G. M. Zalkind`in “Tatar Ticarî Burjuvazi Tarihine Dair: 18. Yüzyıl

G. M. Zalkind`in “Tatar Ticarî Burjuvazi Tarihine Dair: 18. Yüzyıl

Modern Türklük
Araştırmaları Dergisi
Cilt 2, Sayı 3 (Eylül 2005)
Mak. #39, ss. 62-70
Telif Hakkı©Ankara Üniversitesi
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi
Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü
Kazan 1000
G. M. Zalkind’in “Tatar Ticarî Burjuvazi
Tarihine Dair: 18. Yüzyıl Sonlarında Bua’da
(Buinsk) Tatar Tüccarlar” Başlıklı Etüdü
İbrahim Maraş
Ankara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi
Zinnur Ablaziyev
Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
ÖZET
18. yüzyılın sonlarında bugünkü Tataristan’ın Bua (Buinsk) şehrindeki toplum yapısı
bölgede gelişmiş bir ticarî hayatın olduğunu göstermektedir. Bua (Buinsk) şehrinde o
dönem açısından azımsanmayacak bir ticarî hareketlilik vardır. Bu durum Bua
(Buinsk) tüccarlarının isimleri, sermayeleri ve ticarî faaliyetlerinden açıkça
anlaşılmaktadır.
ANAHTAR SÖZCÜKLER
Bua, Buinsk, Tatar Tüccarları, Rusya, Simbirsk, Kazan, Yasaklı Tatar
ABSTRACT
At the end of the 18th century, the social formation of the city of Bua (Buinsk) of
modern day Tatarstan indicates that there was an advanced system of trading in
the region. There was a considerable amount of commercial activities, which was
very significant for that time period, and the Tatar traders were more dominant in
commercial life than the other traders. This is evident from the names, capitals, and
the commercial activities of the Buinsk traders.
KEY WORDS
G. M. Zalkind’in “Tatar Ticarî Burjuvazi Tarihine Dair...” Etüdü İ. Maraş - Z. Ablaziyev 63
Buinsk, Tatar Traders, Russia, Simbirsk, Kazan, Buinsk Traders
1. Takdim
Kazan Devlet Üniversitesi kütüphanesindeki çalışmalarım sırasında elime geçen G.
M. Zalkind’in aşağıda tercümesi verilecek daktilo yazması makalesi oldukça ilginç
geldi. Kazan Devlet Üniversitesi Kütüphanesi, Nadir Eserler Bölümü Yazmalar
Kolleksiyonunda 1769 T. numarada kayıtlı olan K istorii Tatarskoy torgovnom burjuazii,
Tatarı-Kupitsı v g.Buinske v kontse XVIII st. isimli Rusça daktilo el yazması hâlindeki bu
kısa Rusça yazı, 18. yüzyılın sonu gibi erken bir tarihte Tatar tüccarlarının, baylarının
belirli bir bölgedeki, Bua’daki durumunu bütün açıklığıyla ortaya koyuyordu. Belki
de daha geniş bir çalışmanın bölümlerinden biri olan hacmi küçük, ama değeri büyük
bu yazmayı Türk bilim çevresinin ilgisine sunmayı uygun buldum. Kıymetli
öğrencim Zinnur Ablaziyev ile birlikte bu tercümeyi hazırlarken, bir taraftan da yazar
hakkında bir şeyler bulmaya çalıştım, ama şu ana kadar bulamadım.
İdil boyunda yaşayan Tatar Türkleri asırlardır ticarî kabiliyetleri ile bilinen ve
tanınan bir topluluk olmuşlardır. Özellikle Rusya ile Türkistan arasındaki ticarette
anahtar bölge olma avantajını iyi değerlendiren İdil boyu Tatar Türkleri, 18. yüzyıldan
itibaren bu alanda daha çok söz sahibi olmuşlardır. Yeni bir baylar, zenginler sınıfının
oluşmaya başladığı bu devir, aynı zamanda Kazan bölgesinde başlayan millî ve dinî
uyanış hareketinin de temel taşlarından biri hâline gelmiştir. G.M. Zalkind’in bu
makalesi, her ne kadar Sovyet döneminin kavramları ve terminolojisi kullanılarak
yazılmış olsa da, verilen kıymetli bilgiler bize Tatar baylarının ve Tatar iktisadî
tarihinin bazı yönlerini net rakamlarla ve sağlam kaynaklara dayalı olarak
vermektedir.
2. G.M. Zalkind: Tatar Ticarî Burjuvazi Tarihine Dair: 18. Yüzyıl
Sonlarında Bua’da (Buinsk) Tatar Tüccarlar (Kazan Devlet
Üniversitesi Kütüphanesi Nadir Eserler Bölümü Yazmalar
Kolleksiyonu, Nu. 1769 T.)
Tatar burjuva sınıfının oluşumuyla ilgili araştırmalar somut tarihî olgulara ihtiyaç
duymaktadır. Bu arada, bu bilgiler ya az ulaşılır taşra yayınları arasında serpilmiş
durumda, ya da daha tasnif edilmemiş arşivlerin tozlu raflarındadır. Özellikle 17. ve
18. yüzyıllarda Tatar burjuva temsilcilerinin niceliği ve niteliği konusunda doğru
bilgilerin azlığı hissedilmektedir. Dolayısıyla biz, aşağıdaki kaynaklardan, 18. yüzyılda
Bua şehrinin Tatar tüccar burjuvası ile ilgili bazı istatistikî verilerin ortaya
çıkarılmasının faydalı olabileceğini düşünüyoruz.
64 Modern Türklük Araştırmaları Dergisi
Cilt 2 . Sayı 3 . Eylül 2005
Zamanında Simbirsk vilayetinin 8 uyezd şehrinden biri olan Bua, bugün
Tataristan’ın Bua rayonunun merkezidir. Bua, şehirden 7 verst uzaklıkta Sviyaga
nehrine dökülmekte olan küçük Karlı suyunun sol çayırlık yakasında yer almaktadır.
Şehrin tarihi daha fazla bilinmiyor. Bu yerin eskiden Bulgar Hanlığı’nın zengin ticaret
merkezlerinden biri olduğuna dair bazı varsayımlar vardır. Ancak bu tahminler
henüz ispatlanmış değildir. Eski Simbirsk’in mahkeme arşivlerinden, ‘bugünkü
Bua’nın üzerinde bulunduğu topraklarda ilk yerleşen şahsın, İoann ve Petr
Alekseyeviçlerin iktidarları zamanında (yaklaşık 1683’te), Afonasovo köyünden gelen
yasaklı1 Beloborodıy adında bir köylü olduğu anlaşılıyor (Lebedinskiy 1870: 116).
Çirikeyevo-Buinskoye adını ise Bagdurov adlı bir Tatardan almıştır2. Bua tüccar
sınıfının başkanı Sagit Velişev ve esnaflardan olan Stepan Fedorov’un Simbirsk şehir
idaresine 9 Mayıs 1793 yılında sundukları “Buinsk şehrinin idaresine dair” isimli 3
nolu raporlarında şöyle denilmektedir: “(Buinsk şehri) köylerde âdet üzerine ahşap ve
tavanların çoğu, yasaklı köylü Beloborodov’un 1791 (1683) yılında başlattığı âdet
üzerine, samandan yapılıdır. Adını da Buiduraçki Çurakayev’den alır, ki bu şahıstan,
Afonasovo köyünün yasaklı sakinleri bugünkü şehrin üzerinde bulunduğu arazileri
kiraya alırlardı. Ve Buinsk olarak başta bu mekânı ve daha sonra da şehri
adlandırdılar” (Lebedinskiy 1870: 119).
1780 yılında Simbirsk vilâyeti oluşturulduktan sonra uyezd merkezi hâline
getirilen bu şehrin durumu pek iyi değildi (Rusya İmparatorluğu Tam Kanun Mecmuası,
C. 20, N: 15060).
1793 yılında yerel halk şöyle yazar: “Şehir toprakları buğday ve diğer sebzeye
elverişsiz, yüz ölçümü küçük ve çalılık, bozkır düz, ancak nemli ve yer yer bataklık.
Hayvan bakımı imkânsızdır, çünkü ot ve şehrin yazlıklarında çayırlar hiç yoktur.
Ekmek türleri çeşitlidir ancak azdır. Sebzelerden ise lahana, soğan, salatalık, beyaz
turp, pancar ve havuç var”.
Şehirde sadece bir kilise, 239 ev ve bir tane un değirmeni vardı. Nüfusu, 7’si
kilisede çalışanlar olmak üzere 647-663 devlet köylüsünden oluşuyordu ki, 1791
yılında bunların 41’i tüccar, 622’si ise halk sınıfına kendini yazdırmıştı (Rusya Devleti
Cografi Sözlüğü 1801: 539; Lebedinskiy 1870: 133).
Tabii ki, köy işleri kâr getirmediğinden dolayı şehir halkı orta hâlli ticaretle
meşguldü, çünkü “büyük panayırlar yoktur, küçükleri ise her Cuma günü
düzenlenir. Bua tüccar ve esnafları bu pazarlara çeşitli mallar; iplik, pamuklu ve çuha
1 Yasaklı, yasak (bir çeşit vergi) ödeyenler anlamına gelmektedir. 15-17. yüzyıllarda Rus
devletinde İdil Ural ve Sibir bölgelerinde yaşayan Rus olmayan halklar (Tatar, Çuvaş, Mari,
Udmurt, Mordva, Başkurt vb.) yasaklı kişiler olarak adlandırılmaktaydı. Bu yüzden 16-18.
yüzyıllarda “yasaklı Tatar”, “yasaklı Çuvaş” gibi tabirler kullanılmaktaydı (Çev. Notu).
2 Buinsk uyezdinin sınır çekme ile ilgili genel planına ilişkin iktisadî açıklamalar için
(Lebedinskiy 1870: 117)
G. M. Zalkind’in “Tatar Ticarî Burjuvazi Tarihine Dair...” Etüdü İ. Maraş - Z. Ablaziyev 65
kumaşları getirirler. Yabancı tüccar ve esnaf yoktur. Dediğimiz gibi, her Cuma günü
düzenlenen pazarlarda elde edilen gelir azdır, çünkü Kazan, Karsun ve Makaryevo
panayırlarından getirilir”.
629 kişilik şehir nüfusunun 46’sı 1791 yılında 3. sınıf tüccar olarak yazdırılmıştı.
Tüccar halkın bu 46 şahsı aşağıdaki ailelere mensupturlar (Simbirsk Mecmuası 1791:
134-135)3:
Tablo 1.
Bua sakinlerinden:
2 aile
7 kişi
Yasaklı Tatarlardan Timbayev
1 aile
3 kişi
Memur Tatarlardan Nurlat
1 aile
3 kişi
Çapkas
2 aile
15 kişi
Baybulatov
2 aile
8 kişi
Memurlardan İrkeyev
1 aile
5 kişi
Yasaklı Tatarlardan Bolşoy Tarhan
1 aile
3 kişi
Tambov şehri tüccarlarından
1 aile
2 kişi
Bua yöresindeki köylerden:
Simbirsk yöresinden:
Tablo 2. 1792 yılında bu 11 tüccar ailenin açıkladıkları sermayeleri
1. Tolmaçev Petr Alekseyev
5100 ruble
2. İvan Maksimov
1100 ruble
3. Vasili Danilov
1100 ruble
4. Dul tüccar eşi Avdotiya Timofeyeva
1020 ruble
5. Ha(n)bey Hametov
1010 ruble
6. Bayazıt Maksutov
1020 ruble
7. Devletov oğlu Ait Seitov
1010 ruble
8. Velişa Seitov’un eşi
1010 ruble
9. Ahmet Yefarov
1010 ruble
10. Musa İzmailov
1010 ruble
11. Absalam Mahmutov
1005 ruble
3 Buinsk tüccar ve halkın sayısı ve 1792 yılında Hazineye getirdikleri gelirler bordrosu (Simbirsk
Mecmuası, 1791: 134-135).
66 Modern Türklük Araştırmaları Dergisi
Cilt 2 . Sayı 3 . Eylül 2005
--------------------------------------Toplam:
15395 ruble
Bu verilerden, 1792 yılında Bua tüccarlarının büyük bir kısmının Tatar olduklarını
görürüz. Bu şahıslar sermayelerini 10295 ruble olarak beyan ederler, yani toplam
paraların %67’si.
Bua tüccar sınıfının başkanı olan Andrey Muratov’un bu verilere dair yaptığı
açıklamalardan, tüccarların geçen yıla nazaran sermayelerini artırmadıkları ve
‘ticarettte kâr edemedikleri için ilk paralarının üzerinde kaldıkları’ anlaşılıyor4.
Bua tüccarlarının hangi mallarla ve ticaretlerini ne şekilde yaptıkları sorusunun
cevabını belli bir dereceye kadar Bua tüccar sınıfı başkanı Habibullah Muhamedov’un
1 Mart 1798 yılında Simbirsk şehir idaresine sunduğu (rakam eksik / çev.) nolu rapora
eklediği aşağıdaki bordro açıklıyor. Bu bordro Simbirsk şehir idaresinin talimatı
üzerine şu bilgileri içeriyor: Tüccarların sayısı ve hangi sınıfa ait oldukları, en önemli
ticarî mallar, nakit mi yoksa taahhüt ve senet mi kullandığı, ödemelerin zamanında mı
yoksa protesto üzerine mi yapıldığına dair bilgiler içerir (Simbirsk Mecmuası 1791:
137):
Tablo 3
Tüccarların
isimleri
Kişi
Sayısı
Sınıfı
En önemli pazarları
Ticaret malları
Alışverişleri nakit
veya taahhüt ve
senet ya da protesto
üzerine
1. Vasili
Danilin
3
3
Bua şehrinde ve
şehre yakın yerleşim
yerlerinde, ayrıca
guberniyanın
fuarlarında ve
pazarlarında ticaret
yapıyorlar
Çeşitli tuzlama ve
taze balık çerviş ve
çiğ yağ; çeşitli ham
deri; bal, bal mumu
ve mumlu bez
Ticaretlerini nakit ile
yaparlar
2. Yegor
Vasilyev
1
3
Çeşitli tuzlama ve
taze balık çerviş ve
çiğ yağ; çeşitli ham
deri; bal, bal mumu
ve mumlu bez
Ticaretleri nakitle ancak
büyük ölçüde taahhüt
ve senetle, ödemeleri
zamanında
3. Stepan
Vasilyev
1
3
Tuzlama ve taze
balık; taze ve
tuzlama havyar;
ham ve işlenmiş deri;
sabun çeşitleri
Ticaretleri nakitle ancak
büyük ölçüde taahhüt
ve senetle, ödemeleri
zamanında
4. ”Simbirsk şehir idaresinin talimatı üzerine Bua tüccarlarının gelecek 1792 yılına ait beyan
ettikleri sermayeleri, 22 Aralık 1791”; (Simbirsk Mecmuası 1791: 136)
G. M. Zalkind’in “Tatar Ticarî Burjuvazi Tarihine Dair...” Etüdü İ. Maraş - Z. Ablaziyev 67
4. Afanasi
Fidoseyev
1
3
Çeşitli buğday ve
küçük mallar
Nakit para
5. Semen
Fidoseyev
1
3
Çeşitli buğday ve bal
Nakit para
6. Pavel
Fidoseyev
1
3
Buğday, bal, çiğ yağ,
çeşitli ham ve
işlenmiş deri
Nakit para
7. Habibullah
Muhammetov
5
3
Buğday, bal, çiğ yağ,
çeşitli ham ve
işlenmiş deri
Nakit para
8. Refik
Muhammetov
1
3
Yün, çiğ yağ, çeşitli
deri
Nakit para
9. Azey
Hamitov
5
5
Çiğ yağ, ham deri,
çeşitli hayvan
postları, bal, mum,
mumlu bez
Nakitle, ancak büyük
kısmı taahhüt ve
senetle, ödemeleri
zamanında
10. Bayazıt
Maksutov
5
3
Bal, yağ, çeşitli yağlar
11. Ahmet
Yaferov
3
3
Yağ, ham deri, bal,
mumlu bez, çeşitli
hayvan postları
Nakitle, ancak daha çok
taahhüt ve senetle
12. Reim
Velişev
7
3
Deri, ham nubuk,
hayvan postları,
buğday çeşitleri, bal,
mum, mumlu bez
Nakitle ve çoğu
taahhüt ve senetle.
Ödemeleri zamanında
protestoyu kabul
etmemekte
13. Mirhan
Ahmetov
4
3
Çeşitli el ürünleri ve
pabuçlar
Şahsi nakit kullanır
14. Ait Seyitov
1
3
Buğday çeşitleri ve
taahhütlerle meşgul
olur
Nakitle, ancak büyük
kısmı taahhüt ve
senetle, ödenmediği
zaman protestoya girer
ve mahkemeye gidilir
15. Medi
Aitov
2
3
16. Baki Aitov
1
3
17. Hirsan
Aitov
1
3
Buğday çiğ yağ,
çeşitli ham deri, yün
Şahsi nakit parası
18. Ahmet
Aitov
2
3
Buğday çiğ yağ,
çeşitli ham deri, yün
Şahsi nakit parası
19. Vasili
Baranikov
3
3
Buğday çeşitleri ve
yağ
Şahsi nakitini kullanır
20. Reim
Muhammetov
2
3
İçmeye başladığı için
ticareti yok, şimdi ise
Şahsi nakit parası
Şahsi nakit parası
68 Modern Türklük Araştırmaları Dergisi
Cilt 2 . Sayı 3 . Eylül 2005
Muhammetov
Toplam
hasta, faizleriyle
yeğenleri
ilgilenmekte
50
Bu tablodan Bua tüccarlarının 6 yıl zarfında genele ve Tatarların sayılarına oranla iki
kat arttığını görmekteyiz.
Alışveriş ürünleri genelde yiyecekler ve tarımsal ürünler:
Tuzlanmış balık
Erimiş yağ
Ham deri
Bal
Taze balık
Çiğ yağ
İşlenmiş deri
Mum
Tuzlanmış havyar
Tüy
Hayvan postları
Mumlu bez
Taze havyar
Yağ
Ham nubuk
Pabuçlar
Hububat çeşitleri
Et çeşitleri
Çeşitli küçük mallar
Tüccarlardan biri olan Ait Seitov, ticaret dışında üzerine taahhütleri de alırdı.
Büyük ihtimalle, bu işler kendisini çeşitli riskli işlere girmeye sevk ediyordu ve borç
taahhütlerini yerine getiremiyordu, 18. yy. kanunlarına göre bu işlerin çok sert
yaptırımları vardı. Ticari muamelelerin senet ile krediye verilmesi işlemi Bua tüccar
burjuvasının geneline ve özellikle Tatarlara has bir olaydır, bu vakıa 18. yüzyılın
sonunda bu taşra şehrinde bile ticarî sermayenin oldukça iyi geliştiğini gösterir. Bua
tüccar burjuvası arasında öncelik Tatarlarındı. Bunu sadece rakamlar değil, oldukça
sık ve hatta devamlı bir şekilde tüccar ağaların Tatarlardan seçilmesi de gösterir,
meselâ, Habibullah Muhammetov ve Seit Velişev bunlardandır.
Bua’da hem ticarî sermaye temsilcilerinin sayısı hem de ‘vicdanen açıkladıkları
sermaye’ durmadan artıyordu. 1799 yılının başlarında sayıları 54 kişiden oluşan 9 aile
vardı ve sermayeleri 18430 Ruble idi (Simbirsk Mecmuası 1791: 139):
Tablo 4.
Aile adları
Kişi sayısı
(1.ve 2. sınıf tüccarlar yok)
1. Aksen Yeremeyev
3
Beyan ettikleri sermaye
Onun faizi
Ruble
Ruble
2000
Kop.
Kop.
25
2. Vasili Danilin
3
2200
27
50
3. Yegor Vasilyev
1
2100
26
25
4. Stepan Vasilyev
2
5. Simion Fidoseyev
1
6. Laven Fidoseyev
1
7. ProskovyaFidoseyeva (dul)
1
G. M. Zalkind’in “Tatar Ticarî Burjuvazi Tarihine Dair...” Etüdü İ. Maraş - Z. Ablaziyev 69
8. Habibullah Muhametov
5
9. Rafik Muhammetov
1
10. Azey Hametov
4
11. Hasid Muhametov’un dul eşi
1
12. Bayazıt Maksutov
2020
25
25
1
2040
25
50
13. Ahmet Yafarov
5
2020
25
25
14. Remi Velişev
3
15. Mirhan Ahmetov
7
2010
25
22 ½
2020
25
25
18430
230
37 ½
16. Vasili İvanov
5
17. Ait Seitov
3
18. Medi Aitov
1
19. Başir Aitov
2
20. Hasan Aitov
1
21. Ahmet Aitov
2
Toplam olarak 3. sınıfta 9 aile var
54
Böylece, 1799 yılında Bua Tatar tüccarlarının açıkladıkları sermaye 10295’ten
12120 bin Rubleye, ticaretle meşgul olan kişilerin sayısı ise 7’den 15’e kadar yükseldi.
1800 yılında Bua’da kayıtlı 60 tüccar ve halktan 692 kişi vardı. O yılın verilerine
göre ticaretini yaptıkları mallar: hububat, deri, çeşitli yiyecekler, yağ, bal, havyar, at
takımı, çeşitli ağaç el yapımı köy gereçleri, çeşitli el yapımı ürünler, çuha, keten bezi,
çoraplar, Rus koyunlarının yününden eldivenler, malt, deriden ürünler ve eldivenler.
Bunların bazılarını kendi nakit paraları ile diğerlerini ise kısmen borç olarak alırlardı.
Bazıları zanaatkâr, dülger, duvarcı, demirci, tekerlekçi, talikacı, biracı, ve ekmekçiydi.
Bu ürünler çok çeşitli olarak üretilir ancak kalitesi düşüktür. Çünkü Bua tüccarları ve
halkı yakın geçmişe kadar köylüydü ve işlerine henüz tam olarak vâkıf değillerdi.
Fabrikası, imalâthanesi veya şehirden herhangi bir geliri olmayanlar, ya da zanaatkâr
olmayan ve el işleri ile uğraşmayanlar daha çok hayvancılık ve tarımla meşgul
olurlardı.
Bütün bu bilgiler, aralarında Tatarların da bulunduğu ilk Bua tüccar burjuvasının
köylülükten çıktıklarını, fakat 18. yy. süresince köy işleri ile ilişkilerini de tam olarak
kesmediklerini açık bir şekilde gösterir. Bu açıdan Bua’da Tatar tüccar burjuvasının
oluşumu Kazan’dakilerden farklıydı, çünkü onlar genellikle çürümüş olan feodaller
sınıfından ve memurlardan gelir. Bua’da tüccarların sayısı 19. yy. birinci yarısı
süresince de artıyordu. Meselâ, 1829 yılında sayıları 124 kişiydi. 1869 yılında
tüccarların sermayeleri birinci sınıfta 1; ikincide 76 ve üçüncüde 65’e ulaştı. Bu sayının
üçte birinden fazlası Tatarlardı. Ancak şehir gelecekte ne büyük ticaret yapabilecek ne
de yerel sanayii geliştirebilecektir. 1830 yılında oluşturulan Pokrovskaya panayırı 60’lı
70 Modern Türklük Araştırmaları Dergisi
Cilt 2 . Sayı 3 . Eylül 2005
yıllarda mal getirmede ancak 15000 Ruble’ye ulaşabilmiştir.
Bugün, işçilerin iradesiyle Sosyalizm yolunda, sanayileşme ve köy işlerini
devletleştirme ilkeleri doğrultusunda Tatarların hayatlarının değişime uğradığı
dönemde, eski küçük tüccar burjuva kenti Bua gelecek büyük kolhozun temelini
oluşturacak.
G.M. ZALKİND’in Araştırmasının Kaynakları
LEBEDİNSKİ A. (1870) Buink. Simbirsk Mecmuası, C.11.
Rusya İmparatorluğu Tam Kanun Mecmuası, C. 20, N: 15060
Rusya Devleti Cografi Sözlüğü (1801) 1. Kısım, Moskva.
Simbirsk Mecmuası (1791) C. 1.
Tıpkıbasım
G.M. Zalkind: K istorii Tatarskoy torgovnom burjuazii, Tatarı-Kupitsı v g.Buinske v kontse XVIII
st. Kazan Devlet Üniversitesi Kütüphanesi, Nadir Eserler Bölümü Yazmalar Kolleksiyonu, No.
1769 T, 001, 002, 006
İbrahim Maraş
Yrd.Doç.Dr., Ankara Üniversitesi, İlâhiyat Fakültesi öğretim üyesidir; Yoğunlaştığı
araştırma alanı Türk dünyasında İslâm ve modernleşme üzerinedir.
Adres: Ankara Üniversitesi, İlâhiyat Fakültesi, 06500 Beşevler, Ankara. Türkiye.
Tel : (+90312) 212 68 00 / 286 E-posta: [email protected]
Zinnur Ablaziyev
Ankara Üniversitesi , Sosyal Bilimler Enstitüsü ilâhiyat doktora öğrencisidir.
Yazı bilgisi :
Alındığı tarih: 15 Ağustos 2005
Düzeltme için gönderildiği tarih: 30 Ağustos 2005
Düzeltmeden sonra kabul edildiği tarih: 4 Eylül 2005
E-yayın tarihi: 27 Eylül 2005
Çıktı sayfa sayısı: 9