Avustralya`da Madencilik ve Metal Kazanımı (Mining and Metal

Laval University
From the SelectedWorks of Ahmet Deniz Bas
2014
Avustralya'da Madencilik ve Metal Kazanımı
(Mining and Metal Extraction in Australia)
Ahmet Deniz Bas, Laval University
Available at: http://works.bepress.com/adeniz_bas/16/
Söyleşi
www.madencilik-turkiye.com
Ahmet Deniz Baş
Laval Üniversitesi,
Maden-Metalurji Mühendisliği
Bölümü (Kanada)
[email protected]
Avustralya’da Madencilik
ve Metal Kazanımı
Laval Üniversitesi Maden-Metalurji Mühendisliği Bölümünde doktorasını
sürdürmekte olan Yüksek Maden Mühendisi Ahmet Deniz Baş, madencilik
ve cevher hazırlama konusunda söz sahibi ülkelerin başında yer alan, bu
alanlarda yeni teknolojiler üreten ve üretmeye de devam eden Kanada,
Avustralya ve Güney Afrika’da görev yapan birer Türk akademisyen ile dergimizde yayınlanmak üzere kısa söyleşiler gerçekleştirdi. Özellikle madencilik ve metal kazanımı alanlarında yurt dışında lisans ve lisansüstü eğitimi
almak isteyenlere faydalı olacağına inandığımız söyleşilerin ilki Avustralya
Curtin Üniversitesi’nde görev yapan Prof. Dr. Erkan Topal ile oldu.
Ahmet Deniz Baş (ADB): Uzun yıllardır Avustralya’da
görev yapıyorsunuz. Akademik / çalışma hayatınızı
kısaca özetler misiniz?
Erkan Topal (ET): Türkiye’de maden mühendisliği derecesi
aldıktan sonra, yüksek lisans ve doktora çalışmalarım için
Amerika’daki Colorado Madencilik Okulu’na (Colorado School
of Mines) gittim. Burada, iki yüksek lisans ve doktora derecelerini
aldıktan sonra Türkiye’de bir süre görev yaptım. Avustralya’ya
2006 yılında geldim. Üç yıl süre ile Queensland Üniversite’sinde
Maden mühendisliği bölümünde ve CRC Mining Araştırma
Enstitüsü’nde sırasıyla kıdemli akademisyen ve araştırmacı
olarak hizmet verdim. Daha sonra, Curtin Üniversitesi’ne bağlı
Batı Avustralya Madencilik Okulu’nda (Western Australian
School of Mines, WASM) Doçent ve Maden Mühendisliği Bölüm
başkanı olarak 2009 yılında göreve başladım. 2013 yılına gelindiğinde, aynı üniversitede tam zamanlı profesör ünvanını aldım
ve 5 yıl devam ettikten sonra bölüm başkanlığı görevimden
2014 yılında ayrıldım. Halen aynı bölümde araştırma ağırlıklı
tam zamanlı profesör olarak görevime devam etmekteyim.
Madenlerin planlanması, optimizasyonu ve maden ekonomisi
genel anlamdaki uzmanlık alanlarımdır.
ADB: Görev yapmakta olduğunuz Curtin Üniversitesi
bünyesindeki maden mühendisliği ve metal kazanımı bölümleri hakkında neler söylemek istersiniz?
Örneğin, üniversite - şirket iş birliği açısından ne gibi
uygulamalar mevcut?
ET: Batı Avusturalya Madencilik Okulu ilk kez 1902 yılında
hizmete başlamış, Avustralya’daki en eski ve en büyük yer
bilimleri enstitüsüdür. Günümüzde maden mühendisliği başta
olmak üzere, metalurji mühendisliği, jeoloji, jeofizik ve harita
mühendisliği dallarında lisans, yüksek lisans ve doktora dereceleri verilmektedir.
Okulumuzun Endüstri ve Maden Mühendisleri odası ile kolektif
çalışma içerisinde olması, öğrencilerimizin mezuniyetlerinden
124
1 Aralık 2014
hemen sonra kendi dallarında mühendis statüsünde çalışmalarını sağlamaktadır. Özellikle madencilik ile ilgili branş
derslerinde, endüstride görev yapan profesyonel mühendisler
misafir akademisyen olarak derslere çağrılarak seminerler
düzenlenir. Ayrıca, hemen hemen her derste teknik maden
gezisi organize edilmektedir. Endüstri ile birlikte çalışma kültürü ayrıca araştırma projelerinde de geniş yer tutmaktadır.
Bunun yanında bölümün dokuz tane maden sirketinin genel
müdürlerinden oluşan kendine ait endüstri danışma kurulu
bulunmaktadır. Bu kurulun görevleri arasında, ders içerikleri
ve geliştirilmesi konusunda tavsiyelerde bulunmak, bölümün
teknik gezilerinde ve yaz stajı konusunda yardımcı olmak gibi
hususlar yer alır.
Resim 1. Curtin Üniversitesi Batı Avusturalya Madencilik Okulu’ndan bir görünüm
ADB: Avustralya ve dünyadaki madencilik, cevher
hazırlama ve metalurji alanlarında neler söylemek
istersiniz? Avustralya’nın bu alanlardaki yerini nasıl
özetlersiniz ve yine bu alanlarda dünyaya katkıları
neler olmuştur?
ET: Madencilik sektörü zamana bağlı olarak ekonomik yükselişleri ve durgunlukları olan riskli bir sektördür. Kolay cevher
dediğimiz yüzeye yakın, yüksek tenörlü madenleri artık tüketmiş bulunmaktayız. Gelecekte daha derin ve düşük tenörlü
cevherlerin kazanımı söz konusu ve bunun üzerine çevresel
kısıtlamalar ve düşük cevher fiyatları da eklenirse gelecekte
sektörü daha zorlu günler beklemektedir. Buna rağmen eğer
günümüz teknolojisi yakından takip edilip bilinçli madencilik
yapılırsa her zaman olduğu gibi kârlı bir sektör olacağından
hiç şüphem yok.
Avustralya’ya baktığımızda, madencilik endüstrisi açısından
dünyanın en büyük maden ülkelerinden bir tanesi olarak
gösterilebilir ve hatta belki de teknoloji ve istihdam açısından ilk sırada denilebilir. Avustralya’da metal madenleri
genel olarak batı ve güneyde, kömür madenleri ise doğuda
yer almaktadır. Avustralya ihracatının yaklaşık %55’ini
madencilik ürünleri oluşturmaktadır. Avustralya dünyada;
boksit, kurşun üretiminde ilk sırada, demir, alüminyum,
manganez üretiminde ikinci, altın, nikel, uranyum ve linyit
üretiminde ise üçüncü sırada yer almaktadır. Avusturalya
aynı zamanda dünya madencilik sektörüne yön veren ülkelerin başında gelmektedir. Bir diğer önemli husus ise dünyadaki madenlerin %60’ı Avusturalya’da üretilen madencilik
ile ilgili bilgisayar yazılımlarını kullanmaktadır.
ADB: Geleceğe yönelik dünyada madencilik ve cevher hazırlama alanlarında ne gibi konuların daha
revaçta olacağını öngörüyorsunuz?
ET: Daha öncede bahsettiğim gibi dünyada kolay cevher dediğimiz yüzeye yakın ve yüksek tenörlü madenleri
tüketiyoruz. Gelecekte
daha
derinlerdeki
düşük tenörlü madenlerin kazanılması söz
konusu
olacaktır.
Bu da derin yer altı
madenciliğini, düşük
tenörlü
cevherlerin
olması dolayısıyla da
mass mining metotlarını öne çıkaracaktır.
Derin
madenciliğin
getireceği
ekstra
mühendislik
gerektiren sorunlar, kaya
mekaniği,
havalanProf. Dr. Erkan Topal
dırma, cevher nakliyatı
önem
kazanacaktır.
Madenlerde otomasyon, yüksek kapasiteli yer üstü ve
yer altı ekipmanlarının kullanımı önem kazanacaktır.
Madencilik projelerinde riski göz önünde bulunduran ve
azaltan planlama ve ekonomik analiz metotlarının ön plana
çıkacağını düşünüyorum. Cevher hazırlama konusunda ise
düşük tenörlü cevherin en ekonomik olarak kazanımı, bu
cevherin bulunduğu yerdeyken (çözelti madenciliği) veya
çıkarıldıktan sonraki ekonomik kazanımı önem kazanacak
diye düşünüyorum.


 Tüm Veriler
Tüm Yazılımlar
Tüm Operasyonlar
Maden endüstrisinde yer alan tüm disiplinlere ait yazılımların verilerini tek bir platformda dinamik
olarak bir araya getiren, depolayan; 3 boyutlu modelleriyle birlikte bütün teknik verileri görselleştiren,
anlık olarak Dünya üzerinde herhangi bir noktadan tüm birim ve verilere erişimi sağlayan maden
operasyonlarının en geniş ölçekte analizine, kontrolüne ve yönetimine imkan veren devrim niteliğindeki;
AFRİKA
AVUSTRALYA
[email protected]
KUZEY AMERİKA
GÜNEY AMERİKA
AVRASYA
İstanbul: 0 216 468 8868
www.MineRP.com
ADB: Özellikle metal kazanımı konularında
Avustralya’da lisansüstü eğitim almak isteyen veya
mühendis olarak çalışmak isteyen arkadaşlarımıza
önerileriniz nelerdir?
ET: Bu konuda yapmaları gereken ilk şey, gerekli olan
yabancı dil seviyesine ulaşmaları olacaktır. Örneğin, benim
çalıştığım üniversiteye girmek istiyorsanız, IELTS’ten
almanız gereken ortalama skor 6,5 olmalı ve testin her bir
bölümünden en az 9 üzerinden 6 skoru alınmalıdır. Mezun
olduğunuz üniversite İngilizce eğitimi verebilir veya vermez bu size üniversiteye veya maden şirketine giriş için
olanak vermez. Dil bildiğinizi dünyaca kabul edilen IELTS
veya TOEFL gibi dil sınavlarının birinden alacağınız puanla
kanıtlayabilirsiniz. Bunun yanında eğer üniversitede
lisansüstü eğitimi yapmayı düşünüyorsanız, daha önceki
mezun olduğunuz üniversiteden aldığınız not ortalaması
önemli olacaktır. Buna ek olarak, daha önce yaptığınız
yayınlar ve çalıştığınız projeler size yurt dışında lisansüstü
eğitim için burs bulmada fayda sağlayacaktır diye düşünüyorum. Maden şirketleri öncelikli olarak sizin endüstriyel tecrübenize bakacaktır. Kişilere e-mail yazarken her
konuda çalışabilirim mantığının yerine, “benim uzmanlık
alanım budur, daha önce bu konudaki çalışmalarım şunlardır, bu konuda sizinle çalışabilir miyim” denmesi daha
faydalı olacaktır. Yurtdışında yüksek öğretim yapabilmek
için, Türkiyedeki kamu ve özel kuruluşlardan burs imkanı
bulabilecekleri gibi, Avustralya’daki üniversitelerin uluslararasi öğrenci burslarınada başvurabilirler. Uluslararası
öğrencilere Avusturalya’da yüksek öğrenim görmeleri için
tahsis edilen önemli burslardan bir tanesi “International
Postgraduate Research Scholarship” (IPRS) denilen uluslararası lisansüstü araştırma bursudur. Bu burs uluslararası
bir öğrencinin iki yıllık yüksek lisans ya da üç yıllık doktora
calışmaları süresince eğitim, sağlık sigortası ve yaşam
giderlerini kapsar. IPRS bursuna başvuru sayısı cok fazla
olduğundan bu bursu kazanmak için dil sorunu olmayan,
yayınları ve araştırma tecrübesi olan potensiyel öğrencilerin şanslarının daha yüksek olacağını düşünüyorum.
Bunun yanında üniversitelere ait araştırma enstitülerinin
ve bölümlerinin kendilerine ait burslarıda mevcuttur. Bu
burslarla ilgili bilgiler üniversitelerin web sayfalarından
temin edilebilir. Ayrıca üniversitede çalışan hocaların
projelerinde çalışmak üzere lisansüstü bursu verilebilir.
Maden Endüstrisinde mühendis olarak çalışmak isteyen
adaylar şirketlerin web sitelerindeki İnsan Kaynaklari
bölümlerinden başvurularını yapabilirler. Buna ek olarak,
şirket başvurularında eğer şirkette sizi önceden tanıyan
bir kişi aracılığı ile yapacağınız iş başvuruların başarı şansı
daha fazla olacaktır.
ADB: Kısa bir süre önce Türkiye’de Karadeniz Teknik
Üniversitesi Maden Mühendisliği Bölümünde ve
ardından McGill Üniversitesi’nde (Kanada) bulunduğunuzu biliyorum. Bu ziyaretleriniz hakkında neler
paylaşmak istersiniz?
ET: Buradaki üniversitelerde belli bir hizmet süresinden
sonra akademisyenlere “Sabbatical Leave” denilen akademik çalışma izni hakkı verilir. Genellikle 6 ay olan bu
izinle istediğiniz bir ülkeye gidip kısa süreli akademisyen
ya da araştırmacı olarak çalışabilirsiniz. Ben de bu hakkımı Karadeniz Teknik Üniversitesi’nde (K.T.Ü), McGill
Üniversitesi’nde ve Colorado Madencilik Okulu’nda
(Colorado School of Mines) kullandım. K.T.Ü’de dünya
enerji tüketiminin modellenmesi konusunda çalışmalarda
bulundum. Sanırım bu konuda en az iki tane yayın çıkartıyoruz. Ayrıca bölümdeki öğrencilere ve akademisyenlere
maden mühendisliği eğitimi ve maden planlaması ve optimizasyonu konusunda çeşitli seminerler verdim. McGill
Üniversitesi’nde ve Colorado Madencilik Okulu’nda da
maden planlaması ve optimizasyonu konusundaki yeni
gelişmelerle ilgili birçok görüşmem ve gelecekteki projelerde birlikte çalışma yapma olanakları üzerinde pozitif
girişimlerim oldu.
ADB: Eklemek istediğiniz herhangi bir şey var mı?
ET: Dışarıdan takip ettiğim kadarıyla ülkemiz de son
yıllarda madencilik ülkesi olma yolunda önemli kademeler aldı. Günümüzdeki aktif maden sayısını yirmi yıl
öncesiyle karşılaştırdığımızda büyük değişimi görmek hiç
de zor olmayacaktır. Ülkemiz madenciliğinin gelişmesi
ve uluslararası standartlara uygun yapılması için bilgi
transferinin önemli olduğunu düşünüyorum. Bu konuda
madencilik sektörünün bireyleri olarak hepimize görevler
düşüyor. Ben ve meslektaşlarım Türkiye’deki üniversiteler,
endüstri ve araştırma kurumları ile kolektif çalışmaya hazir
oldugumuzu belirtmek isterim. Yapilacak bu calismalar
kapsaminda öğrenci değişimi ve teknoloji transferi gerçekleştirilebilir.
Resim 3. Avustralya’da madencilik etkinliklerinden bir görünüm
126
1 Aralık 2014
GELECEK İÇİN
HAZIR MISINIZ?
BİZİMLE! THIS WAY!
Sandvik Madencilik, ürün gelişiminde, yüzey delici makinalar için her zaman maksimum düzeyde
maliyet düşürmeyi hedefleyerek çalışmalarını yürütmektedir. Daha az yakıt tüketimi sağlayacak yeni
teknoloji ile donatılmış PANTERA yüzey delici makinaların üretiminde de aynı hedef gözetilmiştir.
Madencilik endüstrisinin ihtiyaçlarını karşılamak ve otomasyon gereksinimlerine cevap vermek
üzere dizayn edilmiş olan yeni PANTERA, verimli ve güvenilir delik delme özelliğinin yanında
üstten darbe ve delik dibi darbeli yöntemlerini birlikte sunmaktadır.
İleri teknoloji ile üretilmiş olan yeni nesil ve çevre dostu PANTERA delici makinalarımız, delik
delme maliyetlerinizi düşürmek için en iyi çözüm ortağıdır.
Biz geleceğiniz için sizinle birlikteyiz, siz de bizimle birlikte olun!
Bizimle! This Way! : mining.sandvik.com