Seyahat ve Göçmen Aşıları

Seyahat ve Göçmen Aşıları
Dr. Tuna DEMİRDAL
İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi
Enfeksiyon Hastalıkları AD
Seyahat
• Dünya Turizm Organizasyonu (UNWTO)
2012 verilerine göre;
• Dünya’da bir milyar insan uluslararası
seyahat etmiştir
• 2013’te bunun %3-4 arttığı sanılıyor
• 2020’de 1.4 milyar, 2030’da 1.8 milyar
olacağı sanılıyor
Göçmen, mülteci
• Göçmen (immigrant): Bir ülkeden başka
bir ülkeye yerleşmek amacıyla gelenler
• -İki ülke arasında hukuki bir anlaşma
• Mülteci (refugee) : Din, dil, ırk ya da
sınıfsal farklılıktan ötürü ülkesinden
ayrılmak zorunda olan, diğer ülkeye
sığınıp, o ülke tarafından kabul edilenler,
• -sığınmacı
Mülteci
• UN Refugee Agency 2011 verilerine göre
10.4 milyon mülteci var
• Bunun 8.4 milyonu gelişmekte olan
ülkelerde
• Yaklaşık %20’si gelişmiş ülkelerde misafir
ediliyor
Mülteci misafir eden ülkeler
Göçmen ve mültecilerde aşı
• Her iki grupta da misafir kabul eden ülke
kendi ulusal aşı programını uygulamakta
• Eksik aşılar tamamlanıyor
• Geldikleri yerde endemik, korunabilir
enfeksiyon riski varsa, aşılanmışlar mı?
• Mültecilerde; ani, beklenmedik, hazırlıksız
bir olay, toplu aşılamalar
Mülteci,göçmen aşılaması
Amerika
Avustralya
Kanada
Mülteciler
Mülteciler
Seyahat öneri ve önlemleri
Seyahat öneri ve önlemleri
Seyahat öneri ve önlemleri
Seyahat öneri ve önlemleri
Seyahat için algoritm
• Erişkin yaş aşılarını yaptırmış mı?
Hayır
Td, polio, MMR, varisella, pnömokok,
influenza
Seyahat için algoritm
• Uluslar arası seyahat edilecek ülke sarı
humma aşısı açısından riskli ve aşı
yaptırılması koşulunu arıyor mu?
Evet
+ sarı humma aşısı
Seyahat için algoritm
• Gıda ve içme suyu açısından bir risk var
mı?
Evet
+Hepatit A ve/veya tifo
Seyahat için algoritm
• Endemik bölgelerde uzun süre (4 haftadan
uzun) kalınacak mı?
Evet
+ Hepatit B, kuduz, TDT
Seyahat için algoritm
• Özel riskler
-Sarı humma endemik bölgeye gitme
+Sarı humma
-Sahra altı Afrika, Hac yolculuğu
+Meningokok
-G. ve GD Asya’da kırsal kesime seyahat +Japon ansefalit
-Macera turları (dağcılık, bisiklet..)
+HBV, kuduz
-Yeni cinsel eş, kontamine hasta sıvı teması +HBV
-İlk yardım ve mülteci kampında çalışma
+Kolera
Gemi yolculuğu, kr. Hastalık
+İnfluenza
Sarı humma
• Sivrisinekle geçer, viral
• G.Amerika ve B.Afrika’da endemik
• Riskli bölgelerden bazı ülkelere girişte
bu aşı istenmektedir
• Ancak genelde kişinin kendisini
koruması için uygulanır
Sarı humma
Sarı humma
Sarı humma
• B.Afrika kırsalına kuru mevsimde (TemmuzEkim arası) gideceklere
• G.Amerika’da ise daha çok yağışlı mevsimde
(Ocak-Mayıs arası) yaygın
• 1970-2002 arasında Amerika ve Avrupa’dan
bu iki riskli bölgeye gidenlerden 9 olguda
enfeksiyon (+), 8’i ölüm
• 1988’de aşılı olup da enfeksiyon geçiren bir
İspanyol kayıtlara geçmiş
Sarı humma
• Aşısız ve riskli bölgede 2 haftadan daha
kalacaklar için;
• Risk tahmini (matematik modellerde)
• -B.Afrika risk:50 /100 bin, ölüm10/100 bin
• -G.Amerika risk 5/100 bin, ölüm 1/100 bin
Sarı humma
• Seyahatten 10 gün önce yapılır
• 9 aydan büyük, riskli bölgeye gidenlere
uygulanmalı
• Canlı virus aşısıdır
• Ama gebelere uygulanabilir
Sarı humma
• Üç önemli yan etkisi var
• 1. Çabuk gelişen hipersensitivite ve
anaflaksi
• 2. Aşıya bağlı nörolojik hastalık:
Meningoansefalit, GB sendromu..
• 3. Aşıya bağlı visserotropik hast: YF’ı taklit
eden hastalık
Sarı humma
•
•
•
•
0.5 ml SC
10 yıl koruyucu
YF-VAX, Stamaril, Arilvax
Diğer canlı aşılarla eş zamanlı veya arada
30 gün bulunmalı
• İnaktive aşılar, YF aşısı ile beraber veya
öncesinde/sonrasında herhangi bir
zamanda uygulanabilir
Meningokok
• Afrika’da ‘’menenjit kuşağı’’na ve
S.Arabistan’a hac için gidenlere 10 gün
önceden yapılmalı
• Seyahat edenlerde risk oldukça düşük
• Risk: 4 / 1 milyon seyahat bulunmuş
• Hipersensitivite reaksiyonları öyküsünde
kontrendikasyon var
• ACIP, 2010 yılında bu aşılardan sonra
GBS için risk tanımlamasını çıkardı
Meningokok
Meningokok
• Kuadrivalan konjuge aşılar:
• 2-3 ay arayla 2 doz, IM, 5 yıl koruyucu,
seyahat proflaksisi tek doz
• --menactra
• --menveo
• --nimenrix
• Kuadrivalan polisakkarit aşı: Tek doz
• --menovune
Tifo
• En çok G.Asya ve sonra Asya’nın
diğer alanları ve Afrika seyahatleri
• G.Asya’da çoklu ilaca dirençli türler
• Bir haftadan fazla endemik bölgede
kalma enfeksiyon riskini arttırır
Tifo
•
•
•
•
Aşılar %100 koruyucu değil (%50-80)
--canlı oral, TY21a
--PE, Vi polisakkarit aşısı (ViCPS)
Canlı aşı; immun yetmezlik, ateşli
hastalık ve akut GİS hastalıklarında
kontrendike
Tifo
•
•
•
•
•
•
•
PE aşı (=Typhim Vi, Typherix)
IM 0.5 mg, tek doz uygulanır,
- 2-3 yıl sonra anımsatma dozu
Canlı aşı (=Vivotif)
Oral; 1,3,5,7. günlerde dört doz
- 5 yıl sonra anımsatma dozu
-Diğer canlı aşılarla beraber uygulanabilir
Hepatit A
• Sanitasyon ve hijyenik koşulların
düşüklüğü ile doğrudan ilişkili
• >40 y kişilerde %2 dolayında mortal ob
• Seyahat dönüşü bir aya kadar işe dönüşü
geciktirebilir
• Amerika’da uluslararası seyahat dönüşü
en sık rapor edilen enfeksiyon (%15)
Hepatit A
Hepatit A
• Endemik bölgelere giden her 100 bin
kişinin 3-11’inde (1988-2004) yıllarında
HAV saptanmış
• Havrix (720-1440 IU), Vaqta(25-50U)
• Seyahatten en erken 2 hafta önce alınmalı
• İkinci doz aynı/farklı marka ile uygbl
• Uzun korunma süresi için 6-12 ay sonra
hatırlatma dozu
• <1 y güvenli değil
Hepatit A
• Yaşlı hastalar
• İmmundüşkünler
• Kr .KC hastalığı olanlar
• Kr. hastalık+2 hft’dan az seyahat
• Tek başına IG 3 ay kadar koruyucu
0.02ml/kg IG
ve aşı
Hepatit B
• Herkesin aşılanması hedeflenmiştir
• Aşısızlarda riske bakılmaksızın aşılama
önerilir
• 0,1,6 aylarda standart şema
• Acele ediliyorsa 0,7, 21. günlerde
uygulanabilir
• Seyahat edenler için bir risk verisi yok
• Yüksek endemisite bölgesine gidenler için
risk artışı olabilir
Hepatit-B
Difteri, boğmaca, tetanoz
• Tüm seyahat edenlere DBT ile
aşılanmış olmaları önerilir
• Boğmaca 7 yaş üzeri uygulanmaz
• Yetişkinde Td şeklinde tek doz önerilir
• 10 yılda bir tekrar edilmesi gerekir
İnfluenza
• Genelde mevsimsel influenzanın
görüldüğü döneme rastlayan
seyahatlerde önerilir
• Ancak geniş gruplar halinde seyahat
edildiğinde yaz ayları da riskli
• Bunun dışında el yıkama ve alkollü el
antiseptiği ön planda tutulmalı
Kızamık-kızamıkçık-kabakulak
• Aşılanma öyküsü bulunmayanlara seyahat
öncesi aşılama önerilir
• 28 gün arayla 2 doz önerilir
• Tek dozda da koruyuculuk %95’tir
• Kızamıkla temas öyküsünde 72 saatte aşı
yapmak koruyucu
• Kızamıkla temas 6 gün içinde ise IG
uygulanabilir
Pnömokok
• Seyahat için spesifik bir öneri yok
• -Sigara içenlere
• -Kronik hastalığı (böbrek, AA, KC,
kalp..) olanlara
• -Yaşlılara önerilebilir
• Konjuge (7 valan) ve polisakkarit (23
valan) aşı var
Polio
• Aşılama kampanyaları nedeniyle seyahat
için risk düşüktür
• G. ve GD Asya, Afrika ve Orta Doğu’da
görülme olasılığı var
• Erişkinde IPV aşısı uygulanır
• Aşılama bilgisi yoksa, 0,1, 6. aylarda 3 doz
• Aşılanmışlarda, riskli seyahatte 10 yılda bir
Varisella
•
•
•
•
•
Birçok ülkede rutin programda yok
Bu ülkelere seyahatte sorun yaşanabilir
Yetişkinde 4-8 hafta arayla iki doz
Amerika’da MMRV şeklinde dörtlü aşı
Ancak 1-12 y arasında ruhsat almıştır
Tüberküloz
• Birçok gelişmiş ülkede rutin aşı
programında yer almaz
• TB yaygın bölgeye gideceklere PPD testi
sonrasında BCG uygulanabilir
• FDA QuantiFERON-TB testini 2001’de,
QuantiFERON-TB Gold testini 2004’de
onaylamıştır, imkan varsa kullanılabilir
• Amerika, Kanada’nın bazı bölgelerini riskli
alanlar olarak kabul etmektedir
Kuduz
• Kuduz yaygın değil, ama dünyanın birçok
ülkesinde görülebilir
• Turistlerde kuduza maruz kalma riski tam
olarak hesaplanabilmiş değil
• Özellikle caddelerdeki köpekler riskli
• Seyahat öncesi köpek ısırıklarından
korunmak için insanlar eğitilmeli
Kuduz
• Riskli bölgede bulunacaklara verilir
• Human diploid cell vaccine (HDCV)
• Purified chick embryo cell vaccine
(PCECV)
• 0,7,21 veya 28. günlerde
• Veteriner, riskli alanlarda çalışanlar vs. Ak
dozu 0.5 IU/ml altına düşünce ek dozla
aşılanırlar
Japon ansefaliti
• Asya, Batı Pasifik riskli alanlar
• Tarım yapılan alanlar (pirinç) ve sel
baskını olan bölgeler riskli
• Seyahat edenlerde son 40 yılda 40 olgu
• Asya’ya seyahat edenlerde 1/1 milyon risk
• Kırsal alanlarda uzun süre kalınırsa her
hafta 0.5-2 /100 bin hastalık riski
Japon ansefaliti
Japon ansefaliti
• Aşı önerisi (ACIP)
• -Endemik bölgede 1 ay ya da daha
uzun süre kalmayı planlayanlara
• -Bir aydan daha kısa kalacak olan,
ama yağmurlu mevsimlerde kırsal
alanlarda dolaşacaklara
Japon ansefaliti
• Amerika’da inaktive vero-cell derivesi (JEVC ve IXIARO) ve inaktive fare beyni
derivesi (JE-VAX) lisanslı
• Avustralya’da IMOJEV, canlı atenue
• -JE-VC, 17 y üzerinde lisanslı
• -JE-VC 0-28. günlerde 2 doz uygulanır
• -Bu aşı çocuk ve gebelerde lisanslı değil
• -Risk sürüyorsa 1 (veya 2?) yıl sonra
hatırlatma dozu
Tick-borne encehalitis
• Dağlık bölgelere seyahat edenlerde
• İlkbahar ve yaz ayları daha riskli
• Endemik coğrafya; Orta ve D. Avrupa,
İskandinavya, Rusya’nın çoğu bölgesi, D.
Ve K. Çin’dir
• Bir ay ara ile 2 doz uygulanan aşısı var
• 3-5 yıl koruyucu
• Avustralya’da rutin şema içerisindedir
Kolera
• Birçok ülkede seyahat edenlere rutin
olarak önerilmez
• Göçmenler arasında gerekli olabilir
• Dukoral isimli ölü bakteri aşısı, oral
• Kolera toksininin non-toksik B
subünitinden yapılmıştır
• Amerika hariç birçok ülkede lisanslı
Kolera
• Amerika’da aşı üretimi yok
• WHO da 1980’den beri seyahat
öncesi rutin aşılamada önermiyor
• Ancak Kanada gibi ülkelerde aşı
bulunabiliyor
• Özel durumlar dışında önerilen bir aşı
değildir
Şarbon
• Seyahat önerisi olarak, yalnızca, enfekte
hayvan ve ürünleriyle tema ihtimali
olanlara (veteriner, çiftçi, laboratuvar
çalışanı..)
• Asya, Afrika, Orta ve G. Amerika, G. ve
D.Avrupa’da bulunacaklar daha riskli
• HPA Antrax isimli aşı, 4 doz (0,3. hft, 6.hft
ve 6. ay)
• Bir yıl koruyuculuğu var
Teşekkür ederim