Kronik Böbrek Yetmezliği (Pdf dosya)

KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ
ve
HEMŞİRELİK BAKIMI
EBRU ÇEVİK
Özel Güven Anadolu Sağlık
Meslek Lisesi
1
Kronik Böbrek Yetmezliği
(KBY);
Yaşamı tehdit eden, önemli
ölçüde iş kaybına ve çeşitli
komplikasyonlara yola açan,
hemen hemen her yaş grubunu
en çok da genç erişkinleri
etkileyen bir kronik hastalıktır.
2
Kronik Böbrek Yetmezliği (KBY);
Glomeruler filtrasyon değerinde azalma
sonucunda böbreğin, sıvı elektrolit
dengesini düzenleme işlevinin ve
metabolik-endokrin fonksiyonlarının
irreversbl (geriye dönüşsüz) olarak
bozulmasıdır. Kronik böbrek yetmezliği
sinsi başlayıp, yıllarca sürerek
nefronların harabiyetine yol açmaktadır.
3
KBY’de risk taşıyan grupları saptamak,
KBY hastalarına tedavi ve bakım
verebilmek için;
• Böbreğin anatomi ve fizyolojisini,
• Böbrek fonksiyonlarını,
• KBY patofizyolojisini,
• KBY’de tanı yöntemlerini,
• KBY’nin sistemlere olan etkisini,
• KBY’nde tedavi seçeneklerini
• KBY’de hemşirelik bakımını detaylı
bilmek gerekir.
4
Üriner Sistem
Böbrekler
Üreterler
Mesane ve
Üretradan oluşur
5
Böbreklerin Fonksiyonel Anatomi
ve Fizyolojisi
BÖBREKLER;
Uzunluk: 12 cm.
Genişlik: 6 cm.
Kalınlık: 3 cm.
Ağırlık: 150 gr.
Bir çift, retroperitonal,fasulye biçimindedir.
6
Böbreklerin Fonksiyonel Anatomi
ve Fizyolojisi
Böbreklerin iç kısmında
“pelvis renalis” adı
verilen bir boşluk bulunur.
İdrar bu kısma dökülür.
Böbreğin uzunlamasına kesitinde
iki kısım görülmektedir.
Dış kısım kortex, iç kısım ise
medulladır.
Medulla kısmında çizgi
şeklinde oluşumlar vardır ve
bunlara malpigi piramitleri denir.
Kortex kısmında ise glomeruller yer alır.
7
Nefron
8
Böbrek Fonksiyonları
• Artık ürünlerin atılması,
• Sıvı ve elektrolit
dengesinin sağlanması,
• Asit-baz dengesinin sağlanması,
• Kan basıncı regülasyonu,
• Hormon oluşturma ve salgılama
9
Artık Ürünlerin Atılması
Böbrekler protein metabolizmasının
artık ürünleri olan üre,
ürik asit ve iskelet kaslarının
artık ürünü olan kreatinin
ile protein yıkımı
sırasında ortaya
çıkan sülfrik ve
fosforik asiti
vücuttan uzaklaştırır.
10
Sıvı ve Elektrolit Dengesinin
Sağlanması
Atılacak sıvı miktarının
düzenlenmesi böbreklerin en önemli
fonksiyonlarındandır. Çok miktarda
sıvı alındığında çok miktarda dilüe
(düşük konsantrasyonda) idrar
atılmaktadır. Normal bir insan
günde 1–2 lt. su alır ve bunun 400–
500 ml.’si İdrar olarak atılır.
11
Sıvı ve Elektrolit Dengesinin
Sağlanması
Sodyum: Glomerullerden filtre olan
suyun ve sodyumun %99’dan fazlası kana
geri emilir. Na ve su daima birlikte
hareket eder. Alınan Na’dan daha fazlası
atılırsa dehidratasyon, alınan Na’dan
daha azı atılırsa sıvı birikimi olur.
Atılacak Na miktarı adrenal korteksten
salgılanan aldesteron hormonu
tarafından düzenlenir.
12
Sıvı ve Elektrolit Dengesinin
Sağlanması
Potasyum: Aldesteron böbrek
tübüllerinden Na emilimini ve K atılımını
düzenler. K atılımında aldesteron dışında
asit-baz dengesi, gıdalarla alınan K
miktarı da etkilidir. Böbrek
yetmezliklerinde K retansiyonu yaşam
için ciddi tehdit oluşturur çünkü
hiperpotesemi kalbi diastolde
durdurmaktadır.
13
Sıvı ve Elektrolit Dengesinin
Sağlanması
Kalsiyum: Ca’un glomeruller ultrafiltrattan yeniden emilmesi
vücuttaki kalsiyum dengesine yardımcı olur. Ayrıca Dvitamini
kemiğin yapımı ve yaşaması için hayati önem taşır. Karaciğerde
yapılır, ancak etkili olabilmesi için böbreğin proksimal
tubuluslerinde Vit. D’nin aktif formu olan 1-25 dihidroksi
kolekalsiferole çevrilmesi gerekir.
•
•
•
•
Vitamin D
Bağırsaktan kalsiyum emilimini,
Kemiklerden kalsiyum mobilizasyonunu,
Proksimal tubuluslerden ise fosfat emilimini arttırır. Bu nedenle
böbreklerin fonksiyonu bozulduğunda kalsiyum fosfor dengesi bozulur.
Ayrıca PTH ve Kalsitonin de kalsiyumun bağırsaklardan emilmesi ve
kemikteki yerleşimini ayarlar.
14
Asit Baz Dengesinin Sağlanması
Böbrekler
glomeruler filtrasyona
Uğrayan
bikarbonatın kaçışını
engelleyerek
asidozun derinleşmesine
engel olurlar.
Ayrıca böbrekler
tübülüslarında bikarbonat
sentezleyerek
asit-baz dengesine
katkıda bulunurlar.
15
Kan Basıncının Düzenlenmesi
16
Hormon Oluşturma ve Salgılama
Böbreklerde
eritropoetin
hormonu
üretilir.
17
Nefronun Çalışması ve İdrar
Oluşumu
• Filtrasyon
(Süzülme)
• Reabsorbsiyon
(geri emilme)
• Sekresyon
(salgılama)
18
Filtrasyon
• Glomerul yumağına gelen
kandan bazı maddelerin ve
sıvının Bowman kapsülüne
geçmesi işlemidir.
19
Reabsorbsiyon
• Her gün 180 lt. kadar sıvı Bowman
kapsül boşluğuna süzülür ve bunun 1–
2 lt’si idrar olarak atılır. Kalan tüm
miktar böbrek tüplerinde reabsorbe
edilir.
20
Sekresyon
• Tubül hücresinin bazı
maddeleri idrara vermesidir.
Hidrojen iyonu ve amonyum
gibi değişik organik asitler ve
bazlar buradan tüp lümenine
sekrete olur.
21
Kronik Böbrek Yetmezliğinin
Patofizyolojisi
Glomeruler Filtrasyon Hızı (GFH); böbreğin işlevsel
üniteleri olan glomerüllerin, gelen plazmayı filtre
ederek proteinsiz kısmı tübüler sisteme (Bowman
boşluğuna) iletmesidir. GFH 120 ml/dk’dır. Glomerüler
filtrasyon hızı 35-50 ml/dakikanın altına inmedikçe
hastalar semptomsuz olabilir. Hastaların ilk
semptomları genellikle noktüri ve anemiye bağlı
halsizliktir. GFH 20-25 ml/dakika olunca hastada
üremik semptomlar ortaya çıkmaya başlar. GFH 5-10
ml/dakikaya inince son dönem böbrek yetmezliğinden
bahsedilir ve hastalar diyaliz, renal transplantasyon
gibi tedavilerden birine ihtiyaç duyarlar.
22
Kronik Böbrek Yetmezliğinin
Patofizyolojisi
• Böbrek rezervinin azaldığı
• Böbrek yetmezliği
• Son dönem böbrek yetmezliği
23
Kronik Böbrek Yetmezliğinin
Patofizyolojisi
• GFH 5-10 ml/dk altına düştüğünde son
dönem böbrek yetmezliği gelişir. Bu
evrede böbreklerin, fonksiyonlarını
kaybetmesi sonucu idrarın konsantre
edilme yeteneği çok azalır ve idrar
yoğunluğu plazma yoğunluğuna eşit hale
gelir ve buna izostenüri denir. Ayrıca
kanda BUN ve kreatinin yükselmesi ile
elektrolit dengesizliği görülür.
24
Kronik Böbrek Yetmezliğinin
Patofizyolojisi
• Kronik böbrek yetmezliği olan
hastalarda yaşam süresi birçok
kanserden daha düşüktür (Evre
I-II Hodgkin lenfomada uygun
tedavi ile 16 yıllık yaşam
yaklaşık % 93’tür).
25
KBY’de Mortalite
• 1 yıllık % 80-90
• 5 yıllık % 60-75
Yaşam Süresi
• 8 yıllık % 50-70
26
Kronik Böbrek Yetmezliğinin
Patofizyolojisi
KBY’de mortaliteyi etkileyen başlıca faktörler:
• Yaş
• Tedaviye uyum,
• Kalp ve damar hastalığı olması,
• Diyabetüs mellitus varlığı,
• Hastalığın akut bir başlangıç göstermesi,
• Yetersiz diyaliz,
• Altta yatan böbrek hastalığıdır.
27
Kronik Böbrek Yetmezliğinin
Patofizyolojisi
• KBY’de en sık ölüm nedeni
sırasıyla kardiyovasküler
hastalıklar, enfeksiyon ve
serebrovasküler
hastalıklardır.
28
KBY Etiyolojileri
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kronik Glomeulonefrit
Diyabetüs Mellutus
Kronik Pyolonefrit
Akut Böbrek Yetmezliği
Hipertansiyon
Sistemik Lupus Eritamazosus
Poliartiritis Nodasa
Amiloidose
Multiple Myoloma
Polikistik Böbrek Hastalığı…….
29
KBY’de Tanı
KREATİNİN
KANDA/ GFH
• 1 mg/dL
Normal
• 2 mg/dL
%50
• 4 mg/dL
%25
30
KBY’de Tanı
Kan Üre Nitrojeni
(Kan-Üre Azotu
Blood Ürea Nitrogen
BUN)
BUN-Kreatinin Oranı
31
KBY’de Tanı
GFH (Kreatinin Klirens) ml/dk hesaplama
formülleri:
• (140-yaş)*(ideal vücut ağırlığı)/serum
kreatininin (mg/dl)*72
Bu formülde çıkan sonuç kadınlarda 0.85
ile çarpılmaktadır.
• İdrar kreatinin (mg/dl)*idrar hacmi (24
saatlik)/serum kreatinin (mg/dl)*1440
32
KBY’de Belirti ve Bulgular
33
Sıvı-Elektrolit Dengesine İlişkin
Sorunlar
•
•
•
•
•
•
Oligüri
Ödem
Hiponatremi
Hiperpotesemi
Hiperfosfotemi
Hipokalsemi
34
Asit-Baz Dengesine İlişkin
Sorunlar
• Asidoz
35
Kardiyovasküler Sisteme İlişkin
Sorunlar
• Aritmi
• Hipertansiyon
• Üremik
Perikardit
• Akciğer Ödemi
36
Gastrointestinal Sisteme İlişkin
Sorunlar
•
•
•
•
•
İştahsızlık
Bulantı-Kusma
Ağız Kokusu (Fetid)
Ağız Ülserasyonları
Hıçkırık
37
Hemopoetik Sisteme
İlişkin Sorunlar
• Anemi
• Kanamaya Eğilim
• Enfeksiyona Yatkınlık
38
Nörolojik Sorunlar
•Üremik
Ensefolapati
39
Kemik Sorunları
• Osteodistrofi
(Yaygın Kemik Bozukluğu)
40
Dermotolojik Sisteme İlişkin
Sorunlar
• Kaşıntı
41
Kronik Böbrek Yetmezliğinde
Tedavi
KBY’de en yaygın olarak kullanılan
tedavi yöntemi hemodiyalizdir. Türk
Nefroloji Derneği 2004 yılı
verilerine göre; ülkemizde düzenli
hemodiyaliz tedavisi alan hasta
sayısı 25.321, periton diyalizi
tedavisi alan hasta sayısı ise
3320’dir.
42
Hemodiyaliz
Böbrek yetmezliği
nedeniyle vücutta
birikmiş olan
üre, kreatinin,
potasyum, fosfor
gibi zararlı ürünleri
vücut dışında yer alan
yarı geçirgen bir zar
aracılığıyla kandan
temizleyen bir işlemdir.
43
Arteriovenöz Fistül
• Arter ve ven cilt altında anastomoz yapılarak
oluşturulur. Genelde radial arter ve basilik ven
anastomozu yapılır. Fistül açıldıktan sonra
kullanılabilmesi yani olgunlaşması için 21 gün
geçmesi gereklidir. Fistülün çalışıp
çalışmaması “trill” sesinin alınması ile anlaşılır.
44
Fistülün Korunması İçin;
•
•
•
•
•
•
Fistüllü kolla ağır kaldırılmamalı,
Fistüllü kol travmalardan korunmalı,
Fistüllü koldan kan alınmamalı,
Fistüllü koldan TA alınmamalı,
Fistül olan kola saat takılmamalı,
Fistüllü kol temiz tutulmalı ve fistüllü kola yumuşatıcı
kremler sürülmeli,
• Fistül olgunlaşana kadar ekstra bir sorun yoksa fistül
olan kola sıcak uygulama yapılmalı,
• Fistüllü kolu, sıkan giysiler giyilmemeli,
• Fistüllü kol soğuktan korunmalıdır.
45
Subklavyan/Femoral Kateter
• KBY olan hastalar, fistül için
zamana ihtiyaç duyulduğunda,
acil durumlarda Subklavyan ya
da femoral vene yerleştirilen
çift lümenli bir kateter
aracılığıyla da hemodiyalize
girebilmektedirler.
46
Hemodiyaliz Hastalarında
Diyet
• Sıvı ve Sodyum Kısıtlaması
Hemodiyaliz hastaları mutlaka tuzsuz
rejim almalıdır. Tuzsuz diyete
uyulmadığında doğal olarak susama hissi
artacak ve sıvı volüm fazlalığı
görülecektir. Günlük sıvı alımı (yemekle
birlikte alınan dahil) 1000 cc’yi
geçmemelidir.
47
Sıvı Alımını Kısıtlayıcı Pratik
Uygulamalar
• İçecekler için
küçük fincanlar kullanılmalı,
• sıvı içeren
gıdalar bilinmeli,
• alınması istenen
sıvı miktarı ölçülü sürahiye konmalı,
• şekersiz tatlılar, sakız kullanılmalı,
• düzenli ağız bakımı
48
Protein ve Kalori Alımı
• Diyaliz hastaları normal
sağlıklı bireyler kadar
kalori almalıdır.
Hemodiyaliz hastalarının
diyetinde yapılan önemli
yanlışlıklardan biri,
diyaliz öncesi dönemde
hastalara önerilen düşük
proteinli diyete, diyaliz
döneminde de devam
edilmesidir. Oysaki
hemodiyaliz sırasında
protein yıkımında bir
miktar artış proteinlerin
yapıtaşları olan
aminoasitlerin önemli
ölçüde kaybı söz
konusudur.
49
Potasyum
Hemodiyaliz hastalarının
mutlaka uyması gereken
diyet kısıtlamalarından birisi de
potasyum kısıtlamasıdır.
Diyette küçük potasyum
kaçamakları bile kan
potasyumunda tehlikeli
yükselmelere neden olur.
Kan potasyum düzeyi 6-7 mEq
olduğu zaman kalpte
ritim ve ileti sorunlarına
yol açarak kalbi diastolde durdurur.
50
Fosfor
• Hemodiyaliz hastalarında diyette fosfor
kısıtlamasına gidilmelidir. Çünkü kan
fosforundaki artış kemik yıkımını artıran
paratroid hormonunun aşırı
salgılanmasına neden olmaktadır. Bu
durum kemiklerde uzun vadede
kırılmalara neden olabilmektedir. Ayrıca
fosforun kanda yüksekliği, fosforun
kalsiyumla birleşip ateroskleroz
gelişmesine neden olabilmektedir.
51
Kolesterol
• Hemodiyaliz
hastalarında
ateroskleroz
oluşumu normal
kişilere göre
daha
hızlanmıştır. Bu
nedenle
hemodiyaliz
hastaları düşük
kolesterollü
diyet almalıdır.
52
Vitamin ve Mineraller
• Vitaminler (folik asit, B grubu vitaminler ve C vitamini)
ve değişik mineraller (Mg, Zn gibi) organ fonksiyonları
için gereklidir. Hemodiyaliz sırasında bu vitamin ve
minerallerin kaybı söz konusudur. Bu nedenle
hastalara vitamin ve mineraller diyaliz sonrasında
dışardan verilmelidir.
53
Hemodiyaliz Hastalarında
Hipertansiyon
• Hemodiyaliz hastalarında
hipertansiyon her zaman
hipervolemiyle birliktedir.
Günlük sıvı alımını iyi kontrol
eden hastalarda
hipertansiyon sıklığı %5
oranındadır. Hipertansiyonu
olan hemodiyaliz hastalarında
ciddi tuz ve sıvı kısıtlamasına
gidilmeli, hemodiyaliz
sırasında fazla sıvı çekilmeli
ve ideal kuru ağırlığa
ulaşılmalıdır. Ayrıca hastalara
antihipertansifler
başlanmalıdır.
54
Hemodiyaliz Hastalarında Anemi
• Hemodiyaliz hastalarında gelişen aneminin
tedavisinde hastalara eritropoetin hormonu
S.C olarak dışardan, demir tedavisi ile birlikte
verilir. Hemodiyaliz hastalarına zorunlu
olmadıkça kan transfüzyonu yapılmamalıdır.
Çünkü kan transfüzyonu bazı enfeksiyonları
bulaştırma riski taşımakta ve böbrek nakli
adayı hastalarda da rezeksiyona neden
olmaktadır.
55
Hemodiyaliz Hastalarında Kemik
Sorunları
• Böbrekte aktiflenen bir diğer
hormonda D vitaminidir. Kemiğin
yapımı ve yaşaması için D vitaminine
ihtiyaç vardır. Hemodiyaliz
hastalarına dışardan aktif D vit.
verilir.
56
Hemodiyaliz Hastalarında
Hepatitle Mücadele
Hepatit virüsleri başlıca
kan ve kan ürünleri ile
bulaşmaktadır. Hemodiyaliz merkezlerinde
Hepatit B görülme sıklığı
%10 civarındadır.
Buna karşın hemodiyaliz
hastalarında Hepatit C
virüsünün görülme sıklığı %50’dir.
Hepatit C virüsüne karşı aşı
geliştirilememiş olması
ve Hepatit C’nin
tedavisindeki başarı
oranının düşüklüğü HCV’ye
karşı korunmanın
önemini ortaya koymaktadır.
57
Hemodiyaliz Hastalarında Grip ve
Akciğer Enfeksiyonundan Korunma
Hemodiyaliz hastalarında
immün sistemin bozulması
nedeni ile
Enfeksiyonlara
yatkınlık artmıştır.
Bu nedenle hastalara
sonbaharda yılda
bir kez olmak koşuluyla
grip aşısı
ve 4 yıl ara ile de
pnömokok aşısı yapılmalıdır.
58
Hemodiyaliz Hastalarında
Çalışma
• Kronik böbrek yetmezliği
gelişen birçok
hasta işini kaybetmekte
veya geri hizmette
çalışmak zorunda kalmaktadır.
Hastaların 2/3’ü
kronik böbrek
yetmezliği tanısı
almadan önceki
işini kaybetmektedir.
59
Hemodiyaliz Hastalarında
Fertilizasyon
• Erkek hemodiyaliz hastalarında sperm sayısında ve
hareketliliğinde azalma ve birçok hormonal değişiklik
nedeniyle fertilizasyon azalsa da, hemodiyaliz
hastalarının baba olması mümkündür. Gebelik ise
düzenli mensturasyonu olan ve halen idrarı devam
eden hemodiyaliz hastalarında gelişebilir. Başarılı bir
doğum hastaların yarısında sağlanabilmektedir. Bu
hastalara aile planlaması yöntemlerinden diyafram ve
kondamlar önerilebilmektedir. Hipertansiyon sorunu
yoksa oral kontraseptifler kullanılabilir. RİA
hemodiyaliz sırasındaki heparin uygulamasına bağlı
kanamalara neden olacağından önerilmemektedir.
Ayrıca bu hastalara genetik danışmanlık yapılması da
hemşirenin sorumluluklarındandır.
60
Periton Diyalizi
• KBY’ de kullanılan bir tedavi
yöntemi de periton diyalizidir.
Periton diyalizinde periton zarı
geçirgen özelliğiyle kanı zararlı
atıklardan temizler.
61
SAPD
(Sürekli Ayaktan Periton Diyalizi)
• Hastanın vücut yapısına göre; çocuklarda
100-1000ml, yetişkin insanlarda 20002500 ml kadar özel periton diyaliz
solüsyonu karın boşluğuna verilir. Vücuda
verilen solüsyon 4–6 saat kadar karın
boşluğunda kaldıktan sonra yeni
solüsyonla değiştirilir.
62
APD
(Aletli Periton Diyalizi)
Evde makine aracılığı ile uygulanan periton diyalizi işlemine APD denir.
Bu tedavi biçiminde, hasta yatmadan önce set ve solüsyon torbalarını
periton diyaliz makinesine yerleştirir ve makinesini önerildiği şekilde
programlar.
63
Renal Transplantasyon
• Türk nefroloji derneğinin verilerine
göre ülkemizde 2000 yılına kadar
yapılan transplantasyon sayısı
4324’dür ve bunun % 81’i canlı,
%19’u ise kadavra donörüdür.
64
Hemodiyalizin Psikososyal Yönü
• Diyaliz, kronik böbrek yetmezliği hastalarının yaşam
süresini uzatan önemli bir tedavi metodudur. Bununla
birlikte çalışma kapasitesinin bozulması, fiziksel
aktivitenin azalması ve aile içi sorunlar gibi bazı
psikososyal sorunlar tedavinin sürdürülmesini
güçleştirmekte ve hastalık süreci ile tedaviyi olumsuz
etkilemektedir. Hemodiyaliz tedavisine alınan hastanın
hayatında önemli değişiklikler meydana gelir. Hasta
makineye, kuruma ve sağlık personeline bağımlı hale
gelir. Bu durum hastanın bağımsızlık duygusunun
kaybına neden olur.
65
Hemodiyaliz Tedavisi Uygulanan
Hastalarda Görülebilen Ruhsal Sorunlar
• Anksiyete
• Depresyon
• Uyku Bozuklukları
• Uyum Bozuklukları
66
Hemşireliğin Amacı;
• Bireye kendi bakımını yapar hale
gelinceye dek yardımcı olmak ve en
kısa zamanda bireyin kendi bakımını
üstlenmesini, gereksinimlerini
karşılayabilmesini sağlamak ve tüm
bu süreçlerde yaşam doyumunu
maksimum düzeye çıkarmaktır.
67
Hemodiyaliz Hastasıyla Hemşire Arasındaki
İletişimde Dikkat Edilecek En Önemli Noktalar
• Güveni sağlamak için
hasta ile hemşire,
bakımda bir
ortaklık sağlamalıdır.
• Hemşire hemodiyalizin
tüm yönlerini
hastaya açıklamalı
ve onunla tartışmalıdır.
Hasta yeterli bilgi sahibi
olmadan kendi
kontrolünü kaybettiğini
ve hemşireye bağımlı
olduğunu hissedebilir.
68
Hemşire KBY Olan Hastalara
Eğitim Yaparken
•
•
•
•
•
•
•
Kararlı
Sabırlı
İstekli olmalı
Hastayı motive etmeli
Hastanın algılama ve
Kültürel durumunu değerlendirmeli
Eğitim planını hastaya göre
geliştirmelidir.
69
Hastanın Kendine Güveni ve
Motivasyonu Artırmak İçin;
• Hemodiyaliz tedavisi ile birlikte yaşaması desteklenir.
• Duygu ve düşüncelerini ifade etmesi için uygun ortam sağlanır.
• Hastalık nedeniyle ortaya çıkan gereksinimler, hasta ve ailesi ile
konuşulur. Ailenin yeni ve bilinmeyen durumlarla ilgili korkularını
ifade etmesi sağlanır.
• Hastaya rutin yaklaşım biçiminden kaçınılır.
• Hastaya beklenmedik durumlarla karşılaştığında, doktor ve
hemşireye bilgi verme alışkanlığı kazandırılmalı,
• Hasta ve ailesinin başetme becerileri desteklenir.,
• Yeniden güven
• Cesaret verme
• Anlama, farkına varma
• Yardım edici iletişim tekniklerini kullanma yoluyla hasta ve
ailesine gereksinim duydukları duygusal desteği sağlamalıdır.
70
VAKA
• 40 yaşında bayan N.A Siverek’ten geliyor. 3 ay önce
bulantı, kusma, ellerde kasılma şikayetleriyle
Şanlıurfa Devlet Hastanesi Dahiliye polikliniğine
başvuran hastanın bakılan BFT’de BUN:200 ve
Kreatinin: 8 ve Kreatinin Klerensi: 10 olması nedeniyle
KBY tanısı konmuş ve hastaya subclavian kateter
takılarak hemodiyaliz programına alınmış. 1 ay
hospitalize edilen hastaya av fistül açılmış. Haftada üç
kez diyalize giren hasta 03.10.2006 tarihinde saat
17.00’de diyalize girdiği günün akşamı şiddetli baş
ağrısı, halsizlik, titreme, fistül bölgesinde şişlik
şikayetiyle HRÜ Arş.Uyg.Hastanesi acil polikliniğine
başvurmuş. Hastanın acilde ölçülen TA: 180/110, vücut
sıcaklığı 38 santigrat derece bulunmuş ve hastanın
fistülünden trill sesi alınamaması üzerine, kalp damar
cerrahisi tarafından değerlendirilen hastanın fistülü
enfekte olduğu düşünülerek kapatılmış ve hastaya
subclavian kateter takılmış, HT’nu kontrole alındıktan
sonra yeni bir fistül açılımı planlanan hasta HT
71
regülasyonu için Dahiliye servisine yatırıldı.
VAKA
•
•
•
•
•
•
•
•
Saat: 21.oo itibariyle
Kan Basıncı: 150/100 mm/Hg 1 kapsül nidilat sonrası
Nabız: 100/dk
Ateş: 37.1 C 1 tablet parol sonrası
Cilt rengi: Soluk
evli, 8 çocuk sahibi, ev hanımı
5 Kardeş
Soy geçmişinde anne DM ve öz geçmişinde 10 yıldır
HT öyküsü var
• Kilo: 70 (Kuru ağırlık:65)
• 24 saatte çıkardığı idrarı bilmiyor. Diyalize girmediği
günler damla damla idrar çıkarıyormuş.
• Sıvı kısıtlaması yapmadığını söylüyor.
72
VAKA
• Hasta Türkçe bilmiyor eşi aracılığıyla
iletişime geçildi. Hastanın eşi çocuklara
bakacak kimse olmadığını söyleyerek
hastaneden ayrıldı. Hasta eşi gittikten
sonra ağladı. Göz iletişimine girmiyor.
• Bilgiler hastanın eşinden ve Devlet
Hastanesi bilgi formlarından sağlandı.
• Hasta saat 24.00’de acil hemodiyalize
alındı.
73
Serviste Alınan Laboratuar Bulguları
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
BUN: 204 mg/dl
Kreatinin:10 mg/dl
Sodyum: 129 mmol/L
Kalsiyum: 7.5 mg/dl
Fosfor: 3.9 mg/dl
Potasyum: 5.9 mmol/L
Ürik Asit: 8
Hemoglobin: 9.2 (%)
Hematokrit: 15.5 (%)
BK: 20.000
74
VAKA
• Hastanın evde kullandığı
ilaçlar;
• EAS 3*1 po
• Marincap 3*1 po
• Cozaar 50 mg 1*1
• Ferrosanol duedonol 2*1
• Eprex 2000 ü/haftada
bir
• Folbiol 1*1
• Rocaltrol 1*0,25 mcg
• Antiasidoz 3*1
• İstem;
• Günlük 40 gr proteinli,
2000 kalorili, tuzsuz, K,
P dan kısıtlı KBY diyeti
• A=Ç+450 cc
• SAM 4*2 gr IV
• Lasix 20 mg IV (Tek
doz)
• Drisentin 3*1
• Babyprin 1*1
• Enapril 1*1 po
75
AÇİ (Aldığı Çıkardığı İzlemi)
•A=Ç+450 cc
?
76
Saat
A
Ç
8-16
16-24
50 cc su
(17’den sonra) 100 çay
İdr;10 cc
20 cc kusma
24-08
İdr;0
100 çay
80 cc su
77
• Sizce bu
hasta için
en uygun
hemşirelik tanıları
nelerdir?
78
Hemşirelik Tanıları
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Sıvı volümünde fazlalık
Yaşam bulgularında normalden sapma
Hastalığı hakkında bilgi eksikliği
Beslenmede değişim
Beden imajında değişim
Fistül bakımı konusunda bilgi eksikliği
Doku bütünlüğünde bozulma
Aktivite intöleransı
Güçsüzlük
Aile sürecinde değişim
Yalnızlık
Kaygı
Fistül bölgesinde kanama olasılığı
Kateter girişinde yaralanma riski
Preoperatif hazırlık
…………………………………………
79
TEŞEKKÜRLER
80