Ayrıntı için tıklayın

1
Aracınıza monte edilen sistem, şu anda Avrupa' da kullanılan en yeni dönüşüm sistemi. Hem
Avrupa için hem de ülkemiz için yeni.
Yeni nesil dönüşüm kitimizi SEQUENTIAL (SIRALI GAZ FAZI ENJEKSİYON SİSTEMİ) diye
adlandırıyoruz.
SEQUENT, LPG dönüşümünde gelinen son noktadır. Eski sistemlerde mixer kullanılıyordu, artık
mikser yok.
Motorun ihtiyaç duyduğu gaz miktarı benzinde kullanılan ECU (Elektronik Kontrol Ünitesi)
benzeri bir elektronik beyin tarafından kontrol ediliyor.
Avrupa Birliğinin en son ECE R 67.01 regülasyonuna göre üretilmiş ve onaylanmış olan bu
ürün yangın testleri dahil tüm güvenlik testlerinden geçirilmiş olup, maksimum güvenlik ve
performansı bir arada sunmaktadır.
Faydaları:
•
•
•
•
•
•
•
Araçın benzinle çalıştığı anlarda ECU' da depolanan bilgiler değişmiyor.
Silindirlere ihtiyaca gore aynı miktarda yakıt gönderilebiliyor.
Vakumu zayıflatıcı engeller oluşmuyor.
Hiç bir uyutma gerekmiyor.
Benzin ECU' suna hiç bir hata sinyali gitmiyor.
Benzin ECU' su fonksiyonları gazla çalışmada aynen korunuyor.
Emme manifoldunda patlatma "Back Fire" oluşmuyor.
LPG dönüşümünde markamızı seçmek suretiyle gösterdiğiniz ilgi, güven ve kalite tercihiniz
nedeniyle teşekkür ederiz.
2A MÜHENDİSLİK A.Ş.
2
GİRİŞ:
Otomotiv sektöründe alternatif yakıt olarak 4 çeşit gaz yakıt kullanılmaktadır.
Bunlar sırasıyla,
1- LPG (Likit Petrol Gazı) :
Bütan-Propan Karışımından oluşur, ortam sıcaklığında yaklaşık 5-6 Bar’ da sıvı halde
depolanır.
2- CNG (Sıkıştırılmış Doğalgaz)
Ağırlıklı olarfak metandan oluşur, ortam sıcaklığında 200-250 Bar’ da sıkıştırılmış gaz
halinde depolanır.
3- LNG (Sıvılaştırılmış Doğalgaz)
Ağırlıklı metan gazından oluşur, -140º C’ de ve 3-6 Bar basınçta çift cidarlı (Kriyojenik)
tanklarda likit halde depolanır.
4- HİDROJEN (H2)
CH2 (Sıkıştırılmış gaz halinde 350 Bar’ da depolanır)
LH2 (Sıvılaştırılmış halde, -253º C’ de ve 15-20 Bar basınçta çift cidarlı (Kriyojenik)
tanklarda depolanır.
Dünyada 30 yıldır araçlarda alternatif yakıt olarak kullanılan LPG, 10 yıldır ülkemizde de
yoğun olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Benzinli araçlarda
mevcut sistemde herhangi bir değişiklik yapılmadan, sadece bazı
ekipmanların ilavesiyle aracın hem benzin ve hem de LPG ile çalıştırılması mümkün
olmaktadır. LPG diğer petrol ürünlerine göre daha güvenli ve çevre dostu bir yakıttır.
LPG’ NİN ÖZELLİKLERİ :
LPG “Likitleştirilmiş Petrol Gazı” anlamına gelir. Temel olarak BÜTAN ve PROPAN karışımından
oluşmaktadır. Petrolün rafinerilerde işlenmesinden veya petrol veya doğalgazdan ayrıştırılarak
elde edilir. Renksiz ve kokusuzdur, zehirleme özelliği yoktur. Bir kaçak halinde fark
edilebilmesi için özel olarak kokulandırılmaktadır.
Atmosfer basıncında gaz halinde olup, basınç altında sıvılaştırılarak depolanır, tanklara ve
tüplere doldurulup taşınır. Stok tanklarına ve tüplere hacmin % 80-85 ‘ini aşmayacak oranda
Likit halde doldurulur. Hacmin kalan % 20 si buharlaşan LPG’ den kaynaklanan gaz fazı
halindedir. LPG kullanıldıkça azalan likit hacmi gaz fazı tarafından doldurulur.
Ülkemizde kullanılan LPG, %30 Propan ve %70 Bütan karışımından meydana gelmektedir.
2004 yılı başından itibaren otomotiv yakıtı olarak kullanılan LPG’ ye uygulanmak üzere TS EN
589 sayılı standart yürürlüğe girmiştir. Bu standarta göre;
1- Otogaz’ ın en az 89 oktan sayısına sahip olacaktır.
2- Ayrıca 40º C’ de 9 Bar işletme basıncını sağlayacaktır.
3- Kış mevsimi sayılan 1/Ekim- 31/Mart tarihleri arasında -5º C’ de 1,5 bar işletme
basıncını sağlayacaktır.
Yukarıdaki şartları sağlayacak karışımın enaz %60 Propan ihtiva etmesi gerekmektedir.
LPG’ NİN BUHAR BASINÇLARI:
LPG’ nin buhar basınçları sıcaklıkla orantılı olarak artar. Ülkemizde kullanılan LPG nin buhar
basıncı 15° C’ de 3 Bar civarında, 30° C’ de 5 Bar civarındadır.
Dolayısıyla LPG’ li araçların LPG sistemindeki basınçları normal şartlar altında 5-6 Bar’ dan
daha yüksek olmamaktadır.
3
LPG’ NİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ:
LPG havadan ağır olduğu için bir kaçak halinde zemine çöken ve yüksek derecede yanıcı olan
karakteristik bir “sis” oluşturur. Bu nedenle LPG kaçaklarına müsaade edilmemeli, LPG’ li
ortamlarda açık alev kaynakları bulundurulmamalı ve sigara içilmemelidir. Sıvı haldeki LPG ise
sudan hafifdir ve tankların dibinde su birikimlerine rastlanabilir.
Bir hacim sıvı LPG, yaklaşık olarak kendisinin 250 misli hacimde gaz LPG oluşturur. Bu yüzden
sıvı haldeki LPG kaçağı, aynı hacimdeki gaz kaçağına göre çok daha tehlikelidir.
Ayrıca zehirli olmasa da, anestetik özelliklerinden dolayı LPG’ nin solunmaması tavsiye edilir.
Bunlara ek olarak, sıvı haldeki LPG’nin hızla buharlaşması soğuk yanıklarına sebep
olabileceğinden, sıvı haldeki LPG ile temas edilmemelidir.
Özgül Agirlik ( Likit halde )
0.560 kg/dm3
Özgül Agirlik ( Gaz Halinde )
1.860 kg/m3
Kaynama Noktasi
- 13 ° C
Gaz Hacminin Likit Hacme Orani
250
En Düşük Tutuşma Limiti
%2
En Büyük Tutuşma Limiti
% 8.70
Yanma için Gerekli Hava Miktari
28.80 m3/m3
Buharlaşma ISISI (15 ° C)
85 KCal/Kg
Buhar Basinci (15 ° C)
3 Bar
ISIL Degeri
10.900 Kcal/ Kg
LPG’ nin fiziksel Özellikleri
TUTUŞMA SINIRLARI:
LPG bütün diğer yakıtlar gibi yanıcıdır. Hava ile %2 ila %8.7 oranlarındaki LPG karışımı, kapalı
ortamlarda yanıcı ve patlayıcı bir karışım oluşturur. LPG’ nin yanma aralığı diğer gazlara göre
daha dardır, ancak bu yanma aralığına diğer gazlara göre daha çabuk ulaşır ve atmosferde
farkedilmesi zor olan yanıcı karışımlar meydana getirir.
Herhangi bir kaçak nedeniyle ortama birikmiş LPG’ nin dağıtılması için zeminde hava
sirkülasyonu yaratmak gerekir. En geçerli yöntem ise pülverize basınçlı su sıkılmak suretiyle
gazın dağıtılmasıdır.
OTOMOTİV SEKTÖRÜNDE LPG :
LPG benzine göre uygun bir alternatif olup, özelliklerinin karşılaştırılması oldukça ilginçtir.
LPG yoğunluğu benzinden daha düşüktür.
LPG daha düşük bir sıcaklıkta buharlaşır.
LPG’ nin sıvı halde kalabilmesi için basınç altında tutulması gerekir.
RON (Araştırma Oktan Sayısı) ve MON (Motor Oktan Sayısı) değerleri LPG’ nin benzine göre
daha üstün bir vuruntu önleme gücüne sahip olduğunu göstermektedir.
Netice olarak, LPG çok yüksek vuruntu önleme özelliğine sahiptir ve LPG motorlarının gücü
benzinlilere yakındır.
Denemelerde LPG’li motorlarda %4-5 güç kaybı görülmüş olup, bunun kullanıcı tarafından
farkedilmesi zordur.
4
ÖZELLiKLER
15° C’ de Volumetrik Kütle (Kg/Dm3)
37.8° C’ de Buhar BASINCI (Bar)
Kaynama SICAKLIGI (° C)
R. O. N.
M. O. N.
Alt Kalorifik Güç (MJ/Kg)
Alt Kalorifik Güç (MJ/Dm3)
Alt Kalorifik Güç (MJ/Dm3)
Stoikiometrik Oran (Kg/Kg)
LPG
0.560
6.5
-13
105
92
45.70
25.60
25.60
15.66
BENZiN
0.73-0.78
0.5-0.9
30
96-98
85-87
44.03
32.3
32.3
14.7
LPG' nin Alt kalorifik gücü benzine göre daha düşük olduğundan bilinenin aksine yanma daha
düşük sıcaklıklarda gerçekleşmektedir.
Benzinle çalışmada tam yük civarında karışım aşırı zengin olup yanma bozulmakta, CO ve HC
emisyonları artarken NOx emisyonları azalmaktadır.
LPG' de ise tam yükte karışım fakir olup, CO ve HC emisyonları düşmekte, buna karşılık NOx
artmaktadır.
Bu durum bazı çevrelerce yorumlanırken, NOx değerlerindeki artışın benzinde olduğu gibi
yanma esnasında oluşan yüksek sıcaklığa bağlanmaktadır. Bilindiği gibi benzinde yanma
sırasında sıcaklık ne kadar yüksek olursa NOx emisyonları o ölçüde yüksek çıkmaktadır.
LPG' de durum tamamen farklı olup, Alt Kalorifik Güçlerden de görüldüğü gibi yanma
esnasında
silindirlerde daha fazla
sıcaklık oluşması fiziken
mümkün
değildir.
Farklı yakıt kullanımında yanma odasında oluşabilecek sıcaklıklar açısından LPG veya
DOĞALGAZ benzine göre gerek volumetrik verim ve gerekse adyabatik alev sıcaklıkları
açısından daha avantajlı görünmektedir. Dolayısıyla bu yakıtlarla daha düşük sıcaklıklar
ve daha düşük ısıl zorlamalar oluşmaktadır.
Ayrıca piyasada çekirdekten yetişme, aklı eski pik motorlarda kalmış bazı ustalar, "benzinde
kurşun var sübapları yağlar, karbon filmi oluşturur, LPG kuru yakıt motora hararet yaptırıp
sübap sarar" şeklinde tamamen yanlış beyanlarda bulunmaktadır.
Uzun yıllardır motorlar çevre yasaları nedeniyle kurşunsuz benzine göre üretilmektedir.
Gelişen çevre standartları ve daha sıkı egzoz emisyon sınırlamaları daha temiz yakıtları
zorunlu kıldığından motorlarda karbon filmi oluşmasının önemi kalmamıştır. Otomotiv
firmalarınca geliştirilen yeni motor teknolojileriyle daha düşük ısı iletimi olan ve hafif
malzemelerden üretilen sübaplar üretilmiş, sıcaklıklar önemli ölçülerde düşürülmüş ve
mekanik zorlamalar azaltılmıştır.
Yeni motor teknolojilerinde kullanılan direnci yüksek ve ısı iletim katsayısı düşük kaplamalarla
süpap dayanımları arttırılmış ve ısı kayıpları azaltılmıştır. Dolayısıyla LPG’ nin sübaplara bir
zararı sözkonusu değildir.
LPG VE BENZİN İÇİN EŞDEĞERLİLİK :
Pratikte, 100 km.de 10 litre benzin yakan bir aracın, (10x1.2) 12 litre LPG tükettiği
görülmektedir.
Yakıtların teorik yakıt eşdeğerliliklerinin hesaplamasında aşağıdaki oranlar kullanılabilir.
1 m3 DOĞALGAZ = 1,1 Lt Benzin / 1,3 Lt LPG/1,0 Lt Motorin
1 kg DOĞALGAZ = 1,33 Lt Benzin /1,6 Lt LPG/1,22 Lt Motorin
1 Lt LPG = 0,83 Lt Benzin / 1 Lt. Benzin = 1,2 Litre LPG
5
LPG VE ÇEVRE:
Yanma olayı kaçınılmaz olarak kirleticidir. Benzin, dizel ve LPG emisyonlarını karşılaştırırsak,
tüm bu yakıtların karbon ve azot monoksitlerle birlikte yanmamış hidrokarbonlar ürettiğini,
ancak kurşunun yalnızca benzin tarafından açığa çıkarıldığını görürüz. Bundan başka, LPG
kükürt dioksit ve aromatikleri üretmez.
Aşağıdaki nedenlerle LPG’ nin daha çevreci bir yakıt olduğu görülmektedir;
• Yanma olayı gaz halinde oluşur. LPG yanma sürecine daha uygun olup, daha homojen ve
içinde kömür parçacıkları bulunmayan bir karışımın garantisidir.
• Yüksek termodinamik özellikleri daha kolay ve iyi yanma sağlar.
• Kurşun, kükürt ve aromatikler gibi atıklar içermez.
Yanmadaki daha zehirli ürünler olan kükürt dioksit ve kurşun, LPG’de bulunmamaktadır.
Dahası, LPG’nin yanmasıyla oluşan yanmamış hidrokarbonlar da, LPG’de katkı ve aromatikler
olmadığı için, diğer yakıtlarınkilere oranla daha az zehirlidir.
Aşağıdaki nedenlerle LPG’nin daha az kirletici olduğunun altı çizilmelidir:
Yanma olayı gaz halinde oluşur. LPG bir gaz olduğundan, bu sürece daha uygun olup, daha
homojen ve içinde kömür parçacıkları bulunmayan bir karışımın garantisidir.
Yanmayla ortaya çıkan tüm ürünler havanın kalitesi üzerinde kötü etki yapar.
Ancak mutlak madde miktarlarından daha önemli olan, her bir bileşiğin zehirlilik derecelerinin
bilinmesi ve gerçek zararlılık ölçülerinin tanımlanmasıdır.
Yüksek termodinamik özellikleri daha kolay ve iyi yanma sağlar.
Kurşun, kükürt ve aromatikler gibi katkılar içermez.
LPG UYGULAMASINDA EMNİYET
Araçlarda LPG kullanımı Dünya’ da 40 yıldır uygulanmaktadır. Bu uygulamalarda emniyet
daima ön planda olmuştur.
LPG yakıt olarak benzinden daha tehlikeli değildir. LPG patlayıcı olmayıp, parlayıcıdır. Benzin
ise hem parlayıcı hem de patlayıcıdır.
Araçların LPG dönüşümünde uyulması zorunlu olan bir takım kurallar vardır. Bu kuralları da
uzun araştırmalar ve deneyler sonunda ortaya konulan standartlar ve normlar belirlemektedir.
Genellikle bir çok ülkenin örneğin Avustralya, Kanada, ABD kendi ulusal standartları olmasına
rağmen en yaygın kullanılan Birleşmiş Milletlerin Avrupa ile ilgili ECE R-67 regülasyonudur.
Bu yeni norm emniyet ve güvenliği mevcut duruma göre daha da sıkılaştırmaktadır. Bu norm
devreye girecek olan yeni emniyet parçalarını tanımlanmakta ve dönüşüm sisteminde
kullanılacak her parça için test, deney ve kriterlerini tekrar belirtmektedirler. Ayrıca bu
normda kaza anında LPG tankının bağlantılarından kopup yolcu kabinine girerek yolcuların
hayatlarını tehlikeye atmaması için tank bağlantılarının dayanması gereken mimimum ivmeyi
de tanımlamaktadır.
Genel olarak bakıldığında LPG dönüşüm sistemi ile ilgili olarak aşağıdaki emniyet kurallarına
muhakkak uyulmalıdır.
•
•
•
•
•
•
•
Kullanılan parçalar mutlaka ECE-R67-01 normuna uygun olmalıdır.
LPG dönüşümü yapılan araçların dönüşümü ruhsatlarına işlenmelidir.
Dönüşüm mutlaka TSE belgeli yetkili servislerde yapılmalıdır.
Dönüşüm sonrasında ilgili testler (sızdırmazlık vb.) yapılmalıdır.
Aracın ön ve arka camına LPG etiketi yapıştırılmalıdır.
LPG tüpleri imal yılından itibaren her 10 yılda bir değiştirilmelidir. Özellikle araçların fenni
muayenesinde bu hususa dikkat edilmelidir.
LPG deposu, 30 bar ‘da test edilmiş ve sertifikalı olmalıdır.
6
•
•
•
•
•
•
Kullanılmış veya standart dışı parçalar kullanılmamalıdır.
Dolum istasyonları ilgili standartlara uygun inşaa edilmeli, işletiminde genel emniyet
kurallarına titizlikle uyulmalıdır.
Kullanıcılar emniyet kurallarını bilmeli ve uymalıdırlar.
LPG dönüşümü yapılan araçlar yeraltı parklarına ve kapalı garajlara park edilmemelidir.
Bagajda birikintileri önlemek için tank gaz bağlantılarının aracın dışına havalandırması
olmalıdır.
LPG dolum ağzı mutlaka aracın dışında olmalıdır. Dolum ağzı, ülke genelinde standart
olmalıdır.
LPG sistemi emniyet ve güvenlik kurallarına uyulduğu taktirde tehlike arzetmemektedir.
•
•
•
•
Standarda uygun olarak yapılan dönüşümlerde maksimum dolumda tankın %20’si gaz,
%80’i sıvı olacak şekilde dolumu engelleyen emniyet sistemleri mevcuttur.
Kaza anında tanktan motora gaz taşıyan borunun kırılması durumunda aşırı akış kontrol
valfi devreye girerek akışı kesmekte ve gazın dışarıya çıkışı önlenmektedir.
Motorun LPG ile çalışırken herhangi bir sebeple stop etmesi durumunda, elektronik kontrol
ünitesi uzaktan kumandalı gaz kesme valflerini kapatarak gaz akışını durdurmaktadır. Bu
valfler aynı zamanda, bir çarpma durumunda da, gazın ve benzin akışının kesilebilmesi için
atalet sensörü tarafından da kumanda edilirler.
LPG tankı üzerine monte edilen Multivalflerin üzerinde, tank içerisindeki basıncın artması
durumunda (27 Bar) açan emniyet valfi ve bir yangın durumunda 120º C’ de eriyerek
tankın içerisindeki gazı tahliye ederek tankın patlamasını önleyen sigorta mevcuttur.
LPG DÖNÜŞÜMÜ KONUSUNDAKI TOFAŞ’ TA YAPILAN TESTLER:
Tofaş’ın bu konuda ilk çalışmaları 1995 yılında başlamış olup, bu çalışmalarda Avrupa’da
olduğu gibi ECE R-67 normuna uygun parçalar araç teknolojisine uygun olarak (gerekli
emniyet tedbirleri alınarak) araç üzerine monte edilmiş, gerekli ara parçalar TOFAŞ tarafından
tasarlanarak Fiat ile işbirliği yapılarak dönüşümü yapılan araçlar bir dizi teste tabi tutulmuştur.
Temmuz 1996 tarihinde Sanayi ve Ticaret Bakanlığından 131 tip Doğan/Şahin modellerin LPG
dönüşümü için Teknik Belge alınmış olup, BRC markalı ürünlerle LPG’li araçların seri üretimine
başlanmıştır.
Bu çalışmaların devamı olarak, 1999 yılında motor teknolojisine paralel olarak 131
Doğan/Şahin Tek Noktadan Püskürtmeli, 178 Siena Tek ve Çok Noktadan Püskürtmeli
motorların LPG dönüşümü BRC ürünleriyle gerçekleştirilmiştir. Akabininde; Sanayi ve Ticaret
Bakanlığından bu modellerin LPG dönüşümü için gerekli Teknik Belgelerin alımından sonra seri
üretime geçilmiştir.
Seri üretim öncesi aracın emniyeti ve güvenilirliği ile ilgili olarak BRC markalı ürünlerin birçok
testi yapılmıştır. Tofaş’ta üretilen bütün LPG’li modellerde kullanılan LPG dönüşüm parçaları
ECE R-67-01 Avrupa Regülasyonuna uygun olup, bir dünya devi MTM SRL firmasının BRC
markalı ürünleridir.
TOFAŞ’ta Seri Üretim Öncesi BRC markalı ürünler şu testlerden geçirilmiştir:
• 4’lü yol simülatöründe komple araç fatik testi (300 saat)
• Emisyon testleri 91/441/EC, 98/77/EC
• Güç ve moment testleri
7
•
•
Emniyet, güvenilirlik,performans ve araç kullanım testleri (60.000km x 3 araç= 180.000
km )
Komple araç çarpma testi; önden çarpma testi ve ECE34 normuna göre arkadan çarpma
testi.
DÖRTLÜ YOL SİMÜLATÖRÜNDE KOMPLE ARAÇ FATIK TESTI.
Tofaş, ArGe merkezinde bulunan bu sistem ile komple araç fatik (yorulma) testi
yapılmaktadır. Bu sistem, proje geliştirme safhasında LPG’li araçların LPG dönüşüm
parçalarında ve özellikle LPG tank taşıyıcı ayaklarında ve araç tabanında kırılma ve çatlama
kontrolu amacıyla kullanılmıştır. Test şu aşamalardan oluşmuştur.
•
•
•
Sert yol şartlarını simüle etmek
Frenleme ve kalkışları simüle etmek,
Dönüşleri simüle etmek,
Bu test sonucunda yapılan BRC markalı LPG dönüşüm kitlerinin araç teknolojisine uygunluğu
teyid edilmiştir.
ARGE MTS Four-Poster Test Laboratuvarı
Çarpma Testi
Proje geliştirme safhasında araç üzerindeki LPG dönüşüm parçalarının ve özellikle LPG tankı
ve bağlantılarının araç çarpışma normalarına uygunluğunun saptanması amacıyla komple bir
araç Fiat’a gönderilerek çarpma testlerine tabii tutulmuştur. Burada aranılan en önemli
emniyet konusu çarpışma anında tankın bağlantılarından kurtulup yolcu kabinine
girmemesidir. Dolayısıyla tank ayağının taban sacına bağlandığı noktalar ve tank bağlama
kuşaklarının mukavameti önem kazanmaktadır. Diğer önemli bir nokta da çarpışma
sonrasında olası bir yangının çıkmasının engellenmesidir. Dolayısıyla çarpışmadan hemen
sonra gaz akışının kesilmiş olması gerekmektedir. LPG’li araçlar olası bir kaza anında hem
benzin hem de gaz akışını kesen atalet sensörü ile donatılmıştır.
8
EMNİYET VE GÜVENİLİRLİK
Tofaş bu konuda yeni ECER-67.01 ile istenmeye başlanacak olan emniyet tedbirlerini şimdiden
uygulamaya başlamıştır. Bunlar;
•
•
•
•
Kaza anında hem benzin hem de LPG akışı kesen atalet sensörü,
LPG tank multivalfi üzerine ayrı bir solenoid valf ilave edilmesi. Bu valfinde aracın atalet
sensörüne bağlanması,
LPG tankı emniyet valfi ilavesi. Bu valf basınç değişimlerini algılayarak (27 Bar) tank iç
basıncının yükselmeye başladığı an gazı atmosfere tahliye etmektedir.
LPG tank bağlantılarının güvenilirliği çarpışma testi sonrasında da onaylanmıştır. Yeni
normda tank bağlantıları önden çarpmada en az 20g arkadan çarpmada da 8g lik kuvvete
dayanmalıdır.
Daha fazla bilgiyi www.2a-lpg.com adresindeki web sitemizde bulabilirsiniz.
9
10
11
LPG SİSTEMİN ÇALIŞMA PRENSİBİ
Sequent-24 Prensip Şeması
Araçlara LPG sisteminin montajı sadece bazı özel parçaların sisteme ilave edilmesiyle
gerçekleştirilir. Aracın mevcut yakıt ve ateşleme sistemi aynen muhafaza edilir.
Şöför mahalline yerleştirilen bir yakıt seçici anahtar marifetiyle motorun istendiği zaman
benzin, istendiği zaman LPG ile çalıştırılması mümkündür.
LPG dönüşüm sisteminin emniyeti mükemmeldir. Aracın bagajına yerleştirilen tank üzerine
bağlanan ve MULTİVALF olarak adlandırılan cihazın giriş ve çıkışları, bir aşırı akış durumunda
kendiliğinden kapanan aşırı akım vanalarıyla donatılmıştır. Buharlaştırıcı-Regülatör üzerinde
bulunan bir elektrovaf ile bu cihaza girmeden önce LPG’ nin geçtiği LPG elektrovalf, motorun
ateşleme sisteminden aldığı komutla açılır veya kapanır. Kontak açılır fakat motor çalışmazsa,
12
bu valfler 5 saniye içerisinde elektronik sistemden aldığı komutla otomatik olarak kapanır.
Motorun tekrar çalıştırılabilmesi için, kontağın tekrar kapatılıp açılması gerekir. Yine kullanım
emniyeti için, aracın kontağı kapatılıp motor stop edildiğinde, bu valfler otomatik olarak
kapanmaktadır.
Aracın bagajına yerleştirilen özel LPG tankından kalın etli ve mekanik tesirlere karşı izoleli bir
bakır boru ile motor bölümüne getirilen sıvı haldeki LPG, burada önce LPG elektrovalfine
oradan da Buharlaştırıcı-Regülatöre ulaşır.
Buharlaştırıcı-Regülatör, sıvı haldeki LPG’ yi motorun soğutma suyu devresinden aldığı ısı
marifetiyle gaz haline çevirmektedir. LPG, Buharlaştırıcı-Regülatör çıkışında 1200-1500
milibar basınca sahiptir. Motor devrine göre ihtiyaç duyulan LPG miktarı, araçta meydana
gelen vakuma bağlı olarak Buharlaştırıcı-Regülatör’ de bulunan bir meme-diyafram-yay
kombinasyonuyla otomatik olarak ayarlanmaktadır.
Buharlaştırıcı-Regülatörden çıkan LPG, esnek bir hortumla gaz filitresine, oradanda üzerinde
gaz enjektörlerinin sıralandığı RAIL’ e gelir.
SEQUENT sistemlerini klasik dönüşüm sistemlerinden ayıran en önemli parçaları; Benzinli
araçlarda kullanılan ECU benzeri bir kontrol ünitesi, LPG buharlaştırıcı/Regülatör, Gaz
Enjektörleri, Enjektörlerin sıralandığı bir kollektör ve özel kablo gruplarıdır.
Gaz Elektronik Kontrol ünitesi (ECU), her enjektörün püskürtme zamanını her bir silindir için
büyük bir hassasiyetle tek tek hesaplamakta ve ihtiyaç duyulan gaz miktarının diğer
enjektörlerden bağımsız olarak emme sübapının açık olduğu bir sırada silindirlere
püskürtülmesini sağlamaktadır.
Günümüzde modern diesel araçlarda da kullanılan ve COMMON RAIL olarak adlandırılan,
üzerinde enjektörlerin sıralandığı kollektörün beslenmesi Buharlaştırıcı/ Regülatör tarafından
yapılmaktadır.
Eski nesil sistemlerde kullanılan ve motorun hava girişinde engel teşkil eden mikser SEQUENT
sistemlerde olmadığından aşağıdaki avantajlar elde edilmektedir:
• Benzinle çalışırken mikserin neden olduğu performans kaybı yaşanmamaktadır.
• Gazda, benzin enjeksiyon sistemindeki gibi performans sağlanmaktadır.
• Motorun hava girişindeki mikser montajının yarattığı olumsuzluklar olmamaktadır.
• Gaz enjektörleri her silindir için emme sübaplarının yakınına monte edildiğinden ve
püskürtme emme valfinin açık olduğu bir sırada hassasiyetle gerçekleştirildiğinden
multipoint enjeksiyon sistemlerinde görülen PATLATMA “back fire” riski hiçbir zaman
oluşmamaktadır.
Yukarıdaki avantajlara ilave olarak;
• Benzin enjektörlerinin uyutulması için ilave emülatörlere ihtiyaç duyulmamakta, bu
göre SEQUENT ECU’ su tarafından yerine getirilmektedir.
• Benzin ECU’ sunda hiçbir zaman hata kodları oluşmamaktadır.
• Eski nesil dönüşüm sistemlerinde OBD’ li araçlara takılan “MEMORY” cihazına ihtiyaç
duyulmamaktadır.
• Benzin ECU’ sunun fonksiyonları araç gazla çalışırken aynen devam etmekte ve araçla
ilgili tüm sensörler devrede kalmaktadır.
13
14
LPG TANKI :
Silindirik Tank
Toroidal (Simit) Tank
LPG tankı sistemin en büyük parçası olup, aracın arka bölümüne, bagajın bir kısmına ya da
yedek lastik bölmesine yerleştirilmektedir.
Alışılmış tank biçimi silindirik olup, yedek lastik bölmesine konmak için özellikle tasarlanmış
toroidal (simit biçimli) tanklarda kullanılmaktadır. Standart ve yönetmeliklere göre tankların
montaj tarihinden 10 yıl sonra yenilenmesi gerekmektedir.
Araçlarda kullanılan LPG tankları, yeni ECE R 67.01 standartına göre imal edilmektedir.30
Bar tasarım ve test basıncına sahip bu tanklarla birlikte 120°C’ de eriyebilen sigorta ve 27
Bar’ da tahliye yapan emniyet valfine sahip multivalflerin kullanılması mecburiyeti
getirilmiştir. Yine bu standarta göre tanklar LPG ile dolu vaziyette yangın deneyine tabi
tutulmakta ve emniyet sistemleri sayesinde patlama olmadan tanktaki LPG’ nin tamamen
boşalması istenmektedir.
40ºC’ de LPG’ nin buhar basıncının 9 Bar’ı geçmediği göz önüne alınırsa otogaz tanklarının
gerek tasarım ve gerekse deney basınçları yönünden ne denli emniyetli ve güvenli olduğu
kendiliğinden ortaya çıkar. Güvenlik açısından, LPG deposu bütün aracın en önemli
elemanıdır. Tank çapına bağlı olarak 3 mm kalınlıkta olan cidarı ısıl işlemden geçirilmiş özel
saçlardan imal edilmiş olup, malzemeye mümkün en yüksek uzama imkanı verilmiştir,
dolayısıyla bir çarpma sonucunda depo deforme olsa bile çatlakların oluşmaması sağlanmıştır.
TANK, araç gövdesini oluşturan ince ve bükülebilir metal tabakalarla arasında boşluk kalacak
biçimde yerleştirildiğinden, bir çarpma sonrası orijinal biçimini rahatlıkla korumaktadır. Bu
nedenle, LPG tanklarının tehlikeli olduğu yönünde günümüzde medyada yaygın olan önyargı
yanlıştır. Yaşanan olaylar, aslında LPG tankının “araçtaki bomba” olduğu değil, “araçtaki ikinci
tampon” olduğunu göstermektedir.
Dikkat gösterilmesi şart olan bir konuda, tankın sıvı LPG ile %100 oranında, yani tam olarak,
doldurulmaması gerektiğidir.
Tank üzerine bağlanan MULTİVALF (Çoklu-valf) bir şamandıra ve buna bağlı uygun bir
kilitleme sistemi ile bunu sağlar. %80’lik doldurma limiti çok iyi bir güvenlik marjıdır.
Gerçekten, LPG’nin genleşerek tüm hacmi doldurabilmesi için deponun ortam sıcaklığının 80
o
C’ nin üstüne kadar çıkmasıyla mümkündür. Bu kadar büyük bir sıcaklık normal kullanım
şartlarında ASLA oluşmaz ve YALNIZCA bir yangın sözkonusu ise mümkün olabilir.
Son olarak unutulmamalıdır ki, depo tamamen doldurulmuşsa bile bu patlayacağı anlamına
gelmez. Çelik cidarlar, patlama noktasına ulaşıncaya kadar büyük bir gerilme yeteneğine
sahiptir.
15
MULTİVALF :
LPG tankı üzerine bağlanan ve tank içerisindeki LPG’ nin seviyesini, tanktan LPG giriş ve
çıkışını kontrol eden çok amaçlı bir valftir. Multivafler ECE R 67.01 standartına göre 67,5 Bar
aşırı basınç testinden geçirilmektedir.
16
Multivalf aşağıdaki fonksiyonları yerine getiren bir mekanik yapıdan oluşur:
a- Doldurma:
Yakıt alma sırasında, yakıt pompasından gelen LPG multivalfden geçer. İyi bir multivalf, uzun
bir dolum süresini önlemek için, LPG’nin geçişine fazla direnç göstermemelidir.
b- Dolum Limiti:
Standartlar uyarınca ve güvenlik nedenleriyle, depo %80’ den doldurulmamalıdır. Kalan
%20’lik bölüm LPG buharıyla doludur. Böylece sıcaklıktaki bir artışla birlikte içerideki sıvının
genleşerek bütün hacmi doldurmaması sağlanır. Depoda gaz haldeki LPG için küçük de olsa
bir hacim bırakıldığı sürece basıncın yükselmesi olasılığı yoktur. Dolum işlemini doğru
noktada kesebilmek için, multivalf, bir şamandıraya bağlı olan ve izin verilen maksimum
seviyeye ulaşıldığında LPG akışını kesen bir mekanizmayla donatılmıştır.
c- Seviyeölçer:
İki mıknatıstan meydana gelen bir mekanizma sayesinde depodaki LPG seviyesini ölçmek
mümkündür; bunlardan biri şamandıraya bağlı olup; ikincisi ise deponun dışında mekanik
seviye göstergesinden hareket alır. Multivalf üzerindeki mekanik seviye göstergesi dörde
ayrılmıştır ve tank içerisindeki LPG seviyesini 1/4 -1/2 -3/4 ve 4/4 şeklinde gösterir. Ayrıca
aşırı dolum seviyesi kırmızı renkle işaretlenmiştir.Deponun konumu yüzünden okumanın zor
olacağı ya da müşterinin arzu ettiği durumlarda, multivalfin seviye göstergesi uygun
elektronik dönüştürücülere bağlanarak, yakıt seviyesi benzin göstergelerinde olduğu gibi uyarı
ışıkları ve analog sistemler aracılığıyla şöför mahallinde görülmesi de mümkün olmaktadır.
d- LPG emme işlemi:
Deponun dibine doğru dönük bir emme borusu sayesinde multivalf sıvı LPG çekilmesini
sağlar. Her durumda, multivalf motorun ihtiyaç duyacağı maksimum sıvı değerlerinin
geçişine, aşırı yük kaybına neden olmadan, olanak sağlayacak geçiş bölümlerine sahip
olmalıdır.
e- Kapatma:
Multivalfin üzerindeki çıkış hattını bloke etmeye yarayan ve biri manual, diğeri uzaktan
kumandalı olmak üzere iki adet kapatma vanası vardır. Selonoid bobinli uzaktan kumandalı
vana normalde kapalı olup, şoför mahallindeki yakıt seçici anahtar LPG konumunda ise açılır.
Araç stop edince veya bir kaza anında kapanır
f- Aşırı Akım:
Multivalfin içinde ve LPG emme ve doldurma çıkışlarında , bir emniyet tedbiri olarak belirli bir
akış değerinin üzerine çıkıldığında otomatik olarak kapanan “Aşırı Akım Vanaları”mevcuttur.
Gerçekte bu aşırı akım vanaları bir kaza sonucu tanktan çıkan borularda bir kopma veya
kırılma olması durumunda oluşabilecek LPG kaçaklarını durdurmaya yarar.
Silindirik ve toroidal yapıdaki değişik depolara uyacak biçimde
farklı multivalf tipleri
mevcuttur. Gereksinimlere uygun olarak, depolara monte edilecek multivalfler yatay eksene
göre farklı eğim açılarında üretilirler.
g- Emniyet valfi :
Tank içerisindeki basıncın yükselmesi durumunda 27 Bar’ da açmak suretiyle tankı
korumaktadır. Tank basıncı 24 Bar’ a düşünce tekrar kapanmaktadır.
h) 120º C’ de eriyen sigorta :
Tankın yangında kalması durumunda 120º C’ de eriyerek, emniyet valfi çıkışını tamamen açar
ve ve tankın patlamasına mani olur.
17
SİLİNDİRİK MULTİVALF
ÖRNEK SİLİNDİR TANK MONTAJ
18
ÖRNEK SİMİT TANK MONTAJI
19
GAZ SIZDIRMAZ MUHAFAZA :
Gerçekten, kaçak sözkonusu iken veya normal kullanım şartları dışında herhangi bir kaçak
durumunda, LPG’nin araçtan bir şekilde uzaklaştırılarak, uygun olmayan ve potansiyel olarak
tehlikeli bir yerde kalması önlenmelidir.
Gaz Sızdırmaz Multivalf Koruyucu Kapağı, çeşitli malzemelerden (ABS, alüminyum)
üretilebilir. Montaj esnasında önce, Gaz Sızdırmaz Multivalf Koruyucu Kapağı contasıyla
birlikte tank üzerindeki multivalfin bağlanacağı mufa yerleştirilmekte, daha sonra multivalf
yerine oturtularak mevcut civatalarla multivalf ve koruyucu kapağı beraberce monte
edilmektedir. Böylece yeterli bir sızdırmazlık sağlanmaktadır.
Gaz Sızdırmaz Multivalf Koruyucu Kapağı, görüldüğü gibi iki adet havalandırma borusu
içerir. İki adet hava yönlendirici, kelepçelerle bu iki boruya bağlanarak
hava dolaşımını
sağlar. Motora giden LPG besleme borusu ve dolum ucundan gelen boru, bu iki borudan
geçer.
Genelde kapak büyüteç görevi gören şeffaf plastik malzemeden üretilir. Plastik ile çoklu valf
arasındaki uzaklık seviyeölçerin büyütülmüş olarak görülmesini ve depodaki sıvı miktarının
hemen okunabilmesini sağlar. Gaz-geçirmez kabın işlev görmesi dış ortamdan mükemmelen
yalıtılmasına bağlıdır; kap içerisinde hava dolaşımı ise aracın hareketi ile sağlanır.
YÜKSEK BASINÇ BORULARI (BAKIR BORULAR):
Normal olarak 1mm et kalınlığında ısıl işlemden geçirilmiş bakır borulardan yapılmış olup 45
Bar’ lık bir çalışma basıncına sahiptir. Gerekli aletlerle ihtiyaca göre bükülebilir. Dolum ucu ve
motor bölümüne giden hatlarda bu tip bakır borular kullanılır. Motor bölümüne giden bakır
boru, aracın altından ve egzost borusu ile sert çıkıntılardan uzak olarak, 30 cm. yi geçmeyen
eşit aralıklarla kelepçe ve vidalarla sabitlenmelidir.
20
DOLUM UCU :
Aracın
istasyonlarda
dolumunu
sağlamak üzere araç dışına monte
edilen özel bir parçadır.
Dolum ucu üzerinde
bir adet geri
döndürmez
yay-bilya
mekanizması
mevcuttur. Tozdan korunması için
plastik
muhafaza
kapağı
ile
kullanılmalıdır.
Emniyet
açısından
aracın
dışına,
özellikle
tampona
bağlanmaktadır.
Dolum ucu ECE R-67.01 Standartına
göre 67,5 Bar basınca dayanacak
şekilde imal edilmektedir.
21
LPG DOLUM AĞZI
LPG ELEKTRO VALFİ:
LPG elektrovalfi, depodan motor bölümüne
gelen LPG akışını otomatik olarak kesmeye
yarayan bir vanadır. Elektromıknatısa bağlı
bir valf, giriş-çıkış bağlantıları ve yabancı
parçacıkları süzen bir filtreye sahip bir
kaptan meydana gelir. Su geçirmez tipte
bağlantı konnektörüne ve mıknatıslanabilen
demir tozlarını tutma özelliği geliştirilmiş bir
filitre
sistemine
sahiptir.
Genius
regülatörden önce tesisata bağlanmaktadır.
Montaj
esnasında
solenoid
valf
gövdesindeki doğru akış yönünü (yani
depodan buharlaştırıcı-regülatöre) gösteren
oka
dikkat
edilmesi
gerekir.
LPG
Elektrovalfi, bağlantı parçası ve sabitleme
vidaları kullanılarak düşey pozisyonda ve
Buharlaştırıcı-Regülatörden önce monte
edilmelidir. LPG elektrovalfleri 67,5 Bar’ da
aşırı basınç testine tabi tutulmaktadır.
22
LPG BUHARLAŞTIRICI/ REGÜLATÖR:
SEQUENT GENIUS buharlaştırıcı-regülatör
tek kademelidir. Çıkış basıncı 1200-1500
mbar
arasında
ayarlanabiir.
Emme
manifoldundaki basıncın yaklaşık 1,2 Bar
üzerinde bir basınç verecek şekilde set
edilmiş olarak gelir. Bildiğimiz BRC
regülatörlerinde olduğu
gibi, motor
suyundan alınan ısıyla likit haldeki lpg
buhar haline getirilmekte ve gaz çıkışında
yeralan yay-diyafram kombinasyonuyla
gaz çıkışı kontrol edilmektedir. Emme
manifoldundan çekilen bir hortumla
manifold basıncının regülatör diyaframına
etki etmesi sağlanmaktadır. Böylece
Regülatör çıkış basıncı daima emme
manifodundaki basıncı takip etmektedir.
Örneğin rölantide emme manifoldundaki mutlak basınç 0,3 bar iken, regülatörün çıkış
basıncı (1,2 + 0,3 = 1,5 Bar) olmaktadır. Aynı şekilde tam gazda manifold basıncı 1Bar
civarında iken, regülatör çıkış basıncı (1,2 + 1 = 2,2 Bar) civarındadır. Regülatör üzerinde
su giriş çıkış dirsekleri ve su sıcaklığını SEQUENT ECU' suna iletmeye yarayan bir sıcaklık
sensörü yeralmaktadır. GENIUS regülatör, diğer regülatörlerinden farklı olarak muhtelif
pozisyonlarda monte edilebilmekte ve küçük boyutları nedeniyle büyük montaj kolaylığı
sağlamaktadır.
LPG ENJEKTÖRLERİ:
LPG için patentli bir üründür. Alttan
beslemeli tiptir. Gaz railden enjektörün
içine alınır ve bir solenoid valf tarafından
kumanda edilen gaz yolu açılarak yakıt
manifolda püskürtülür.
Enjektör -35 °C ile +120 °C arasında
çalışabilecek şekilde tasarlanmıştır.
23
ENJEKTÖR RAIL’ İ :
Enjektörleri taşıyan parçadır. Gaz basıncı ve ısı sensöründen oluşan ve PTS dediğimiz
sensörde girişte yeralmaktadır. Rail emme manifolduna mümkün olduğunca yakın özel
bağlantı parçasıyla sabitlenmelidir. Rail egzostan uzak olmalıdır.
GAZ FAZI FİLİTRESİ:
LPG Solenoid valfindeki filitreye ilave
olarak gaz enjektörlerini korumak için
sisteme ilave edilmiştir. Her 10.000
Km. de filitrenin içindeki elemanın
değiştirilmesi tavsiye edilmektedir.
LPG solenoid valfindeki filitre likit
fazındaki gazı filitre ederken, FJ1 gaz
fazındaki LPG' yi filitre etmektedir.
Genius
regülatör
çıkışına
bağlanmaktdır.
24
SEQUENT KABLO GRUBU:
SEQUENT kablo grubu diğer sistemlerden daha incedir. 24 Kutuplu konnektör
kablo grubunun montajı daha kolaydır. Özel konnektörü sayesinde sistemin diğer
cihazları lehim gerektirmeden kolaylıkla bağlanabilmektedir. EMC standartlarına
uymak için korumalı konnektörler kullanılmıştır. Kablo grubu üzerindeki
konnektörler, IP54 standartında su geçirmezdir.
FİLİTRE-RAİL-REGÜLATÖR BAĞLANTI HORTUMU:
Her iki ucu özel rekorla sonlandırılmış DN10 çapında özel LPG hortumudur. Bir ucu
Genius regülatör çıkışına, diğer ucu Rail girişine bağlanır. -30° C ile + 120° C
arasındaki sıcaklarda çalışmaya uygundur.
25
ENJEKTÖR HORTUMLARI:
Bir ucu enjektör çıkışına bağlanacak
özel rekorlu, diğer ucu ise manifolda
monte edilen nozula girecek şekilde
kesilmiş
olarak
gelmektedir.
Enjektörlerden çıkan hortumların aynı
boyda kesilmesine dikkat edilmeli ve
boyları
15-20
cm'
den
fazla
olmamalıdır. Ø4x10 mm çapında ve 30° C ile + 120° C arasındaki
sıcaklıklarda çalışmaya uygundur.
SEQUENT ECU’ SU:
SEQUENT ECU' su tüm sistemi kontrol
edip
yöneten
bir
beyindir.
Su
geçirmez ve motor ısına dayanıklı bir
muhafaza içerisindedir. 32 Bit data
transferi sağlayan ve benzinden daha
hızlı bir işlemci olan MOTOROLA
mikropresesöre
sahiptir.
Akünün
sökülmesi durumunda herhangi bir
data kaybı olmaz. Her araç için selfmapping dediğimiz yöntemle araç
çalışırken kendi kendini programlar.
Hiç bir problem çıkarmadan defalarca
programlanabilir. SEQUENT ECU' su
benzin
ECU'suyla
tüm
sinyalleri
paylaşır
ve
gaz
enjektörlerinin
enjeksiyon zamanını mikro saniye
hassasiyetinde kontrol eder.
Tüm emülatörler ECU' ya entegre
edilmiş olup, tek bir konnektör
sayesinde bağlantılar hızlı bir şekilde
gerçekleştirilir.
26
2 KONUMLU
YAKIT SEÇİCİ
ANAHTAR
LPG SEVİYE IŞIKLARI VE YAKIT TİPİ GÖSTERGE IŞIĞI DA YAKIT SEÇİCİ ANAHTAR ÜZERİNDEDİR.
27
B
A
C
E
(A)– Yakıt seçici anahtar
(B)– Benzin konumu
(C)– LPG konumu
(D)– Yakıt tipi gösterge ışığı
(E)– LPG seviye ışıkları
D
Sürekli Benzinle Çalışma:
Yakıt Seçici Anahtar (A), B konumuna alınırsa, motor benzinle çalışır ve yakıt tip gösterge
ışığı (D) da kırmızı yanar. Anahtar bu konumdayken motor benzin ile çalışacak ve LPG’ye
geçmeyecektir. Bu konumda LPG seviye ışıkları (E) da yanmayacaktır.
Aracın LPG sisteminde oluşacak bir arıza durumunda, sesli uyarı ile birlikte motor
otomatikman benzinle çalışmaya geçecektir. Bu durumda yakıt tipi gösterge ışığı da
turuncu renkte yanacaktır. En kısa sürede yetkili bir servise gidilmelidir.
LPG’ye geçiş şartları;
•
•
•
•
•
Yakıt seçici anahtar C konumunda iken, motor çalıştırılırsa motor benzin ile çalışır,
LPG seviye ışıkları yanmaz. D ledi kırmızı yanar. Bu arada LPG’ye geçiş için istenen
uygun şartlar oluştuğunda, motor benzinli çalışmadan LPG’li çalışmaya geçer ve
yakıt gösterge ışığı D yeşile döner. LPG seviye ışıkları 30 saniye içerisinde yanmaya
başlar.
Soğuk çalıştırılan motorda, LPG’ye geçiş için istenen uygun şartlar oluştuğunda
motor LPG’li çalışmaya geçer. Geçiş öncesinde, sistemde bulunan elektro-valflerin
açılma sesi duyulur.
Soğutma suyu sıcaklığı, normal çalışma sıcaklığında (yaklaşık 50° C) iken motor
çalıştırılır ise, motor başlangıçta benzinle çalışır ve yaklaşık 5 sn sonra otomatik
olarak LPG’ye geçer.
Motor çalıştırıldığında soğutma suyu sıcaklığı LPG’ye geçiş sıcaklığına yakın bir
değerde ise motor benzin ile çalışır ve yaklaşık 2.5 dakika sonra LPG’li çalışmaya
geçer.
Yakıt seçici anahtar B konumunda yani benzinle çalışırken ve motor normal çalışma
sıcaklığında ise, yakıt seçici anahtar C konumuna alınırsa, yaklaşık 5 sn sonra
otomatik LPG’ye geçer.
28
Yakıt seçici anahtar hangi pozisyonda olursa olsun, ilk çalıştırma her zaman benzin
ile gerçekleşir. Ancak uygun koşulların oluşması durumunda araç LPG ile çalışma
konumuna geçer.
Motor LPG ile çalışırken de benzin pompası çalışmaya devam edeceğinden,
pompanın zarar görmemesi için depoda minimum 5–7 litre benzin bulundurunuz.
Benzin rezerv ışığı yandığı anda yakıt dolumu yapınız.
Motor soğutma suyu sıcaklığı, dış ortam sıcaklığına, kaloriferin ısıtma konumunda
çalışmasına, motor çalışma koşullarına bağlı olarak değişme göstereceğinden, aracın
LPG’ye geçiş süresi standart bir süre içermemektedir. Bu süre kış aylarında daha uzun
olacaktır.
Yakıt seviyesi :
LPG tankındaki yakıt miktarı, yakıt seçici anahtar üzerindeki yakıt seviye ışıkları tarafından
gösterilmektedir. Yakıt seviyesi hassas değerler ile yönetildiğinden aracın o anki
durumuna (rampa yukarı, rampa aşağı, viraj gibi) ve araçtaki sarsıntı durumuna bağlı
olarak, yakıt seviye ışıkları değişkenlik gösterebilir.
LPG tankı içindeki yakıtın bitmesine yakın tek lamba yanıp sönmeye başlar. Bu durum
tank içerisinde 5-6 litre yakıt kaldığı anlamına gelmektedir. Yakıt (LPG) bittiğinde, aracınız
sesli uyarı ile birlikte otomatik olarak benzinle çalışma konumuna geçecektir.
Araçtan maksimum verimi elde edebilmek için TS EN 589 standardına uygun LPG
yakıtı kullanılması tavsiye edilir.
29
MUHTEMEL PROBLEMLER VE ÇÖZÜMLERİ:
Bu bölümdeKullanımda karşılaşabilecek bazı problemlerin çözümleri verilmektedir.
Problem
Anahtar GAZ seviyesini
göstermiyor
Anahtar iletişime
geçmiyor
Anahtar çalışmıyor
Araç gaza geçerken
zorlanıyor
Ne olmuş olabilir?
1-Anahtar benzin
pozisyonundadır. (seviye
LED’leri kapalı)
2-Anahtar iletişime
geçmiyor (seviye LED’leri
yanıp sönüyor)
Seviye yeşil merkezi
LED’leri ve turuncu
dikdörtgen LED yanıp
sönüyor
1-Değişim düğmesi kablo
grubu kesik
2-5A sigortası atmış
3-Anahtar çalışmıyor
4-ECU çalışmıyor
1- 15A sigortası atık
2-Harekete geçirici röle
kablosunun bağlantısı kesik
3-Röle başarısız
Ne yapmak gerekli?
1.Gaza geçin ve seviye değerlerini
kontrol edin
2.Servise uğrayın
Bu durumda araç Anahtarın
pozisyonuna göre benzin ya da
gazla çalışmaya devam eder. Yine
de işlem konusunda bir bilgi yok
ise kablo grubunu kontrol etmek
ve anahtarı değiştirmek uygundur
1-Anahtar kablo grubunu kontrol
edin
2-5A sigortasını değiştirin
3-Anahtarı değiştirin
4- Servise uğrayın
1-15A sigortasını kontrol edin
2- Harekete geçirici rölelerin
bağlantısını kontrol edin
3- Servise uğrayın
Aracın Aküsü biterse takviye yapmayın. Mutlaka yapılması gerekiyorsa 5 ve 15
Amper sigortaları yerinden çıkartın.
Benzin bakımı için servislere gidildiğinde, bu sigortalar çıkarılırsa araç sanki LPG
takılmamış gibi ilk haline döner. Aracın benzinle çalışmasında hiçbir değişiklik olmaz.
Servis araçta LPG yokmuş gibi bakım işlemlerini yerine getirebilir.
Motorunuzu basınçlı su ile yıkatmayınız. Temizliği bezle silmek suretiyle yapınız.
Daha fazla bilgiyi www.2a-lpg.com adresindeki web sitemizde bulabilirsiniz.
30
31
32
MONTAJ SONRASI YAPILACAK KONTROLLAR:
1- Montajdan sonra bağlantı rekorlarının bir açık ağızlı anahtar ile sıkılığı kontrol
edilmelidir.
2- Tüm kelepçeli bağlantılar (Gaz, benzin ve su) tek tek kontrol edilecektir.
3- LPG tankının multivalf açısına uygun olarak sabitlenip sabitlenmediği kontrol
edilmelidir.
4- Tank taşıyıcısını bağlayan civataların torkunda sıkılıp sıkılmadığı kontrol edilmelidir.
5- Sistemin genel görünümünün kontrol edilmesi gerekir.
6- Motorun su seviyesi kontrol edilecektir. Eksikse tamamlanacaktır.
SİSTEMİN SIZDIRMAZLIK KONTROLU :
1- LPG dolumu esnasında araç düz bir zeminde olmalıdır.
2- 10-15 Litre LPG dolumu yapıldıktan sonra, LPG konumunda iken önce gaz kaçak
dedektörü ve sonra sabunlu su ile;
• LPG tankı üzerindeki gaz giriş-çıkış rekorları
• LPG elektrovalfi bağlantıları,
• Buharlaştırıcı-Regülatör bağlantıları
• LPG Dolum Ucu bağlantıları dikkatli ve titiz bir şekilde kontrol edilecektir.
33
PERİYODİK BAKIMLAR:
Arac LPG sistemi de dahil olmak üzere 60.000 km veya 2 yıl garanti kapsamındadır.
Araçtaki garanti kapsamından faydalanabilmek için, periyodik kontrol tablosunda belirtilen
km’lerde aracın bakımlarını yetkili servislerimizde yaptırılması gerekmektedir.
PERİYODİK BAKIM TABLOSU
1000 km x
10
20
30
40
Gaz kaçak kontrolü:
1- Dolum borusu,
dolum ağzı,
2- Multivalf
3- Elektrolvalf
4- Basınç düşürücü
regülatör
5- Tüm boru ve
hortumlar vb.
Görsel kontroller:
LPG sistemini
oluşturan tüm
parçalarda aşınma,
sürtünme, bağlantı
kontrolleri
Sıvı faz LPG filtresinin
kontrolü / değişimi
(elektrovalf)
Gaz fazı filtresinin
değişimi (regülatöryakıt dağıtıcı arası)
Tank bağlantılarının
tork kontrolü
Kalibrasyon Ayarı
34
50
60
70
80
90
TRAFİK TESCİL İŞLEMLERİ:
1- Dönüşüm sonrasında Trafik Tescil işlemleri için müşteriye ;
* AT Tip Onay Belgesi Sureti
* AİTM Uygunluk Belgesi Sureti
* Montaj Tespit raporu
* Mühendis Yetki Belgesi fotokopisi
* Garanti Belgesi
* EK-1 Aksam Listesi fotokopisi
* İş yeri tarafından düzenlenmiş fatura verilecektir.
2- Araç sahibi bu belgelerle birlikte MMO’ sına giderek “Gaz
Sızdırmazlık Raporu” alacaktır.
3- Karayolları Araç Muayene İstasyonunda araç fenni muayeneden
geçirildikten sonra aracın LPG dönüşümünün ruhsatına işletilmesi
için Trafik tescil Bürosuna gidilecektir.
MMO LPG-CNG RUHSATI
35
TRAFİK TESCİL BELGESİ
LPG’ Lİ ARAÇ STİKERİ
36
37
38
39
40
41
42
43
44