 1,5
870894 Direksiyon
Simitleri, Kolonları,
Kutuları
1.165
1.768
204.892
373.611
Diferansiyelli
Hareket Ettirici
Aksları
Taşıyıcı Aksları Vb.
Aksam-Parçaları
Tekerlekleri Vb
Aksam,
Parça/Aksesuarı
Süspansiyon
Amortisörleri
Diğer AksamParcaları
12.649 Almanya 43,2;
İspanya 9,8;
İtalya8,6;
Türkiye 0,7
8.386 İtalya 32,6;
Almanya 32,2;
Türkiye 7,5
4.008 Almanya 70,3;
İtalya 11; Fransa
10,2
2.002 İtalya 38,7;
Japonya 16,9;
İngiltere 11,1
440.417 Almanya 39;
İtalya 18;
Belçika 10,8;
Türkiye 1
940120 Motorlu Taşıtlarda
1.718
1.947
3.284 İtalya 42,8;
Oturmaya Mahsus
Fransa 17,2;
Mobilyalar
Türkiye 13,6
TOPLAM
708.313
957.909
1.243.479
Tablo 3.13. Türkiye’ninYunanistan’a Otomotiv Yan Sanayi İhracatı (Değer: ABD
Doları)
GTIP NO
2002
4011
Kauçuktan Yeni Dıs Lastikler
4012
4013
11.337.756
10.819.743
Kullanılmış Yenilenmiş Dış
Lastikler
7.549
9.967
94.599
Kauçuktan İc Lastikler
5.244
5.711
6.831
608.639
674.197
670.098
1.399.354
1.848.664
1.547.990
41.792
48.923
40.833
980
13.363
21.652
160.040
79.116
209.132
440.798
571.052
615.657
67.176
53.993
97.461
389.038
321.281
433.958
47.065
16.335
43.899
245.325
550.420
866.529
Emniyet Camları
700910 Taşitlar İçin Dikiz Aynaları
8407
8408
2004
8.042.963
401699 Vulkanize Kauçuktan Diğer Eşya
7007
2003
Alternatif-Rotatif Kıvılcım
Ateşlemeli, İçten Yanmalı
Motorlar
Dizel, Yarı Dizel Motorlar-Hava
Basıncı İle Ateşlenen, Pistonlu
8409
İçten Yanmalı, Pistonlu
Motorların Aksam-Parcaları
8482
Her Nevi Rulmanlar
8483
Transmisyon Milleri, Kranklar,
Yatak Kovanlari, Dişliler, Çarklar
8484
Metal Tabakalı Contalar, Conta
Takım Ve Gruplar
8507
Elektrik Akümülatörleri,
Separatörleri
8511
Motorlar Için Elektrikli Ateşleme
Cihazları
15.475
46.821
66.010
8512
Kara Taşıtlarının Aydınlatma,
Sinyal Vb. Tertibatı, Cihazları
88.796
191.071
141.872
8706
Kara Taşıtları İçin Motorlu Şasiler
8707
Kara Taşıtları İçin Karoserileri
681310 Fren Balataları, Yastıkları
841330 İçten Yanmalı Pistonlu Motorlar
için Yakıt, Yag/Sogutma
Pompalari
842123 İçten Yanmalı Motorlar İçin YağYakıt Filtreleri
4.023
1.950
34.590
34.197
132.332
133.382
153.995
91.402
12.771
40.065
51.699
502.933
586.060
581.604
842131 İçten Yanmalı Motorlar İçin Hava
Filtreleri
216.245
303.336
338.020
870810 Kara Taşıtları İçin Tamponlar Vb.
Aksam, Parçaları
42.892
45.865
103.958
1.648
1.770
227.463
870829 Kara Taşıtlarının Diğer AksamParçaları
207.927
708.408
701.000
870831 Kara Taşıtlarının Mönte Edilmiş
Fren Balataları
397.040
488.276
333.688
870839 Kara Taşıtları İçin Frenleri, Servo
Frenleri Vb. Aksamı
421.825
463.030
645.423
870840 Kara Taşıtları İçin Vites Kutuları
10.762
22.372
13.173
870850 Kara Taşıtları İçin Diferansiyelli
Hareket Ettirici Aksları
2.267
7.006
3.179
63.293
392.894
523.993
290.126
361.525
658.920
870880 Kara Taşıtları İçin Süspansiyon
Amortisörleri
96.248
210.379
216.422
870891 Kara Taşıtları İçin Radyatorleri
28.296
41.103
93.281
870892 Kara Taşıtları İçin Eksoz
Susturucu-Boruları
41.181
73.156
89.499
870893 Kara Taşıtları İçin Debriyajları
Vb. Aksam-Parçaları
268.933
355.854
579.381
870894 Direksiyon Simitleri, Kolonları,
Kutuları
53.075
108.348
187.282
870899 Kara Taşıtları İçin Diğer AksamParcaları
982.271
1.482.560
2.249.843
3.163
5.784
4.599
244.922
421.709
622.146
15.620.047
22.076.362
24.126.521
870821 Kara Taşıtları Icin Emniyet
Kemerleri
870860 Kara Taşıtları İçin Taşıyıcı
Aksları Vb. Aksam-Parçaları
870870 Kara Taşıtları İçin Tekerlekleri Vb
Aksam, Parça/Aksesuarı
910400 Taşıtların Alrt Tabloları için
Saatler
940120 Motorlu Taşıtlarda Oturmaya
Mahsus Mobilyalar
TOPLAM
Kaynak: DTM
3.8.1.7. Fuarlar
Yunanistan Türkiye’ye yakınlık ve son zamanlarda gelişen olumlu politik hava dikkate alınarak
otomotiv sektöründe faaliyet gösteren firmalar için dikkate alınması gereken bir pazardır. Bu pazara girmek
isteyen firmalar AMVIR (Yunan Motorlu Araçlar İthalatçı ve Temsilcileri Birliği ) üyesi olan firmalarla ve
Otomotiv Yedek Parça Ithalatçıları ve Perakendicileri Birliği gibi sektör örgütleriyle de temasa geçerek
pazara girmelidirler. AMVIR(www.amvir.gr) ülkede her iki yılda bir Motorshow düzenlemekte olup bu fuar
ülkedeki distribütörlerle tanışmak ve işbirliği olanaklarını değerlendirmek için uygun bir zemin olarak
değerlendirilmektedir. Motor Show Fuarının 300.000 aşkın ziyaretçisi, olup fuarda binek otomobil, hafif
ticari araçlar, yedek parçalar, otomobil yağları, araçlara servis hizmeti veren kuruluşlar, sponsorlar, bu
konuda yayıncılık yapan dergiler gibi farklı alanlardan katılımcılar yer almaktadır.
•
•
•
Yunanistan da düzenlenen fuarlar ile ilgili bilgilere aşağıda yer alan web sayfalarından ulaşılabilir:
www.expobase.com: Yunanistan’da düzenlenecek fuarların listesi,
www.exhibit.gr :Yunanistan’da fuarlara ilişkin derginin WEB sayfası,
www.expos.org/bourdekas: Yunanistan’da Ticari fuarlara ilişkin olarak hazırlanmış
yıllık rehber.
3.8.2 Yunanistan Mobilya Sektörü
3.8.2.1. Üretim ve Tüketim
Yunanistan mobilya sektörünün üretim değeri 2002 yılı itibariyle 1,1 milyar Euroyu bulmaktadır.
Yunanistan ev mobilyası sektörü üretimi 1998-2002 yılı döneminde ortalama olarak %5,3 oranında
azalmıştır. Sektör kalifiye işgücü bulmakta zorlanmakta, istihdam edilenlerin ise maliyeti işletmelerin
maliyetlerini olumsuz yönde etkilemektedir. Firma temsilcilerinin ifadesine gore, sektörde kalfa niteliğindeki,
bir kişinin maliyeti vergilerle beraber 1500 Euroyu bulmaktadır. Bu maliyet yapısı ve dar iç pazar nedeni ile
ülke mobilya sanayinde önümüzdeki dönemde daralmanın devam etmesi beklenmektedir. Hatta bazı sektör
temsilcileri önümüzdeki on yılda sektörün tamamen başka ülkelere taşınacağı düşüncesinde olduklarını
belirtmişlerdir. Sektör ülkemizde olduğu gibi Yunanistan’da da aile işletmeleri şeklinde yapılanmıştır. Mobilya
işletmeleri/üretimi Selanik ve Atina’da yoğunlaşmıştır. Yunanistan’nın 15’li AB mobilya üretimindeki payı her
geçen gün azalmakla beraber, 2002 rakamlarına göre, %1,6’dır. Mobilya üretiminin ürün gruplarına göre
dağılımı şu şekildedir:
Kaplanmış mobilya %5,
Mutfak mobilyası %4,8,
Ofis mobilyası %7,7,
Diğer mobilyalar ise% 82
1998-2002 dönemindeki mobilya tüketimi ise üretimdeki daralmanın aksine ortalama %3,3 oranında
artmıştır. 2002 mobilya tüketimi üretimdeki daralmayı ithalat ile karşılayarak 1,4 milyar Euroya ulaşmıştır.
Yunanistan’da kişi başına mobilya tüketimi 178 Euro olup bu AB ortalamasının altında bir değerdir. Diğer
yandan komşularımız arasında fert başına gelir açısından satınalma gücü en yüksek kesimi Yunanlılar
oluşturmaktadır. Ülkenin tüketim yapısı değerlendirilirken özellikle 1 milyonu aşan göçmen nüfuski,
çoğunluğunu Arnavutlar oluşturmaktadır, ve Batı Trakyadaki Türk varlığı da göz önünde bulundurulmalıdır.
Ülke nüfusunun 11 milyon olduğu düşünüldüğünde bu kesimlerin önemli bir tüketim grubunu oluşturduğu
ortaya çıkmaktadır. Mobilya harcamalarında hane sayısı ve yapısıda önemli bir göstergedir. Yunanistan
3,8 milyon hane ve hanede ortalama 2,8 kişilik birey sayısı ile İspanya’dan sonra 15’li AB içerisinde en
kalabalık ve geleneksel aile yapısına sahip ülkedir.
3.8.2.2. Dış Ticaret
Yunanistan’ın mobilya sektörü dış ticaret hacmi 400 milyon Doları aşmıştır. Yunanistan’ın mobilya
dış ticareti sürekli açık vermektedir. Ülke daralan üretimi ve artan tüketimi ithalat ile karşılamaktadır.
Yunanistan genel olarak mobilyada ithalatçı bir ülkedir. Ülke önemli miktarda ithalatının yanısıra ihracatçı
ülkelere, sahip olduğu coğrafi avantajlarla, aynı zamanda re-export imkanı da sunmaktadır.
3.8.2.2.1. İthalat
Yunanistan mobilya ithalatı 2003 yılı itibariyle 368,9 milyon Dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu rakam
bir önceki yıla göre %35 ‘lik bir artışı göstermektedir. İthalatı yapılan başlıca ürün grupları; yemek ve yatak
odası takımları, oturma grupları ve mutfak mobilyasıdır.
Tablo 3.14. Yunanistan Mobilya İthalatı (Değer:1000 ABD Doları)
GTİP
NO
ÜRÜN ADI
2001
2002
2003
Ülke Payları
%
9401
Oturmaya mahsus
mobilyalar, aksam
ve parçaları
9401.10
Hava taşıtlarında
kullanılan türden
mobilyalar
9401.20
Motorlu taşıtlarda
kullanılan türden
oturmaya mahsus
mobilyalar
9401.30
Yüksekliği
ayarlanabilen
döner koltuklar
9401.40
Yatak haline
gelebilen
mobilyalar
9401.50
Kamış, sorgun
ağacı bambu vb.
den oturmaya
mahsus mobilyalar
9401.61
Ahşap iskeletli,
döşenmiş
oturmaya mahsus
mobilyalar
9401.69
Ahşap iskeletli,
döşenmemiş
oturmaya mahsus
mobilyalar
9401.71
Metal iskeletli
döşenmiş
oturmaya mahsus
mobilyalar
9401.79
Metal iskeletli
döşenmemiş
oturmaya mahsus
mobilyalar
İtalya 49,2,
Çin 12,1,
85.224 Almanya 5,3,
Türkiye 3,7
İspanya 3,5
51.977
64.523
508
417
1.718
1.947
İtalya 42,8,
3.284 Fransa 17,2,
Türkiye 13,6
4.191
3.709
İtalya 58,4,
5.035 Çin 14,7,
İspanya 8,1
653
839
2.948
3.497
537
İtalya 79,5,
Türkiye 13,6
İtalya 34,5,
1.275 Türkiye 27,9,
Polonya 11,4
Endonezya 61,2,
3.077 İtalya 27,7,
Vietnam 6,1
10.832
13.603
İtalya 69,7,
İspanya 8,1,
14.122
Polonya 4,8,
Türkiye 3,7
7.401
11.132
İtalya 46,8,
15.045 Vietnam 12,4,
Türkiye 5,5
5.334
İtalya 79,5,
Almanya 8,5,
7.371
Çin 3,5,
Türkiye 0,5
3.443
7.240
9.083
9401.80
Diğer oturmaya
mahsus mobilyalar
4.450
6.828
9401.90
Oturmaya mahsus
mobilya aksam ve
8.593
8.134
Çin 34,3,
İtalya 29,7,
15.301
ABD 8,3,
Türkiye 2
İtalya 30,9,
Çin 16,8,
9.160
Almanya 10,1,
Türkiye 5,5
İtalya 52,3,
11.017 Çin 14,8,
Almanya 10,3,
parçaları
9403
Diğer mobilyalar,
bunların aksam ve
parçaları
9403.10
Yazıhanelerde
kullanılan türde
metal mobilyalar
9403.20
Diğer metal
mobilyalar
9403.30
Yazıhanelerde
kullanılan türde
ağaç mobilyalar
9403.40
Mutfaklarda
kullanılan türde
ahşap mobilyalar
9403.50
Yatak odalarında
kullanılan türde
ahşap mobilyalar
9403.60
Diğer ahşap
mobilyalar
9403.70
Plastik
maddelerden
mobilyalar
Türkiye 0,7
İtalya 44,3,
Almanya 7,7,
Türkiye 6,8,
Çin 5,7,
İspanya 4,9
İtalya 42,
Fransa 17,7,
Almanya 17,3,
Türkiye 2,2
İtalya 23,9,
Çin 23,7,
Almanya 15,6,
Türkiye 2,7
İtalya 54,9,
Almanya 12,7,
İspanya 5,4,
Türkiye 1,9
İtalya 81,8,
Almanya 13,5,
İspanya 1,8,
Türkiye 0,3
171.989
207.740
283.632
5.918
6.267
9.322
27.701
33.826
32.095
10.304
10.731
16.032
24.010
28.282
43.092
14.439
14.239
İtalya 59,1,
18.358 Türkiye 8,5,
Fransa 7,6
62.668
82.055
İtalya 36,1,
121.501 Türkiye 11,3,
Endonezya 5,1
6.931
8.577
İsrail 29,1,
10.528 İtalya 22,1,
Türkiye14,3
Endonezya 63,8,
İtalya 7,6,
Diğer maddelerden
4.385
6.011
10.420
Vietnam 5,7,
9403.80
mobilyalar
Türkiye 1,7
İtalya 55,
Diğer mobilyalara
Bulgaristan 8,2,
15.633
17.752
22.284
9403.90 ait aksam ve
İsveç 8,1,
parçalar
Türkiye 3,9
İtalya 45,4,
Çin 7,2,
TOPLAM
223.966
272.263
368.856 Almanya 7,1,
Türkiye 6,1,
İspanya 4,6
Tablo 3.15. Yunanistan’a Mobilya İhracatı Yapan Başlıca Ülkeler (Değer: 1000 ABD
Doları)
Ülkelere
İtalya
2001
114.378
2002
125.145
2003
167.622
Ülke
Payları
%
45,4
02/03
Değişim
%
+34
Çin
Almanya
Türkiye
İspanya
Endonezya
Fransa
İsveç
Bulgaristan
Vietnam
İngiltere
Diğerleri
Toplam
Kaynak: ITC
8.619
15.266
5.040
16.461
9.071
12.208
4.464
3.681
2.087
4.178
28.513
223.966
14.407
16.964
11.940
17.679
12.157
14.498
9.640
5.979
2.829
4.399
36.626
272.263
26.597
26.201
22.542
16.808
15.705
11.640
10.194
9.038
7.391
7.175
47.943
368.856
7,2
7,1
6,1
4,6
4,3
3,2
2,8
2,5
2,0
2,0
13,0
100,0
Tablo 3.16. Yunanistan’ın Ürün Gruplarına Göre Mobilya İthalatı
(Değer: 1000 ABD Doları)
Ürün Grupları
2001
2002
2003
TOPLAM
Ofis Mobilyası
Ev mobilyası
Oturmaya mahsus kaplanmış
mobilyalar
Oturmaya
mahsus
kaplanmamış mobilyalar
Rattan/Hasır Mobilyalar
Mutfak Mobilyası
Yemek ve Oturma Odası
Yatak Odası
Diğer Mobilyalar
Aksam ve Parçalar
Kaynak:ITC
+85
+54
+89
-0,5
+29
-20
+0,6
+51
+161
+63
+31
+35
02/03
%
223.966
20.413
203.553
272.263
20.707
251.556
368.856
30.389
338.467
+35
+47
+35
14.275
18.937
21.493
+13
19.744
27.882
40.781
7.333
24.010
62.668
14.439
34.632
24.226
9.508
28.282
82.055
14.239
42.403
25.886
13.497
43.092
121.501
18.358
42.623
33.301
+46
+42
+52
+48
+29
+0.1
+29
Yunanistan mobilya ithalatında İtalya %45,4’lük payı ile önde gelmektedir. Bu ülkeyi %7,2 ile Çin, %
7,1 ile Almanya, %6,1 ile Türkiye ve %4,6’lık payı ile İspanya takip etmektedir. Türkiye, Vietnam ve Çin’nin
ardından ortalamanın üzerindeki ihracat artışıyla bu ülkedeki pazar payını her geçen gün artırmaktadır.
İtalyan ürünlerine olan talep halen ağırlığını korumaktadır. Pazarda italyan mobilyalar üst gelir
grubuna hitap etmekle beraber
daha ekonomik olması nedeniyle önemli miktarda taklit italyan
mobilyalarına da rastlanmaktadır. Ülkemiz firmaları ile daha çok fason çalışılmakta olup, tasarımları Yunanlı
firmalarca verilen parçalar üretilmektedir. Firmalarımızın doğrudan değil de, pazarlamacılar ile bu pazara
açılmasında, bazen pazarlamacıların çıkarlarının üretici firmalarımızın çıkarlarını gölgelemesi
gibi
istenmeyen hususlarla karşılaşıldığı Yunanlı firma temsilcilerince dile getirilen konular arasındadır. Ülkemiz
ürünleri gerek fiyat yapısı, gerek pazara yakınlığı ve gerekse stok maliyetlerine yol açmayan küçük
miktarlarda sipariş verilebilmesi gibi imkanları ile Yunanlı firmalarca tercih edilmektedir. Halen ağırlıklı olarak
orta ve alt tüketici grubuna hitap eden Türk mobilya sektörünün kendi markası ile de pazarda yer alma
imkanlarını, üretimden ticarete kayan Yunanlı üreticilerle, re-export imkanlarını da göz ardı etmeden,
gözeterek uzun soluklu hedeflerle, Çin ile değil üst tüketici grubuna hitap eden italyan ürünlerle rekabeti
göze alması gerekmektedir. Halen %6’lık dilimlerle pay alabildigimiz Yunanistan mobilya pazarında kısa
vadede %15’lik pazar payına ulaşmak sektörün rahatlıklıkla başarabileceği bir hedeftir.
Tablo 3.17. Türkiye’nin Yunanistan’a Mobilya İhracatı (Değer: 1000 ABD Doları)
GTIP NO
Ürün Adı
Hava taşıtlarında kullanılan
türden mobilyalar
Motorlu taşıtlarda kullanılan
940120 türden oturmaya mahsus
mobilyalar
940110
2002
2003
03/04
Değişim
%
2004
0
1
0
-82
245
422
622
+48
314
636
963
+51
2.891
3.999
5.892
+47
2
0
8
940161 Ahşap iskeletli, döşenmiş
oturmaya mahsus mobilyalar
490
1.179
1.962
+66
940169 Ahşap iskeletli, döşenmemiş
1.038
2.196
1.781
-19
940171 Metal iskeletli döşenmiş
54
74
144
+94
940179 Metal iskeletli döşenmemiş
37
208
478
+130
1.589
2.708
3.993
+47
97
145
139
-0,4
66
87
258
+196
282
445
590
+33
281
589
656
+11
940340 Mutfaklarda kullanılan türde
ahşap mobilyalar
72
168
390
+132
940350 Yatak odalarında kullanılan
türde ahşap mobilyalar
728
1.938
3.539
+83
1.405
3.193
6.369
+99
535
1.560
1.479
-0,5
940130
Yüksekliği ayarlanabilen
döner koltuklar
940140 Yatak haline gelebilen
mobilyalar
940150
Kamış, sorgun ağacı bambu
vb. den oturmaya mahsus
mobilyalar
940180 Diğer oturmaya mahsus
mobilyalar
940190 Oturmaya mahsus mobilya
aksam ve parçaları
Yazıhanelerde kullanılan
940310
türde metal mobilyalar
940320
Diğer metal mobilyalar
940330 Yazıhanelerde kullanılan
türde ağaç mobilyalar
940360
940370
Diğer ahşap mobilyalar
Plastik maddelerden
mobilyalar
940380 Diğer maddelerden
mobilyalar
940390 Diğer mobilyalara ait aksam
ve parçalar
Toplam
Kaynak: DTM
3
46
88
+91
604
966
1.154
+19
10.731
20.560
30.504
+48
3.8.2.2.2. İhracat
Yunanistan mobilya sektörünün kayda değer bir ihracatı bulunmamaktadır. Yunanistan’ın 2003 yılı
mobilya ihracatı 33,2 milyon Dolardır. İhracat yapılan başlıca ülkeler Güney Kıbrıs Rum Cumhuriyeti,
Almanya, Bulgaristan ve İtalya’dır. İhracatı yapılan önemli ürünler; diğer ahşap mobilyalar; diğer metal
mobilyalar ve diğer mobilyalara ait aksam ve parçalar’dır.
Tablo 3.18. Maddeler İtibariyle Yunanistan’ın Mobilya İhracatı (Değer: 1000 ABD
Doları)
GTIP NO
940120
940140
Ürün Adı
Motorlu taşıtlarda kullanılan türden
Yatak haline gelebilen mobilyalar
2001
2002
2003
45
14
7
4
2
113
940150
Kamış, sorgun ağacı bambu vb. den
35
79
59
940161
Ahşap iskeletli, döşenmiş oturmaya
mahsus mobilyalar
261
466
2.367
940169
Ahşap iskeletli, döşenmemiş
173
257
284
940171
Metal iskeletli döşenmiş oturmaya
mahsus mobilyalar
65
32
120
940179
Metal iskeletli döşenmemiş
756
539
765
702
588
443
419
547
789
444
1.429
1.329
2.716
2.486
5.067
1.741
2.323
2.060
1.355
1.275
2.686
940180
940190
940310
940320
940330
940340
Diğer oturmaya mahsus mobilyalar
Oturmaya mahsus mobilya aksam
ve parçaları
Yazıhanelerde kullanılan türde
metal mobilyalar
Diğer metal mobilyalar
Yazıhanelerde kullanılan türde ağaç
mobilyalar
Mutfaklarda kullanılan türde ahşap
mobilyalar
940350
940360
940370
940380
940390
737
583
928
7.379
9.877
9.710
899
1.047
1.244
238
186
231
4.679
4.780
5.045
22.648
26.510
33.247
Yatak odalarında kullanılan türde
ahşap mobilyalar
Diğer ahşap mobilyalar
Plastik maddelerden mobilyalar
Diğer maddelerden mobilyalar
Diğer mobilyalara ait aksam ve
parçalar
Toplam
Kaynak:ITC
Tablo 3.19. Ülkeler İtibariyle Yunanistan’ın Mobilya İhracatı(Değer: 1000 ABD Doları)
Ülke Adı
GKRC
Almanya
Bulgaristan
İtalya
ABD
Makedonya
Romanya
Arnavutluk
Türkiye
İspanya
Diğerleri
Toplam
Kaynak:ITC
2001
5.307
1.084
2.943
471
1.311
454
1.425
780
444
113
8.316
22.648
2002
5.150
1.776
2.811
493
1.678
921
2.161
1.084
944
470
9.022
26.510
2003
6.944
3.287
3.122
2.406
1.504
1.303
1.290
1.205
1.036
953
10.197
33.247
Ülke Payları
%
20,9
9,9
9,4
7,2
4,5
3,9
3,9
3,6
3,1
2,9
30,7
100,0
3.8.2.3. Gümrük Mevzuatı
AB Gümrük mevzuatı ve uygulamaları Yunanistan’da uygulanmakta olduğundan, AB ile gümrük
birliği anlaşması çerçevesinde, sanayi ürünleri ve işlenmiş tarım ürünlerinin sanayi katkı payları için herhangi
bir gümrük vergisi alınmamaktadır. Bu çerçevede ülkemizden ithal edilen mobilya için gümrük vergisi yoktur.
Diğer üçüncü ülkelerden yapılan ithalatta AB’ın bir taviz uygulaması yoksa Ortak Gümrük Tarife oranlarında
gümrük vergisi alınmaktadır (0 ila %5,6 arasında değişebilen).
Bu arada Yunanistan’da KDV oranları mal ve hizmet alım-satımlarında % 18 olup, ancak ithalatın
Midilli, Sakız, Sisam, Oniki Adalar, Kiklades ve Taşoz, Semadirek, Kuzey Sporades ve Skiros adalarına
yapılması halinde KDV % 13 olarak uygulanmaktadır.
3.8.2.4. Standartlar ve Teknik Düzenlemeler
Standartlar konusunda Yunanistan AB tarafından uygulanan hükümlerin doğurduğu uygulamaları
takip etmektedir. ISO 9000 yerel firmalarda aranmakta, hükümet ihalelerinde de istenmektedir.
Yunanistanda standart ve teknik düzenlemeler
Yunan Standart Kurumu ELOT tarafından
yürütülmektedir. Ancak AB uygulamaları geçerli olmakla bereber teknik kontroller belirlenen standartlara
göre genelde Atina ve Selanikte kurulu Laboratuarlar vasıtasıyla yapılmaktadır. İlgili kurumun bu güne kadar
çalıştırmaya başladığı komitelere ulaşmak için ilgili WEB sayfasına ulaşılabilir. (www.elot.gr)
3.8.2.5. Dağıtım Kanalları
Mobilya dağıtım kanalları ağırlıklı olarak geleneksel yöntemlerle satış yapan küçük ve orta ölçekli
bağımsız çalışan perakendeci firmalardan oluşmaktadır. Bağımsız perakendeciler ev mobilyası satışlarının
1,1 milyar Euroluk kısmını gerçekleştirmektedirler. Doğrudan satış yapan atölye tipi mağazalar ve inşaat
sektörünün mobilya ticaretindeki payı 300 milyon Euro ve büyük çaplı çalışan uzmanlaşmış mobilya
firmalarının sektördeki satış hacmi ise 1milyar Euro seviyelerindedir.
3.8.2.6. Fuarlar
Yunanistan da düzenlenen fuarlar ile ilgili bilgilere aşağıda yer alan web sayfalarından ulaşılabilir:
•
•
•
•
www.seoes.gr/main/exhibitions.asp?lang=en
yıllık rehber.
Mobilya sektörüne iliskin bazı fuarlar:
•
“FURNIDEC-International Exhibition of Furniture” Mobilya Fuarı, Selanik, 16-20
Mart
Organizatör:HelexpoS.A.(web:www.helexpo.gr, Email:[email protected])
•
“HOUSE STYLE”, Mobilya Fuarı, Atina, 04-07- Şubat.
Organizatör:Rota Ltd.(web:www.rota.gr.
•
“FURNIMA” , Mobilya hammaddesi, aksesuarları, gereçleri ve ağaç işleme makineleri fuarı, Selanik,
31 mart-03 Nisan.
Organizatör:HelexpoS.A.(web:www.helexpo.gr, Email:[email protected])
3.8.3. Yunanistan Ev Tekstili Pazarı
3.8.3.1. Sektörün Genel Görünümü
Tekstil sektörü 1980-1990 yıllar boyunca, sahip olunan kaliteli hammadde kaynakları, düşük işgücü
maliyeti ve üçüncü dünya ülkelerinden gelen ürünlerin ithaline getirilen kotalar sayesinde, önemli ölçüde
büyümüştür. 1990-1995 yıllarda ise üretim daralmış, bu yıllardan sonra ise sektör dalgalı bir seyir takip
etmiştir. 1994 sonrası dönemde sektörün teknolojik alt yapısına ilişkin yatırımlar artmıştır.
Tekstil sektöründe, bütünüyle düşünüldüğünde, faaliyet gösteren firma sayısı bindir.
İmalat
sanayiindeki toplam işletme sayısı 25.000 olup sektör üretim sektöründeki işletmelerin %4’ünü
kapsamaktadır. İstihdam 18.000 dolaylarında olup toplam imalat sanayiindeki istihdamın %6’sını tekstil
sektörü oluşturmaktadır.
Tekstil sektörünün önemli
bir hammaddesi olan pamuk Yunanistan’da önemli miktarda
üretilmektedir. Yunanistan’ın pamuk üretimi ülkenin tekstil sektörüne ilişkin hammadde ihtiyacını fazlası ile
karşılamaktadır. Yunanistan’ın 2004 yılı pamuk üretimi 392 bin tondur. Bu üretim değeriyle Yunanistan, 9.
büyük üretici olup, dünyanın önemli pamuk üreticileri arasındadır. Yunanistan 2004 yılı pamuk üretiminin
250 bin tonunu ihraç etmiş, bir önceki yıla göre % 23 azalışla, 109 bin tonunu iç üretimde kullanmıştır. Bu
rakamlar Yunanistan’ın pamuk üretiminin ancak ¼’ünü tekstil üretiminde kullanmakta büyük çoğunluğunu
hammadde olarak ihraç etmekte olduğunu göstermektedir. Yunanistan AB ülkeleri içerisinde pamuk iplik
üretimi, pamuk kumaş üretimini geçen tek ülke konumundadır. Yunanistan hammadde olarak ihraç ettiği
pamuğu katma değeri yüksek ürünler şeklinde ihraç etmenin arayışı/çabası içerisindedir.
Ülkedeki tekstil üretimine ilişkin orta ve uzun vadeli beklentilere ışık tutabilecek bir diğer istatistiki
bilgi, tekstil makineleri ithalatı rakamı da, 1999 yılındaki 205 milyon Dolar seviyelerinden 2003 yılında 115
milyon düzeylerine düşmüştür. Tekstil makineleri ithalatındaki bu azalış sektörün yatırımlarını komşu
ülkelere kaydırdığı gerçeği ile paralellik arz etmektedir.
Ülke tekstil üretimi ağırlıklı olarak Selanik ve Atina’dadır. Üretici firmaların %90’ı 10’un altında
eleman çalıştıran küçük işletmelerden oluşmaktadır. Ülkenin tekstil üretimi daha çok alt ve orta kalitede
ürünlerden oluşmakta, bu da ucuz Çin malları ile rekabette firmaları zorlamaktadır. Yunanistan işçi
maliyetlerinin sebep olduğu maliyet artışlarının önüne geçmek, rekabet avantajı kazanmak için, üzere emek
yoğun alanlarda, Bulgaristan başta olmak üzere, Güney Doğu Avrupa ülkelerine üretimini kaydırırken,
teknoloji yoğun alanlarda üretim imkanlarını yenileme ve geliştirme çabasındadır. Sektördeki bu bölgesel yer
değişikliği istihdam edilen eleman sayısında da azalmaya sebep olmuştur.
Yunanistan imalat sanayi ile tekstil ve hazır giyim sanayiine ilişkin 2002 yılına ait bazı değerler
aşağıda yer almaktadır;
İşletme Sayısı
İmalat Sanayi
Tekstil ve Hazır Giyim
Tekstil
Hazır Giyim
: 25.000
: 3.000
: 1.000
Cirolar
İmalat Sanayi
:31 milyar Euro
Tekstil
Hazır Giyim
:2,3 milyar Euro
:1,25 milyar Euro
:1.05 milyar Euro
Çalışan Sayısı
İmalat Sanayi
Tekstil
Hazır Giyim
:298.000
:42.000
:18.000
:24.000
3.8.3.2. Vergiler, Eğilimler, Dağıtım ve Tüketici Analizi
AB ülkelerinden, ülkemizden veya serbest ticaret anlaşmasının yapıldığı ülkelerden yapılan ev
tekstili ürünleri ithalatında gümrük vergileri 0 olup diğer üçüncü dünya ülkelerinden yapılan ithalatta ise %0
ila %12 arasında değişen OGT(Ortak Gümrük Tarifesi) hadleri uygulanmaktadır. Ülkemiz ve AB ülkeleri
dışı ürünler için İthalat vergisi CIF değer üzerinden hesaplanmaktadır. KDV bütün ürünlerde % 18’dir.
Zorunlu teknik şartlar, AB’nin aradığı hususlarla sınırlı kalmakta olup, AB norm ve standartlarına
uygun model ve ürünlerin bu ülke pazarına girmesinde hiç bir engel bulunmamaktadır.
Yunanistan pazarının küçük ve rekabetçi olduğu dikkate alınarak pazarda ithalatçı-dağıtıcı
pozisyonlarda halihazırda faaliyet gösteren firmalarla işbirliği yapılması tavsiye edilmektedir. Pazarda
tüketimi belirleyen faktörler arasında fiyat ve ödeme şekilleri ön plandadır. Özellikle piyasada varlığını
güçlendiren Çin ürünleri fiyatın, tüketimdeki belirleyiciliğini artırmıştır. Yunan işadamları pazarlığa çok önem
vermektedirler. Yunanistan’da uygulanan normlar AB normları olup, AB dışı ülkelerden ithalat ancak bu
kriterlere uyulmasıyla mümkün olmaktadır.
Yunanistan perakende sektörü ulusal ve uluslararası zincir mağazaların her geçen gün payını
artırdığı bir görünüm arz etmektedir. Uluslararası mağazaların pazara olan ilgisi yüksek alım gücüne ve
beğenisine sahip tüketiciler için önemli bir göstergedir. Bununla beraber bağımsız mağazalar halen pazarın
büyük bölümüne hakim durumdadır. Ev tekstili ürünlerininin pazara sunumunda, 2002 yılı verilerine gore
uzmanlaşmış bağımsız mağazaların payı %51’dir. Süpermarketler ve hipermarketler %12’lik payları ile ikinci
sırada yer alırken, onları sırasıyla %10 ve %9’luk payları ile uzmanlaşmış dekorasyon mağazaları ve
indirimli mağazalar ile çok çeşit bulunduran mağazalar (variety stores) ve “department store” lar takip
etmektedir. %18 lik pazar payı ile diğer perakende türleri tek çatı altında toplanabilir. Çin konusunda
perakende pazarına ilişkin önemli bir husus; Çin ürünlerinin, Türkiyede olduğu gibi, çok ucuz ürünler
şeklinde sergilendiği mağazaların piyasada yer almaya başlamasıdır.
Yunanistan’da kişi başına ev tekstili tüketimi son beş yılda sürekli artmıştır. 2003 yılı kişi başına
tüketimi bir önceki döneme göre %4,2 oranında artarak 43 Euroya ulaşmıştır. Bu tüketim değeriyle
Yunanistan 15’li AB’nin ortalamasının, 61 Euro, oldukça altında, son sırada yer almaktadır. Tüketimin
nispi olarak düşük olması pazardaki boşluğu göstermesi açısından ihracatçı firmalarımız için önemlidir.
3.8.3.3. Avrupa Birliği (AB) Kapsamında Çevreye ve Standartlara İlişkin Bilgiler1
Türkiye'nin AB ile ortak ticaret politikasına uyum çerçevesinde, tekstil ticareti için en önemli
konulardan birisi, insan sağlığına zararlı etkileri olan kimyasalların üretimi, ithalatı ve tekstil ürünlerinde
kullanılması konusundaki kısıtlamalardır. Başta Almanya, Hollanda ve İsveç'te olmak üzere, birçok AB
ülkesinde ve AB genelinde insan sağlığına zararlı etkileri olan kimyasallar konusunda yasal düzenlemeler
yapılmış olup, bazı konularda AB genelinde yasal düzenleme çalışmaları devam etmektedir.
Türkiyede de, AB düzenlemelerine uyumlu olarak, insan sağlığına zararlı etkilerinin olması sebebiyle
EK1.'de yer alan aminlerin yurt içinde deri, tekstil ve hazırgiyim boyahanelerinde boya imali için kullanılması,
EK2.'de color indeks isimleri, numaraları ve gümrük tarife istatistik pozisyonları (G.T.İ.P) belirtilen boyar
maddelerin yurt içinde deri, tekstil ve hazırgiyim ürünlerinde kullanılması 1.3.1995 tarihinden itibaren
yasaklanmıştır. Bu tedbir çerçevesinde EK 2.'de yer alan boyar maddelerin ithalatı da 1.1.2000 tarihinden
itibaren yasaklanmıştır.
Tekstillerle ilgili, insan sağlığına zararlı maddeler konusundaki yasal düzenleme çalışmaları AB
ülkelerinde halen devam etmektedir. Üzerinde görüşmelerin devam ettiği bazı konular şunlardır:
•
•
•
•
•
•
Azo boyaların AB genelinde yasaklanması
Formaldehit konusunda daha kapsamlı bir düzenlemenin yapılması
Pentaklorofenol konusunda daha kapsamlı bir düzenlemenin yapılması
Böcek öldürücü madde kalıntılarının sınır değerlerinin belirlenmesi
Allerjiye neden olan boyaların yasaklanması
Krom ağır metaline ilişkin düzenleme
3.8.3.3.1. AB Pazarında Çevre Bilinci ve Tekstil Ürünleri için Geliştirilen Çevre Etiketleri
1980'lerin başından itibaren, gerek üreticiler gerekse tüketiciler için çevre ile ilgili konuların önemi
gittikçe artmış, hemen hemen tüm sanayileşmiş ülkelerde çevre ile ilgili yasalar hazırlanarak, ciddi bir şekilde
uygulanmaya başlamıştır. Sanayileşmiş ülkelerde güçlenen bu çevre duyarlılığı, uluslararası ticarete konu
olan ürünleri ve bu ülkelere ihracat yapan ihracatçıları da etkilemektedir.
Türkiye'nin ihracatında en önemli pazar durumunda olan AB ülkelerinde çevre duyarlılığı her geçen
gün biraz daha güçlenmektedir. AB ülkelerinde gittikçe güçlenen çevre duyarlılığının bir sonucu olarak, çevre
ve sağlık açısından zararsız ürünlerin üretimi önem kazanmıştır. Bu amaçla AB'de çeşitli yasal düzenlemeler
yapılmasının yanısıra, ulusal çevre etiketlerinin ve tüm AB ülkelerinde geçerli AB çevre etiketinin geliştirildiği
görülmektedir.
Çevre etiketi, yani ekolabel, ürünün çevre kalitesini tüketiciye gösteren bir araçtır. Tüketicilerin,
ürünün çevre ile ilgili niteliklerini öğrenmek için bilgi toplama ihtiyacına cevap vermektedir. Çevre etiketi
sembolü, ürünün belli bir çevre kalitesine sahip olduğunu göstermekte ve satın alma sırasında fiyata ek
olarak dikkate alınabilmektedir. Etiketli ürünlerin, satışı arttırdığı veya yüksek fiyatlar için potansiyel yarattığı
düşünülmektedir.
Aynı kategorideki ürünler için farklı çevre etiketleri kullanıldığında yukarıda sözü edilen etki de
azalmaktadır. Farklı etiketlerin bulunduğu durumlarda, bunların herbirinin gerçek niteliklerini
1
Sevim, Ümit. 2001. “Ev tekstili Dış Pazar Araştırması”.Ankara: IGEME .s:19-35
değerlendirebilmek için ek bilgiye ihtiyaç duyulmaktadır. Bu da tüketicilerin bilgi ile doldurulmasına ve bu
nedenle de sağlanan bilgilerin güvenilirliği hakkında endişelerin artmasına yol açmaktadır. Bu nedenle, “Her
yeni ekolabel en azından bir süre için, varolan diğer etiketlerin ününü azaltacaktır” varsayımından hareket
edilmeli ve çevre etiketlerinin satın alma kararlarındaki etkisinin sınırlı olduğu dikkate alınmalıdır.
AB pazarına ihracat yapan üreticiler açısından yasal düzenlemelerin aksine, çevre etiketi kriterlerine
uyma zorunluluğu yoktur. Ancak, AB'deki yeşil tüketim eğilimlerinden kaynaklanan fırsatları değerlendirmek,
çevreye ve insan sağlığına duyarlı ürün imajı ile farklılaşma yaratmak amacıyla, üreticiler bu kriterleri gönüllü
olarak yerine getirmekte ve çevre etiketlerini bir pazarlama aracı olarak yoğun bir biçimde kullanmaktadırlar.
Yunanistan tarafından geliştirilmiş ve uygulamada olan bir çevre etiketi yoktur. Ancak aşağıda AB'de tekstil
ürünleri için verilen tanınmış çevre etiketleri yer almaktadır.
Organik Tarıma İlişkin Çevre Etiketleri: Doğal elyaflardan elde edilen tekstil ürünlerinin maruz
kaldığı çevresel etkilerin önemli bir kısmı, bu elyafların tarımı sırasındaki çevresel etkilerden
kaynaklanmaktadır. Örneğin, pamuk üretimi sırasında bitkiyi zararlı böceklerden korumak amacıyla
kullanılan kimyasallar, nihai bir tekstil ürününün elde edilmesi sürecinde daha ilk aşamada zararlı çevresel
etki yaratmaktadır. Dolayısıyla, çevre duyarlılığının arttığı günümüzde, organik tarımın önemi de artmış,
gelişmiş ülkelerde; özellikle de AB'de organik tarımla yetiştirilen ürünler ve bunlardan mamul eşyalar için
"organik çevre etiketleri" geliştirilmiştir.
Avrupa Topluluğu kurallarına göre "organik tarım" çevre duyarlılığına sahip tarım uygulamaları ve
insan sağlığına zararlı etkileri olan böcek öldürücülerin ve gübrelerin tarımda kullanılmaması olarak
tanımlanmaktadır. AB'de organik üretim ve etiketleme işlemleri Avrupa Konseyi'nin 2092/91/EC
düzenlemesine göre yürütülmektedir. Bu düzenleme işlenmemiş tarımsal ürünler (pamuk vb. doğal elyaflar)
ve insanların kullanımına sunulan, bir ya da daha fazla organik elyaf içeren giyim eşyası vb. tekstil ürünleri
için uygulanmaktadır.
AB'de organik üretim konusunda geliştirilmiş çevre etiketlerinden en tanınmışı EKO etiketidir. Bu
etiket merkezi Hollanda'da bulunan, kar amacı gözetmeyen, uluslararası bağımsız gözetim kuruluşu SKAL
tarafından verilmektedir. Bu kurum Hollanda ve Alman hükumetlerince EKO etiketini vermede yetkili
kılınmıştır. SKAL'in gözlem sistemi, doğal elyafın sadece organik tarım koşullarında üretilmesini kapsamaz,
aynı zamanda nihai ürünün tüm üretim aşamalarındaki ve paketleme işlemlerindeki çevre kriterlerini de
içerir. Diğer taraftan, çalışma koşulları ve meslek hastalıkları gibi konularda, çalışanların haklarını gözeten
sosyal kriterler de söz konusudur. EKO etiketinin alınabilmesi için SKAL tarafından belirtilen tüm kriterlerin
yerine getirilmesi gerekmektedir. SKAL, aralarında Türkiye'nin de bulunduğu 28 ülkede faaliyet
göstermektedir.
Organik üretim konusunda etiket veren kuruluşlardan bir diğeri de İsveç'te yerleşik KRAV'dır. KRAV,
kendi ismiyle anılan etiketi organik üretim esaslı elyaflardan üretilmiş tekstil eşyalarına vermektedir. KRAV
etiketinin alınabilmesi için EKO etiketi için belirlenmiş benzer kriterlerin yerine getirilmesi gerekmektedir.
Organik tarım konusunda dünya çapında faaliyet gösteren uluslararası bir kurum mevcuttur. IFOAM
(International Federation of Organic Agriculture Movement) isimli bu kuruluş, organik tarım konusunda
işbirliği faaliyetlerini dünya çapında yürütmektedir. Halen 95 ülkeden 530 organizasyon ve enstitü bu
kuruluşa üyedir. IFOAM'ın en önemli fonksiyonu tüm dünyada organik hareket ağı kurmak ve aralarındaki
koordinasyonu sağlamaktır. IFOAM, organik üretim ve tekstil terbiye standartları konusunda bir taslak
hazırlamıştır. Bu taslak kabul gördüğünde, tekstilde organik standartların geliştirilmesi konusunda, ulusal
etiketleme organizasyonları için önemli bir rehber olacaktır.
Öko-Tex 100 : Tekstil ürünleri için verilen çevre etiketlerinin en tanınmışı Almanya'da geliştirilen
Öko-Tex 100 etiketidir. Bu etiket, çevreden ziyade bir sağlık etiketidir. Kriterleri sadece nihai ürün için
belirlenmiştir. Öko-Tex 100 etiketi bir kalite amblemi değildir. Bu etiket, sadece test edilen tekstil ürününün
nihai haliyle ilgilidir ve sadece ürünün insan sağlığına ve çevreye zararlı maddeleri içermediğini belgeler.
Ürünün bakım gereklilikleri, kullanım özellikleri, yanma vb. nitelikleri hakkında herhangi bir ifade içermez.
Diğer taraftan, hatalı taşıma veya depolama gibi nedenlerden kaynaklanabilecek zararlı madde etkileri
hakkında da bir ifadeye yer vermez.
Öko-Tex Standard 100 olarak anılan kriterlere göre, nihai bir tekstil ürününün Öko-Tex 100 etiketini
alabilmesi için, belirlenen bir sınırı aşacak şekilde bulunan veya öngörülen kullanım dahilinde tespit edilen
bir sınırı aşarak oluşan ve öngörülen kullanım durumunda insan sağlığı açısından tehlikeli sayılabilecek
maddeleri içermemesi gerekmektedir. Bu etiket, Uluslararası Tekstil Ekolojisi Araştırma ve Test Birliği'ne
(Öko-Tex - International Association for Research and Testing in the field of Textile Ecology) bağlı enstitüler
tarafından verilmektedir.
Öko-Tex 100 çevre-sağlık etiketi tekstil ürünleri içinde en çok kullanılan etikettir. Bugüne kadar ÖkoTex 100 etiketi için Almanya ve dünyada 6000'i aşkın başvuru yapılmıştır. Özellikle AB pazarını iyi
değerlendirmek isteyen AB dışındaki tedarikçilerin bu etikete olan ilgisi çok fazladır. Bugün, AB'de üretilen
ve satılan yaklaşık 2000 tekstil ürünü "Tekstilde Güven - Öko-Tex Standard 100'e göre zararlı maddeler için
test edilmiştir" (Confidence in textiles-Tested for harmful substances according to Öko-Tex Standard 100)
ibaresi taşımaktadır.
Öko-Tex Standard 1000 : Öko-Tex konsorsiyumu, tekstiller için 1997'de daha yüksek standartlar
oluşturmuştur. Öko-Tex Standard 1000 olarak adlandırılan bu standart, Öko-Tex Standard 100'deki gibi
sadece nihai ürüne ilişkin kriterleri değil, kullanılan zararlı maddelerden atık suyun kalitesine, ortaya çıkan
gürültü şiddeti ve toz emisyonuna kadar üretimin tüm safhaları ve kullanılan teknoloji ile ilgili çok daha
kapsamlı kriterler getirmiştir. Diğer taraftan, bu etiketi kullanma hakkı en çok üç yıl ile sınırlıdır.
Öko-Tex Standard 1000 etiketinin alınması büyük bir gayret, disiplin ve harcama gerektirmektedir.
Çevre dostu üretime yeni geçecek firmalar için başlangıç olarak Öko-Tex Standard 100 etiketi üzerinde
çalışmaları, daha sonraki aşamalar için Öko-Tex Standard 1000 etiketini düşünmeleri tavsiye edilmektedir.
Toxproof, Ecoproof, SG : Bu çevre etiketleri, 30'dan fazla ülkede temsilcilikleri bulunan bağımsız
araştırma kuruluşu Alman TÜV Rheinland tarafından verilmektedir. Bu etiketlerde kriter, tüm tekstillerde
problem oluşturan azo boyalar, pentaklorofenol (PCP), formaldehit vb. kimyasallardır. Bir tekstil ürünündeki
Toxproof etiketi, günümüz bilim düzeyine göre, insan sağlığına negatif etkileri olabilecek zararlı maddelerin
bulunmadığına dair güvence vermektedir. SG etiketi ise daha çok deri giyim ve ayakkabılarda kullanılan,
insan sağlığına zararlı olabilecek kimyasallarla ilgilidir. Üretiminde hem tekstil hem de deri kullanılan bir ürün
için SG etiketi uygun olmakla birlikte, sadece tekstilden mamul bir ürün için uygun olan etiket Toxproof'tur.
Ecoproof etiketi ise organik üretimle ilgili bir çevre etiketidir.
Eco-tex : Eco-tex etiketi, 1992'de Almanya'da kurulmuş uluslararası bağımsız bir organizasyon olan
ve optimum ekolojik kumaş ve tekstillerin geliştirilmesini amaçlayan Eco-tex Institute tarafından
verilmektedir. Eco-tex etiketi, herhangi bir standarda sahip değildir ve belirli bir tekstil ürünü için geliştirilmiş
bir etiket değildir. Bu bir, "üretim aşamalarını ekolojik açıdan izleme sistemi"dir. Üretim aşamalarını ekolojik
bakımdan izleme sisteminde kriterler, Eco-tex Enstitüsü ile müşterisi arasında birlikte oluşturulmaktadır.
Ekolojik izleme sistemi için kriter olabilecek bazı örnekler şunlardır:
•
•
•
•
•
•
•
Tüm üretim aşamalarının dokümantasyonu (elyaf-iplik-dokuma/örme- boya/baskı/apre-nihai
ürün-aksesuarlar)
Üretimde kullanılan tüm maddeler (kimyasallar, boyalar vb.)
Klorin ile ağartmanın terkedilmesi
Terpentin ve kerosen minerallerine dayalı baskı sistemlerinin terkedilmesi
Yasaklı boyar maddelerin terkedilmesi
Sosyal yönden kabul edilebilir iş yerleri
Ekolojik açıdan zararlı her türlü maddenin üretimde azaltılması
Eco-tex Enstitüsü, tekstil üreticileri için bir de "Eco-Controlling" sistemi üzerinde çalışmaktadır.
Sistem, üretimde kullanılan ekipman ve ürünle ilgili olarak "Uygulanabilir En İyi Teknik" esasına
dayanmaktadır.
Milieukeur : Hollanda'da çevre konularına gittikçe büyüyen bir ilginin olması, 1992'de gönüllü bir
çevreci etiketleme sisteminin geliştirilmesine yol açmıştır. Bu çevreci etiket programı, bağımsız bir
organizasyon olan ve üyeleri hükumet, tüketici, çevreci gruplar, üreticiler ve perakendeciler arasından
oluşturulmuş "the Stichting Milieukeur" tarafından yürütülmektedir. Milieukeur etiketinin kriterleri daha çok
tekstilin terbiyesi, boyanması ve aprelenmesi aşamalarıyla ilgilidir. Bu işlemler sırasında havaya ve suya
karışan parçacıklar için de kriterler konmuştur. Diğer taraftan ağartmada klorit içeren kimyasalların
kullanımına izin verilmezken, nihai üründe yer alan ağır metaller için de belirli sınırlar konmuştur. Bazı
kimyasallar, boyalar ve formaldehit kullanımında da sınırlamalar getirilmiştir.
White Swan (Miljömärkt) : Finlandiya, İzlanda, Norveç, Danimarka ve İsveç, Kasım 1989'da
gönüllü olarak ortak bir çevreci etiketleme sistemi kurmaya karar vermiştir. Yapılan çalışma sonucunda
tekstil ürünleri içinde iplik, kumaş, triko ve aprelenmiş tekstiller için çevreci etiket kriterleri belirlenmiştir. Bu
kriterler, sosyal konular dışındaki tüm kriterleri (elyafın doğal yollardan üretimi-organik tarım, tekstilin üretimi
aşamalarında kullanılan kimyasallar, kalite vb.) kapsamaktadır. Bu kriterler, üründen ürüne farklılık
göstermektedir.
Good Environmental Choice : Bu çevre etiketi, 200 binin üzerinde üyesi olan İsveç Doğayı
Koruma Topluluğu tarafından verilmektedir. Etiket verilecek ürünler iki kısımda ele alınmaktadır. Bunlar elyaf
üretimi ve tekstil üretimi ile ilişkilidir. En düşük belgelendirme düzeyi sadece imalatla ilgili işlemleri
kapsamakta olup, en yüksek belgelendirme, elyaf üretiminden (organik üretim) ürünle ilgili imalat işlemlerine
ve kaliteye kadar (sosyal kriterler hariç) pek çok konuyu kapsamaktadır.
Eco Label-EU Flower (AB Çevre Etiketi) : AB ülkelerinde çeşitli çevre etiketlerinin oluşturulması ve
yaygınlaştırılması üzerine tüm AB ülkeleri için geçerli olacak AB çevre etiketi (eco label-EU Flower)
geliştirilmesi çalışmaları başlatılmış, bunun sonucunda 23 Mart 1992 tarihli 880 sayılı yönetmeliği ile AB'nin
çevre etiket sistemi oluşturulmuştur. Bu sistem kapsamında çevre dostu ürünler çevre etiketi ile
ödüllendirilmektedir.
AB çevre etiketi sistemi ile amaçlanan, çevreye zarar vermeyen ürünlerin tasarımını, üretimini ve
pazarlamasını geliştirmek, bu ürünleri çevre etiketi ile ödüllendirmek ve tüketicileri bu ürünlerin çevreye
etkileri konusunda bilinçlendirmektir.
AB çevre etiketi, tekstil ürünleri içinde %100 pamuklu ve pamuk-polyester karışımlı yatak takımları
ve tişörtler için verilmektedir. Diğer pamuk-polyester karışımlı giyim eşyaları, diğer elyaflardan mamul giyim
eşyaları ve diğer tekstiller, tül ve perde için mensucat vb. tekstiller için AB çevre etiketi kriterleri oluşturulma
aşamasındadır.
AB çevre etiketinin alınabilmesi için sosyal kriterler dışında elyaf üretiminden nihai ürüne kadar
gerçekleştirilen üretim aşamaları ve kalite konusundaki kriterlerin yerine getirilmesi gerekmektedir. AB çevre
etiketinin alınabilmesi için AB ülkelerinde başvurulabilecek yetkili organlar EK 3 'de yer almaktadır.
Stiftung Warentest : Alman "Warentest Foundation" tarafından geliştirilen bu etiket, sahip olduğu
kriterler açısından tam bir çevre etiketi değildir. Etiket daha çok, Warentest tarafından yapılan ürün testlerinin
karşılaştırmalı bir değerlendirmesini verir. Tekstil ürünleri yanında pek çok ürün grupları için de bu
karşılaştırmalar yapılmaktadır. Etiket 1964'te oluşturulduğunda çevre faktörü dikkate alınmamıştır. Bu durum
1980'lerin ortalarına kadar devam etmiştir. Halen çevre ile ilgili kriterler kısıtlıdır. Sadece paketleme ve enerji
tüketimi için oluşturulan çevre kriterleri dikkate alınmaktadır. Teste tabi tululan ürünler "çok iyi"den (++) "çok
kötü"ye (--) kadar sınıflandırılmaktadır. Bu testler bağımsız enstitüler tarafından idare edilmektedir. Her yıl
yaklaşık 90 civarında ürün Warentest Foundation'ın testlerine tabi olmakta ve sonuçları kurumun "TEST"
isimli dergisinde yayınlanmaktadır. Bu dergi ayda 800 bin adet satmaktadır.
Wollsiegel : Alman "Wollsiegel Verban e. V." tarafından verilen bu etiket de tam olarak bir çevre
etiketi sayılmamaktadır. Etiketi taşıyan ürünün sadece, tamamiyle yünden imal edildiğini belgeler.
Fair Wertung : Bu etiket 1994'te Almanya'da kar amacı gözetmeyen beş organizasyon tarafından
kurulan Fair Wertung isimli kurum tarafından geliştirilmiştir. Kurum, eski ve kullanılmış tekstillerin geri
dönüşümüne ilişkin sosyal ve çevresel konularda faaliyet göstermektedir.
DIP approved-trade'N'aid : Bu etiket İsviçre'deki "Foundation Double Income Projects" tarafından
verilmektedir. Etiket "düşük-gelirli" ülkelerde üretilen tekstil ürünlerinin çevre ve sosyal kriterlere göre
üretilmiş olduğunu belgeler. Çevre kriterleri için Öko-Tex Standard 100 kriterleri dikkate alınırken sosyal
konularda çocuk iş gücünün azaltılması, meslek hastalıkları ve eğitime ilişkin kriterler içermektedir. Etiket için
öne sürülen kriterler endüstri ve diğer organizasyonların işbirliğinde geliştirilmekte, kriterlere uygunluk ise
bağımsız enstitülerce belirlenmektedir.
Arbeitskreis Naturtextil (Working Party on Natural Textiles) : Bu etiket, aynı isimle anılan,
1991'de çevreci tekstil üreticilerinin kurduğu dernek tarafından verilmektedir. Dernek üyelerinin çoğu Alman
olmakla beraber İsviçreli üyeler de mevcuttur. Bu derneğe üyelik, üretim sürecindeki tüm işlemlerin optimal
çevre hassasiyetine göre yapıldığı anlamına gelmektedir. Üretim sürecindeki farklı aşamalar için farklı farklı
kriterler getirilmiştir. Örneğin, hammadde için sadece doğal elyaflar kabul edilmektedir. Organik tarımla elde
edilmeyen elyaflarda böcek öldürücü kalıntıları için 0.1 mg/kg sınır değeri dikkate alınmaktadır. Elyaf
terbiyesi sırasında formaldehit, glyoxal, ağır metal, fenol ve diğer zararlı kimyasalların kullanımına ve
ağartmaya izin verilmez. Boyama işleminde allerjiye neden olan boyalar, toksik etkisi olan boyalar, ağır
metal içeren boyalar ve azo boyaların kullanımı yasaklanmıştır. Kriterlere uygunluk bağımsız çevre
laboratuvarlarında kontrol edilmektedir. Tüm üyeler, kanuni yasak derecesinde bu kriterleri yerine getirmekle
yükümlüdür.
3.8.3.3.2. Özel Firmalarca Geliştirilmiş Çevre Etiketleri
Neckermann Umweltprädikat (Eco-label of Neckermann) : Bu etiket, bir Alman posta ile sipariş
firması olan Neckermann Versand AG tarafından çevre dostu ürünlerin belirtilmesi için kullanılmaktadır.
Etiket, diğer ürünlerle aynı fonksiyona sahip ürünün, çevreye daha duyarlı olduğunu gösterir. Neckermann,
değişik ürün gruplarına göre farklı özellikte kriterler geliştirmiştir. Örneğin, tekstil alanında su ve enerji
tasarrufu metodları yanında daha az kirliliğe neden olan boyaların kullanılmasını esas alır. Bütün kontrol ve
belgelendirme işlemi Neckermann'ın kendi çevre departmanında yapılır. Ürün testlerinin bir kısmı firmanın
kendisi, bir kısmı da tedarikçinin verdiği bilgiler doğrultusunda oluşturulur. Neckermann, etiketleme işlemine
1992'de başlamış olup, bu güne kadar 70 çeşit ürün için etiket geliştirmiştir.
Futur Collection, hautfreundlich-schadstoffgeprüft : Bu iki tekstil ve giyim çevre etiketi, büyük bir
Alman posta ile sipariş firması olan OTTO'ya aittir. Future Collection, doğal elyaflardan yapılmış tekstil
ürününün yüksek bir çevre standardına sahip olduğunu gösterir. Bu ürünler çevreye duyarlı bir biçimde
üretilmiş olup, ağartma işleminde klorit kullanılmamaktadır. Yine renk açıcılar, antimikrobikler ve yanma
geciktiriciler üretimde kullanılmamaktadır. Futur Collection'daki bütün tekstiller aynı zamanda
"hautfreundlich-schadstoffgeprüft"(deriye zararsızdır-zararlı maddeler için test edilmiştir) etiketindeki kriterleri
karşılamaktadır. Bu etiketi taşıyan ürünler formaldehit, ağır metaller, böcek öldürücüler ve pentaklorofenol
için test edilmiştir.
Hautfreundlich, weil schadstoffgeprüft (Zararlı maddeler açısından test edilmiştir, deriye
zararsızdır) : Bu etiket, Almanya'nın en büyük posta ile sipariş firması olan QUELLE tarafından, ürün
yelpazesi içindeki çevreci tekstil ürünleri için geliştirilmiştir. Etiket için yerine getirilmesi gereken kriterler
genellikle nihai ürüne aittir. Bu etiketin alınabilmesi için, böcek öldürücülere, ağır metallere ve
pentaklorofenol kalıntılarına ilişkin kriterlerin yerine getirilmesi gerekmektedir. Üründe kullanılan her türlü
metal parçaların nikel içermemesi gerekmektedir. Aynı zamanda, ürün deriye zarar vermeyecek bir pH
değerine sahip olmalıdır.
It's one world : Daha önce de bahsi geçen bu etiket, ürünün çevreye duyarlı bir şekilde üretilmiş
olduğunu belgeler. Steilmann'ın ürettiği çeşitli tekstil ürünleri için bağımsız çevre kuruluşu "the
Environmental Protection Encouragement Agency-EPEA (Hamburg)'nın tavsiyeleri doğrultusunda, farklı
farklı kriterler geliştirilmiştir. Bu kriterler içinde organik tarımla üretilen pamuk kullanımı da yer almaktadır.
Kotlar için kullanılan pamuk klasik biçimde yetiştirilmekte, ancak kimyasallar için teste tabi tutulmaktadır.
Boya ve su tüketiminin azaltılmasına ilişkin yer alan kriterler yanında formaldehit, renk açıcılar ve sentetik
lastik kullanımı da tamamen yasaklanmıştır. Örme giyimde sadece ağır metal içermeyen boyaların
kullanımına izin verilmiştir. Yatak takımları, iç giyim, havlu ve bornoz üretiminde kullanılan pamuk, tamamıyla
boyasız olarak kullanılmaktadır. Kotlarda kullanılan perçin ve düğmelerin galvanizlenmiş metalden ve
nikelden olmaması gerekmektedir. Kriterlerin yerine getirilip getirilmediği EPEA tarafından kontrol
edilmektedir. Kontroller için gerekli bilgilerin (kullanılan boyalar, kimyasallar vb.) tedarikçi firmalar tarafından
verilmesi gerekmektedir. Diğer taraftan, tedarikçi firmalar, Steilmann'a arz ettikleri ürünün kontrol için
gönderilen ürünle eş olduğuna dair bir belge imzalamakla yükümlüdürler. Steilmann çevre dostu ürünleri
1993'te belgelemeye başlamıştır. Bu etiketin kullanımı Almanya pazarıyla sınırlıdır.
Green Cotton : Bu etiket, Danimarka'da yerleşik bir tekstil firması olan NOVOTEX tarafından kendi
ürünleri için geliştirilmiştir. Etiket, firmanın çevreye olan duyarlılığını göstermektedir. "Green Cotton" pamuk
tarımından nihai ürüne uzanan üretim sürecinde çevresel kriterlerin dikkate alındığını belgeler.
Hammaddenin %10'luk kısmını organik tarımla elde edilen pamuk oluşturur. Bu pamuğun, aynı zamanda
elle toplanmış olması gerekmektedir. Pamuk ipliğinde böcek öldürücü kalıntılarının bulunmaması, diğer
önemli bir koşuldur. Üretim sırasında ise gürültü, toz ve çöp emisyonu ve enerji tüketimi için belirlenmiş
sınırların yerine getirilmesi gerekmektedir. Ağır metal içeren boyaların kullanımına da izin verilmemektedir.
Diğer taraftan, işlemler sonucu ortaya çıkan atık suyun da tedarikçinin kendi arıtma tesisinde arıtılması
gerekmektedir.
Nature Calling : Bu etiket büyük bir Alman tekstil perakende zinciri olan Hennes & Mauritz'e aittir.
Etiket, tekstil ürününün %100 doğal elyaftan, kullanılan pamuğun da sınırlı ölçüde kimyasalla yetiştirilmiş
olduğunu belgeler. Boyama ve aprelemeyle ilgili olarak ağartma yasaklanmıştır. Kullanılan boyanın suda
çözünebilir olması ve ağır metal içermemesi gerekmektedir. Aynı zamanda, klorin, nikel, krom,
pentaklorofenol, formaldehit ve benzidin kullanımı da yasaklanmıştır.
3.8.3.4. Sektörün Dış Ticareti
Yunanistan ev tekstili dış ticaretinde, yatak çarşafları, masa örtüleri, tuvalet ve mutfak bezleri
ürünlerini kapsayan “6302” GTİP grubu dışında tüm alanlarda açık vermekte olup, net ithalatçı bir ülke
konumundadır.
Aşağıdaki tablolardan da görüldüğü üzere ev tekstili ithalatı sürekli olarak artmaktadır. En fazla
ithalatı yapılan ürün grubu “6302” GTİP grubunda yer alan yatak çarşafları, masa örtüleri, tuvalet ve mutfak
bezleri ürünleridir. Bu grubun toplam ithalattaki payı %46 ‘dır. %19 pay ile diğer mefruşat eşyaları; %10,6
ile perdeler iç storlar, perde ve yatak farbaları; %10,2 ile battaniyeler ve %9,6 oranındaki payı ile şilte,
yorgan, yastık, puf, diz-ayak örtüleri vb. ev tekstili grubunda yer alan önemli ithal ürünleridir. Ev tekstili
ürünlerinin ithalatının yapıldığı başlıca ülkeler Çin, Türkiye İtalya ve Pakistan şeklinde sıralanmaktadır.
Türkiye’den yapılan ithalatın artış oranı sektördeki toplam artışın üzerinde bir büyüme göstermektedir.
Ayrıca “6303” GTİP numaralı ürün grubunda Türkiye’nin 2003 yılı payının %50’lere ulaşması ülkemiz
ihracat imkanları açısından önemli bir göstergedir.
Yunanistan’ın ev tekstili ihracatı toplam ihracatın da %82’sini oluşturan “6302” GTİP grubundaki
yatak çarşafları, masa örtüleri, tuvalet ve mutfak bezleri ürünlerinden oluşmaktadır. Bu ürün grubu
dışındaki alanlardaki ihraç değerleri mütevazı oranlardadır. Yunanistan ev tekstili ihracatının yarıya yakını
Almanya’ya yapılmaktadır. Bu ülkeyi %14 ve %12’lik payları ile İsviçre ve Makedonya izlemektedir.
Yunanistan’dan ülkemize yapılan ihracat rakamı 1,6 milyon Dolar olup, ülke ihracatının %2’lik bölümünü
oluşturmaktadır.
Dış Ticaret Müsteşarlığımız verilerinden derlenen Yunanistan-Türkiye ev tekstili ithalat ve ihracat
rakamları da yukarıdaki açıklamaların dayandırıldığı Uluslararası Ticaret Merkezi verileriyle, farklılıklar
olmakla beraber, paralellikler göstermekte olup, ülkemiz ihracatı, 2004 yılı rakamları da göstermektedir ki
artmaya devam etmekte ve bu ürün grubunda dış ticaretimiz çok büyük oranda artı vermektedir. 2004 DTM
verilerine göre ihracatını yaptığımız başlıca ürün grupları; toplam ev tekstili ihracatımızın %39’unu oluşturan
6302 GTİP numaralı yatak çarşafları, masa örtüleri, tuvalet ve mutfak bezleri ile sırası ile %33 ve %11’lik
ihraç payları ile “5804” GTİP numarası ile tüller; “6404” GTİP numarası ile diğer mefruşat eşyalarıdır.
Firmalarımızın ağırlıklı olarak fason üretim şeklinde yer aldığı Yunanistan ev tekstili pazarında bu
satış şekliyle katma değerin çoğu Yunan tüccarda kalmakta, firmalarımızın kar marjını düşmektedir.
Yunanistan’daki, özellikle, perakendeci firmalarla yapılan görüşmelerde dile getirilen Türk ürünlerindeki fiyat
artışına, 2004 yılı sonu itibari ile, rağmen kalite, yakınlık, taşıma avantajı, stoksuz çalışabilme ve kısa
aralıklarla mal tedariği gibi sebeplerle Çin gibi ülkelerin ürünlerine göre %30’a kadar olan fiyat farklarında
Türkiye’nin tercih edildiği gerçeği firmalarımızın, fason üretim yerine kendi isimleri ile, Taç, Linens
örneklerinde olduğu, pazarda yer alarak kulvar değiştirmelerinin zamanın geldiğini göstermektedir. Selanikli
bir firmanın “Atina’ya gidene kadar İstanbul üzerinden Bursa’ya gidiyorum...”, şeklindeki ifadeleri de Yunanlı
firmaların bakış açısını yansıtması açısından önemlidir. Bu ve benzeri tespitler firmalarımızın artık, Çin ile
değil İtalyan, Fransız vb ürünlerle karşılaştırılmayı göze alarak, kendi markaları ve yüksek kaliteli ürünlerle
pazarda yer almasını zorunlu kılmaktadır.
Tablo 3.20. Yunanistan Ürün Bazında Ev Tekstili İthalatı (Değer : 1000 ABD Doları)
GTİP No
Ürün Tanımları
5804
Tüller ve diğer mensucatparça, şerit, motifler halinde
2001
4.442
2002
4.651
2003 Ülke Payları
%
İtalya 30,7,
4.743
Almanya 16,4,
2003
Fransa 10,3,
Türkiye 8,5
5805
Duvar halisi; el
dokumasi/iğne işlemesi
6301
Battaniyeler, diz battaniyeleri
6302
Yatak çarşaflari, masa
örtüleri, tuvalet, mutfak
bezleri
6303
6304
424
629
5.858
8.017
43.630
48.222
Perdeler ve iç storlar, perde
ve yatak farbalalari
7.954
9.826
Diğer mefruşat eşyasi (94.04
pozisyonundakiler hariç)
16.638
20.190
881
664
7.023
10.370
86.850
102.569
940430
Uyku tulumları
940490
Şilte, yorgan, yastık, puf,
diz-ayak örtüleri vb.
Toplam
İspanya 85,6,
624 Hindistan 6,9,
Almanya 0,3
Çin 33,8, İspanya
14.268 15,1, Hindistan
11,2, Türkiye 10,4
Pakistan 15,6,
64.819 Portekiz 13,1,
Türkiye 12,7
Türkiye 47,8,
14.825 İtalya 24,4, Fransa
7
Çin 50,4, Hindistan
25.845
24,9, Türkiye 10,1
Çin 60,3, Almanya
975
30,9, İtalya 1,7
Çin 36,
Almanya 15,3,
13.435
İtalya 13,7,
Türkiye 1,9
Çin 21,4,
Türkiye 14,4,
139.534 İtalya 10,4,
Pakistan 7,6,
Hindistan 7,1
Kaynak: ITC/PC TAS
Tablo 3.21. Yunanistan’ın Ülke Bazında Ev Tekstili İthalatı (Değer :1000 ABD Doları)
2001
ÇIN
TÜRKIYE
ITALYA
PAKISTAN
HINDISTAN
PORTEKIZ
ALMANYA
İSPANYA
FRANSA
MISIR
DİĞERLERİ
TOPLAM
Kaynak: ITC/PC TAS
20.124
9.319
9.802
4.264
6.496
7.262
5.402
4.605
3.189
2.367
14.020
86.850
2002
2003 Ülke
Payları %
2003
24.497
13.881
12.671
6.906
7.298
7.767
5.319
5.015
3.474
3.341
12.400
102.569
29.897
20.093
14.544
10.602
9.853
9.677
9.423
6.322
6.066
5.366
17.691
139.534
21
14
10
8
7
7
7
5
4
4
13
100
02/03 Değişim
%
+22
+45
+15
+54
+35
+25
+77
+26
+75
+61
+43
+36
Tablo 3.22. Yunanistan Ürün Bazında Ev Tekstili İhracatı (Değer : 1000 ABD Doları)
GTİP No
5804
Ürün Tanımları
Tüller ve diğer mensucatparça, şerit, motifler
halinde
2001
3.364
2002
2.698
2003
2003 Ülke Payları %
Romanya 22,5, İtalya 19,1,
3.154 Ukrayna 6,3, İsviçre 6,1,
Türkiye 4,5
5805
Duvar halisi; el
dokumasi/iğne işlemesi
6301
Battaniyeler, diz
battaniyeleri
Yatak çarşaflari, masa
bezleri
Perdeler ve iç storlar,
6303
perde ve yatak farbalalari
Diğer mefruşat eşyasi
6304 (94.04 pozisyonundakiler
hariç)
940430 Uyku tulumları
0
1.229
2.967
49.831
51.188
4.307
3.281
832
2.010
0
0
354
471
59.917
62.615
0
Norveç 15,9, İsveç 9,9,
4.563 Yugoslavya 8,6, Polonya 8,1,
Türkiye 1,3
Almanya
6302
940490
0
diz-ayak örtüleri vb.
Toplam
56,
İsveçre
16,7,
62.591 Makedonya 14,9,
Türkiye 1
Almanya 28,1, Hollanda 18,5,
3.261
Avusturya 11,1, Türkiye 1,6
Türkiye 36,2,
2.055 Bulgaristan21,2,
Rusya 19,4
0
GKRC 35,2, Yugoslavya
674 28,2,
Rusya 11
Almanya 47,6, İsviçre 14,4,
76.298 Makedonya 12,4, GKRC 3,2
Avusturya 3,2, Türkiye 2,2
Kaynak: ITC/PC TAS
Tablo 3.23. Yunanistan’ın Ülke Bazında Ev Tekstili İhracatı (Değer :1000 ABD Doları)
2001
ALMANYA
İSVİÇRE
MAKEDONYA
GKRC
AVUSTURYA
TÜRKİYE
RUSYA
HOLLANDA
İTALYA
İSVEÇ
DİĞERLERİ
TOPLAM
Kaynak: ITC/PC TAS
2002
32.115
10.541
3.952
1.475
1.469
415
1.729
947
365
214
6.695
59.917
2003 Ülke
Payı %
2003
23.128
10.411
4.786
2.428
2.091
1.130
1.359
946
706
465
15.165
62.615
36.298
10.968
9.421
2.405
2.055
1.646
1.105
1.074
929
769
9.628
76.298
02/03
Değişim %
48
14
12
3
3
2
1
1
1
1
13
100
+57
+0,5
+97
-0,1
-0,2
+46
-19
+14
+32
+65
-37
+22
Tablo 3.24. Türkiyenin Yunanistan ile Ev Tekstili Ticareti (Değer: 1000 ABD Doları)
2002
GTİP
NO
5804
5805
6301
6302
Ürün Tanımları
Tüller ve diğer mensucatparça, şerit, motifler
halinde
Duvar halısı; el
dokuması/iğne işlemesi
Battaniyeler, diz
battaniyeleri
Yatak çarşafları, masa
2003
İhracat
halat
İthalat
2004
İhracat
İthalat
İhracat
113
7.996
268
8.874
105
9.827
0
0
0
0
0
1
43
1.487
62
1.497
0
1.525
378
6.394
933
8.081
666
11.599
bezleri
Perdeler ve iç storlar,
6303
perde ve yatak farbalaları
Diğer mefruşat eşyası
6304 (94.04 pozisyonundakiler
hariç)
940430 Uyku tulumları
940490 diz-ayak örtüleri,
minderler vb.
TOPLAM
18
1.145
43
2.571
0
2.621
21
1.110
93
1.269
113
3.392
0
1
0
0
0
2
15
146
6
309
18
612
588
18.279
1.407
22.602
902
29.579
Kaynak: DTM
3.8.3.5. Fuarlar
Firmalarımızın ürünlerinin tanıtımı ve pazarı tanımak için gerçekleştirecekleri en uygun faaliyet
sektörel fuarlara katılım olacaktır. Yunanistan da düzenlenen fuarlar ile ilgili bilgilere aşağıda yer alan web
sayfalarından ulaşılabilir:
•
•
•
•
www.seoes.gr/main/exhibitions.asp?lang=en
yıllık rehber.
Tekstil sektörüne iliskin bazı fuarlar:
•
“LINEA BIANCA” Tekstil fuarı, Atina, 05-07 Mart
Organizatör: Linea Hellenica Ltd.(web: www.linea.gr, e-mail:[email protected])

bölüm ııı yunanistan sanayi ürünleri pazarı

Transkript

Benzer belgeler

İki Dünya Savaşı Arasında Türkiye ve İtalya

istanbul ili avrupa yakası tekstil sektöründe açık pozisyonlar

Almanya Federal Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Christian Wulff`un

ege denizi her an ısınabilir - USAM

SELAHADDİN ANIK 14.Şubat.l927 de Şanlıurfa da doğdu. İlk ve orta

PDF ( 3 ) - Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi

Teknolojik gelişim Proje partnerleri Giriş

1 ALMANYA ÜLKE ve PAZAR ARAŞTIRMASI

uluslararası af örgütü - Amnesty International

Göster/Aç