kaynak hataları olası sebepleri ve çözümler
Transkript
kaynak hataları olası sebepleri ve çözümler
TAHRİBATSIZ MUAYENE (NON DESTRUCTIVE TEST) HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK TAHRİBATSIZ MUAYENE YÖNTEMLERİ 1) Görsel Kontrol ( VT) 2) Sıvı Penetrant ( PT) 3) Magnetik Parçacık( MT) 4) Radyografik-Radyoskopik Kontrol( RT) 5) Girdap Akımları( ET) 6) Ultrasonik Kontrol ( UT) 7) Kaçak Testi( LT) 8) Sonik Kontrol Bu test metodlarının yanında son yıllarda Akustik Emisyon ve İnfrared Termografi teknikleri de gelişme göstermektedirler. HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK GÖRSEL KONTROL (VISUAL INSPECTION-VT) HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK GÖRSEL KONTROLÜN TEMELLERİ ► Görsel kontrol veya görsel muayene, bir nesnenin direkt veya indirekt olarak belirlenen kriterlere göre, bir insan tarafından, hata olup olmadığının kontrol edilmesi ve nesne ile ilgili kabul/red/tamir gibi kararların verilmesidir. ► Görsel kontrol doğru uygulandığında çok etkili bir kalite kontrol aracıdır. Görsel kontrol, yüzey hatalarını tespit etmenin yanı sıra, kaynak hatalarının tespitinde mükemmel bir kalite kontrol yöntemi olabilir. HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK GÖRSEL KONTROL Görsel Kontrol Hızlı Uygulanabilir ► Ekonomik bir kontrol yöntemidir ► Hata tespitinde çok başarılı bir yöntemdir ► DİĞER YANDAN Sadece görünür hatalar tespit edebilir…. İç Yapı hakkında fikir veremez…. ► Tecrübe ve bilgi çok önemlidir…. ► Personelin dalgınlığı ve dikkatsizliği çok etkilidir…. ► Göz yanılmaları olabilir…. ► Aydınlatma düzeyi yeterli olmalıdır…. ► ► HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK GÖRSEL KONTROLÜN TEMELLERİ ► Birçok insan görsel kontrolün üretim tamamlandıktan sonra gerçekleştirileceğini düşünür. Fakat kaynak öncesi ve kaynak sırasında yapılan kontroller, kaynak bittikten sonra oluşacak hataları ortadan kaldıracak ve üretim sonu kontrol işlemini kolaylaştıracaktır. Kaynak sonrası yapılacak kontroller temelde şunlardır; 1. 2. 3. Kaynak görüntüsü Bitmiş kaynak ölçüleri Kaynak hataları Bitmiş kaynakta yapılan kontrollerin temel amacı kaliteden emin olmaktır. Bu sebeple bu aşamada görsel kontrol gereklidir. HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK KAYNAK HATALARI OLASI SEBEPLERİ ÇÖZÜMLER HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK TEMEL KAYNAK BİRLEŞİM TÜRLERİ HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK ŞEKİL VE ÖLÇÜ HATALARI 1.RADYAL KAÇIKLIK Aynı kalınlıkta uç uca kaynağı yapılan iki parça aynı hizada olmalıdır. Aynı hizada olmaması durumunda dinamik yüklere dayanıklı olmayacaktır. Offset veya High-low veya radyal kaçıklık olarak tabir edilen bu hizadan sapma; TS EN 10217-1 AWWA C200 API 5L HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK ≤12,5 mm > 12,5 mm 1,6 mm (max) 0,125t veya max 3,2 mm hangisi küçükse ≤9,5 mm > 9,5 mm 0,1875 t veya1,6 mm (max) hangisi büyükse 0,1875 t veya 3,2 mm (max) hangisi küçükse ≤12,7 mm > 12,7 mm 1,6 mm (max) 0,125t veya max 3,2 mm hangisi küçükse ŞEKİL VE ÖLÇÜ HATALARI 2.DİKİŞ YÜKSEKLİĞİ Kaynak yüksekliğinin fazla olması malzemenin statik yüklerdeki mukavemetini etkilemez, fakat dinamik yüklerde sakıncalıdır. Dinamik yüklerde kaynak dikiş yüksekliğinin fazla olması, keskin köşelerde, çentik etkisi oluşmasına sebep olur. t≤12,5 mm t>12,5 mm TS EN 102173,5 mm 4,8 mm 1 API 5L HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK t ≤12,7 mm t > 12,7 mm 3,2 mm 4,8 mm ŞEKİL VE ÖLÇÜ HATALARI 2.DİKİŞ YÜKSEKLİĞİ Kaynak Dikiş Yüksekliğinin fazla olmasının ana sebepleri ve önlemler şunlardır; •Kaynak Voltajı Düşük •Kaynak Amperi Yüksek Kaynak Meme Yüksekliği Fazla (Serbest Tel Uzunluğu Fazla) ayarla •Kaynak Ağzı Profili değişti. Boru Makinası Ayar Formuna göre kontrol et Boru Makinası Ayar Formuna göre kontrol et Serbest tel uzunluğunu 22-30 mm’ye ayarla Bant genişliğini kontrol et, azaldıysa frezeyi Kaynak Dikiş Yüksekliğinin az olmasının ana sebepleri ve önlemler şunlardır; HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK KAYNAK KALİTE HATALARI 1. NÜFUZİYETSİZLİK ÜÇ ŞEKİLDE ORTAYA ÇIKAR; 1. TEK TARAFLI KAYNAKLARDA KAYNAK DOLGUSU, MALZEMEYİ TAMAMEN KAPATAMAZ. 2. ÇİFT TARAFLI KAYNAKLARDA İKİ TARAFLI KAYNAK ARASI BOŞLUK 3. T KAYNAĞINDA KAYNAK KÖPRÜ OLUŞTURUR, UÇLARA ULAŞMAZ. Kaynak Merkezinde kesikli veya sürekli siyah çizgi HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK 1.NÜFUZİYETSİZLİK NÜFUZİYETSİZLİKTE KAYNAK AKIMININ ÖNEMİ BÜYÜKTÜR. NUFUZİYETSİZLİK TEMELDE AKIMIN ÇOK DÜŞÜK OLMASINDAN KAYNAKLANIR VE AMPERİ ARTTIRARAK KOLAYLIKLA DÜZELTİLEBİLİR. DİĞER SEBEPLER; TORÇ AÇISININ UYGUN OLMAYIŞI, HIZ DÜŞÜK OLABİLİR. Eksik Dolgu Nüfuziyetsizlik HER İKİ DURUMDA DA KAYNAK MALZEMESİNİN ARKIN ÖNÜNDE TOPLANIR VE PENETRASYONA ENGEL OLUR. ARK, KAYNAK HAVUZUNUN ÖNÜNDE TUTULMALIDIR. DİĞER BİR ETKEN İSE TEL ÇAPININ KAYNATILACAK METAL KALINLIĞINA GÖRE SEÇİLMEMİŞ OLMASIDIR. HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK 2.ERGİME NOKSANLIĞI (YAPIŞTIRMA NOKSANLIĞI) Ergime noksanlığında, kaynak metali ana metali eritmeden yan duvarlarına yapışır. En önemli sebebi ise kaynak tekniğinin yanlış olmasıdır. ► ► ► Ya kaynak havuzu çok geniş (ilerleme hızı çok yavaş) Makina Hızı Yüksek, Kaynak Ağzı Genişlikleri fazla, tel çapı düşük yada kaynak metali arkın önünde toplanmıştır. Ark kaynak havuzunun önünde ilerlemelidir. Böylece kaynak havuzu çok fazla yayılmaz ve arkın önünü kapatmaz. HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK 3.EKSİK DOLGU (DÜŞÜK KAYNAK) En önemli sebebi ise kaynak tekniğinin yanlış olmasıdır. ► ► ► Ya kaynak havuzu çok geniş (ilerleme hızı çok yavaş) Makina Hızı Yüksek, Kaynak Ağzı Genişlikleri fazla, tel çapı düşük yada kaynak metali arkın önünde toplanmıştır. Ark kaynak havuzunun önünde ilerlemelidir. Böylece kaynak havuzu çok fazla yayılmaz ve arkın önünü kapatmaz. HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK 4.UNDERCUT (yanma oluğu) ► ► Yanma oluğu kaynak dikişinin hemen yanında (alt veya üst) oluklardır. Yanma olukları dinamik yükler altında kaynak dikişinde çentik etkisi yaratarak kırılmalara neden olur. HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK 4.UNDERCUT (yanma oluğu) Hız çok yüksek Voltaj çok yüksek VEYA Amper Yüksek DIŞTA YANMA OLUĞU HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK İÇTE YANMA OLUĞU 5.GÖZENEK VE GAZ BOŞLUĞU Genellikle eriyen metal içerisine giren gaz VEYA diğer yabancı malzemeler sonucu oluşur. Sebepleri ; ► Paslı, yağlı, boyalı parçaların temizlenmeden kaynatılması ► Kaynak banyosunun çabuk katılaşması (Gaz Boşluğu) ► Parçaların ıslaklığı, elektrod örtüsünün rutubet almış olması. Bu husus rutubete karşı çok hassas olan bazik elektrotlarda çok önemlidir. Bu sebeple özellikle bazik elektrotların kullanımdan önce, birkaç saat 2503000C’de kurutulmaları çok önemlidir. ► Akım şiddetinin zayıf olması durumunda da banyo çabuk soğuyacak, gazlar kaçmaya fırsat bulamayacaktır. HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK 5.GÖZENEK VE GAZ BOŞLUĞU YIĞIN HALİNDE GÖZENEK HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK DAĞINIK HALDE GÖZENEK 6. ÇATLAK ► Kaynak üzerinde çatlak kesinlikle kabul edilemez. Çatlak bölgesi çıkarılmalı ve tamir edilmelidir. HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK OVERLAP (ÜST ÜSTE BİNME, SOĞUK YAPIŞMA) HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK ÖZET Gözenek Bant üzerinde Yağ, Pas v.b. Tel Mn ve Si oranı düşük olabilir. Kaynak tozu yetersizliği Nüfuziyetsizlik Kaynak bağlantı boşluğu çok dar Kaynak akımı çok düşük veya çok yüksek Ergime Yetersizliği Kaynak voltajı ve akımı çok düşük Hız çok düşük Undercut Hız çok yüksek Voltaj çok yüksek Amper Yüksek HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK ARK DARBELERİ HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK ÖRNEKLER HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK ÖRNEKLER ÜSTEN GÖRÜNÜŞ YANDAN GÖRÜNÜŞ İYİ Uygun Akım, Voltaj ve Hız Düzgün kaynak dikişi, Kaynak dikiş yüksekliği iyi, undercut yok KÖTÜ Kaynak Akımı Çok Düşük KÖTÜ Kaynak Akımı Çok Yüksek HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK Kaynak dikiş yüksekliği fazla, nüfuziyetsizlik az Kaynak dikişi fazla yayılmış, kenarlarda oluşan undercut (yanma oluğu) bağlantıyı zayıflatmış, düzensiz tortu ÖRNEKLER KÖTÜ Ark çok uzun (Voltaj Çok yüksek) Çok düzensiz kaynak dikişi ve zayıf nüfuziyet KÖTÜ Kaynak dikişi çok küçük ve düzensiz. Bağlantıda yeterince kaynak metali mevcut değiş. Kaynak yeterince güçlü olamaz Kaynak Hızı Çok Yüksek KÖTÜ Kaynak Hızı Çok Düşük HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK Kaynak Metali Aşırı Yayılmış, kenarlarda nüfuziyet sağlanamamış. ÖRNEKLER Kaynak hızı SONUÇ Düşük Birim Uzunluk başına çok fazla tel sarfiyatı, ergime alanı çok geniş, görüntü hatalı HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK Doğru Uygun Yüksek Birim Uzunluk başına az tel kullanımı, undercut Dipte nüfuziyetsizlik ÖRNEKLER AKIM Düşük Doğru Yüksek Kırılganlık yükselir SONUÇ Yetersiz Nufuziyet HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK Uygun Aşırı nüfuziyet Dipte overlap, istenmeyen görüntü, dip üsten daha geniş ÖRNEKLER VOLTAJ SONUÇ Düşük Doğru Aşırı takviye Uygun Alt kaynak armut şeklini almış Derinliğine oranla genişliği çok az Merkez soğuma sonu içte çatlak HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK Yüksek Kaynak çok geniş, çok fazla toz birleşmesi Nüfuziyet azalır Temizlenmiş plaka HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK Temizlenmemiş Plaka TEŞEKKÜRLER HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK