Biyolojik Mücadele

Transkript

Biyolojik Mücadele

•
İnsanlara ve hayvanlara hastalık taşıyarak sağlığı
tehdit edenler, kültür bitkilerinde ürün kayıplarına
neden olanlar, orman ve süs bitkilerine zarar
verenler ile kentsel yaşamda sorun yaratanlar zararlı
kabul edilmektedir.
•
Agro-ekosistemdeki zararlılar :
•
Ana zararlı
Uzun yıllardan beri mevcut olan ve
devamlı
mücadelesi
yapılan
önemli
zararlılardır (Süne, Kımıl, Elma içkurdu,
Salkım güvesi v.s.)
:
•
•
Tali zararlı
•
•
•
•
: Ana zararlıların yanında ara sıra
görülen zararlılardır.
Uygun
koşul
buldukları
yıl
ve
yerlerde
ekonomik zarara neden olurlar.
Üreme güçleri yüksektir.
Etkili doğal düşmanları varsa yoğunlukları
düşebilir.
Entegre mücadele tekniklerine en çok uygunluk
gösteren zararlılardır (Yaprakbitleri,Kırmızı
örümcekler, Kabuklubitler v.s.)
•
Potansiyel zararlı
: Çevrede bulunan ancak önemli zararlara
neden olmayan zararlılardır.
• Popülasyonları normal olarak doğal düşmanların baskısı
altındadır.
• Mücadele yapma gereği yoktur.
• Ancak,ana zararlılara veya tali zararlılara karşı gereksiz ve
zamansız ilaçlama yapılması veya yanlış kültürel
uygulamalar yapılması sonucu doğal düşmanların baskısı
ortadan kalkabilir ve çok büyük salgınlar yapabilirler (
Beyaz sinek, Empoaska vs.).
•
Gerekli ilaçlamalar
Ekonomik
zarar eşiği
Popülasyon yoğunluğu
Ekonomik zarar
seviyesi
Genel denge
durumu
Zaman
Zararlı böceklerin %99’a yakın bir kısmı doğal olarak
baskı altında tutulmaktadır.
Geriye kalan %1 kadarı bile ortaya çıkardığı çok önemli
sorunlar
nedeniyle
uğraştırmaya yetmiştir.
insan
oğlunu
tarih
boyunca
Gerek sağlık, gerek sosyal ve gerekse ekonomik açıdan
birçok olumsuzlukları ortaya çıkartan bu türleri baskı altına
alabilmek için tarihin ilk devirlerinden bu yana çeşitli
mücadele yöntem ve teknikleri geliştirilmiştir. Bunlar,
Kültürel Önlemler,
Fiziksel-Mekaniksel Mücadele,
Kimyasal Mücadele,
Biyolojik Mücadele,
Biyoteknik Mücadele ve
Entegre Mücadele olarak gruplandırılabilir.
ilaçların insan ve hayvan sağlığının tehdit etmesi,
gıda maddelerindeki ilaç kalıntıları,
çevre kirlenmesi ve
Bunlara yüksek ilaç fiyatları da eklenince;
kimyasal mücadeleye alternatif çevre dostu ve daha ucuz
mücadele yöntemlerine geçilmesi zorunlu hale gelmiştir.
Bu yöntemlerden en ümit verici, en çevre dostu, en ucuzu ve
en sürdürülebilir olanı ise “BİYOLOJİK MÜCADELE”’dir.
Tarımsal faaliyetin başlangıcı olarak MÖ 8000 yılı kabul
edilmektedir.
İlk defa Sümerler tarafından MÖ 2500 yılında böcekler
ve kırmızı örümceklere karşı kükürt kullanılmıştır.
İlk kültürel tedbir uygulaması MÖ 1500 yılında ekim
tarihinin uygulanması şeklinde olmuştur.
MÖ 950 yılında yakma işlemi gerçekleşmiştir.
Biyolojik mücadele ile ilgili ilk kayıt:
Çin’de MS 300 yılında turunçgil bahçelerinde predatör
karıncaların tespit edilmesi ile ilgilidir.
Gerçek biyolojik mücadele uygulaması:
1000-1300 yıllarında Arabistan’da hurma ağaçlarına zarar
veren karıncalara karşı çevreden predatör karıncaların
toplanıp getirilmesi ve bahçelere salınması şeklinde
olmuştur.
"Bir canlının diğer bir canlıya karşı kullanılması" dır.
Resim şu anda görüntülenemiyor.
Uygulamalı
Biyolojik Mücadele
Faydalı organizmaların
insanlar tarafından
zararlılara karşı
kullanılmasıdır.
Doğal
Biyolojik Mücadele
İnsan müdahalesi olmadan
doğada kendiliğinden
oluşan baskıdır.
FAO
“Canlı doğal düşmanlar, antogonistler, rekabetçiler ve
diğer kendi çoğalabilen biyolojik varlıkların
kullanılmasıyla yapılan zararlı mücadele stratejisidir”
1. Parazitoitler (Asalaklar)
2. Predatör (Avcı) böcekler
3. Nematodlar
4. Omurgasız predatörler
Örümcekler (Araneida )
Predatör akarlar (Acarina)
Hydralar
Planaryalar
5. Omurgalı predatörler
Balıklar
Amfibialar
Kuşlar
Memeliler
6. Entomopatojenler
Funguslar
Bakteriler
Viruslar
Protozoalar
Riketsialar
7. Antagonistler
Parazit - Parazitoit
Parazit
Konukçusunun içinde veya üzerinde yaşayan, onu
öldürmekten çok zayıflatan organizmalardır.
Bunlara örnek olarak insan ve hayvanlarda yaşayan
barsak kurtları, kene , bit vb. verilebilir.
Parazitoit
Konukçusunun içinde veya üzerinde yaşayan,
konukçusuna bağımlı olan ve sonuçta onu öldüren
organizmalardır.
Parazitoitler:
•Ömürleri
boyunca
sadece
bir
konukçuya
ihtiyaç
duyarlar.
•Larva döneminde parazitik olarak yaşar, erginleri ise
konukçusunun dışında serbest yaşarlar.
•Genellikle monofagdır.
•İç parazitoit
•Gelişmesini konukçusunun içerisinde tamamlayan parazitoitlerdir.
Lysiphlebus testaceipes
Euplectrus hircinus
•Dış parazitoit
•Gelişmesini konukçusunun dışında tamamlayan parazitoitlerdir.
Cotesia (=Apanteles) glomerata (Hymenoptera: Braconidae)
•Adelfoparazitoit (Autoparazit)
•Döllemsiz yumurtalardan meydana gelen erkek bireylerin, aynı
türün döllemli yumurtalarından meydana gelen dişileri üzerinde
hiperparazit olarak yaşamasıdır. Aphelinidae familyasında,
özellikle Coccophagus türlerinde görülür.
•Koinobiont parazitoit
•Gelişmesini
canlı
ve
hareketli
konukçuda
tamamlayan
parazitoitlerdir (Lepidopter larva parazitoidi Braconidler).
•İdiobiont parazitoit
•Bazı dış ve iç yumurta ve pupa parazitoitlerinde olduğu gibi,
yumurtası açılmadan önce konukçusunu öldüren ve ölü veya
paralize
olmuş
konukçusunda
gelişmesini
tamamlayan
parazitoitlerdir.
•Heteronomus parazitoit
•Dişi ve erkekleri farklı konukçularda gelişen parazitoitlerdir.
Konukçularının dönemine göre parazitoitler;
•Yumurta parazitoidi
•Yumurta-larva parazitoidi
•Larva parazitoidi
•Larva-pupa parazitoidi
•Pupa parazitoidi
•Ergin parazitiodi
Bazı parazitoitler, konukçuları ve parazitledikleri
konukçu dönemleri
Parazitoit tür
Konukçu
Trichogramma spp
Trissolcus spp
Apanteles spp.
Trichomma enacator Rossi
Pimpla spp.
Pteromalus puparum L.
Alophora (Phasia) subcoleoptera L.
Lepidopterler
Eurygaster spp.
Pieris spp.
Cydia pomonella (L.)
Lepidopterler
Pieris spp.
Eurygaster spp.
Parazitlediği dönem
Yumurta
Yumurta
Larva
Larva
Pupa
Pupa
Ergin
Predatör (Avcı) böcekler
• Sadece bir konukçuya bağlı değildirler,
• Hayatları
boyunca
birden
üzerinde beslenirler,
• Konukçularını ararlar.
fazla
konukçu
Polifag predatörler
• Biyolojik mücadelede genellikle az kullanılırlar.
• Hedef zararlı üzerinde konsantre olamazlar.
• Genellikle fazla sayıda bulunan ve kolayca yakalanabilen
avları ile beslenme eğilimindedirler.
Monofag predatörler veya beslenme sahası
dar olan
oligofag predatörler biyolojik mücadele yönünden daha
üstün özelliklere sahiptirler.
• Coccinellidae (Coleoptera)
Coccinella septempunctata
Yaprakbiti predatörü
Coleomegilla maculata
Patates böceği predatörü
Cryptolaemus montrouzieri
Turunçgil unlubiti predatörü
Hippodamia convergens
Yaprakbiti predatörü
Rodolia cardinalis
Torbalı koşnil predatörü
Stethorus punctillum
Akar predatörü
•
Carabidae (Coleoptera)
Lebia grandis
Patates böceği
yumurta predatörü.
•
Özellikle lepidopter larvaları ile oburca beslenir.
•
Calosoma scrotator
Özellikle lepidopter larvaları ile oburca beslenir.
• Chrysopidae (Neuroptera),
Chrysoperla (=Chrysopa) carnea
Yaprakbiti, kırmızı örümcek, thrips, beyaz sinek, böcek yumurtaları ve
küçük lepidpoter ve diğer böcek larvaları ile beslenir.
• Chrysopidae (Neuroptera)
• Syrphidae (Diptera)
Episyrphus balteatus
Larvaları predatördür.
Yaprakbitleri,unlubitler, kabuklubitler ve
lepidopter larvaları ile beslenirler.
• Syrphidae (Diptera)
Yaprakbitleri,unlubitler,
kabuklubitler ve lepidopter
larvaları ile beslenirler.
• Anthocoridae (Hemiptera)
Thrips, akar, böcek yumurtası,
yaprakbiti ve küçük tırtıllarla
beslenir.
Orius spp.
• Miridae (Hemiptera)
Deraeocoris nebulosus
Beyaz sinek, yaprakbiti, koşnil
ve psyllid predatörü.
• Lygaeidae (Hemiptera)
Geocoris spp.
Lepidopter yumurta
ve larva ,beyaz sinek,
akar ve yaprakbiti predatörü.
•
Pentatomidae (Hemiptera)
Podisus maculiventris
Mısır kurdu ve Lahana kelebeği
bazı lepidopter larvaları
ve özellikle Patates böceği
larvaları ile beslenir.
Nabis spp.
Lepidopter larva ve yumurtaları kırmızı
örümcekleri predatörüdür.
Geocoris spp. ve Orius spp. ile de beslenir.
Omurgasız predatörler
Örümcekler (Araneida),
Predatör akarlar (Acarina),
Hydralar,
Planaryalar.
Predatör akarlar (Acarina)
• Phytoseiulus persimilis Avrupa ülkeleri, A.B.D. ve Rusya'da
seralarda zararlı kırmızı örümceklere karşı çok yaygın bir şekilde
kullanılmaktadır.
• Typlodromus pyri meyve bahçelerindeki kırmızı örümceklerin,
• Amblyseius mekanziei ve diğer türler de seralardaki thripslerin
biyolojik mücadelesinde önemli olan akar predatörlerdir.
Phytoseiulus persimilis
Omurgalı predatörler
• Balıklardan
Gambusia
affinis
sivrisinek
larvalarına
karşı
kullanılmaktadır.
• Amfibialardan Bufa marinus şeker kamışında zararlı
Strategus
sp.'ye karşı kullanılmaktadır.
• Kuşlardan sığırcık, leylek, ağaçkakan ve iskete gibi kuşların,
böceklerle beslendiği bilinmektedir.
• Çekirge salgını olan yıllarda, sığırcıkların sürüler halinde bunlara
saldırarak imha ettikleri bir gerçektir.
• Memelilerden kirpi, yarasa, porsuk ve sivri farenin de böcek
yemek suretiyle insanlara yararlı oldukları bilinmektedir.
Entomopatojenler
(Entomofag mikroorganizmalar)
• Böceklerde hastalık yapan mikroorganizmalardır.
• Konukçularında gelişerek onları doğrudan öldüren
etmenlerdir.
• Preparat
haline
kullanılmaktadırlar.
getirilip
insektisitler
gibi
Entomopatojenler
(Entomofag mikroorganizmalar)
• Entomopatojenler
meydana
gelen
tarafından
sporülasyon,
öldürülen
yeni
konukçularda
inokulum
kaynağı
durumundadır.
• Bunlar rüzgar ve yağmur ile etrafa dağılmak suretiyle
tarladaki etkinliği devam ettirir ve böylece başka böcekleri
enfekte ederler.
Bakteriler
• Dünyada pek çok zararlı böcek türüne karşı kullanılan
bakterilerin başında
Bacillus thuringiensis Berliner
ırkları ile B. popilliae gelmektedir.
• B. thuringiensis daha çok zararlı lepidopter larvalarına
karşı kullanılmakla birlikte, son yıllarda
Diptera ve
Coleoptera takımlarına bağlı bazı böceklere etkili olan
ırkları da bulunmuştur.
Bakteriler
• B.thuringensis var. israiliensis
(BTH -14) Sivrisinek ve
Karasineklere,
• B.thuringiensis var sphaericus - Sivrisineklere
• B.thuringiensis
sandiago
ırkları
kullanılmaktadır.
var. tenebrionis ve B. thuringiensis var
da
Patates
böceği
larvalarına
karşı
Bakteriler
Bacillus popilliae
Bacillus thuringiensis
Funguslar
• Beauveria bassiana "Boverin" ticari adı ile üretilmekte,
Lepidoptera ve Coleoptera takımına bağlı bazı böceklere
karşı kullanılmaktadır.
Funguslar
• Bu
fungusun
ülkemizde
kışlayan
kımıl erginleri üzerinde çok etkili
olduğu ve kımılın popülasyonunun
düşmesinde önemli rol oynadığı tespit
edilmiştir.
Funguslar
Verticillum lecanii
Funguslar
Entomophaga grylli
Virüs
Entomopatojen virüslar
• polihedral,
• granül ve
• serbest olmak üzere üç grupta incelenir.
Virüs
• Ticari olarak üretilen preparatları daha çok Lepidoptera ve
Hymenoptera
takımlarına
bağlı
zararlılara
karşı
kullanılmaktadır.
• Elma içkurdu
• Heliothis spp
• Colias spp.
• Çamlarda zararlı Neodiprion spp. gibi zararlılar örnek
verilebilir.
• CpGv = Elma içkurdu Granulosus virüs Elma içkurdu
• Heliothis PHv virüs= Yeşil kurtlar için etkilidir.
Virüs
Protozoalar
• Çok önemli böcek hastalık etmenleridir.
• Yaklaşık 255 adet hastalık etmeni protozoa türü saptanmıştır.
• Bunlar genellikle
Nosema ve Plistophora cinslerine bağlı
türlerdir.
• Nosema locustae çekirgelerde
• Nosema bombycis ipek böceği larvalarında
• Nosema yponomeuta erik ve idris ağ kurtları larvalarında
• Plistophora
schubergii
özellikle
Altın
kelebek
(Euproctis
chrysorrhoea L.) ve Kır tırtılı (Lymantria dispar) laıvalarında
hastalık yapmaktadır.
Antagonistler
• Bitkilerde patojen olmayan bakteri, fungus ve virus gibi
mikroorganizmalardır.
• Kültür bitkilerinde hastalık oluşturan diğer bakteri, fungus ve
virus gibi patojenlerin aleyhine çalışırlar.
• Sebzelerde solgunluk yapan Fusarium’a karşı Pseudomonas
gladioli,
• Pythium, Rhizoctonia, Sclerotonia gibi çökerten etmenlerine karşı
Trichoderma türleri örnek olarak verilebilir.
Antagonistler
Ampelomyces quisqualis
(Deuteromycetes)
Külleme hastalığının antagonisti.
Yabancıotlarda Zarar Yapan Hastalık ve
Zararlılar
Urophora affinis
(Diptera: Tephritidae)
Larvaları tohumda yaşar ve
anormal tohum meydana gelir.
BİYOLOJİK MÜCADELENİN
AVANTAJLARI
• Biyolojik mücadele etmenlerinin, zirai mücadele ilaçlarında
olduğu gibi insan ve çevre üzerinde olumsuz etkileri yoktur.
• Doğal dengeyi koruma esasına dayanır.
• Bu etmenler sorunları geçici olarak değil, kalıcı olarak çözer
ve genellikle uzun vadede daha ekonomiktir.
• Düşük maliyetle yüksek oranda koruma imkanı sağlar.
AVANTAJLARI
• Biyolojik mücadele etmenleri sadece hedef alınan zararlıya
etkili olurlar.
• Konukçularını arayabilme ve bulma yetenekleri vardır.
• Doğada çoğalabilme ve yayılabilme özelliğine sahiptir.
• Hedef zararlılarda dayanıklılık sorunu yoktur.
• Düşük
konukçu
sürdürebilirler.
pupülasyonlarında
dahi
varlıklarını
GÜÇLÜKLERİ
• Biyolojik mücadeleye başlarken belirli bir zarar göze
alınmalıdır.
• Başarı uzun süre sonra elde edilir.
• Sabır ve zaman gerektirir.
• Yoğun bir teknik bilgiye gerek duyulur.
• Özellikle çalışma alanına göre iyi bir biyoloji ve ekoloji
bilgisi gerekir.

Biyolojik Mücadele

Transkript

Benzer belgeler

Sapiens:Hayvanlardan Tanrılara

PDF ( 0 )

PDF ( 0 )

Aile Aktivite Paketi: Gözlem Rehberi

PDF ( 1 )

Evciler, ÖTA`ya yatırım için yönetmeliği bekliyor

yabancı orjinli hızlı gelşişen türlere arız olan böcekler