Bilgisayar Kullanımı Çalışma Kağıtları Hazırlama Seminer Notları II

ZARB
PROGRAMI İLE
ÇEŞİTLİ
ÇALIŞMA
KAĞITLARININ
HAZIRLANMASI
Bilgisayar Kullanımı Çalışma Kağıtları
Hazırlama Seminer Notları II
Bu kitapçık Türkçe anadili öğretmenleri için PH Wien’de verilen bilgisayar kursunda işlenen ana
konuları kapsamaktadır.
Göksel Yilmaz
ZARB PROGRAMI İLE ÇEŞİTLİ ALIŞTIRMA KAĞITLARININ HAZIRLANMASI
Hans Zybura Software’nin geliştirdiği çalışma kağıtları hazırlama programıdır. Program, ücretli olup
www.zarb.de adresi üzerinden sipariş edilebilir. Program, Avrupa dilleri için hazırlandığı için bazı
fonksiyonları Türkçe için uygun değildir (prepositions, düzenli, düzensiz fiil bulma çalışmaları gibi ...),
fakat birçok fonksiyonu dilimiz için hazırlanabilecek çalışma kağıtlarında kullanılabilir. Biz bu kullanma
klavuzunda en önemli fonksiyonları tanıtacağız.
ZARB 4 PROGRAMI İÇİN GEÇERLİ OLAN ÖNEMLİ KURALLAR:
•
Program kurulumu yapıldıktan sonra zarb, word programının bir yan unsuru olarak ana
pencerenin sağ üst köşesinde görünmelidir. Zarb buraya tıklanarak başlatılır.
•
Öncelikle her fonksiyon için geçerli olan temel kural; kullanılacak unsurların (kelime, metin vs)
farecik yardımıyla işaretlenmesi yani tümünün seçilmesi gerekir (markieren), bu yapılmadığı
takdirde, aşağıdaki uyarı görünür.
ZARB 4 PROGRAMI İLE ÇALIŞMA
1-
BULMACA OLUŞTURMA
ÇAPRAZ BULMACA (Kreuzworträtsel):
Menü Zarb 2 çerçeve çubuğunun ilk sembolüne tıklayarak çapraz bulmacalar hazırlanır. Öncelikle
bulmacada yer almasını istediğimiz sözcükleri yazmamız gerekir.
Örnek: deve, kurbağa, kırkayak, keçi, yılan, manda, maymun, öküz, inek, kuzu, kaplumbağa, kelebek
1
Sözcüklerimiz hazırsa bunları işaretlememiz gerekir. Bunun için fareciğimizi kullanırız:
İşaretledikten hemen sonra, Menü Zarb 2 çerçeve çubuğunun ilk sembolüne tıklayın!
Kreuzwörter isimli küçük pencereden Originalschreibweise seçeneğini işaretleriz!
OK ile onayladıktan sonra aşağıdaki pencere açılır:
Burada yukarıdan aşağıya (Senkrecht) için “Zufallswahl”
ve sağdan sola (Waagerecht) için ise “Automatisch”
veya “Benutzerkontrolliert” seçeneklerinden birini
işaretleriz. Biz örneğimizde “automatisch” seçeneğini
tercih ettik.
“OK” ile onayladıktan sonra bir sonraki pencere açılır. Bu
pencere bize çeşitli seçenekler sunar. “Bulmacanın
tasarımı” (Gestaltung des Rätsels) ana başlığından
yukarıdan aşağıya kısmında yer alacak sözcüğün bütünün
verilmesini, ya da bütün hepsinin boş bırakılmasını,
sözcüğün sadece sesli harflerinin yer almasının ya da
sessiz harflerinin yer almasını işaretleyebiliriz. Biz bu
örnekte; yukarıdan aşağıya kısmında yer alacak sözcüğün
bütünün verilmesini (Senkrechtes Wort vorgeben)
işaretleyeceğiz.
“Bulmacanın çözümüne yönelik
yardımlar” ana başlığında (Lösungshilfen), hem sağdan
sola hem de yukarıdan aşağıya sorulan sözcüklerin
cevaplarını, hem tanımları hem de bulmacanın çözülmüş
bir kopyasını işaretleyip seçebiliriz.
Biz örneğimizde; sağdan sola sözcüklerin ilave edilmesini,
tanımların ilave edilmesini ve de bulmacanın çözülmüş
bir kopyasını işaretliyoruz.
Zarb programı, kısa bir süre içinde
otomatik olarak bulmacamızı
hazırladı. Şimdi bulmacada yer
alacak her sözcüğün tanımlarını
açılan
pencereye
yazmamız
gerekiyor. Bu tanımlar sözcüklerin
Almanca karşılıkları da olabilir.
Bütün sözcüklerin tanımlarını yazdıktan sonra bulmacamız
hazır.
3
Örnek:
BULMACA: HAYVANLAR
Almancaları yazan sözcüklerin Türkçelerini yazarak bulmacayı çöz!
1
İ
2
N
E
3
4
K
Waagerecht (Soldan Sağa): 1) die Ziege 2) die Schlange 3) das Kamel 4) der Frosch
Senkrecht (Yukarıdan Aşağıya): die Kuh
BULMACANIN ÇÖZÜMÜ:
Senkrecht: İNEK
1 K E Ç İ
2 Y I L A N
3 D E V E
4 K U R B A Ğ A
4
SÖZCÜK ARAMA (Suchrätsel):
Çocuklardan sözcük bulmalarını talep eden bulmaca türleri oldukça yaygındır. Bu bulmacayı
hazırlamak için de öncelikle bulmacada aranacak sözcükleri yazmamız ve daha sonra da bunları
işaretlememiz gerekir.
Örnek: deve, kurbağa, kırkayak, keçi, yılan, manda, maymun, öküz, inek, kuzu, kaplumbağa, kelebek
Sözcüklerimiz hazırsa bunları işaretlenmemiz gerekir. Bunun için fareciğimizi kullanırız:
İşaretledikten hemen sonra, Menü Zarb 2 çerçeve çubuğunun üçüncü sembolüne tıklayın!
“Wortsuchrätsel“ penceresinden
„GROSSBUCHSTABEN“ seçeneğini
işaretleyiniz.
Yeni açılan pencerede gerekli değişiklikleri
işaretleyip, bulmacayı kendi arzuladığın
şekilde oluşturabilirsin. Mesela „Größe
und Wortdichte“ bölümünden bulmacanın
genişlik ve yüksekliğini 25 harfe kadar
değiştirebilirsin. Orijinal ayarda hem
genişlik hem de yükseklik 11 harf olarak
verilmiştir. 11 yerine arzu ettiğin sayıyı
yazman yeterlidir.
“Quelle der Suchwörter” bölümünde üç
seçenek yer alır: 1) Önceden belirlediğimiz
12 sözcük olduğu için sözcük listesinde
“Wortliste (12 Wörter)” bulunur. Uzun sözcüklerin bulmacada ilk sırada yer alması işaretlenebilir. 2)
“Handeingabe”: istersek kendimiz daha fazla sözcüğü ilave edebiliriz. 3) Wörterbuch: eğer word
dosyası olarak bir sözcük oluşturursak, bu dosyadan istediğimiz sözcükleri seçebiliriz.
“Schwierigkeitsgrad” alt başlığında ise sözcüklerin bulmacada yatay (sağdan sola yazılmış şekilde),
dikey (yukarıdan aşağıya), çapraz ya da tersten bulunmasını belirleyebiliriz. “Alle Richtungen”
seçeneği sözcüklerin her yönde aranmasını öngörür.
Yeni açılan pencereden “Suchwörter anfügen” ve “Dublikat ohne Füllbuchstaben” işaretlemek
gerekir.
Bulmacamız hazır. Şimdi yapmamız gereken bulmacanın öğrencilerimiz için biraz daha
Türkçeleştirmek. “In diesem Suchrätsel sind 12 Wörter versteckt.” cümlelerinin Türkçelerini de
yanına yazarak bulmacamızı tamamlarız. Gerekirse bulmacamızın boyunu da sayfamıza uygun şekilde
büyütebiliriz.
6
Örnek:
SÖZCÜK BULMACASI: HAYVANLAR
Aşağıdaki bulmacada 12 sözcük saklıdır (her yöne göre ara).
In diesem Suchrätsel sind 12 Wörter versteckt.
1. KAPLUMBAĞA 2. KIRKAYAK 3. KELEBEK 4. KURBAĞA 5. MAYMUN 6. MANDA 7. YILAN 8.
KUZU 9. İNEK 10. ÖKÜZ 11. KEÇİ 12. DEVE
Ü
E
B
D
B
Ç
Ğ
F
Ü
K
I
R
K
A
Y
A
K
U
U
N
F
F
P
C
M
İ
İ
L
I
G
Z
Ü
S
D
B
Z
M
M
F
I
K
P
Z
V
A
K
Z
G
N
J
J
G
C
F
Ü
E
Ö
Ğ
E
D
D
H
U
H
Ü
M
K
U
Ç
N
J
K
D
O
S
G
S
L
İ
V
A
İ
I
I
C
O
A
K
N
K
V
A
I
İ
P
G
C
U
N
P
K
Ç
J
I
E
S
F
G
H
İ
C
P
I
L
M
U
Z
I
E
G
E
Ü
Y
V
S
Ü
N
Ü
I
A
C
L
T
B
Ö
A
H
Ü
K
C
L
E
E
H
İ
Y
L
S
Z
C
K
U
I
M
F
Ç
Y
O
Z
M
E
D
C
U
H
Ö
Ğ
O
A
C
K
M
Z
K
F
V
V
M
N
R
B
M
Ğ
C
Ö
H
F
P
İ
F
K
B
T
K
F
J
Ö
M
U
H
E
A
P
Y
K
D
B
B
U
J
Ö
A
L
D
Y
H
İ
P
R
N
K
N
M
S
Ü
U
T
İ
Ç
E
E
Ğ
T
D
G
O
O
U
E
R
J
D
K
Ö
Z
H
R
S
F
Z
N
A
L
I
Y
R
I
M
P
A
G
A
F
Ü
Ğ
T
P
K
F
R
Ü
C
G
Ç
O
N
C
I
İ
I
K
E
Ç
İ
G
Ç
K
U
H
Ğ
Ö
D
F
Ü
J
O
J
Ğ
K
Z
N
G
P
E
S
P
H
R
U
Ö
C
S
E
J
S
T
C
Ğ
T
N
Z
Y
F
O
Ç
T
P
B
F
A
U
U
J
F
U
Z
U
K
I
Ü
N
V
H
İ
Z
D
C
A
S
Ö
G
Ö
Y
M
D
D
Y
L
Ç
J
C
Y
Ü
Ü
İ
C
A
Ğ
R
V
Ü
P
F
T
R
G
I
F
C
P
B
T
U
L
Ç
Ö
Ç
A
O
Ğ
M
L
Z
L
Ö
Y
I
G
S
Ö
7
BULMACANIN ÇÖZÜMÜ:
Duplikat ohne Füllbuchstaben:
K
K
I
E
E
Y
K
İ
N
M
L
E
A
K
E
A
U
D
B
M
Ö
B
E
A
K
A
K
N
Ü
Ğ
D
Z
K
Y
M
A
E
A
A
E
K
K
P
V
L
R
N
A
M
U
N
L
I
Y
K
Ç
İ
U
R
B
U
Z
U
K
A
Ğ
A
2-
ÇOKTAN SEÇMELİ (MULTIPLE CHOICE) TEST HAZIRLAMA
Zarb programı ile çoktan seçmeli test hazırlamak çok kolay. Bunun için Menü Zarb 2 çerçeve
çubuğunun sağdan beşinci sembolüne tıklayın.
“Multiple Choice” penceresinden her soru için kaç cevap seçeneği olacağını işaretle. Mesela 4
seçenek gibi.
Şimdi sorunu pencerenin içine yaz!
Cevap a) yerine ilk seçeneklerden birini yaz!
Sonra cevap b, c ve d’ye geç.
Mesela a) 11 ay, b) 13 ay) c) 12 ay, d) 10 ay
Eğer ikinci soruyla devam edecekseniz
“weiter” eğer testi bitirecekseniz “abbrechen”
seçeneğiniz işaretleyin.
1 . Bir yılda kaç ay vardır?
a) 11 ay
b) 13 ay
c) 12 ay
d) 10 ay
9
Örnek:
ÇOKTAN SEÇMELİ (MULTIPLE CHOICE) TEST: TAKVİM
2 . Bir yılda kaç gün vardır?
a) 188
b) 365
3 . En kısa ay aşağıdakilerden hangisidir?
a) temmuz
b) mart
c) 350
d) 356
c) aralık
d) şubat
4 . Aşağıdakilerden hangi ay yaz mevsimine ait değildir?
a) aralık
c) ağustos
b) temmuz
d) haziran
5 . Aşağıdaki aylardan, hangisi kış mevsimine aittir?
a) mayıs
c) ocak
b) kasım
6 . Mayıs ayından sonra hangi ay gelir?
a) şubat
b) haziran
d) eylül
c) kasım
d) ağustos
7 . Aşağıdakilerden hangisi bir ayın adıyla anılan böcektir?
a) eylül böceği
c) uğur böceği
b) mayıs böceği
8 . Aşağıdaki cümlelerden hangisi doğrudur?
a) Haziran ayı 31 gündür
b) "ubat ayı 4 yılda bir 28 gün
çeker
d) ağustos böceği
c) Bir yıl 58 haftadır
d) Bir yılda 13 ay vardır
9 . Aşağıdakilerden hangisi "temmuz ayının" Almanca karşılığıdır?
a) Juli
c) Januar
b) Juni
1 0 . Bir saatte kaç dakika vardır?
a) 60 dakika
b) 30 dakika
d) Februar
c) 45 dakika
d) 90 dakika
1 1 . Aşağıdakilerden hangi grup, ilkbahar mevsimine aittir?
a) haziran, temmuz, ağustos
c) mart, nisan, mayıs
b) aralık, ocak, şubat
1 2 . Çocuk Bayram'ı hangi ayda kutlanır?
a) mayıs
b) aralık
1 3 . Anneler Günü, hangi ayda kutlanır?
a) haziran
b) nisan
1 4 . Aşağıdakilerden hangisi 8. aydır?
a) temmuz
b) ağustos
d) eylül, ekim, kasım
c) nisan
d) şubat
c) eylül
d) mayıs
c) eylül
d) ekim
1 5 . Okullar hangi ay açılır?
a) eylül
b) ekim
c) kasım
d) şubat
11
3-
“YAZIM ALIŞTIRMALARI” HAZIRLAMA
Zarb programıyla „boşluk doldurma“, „ayna yazısı“, „cümleleri tamamlama“, „yılan yazısı“,
„noktalama işaretlerini doğru yerleştirme“ gibi çeşitli yazım alıştırmaları hazırlayabiliriz.
Burada biz üç örnek vereceğiz. Öncelikle hem yazım kuralları hem de anlaşılırlık açısından iyi
bir metin hazırlamalıyız.
METİN TAMAMLAMA- BASİT BOŞLUK DOLDURMA (LÜCKENTEXT):
Önce metnimizi yazarız:
Bir varmış, bir yokmuş, evvel zaman içinde, kalbur zaman içinde develer tellalken,
pireler berberken, ben annemin beşiğini tıngır mıngır sallarken; ülkenin birinde bir köy
varmış. Halkı mutluluk içinde yaşarmış.
Boşluk olarak verilmesi gereken sözcükleri koyu (fett gedrückt) yazmamız gerekir.
Bir varmış, bir yokmuş, evvel zaman içinde, kalbur zaman içinde develer tellalken,
pireler berberken, ben annemin beşiğini tıngır mıngır sallarken; ülkenin birinde bir
köy varmış. Halkı mutluluk içinde yaşarmış.
Daha sonra metni işaretleyin (markieren) Menü Zarb 1 çerçeve çubuğunun soldan yedinci
sembole (LML) tıklayın.
„Lückentext mit Lösungen“ penceresinden „beide
Arten ausgeben“ seçeneğini işaretleyin. Çalışma
kağıdımız hazır! Şimdi yapmamız gereken,
öğrencilerimizin anlayacağı şekilde kağıdımızı
düzenlemek.
Örnek:
BOŞLUK DOLDURMA: FARELİ KÖYÜN KAVALCISI
Bir _ _ _ _ _ _ , bir yokmuş, evvel _ _ _ _ _ içinde, _ _ _ _ _ _ zaman içinde
_ _ _ _ _ _ _ tellalken, _ _ _ _ _ _ _ berberken, ben annemin _ _ _ _ _ _ _ _
tıngır _ _ _ _ _ _ sallarken; _ _ _ _ _ _ _ birinde bir _ _ _ varmış. Halkı
_ _ _ _ _ _ _ _ içinde yaşarmış.
Yukarıdaki masalın bazı sözcükleri unutulmuş, aşağıdaki listeden bu sözcükleri bul ve masalı
tamamla! Boşluklara gelecek sözcükler:
mıngır | develer | pireler | zaman | kalbur | mutluluk | varmış | ülkenin | beşiğini | köy |
BOŞLUK DOLDURMA ALIŞTIRMASININ DOĞRU ÇÖZÜMÜ:
In der richtigen Reihenfolge:
varmış | zaman | kalbur | develer | pireler | beşiğini | mıngır | ülkenin | köy | mutluluk |
“NOKTALAMA İŞARETLERİ ALIŞTIRMASI” HAZIRLAMA:
Önce metnimizi yazarız:
Bir varmış, bir yokmuş, evvel zaman içinde, kalbur zaman içinde develer tellalken,
pireler berberken, ben annemin beşiğini tıngır mıngır sallarken; ülkenin birinde bir köy
varmış. Halkı mutluluk içinde yaşarmış.
Daha sonra metni işaretleriz (markieren) Menü Zarb 1 çerçeve çubuğunun soldan sekizinci
sembolüne (LSZ) tıklarız.
13
Alıştırmamız hazır. Noktalama işaretlerinin gelmesi gereken yerler köşeli ayraç [ ]
belirtilmiş durumdadır.
Örnek:
ile
NOKTALAMA İŞARETLERİ: FARELİ KÖYÜN KAVALCISI
“Fareli Köyün Kavalcısı” isimli masaldaki noktalam işaretleri unutulmuştur. Doğru
noktalama işaretlerini köşeli ayraçların içine yaz!
Bir varmış[ ] bir yokmuş[ ] evvel zaman içinde[ ] kalbur zaman içinde develer
tellalken[ ] pireler berberken[ ] ben annemin beşiğini tıngır mıngır sallarken[ ]
ülkenin birinde bir köy varmış[ ] Halkı mutluluk içinde yaşarmış[ ]
Günlerden bir gün köyün bütün evlerine fareler dolmuş[ ] Binlerce fare köyün
sokaklarında[ ] evlerde dolaşıyorlarmış[ ] Yatak odasına gitseler[ ] mutfağa girseler
farelerden geçilmiyormuş[ ] Ne bulurlarsa yiyorlarmış[ ] Halk ne yapacaklarını
şaşırıp kalmış[ ] Köy muhtarından bu işe bir çare bulmasını istemişler[ ] Muhtarın da
elinden bir şey gelmiyormuş[ ] Böylece köyün adına fareli köy denmiş[ ] Fareli köyün
çocukları da bu pis yaratıklardan bıkmışlar[ ]
Bir gün fareli köye bir çalgıcı gelmiş[ ] Muhtara[ ] [ ]Eğer bana bir kese altın
verirseniz[ ] köyü farelerden temizlerim[ ][ ] demiş[ ] Bütün köy halkı bu habere
sevinmişler[ ] Aralarında hemen çalgıcının istediği bir kese altını toparlamışlar ve
muhtara teslim etmişler[ ] Halkın tek istediği bu farelerden kurtulmakmış[ ] Çalgıcı
isteğinin kabul edildiğini öğrenince başlamış kavalını çalmaya[ ]
ÇÖZÜM: NOKTALAMA İŞARETLERİ
FARELİ KÖYÜN KAVALCISI
Bir varmış, bir yokmuş, evvel zaman içinde, kalbur zaman içinde develer tellalken, pireler berberken, ben annemin
beşiğini tıngır mıngır sallarken; ülkenin birinde bir köy varmış. Halkı mutluluk içinde yaşarmış.
Günlerden bir gün köyün bütün evlerine fareler dolmuş. Binlerce fare köyün sokaklarında, evlerde dolaşıyorlarmış.
Yatak odasına gitseler, mutfağa girseler farelerden geçilmiyormuş. Ne bulurlarsa yiyorlarmış. Halk ne
yapacaklarını şaşırıp kalmış. Köy muhtarından bu işe bir çare bulmasını istemişler. Muhtarın da elinden bir şey
gelmiyormuş. Böylece köyün adına fareli köy denmiş. Fareli köyün çocukları da bu pis yaratıklardan bıkmışlar.
Bir gün fareli köye bir çalgıcı gelmiş. Muhtara: "Eğer bana bir kese altın verirseniz, köyü farelerden temizlerim."
demiş. Bütün köy halkı bu habere sevinmişler. Aralarında hemen çalgıcının istediği bir kese altını toparlamışlar ve
muhtara teslim etmişler. Halkın tek istediği bu farelerden kurtulmakmış. Çalgıcı isteğinin kabul edildiğini öğrenince
başlamış kavalını çalmaya.
14
“AYNA YAZISI” ÇALIŞMASI HAZIRLAMA:
Önce metnimizi yazarız:
Bir varmış, bir yokmuş, evvel zaman içinde, kalbur zaman içinde develer tellalken,
pireler berberken, ben annemin beşiğini tıngır mıngır sallarken; ülkenin birinde bir köy
varmış. Halkı mutluluk içinde yaşarmış.
Daha sonra metni işaretler ve koyu yazarız (markieren + fett) Menü Zarb 2 çerçeve
çubuğunun soldan altıncı sembolüne (Geheimschrift) tıklarız.
„Geheimschrift“ penceresinden „Schriftart“ seçeneğinden „Speigelschrift“ bulunur ve işaretlenerek
onaylanır. Alıştırmamız hazır.
.şımraşay edniçi kulultum
ıklaH .şımrav yök
ednirib
nineklü ;nekrallas
rıgnım rıgnıt iniği
nimenna neb ,nekrebreb relerip ,neklallet rele
edniçi namaz rublak ,edniçi namaz levve ,şum
rib ,şımrav riB
rib
şeb
ved
koy
15