GRUP TEKNOLOJİSİ VE HÜCRESEL ÜRETİM

GRUP TEKNOLOJİSİ VE
HÜCRESEL ÜRETİM
GRUP TEKNOLOJİSİ VE
HÜCRESEL ÜRETİM
Grup Teknolojisi Ve Hücresel Üretim Kavramları
Grup teknolojisi oldukça geniş bir kavramdır. Üretim ve endüstri
mühendisliği alanlarında pek çok problemin benzer özellikler taşıdığı ve
dolayısıyla beraberce çözüldüklerinde büyük bir verimlilik artışının ve
ekonomikliğin elde edilebileceği prensibine dayanır. Üretimden
satınalmaya, pazarlamadan üretim yönetimi ve planlamanın her
aşamasında uygulanabilme esnekliğine sahiptir.
Grup teknolojisi kavramı ilk önce 1950’li yıllarda Rus mühendis
Mitrafanov tarafından ortaya atıldı(Kalpakjian,1989). Oradan Batı ve
Doğu Avrupa’ya, Japonya’ya ve ABD’ye yayıldı. 1960’lı yılların sonlarında
ve 1970’lerde üretim hücrelerinin uygulamaları belirgin bir şekilde ilgi
odağı olmuş ve bu konuda yoğun akademik çalışmalar başlamıştır.
Günümüzde ise grup teknolojisi özellikle gelişmiş ülkelerde yaygın bir
uygulama alanı bulmuştur.
Grup Teknolojisi(GT)
Grup Teknolojisi Nedir?
Grup Teknolojisi, ürün tasarımı ve üretiminde ürünler arasındaki
benzerliklerden faydalanarak, ürünleri benzerliklerine göre
gruplandırmaya dayanan yeni bir üretim felsefesidir. Hücresel Üretim
ise Grup Teknolojisinin atölye düzeyine uygulanmasıdır.
Grup Teknolojisinin Amacı
Benzer özelliklere sahip parçaları ayırt ederek parça aileleri
oluşturmak ve tasarımda ve üretimde bu benzerliklerden
yararlanmaktır.
GT, benzer parçaların üretim ve tasarımında benzerliklerinin
avantajlarından yararlanmak amacıyla birlikte tanımlanıp gruplandığı
bir üretim felsefesidir. Benzer parçalar, parça aileleri biçiminde
düzenlenmektedir. Buradaki anlayış, çok sayıda yapım yerine az
sayıda oluşturulan ailelerle çalışmak suretiyle verimliliği arttırmaktır.
Bu amaçla üretim teçhizatı, makine grupları ya da hücrelere ayrılıp iş
akışı, yeni duruma göre düzenlenmektedir.
Grup Teknolojisinin Başlıca Kavramları
Tüm grup teknolojisi uygulamaları için başlıca 4 önemli kavram vardır:
sınıflandırma, ailelerin oluşturulması, basitleştirme, standardizasyon.
1. Sınıflandırma
Bu teknik, belirli verilerin benzerlikler ve temel farklılıklar baz alınarak
düzenlenerek organize edilmesini içerir.
2. Ailelerin Oluşturulması
Aile, belirli bir amaç açısından ortak karakteristik özellikleri taşıyan parça yada
nesnelerin bir araya getirilmesinden meydana gelir.
3. Basitleştirme
Basitleştirme bilgiler ve verilerin üzerindeki kontrolün arttırılması amacıyla
gereksiz çeşitliliğin azaltılmasını ifade eder.
4. Standardizasyon
Standardizasyon üretim prosedürleri, parça özellikleri, terminoloji, talimatlar gibi
araç yada nitelikler arasından en iyi yada tercih edilen niteliklerin seçilmesini
ifade eder.
Hammadde ve parçaların geometrik özelliklerine göre sınıflandırılması
Malzemelerin geometrik ve ölçüsel özelliklerine göre kodlama
Görünüş ve üretim açısından benzer parçaların oluşturduğu bir grup
Üretim açısından farklı görünüş açısından benzer parçaların
oluşturduğu bir grup
Görünüş açısından farklı üretim açısından benzer parçaların oluşturduğu grup
GT' nin yararları aşağıdaki
gibidir(Ghosh,1990,s.6):
• Toplam üretim sürecinde belirgin bir azalma
• Daha kısa süreç zamanlarına bağlı olarak, grup içinde
süreç içi işlem azaltılması
• Kaliteye ilişkin sorumluluk küçük bir gruba yüklenebilir
• İsin zamanında bitirilme sorumluluğu da bu gruba
yüklenebilir.
• Düzenli sipariş dizilim aralarıyla kapasitede bir artış
sağlamak ve hazırlık zamanında belirgin bir azalma
sağlamak için makinelerde boş yükleme işlemleri
planlamaktadırlar.
GRUP TEKNOLOJİSİNİN AVANTAJLARI
•
İş akışını basitleştirir.
• Taşıma miktarları azdır.
• Üretim içi stoklar azdır.
• Toplam üretim zamanı kısadır.
• Makine hazırlık zamanı düşüktür.
• Üretimin kalitesi yüksektir.
• ÜPK faaliyetleri basittir.
• Fabrika kullanım alanını azaltır.
• GT bir veri bankası oluşturur.
• Maliyet tahminlerini kolaylaştırır.
GRUP TEKNOLOJİSİNİN
DEZAVANTAJLARI
• Bazı üretim araçlarından birden fazla sayıda
bulundurulması gerekebilir bu da atölye tipi
üretime kıyasla daha fazla sabit yatırımı
gerektirir.
• Tezgah kapasite kullanım oranının
düşmesine ve tezgah kullanım sürelerinin
azalmasına neden olur.
• Tezgahların makine hücreleri veya gruplar
halinde yeniden düzenlenmesinde büyük
masraflara girilebilir.
• GT kavramları, insanların çalışma
şekillerinin değişmesini gerektirir, bu nedenle
çalışanlarım direnciyle karşılaşılabilir.
Hücresel Üretim Sistemi(HÜS)
Kavram
En basit anlamıyla HÜS, GT'nin atölye sistemine
uygulanmasıdır. HÜS' de, ekonomik yararlarını
başarmak amacıyla parçalar, parça-aileleri
oluşturmak için birlikte tanımlanıp
gruplandırılmaktadır.
Diğer yandan HÜS aşağıdaki gibi
tanımlanmaktadır:
“Hücresel Üretim Sistemi, parçaların, parça aileleri
biçiminde ve makinelerin, makine hücreleri
biçiminde gruplandığı bir üretim sistemidir. Parça
tasarımı ve üretim özelliği benzerliği kümelemeyi
başarabilmek için kullanılmaktadır.
Hücresel imalat, çeşitlilik gösteren ürünleri
mümkün olan en az israfla üretmeye çalışan bir
yaklaşımdır.
Türkiye’de Hücre Tasarım Süreci
Türkiye’de hücresel imalat yapan firmalar üzerine bir araştırma yapılmıştır. Firmalara
anket doldurtulmuştur. İncelenen firmalarda, hücre oluşturma ile ilgili iki temel
yaklaşım mevcuttur:
1. İlk önce ürün/parça aileleri belirlenir. Daha sonra bunların üretimi için gerekli olan
donanım/makineler ve iş görenler atanır.
2. İlk önce kilit donanım/makine seçilir. İlgili donanım/makineler, kilit makinenin
yakınına yerleştirilir.
Firmaların %94’ü öncelikle ürün/parça ailelerini belirleyip, ardından gereken
donanım/makina ve iş görenleri atamıştır. Diğerleri ise, ikinci yaklaşımı uygulamıştır.
Anketi yanıtlayanlara ürün/parça ailelerini belirlemede kullandıkları yöntemler
sorulmuştur. Kodlama sistemlerinin kullanımı aşırı zaman harcamayı ve ciddi çalışmayı
gerektirdiğinden, firmaların çoğu ürün/parça ailesi belirlerken görsel yöntemi ve
parçaların izlediği rota bilgilerini kullanmışlardır. Hem görsel yöntem hem de
parçaların izlediği rotaları kullanan firmaların oranı %75’tir.
Anketi yanıtlayanlara hücre tasarımı sırasında planlanan hücrelerin performansını
değerlendirip değerlendirmedikleri sorulmuş; tüm firmaların % 94’ünün tasarlanan
hücrelerin performansını değerlendirdikleri belirlenmiştir. Değerlendirme sırasında
kullanılan yöntemler sorulduğunda; yanıtlayanların tamamı analitik yöntemleri
kullandıklarını ifade etmişlerdir. Bunun yanında firmaların % 73’ü bilgisayar
simülasyonunu bir araç olarak kullanmıştır. Firmalardan hiçbiri hücre tasarımı
sürecinde fiziksel simülasyon, yapay zeka, bulanık mantık gibi yöntemleri dikkate
almamışlardır.
Avantaj ve Dezavantajları
HÜS'ler atölye tarzı üretim sistemi ile karsılaştırıldıklarında pek çok
avantajlarının olduğu görülmektedir. Bu yararlar/avantajlar aşağıdaki
biçimde sıralanabilmektedir:
• hazırlık zamanlarının azalması
• süreç içi envanterlerin azalması
• malzeme taşımada kolaylık
• malzeme aktarma maliyetlerinin azalması
• geçiş zamanlarının azalması
• insan ilişkilerinin iyileşmesi
• kaliteden direkt isçinin sorumlu olması nedeniyle kusurlu üretim
miktarının azalması
• kapasite planlama, malzeme planlama ve kontrollerin
basitleştirilmesi.
avantajlarının yanı sıra HÜS'lerin dezavantajları da
mevcuttur ve aşağıdaki biçimde sıralanabilir:
•atölye tarzı üretim sisteminin sağladığı esneklik
düzeyinin her zaman sağlanamaması
•hücrelerin yaşam sürelerinin, yapım talebine ve yapım
karışımındaki değişimlere bağlı olması
•makine sayılarındaki artış ve hücre dışı elemanların
elenmesi ile, makine kullanımının azalması
•düzenli bakım eylemlerinin istenilen boyutta düzenli
olmaması; aksine, çok daha düzenli yapılması
gerekmektedir.
Yöneticiler HÜS uygulamalarının avantajlarının
farkındadırlar. HÜS kullanıcılarının elde ettikleri
başarılar aşağıdaki gibi gruplandırılabilir:
•Teknoloji yenilemesi ile zenginleştirilmiş yetenek;
•İnsan faktörü ile ilgili yükselmiş sorumluluk ve
motivasyon;
•Planlama, koordinasyon ve kontrolde basitlik.
GT uygulamalarına karşı olan isteksizlik halihazırda devam
etmektedir. Firmaların HÜS uygulamalarına başlamaları için
cesaretlerini azaltan birçok şey vardır. En çok yaygın olanlar
aşağıda sıralanmıştır:
•Yeni bir tesise yatırım,
•Vardiya (relayout)
•Normal işlemlerde kargaşa ve huzursuzluk,
•Hücreler arasında kapasite dengelemesi,
•Takım, alet ve edevatların üzerinde bilimsel yönetim ilkelerini
kullanma isteği,
•Organizasyonu sınırlama isteği,
•Yeni iş uygulamaları ile birleşme,
•Esnekliği kaybetme riski,
•Pazar belirsizliğinden dolayı yaşanan risk,
•Fikrin insanlara anlatılma mecburiyeti,
•İşçilerin gösterdikleri direnç,
•İşçilerin yeniden eğitilmeleri,
•CMS uygulamaları ile ilgili faaliyetlerin koordinasyonu,
•Tüm seviyelerde faydaları sezinleyebilme yeteneğinin olmayışı.
TEŞEKKÜRLER