STAJ DEFTERİ

STAJ DEFTERİ
Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu Öğrenci
İsmi
Öğrenci Numarası
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
İÇİNDEKİLER
Başlıklar
1.
Giriş
2.
Network
2.1.
Networkün Amacı
2.2.
Network Çeşitleri
2.2.1.
Yerel Ağlar (LAN – Local Area Network)
2.2.2.
Kampus Ağları
2.2.3.
Ulusal Ağlar
2.2.4.
Uluslar Arası Ağlar
2.3.
Network Topolojisi
2.3.1.
Bus Topolojisi
2.3.2.
Yıldız (Star) Topolojisi
2.3.3.
Tree Topolojisi
2.3.4.
Ring Topolojisi
2.4.
Kablolama
2.4.1.
Çift Bükümlü Kablo (Twisted Pair Kalbe)
2.4.2.
Koaksiyel (Coaxial Kalbe) Kablo)
2.4.3.
Fiber Obtik (Fiber Optic Kalbe) Kablo
2.4.4.
Kabloların Karşılaştırılması
2.5.
Kablosuz İletişim
2.5.1.
Mikrodalga
2.5.1.1. Terastan Terasa İletişim
2.5.1.2. Uydu ile iletişim
2.5.2.
Kızıl Ötesi (Infrared)
2.5.3.
Radyo Sinyali
3.
TDM (Time Devision Multiplexing)
3.1.
İnternet erişimi
3.2.
Ofisler arasında bağlantı
3.3.
TDM’in Kullanıcılara Sunduğu Hızlar ve İletişim Prensibi
3.4.
TDM Altyapısı ve İletişim Şekli
3.4.1.
DXX Node’lar
3.4.1.1. Tek (Basic Single) katlı Node
3.4.1.2. Çift (Basic Double) Katlı Node
3.4.1.3. DXX’lerin Bağlandığı Ana Yapılar
3.4.1.4. DXX Kartları
3.4.2.
Newbridge Node’lar
3.4.3.
DXX ile Newbridge Arasındaki farklar
3.4.4.
TDM Üzerinden Veri İletiminde İzlenen Yol
3.5.
TDM Bölümünde Stajın Akışı
4.
TURPAK (Türkiye Paket Anahtarlamalı Veri Şebekesi)
4.1.
Paket Anahtarlama Nedir? (Sayısal Paket Şebekesi)
4.2.
OSI Modeli Nedir?
4.3.
OSI Modeli ve TURPAK
4.4.
Paket Anahtarlamada Kullanılan Teknolojiler
4.4.1.
ATM
4.4.2.
Frame Relay
4.4.3.
X-25
Başlıklar
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
Sayfa No
1
1
2
2
2
2
2
2
2
2
3
4
4
5
5
5
5
6
6
6
7
7
7
8
9
9
9
9
10
10
10
11
12
12
13
13
14
16
17
17
18
18
19
19
20
20
Sayfa No
4.4.4.
ATM – Frame Relay – X-25 Karşılaştırması
4.5.
TURPAK Şebekesinin Avantajları
4.6.
TURPAK’ın Telekom Alt Yapısını Kullanım Şekli
4.7.
TURPAK’ta Stajın Akışı
4.7.1.
Devre Kurulumu
4.7.2.
Arıza Islahı
4.7.3.
Açma – Kapama İşlemi
5.
TTNET
5.1.
TTNET’e Kullanılan Teknolojiler
5.2.
TTNET ile Kişisel İnternet Erişimi
5.3.
TTNET’in Avantajları
5.4.
Metro Ethernet
6.
ADSL ( Asimetrik Dijital Subscriber Line)
6.1.
ADSL’in Çalışma Şekli
6.2.
ADSL’in Çözdüğü Problemler ve Getirdiği Yenilikler
6.3.
ADSL’in Avantajları
6.4.
ADSL’in Uygulamaları
6.5.
ADSL Üzerinden veri iletiminde izlenen Yol
6.6.
ADSL Bölümünde Stajın Akışı
7.
Türk Telekom’un Tarihi
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
21
21
21
22
22
22
22
23
23
23
24
24
25
27
27
28
28
29
30
31
STAJ DEFTERİ
1. GİRİŞ
Zorunlu olarak yapmam gereken 60 günlük staj süremin içindeki ilk 20 günlük teknik
stajımı 10.07.2006 ile 04.08.2006 tarihleri arasında Acıbadem Türk Telekom A.Ş Anadolu
Yakası Genel Müdürlüğünde bulunan bilişim ağları departmanında yaptım.
Bilişim ağları departmanı kendi bünyesinde veri iletişim hizmeti sunan 4 bölümden
oluşmaktadır. Bunlar:
1.
2.
3.
4.
TDM (Time Devision Multiplexing - )
TURPAK
ADSL
TTNET
Dört haftalık bu staj süresince her bölümde bir hafta kalmak suretiyle rotasyonlu olarak
çalıştım. Staj süresince her bölümün Telekom’a ait altyapıyı nasıl kullandıkları, sadece
kendilerine özel olarak kullandıkları altyapıları, her bölümün verdiği hizmetin çalışma
prensibini, verdikleri hizmetlerde kullandıkları teknolojileri ve işlerin genel akışıyla ilgili
genel anlamda bilgi edindim.
Bir binadaki bilgisayarları birbirleriyle iletişim halinde olması için çeşitli network
araçları ve kablolarla birbirine bağlayarak nasıl ortak bir çatı altında topluyorsak Telekom’un
yaptığı işte gerekli altyapı araçlarıyla tüm Türkiye’yi bir network altında toplayıp dünya
iletişimini kurmaktır. Aslında Telekom’un yaptığı iş Türkiye çapında bir network kurmaktır
ve kurmuş olduğu bu networkü dünyaya bağlamaktır.
2. NETWORK
Paylaşım amacıyla iki veya daha fazla cihazın bir araya getirilmesiyle oluşturulan
yapıdır. Bu yapı yüzlerce iş istasyonu veya kişisel bilgisayarlardan oluşabileceği gibi, iki
bilgisayarın birbirine bağlanmasıyla da elde edilebilir.
2.1.Networkün Amacı
Tamamen bir gereksinimden doğan networkün asıl amacı paylaşımdır. Bu paylaşım
gerek fiziki donanımların ortak kullanılması gerekse veri ve yazılım paylaşımları olabilir.
Diğer bir avantajı ise networke dahil olan donanımların birbirleriyle sürekli olarak iletişim
halinde olmasıdır. Networkün amacını şu başlıklarda genel olarak toplayabiliriz:




Veri paylaşımı
Çevre birimleri paylaşımı
Uygulamaların ortak kullanımı
Sürekli iletişim halinde bulunma
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
2.2. Network Çeşitleri
2.2.1. Yerel Ağlar (LAN – Local Area Network)
Bina veya ofis içi gibi sınırlı alanlar dahilinde kurulan ağlardır ve diğer ağ
çeşitlerine göre daha hızlı çalışır. Bünyelerinde çeşitli çevrebirimler barındırırlar.
Günümüzde ise birçok firma günlük işlerini yerel bilgisayar ağları üzerinden
yürütmektedir.
Network üzerindeki bilgisayar sistemi
2.2.2. Kampus Ağları
Adını birden fazla binayı bir ağ ile birleştiren ilk organizasyonlar olan
üniversitelerden almaktadır. Birden fazla bina arasında bilgi ve kaynak paylaşımı
sağlayan bu ağlarda yer altı ve yerüstü kablolar kullanılmaktadır.
2.2.3. Ulusal Ağlar
Tüm ülkeye yayılmış olan organizasyonların birimleri arasında veri iletişimini
sağlarlar. Bölgeleri, şehirleri, eyaletleri ve hatta tüm ülkeyi kapsayabilirler. Bunlar
Büyükşehir ağları (MAN - Metropolitian Area Network), veya geniş alan ağları (WAN
– Wide Area Network) adları ile kullanılırlar. Bu ağlar iletişim alt yapısına ihtiyar
duyarlar ve bu altyapıda telekomünikasyon şirketleri tarafından sağlarnır.
2.2.4. Uluslar Arası Ağlar
Veri iletişimi için ülke sınırları aşıldığında devreye girerler. Bu noktada iletişimi
sağlayan fiziksel ortamlar ya okyanusları aşan kablolar arayıcılığıyla yada uydular ile
sağlanır. Asıl manadaki geniş ağlar (WAN) bunlara denir. Wan bağlantılarını 2 şekilde
gruplayabiliriz.
 Enterprise WAN : Büyük bir kuruluşun geniş alandaki tüm lan
bağlantılarını içerir.
 Global WAN
: Tüm dünyayı kaplayan geniş bir ağ olabileceği gibi,
birçok ulusal sınırı ve pek çok kuruluşun ağını kapsar.
2.3.Network Topolojisi
2.3.1.Bus Topolojisi
Tüm bilgisayarlar ve diğer ağ gereçleri tek bir fiziksel ortam üzerinde sınırlanır. En
ucuz ağ topolojilerinden biridir. Hatanın yerinin belirlenmesi zor olmaktadır ve hatanın
yerini belirlemek için tüm cihazların tek tek sökülüp takılması takılmaları gerekir. Bu
topolojideki sistemi iki şekilde bağlayabiliriz. Bunlar:
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
BNC ve T-connector ile her bilgisayarı birbirine bağlamak şeklinde bir network
oluşturulması.
Bu yöntemde ise bir ana hat üzerine bilgisayarların bağlanmasıdır. Bilgisayar
kabloları ana hata bir terminatör ile bağlanır.
Bu topolojinin avantajları ve dezavantajları ise şunlardır.
Avantaj
Tek bir bilgisayar arızası ağı etkilemez
Kablo bağlantıları kolaydır.
Kablo ve connector ucuzdur.
Dezavantaj
Kablo ve connector arızası tüm bilgisayarların
network altında çalışmasını engeller
Kablo mesafesi sınırlıdır. Fazla sayıda
bilgisayar bağlanmasına imkan tanımaz.
Network kablo hatalarının engellenmesi zordur
ve Performans yüksek değildir.
2.3.2.Yıldız (Star) Topolojisi
Bu yöntemde, her bilgisayar ortak bir cihaz üzerinde (ki buna HUB denir) toplanır.
Ayrıca bu HUB'dan bir başka HUB'a bağlanarak farklı yerlerdeki bilgisayarlar bir
network altında toplanmış olur. İlk
HUB'a "Active Hub" diğerlerine
"Passive Hub" denir. Günümüzde
yaygın
olarak
bu
topoloji
kullanılmaktadır. Çünkü burada her bir
bağlantının
diğer
bağlantıyı
etkilememesidir.
Bir
bilgisayarda
meydana gelen kablo veya kart arızası,
diğer bağlantıları etkilememektedir.
Böylece hatayı bulma, giderme ve
diğerlerinin sorundan etkilenmemesi
çalışma zamanlarını düşürmemektedir.
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
Bilgi işlem merkezi yöneticileri bu topolojide yönetim ve denetim daha rahat kontrol
altına almaktadırlar. Bu topolojinin avantajları ise şunlardır.
Avantaj
Yeni bir bilgisayarın eklenmesi kolaydır.
Dezavantaj
Aktif HUB veya Pasif HUB arızasında
network’ün çalışması engellenmiş olur.
Network yönetimi ve izlenmesine imkan HUB(lar) arası kablo arızası çalışmayı
tanır.
engeller.
2.3.3.Tree Topolojisi
Hiyerarşik yapılanmalı bir topolojidir. Sistemin üst kademelerinde meydana gelen
bir arıza ona bağlı olan alt kademelerin çalışmasını engeller.
2.3.4.Ring Topolojisi
Tüm cihazlar ağı oluşturan ve kablo şeklinde dolaşan bir kabloya bağlıdır. Yani ring
(halka) yerleşim biçimindeki bilgisayarlar bir halka biçiminde birbirine bağlıdır.
Herhangi bir sonlandırma işlemi yapılmaz. Sinyaller bir döngü içinde dönerler. Bununla
birlikte halka yerleşim biçimi aktif bir network'tür. Diğer bir deyişle halka üzerinde yer
alan bilgisayarlar verinin ve sinyallerin iletilmesinden sorumludurlar. Bu nedenle
halkada yer alan bir bilgisayarın arızalanması bütün network'ün çökmesi anlamına gelir.
Bilgisayarlar MAU ile bağlanırlar.
Avantaj
Kablo arızası az sayıda kullanıcıyı etkiler.
Her bilgisayar eşit erişim hakkına sahiptir.
Network genişledikçe performans azalır.
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
Dezavantaj
Kablo, kart ve bağlantı maliyetlidir.
2.4.Kablolama
2.4.1.Çift Bükümlü Kablo (Twisted Pair Kalbe)
Korumalı (Shielded) ve korumasız (Unshielded) olarak ikiye ayrılırlar. Korumalı
kablolar dış ortamlardan yaklaşık 1000 kat daha az etkilenirler. İletim hızları yaklaşık
olarak 100-150 Mbps’dir.
Korumalı Çift Bükümlü (Shielded Twisted Pair Kalbe) Kablonun Yapısı
2.4.2.Koaksiyel (Coaxial Kalbe) Kablo
1950’lerde AT&T Bell Laboratuarlarında geliştirilmiş olan bu kablo elektrik
sinyallerini dışarıdan gelen etkilere karşı korur. Kablo iki iletkenden oluşmaktadır ve
ismi bu iki iletkenin aynı ekseni kullanmasından dolayı verilmiştir. Kalın ve ince diye
ikiye ayrılan koaksiyel kablolarda kalın olanı inceye göre veriyi daha uzaklara
taşımaktadır. Bu kablolar özellikle kablolu televizyonlarda kullanılır.
Koaksiyel (Coaxial Kalbe) Kablonun Yapısı
2.4.3.Fiber Obtik (Fiber Optic Kalbe) Kablo
Fiber optik ağ kablolama teknolojilerinde gelinen en ileri aşamadır. Çok büyük
miktardaki bilgiyi yüksek hızlarda taşımada kullanılır. Tek bir fiber optik kablo
üzerinden bilgisayar verisini, ses, görüntü ve telefon konuşmalarını iletmek mümkündür.
Fiber kablolarda veri cam veya plastik ortam içinde aktarılmaktadır. Koaksiyel
kabloda olduğu gibi fiber kabloda da PVC veya teflon bir dış koruma vardır. Bu
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
korumanın hemen altında kabloyu güçlendirmek için “kevlar” tipinde fiber kullanılır ve
bunun içinde de merkezi koruyan plastik bir kaplama mevcuttur. Kablonun
merkezindeyse cam ve plastik fiber yapısında silindirik bir madde bulunur. Işık sinyali
LED yada LASER aracılığıyla iletmekte ve karşı taraftan foto algılayıcılar (photo
detector) aracılığıyla alınmaktadır.
Fiber Optik (Fiber Optic Kalbe) Kablonun Yapısı
Fiber optik kablolar dışarıdan gelen elektriksel etkilere karşı çok toleranslıdırlar. Bu
yüzden çok uzak mesafelere veri taşımakta kullanılırlar. Önceleri tek bir ışık huzmesini
ileten bu kablolar geliştirilerek 8 kanal içiren fiberler yapıldı. Yani bir fiber üstünde 8
ayrı ışık huzmesi aynı anda taşınabilmektedir. Bu gelişim çok sayıda kablonun yaptığı
işi tek bir kablonun yapabilecek seviyeye getirmesinden dolayı yatırım maliyeti
açısından büyük önem teşkil etmektedir.
2.4.4.Kabloların Karşılaştırılması
Kablolama işlemlerinde en çok dikkat edilmesi gereken yön kablonun kullanılacağı
ortama göre en yüksek kaliteyi en düşük maliyetle elde etmektir. Bunun için
kablolamanın yapılacağı konumdan ne kadar veri taşınacağı göz önüne alınarak yapılır.
Bu yüzden kısa mesafelerde düşük oranda veri taşınacaksa çift bükümlü kablo (Twisted
Pair Cable) kullanılır. Eğer bu kısa alanda çok çok fazla veri akışı olacaksa o zaman çok
sayıda bu kablolardan kullanmak maliyeti çok daha fazla artıracağı gibi dış ortamdan
etkilenmeside yüksek olduğundan dolayı bu durumlarda fiber optik kalolar kullanırlır.
Koaksiyel kablolar ise genelde kablolu televizyon alt yapısında bulunur.
Kablolar
Twisted Pair
Coaxial
Fiber Optic
Kablo maliyeti Kurma Maliyeti EMI uyarlılığı
Hız
Düşük
Düşük
Yüksek
Orta Yüksek
Orta
Daha Pahalı
Orta
Orta
Yüksek
Çok Pahalı
Çok Az
Yüksek
2.5.Kablosuz İletişim
2.5.1. Mikrodalga
Mikrodalga ile veri iletişimi iki türlü yapılmaktadır. İlki yer yüzeyinde yakın
mesafeler arasında yapılan iletişim. Bu terastan terasa olarak da adlandırılabilir. İkincisi
ise yer yüzündeki uzak mesafeler arasında iletişimi sağlamak için uydu aracılığı ile
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
yapılan uydu düzeyinde iletişimdir. Bu iki iletişimin çalışma prensipleri aynı olsa da
yetenekleri farklıdır.
2.5.1.1. Terastan Terasa İletişim
Terastan terasa iletişim antenler aracılığı ile yapılmaktadır. Mikrodalga ile uzak
mesafelere veri iletimi yapılmasına rağmen bu şekildeki bağlantı çok uzak
mesafelerde kullanılmaz. Bu bağlantı iki bina arasında kablolu bir iletişim ağı
olmadığı zaman tercih edilir.
2.5.1.2. Uydu ile iletişim
Mikrodalga bağlantılar yüksek hızları desteklemesine rağmen hava şartlarından
etkilenmektedir. Olumsuz hava şartları (Yağmur, kar, fırtına…vs) sinyal kalitesini
bozmaktadır. Ayrıca mikrodalga sinyalini kullanabilmek için özel izin
gerekmektedir.
Uydu ile yapılan iletişimde, yer yüzeyinden gelen sinyaller uydu aracılığı ile çok
uzak mesafelerdeki (kıtalar arası) bölgelere ulaşabilmektedir. Çok uzak mesafelerde
uydunun kullanılma zorunluluğu dünyanın şeklinden kaynaklanmaktadır. Yani uzak
mesafeler arası yapılan tüm veri iletişiminde (telefon, görüntü, ses…vs) mikrodalga
kullanılmakdır.
2.5.2. Kızıl Ötesi (Infrared)
Kızıl ötesi çok yakın mesafeler arasında bulunan alıcı ve vericiler aracılığı ile
yapılmaktadır. Dar alanda bulunan vericiden gönderilen sinyal yansımalar ile alıcıya
ulaşır. Bu iletişimde kullanılan alıcı ve vericilerin maliyetleri düşüktür. Bu uygulama en
sık olarak televizyon kumandalarında kullanılmaktadır.
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
2.5.3. Radyo Sinyali
Elektromanyetik dalgalar 3 Mhz ile 300 Mhz arasında iletişim yapmaktadır. Bir
verici ile gönderilen sinyaller, alış sahası içinde bulunan tüm alıcılar tarafından
alınabilmektedir. Radyo frekanslarının kullanıldıkları dalgalar:



Shortwawe (Radyolar için)
Very High Frequency (VHF – Televizyn ve FM radyolar için)
Ultra High Frequency (UHF – Televiyon ve radyo için)
Radyo dalgaları ile iletişimde, gönderici ile alıcı istasyonlar iletişimin türüne göre
belli bir frekans aralığını kullanmaktadırlar. Uluslar arası sistemler shortwawe dalga
kullanmaktadır. Yerel sistemler ise UHF ve VHF kullanmaktadır.
3. TDM (Time Devision Multiplexing)
Bilişim ağlarının TDM bölümü kullanıcılara kiralık hat (lease-line) sağlamaktadır.
TDM Kiralık Hat, Türk Telekom A.Ş.’nin kurumsal müşterilere yönelik iki yerel nokta
arasında sayısal, sürekli ve sabit bant genişliği sağlayan bir servisidir. Yani bir A noktasından
B noktasına kadar ulaşan bir veri transfer yapısı oluşturmaktadır. Bu yapı sadece bu iki nokta
arasında iletişim sağlamakla beraber tamamen dış dünyaya kapalıdır. TDM Telekom’un en
geniş bilişim ağları alt yapısına sahiptir ki TDM’in alt yapısından diğer bölümlerde
yararlanmaktadır ( TTnet - Turpak ). TDM’in müşteriler tarafından tercih edilmesin en önemli
sebebi müşteriye özel bir kanal tahsis edilmesiyle güvenliği en ileri teknoloji olmasıdır.
Özellikle ofisler arasında ses, görüntü ve veri trafiğinin aynı anda iletilmesinin istendiği
uygulamalarda kiralık hat en iyi çözümü sunmaktadır. Kiralık hat uygulamalarını başlıca
“internete erişim” ve “Ofisler arasında bağlantılar” için kullanılmaktadır.
3.1.İnternet erişimi
Kiralık hat servisi, kurumsal internet erişimi için en yaygın kullanılan servisdir. TDM
Kiralık Hat kullanılarak internete 64Kbps ile 2 Mbps arasındaki hızlarda erişmek mümkün
olmaktadır. Halen ISP’lerin (Internet Servis Sağlayıcılar) önemli bir bölümü TT A.Ş.’nin
TDM Omurgasına yüksek kapasiteli TDM Node ürünleriyle bağlı durumdadırlar. Bu sayede
ISP’ler, kiralık hat servisiyle internet erişimi talep eden müşterilerine çok kısa sürede internet
erişimi hizmeti sağlayabilmektedirler.
3.2.Ofisler arasında bağlantı
Ofisler arasında yoğun, sürekli, güvenilir ve güvenli iletişim ihtiyacının olması
ve/veya ses, görüntü ve veri iletişiminin aynı ortamdan yapılarak toplam iletişim
maliyetlerinin azaltılması uygulamalarında TDM Kiralık Hat kullanılmaktadır.
3.3.TDM’in Kullanıcılara Sunduğu Hızlar ve İletişim Prensibi
Kullanıcılarına çeşitli hızlarda iletişim sağlamaktadır. Bu hızlar ADSL de olduğu gibi
64 KB, 128 KB, 256 KB, 512 KB, 1 MB ve 2MB’tır. Bu hızlardan 64 Kb ve 128 Kb hızlar
santrallere 2 tel üzerinden taşınırken, 256 Kb’den 2 Mb’te kadar olan diğer hızlar ise 4 tel
üzerinden taşınmaktadır.
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
Santrallere ulaşan veriler taşındığı trunk ve linkler üzerinde 64 Kb’lik zaman
kabinlerine (ts - time slot) ayrılarak iletişimi sağlar. Yani 2 Mb’lik bir hız kapasitesine sahip
olan hat üzerinden 32 tane ts ayrılır. Şekilde de gözüktüğü gibi 2 Mb’lik bir hıza sahip
devrede 32 tane ts 0’dan başlayarak 31’e kadar 64 Kb’lik parçalara ayrılmıştır. Buradan yola
çıkarsak 512 Kb’lik bir devre 64 Kb’lik 8 tane ts ayrılır.
2 Mb’lik hızın ts’lara ayrılmış şekli
3.4.TDM Altyapısı ve İletişim Şekli
TDM alt yapısında 2 çeşit node kullanılmaktadır. Bunlardan ilk kullanılanı Newbridge
(Newbirdge şirketinin donanımı olmakla beraber Türkiye’ye Siemens trafından
getirilmekteydi.). Bu sistem daha sonra Alcatel tarafından getirilmeye başlanmış ve
Siemens’in teknik desteklerinin aksaması üzerine sonradan alınan nodlar DXX (Tellabs
firmasının ürünü olmakla beraber Türkiye’ye Netaş tarafından gerilmektedir.) tir.
3.4.1. DXX Node’lar
DXX node’lar Telekom’un bütün santrallerinde bulunan TDM şebekesinin en alt
düzey alt yapısıdır. Kullanıcı sayısı az olan bölgelerde bulunan santrallerde sadece
DXX’ler bulunsa da, bu node’lar santrallerin büyüklüklerine göre Matris DXX
(Accelator), Cluster node veya LX 6340’lara (son alınanlar daha üst model olan 6340
LX’tir) bağlanmaktadır.
DXX’lerin içine kullanıcılara port sağlayan kartların takıldığı ana bir gövde vardır.
Bu gövdeye göre tek (single) veya çift (double) katlı node denir. Aşağıdaki şekilde bu
node’ların yapısı gözükmektedir.
3.4.1.1.Tek (Basic Single) katlı Node:
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
Tek katlı node’larda 16 tane slot bulunmaktadır. Bu slotlardan 5 tanesi her
zaman bulunması zorunlu olan kartlar tarafından işgal edilmektedir. Bu kartlardan ilk
ikisi 1. ve 2. slota takılan PFU A ve PFU B kartlarıdır. Bu kartlar sisteme güç sağlayan
power kartları olmakla beraber birbiriyle yedekli olarak çalışmaktadır. PFU A kartına
bir şey olduğu takdirde PFU B devreye girmektedir. Diğer zorunlu kart ise 16. slota
takılan SCU’lar yani kontrol kartlarıdır. Bu kart sayesinde tek katlı olan bu node’un
Tek (Single) Katlı Node’un Genel yapısı
hepsini uzaktan kontrol etmek mümkündür ve node’a bulunan kartların bağlantı
ayarlarının bilgisi de tutulur. Takılması zorunlu olan son karlar ise çapraz bağlantı
(cross connection) yapan SXU kartlarıdır.Bu kartlar 14. ve 15. slotlara takılmaktadır.
Bu kartlar üzerinde node’un yapısında bulunan bütün kartların bağlantı bilgileri
depolanır. Herhangi bir şekilde SCU kontrol kartına bir zarar geldiği takdirde node
üzerinden kullanıcılara sunulan hizmette bir aksama olmaz. Çünkü node ait olan bu
bağlantı bilgileri her ne kadar SCU üzerinden kontrol edilip yön verilsede bu bilgiler
SXU kartları üzerinde de tutulmaktadır. Zaten fark edileceği üzere SXU kartları da 2
tanedir ve birbirleriyle yedekli olarak çalışmaktadır. Geriye kalan 11 tane slot
kullanıcıya hizmet verecek olan kartların takılmasına olanak sağlamaktadır. Bu kartlar
çok farklı yapıda olup kendi içlerinde de değişiklik gösterdiğinden ve DXX’e ait olan
her yerde kullanılabildiğinden ayrı bir başlık altında anlatılacaktır.
3.4.1.2.Çift (Basic Double) Katlı Node:
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
Çift katlı node’larda 32tane slot bulunmaktadır. Tek katlı node’larda olduğu gibi
çift katlı node’larda da takılması zorunlu olan kartlar bulunmaktadır. Bu kartlar tek
katlı olan node’lardakiyle aynıdır fakat takılma yerlerinde faklılık göstermektedir. Çift
katlı olan bu yapıda ilk 1’den 16. slota kadar olan kısım üstte 17’den 32. slota kadar
olan kısımsa alt kısımda yer almaktadır. PFU güç sağlayan kartlar cift katlı node’un
Çift (Double) Katlı Node’un Genel yapısı
hem üst hem de alt kısmında olmak üzere 4 adet takılmaktadır. Her 2 tane PFU kartı
bulunduğu kısmın gücünü yedekli olarak sağlamaktadır. SCU kontrol kartı ise üst
kısmın 16. slotuna takılır. Kontrol kartından alt kısma takmaya gerek yoktur. Üst
kısma takılan 1 adet SCU kartı slotların üzerinde bulunduğu ana gövdenin birbirine
bağlı olması nedeniyle her iki kısmıda kontrol edebilmektedir. Kontrol kartlarında
olduğu gibi SXU kartları da sadece üst kısımda bulunan 14. ve 15. slotlara
takılmaktadır. Sadece üst kısma takılı olan bu kartlarda çift katlı yapının bütün
bağlantı bilgileri depolanabilmektedir. Geriye kalan tüm slotlara ise kullanıcıya hizmet
verebilecek olan kartlar takılabilir.
3.4.1.3.DXX’lerin Bağlandığı Ana Yapılar
Kullanıcı sayısının çok olduğu bir santrallerde fazla sayıda DXX node’larından
bulunmaktadır ve çok sayıda olan bu node’ları birbirleriyle iletişim halinden tutmak
amacıyla bağlantı kapasitesi (cross connection) daha fazla olan herhangi bir yapı
üzerinde toplanmaktadır. Bu yapılar bağlantı kapasitesi (cross connection) en düşük
olandan en yüksek olana doğru şu şekilde sıralanır. İlki Matris DXX’lerdir (Accelator)
daha sonra ise Cluster Node’lar gelir. En son ve en yükse bağlantı kapasitesine sahip
olan yapı ise LX’lerdir. Bu yapıların bağlanma şekilleri santrallerin büyüklüklerine
göre değişmektedir.
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
Matris DXX’ler (Accelator) ile Cluster Node’lar neredeyse aynı kapasiteye sahip
oldukları ve aynı işi yaptıkları için bir arada kullanılmazlar. Bu yüzden bir santralde
ya Matris DXX’ler yada Cluster Node’lar bulunur. Bu yapılara en fazla 8 adet DXX
nodu bağlanır. Bunlara Slave Node bağlandığı yapılara ise Master Node denir. Bu
node’lar 155 Mbps linkler ile bağlanır.
Birden fazla sayıda Cluster Node’ların veya Matris DXX’lerin bulunduğu bir
santrallerde bu yapılarıda birbirleriyle iletişim halinde tutmak için LX denilen node’lar
kullanılır. Yani LX’ler santrallerde bulunan tüm node’ların bağlandığı son noktadır.
Bu yapıya Cluster node veya Matris DXX’ler 155 Mbps linkler aracılığıyla ulaşır. Bu
yapının en üst kademede olmasının nedeni ise diğerlerine göre çok yüksek çapraz
bağlama kapasitesine sahip olmasıdır.
Normal şartlarda Matris DXX, Cluster Node ve LX’lere kullanıcı kartlarıda
takılabileceği halde bu pek uygun bir durum değildir. Bu yapıların yüksek çapraz
bağlama kapasitelerine sahip olması nedeniyle santrallerdeki DXX node’larına ortak
bir yerde toplamak için kullanılmaktadır.
3.4.1.4.DXX Kartları
DXX node’larına takılması zorunlu olan güç kartları (PFU), çapraz bağlantı
(cross connection, SXU) ve kontrol kartı (SCU) kartı dışında kullanıcıya hizmet veren
diğer kartlarda vardır. Bu kartlar kullanıcının modemi ile arada kurulan devrenin
ulaştığı diğer uçtaki DXX node’u arasında haberleşmeyi kurmaya yarar. Bu kartların
yapısı diğer kartlardan biraz farklıdır. Diğer kartlar tamamen standart bir yapıya
sahipken bu kartlar ikili bir yapıya sahip olduğu için değişkenlik gösterebilmektedir.
Bir kart üzerine takılacak olan modül ile birden fazla şekil alabilir. Bu kartlar DXX
node takılırken rasgele takılmaması gerekmektedir. Her node’un belli bir çapraz
bağlantı (cross connection) kapasitesi vardır ve bu her zaman göz önüne alınmalıdır.
DXX node’lara takılan kartlar ve onların üzerine takılan modüller şu şekildedir;
 GMH
GMH, üzerinde iki modül yuvası bulunan bir karttır. Her bir modül yuvasına
aynı tip veya farklı tip modüller takılabilir. GMH üzerine takılan modüller şunlardır.
o HCE 2M-2P : Kullanıcı modemi ile haberleşmek için kullanılır. Data
salonundan sonra muayene masasına ve şebekeye ulaştırılır.
o G.703-120 : 2 Mb/s link(trunk) veya kanallı E1 oluşturmak için kullanılır.
Data salonundan sonra PCM (transmisyon) sistemine girer.
o G.703-8M
: 8 Mb/s link(trunk) oluşturmak için kullanılır. Data salonundan
sonra PCM sistemine girer.
o OTE-LED : 8 Mb/s link(trunk) oluşturmak için kullanılır. G.703-8M’den
farkı, koaksiyal kablo yerine fiber kablo kullanılmasıdır. Bu yüzden,transmisyon
sistemi yerinde ODF’e ve oradan da müşteriye ait fibere irtibatlandırılır.
o BTE
: HCE 2M-2P’den önce kullanılan modüllerdir. Bazı eski
kartlarda mevcuttur.
 QMH
QMH, üzerinde tek modül yuvası bulunan bir karttır. Bu karta tek bir modül
takılabilir, ancak takılan bu modül 4 portlu olur. QMH üzerine takılan başlıca
modüller şunlardır.
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
o HCQ
: Kullanıcı modemi ile haberleşmek için kullanılır. Data
salonundan sonra muayene masasına ve şebekeye ulaştırılır.
o G.703-120Q : 2 Mb/s link(trunk) veya kanallı E1 oluşturmak için kullanılır.
Data salonundan sonra PCM sistemine girer.
 OMH
QMH, üzerinde tek modül yuvası bulunan bir karttır. Bu karta tek bir modül
takılabilir, ancak takılan bu modül 4 portlu olur. QMH üzerine takılan başlıca
modüller şunlardır.
o HCO : Kullanıcı modemi ile haberleşmek için kullanılır. Data salonundan
sonra muayene masasına ve şebekeye ulaştırılır.
 IUM Kartları
IUM-5T, IUM-10T ve IUM-8T olmak üzere 3 modeli vardır. IUM-5T 4
portludur ve 1 slot(yuva), IUM-10T 8 portludur ve 2 slot(yuva), IUM-8T 8 portludur
ve 1 slot(yuva) kaplar. 64 Kb/s ve 128 Kb/s devreler için kullanılır, kullanıcı modemi
STU-160 olur.
 GMU/GMX Kartları
Üç slot kaplayan kartlardır. İki modül takılabilir. SYN-34E ile 34 Mb/s, STM-1E
ile 155 Mb/s link oluşturulur.
3.4.2.Newbridge Node’lar
Bu node’lar Telekom’un sadece ilk ihalesinde alınmıştır. Bu yüzden az sayıda olan
bu node’lar sadece Telekom’un bazı santrallerinde yer almaktadır. Her ne kadar DXX
node’larla aralarında ufak farklar olsa da Newbrige Node’ların da çalışma prensibi ile
aynıdır.
3.4.3.DXX ile Newbridge Arasındaki farklar
 Newbridge topraktan ekilenirken DXX topraktan çok etkilenmez.
 Newbridge üzerine takılabilecek en yüksek kapasitede karları taksanda cross
connection kapasitesini aşamazsın ama DXX’lerde bu kapasiteyi aşma olasılığın
var.
 DXX Newbridge göre daha uzak mesafeleri destekler. Yani yerel santrallerde
bakır kablo tarafından taşınabilecek uzaklık kapasitesidir. DXX yerel santralden
7-8 Km ötedeki bir noktaya kadar destek verebilirken, Newbridge sadece 4-5
Km’lik bir alanı destekleyebilmektedir.
3.4.4.TDM Üzerinden Veri İletiminde İzlenen Yol
TDM dediğim gibi iki uç nokta arasında kapalı bir veri iletim sistemi sunmaktadır.
Bu iki kapalı uç arasındaki iletimi sağlanırken Telekom’um altyapısından nasıl bir yol
izlediğini şu örnekte anlatılmaktadır.
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
Dışarıya kapalı data transfer sistemi
Bu iki kapalı uçtan birisi A: Erenköy diğeri B: Sultanbeyli olsun ve bu uçlar
arasındaki iletim şöyledir. Kullanıcı bulunduğu A noktasından B nokrasına doğru bir veri
gönderdiğinde A noktasındaki modemden çıkan veriler bakır kablolar ile bulunduğu
bölgedeki saha dolabına (mahallerde bulunan tüm kullanıcıların bakır kablolarının
toplandığı kutular) gelir.
Buradan da bulunduğu bölgenin yerel santraline 100’lük bakır kablolar ile taşınırlar.
Yani A noktasının ait olduğu Erenköy Yerel Santraline ulaşır. Santralde tüm saha
dolaplarından gelen bakır kabloların topladığıyere muayene masası denir. Muayene
masası santralde bulunan telefon santraline direk olarak bağlıdır ve gelen kablolar buraya
telefon numaralarının düzeni içersinde dizilir. Şu ana kadar takip edilen yol Telekom’un
normal telefon şebekesidir. Bu noktadan itibaren kullanıcının Telekom’dan aldığı hizmete
göre santral içindeki dağılımında değişiklikler gözükür.
Telekom’dan TDM hizmeti alan A noktasındaki kullanıcının muayene
masasına ulaşan bakır kablolarının çakılmış olduğu regletten bire bir olarak paralel
çekilmiş olan reglet çatısına çıkar. Genelde Telekom’un bilişim ağları alt yapısı
santrallerde Data Merkezi denilen ayrı bir odada olduğundan dolayı bu reglet çatısı geçiş
bölümü olarak kullanılmaktadır. Data Merkezinde bulunan reglet çatısına ulaşan veriler
yine bire bir şekilde ayarlanmış olan DXX’in (DXX Node’larının yapısı sonra anlatılacak)
içindeki reglet yuvalarına ulaşır. Bu reglet yuvası kullanıcıya ait olan kart (kartların yapısı
ve özellikleri sonra anlatılacak) ile bağlıdır. Bu kartla sayesinde kullanıcıya ait özel bir
port açılmıştır. Bu noktaya kadar bakır kablolar sayesinde taşınmış olan verilerimiz fiber
kablolarla taşınmak üzeri santralde bulunan transmisyon çatısına aktarılacaktır. Bunun
içinde DXX nodu transmisyon çatısına bağlanmıştır. Santraldeki transmisyon çatısına
gelen veriler buradan fiber kablolarla bulunduğu ilin ana santraline aktarılmaktadır. Burası
bizim A noktasındaki kullanıcı için Acıbadem veya Kadıköy Santralleridir ( İstanbul
Anadolu yakası merkez santralleridir. Merkezin iki noktada toplanmasının sebebi
ikisinden birine bir şey olduğu takdirde hizmetlerin aksamaması için diğeri üzerinden
trafiğin akışının sağlanmak istenmesidir.). Transmisyon ortamı ile Acıbadem’e kadar
ulaşan verilerimiz şimdiye kadar izlediğimiz yolun tam tersini izleyecek şekilde
Samandıra’daki B noktasına ulaşacaktır. Yani Acıbadem’den fiber kablolarla Samandıra
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
yerel santralindeki transmisyon çatısına ve buradan kullanıcının portunun bulunduğu
DXX noduna ulaşacaktır. Buraya kadar gelen veriler önce muayene masasına inecek,
sonra B ucunun bulunduğu saha dolabına ulaşacak ve oradan da kullanıcının modemine
gidecektir. Bu şekilde tamamen kullanıcıya ait olan kapalı bir devre üzerinden veri akışı
sağlanmış olacaktır.
Eğer kapalı devreye ait iki uç başka şehirlerde yer alıyorsa, bu uçlar arasında
iletişimi sağlamak için her şehre ait merkezi il Telekom santralleri devreye girecektir.
Yani şehirler arasındaki iletim bu ana santrallerde sağlandıktan sonra yerel santrallerle
devam edecektir. TDM Türkiye içinde çeşitli bölgelere göre birimlere ayrılmıştır. Her
bölge kendi alanı içinde bulunan alt yapıdan sorumlu olduğundan dolayı bu şekilde iki ucu
farklı olan TDM devreleri ayarlanırken her bölge kendi ayarını yapar ve son noktayı
hizmet başvurusu yapılan merkez uç tarafındaki birim tarafından konur.
3.5.TDM Bölümünde Stajın Akışı
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
TDM bölümünün çalışma sahasında iki alan bulunmaktadır. Bunlardan ilki sahip
olunan altyapılar yani dış saha ve bu yapıların kontrolleriyle ayarlarının yapıldığı iç sahadır.
İç saha Acıbadem Anadolu Yakası İl Telekom Müdürlüğünde yer almaktadır. Dış saha ise
bölgesine dahil olan tüm alt yapıdır. Beş günlük staj süresince hem iç hemde dış sahada
bulundum. İç sahada işlerin önemli bir kısmını verilen hizmette oluşan arızalar
oluşturmaktadır. Bu durumda iki uç arasında veri iletişiminin neden dolayı aksadığı
araştırılmakta ve sahip olduğu arıza tespit edilip ona göre çözümleri yapılmaktadır. Arıza
tespitinin en önemli aşaması kapalı bir hat olan bu sistemin hangi noktada kesintiye uğradığını
tespit etmektir. Bunun için sistemin ana ucundan başlayarak tek tek her aralık aşaması için
test yapılır. Yani önce A ucundan başlanır ve A ucu ile santraldeki port arasında bir iletişim
kopukluğu var mı diye bakılır. Eğer burada bir arıza yoksa iletim sırasında geçmiş olduğu her
link tek tek kontrol edilir. Bu noktalardan herhangi bir yerinde arıza varsa not düşülür ve arıza
kaydı tutulur. Daha sonra bu arızanın nedenini bulunarak çözümü yapılır. Arıza altyapıdaki
fiziksel bir sorundan dolayı kaynaklanıyorsa dış sahaya çıkılır ve gerekli işlemler yapılır. Eğer
arıza bu kapalı devre içersinde bir noktadan kaynaklanmıyorsa bunun sebebi kullanıcının
donanımıdır. Bu tarz arızaların bakımı TDM’in iş alanına girmez. Bunlar kullanıcının
halletmesi gereken sorunlardır.
Dış sahada işler içeriye göre daha zorlu geçer. Fiziksel yapılar ile uğraşıldığından
dolayı daha yorucudur. Buradaki işler altyapı üzerinde yapılacak değişikliklerdir. Bunlar node
kurulumu ve aktarılması, kart takımı, arıza bakımı gibi işlerdir.
Staj süresince 3 gün boyunca dış sahada santrallerde bulundum. Burada Telekom’un
alt yapısını daha yakından görme fırsatı elde edip anlatılanları yerinde görebildim. Kartal,
İnkilap Mahallesi gibi santrallere kart takımına gidildi ve bu karlar hem yerinde direk bağlantı
ile NMS sistemin tanıtıldı hemde telefonla Acıbadem aranarak uzaktan tanıtım yapıldı.
Samandıra Telekom Santraline arızalı bir port için gidildi ve port modem ile test edildikten
sonra yeni bir kart takılarak arızanın kart üzerinde olduğu anlaşıldı. Bu arızanın asıl sebebi
santrale yakın bir nokradaki elektrik direğinde oluşan yüksek gerilim olarak tespit edildi.
Zaten bu sebepten dolayı Telekom’a diğer yapılarda da arıza oluşmuş. Arızalı olan kart alınıp
Acıbadem Santralinde sebebi araştırıldı. Çalışan bir kart aracılığı ile kartta bulunan arızanın
modül üzerinde mi yoksa kart üzerinde mi olduğu değiştirme sistemi ile bulundu. Yani
öncelikle çalışan kartın modülü arızalı karta sonra ise arızalı çalışan karta arızlı olan kartın
modülü takılarak arızanın modül üstünde olduğu anlaşıldı. Modül üzerinde bulunan 3 port
çalışırken 4. portta bir sorun oluşmuş.
TDM bölümündeki staj süresince bu bölüme ait altyapıda kullanılan donanımları ve
özelliklerini, bu donanımlarla kullanıcılara nasıl hizmet sağlandığını, veri iletimi sırasında
nasıl bir akış sergilendiğini, fiziksel donanım üzerinde yazılımlarla yapılan ayarları, arıza
tespitleri gibi özellikleri yakından görüp inceleme fırsatım oldu. Ayrıca gitmiş olduğum
santrallerde DXX node’larının sistem içerine nasıl monte edilirken santralde bulunan
altyapıya nasıl bağlandığını yerinde inceledim.
4. TURPAK (Türkiye Paket Anahtarlamalı Veri Şebekesi)
TURPAK adından da anlaşılacağı gibi Türk Telekom’un sunduğu paket anahtarlamalı
iletişim teknolojisidir. En basit şekilde anlatma gerekirse hizmeti alan kullanıcılara belli bir
adres numarası verilir ve bu numara üzerinden iletişim ağına dahil olan kullanıcılar birbirleri
arasında veri iletişimi sağlayabilirler.
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
4.1.Paket Anahtarlama Nedir? (Sayısal Paket Şebekesi)
Data şebekelerinde veri kaybı yönünden en güvenilir ve en yaygın kullanıma sahip alan
paket anahtarlamalı data şebekesi sakla ilet metodunu kullanır. Bu sistemde mesajlar standart
Standart Frame-Relay Veri Paketi
formattaki paketler halinde (16, 64, 128, 256, 1024 byte) anahtarlanıp transfer edilir. Bu
sistemde TDM’in sunduğu hizmetten farklı olarak kullanıcılara ayrılmış noktadan noktaya bir
fiziksel hat yoktur. Bunun yerine kullanıcılara sanal devreler (virtual circuit) verilir. Bu yolla
bir tek fiziksel devre üzerinden birçok çağrı aynı anda gerçekleşebilir.
Standart Bir Frame-Relay Ağı Şeması
Bu sistemin kullanıcıya sunduğu büyük bir ekonomik avantaj vardır. TURPAK hizmeti
alan kullanıcının ödeyeceği miktar; kullanıcının sahip olduğu bağlantı hızına, gönderdiği bilgi
miktarına ve bağlı kaldığı süreye göre belirlenir. Bu sistem kullanıcılara sunduğu ekonomik
avantajları yanı sıra bilginin hatasız taşınmasını da garanti etmesi diğer bir tercih sebebidir.
Hiç şüphesiz bu garanti teoride kalmaktadır. Hata koruma kotları taşıyan veri paketler şebeke
boyunca sakla ilet prensibine göre taşınır ve şebeke tarafından hata tespit edildiğinde, hatalı
paketler düzeltilerek yeniden iletilir. Bu sistemin diğer bir avantajı TURPAK’ta her
anahtarlama biriminin iki ayrı komşu birime bağlı olmasıdır. Eğer şebeke linklerinden veya
anahtarlama birimlerinden bir tanesi arızalanırsa kullanıcıların iletişimi kesilmez. Yani
kullanıcıların paketleri diğer link üzerinden kayba uğramadan iletilir.
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
4.2. OSI Modeli Nedir?
Bilgisayarlar arası iletişimin başladığı günden itibaren farklı bilgisayar sistemlerinin
birbirleri arasındaki iletişim daima en büyük problemlerden birisi olmuş ve bu sorunun
üstesinden gelebilmek için uzun yıllar boyunca çeşitli çalışmalar yapılmıştır. 1980’li yılların
başında Uluslar Arası Standartlar Organizasyonu (ISO-International Standarts Organization)
bilgisayar sistemlerinin birbirleriyle olan iletişiminde ortak bir yapıya ulaşmak üzerinde
çabaları sonuca bağlamak için bir çalışma başlatmıştır. Bu çalışmalar sonucunda 1984 yılında
Açık Sistem Bağlantıları (Open Systems Interconnection-OSI) referans modeli ortaya
çıkarılmıştır. Bu model sayesinde değişik bilgisayar firmalarının ürettikleri bilgisayarlar
arasındaki iletişimi bir standarda oturtmak ve farklı standartlar arası uyumsuzluk sebebi ile
ortaya çıkan iletişim sorununu ortadan kaldırmak hedeflenmiştir. OSI referans modelinde, iki
bilgisayar sistemi arasında yapılacak olan iletişim problemini çözmek için 7 katmanlı bir ağ
OSI Referans Modeli
sistemi önerilmiştir. Bir başka deyişle bu temel problem 7 adet küçük probleme parçalanmış
ve her bir problem için ayrı ayrı bir çözüm yaratılmaya çalışılmıştır. Bu 7 katmanın en altında
yer alan iki katman yazılım ve donanım, üstteki beş katman ise genelde yazılım yolu ile
çözülmüştür. OSI modeli, bir bilgisayarda çalışan uygulama programının, iletişim ortamı
üzerinden başka bir bilgisayarda çalışan diğer bir uygulama programı ile olan iletişiminin tüm
adımlarını tanımlar. En üst katmanda görüntü yada yazı şeklinde yola çıkan bilgi, alt
katmanlara indikçe makine diline dönüşür ve sonuç olarak 1 ve 0’lardan ibaret elektrik
sinyalleri halini alır.
4.3. OSI Modeli ve TURPAK
Veri haberleşmesine 7 seviyeli bir yaklaşım getiren OSI mimarisinin ilk üç seviyesi
TURPAK şebekesi tarafından desteklenmektedir.
4.4. Paket Anahtarlamada Kullanılan Teknolojiler
Paket anahtarlama sisteminde 3 teknoloji kullanılmaktadır.


ATM
Frame-Relay
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:

X-25
4.4.1.ATM
ATM standart çoklama ve anahtarlama tekniğidir. CCITT tarafından B-ISDN için
ISO-OSI referans modelinin ilk iki işlevsel katmanını içererek tanımlanmıştır. ATM'nin
en önemli özelliği her uçta işlemleri en aza indirerek transit hızlarını artırmaktır. ATM
ile hızlar ve bantlar talebe göre tahsis edilebilmekte ve ara bağlantılarda kanalların
karışımı dinamik olarak değiştirilebilmekte ve tahsis edilebilmektedir.
ATM paket anahtarlamanın ve devre anahtarlamanın en iyi özelliklerini kullanmaktadır.
Bunlar Paket anahtarlamanın; tek bir fiziksel hatta istatistiksel çoklama yöntemi
kullanarak ağ yapısından kaynaklanan gecikmelerde azalma sağlamak, devre
anahtarlamanın; hücreleri basit ve kısa sürede isteyerek, hata düzeltme işlemlerim uç
cihazlara bırakmak olan özellikleridir. ATM her türlü bilgiyi anahtarlayarak veya yarısabit bir yöntemle iletebilme yeteneğine sahiptir. Böylece iletim ağı, verilen servislerden
bağımsızdır denilebilmektedir.
ATM Forum aracılığıyla geliştirilen standartlar ses, veri ve görüntü kullanımı
konusunda yoğunlaştırılmışlardır. ATM kamu ağlarında ITU-T (International
Telecommunications Union) standartları ile arasında hücre temelli ses, veri, görüntü ve
çoklu
ortam
servislerinin
B-ISDN
altında
verilmesini
sağlamaktadır.
Hücre anahtarlama (cell relay) sistemi ise yüksek bant genişliğine sahip, düşük
gecikmeli anahtarlama ve çoklama teknolojisidir. ATM tabanlı ağlar hücre temelli
servisleri, frame relay (çerçeve anahtarlamalı) servisi ve SMDS servislerinin sunumunda
kolaylık sağlamaktadır. Benzer teknolojiler özel ağlarda da kullanılmaktadır. Geniş
bantlı ISDN çok daha yüksek hızlarda veri iletimine olanak sağlar ayrıca sıkıştırılmış
görüntü ve çoklu ortam uygulamalarım destekleyen bir kapasiteye sahiptir. Geniş bantlı
ISDN için CCITT’nin tanımladığı ara yüzler 155Mbps ve 622 Mbps hızlarındadır.
Dar bant (N-ISDN) ve geniş bant ISDN (B-ISDN) uygulamaları arasındaki en büyük
fark veri iletim metodudur. Geniş bant ISDN uygulamalarındaki yönlendirici ve
çoklayıcılarda Asynchronous Transfer Mode (ATM) standardı kullanılmaktadır. Dar
bant ISDN ise anahtarlama esasına dayanan bir tekniktir. ATM teknolojisinin
standartları henüz olgunlaşmamıştır ancak hem bağlantılı hem de bağlantısız hizmetleri
destekleyen yapısıyla, hemen herkes tarafından geleceğin veri iletim tekniği olarak
nitelendirilmektedir, internet sayesinde çok yaygın olarak kullanılan IP’nin (İnternet
Protokolü) de ATM ortamım verimli kullanacak şekilde uyarlanması ATM
teknolojisinin geleceğinin parlak olduğunu göstermektedir.
G8 ülkeleri, Avrupa Birliği ülkeleri ve birçok Asya Pasifik ülkesi ATM ağları
kurmakta ve işletmektedirler. ATM üzerinde çalışacak veri iletim protokolleri üzerinde
yoğun araştırma geliştirme çalışmaları yapılmaktadır. Ticari ATM ağlarının dünyada
öncelikle büyük işyerlerinin genişbantlı veri iletişim taleplerine karşılık vermek üzere
yaygınlaşacağı tahmin edilmektedir.
4.4.2.Frame Relay
Frame Relay (FR, Çerçeve Anahtarlama) sadece data uygulamalarının söz konusu
olduğu paket anahtarlamalı X-25 protokolüne dayanan ağların devamı olarak
görülmektedir. Özellikle, frame relay LAN bağlantısı ve LAN'ler arası trafik
uygulamalarında daha büyük data çerçevelerini işleyebildiği için X-25'e göre üstündür.
LAN'dan LAN'a veya LAN'dan WAN'a olan yüksek hızlı bağlantılarda Frame Relay ile
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
performansın iyileştirilmesi ve iletim maliyetlerinin düşürülmesi hedeflenmektedir.
Frame Relay, X-25 paket anahtarlamalı ağların istatistiksel çoklama yöntemini ve ortak
port kullanımını, TDM devre anahtarlamanın yüksek hız ve minimum gecikmesini
almıştır. Ancak Frame Relay çerçevede hata kontrolü ve hata olduğunda yeniden
gönderme talebi gibi, tüm ikinci katman işlemlerini kaldırmıştır. Pek çok protokol
işlevleri kullanılmadığı için X-25'e göre gecikme 10 kat daha az olmaktadır. Frame
Relay servisi için;
 Uç cihazlarında akıllı üst düzey protokollerin çalıştığı,
 Hatasız iletim hatlarının olduğu,
Uygulamaların değişken gecikmeleri tolere edebilecek nitelikte olduğu
varsayılmaktadır.
Frame Relay, ses gibi gecikmeye hassas trafik için uygun değildir. Ancak LAN'dan
LAN'a ve LAN'dan WAN'a kısa süreli yoğun trafiğin olduğu uygulamalarda
değerlendirilmektedir. Frame Relay değişken uzunluklarda çerçeve kullanmakta ve
sadece bağlantı temelli yollarda çalışmaktadır. Frame Relay sanal devreleri, ağ
operatörü tarafından aktive edilen sabit sanal devrelerle (PVC) sağlanmaktadır. Frame
Relay anahtar ve uç cihazları deneysel düzeyde anahtarlamalı sanal devre (SVC)
desteklemektedir. Frame Relay ara bağlantısı 56Kbps, Nx64Kbps, ve 1.544Mbps veya
2.048Mbps hızlarında erişim sağlamaktadır. Internet'in gelişmesi sonucu yüksek hız
bağlantılara olan talep sonucu 45 Mbps ara bağlantılarda tanımlanmıştır. Frame Relay
ayrıca ağın göreceli olarak daha düşük hızda veri hatları ile genişletildiği ATM omurga
ağlarda erişim yöntemi olarak görülmektedir. Frame Relay Forum ve ATM Forum
arasında senkron bir anlaşma ile 1995 yılının ilk yarısında ATM ve Frame Relay
arasında (PVC - Permenant Virtual Circuit), Kalıcı Sanal Devre ortamlarında ortak
çalışma prensipleri geliştirilmiştir. Frame Relay ile bir kamu ağından servis
alınabileceği gibi özel ağlarda da kullanılabilmektedir.
4.4.3.X-25
Paket anahtarlamalı veri şebekesi olan X,25 servisi,Frame Relay gibi SVC veya
PVC mantığında çalışabilen ve yoğun bir hata kontrolü yapan bir protokoldür. Paket
a
n
a
h
t
a
r
l
a
m
a
d
a
veri küçük paketlere bölünerek taşınır. Aynı fiziksel devre ve port üzerinden birçok
kullanıcı veri iletişimi yapabilir. Arıza durumunda yeni yollar otomatik olarak seçilir
(Kullanıcılar hissetmez). Değişik hız ve protokoldeki terminaller birbirleri ile iletişim
yapabilmektedirler. Ancak veri hızı 64Kbps ile sınırlı olduğu için yüksek hız ihtiyacı
olan uygulamalara cevap verememektedir. Türk Telekom tarafından 2,4Kbps-64Kbps
arasında X.25 devreleri verilmektedir.
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
4.4.4. ATM – Frame Relay – X-25 Karşılaştırması
TURPAK tarafından kullanıcılara sunulan bu teknolojiler birbirinin neredeyse aynısı
olmakla beraber birbirlerinin devamı niteliğindedir. Bu nedenle genel anlamda
benzerlikleri çok fazla olsa da aralarında temel bazı farklılıklar vardır. En önemli fark
ise her birinin desteklemekte olduğu maksimum hız limitleridir. X-25 en düşük
maksimum hıza (64Kbps) sahip olasına rağmen diğerlerine göre daha fazla güvenlik
protokolü içermektedir. Zaten yavaşlığının bir nedeni de içermiş olduğu güvenlik
protokollerinin fazlalığıdır. Frame Relay, X-25 teknolojine göre daha hızlı olmasına
rağmen maksimum 2 Mbps hıza destek vermektedir. ATM teknolojisi ise çok yüksek
hız değerlerine ulaşabilmektedir ve bu nedenle ATM’ye geleceğin iletişim teknolojisi
gözüyle bakılmakta.
4.5. TURPAK Şebekesinin Avantajları










Birbirinden hız ve protokol olarak farklı olan ürünlerin uyumlu iletişimine
imkan tanır.
Veri transferi sırasında hata ve akış kontrolüne imkan tanır.
Paketlerin alternatif yönlendirilmesi dinamik olanak sağlanır.
Bir çok kullanıcı kolaylığına sahiptir.
Dünyaca kabul edilmiş standartlar ile uyumludur.
İletişim sürekliliği sayesinde şebeke içerisindeki hat çökmeleri ve
tıkanıklıklar karşısında kullanıcı verisi otomatik olarak başka bir yol
üzerinden gönderilir.
Fiziki erişim hattının çökmesi halinde kullanıcı telefon şebekesi üzerinden
Turpak'a ulaşabilir.
SDLC protokolü ile Turpak Şebekesinden SNA trafiğinin şeffaf olarak
geçirilmesine olanak sağlar.
Kapalı kullanıcı grubu özelliği sayesinde belirli kullanıcı grupları, TURPAK
üzerinden kendi özel şebekelerini kurabilirler.
Çağrı kurma istek paketleri sayesinde arayan tarafın adres bilgisini
taşıdığından, aranan kullanıcı tanımadığı numaralardan gelen çağrıları
reddedebilme özelliğine sahiptir.
4.6. TURPAK’ın Telekom Alt Yapısını Kullanım Şekli
TURPAK, aldığı hizmeti kullanan bir kullanıcının verileri genel olarak TDM’in veri
akışına benzemektedir. Fakat TURPAK santrallerde Passport adı verilen ATM çatıları
kullanmaktadır. Buna rağmen Passport çatıları TURPAK hizmeti verilen her santralde
bulunmamaktadır. Bu şekilde hizmet verilen santrallere ağlı kullanıcılar TDM alt yapısı
üzerinden yararlanmaktadır. Yani Passport’un bulunmadı bir santralde kullanıcıya bir adet
port DXX üzerinden tahsis edilir ve kullanıcı bu port ile Passport cihazının bulunduğu bir
başka santrale DXX üzerinden taşınır. Bu santralde DXX çatısı ile TDM çatısı arasına 100
Mbps’lik hıza sahip bir bağlantı yapılarak kullanıcı TURPAK alt yapısına aktarılır. Bu şekilde
DXX üzerinden TURPAK hizmeti satın alan kullanıcılar modem olarak DXX çatılarına
uygun bir alet kullanmaktadır. Eğer kullanıcı direk olarak bir Passport çatısı üzerinden hizmet
alıyorsa modemi ona uygun olmalıdır.
4.7. TURPAK’ta Stajın Akışı
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
TURPAK bölümü verilen hizmetin yapılandırması ve kullanıcı hizmetleriyle
ilgilenmektedir. Bu nedenle günlük iş akışı içinde en çok ilgilenilen konular;
 Yeni kullanıcılar için yapılan devre kurulumları (tanımları),
 Kullanıcıların hizmetlerinde aksamaya yol açan arızaların ıslahı,
 Var olan devrelerin açma, kapama işlemlerinin yapılmasıdır.
4.7.1. Devre Kurulumu
Devre kurulumları noktandan noktaya ve noktadan çok noktaya olmak üzere iki
şekilde yapılmaktadır. Eğer hizmeti satın alan ana merkezi TURPAK alt yapısının
bulunduğu bir santrale bağlamak noktadan noktaya yapılan bir bağlantı çeşididir. Eğer
hizmeti alan bir merkezin şubelerini merkeze bağlayarak yapılan bağlantı çeşidine ise
noktadan çok noktaya olan bağlantı çeşididir. Noktandan çok noktaya olan devre
kurulumları FR ve ATM olmak üzere iki türlüdür.
CRM: Bağlantı yolları fiziksel olarak yapılmış, ATM numaraları verilmiş,
bağlanacak olan her iki uçta belirlenmiş ve iki ucunda numaraları verilemiş olan
devrelerin izlendiği ekrandır. TURPAK ise bu iki ucu birbirine tanımlayarak en son
aşamayı gerçekleştirir.
4.7.2. Arıza Islahı
Arızalar üç başlık altında toplanabilir. Bunlar;
 Müşteri arızaları,
 DSLAM – Redback port arızaları,
 Trank arızaları
Kendine ait bir abone numarasına sahip olan kullanıcı bir sorun ile karşılaştığı
zaman 124’ü (Data Arıza) arayarak abone numarası ve kendine ulaşılabilecek bir telefon
numarası bırakarak sorununu belirtir. Data arıza merkezi tarafından düşülen arıza notuna
TURPAK bilgisayarları ile ulaşılır ve kullanıcıların sahip olduğu arızanın nedenleri
araştırılmaya başlanır.
Arıza tespiti yapılırken önce bulunulan bölge içindeki şebeke incelenir. Öncelikle
arızalar fiziksel bir sorun nedeniyle mi olduğunu araştırmak için TDM’den geçip
Passport frame relay devrelerine bakılır. Eğer problem buradaki bir şebeke arızası ise
fiziksel hattın ıslahına başlanır. En basit olarak modem yada router cihazlarının yeniden
başlatılması ile başlanır. Fiziksel hattın ıslahı ise lokal yada prensipal kablo perinin
aktarılması demektir. Yani gürültü açısından daha temiz bir kablo perine taşımasıdır.
4.7.3. Açma – Kapama İşlemi
Kurulan devrelerin açma kapama işlemleri genelde alınan hizmetin bedeli
ödenmediği durumlarda yapılmaktadır. Hizmet bedelini ödemeyen kullanıcıların
devreleri CRM ekranından kapatılarak kullanıcının aldığı hizmet sonlandırılır. Ödemesi
yapılan kapanmış bir devrede aynı ekran üzerinden açılır.
5. TTNET
TTNET aslında TURPAK ve ADSL’inde dahil olduğu gerçek manada bir ulusal ISP
(Internet Service Provider – İnternet Servis Sağlayıcı) olasıyla beraber ATM tabanlı bir
omurgaya da sahiptir. Yani direk internet erişimi sunmasının yanında uçtan uca Frame Relay
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
ve ATM hizmetleri de sunmaktadır. Bunlarla beraber ADSL gibi hızlı internet erişimi hizmeti
de vermektedir.
TTNET aslında TURPAK ve ADSL adıyla adlandırılan bölümlerin toplandığı çatıdır.
Bu bölüm verdikleri hizmetin yazılımsal işleri ile ilgilenirken TTNET bu bölümlerin tüm alt
yapısıyla ilgilenmektedir.
TTNET internet servis sağlayıcılara, içerik sağlayıcılara, kurumsal ve bireysel
kullanıcılara sağlıklı, güvenilir ve hızlı internet erişimi sağlar.
TTNET Şebekesi; 142 erişim noktası ile tüm il merkezlerini ve büyük illerdeki trafiği
yoğun ilçe merkezlerini kapsamaktadır. TTNET Şebekesi ile kullanıcılara, Kablo TV ve Data
Şebekesi üzerinden küresel erişim olanağı sağlanarak, kullanıcılara Mail, Web, NEWS gibi
internet hizmetleri yanında, gelişmekte olan Multimedya ile Özel Sanal Şebeke (VPN) gibi
yeni internet hizmetlerinin de sunulmasına uygun bir altyapı oluşturulmuştur.
5.1.TTNET’e Kullanılan Teknolojiler
TTNET’in sahip olduğu en geniş hizmet ağı PSTN (Public Switched Telepony
Network) yani sahip olduğumuz tüm nokta telefonlarını içeren ağdır. Bu ağa ev, iş yeri ve
ankesörlü telefonlar gibi sabit noktalarda bulunan ve bakır kablolar ile Türk Telekom
santrallerine dahil olan tüm telefonlar dahildir.
Genel anahtarlı telefon ağı (PSTN), gerçek zamanlı sesli iletişim için en iyi duruma
getirilmiş geleneksel bir devre anahtarlı ağdır. Birini aradığınız zaman, çevirerek bir anahtarı
kapatıp, karşı tarafla bir devreyi tamamlarsınız. PSTN, siz telefonu kapatıncaya kadar devreyi
sizin aramanıza ayırarak Hizmet Kalitesini (QoS) güvenceye alır. Siz ve karşı taraf konuşuyor
olun veya olmayın, telefonu kapatıncaya dek aynı devreyi kullanmanız sağlanır.
TTNET PSTN üzerinden hem direk olarak hem de ADSL (Asymetrical Digital
Subscriber Line), ISDN (Integrated Services Digital Network) ve KabloTV aracılığı ile
kullanıcılarına internet hizmeti vermektedir.
TTNET ayrıca sahip olduğu ATM (Asyncronous Transfer Mode) hücre anahtarlama
temelli alt yapısı ile TURPAK aracılığıyla ATM ve FR (Frame Relay) hizmeti de
sunmaktadır.
5.2.TTNET ile Kişisel İnternet Erişimi
TTNET kullanıcılarını sunduğu hızlı internetin (ADSL ve TURPAK üzerinden ATM,
FR) Dail-Up bağlantı hizmeti de vermektedir. Telefon alt yapısı üzerinden verilen bu hizmete
telefon şebekesinin bulunduğu her yerden ulaşılması mümkündür. Bu nedenle ADSL ve
TURPAK alt yapısının olmadığı bölgelerde Türk Telekom’dan yararlanılabilecek tek
seçenektir.
Dail-Up bağlantıdan iki şekilde iki şekilde yararlanılabilir. İlki TTNET internet paketi
alınarak 145 nolu telefon üzerinden bağlantı kurulur. Bu bağlantı normal telefon
ücretlendirmesi şeklinde değildir ve internet için özel olarak tarifelendirilmiştir. Ayrıca
TTNET internet paketi satın almadan 146 ile direk olarak da internete girilebilir. Yalnız bu
bağlantı tarifesi üyelik olmadığı için 145 göre daha pahalıdır.
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
5.3. TTNET’in Avantajları

İnternet erişimini lokal seviyeye indirerek, ülke geneline yaygınlaştırması.

Yüksek performans, ölçeklenebilirlik, gelişmiş yönetim ve kontrol, trafik
yönetimi ve uçtan uca servis kalitesi sağlaması.

Multimedya uygulamalarına açık olması.

Erişim çeşitliliği (ATM, FR, LL, PSTN, ISDN, ADSL ve Kablo TV)
sağlaması.
5.4.
Metro Ethernet
Şehir yerel yönetimlerinin metro rayları yanından ve kanalizasyon hatlarından fiber
döşeyerek gerçekleştirdiği genişbantlı bir internet erişim teknolojisidir.Metro ethernet
sayesinde bir şehirdeki tüm binalara 10/100/1000 mbps bağlantı sağlamak mümkündür.
Metro Ethernet metropolitan alanda müşteri lokasyonu ile Türk Telekom Metro
şebekesi arasında,F/O kablo üzerinden yüksek bant genişliği ile ölçeklenebilir, esnek ve düşük
maliyetli her türlü veri akışına imkan sunan bir teknolojidir.Son kullanıcıya 1 GB e kadar
band genişliği sağlayabilir.Diğer teknolojilerden farklı olarak uçtan uca Ethernet
kullanır.Ucuz ve kaliteli internet erişimi için tasarlanmıştır.
Metro Ethernet hızlı, kolay ve güvenilirdir.Bu sisteme ihtiyaç duyan sektörler kamu
kurumları, sanayi bölgeleri, iş merkezleri, banka merkezleri, belediyeler,oteller ve büyük
sitelerdir.
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
Örneklerle metro Ethernet kavramını biraz genişletmek gerekirse önce haberleşmede
bakır erişimindeki duruma bir göz atmak gerekir;
Günümüzde veri transferi için kullanılan altyapılar bakır şebekeye bağımlı olup hız ve
mesafe bakır kablonun fiziksel özellikleri ile sınırlanmıştır. Bu durum yüksek bant genişliği
gerektiren katma değerli servisleri sınırlamaktadır.Fiber kablo altyapısının erişimde
kullanımının yaygınlaştırılması birçok katma değerli hizmetin verilebileceği platformlar
oluşmasını sağlayacaktır. Fiber altyapı üzerinden erişimde hatlardan kaynaklanan fiziksel
problemler asgariye indirilmiş olacaktır.
Metro Ethernet teknolojisi mevcut optik ve ethernet teknolojilerinin avantajlarını bir
araya getirir.Olası bir hat kopması halinde 50 ms.den daha kısa bir sürede iletim yedek fiber
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
optik hatta aktarılabilir.Uçtan uca ethernet paketi taşıdığı paket dönüşümüne ihtiyaç
duymadığı için müşteri tarafında sdh, router veya modem gibi ek yatırımlara ihtiyaç
duyulmaz.
6. ADSL ( Asimetrik Dijital Subscriber Line)
Adını baş harflerinden aldığı açılımı Asymmetric Digital Subscriber Line olan ADSL
(Asimetrik Sayısal Abone Hattı), mevcut telefonlar için kullanılan bakır teller üzerinden
yüksek hızlı veri, ses ve görüntü iletişimini aynı anda sağlayabilen bir teknolojidir. ADSL’de
telefon hattı üzerinde kapasiteyi daha verimli kullanmak amacıyla sayısal kodlama teknikleri
kullanılır. Asimetrik yapısı nedeniyle internet ya da benzer veri kaynaklarına ulaşıp tek yönde
veri aktarımı yapmak isteyen müşteriler için en elverişli uygulamadır.
ADSL ile internete ve uzak ağlara, normal telefon hattınızı kullanarak yüksek hızlarda
bağlanabilirsiniz. ADSL, geniş bant erişimi sağladığından dünyada internet kullanıcıları
tarafından yaygın olarak kullanılmaktadır.
3.5. ADSL’in Çalışma Şekli
ADSL sisteminde, bilinen bakır kablolama alt yapısı kullanılır. Telefon hattının her
ucuna bir ADSL modem eklenerek 3 bilgi kanalı oluşturulur: Alış (download), gönderiş
(upload) ve POTS (Plain Old Telephone Service - Düz Eski Telefon Hizmeti) olarak
adlandırılan geleneksel telefon servis kanalı.POTS kanalı, ADSL ortamı üzerinden ses iletimi
için kullanılır. Böylece internete bağlı iken aynı anda telefon konuşması yapılabilmesi
sağlanmış olur. Normal telefon görüşmelerinizi yaparken yada faks çekerken kullanılan
frekans aralığı 0 kHZ ile 4 kHz arasında değişir. ADSL data iletimi için 4 kHz ile 1100 kHz
aralığını kullanır. Farklı frekans aralıkları kullanıldığı için internete bağlıyken aynı anda
telefon görüşmelerinizi de yapabilirsiniz. Telefon görüşmelerinin ve data iletiminin
birbirinden ayrılabilmesi için splitter ( ayraç ) denen bir ayırıcıya ihtiyaç vardır. Bu tür aynı
hattan birden fazla servisin değişik frekanslarda taşınmasına " Broadband " çözümler denir.
Geleneksel modemler, bilgisayardan gelen sayısal sinyalleri analog sinyallere, telefon
hattından gelen analog sinyalleri de sayısal sinyallere çevirir. ADSL’in de içinde yer aldığı
DSL teknolojisi, sayısal verinin analog forma ve tekrar geriye çevrilmeyeceğini varsayan bir
teknolojidir. DSL modemleri sinyalleri çevirmez bunun yerine verileri sayısal olarak yollar ve
alır. Sinyalleri çevirmeye gerek kalmadığından veriler normal modemlerden çok daha hızlı
iletilir.
Sistem asimetrik olarak çalıştığından download (şebekeden kullanıcıya) ve upload
(kullanıcıdan şebekeye) hızları farklıdır. Her zaman download oranı upload oranından
fazladır. ADSL bağlantı, hat uzunluğu, kullanılan bakır kablonun çapı ve kullanılan modemin
tipine bağlı olarak 8 Mbps’a kadar download (şebekeden kullanıcıya), 1 Mbps’a kadar da
upload (kullanıcıdan şebekeye) veri hızlarına olanak verir.
3.6. ADSL’in Çözdüğü Problemler ve Getirdiği Yenilikler

Meşgul sesine son veriyor, telefon ve Data haberleşmesi aynı anda sağlanıyor ve
böylece sizi dışarıdan arayanlar internet bağlantınızı kesmenizi beklemiyor, yada
İnternet için ayrı bir telefon hattı almanıza gerek kalmıyor.
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:









Bağlantı kurmak için telefon numarası çevirmeye, işiniz bitince bağlantıyı
bitirmeye gerek kalmıyor.
Bağlantının isteğiniz dışında kopmasına, Servis sağlayıcı üzerinde bos hat
aramanıza gerek kalmıyor.
Standart Modemle en fazla 56K olan hız probleminiz ortadan kalkıyor, 256
Kbps’den başlayan hızlarla Türkiye şartlarında 2 Mbps’e kadar ulaşabiliyorsunuz.
Video ses çok kolay hızlı iletiliyor,dosya veya web sayfası açarken modeme göre
en az 10 kat daha hızlısınız.
Internet erişimi için kontur yada saat hesabı yapmıyorsunuz. (Limitli kullanıcılar
indirdikleri veri miktarını kontrol etmek zorunda yoksa limit aşımlarında yüksek
ücretler ödemek zorunda kalabiliyor.)
Hızla ilgili bir karşılaştırma yaparsak; 16 MB’lık bir resim dosyasını çevirmeli ağ
bağlantınız (56Kbps) ile 74 dakika , ISDN(128Kbps) ile 17 dakika ADSL (2
Mbps) ile 1 dakikada indirebilirsiniz. Yani büyük dosyaları indirmek, CD
kalitesinde online müzik dinlemek, video konferans, uzaktan eğitim ve multiplayer
oyunlar gibi hız gerektiren uygulamalar işkence olmaktan çıkıyor.
Çevirmeli ağ üzerinde yaşadığınız, bağlantı kopması ya da günün bazı saatlerinde
yavaşlama gibi bağlantı problemleri ADSL’in sürekli ve sabit hızıyla tarihe
karışıyor.
ADSL size performansı düşmeyen özel bir hat verir, kablo modemde olduğu gibi
hattınızı komşularınızla paylaşmak zorunda kalmazsınız. Yani internet hızınız
komşularınıza bağlı değildir. Bu özel hat size paylaşılmayan daha güvenli bir
bağlantı sağlar. (Türkiye’deki alt yapı henüz tam anlamıyla oturmadığı için zaman
zaman bazı problemlerle karşılabiliyor.)
Kurulum maliyeti mevcut telefon hattı kullanıldığı için çok ucuzdur. Aynı nedenle
bu hizmet diğer geniş bant data hattı hizmetlerine göre daha kısa bir süre içinde
gerçekleşmektedir. Türk Telekom A.Ş. size sağladığı sabit hız oranında aylık sabit
bir ücret talep etmektedir. Sadece Türk Telekom A.Ş. ye bir ücret ödenir. ( ADSL
modem cihaz ücreti hariçtir. )
3.7. ADSL’in Avantajları









Yeni bir alt yapıya gerek duymaksızın mevcut telefon hattı üzerinden yüksek hızda
iletişim sağlar. (Sadece Telekom’un santrallere DSLAM çatıları kurması ve bunu
mevcut hatlara bağlaması gerekmektedir.)
Kullanıcı tarafındaki cihaz maliyetinin düşük olması ve kurulum kolaylığı vardır.
DSL bağlantı üzerinden birden fazla bilgisayar bağlanabilmesi.
Ayrıca internet paketi parası yok.
Alternatif hız seçenekleri.
Servis ve kullanıcı tanımlamalarında, kullanıcının isteğine göre statik veya
dinamik IP ataması.
İletişim ağında çıkabilecek sorunların diğer veri aktarım sistemlerine göre daha
hızlı çözülmesi.
En önemlisi kesinlikle telefon faturasını kabartan dialer virüsü yok.
Herhangi bir enerji kesintisinde telefon hizmetinin aksamadan devam etmesi.
3.8.ADSL’in Uygulamaları

Video Konferans
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
 E-İş, E-Eğitim, E-Ticaret vb.
 İnteraktif Şebeke Oyunları
 TV ve Ses Yayınları
 Web TV
3.9.ADSL Üzerinden veri iletiminde izlenen Yol
Türk Telekom ADSL hizmeti vermek
için santrallerde DSLAM çatıları kullanır. Bu
çatıları kullanır. Alcatel firmasının ürünleri
olan bu çatıları üzerinde bulunan slotlara
takılan kartlar üzerinden kullanıcılara hizmet
verilmektedir. Bu çatılar üzerine takılı olan
her kartta 24 veya 48 adet port bulunmaktadır.
Yani bir kart ile 24 veya 48 tane kullanıcıya
hizmet verilebilir. Diğer bir değişle bir adet
kart ile 24 veya 48 adet 2 Mb’lik port
kullanıcının hizmetine sunulmuş olur.
Maksimum 2 Mb’lik hizmetin verilesine
rağmen bu portlar üzerinden diğer hızlar
içinde hizmet verilmektedir.
DSLAM
:
çoğullayıcısıdır.Üzerinde
bulunur.
Abone
abone
hattı
kartları
SLOT
: Dslam üzerinde abone
kartlarının takıldığı noktalardır.
KART
:
Üzerinde
portlarının sonlandığı noktalardır.
abone
PORT
: Abone hatlarının
fiziksel olarak bağlandığı noktalardır.
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
Türk Telekom’un diğer hizmetlerinde olduğu gibi ADSL’de de kullanıcıdan saha
dolabı aracılığıyla santrale gelene kadar izmiş olduğu yol aynıdır. Saha dolabından santrale
Tek Bilgisayar İle ADSL Üzerinden Veri İletimi
ulaşan veriler burada muayene masasından DSLAM çatılarına ulaşır. DSLAM çatıları
sayesinde ADSL şebekesi içine dahil olan kullanıcı bu noktadan itibaren internetin sınırsız
dünyası içine ulaşmış demektir.
Tek bir hat üzerinden hem internete hemde telefon görüşmelerine olanak sağlayan
ADSL’in bu özelliğinden yararlanmak için kullanıcı tarafında splitter (ayırıcı) denen ayıraç
ADSL Modemin Bağlantı Şeması
bulunmalıdır. Aksi taktirde kullanıcı bu iki özelliğide aynı anda kullanamamaktadır. Ayırıcı
olmadan hat üzerine çekilen paraleller kullanılırsa sistem yine çalışmamaktadır.
3.10.
ADSL Bölümünde Stajın Akışı
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
ADSL bölümü Türk Telekom ADSL kullanıcılarının arıza kayırları ile
ilgilenmektedir. Yani kullanıcıların 444 0 375 no ADSL Müşteri Destek Hattına bıraktıkları
arıza kayıtlarına bakmaktadır.
Bırakılan arızalar iki türlü incelenir. Bırakılan bir arızı kaydı ile kullanıcıya
ulaşıldığında kullanıcının ADSL hizmeti aldığı hat test edilir ve bu test sonucunda hat
üzerinden kullanıcının modemine ulaşılamıyorsa (Modem açık olacak) hat üzerinde fiziksel
bir arıza var demektir. Hat üzerindeki bir arıza Teknik Servis Bölümüne bildirilir ve fiziksel
hattın incelenmesi sağlanır. Fiziksel bir arızaya sahip olmayan kullanıcının sorunu çok büyük
bir ihtimalle modem ayarlarında yapılan arızadan kaynaklanmaktadır. Piyasada çok farklı
modemler olduğundan bunların hepsinin ayarlarını ezbere bilmek mümkün değildir. Zaten
bilinse bile bunu kullanıcıya direk olarak aktarmak için kullanıcının sahip olduğu modemin
ara yüzünü bilmek gerekmektedir. Bu nedenle ADSL bölümünde tüm modem ayarlarının
bulunduğu bir HTML dosyası ile kullanıcıya modem ayarlarını yapmakta yardımcı olunur.
7. TÜRK TELEKOMUN TARİHİ
TÜRK TELEKOM, yaklaşık 165 yıldan bu yana, çağın getirdiği haberleşme imkanlarını
sunmaktadır.
Bugünkü Türk Telekom'un temeli 23 Ekim 1840 tarihinde Postahane-i Amirane adıyla
Sultan Abdülmecit tarafından atıldı.
Ağustos 1847
İlk telgraf alma-çekme işleminin başarıyla gerçekleştirilmesi üzerine ilk telgraf hattının
İstanbul-Edirne arasında döşenmesine başlandı.
Eykül 1926
Türkiye'nin ilk otomatik telefon santralı, 2000 hatlık kapasiteyle Ankara'da hizmete
verildi.
Eylül 1929
Tek devreli ilk şehirlerarası haberleşmesi Ankara-İstanbul arasında gerçekleştirildi.
Haziran 1984
Ankara, İstanbul, İzmir ve Adana illeri arasında elektronik mektup hizmeti verilmeye
başlandı.
15 Temmuz 1987
İller arasına fiber optik kablo, ilk kez Aydın-Denizli arasında havai olarak döşendi.
Aralık 1998
İlk olarak Ankara, Çankaya'da Kablo TV hizmeti verilmeye başlandı.
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
Şubat 1994
Türkiye GSM teknolojisiyle tanıştı. Haberleşmede sınır tanımayan GSM ilk kez Ankara,
İstanbul ve İzmir'deki abonelerine hizmet vermeye başladı.
Nisan 1994
Özel bir santralın (PABX) sağladığı tüm özellikleri Ulusal Telefon Şebekemiz üzerinden
sağlayan Centrex telefon hizmeti verilmeye başlandı.
Temmuz 1996
Türkiye'nin ikinci uydusu TÜRKSAT 1C uzaya fırlatıldı.
1996
Türkiye Ulusal Internet Altyapı Ağı (TURNET) hizmete verildi.
Nisan 1998
GSM lisansı, 25 yıllığına Turkcell ve Telsim şirketlerine devredildi.
2000
Türk Telekom, 23948 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 4502 sayılı Kanun ile KYT
statüsünden çıkarılarak özel hukuk hükümlerine tabi Anonim şirket oldu.
Kasım 2000
Altyapısı Şirketimizce sağlanan Türkiye çapındaki saymanlıkların günlük çalışmalarının
bilgisayar yardımıyla yapılması ve devlet hesaplarının günlük olarak izlenebilmesi amacıyla
oluşturulan SAY2000 Projesi ülke genelinde uygulamaya konuldu.
Mart 2002
Altyapısı Şirketimizce sağlanan nüfus işlemlerinin bilgisayar ortamında yapılması için
oluşturulan MERNİS Projesi uygulamaya konuldu.
Nisan 2003
SDH (Synchronous Digital Hierarchy) tabanlı sayısal radyo sistemleri servise verilmeye
başlandı.
2004
Resmi kurum ve kuruluşlar ile kurumsal müşterilerin yurt çapındaki birimlerinin
noktadan noktaya data transferlerini sağlamak için noktadan noktaya DSL hizmetleri
verilmeye başlandı.
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
:
2004
TURPAK şebekesinden yüksek hızlı Frame Relay ve ATM hizmetleri tüm illerde
verilir hale getirilmiştir.
25 Ocak 2005
2005/8409 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile T.C. e-Devlet Kapısı'nın kurulması görev
ve sorumluluğu Türk Telekom'a verildi.
Şubat 2005
TTwinet- Kablosuz İnternet Servisi hotspot olarak isimlendirilen (oteller, havaalanları,
alışveriş merkezleri, kafeler, restaurantlar, fuar merkezleri, üniversiteler v.b) 160 yerde
hizmete verildi.
14 Kasım 2005
Türk Telekom'un özelleştirilmesi çalışmaları tamamlanarak, %55'i Oger Ortak Girişim
Grubu'na devredilmiştir.
Kontrol : Eğitimi Yapan Bölümün Sorumlusu
Adı Soyadı
:
İmza
: