organik tarımda meyve-bağ zararlılarının yönetimi organik tarımda

Transkript

ORGANİK TARIMDA
MEYVE-BAĞ
ZARARLILARININ
YÖNETİMİ
Dr. Özlem Altındişli
Bornova Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü
E-mail:[email protected]
Bu sununun hazırlanmasında Tarım ve Köyişleri
Bakanlığı’ nın www.tagem.gov.tr sayfasında yer alan
Turunçgil ve Zeytin Entegre Mücadele Teknik
Talimatı’ndan yararlanılmıştır.
TURUNÇGİL ZARARLILARI
ETO
Turunçgil beyazsineği
Dialeurodes citri (Ashm.)
Turunçgil beyazsineğinin larvası ve zararı.
ETO
KÜLTÜREL ÖNLEMLER
*Temiz fidan kullanılmalı.
*Sık dikim yapılmamalı.
*Ara tarımı yapılmamalı.
*Tüm bakım işlemlerine özen gösterilerek
ağaçlar kuvvetli bulundurulmalı.
ETO
BİYOLOJİK MÜCADELE
*Diğer zararlılara karşı seçici ilaçlar
kullanılarak bahçede doğal denge korunmalı.
*Zararlı ile bulaşık bahçelere ilk yıl ağaçların
% 10’luk ve çok yoğun bulaşık kısmına 15-50
Serangium
ergin/ağaç
olacak
şekilde
parcesetosum salımı yapılmalı.
ETO
ETO
Turunçgil unlubiti
Planococcus citri (Risso)
ETO
9KÜLTÜREL ÖNLEMLER
9Bahçe temiz bulundurulmalı.
9Güneşlenme ve hava akımı sağlanmalı.
9Fabrika ve pamuk alanları yakınına bahçe
kurulmamalı.
ETO
9Fazla sayıda predatörü bulunduğu için bahçede
doğal dengeyi koruyucu önlemler alınmalı.
9Chyptolaemus montrouzieri ve Leptomastix
dactilopii bulaşık bahçelere salınarak biyolojik
mücadele yapılır.
ETO
Akdeniz meyvesineği
Ceratitis capitata Wied.
larva
pupa
ergin
meyvedeki zarar
ETO
•Yere dökülen bulaşık meyveler toplanıp yok
edilmeli.
* Zararlıya konukçuluk eden diğer meyveler
turunçgil bahçelerine dikilmemeli.
ETO
AKARLAR
Turunçgil kırmızıörümceği
Panonychus citri McGregor
ergin
yumurta
Zarar şekli
Zarar şekli
* Emgi yerlerinde soluk sarı ve gümüşi renkli lekeler
oluşur. Daha sonra bu yapraklar dökülür.
ETO
Turunçgil pasböcüsü
Phyllocoptruta oleivora Ashm.
larva ve yumurta
meyvedeki zarar
Zarar şekli
* Emgi yaptığı kısımlar sararır ve solar. Meyve ve
yaprakların üzeri sarımsı mor ve kahverengimsi renk alır.
* Meyvelerde büyüme durur ve tadı bozulur.
ETO
Turunçgil tomurcukakarı
Aceria sheldoni Ewing
Turunçgil tomurcukakarı
meyvedeki zarar
Zarar şekli
* Göz içinde beslenerek bunları öldürür.
* Yaprakları rozetleştirir, çiçek ve meyvelerin şekli
bozulur.
ETO
•Bahçe temizliğine önem verilmeli.
* Ağaçlar kuvvetli bulundurulmalı.
ETO
•Tozlu yola karşı önlem alınmalı.
•Geniş etkili ilaçlar kullanılmamalı.
*Yararlı populasyonu korunmalı.
Sayımlar sonucunda akar populasyonu EZE’ yi
aşmışsa ve bahçede yararlı populasyonu
düşükse, yalnızca bulaşık ağaçlar ile bunların
bitişiğindeki ağaçlar yazlık yağlarla ilaçlanır.
ETO
Yaprakbitleri
Zarar şekli
* Emgi yaparak yaprakların kıvrılıp küçülmesine neden
olurlar.
* Çıkardıkları tatlımsı madde nedeniyle fumajine neden
olurlar.
•Bazı virusların taşıyıcılarıdırlar.
Mücadelesi
Çok fazla yararlısı vardır ve kolaylıkla baskı altına
alırlar. İlaçlamaya gerek yoktur.
ETO
Sırasıyla yaprakbiti kolonisi, yapraktaki zararı, parazitli bireyler, predatörü Aphidoletes
sp. larvaları, uğurböceğinin larvası ve ergini.
ETO
Torbalıkoşnil
Icerya purchasi Mask
Torbalı koşnil larvaları ve kolonisi
ETO
MÜCADELESİ
Etkili avcı böceği Rodolia
cardinalis ile biyolojik
mücadele yapılır.
Rodolia cardinalis larvası ve
ergini
ETO
Yaprakpireleri
* Meyvelerde beslenmeleri sonucu lekelenmeler
oluştururlar. Bu lekeler birleşerek meyvenin bütün
yüzeyini kaplayabilirler.
* Yaz sonu sonbahar başlarında turunçgillerde zararlı
olurlar.
Yaprakpiresi ergini
Meyvedeki zarar şekli
ETO
•Yabancıot temizliğine önem verilmeli, bakım işleri
düzenli yapılmalıdır.
* Ara tarımı yapılmamalıdır.
•Meyvelerde renk dönüşümü başladığında, 1 cm çapında
1 leke/250 meyve olduğunda kireç uygulaması yapılır.
•Kireç uygulamasının meyve kalitesine herhangibir
zararlı etkisi yoktur.
*Limon ve altıntoplarda
mücadele yapılmamalıdır.
lekelenme
olmadığından
ETO
Coccinellidler
Genel avcılardır. Kırmızı örümcekler, yaprakbitleri,
kabuklubitler ve diğer yumuşak vücutlu böceklerle
beslenirler.
Coccinellid erginleri
ETO
Coccinellid yumurtaları
Coccinellid larvaları
ETO
Chrysoperla carnea
Genel Predatör. Tüm zararlı böceklerle
oburca beslenir.
Ergin
Yumurtalar
Larva
ETO
Yararlı akarlar
Kırmızıörümcekler, thripsler ve kabuklubitlerle
beslenirler.
ETO
Antokoridler
Kırmızı örümcekler ve diğer
yumuşak vücutlu böceklerle
beslenirler.
Orius sp. ergin ve larvası
ETO
Nabid ergini:
Kırmızı örümcekler ve diğer
yumuşak vücutlu böceklerle
beslenirler.
Thrips ergini:
Kırmızıörümcekler
yumuşak vücutlu
beslenirler.
ve diğer
böceklerle
Syrphid ergini ve larvası:
Yaprakbitleri ile beslenirler.
ETO
ZEYTİN ZARARLILARI
Zeytin sineği
Bactrocera oleae (Gmel.)
(Dip.:Tephritidae)

Kışı toprağın 2-5 cm derinliğinde pupa halinde veya
zeytinlik ve fundalıklarda ergin halinde geçirir.
Haziran sonlarında çiftleşen dişiler, iğ şeklindeki
yumurtasını iri, parlak ve yağlanmaya başlamış
meyvelerde, açmış olduğu V şeklindeki yarığa bırakır. Bir
dişi, her zeytin meyvesine ancak bir yumurta bırakabilir.
Meyvede yumurta bırakılan yer, bir gün sonra koyu
kahverengine dönüşür, buna “vuruk” denir.
Ege Bölgesinde 4-5, Marmara Bölgesinde ise 3-4 nesil
vermektedir. Bir neslini, yaklaşık 30-40 günde tamamlar.
ETO
Zarar Şekli

Larvanın meyve etinde çekirdek
etrafında
galeriler
açarak
beslenmesi,
Meyvelerin
çürüyerek
dökülmesi,
Zeytin yağı miktarının azalması,
kısmen de yağda asitliğin
yükselmesi
Özellikle sofralık zeytinlerde,
zararı daha önemli
ETO
Doğal düşmanları

Aprostocetus epicharmus Walk.(Hym.:Chalcididae)
Cyrtoptyx dacicida Masi.(Hym.:Pteromalidae)
Cyrtoptyx latipes Rond.(Hym.:Pteromalidae)
Eurytoma parvula(Thom.)(Hym.:Eurytomidae)
E. strigrifrons(Thom.)(Hym.:Eurytomidae)
E. tibialis Boh.(Hym.: Eurytomidae)
Eupelmus urozonus Dalm.(Hym.:Eupelmidae)
Metaphycus silvestrii Sug.(Hym.:Encyrtidae)
Opius concolor Szelp.(Hym.:Braconidae)
Pnigalio mediterraneus(Fer. and
Del.)(Hym.:Eulophidae)
Zaglyptus multicolor Grav.(Hym.:Ichneumonidae)
ETO
9 Kış aylarında toprağın derince sürülmesi
9 Zarar periyodu boyunca 3-4 günde bir,
kurtlu zeytinlerin toplanarak zeytinlikten
uzaklaştırılması
9 Sonbahardaki yoğun zararını önlemek için,
erken hasat
ETO
Zeytin sineğinin parazitoiti O.concolor,
bazı ülkelerde kitle halinde üretilerek,
zeytin bahçelerine salınmak suretiyle
biyolojik mücadelede kullanılmaktadır.
Bu parazitoit Bornova Zirai Mücadele
Araştırma Enstitüsü’nde 2001 yılından
beri kitle halinde üretilerek, Gökçeada’
da salınmaktadır.

ETO
Zeytin sineği’ ne karşı kitlesel tuzaklama
Eşeysel feromon içeren IPMT tuzakları ile % 2 lik
Amonyum fosfat içeren Mc Phail tuzaklarıyla
eşlendirilmiş vertikal sarı yapışkan tuzaklar en etkili
olanlardır. Hem feromon kapsülü hem amonyak içeren
polimer matriks kapsüllerinin bulunduğu 20x30x0,4 cm
boyutlarındaki kontrplak levhalar 1 tuzak/1 ağaç olacak
şekilde asılır. Tuzak gövdeleri uygulamadan önce 15
dakika süreyle % 0,5 lik deltamethrin solüsyonuna
bandırılır. Üzerine bir feromon ve bir amonyak kapsülü
yerleştirilir. Tuzaklar yerden 1,5-2 m yükseğe ve
ağaçların güney-doğu yönüne gölgeye fakat açık bir kısma
asılır.
ETO
Uygulama zamanı: Zeytin tanelerinin
olgunluğuna gelmesinden hemen sonra
vurma
Küçük ağaçlara sahip bahçelerde 2 tuzak, büyük ve
homojen olmayan zeytin alanları için 1 tuzak /ağaç
olmalıdır. Tam izole olmayan yerlerde sınırdaki
ağaçlara iki misli uygulama yapılmalıdır.
ETO
Uygulama sezon ortasında yaklaşık eylül ayının ilk
yarısında tekrarlanmalı, ilk asılan tuzaklar ağaç üzerinde
bırakılarak yenileri asılmalıdır. Ana gövde olarak sarı
yapışkan vertikal tuzak da kullanılabilir. Monitor
tuzaklarla ergin populasyon yoğunluğu da izlenmelidir.
Bunun için hektara bir adet feromon kapsülü içeren sarı
vertikal yapışkan tuzak ve %2 lik amonyum fosfat içeren
Mc Phail tuzağı asılmalıdır. Feromon kapsülleri 6 haftada
bir, Mc Phail tuzağı eriyiği her hafta yenilenmeli, bu
tuzaklar kıyaslama amacıyla aynı ekosistemde başka bir
zeytin bahçesine de asılmalıdır. Hasat sonunda
değerlendirme hem tuzaklarda yakalanan ergin sayıları ve
hem de meyve bulaşma oranına göre yapılır. Yağlık
çeşitlerde % 8, sofralık çeşitlerde % 2 olan EZE ile
kıyaslanarak yöntemin etkinliği saptanır.Uygulama en az
300-500 ağaçlık izole veya yarı izole alanlarda
yapılmalıdır. 1000 ağaçtan daha büyük olması tercih
sebebidir. Düşük veya orta yoğunlukta populasyonlar
idealdir.
ETO
Zeytin sineği’ ne karşı kullanılan ekotrap ve Mc Phail tuzağı
ETO
Zeytin güvesi
Prays oleae Bern. (Lep.:Hyponomeutidae)
Ergin
ETO

Yılda üç döl verir. Her döl, zeytin ağacının ayrı
bir fenolojik döneminde zararlı olur.
Yaprak dölü
Çiçek dölü
Meyve dölü
ETO
Yaprak dölü (=Phyllophagous
Larvalar, sonbaharda hemen
yumurta kabuğunun altından,
yaprak epidermisine girer.
Burada
iki
epidermis
arasındaki
etli
kısımda
beslenerek, 2-3 mm boyunda
bir oyuk açar ve bu oyuk
içinde kışı geçirir. Ertesi
ilkbahar taze sürgün uçları
ve yapraklarla beslenirler.
Yaprakta zarar
ETO
Çiçek dölü(=Anthophagous)
Larvalar, çiçek tomurcuklarının içine girerek
beslenirler. Çiçek dölü larvaları, çiçek salkımları
arasında
beslenerek,
salkımlardaki çiçek ve
tomurcukları yok ederek meyve tutumunu engellerler
Bir larva, 10-15 gün süren gelişmesi boyunca, 30-40
tomurcuğa zarar verebilir.
ETO
c) Meyve dölü (Carpophagous)
Larvalar meyve sapı dibinden
meyve içine girerek, sap ile
birleştiği kısmı yok eder ve
kararan meyvelerin dökülmesine
neden olur. Bunlara "karabiber
çekirdeği içerisinde
dökümü" denir. Meyve içine Meyve
oluşturduğu zarar
giren
larvalar
meyve
çekirdeğinde
beslendikten
sonra pupa olmak için, meyve
sapı dibinden dışarı çıkar. Bu
sırada, meyve sapı ile meyve eti
bağlantısını
yok
ederek
dökülmesine neden olur. Bu
meyveler henüz yağlanmadıkları Meyve üzerindeki çıkış deliği
için değerlendirilemez.
ETO

Parazitoitler :
Bracon variegator Spinole.(Hym.:Braconidae)
Chelonus cingulipes Niez.(Hym.:Braconidae)
Chelonella depressa Thom.(Hym.:Braconidae)
Chelonus oculator Panz.(Hym.:Braconidae)
Phanerotomella kerteszii Szepl.
Aganiaspis fuscicollis praysincola Silvestri
(Hym.:Chalcididae)
Elasmus albipensis Thom.(Hym.:Elasmidae)
Elasmus flabelletus Fons.(Hym.:Elasmidae)
Oomyzus sempronius Erd.(Hym.:Eulophidae)
Gelis areator Panz.(Hym.:Ichneumonidae)
Lissonata proxima Fons.(Hym.:Ichneumonidae)
Avcı böcek :Chrysoperla carnea Steph.
(Neur
.:Chrysopidae)
ETO

Biyoteknolojik mücadele
Kitlesel tuzaklama
Zeytin tomurcuklarının kabarmaya başladığı
mart sonu nisan başlarında, 3 zeytin
ağacına bir delta tipi eşeysel çekici tuzak ()
asılarak bu zararlı ile etkili bir mücadele
yapılabilir.
ETO

Zeytin kabuklubiti
Parlatoria oleae (Colvèe)
(Hom.:Diaspididae)
Zeytin
kabuklubiti
genelde
tozlu, parazitoit faaliyetinin
olmadığı, öncelikle salamuralık
zeytinliklerde (örneğin: Domat
çeşidinde), ekonomik önemde
zararlara neden olabilmektedir.
Meyvelerin
salamuralık
özelliklerini azalttığı için ikinci
dölünün meyvedeki zararı önem
taşır. Zararlı yılda 2 döl verir.
ETO

Zeytin kabuklubiti, gövde, dal,
sürgün, yaprak ve meyvelerde
zarar yapar. Bitki özsuyunu
emerek
ağaçları
zayıflatır,
verimlerinin
azalmasına
ve
kurumalarına neden olur. Zeytin
daneleri üzerinde beslenirken
salgıladığı
toksik
madde
sonucunda, 3-4 mm çapında
kırmızı ve mor lekeler ve
deformasyonlar meydana gelir.
Özellikle salamuralık çeşitlerde
meyvelerin
kalitesi
düşer,
ekonomik
kayıplar
meydana
gelir.
ETO

Zeytin kabuklubiti, genellikle nem oranı
yüksek sahil kesimleri ile sulanan
bahçelerde yer alan ve yeşil sofralık
olarak değerlendirilen zeytin çeşitlerini
daha çok tercih eder. Bu nedenle, kuruyan
dallar kesilmeli, ağaçların havalanması ve
güneşlenmesi için budama ve aralama
yapılmalı, toprak işlemesi, sulama ve
gübrelemeye
önem
verilmeli,
fazla
sulamadan kaçınılmalıdır.
ETO
Zeytin kabuklubitinin doğal düşmanları, zararlı
popülasyonunu sınırlayıcı öneme sahiptir. Bunlar,
özellikle ilk döle ait ergin dişi ve ikinci döle ait
ikinci dönem nimfler üzerinde oldukça etkilidir.
Bu durum göz önüne alınarak, zararlıya karşı
yapılacak mücadelelerde, önce parazitlenme
durumları saptanmalı ve gerekiyorsa ilaçlı
mücadeleye karar verilmelidir. Eğer %50 gibi
yüksek parazitlenme varsa, ikinci döle karşı
kimyasal mücadele yapılmamalıdır.
ETO

Parazitoitler :

Avcı böcekler :
Aphytis maculicornis (Masi) (Hym.:Aphelinidae)
Aphytis proclia (Walker) (Hym.:Aphelinidae)
Aphytis mytilaspidis (Le Baron) (Hym.:Aphelinidae)
Aspidiophagus citrunus (Hym.:Aphelinidae)
Chilocorus bipustulatus (L.) (Col.:Coccinellidae)
Exochomus quadripustulatus (L.) (Col.:Coccinellidae)
Cybocephalus fodori (E.Y.) (Col.:Cybosephalidae)
Symnus apetzi Mulz. (Col.:Coccinellidae)
Lestodiplogis sp. (Dip.:Cecidomyiidae)
Pullus sp. (Col.:Coccinellidae)
Typhlodromus sp. (Acarina:Phytoseiidae)
Ambyliseius sp. (Acarina:Phytoseiidae)
Allothrombium sp. (Acarina:Trombidiidae)
ETO
Kimyasal mücadele
Yaprak ve sürgünlerde zarar yapan birinci
dölüne karşı, çok yüksek popülasyonların
dışında, ilaçlama yapılmamalıdır. Böylece,
bahçedeki doğal düşmanlar korunmuş
olacaktır.
Zararlının ikinci dölünde ise, bahçedeki
zararlı yoğunluğu ve parazitlenme oranı
göz önüne alınmalıdır. Zararlı yoğunluğunun
düşük, parazitlenme oranının da %50’den
yüksek olduğu bahçelerde, larvalara karşı
mücadeleye gerek yoktur.
ETO

Zeytin pamuklubiti
Euphyllura olivina Costa. (Hom.: Psyllidae)
Zeytin pamuklubiti, genelde ilkbahar aylarının
yağışlı geçtiği nemli havalarda, budama yapılmamış
zeytinliklerde ve zeytinin çiçeklenme döneminde
zararlı olabilmektedir.
Ergin
Nimf
ETO

Kışı ergin olarak, ağaçların kabuk
altlarında, yarık ve çatlaklarında hatta
sürgün koltuklarında geçirir. Erginler mart
başından itibaren aktif duruma geçerek,
önceleri sürgün uçlarına ve uç yapraklarına
yumurta bırakırlar. Daha sonra çiçek
tomurcuklarının oluşması ile yumurtalarını
tomurcuk saplarına bırakırlar. Nimfler
çıkardıkları tatlımsı pamuk gibi bir madde
ile vücutlarını örterler. Tomurcuklara
girerek beslenirler. Yılda 3-4 döl verir.
ETO

Nimfler, zeytin somaklarında,
tomurcuk sapları ve sürgün
uçlarında bitkinin öz suyunu
emerek,
ağaçların
ve
sürgünlerin
zayıflamasına,
çiçek ve çiçek tomurcuklarının
dökülmesine neden olurlar.
Zararlının yoğunluğu arttıkça
zarar oranı da yükselir. Düşük
yoğunluklardaki zararı pek
hissedilmez.
Yaprakta zararı
Çiçek salkımında zararı
ETO
Parazitoitler :
Aphytis spp. (Hym.:Aphelinidae)
Psyllaephagus euphyllurae Silv.. (Hym.:Encyrtidae)
Avcı böcekler
Chilocorus bipustulatus L. (Col.:Coccinellidae)
Pharoscymnus pharoides Marsh. (Col.:Coccinellidae)
Cybocephalus fodori (E.Y.) (Col.:Nitidulidae)
Anthocoris nemoralis Fabr. (Het.:Anthocoridae)
A. minki Dohr. (Het.:Anthocoridae)
Orius niger (Wolf) (Het.:Anthocoridae)
Deraeocoris delagrrangei Puton (Het.: Miridae)
Heterotoma dalmatinum (Wgn.) ( Het.: Miridae)
Campyloneura virgula (H.S.) ( Het.: Miridae)
Myrmecoris gracilis (J. Sahlb.) ( Het.: Miridae)
Myrmecoris coartatus (M-R) ( Het.: Miridae)

ETO

Ağaçlar daima sağlıklı tutulmalı, bol güneş
almasına ve havalanmasına dikkat edilmelidir.
Tekniğine uygun bir budama yapılarak, bu
böceğin zarar yapması önlenebilir.
ETO
Zeytin yara koşnili
Pollinia pollini Costa (Hom.:Asterolecaniidae)

Zeytin yara koşnili, kışı dal ve dalcıkların yarık
ve çatlaklarında ergin dişi halinde geçirir. Zeytin
yara koşnili, kısmen solmaya yüz tutan ve zayıf
kalan ağaçlarda küçük don çatlaklarına ve sırık
yaralarına yerleşerek, bitkinin özsuyunu emmek
suretiyle
zararlı
olmaktadır.
Mücadelesi
yapılmadığı zaman ağaç çalılaşmakta, dal ve
dalcıkları kurumaktadır.
ETO
Avcı Böcekler
Chilocorus bipustulatus (L.) (Col.: Coccinellidae),
Exochomus quadrimaculatus (L) (Col.:Coccinellidae),
Chrysopa sp. (Neur.:Chrysopidae),
Cheletogenes ornatus (Can. And Fan.)
(Acarina:Cheyletidae)
ETO

Zeytin yara koşnili ile bulaşık dallar
kesilip yakılmalıdır.
Sırıkla
hasat
yapılmamalıdır.
ETO

İlaçlama Zamanı:
Parazitlenmenin %50’nin altında
olduğu
bahçelerde, ağaçların çiçekte olmadığı ve
yumurtaların %50’sinin açıldığı zaman ilaçlı
mücadeleye başlanmalıdır. Çiçek zamanı
ilaçlama yapılmamalıdır.
Etkili madde:
Yazlık mineral yağ , %70 1500 ml/100 l su
Yazlık mineral yağ , %85 1250 ml/100 l su
ETO
Elmanın ana zararlısı Elma içkurdu (Cydia pomonella) ile
mücadele
Çiftleşmeyi engelleme yönteminde kullanılan Isomate-CPlus tipi yayıcıların elma ağacı üzerine asılışı
ETO

Her biri 165 mg feromon içeren Isomate-CPlus tipi yayıcılar ilk ergin yakalanışı ile
birlikte 1000 adet/ha dozunda bahçeye
homojen olarak dağıtılır ve sınırlarda daha
yoğun kullanılır.
ETO
ETO
Ticari İsim: Madex®
Etkili madde adı ve oranı: %1 Cydia pomonella
virüsü (en az 3x1013 GV/1)
Doz: 10ml+500g şeker+250g köpüklü süt tozu/100
lt.su )
Firma: V.I.T.
ETO
Teşekkürler
1992
Ekolojik
Tarım Organizasyonu
Derneği
ETO

organik tarımda meyve-bağ zararlılarının yönetimi organik tarımda

Transkript

Benzer belgeler

ETO

5 Dersler, ödevler, sınavlar, kurslar... Dinlence günlerinde bile boş

Zeytin Güvesi - kapar organik

afyon kocatepe üniversitesi iş sağlığı ve güvenliği koordinatörlüğü

Grundtvig Öğrenim Ortaklığı

Türk zeytinyağının kıymetini dünya yavaş yavaş anladı

ZEYTİN YETİŞTİRİCİLİĞİ EKOLOJİK İSTEKLERİ :