PDF ( 2 ) - DergiPark

GÜ Dişhek. Fak. Derg.
Cilt XIV. Sayı 1-2 Sayfa 21-27, 1997
DENTIN AŞIRI DUYARLILIĞININ TEDAVİSİNDE
ORAL HİJYENİN ÖNEMİ
R e c e p O r b a k * , A d n a n Tezel**
Yasin Çiçek**, Varol Ç a n a k ç ı * * *
ÖZET
B u ç a l ı ş m a n ı n a m a c ı , d e n t i n aşırı duyarlılığının g i d e r i l m e s i n d e u y g u l a n a n t e d a v i l e r e e k o l a r a k etkili d ü z e y d e plak eti­
mi n a s y o n u n u o l u ş t u r a r a k , d e n t a l plak ve duyarlılık ilişkisini g ö s t e r m e k t i r . A r a ş t ı r m a d e n t i n aşırı duyarlılığı o l a n 30 kişi üze­
rinde y ü r ü t ü l d ü . Tedavi p r o t o k o l ü a ç ı s ı n d a n ç a l ı ş m a y a katılan bireyler oral hijyeni iyi, oral hijyeni k ö t ü o l m a k ü z e r e iki
grupta d e ğ e r l e n d i r i l d i . T ü m b i r e y l e r e i o n t o f o r e z l e s o d y u m fluorid u y g u l a n d ı . U y a r a n o l a r a k m e k a n i k , t e r m a l , k i m y a s a l uy­
gulamalar yapıldı. D e ğ e r l e n d i r m e l e r b a ş l a n g ı ç t a , 3., 6. ve 12. a y l a r d a o l m a k ü z e r e y a p ı l d ı . İkinci g r u p t a i o n t o f o r e z l e uy­
gulanan s o d y u m f l u o r i d i n s a d e c e t e d a v i d e n h e m e n s o n r a etkili o l d u ğ u b e l i r l e n i r k e n , 1 . g r u p t a t ü m d ö n e m l e r d e başarılı
sonuçlar elde edildi. S o n u ç o l a r a k , d e n t i n aşırı duyarlılığındaki a z a l m a n ı n , u z u n d ö n e m kalıcı o l a b i l m e s i için iyi bir oral
hijyene g e r e k s i n i m o l d u ğ u s a p t a n d ı .
A n a h t a r k e l i m e l e r : Oral h i j y e n , d e n t i n aşırı duyarlılığı, i o n t o f o r e z , t e d a v i .
SUMMARY
THE IMPORTANCE OF HYGIENE İN THE TREATMENT
OF DENTİN HYPERSENSITIVITY
The p u r p o s e o f t h i s s t u d y w a s t o d e m o n s t r a t e t h e a s s o c i a t i o n betvveen p l a q u e a n d h y p e r s e n s i t i v i t y w i t h p l a q u e control i n c o n j u c t i o n with o t h e r t r e a t m e n t m o d a l i t i e s . T h e p a r t i c i p a n t s w e r e g r o u p e d a s i n d i v i d u a l s w i t h g o o d oral h y g i e n e o r
poor oral h y g i e n e . Ali s u b j e c t s w e r e a p p l i e d N a F b y i o n t o p h o r e s i s . M e c h a n i c a l , c h e m i c a l a n d t h e r m a l s t i m u l a t i o n w e r e
used. Baseline e v a l u a t i o n s w e r e r e s p e c t e d a t m o n t h s 3 , 6 a n d 12. Poor oral h y g i e n e g r o u p s h o w e d s u c c e s s o n l y after
iontophoresis h a s just b e e n p e r f o r m e d t h o u g h t h e g o o d h y g i e n e g r o u p s h o w e d s u c c e s s a t ali t i m e s . A s a c o n c l u s i o n
remark, a g o o d oral h y g i e n e is r e q u i r e d for a long t e r m p e r s i s t e n c e of t h e h y p e r s e n s i t i v i t y t r e a t m e n t .
Key w o r d s : Oral h y g i e n e , d e n t i n hypersensitivity, İ o n t o f o r e z , t r e a t m e n t .
ğının sıklığı ne olursa olsun diş yüzeylerinde ser-
GİRİŞ
vikal erozyona maruz kalmış olan hastalar arasın­
Gelişen ve yaygınlaşan dişhekimliği hizmetle­
da duyarlılığın kesinlikle çok daha sık görüldüğü
rinin ve toplumun artan sosyo-kültürel yapısıyla
bildirilmiştir4-6. Dentin aşırı duyarlılığı lokal olarak
orantılı olarak, dişlerin ağızda kalma süreleri uza­
bir veya birkaç dişi etkileyebileceği gibi, bir çene­
makta ve dişeti çekilmeleri abrazyonlar, erozyonlar
nin yarısını veya tamamını da etkileyebilir. Hatta
ile atrisyonların sayısında artma olması kaçınılmaz
tüm dişleri etkileyerek genel aşırı duyarlılığa ne­
olmaktadır1,2. Ağızdaki bu minik değişimlerin sonu­
den olabilir2.
cunda görülen dentin aşırı duyarlılığı hem dişhe-
Dentin aşırı duyarlılığa neden olan uyaranlar,
kimlerini, hem de hastaları devamlı endişelendir­
mekanik, termal ve kimyasal olmak üzere üç ana
mektedir. Hastanın diş fırçasını rahat uygulamasını
grupta toplanmıştır4,6,7. Bu uyaranların sinir resep­
engelleyen bu durumlar diş-dişeti bölgesinden plak
törlerini etkilemelerine dair birkaç teori ileri sürül­
uzaklaştırılmasına engel olacağı gibi, periodontal
müştür3,4,6,8,10, ancak hidrodinamik teori, bugün için
problemlerin başlayıp ilerlemesine de katkı sağla­
en çok kabul edilen teoridir11. Hidrodinamik teoriye
yacaktır3. Tüm nüfusun içinde dentin aşırı duyarlılı-
göre dentin aşırı duyarlılığının etkin tedavisi için
dental tübüllerin tıkanması gerekmektedir 3 . Bu iş
*
Atatürk Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Periodontoloji
Anabilim. Dalı, Yrd.Dr.
**
Atatürk Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Periodontoloji
Anabilim Dalı, Dt.
*** Atatürk Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Periodontoloji
Anabilim Dalı, Dr.
için şu anda önerilen en önemli madde olarak flor
gösterilmiş olup, duyarlı yüzeyde flor miktarının
arttırılması gereği vurgulanmıştır 6 . Bu amaçla,
21
GÜ Dişhek. Fak.Derg.,
Kalsiyum Hidroksit Patının Periapikal Doku incelemesi
Manning 1 2 "iontoforez" adı verilen düzeneği ilk ola­
rak 1961 'de tanıtmış ve kullanmıştır. Birçok araş­
tırmada da bu yöntem kullanılmış ve olumlu sonuç­
lar elde edilmiştir13,14-16.
1997
rak tespit edilen kişilerin daha optimal plak eliminasyonunu sağlamaları için model üzerinde tek tek
eğitimleri sağlandı. Bu eğitime katılanların yıllardır
kullandıkları fırçalama metodları temel alınarak
Roll ve Scrub fırçalama yöntemine yatkınlık dere­
cesine göre, her iki metoddan biri seçilerek gerekli
düzeltmeler titizlikle yapıldı. Arayüz temizliğinin ge­
rekliliği anlatılıp diş ipi kullanımı gösterildi. Oral hij­
yen eğitimine tabi tutulan gruba orta sert, küçük
başlıklı ve düz yüzeyli fırça tavsiye edildi. Hergün
sabah kahvaltıdan sonra ve gece yatmadan önce
olmak üzere 5 dakikalık sürelerle 2 kez dişlerini fır­
çalaması önerildi. Diş macunu olarak herhangi bir
özelliği olan macunu değil, mevcut kullandıkları
macunu az miktarda kullanmaları tavsiye edildi.
İkinci grubu oluşturan bireylerin, oral hijyen alışkan­
lıklarına müdahale edilmedi, bireysel bakımları ha­
ricinde herhangi bir tedavi ve tavsiye yapılmadı.
Konu ile ilgili literatür taramamızda, dentin aşı­
rı duyarlılığına etki eden faktörler üzerine pek çok
çalışmaya rastlamamıza rağmen, bakteri plağı ile
duyarlılık ilişkisini gösteren herhangi bir araştırma­
ya rastlanılmadı. Bu nedenle çalışmamız, bakteri
plağı ve duyarlılık ilişkisini göstermek ve dentin aşı­
rı duyarlılığın giderilmesinde uygulanan tedavi üze­
rine plağın etkisinin olup olmadığını araştırmak
üzere planlandı.
MATERYAL VE METOD
Aşırı dentin duyarlılığı olan, yaşları 30 ile 62
arasında değişen, 16'sı erkek, 18i kadın toplam 34
hasta araştırma materyalini oluşturdu. Bu hastala­
rın seçiminde aşağıdaki kriterlere uyuldu:
Hastalara mekanik, termal ve kimyasal olmak
üzere 3 değişik uyaran verildi. Bu uyaranlardan
herhangi birine karşı duyarlılık cevabı alındığında o
diş hasas kabul edildi. Elde edilen bulgular objektif
olarak değerlendirildi. Değerlendirmelerde belli kri­
terlere göre yapıldı. Bunlar;
1. 6 aydır en az iki dişinde duyarlılığı olan
2. 6 ay içinde dentin duyarlılığı için hiçbir teda­
vi görmeyen
0: Normal, hiç hassasiyet duyusu yok
1: Hafif, can sıkıcı duyu
3. 6 aydır scaling, root planing veya periodontal cerrahi işlemi yapılmamış olan
2: Orta derecede hassasiyet duyusu
3: Şiddetli fakat kısa süreli hassasiyet
4. Mine çatlağı ve servikal çürüğü olmayan
4: Şiddetli uzun süreli hassasiyet
5. Herhangi bir sistemik hastalığı olmayan bi­
reyler çalışma kapsamına alındı.
Mekanik olarak kunt bir sondun ucu, köke dik
açıyla tutularak duyarlı yüzeyde gezdirilerek hare­
ket ettirildi. Ayrıca mekanik değerlendirmelerde
hastanın kendi tırnağını duyarlı bölgede baskı ya­
parak sürtmesi istendi. Sonuçlar sondun sonuçla­
rıyla birlikte ele alındı.
Yapılan muayenelerde toplam 110 dişde den­
tin aşırı duyarlılığı saptandı. Bu 34 hastadan 4'ü
daha sonraki tedavi seanslarını tamamlamadığı
için, incelenen diş sayısı 91'e düştü.
Termal olarak dişlere hem soğuk hem de sıcak
uygulamalar yapıldı. Buzun eritilmesiyle elde edilen
su enjektöre çekilerek soğuk uyaran verilirken, ısı­
tılmış gutta perkanın preselle tutulup duyarlı bölge­
de gezdirilmesiyle de sıcak uyaran verildi. Sonuçlar
birlikte yorumlandı.
Klinik değerlendirmelerde oral hijyen durumu
plak indeksiyle (Pl) 1 7 , dişeti sağlık durumu gingival
indeksle (Gl) 18 belirlenirken, cep derinliği ve klinik
ataşman seviyeleri, derecelendirilmiş vVilliams'ın
periodontal sondu kullanılarak ölçüldü. Bu indeks­
lerden elde edilen sonuçlara göre bireyler, oral hij­
yeni iyi ve kötü olmak üzere iki gruba ayrıldı. Birin­
ci grubu 14 birey, 2. grubu 16 birey oluşturdu. Te­
davi protokolü açısından oral hijyen durumu iyi ola­
Kimyasal uyaran olarak da limon suyundan ya­
rarlanıldı. Godelere hazırlanan limon suyu ince fır­
çalarla dişlerin kole bölgesine sürüldü.
22
Cilt 14, Sayı 1-2
ORBAK, TEZEL, ÇİÇEK, ÇANAKÇI
Duyarlılık gösteren dişler, iontoforez işlemi ön­
cesi pamuk tamponlarla ve hava spreyi kullanılarak
kurutulup, izole edildi. Duyarlılık gösteren bölgelere
başlangıç ve 7. günlerde iyontoforezle %2'lik sod­
yum flourid uygulandı. Her denemede akım dozu­
nun her diş için 1 mA/dk (2 dk için 0.5 mA) olması­
na dikkat edildi. Kısmi iyileşme ve başarısızlıklar da
hafta da ençok 3 kere olmak üzere iontoforez işle­
mi tekrarlandı. Tedavi sonunda, 3. 6. ve 12. aylar­
da hastalar tekrar çağrıldı ve değerlendirildi.Değer­
lendirmeler aynı hekim tarafından yapıldı.
Tablo II. iyileşme ifadesinin nümerik izahı
Tablo III. Bir yıl sonra 1. ve 2. grup bireylerde, iontoforezle sod­
yum fluorudin uygulanmasının etkilerinin dağılımı
Elde edilen veriler istatistiki değerlendirmelere
tabi tutuldu. Gruplar arası değerlendirmelerde Student't testi kullanıldı.
Uyaranlara verilen cevap istatistiksel olarak
değerlendirilerek x2 ve p değerleri elde edildi.
% 6.0 oranında tam iyileşme elde edildi. Hiç iyileş­
me göstermeyen dişlerin oranı 1. grupta %4.7 iken
BULGULAR
2. grupta bu oran %47.0 olarak bulundu. Gruplar
arası fark istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı
Araştırma başlangıcında toplam 34 hastaya ait
aşırı dentin duyarlılığı gösteren 110 dişin duyarlılık
şiddetine göre dağılımı Tablo l'de yüzde olarak ifa­
de edilmiş olup, %38.2 oranında orta derecede du­
yarlılık ile %29.1 oranında kısa süreli şiddetli has­
sasiyetin en yoğun görüldüğü belirlendi.
oulundu (p<0.001).
Dentin aşırı duyarlılığın giderilmesinde, iontoforezle sodyum flourid tatbikiyle 1. grupta %73.8
oranında sonuç 1 kerede sağlanırken, bu oran 2.
grupta %51 olarak bulundu. Her iki grupta da 3 ke­
re tatbik yapılma oranına bakıldığında 1. grup için
%4.8 olan bu değer 2. grup için %32.7 oranında
tespit edildi (Tablo IV).
Tablo I. Araştırmaya katılan tüm bireylerde, ağrı şiddetinin
tedavi öncesi dağılışı.
Tablo IV. Uygulama Gereksinimleri
2 kere
3 kere
n
%
n
%
n
%
1. Grup
31
73.8
9
21.4
2
4.8
2. G r u p
25
51.0
8
16.3
16
32.7
1 kere
i y i l e ş m e Tipi
Daha sonra yapılan kontrollere katılmayan 4
kişi çalışma kapsamı dışında tutuldu. Araştırma
tam olarak 30 deneğe ait 91 diş üzerinde yürütüldü.
iyileşmenin
hasta tarafından
Her iki gruptaki bütün bireylerden Pl, Gl ve
Cep derinlikleri skorlan elde edildi. Verilerin değer­
lendirilmesinde plak indeksi değerlerinin 1. grupta
2. gruba oranla daha olumlu olduğu ve aradaki far­
kın istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı olduğu
bulundu (p<O.001). Tablo V,VI ve Vll'de de görüle­
ceği gibi aynı durum gingival indeks ve cep derin­
likleri içinde geçerliydi. Uyaranlara verilen cevaplar
Tablo VIII,IX ve X'da gösterilmiş olup, veriler x2 ile
değerlendirilmiştir Tablo XI. Buna göre 1. grupta is-
nümerik izahı
Tablo ll'de gösterildi. Çalışma gruplarımızda iontoforezle sodyum flouorid uygulamasından sonra iyi­
leşme tipi Tablo III'de verildi, bir yıl sonraki incele­
melerde hijyen eğitimi verilen 1. grupta %90.6 ora­
nında tamamen iyileşme sağlanırken, hijyen alış­
kanlıklarına müdahale edilmeyen 2. grupta ancak
23
GÜ Dişhek. Fak.Derg.,
Kalsiyum Hidroksit Patının Periapikal Doku incelemesi
Tablo V. 1. ve 2. gruplar arasında Pl skorlarının ortalama değer­
lerinin korelasyonu
Tablo VI. 1. ve 2. gruplar arasında Gl skorlarının ortalama de­
ğerlerinin korelasyonu
Tablo VII. 1. ve 2. gruplar arasında cep derinliği (PD) skorlarının
ortalama değerlerinin korelasyonu
1997
Tablo IX: İontoforezle, sodyum fluoridin uygulanmasına bağlı,
termal uyarana verilen cevabın dağılımı
Tablo X. iontoforezle, sodyum fluorid uygulanmasına bağlı, kim­
yasal uyarana verilen cevabın dağılımı
Tablo XI. Uyaranlara verilen cevapların grup içi değerlendiril­
mesi
Tablo VIII. iontoforezle, sodyum fluoridin uygulanmasına bağlı,
mekanik uyarana verilen cevabın dağılımı
tatistiksel anlamda düzelme oldu (p<O.001). İkinci
grupta herhangi bir fark tespit edilemedi (p>0.05).
(Tablo X, XI)
TARTIŞMA
Dentin aşırı duyarlılığı bugün için diş hekimli­
ğinde çok rastlanan bir sorun olarak önemini koru­
maktadır. Bazı araştırmacılar farklı
- 24 -
maddeler de-
Cilt 14, Sayı 1-2
ORBAK, TEZEL, ÇİÇEK, ÇANAKÇI
neyerek başarılı sonuçlar almış olmalarına rağ­
hakkında bilgi sahibi olan bireylerin daha ilgili ol­
duklarını bildirmiştir.
men, sorunun tümüyle çözüldüğü iddia edile­
mez3,19,20. Etkin bir tedavi için, duyarlılığa sebep
Dayton 21 kullanılan preparatların tedavide etkin
olup olmadığının değerlendirilmesinin oldukça güç
olduğunu belirtmiş, hastaların cevaplarını objektif
olarak inceleme imkansızlığının araştırmaları eksik
bıraktığını söylemiştir. Diğer yandan hastaların
sübjektif cevaplarını belirlemede de problem oldu­
ğu belirtilmiştir7. Dentin aşırı duyarlılığının belirlen­
mesinde kullanılan metodların güvenilirliği tartışıl­
malıdır. Kısaca sübjektif cevabı klinik olarak ölçebi­
lir farklı metodlara da ihtiyaç vardır.
olan etkenlerin ve etki mekanizmalarının çok iyi bi­
linmesi gerekmektedir. Etki mekanizmasını en iyi
1950'li yılların sonunda Brannström" tarafından or­
taya konulan hidrodinamik teori açıklamaktadır.
Buna göre; tübüller sıvıyla doludur, eğer tübüller dış yüzeyden bir uyarı alırsa, bu uyarı sıvı tara­
fından hidrolik olarak pulpanın dentinle birleştiği
yerdeki alıcı sinire iletilir. Sonuçta odontoblasta
nakledilen bu sıvı hareketi reseptörleri doğrudan
Çalışmamızda hastalara duyarlılığı başlatacak
sond ve tırnak baskısı, buzlu su, sıcak gutaperka,
limon asidi ve basınçlı hava gibi dış uyarılar uygu­
landı. Ayrıca her sübjektif reaksiyonun objektif ola­
rak yorumlanılmasına çalışıldı. Vermiş olduğumuz
uyarılar, daha önce yapılan çalışmalarda da uygu­
lanmış ve güvenilirliği ispatlanmıştır 2 2 .
veya dolaylı olarak uyararak, aniden şiddetli bir du­
yarlılık oluşmasına neden olur.
Scherman 4 1992'de yaptığı açıklamayla, den­
tin yüzeyindeki yumuşak ve ıslak debrisin hareketi­
nin, dentin tubuluslarında sıvı hareketini sağlaya­
cağını ve sürekli duyarlılığa neden olacağını bildir­
Murthy ve arkadaşları 14 1973'de, Minkov ve ar­
kadaşları 23 1975de yaptıkları çalışmalarında meka­
nik uyarı olarak araştırıcının dokunmasını kullan­
mışlardır. Bizim araştırmamızda da hastaların ken­
di tırnaklarını sürmeleri istenmiş, ayrıca sond bas­
kısından da istifade edilmiştir.
miş olup, iyi bir ağız hijyeni sağlandığında ortam­
dan uzaklaştırılan bakteri plağı muhtevası ile oran­
tılı olarak duyarlılığın da azalacağını savunmuştur.
İncelediğimiz literatürlerde bakteri plağı ve du­
yarlılık ilişkisini değerlendiren herhangi bir araştır­
Termal uyarı olarak hem soğuk, hem de sıcak
uyarılar tatbik edildi. Sıcak uyarının soğuk uyarana
nazaran daha uzun süreli etki ettiği klinik olarak
gözlemlendi. Soğuktan olan aşırı duyarlılığın anla­
tımının güç olmasına rağmen, soğuğun sıvıyı büz­
düğü ve dışa doğru hareketle odontoblastlara bağ­
lı sinir uçlarını uyardığı, bunun aksine sıcağın ka­
naldaki sıvıyı genişleterek pulpaya doğru hareket
ettirdiği dolayısıyla daha güvenilir bir uyaran oldu­
ğu düşünülmektedir 6 .
maya rastlanılmadı. Bu görüşten hareketle plak eliminasyonu oluşturarak bakteri plağının ne oranda
dentin aşırı duyarlılığına etkili olduğunu tespit et­
mek amacıyla bu çalışmayı planladık.
Tedavi protokolü açısından ikiye ayırdığımız
çalışma grubumuzu oluştururken, hassas klinik
araştırmalarda halen kullanılmaya devam edilen ve
geniş uygulama alanı olan Pl, Gl ve cep derinlikle­
ri ölçümlerinden yararlanılmıştır17,18. Kullanılan bu
indekslerle elde edilen verilerin biyometrik analizle­
ri yapılarak sonuçların doğru olarak yansıtılmasına
gayret edilmiştir.
Kimyasal uyarı olarak farklı araştırmalarda ek­
şi meyve suları, şeker, tuz, farklı metaller gibi çok
çeşitli uyarılar tatbik edilmiştir 6 . Bunlara bağlı olu­
şan duyarlılık pulpa ile ağız boşluğu arasında mey­
dana gelen bir elektrik akımıyla izah edilmiştir. Tuz
veya meyve asidi gibi bir elektrolit iyonların arasın­
daki dengenin bozulmasına bağlı sinir uçlarının
uyarılmasıyla hassasiyetin oluşabileceği bildirilmiş­
tir6. Çalışmamızda da kimyasal uyaran olarak limon
suyu kullanıldı.
Dentin aşırı duyarlılığında, tüm uygulanabilir
tedaviler, hastanın duyarlılık derecesi ile tedavi
şekline bağlı olarak değişik düzeylerde olabilmek­
tedir. Ağrı büyük ölçüde sübjektif olup, etkili tedavi
sıklıkla hastanın ağrı eşiğine bağlıdır 4 .
Çalışmaya dahil ettiğimiz bütün bireylere, te­
davi yaklaşımının protokolü konusunda geniş bilgi­
ler sunulmuştur. Scherman 4 yapmış olduğu çalış­
mada bunun gerekliliğini vurgulamış olup, konu
Dentin aşırı duyarlılığının tedavisinde, en ge­
çerli metodlardan biri de iontoforezle sodyum flourid uygulamasıdır. Pahalı olması dışında herhangi
25
GÜ Dişhek. Fak.Derg.,
Kalsiyum Hidroksit Patının Periapikal Doku incelemesi
1997
bir olumsuz durum bildirilmemiştir. Bilindiği üzere,
iontoforez nispeten yoğun iyonik ilaçların sert ve
yumuşak dokulara ilerlemesini sağlayan bir elektrik
akımıdır. Fluorid iontoforezi aynı şekilde dentin tübülünü tıkayabilir, %2'lik sodyum fluorid özel bir
elektrik iontoforez ünitesi kullanılarak uygulanabilir.
Ünite diş yüzeyinde (+) bir yük artışı sağlar, böyle­
ce (-) yüklü fluorid iyonu tübülün içine girmeye zor­
lanır 13 . İyonlar, dentin dokusunda protoplazma
uzantısında derin ve kalıcı kuagülasyon oluşturur 24 .
Sonuçta sıvı hareketi engellenir, uyarının odontoblastlara ve onların altındaki nöronlara iletilmesi
azaltılır veya engellenir 16 .
Sonuç olarak yaptığımız bu çalışmada, dentin
aşırı duyarlılığının giderilmesinde yapılan tedavile­
rin uzun dönem kalıcı olabilmesi için iyi bir oral hij­
yene gereksinim olduğu saptandı.
Araştırmamızda sodyum flourid başlangıç ve
7. günlerde uygulandı. Bu zamanın değerlendirme
için kısa bir zaman olduğunu düşünmemize rağ­
men, daha önceki çalışmalarda belirtilen iontoforez
kullanımı için ön görülen süre olması münasebetiy­
le araştırmamızda da kullanıldı 14 .
3.
KAYNAKLAR
1. O r b a k , R.: Dentin Aşırı Duyarlılığı. A t a . U n i . Diş.
H e k . Fak. D e r g . 5 : 1 0 4 - 1 1 1 , 1995.
2.
Lutins, N.D., G r e c o , G.W., Mcfall, W . T : Effectiven e s s o f S o d i m F l u o r i d e o n Tooth h y p e r s e n s i t i v i t y
w i t h a n d vvithout l o n t o p h o r e s i s . J . P e r i o d o n t o l . ,
55:285-288, 1984.
U y g u n , H.: D e n t i n Aşırı Duyarlılığı. H.U. Diş. H e k .
Fak. D e r g . 1 1 : 1 3 6 - 1 3 8 , 1 9 8 7 .
4.
S c h e r m a n , A., J a c o b s e n , P.L.: M a n a g i n g D e n t i n
Hypersensitivity. J.A.D.A. 1 2 3 : 5 7 - 6 1 , 1 9 9 2 .
5.
Carranza,
F.A,:
Glickman's
Clinical
Periodonto-
logy. 7 th e d , W . B . S a u n d e r s Co., P h i l a d e l p h i a ,
1990.
Araştırmamızda mekanik, termal ve kimyasal
olarak verilen uyarılara karşı dentinin gösterdiği du­
yarlılık yanıtları Tablo X,XI 'de incelenmiştir. Elde
edilen bulguları irdelediğimizde; etkili plak eliminasyonu yaptığımız birinci grubu oluşturan bireylerde,
tedaviden hemen sonra ve müteakip ölçümlerde istatistiki anlamda dentin duyarlılığında önemli azal­
maların olduğu tespit edildi. Ancak hijyen alışkan­
lıklarına müdahale edilmeyen ikinci grupta ise, sa­
dece tedaviden hemen sonra anlamlı farklılıklar be­
lirlendi, ilerleyen döneme paralel olarak duyarlılık
üzerine olan olumlu etkininde ortadan kalktığı tes­
pit edildi. Açığı çıkmış dentin üzerine iontoforezin
kısa dönem etkilerinin olumlu olduğu Jenson'un 25
1964'de, Gangarosa ve arkadaşlarının 15 1981'de,
Lutins ve arkadaşlarının 2 1984'de ve Berman'ın 26
1984de yaptıkları çalışmalarında da gösterilmiştir.
6.
Bayırlı, G.: Diş Pulpası ve A ğ r ı . i s t a n b u l Ü n i . Ba­
s ı m e v i v e Film m e r k e z i , i s t a n b u l , 1 9 9 2 .
7.
G i l l i a m , D.G., Nevvman, H.N.: A s s e s m e n t of pain
in c e r v i c a l d e n t i n a l sensitivity s t u d i e s . A revievv. J.
Clin. P e r i o d o n t o l , 2 0 : 3 8 3 - 3 9 4 , 1 9 9 3 .
8.
Cengiz, T: Endodonti. Ege Üniversitesi Matbaası,
izmir, 1 9 7 9 .
9.
C o h e n , 8., B u r n s , R.C.: P a t h m a n y s of t h e p u l p . 3
r d e d . T h e C V M o s b y Co., St. L o u i s , 1 9 8 4 .
10. Frank, R.M.: A t t a c h m e n t S i t e s betvveen t h e o d o n toblast p r o c e s s of t h e
intradental
nerve fibre.
A r c h . O r a l . Biol. 1 3 : 8 3 3 - 8 3 9 , 1 9 6 8 .
1 1 . B r a n n s t r o m , M., A s t r o m , A.: A s t u d y i n t h e m e c h a n i s m s o f p a i n elicited f r o m t h e d e n t i n . J . D e n t .
Res. 43:619-623, 1964.
Dentin aşırı duyarlılığın giderilmesinde uygula­
nan tedavilere ek olarak etkili düzeyde plak eliminasyonu oluşturarak, bakteri plağı ve duyarlılık iliş­
kisini gösteren herhangi bir çalışmaya rastlanılma­
mış olması karşılaştırma ve yorum yapılmasını ola­
naksız kılmaktadır. Ancak optimal plak kontrolünün
yapıldığı grupta uzun dönem olumlu sonuçların
alınmış olunması ve hijyen alışkanlıklarına müda­
hale edilmeyen ikinci gruba oranla anlamlı farklılık­
lar göstermesi dentin duyarlılığında, yapılan tedavi­
lerin sonuçları üzerine oral hijyenin etkisinin oldu­
ğunu düşündürmektedir.
12. M a n n i n g , M . M . : N e w a p p r o a c h t o d e s e n s i t i z a t i o n
of cervical dentin.
J.
Dent.
Res.
37:731-735,
1961.
13. K e r n , D.A., Mc G u a d e , M.J., S c h e i d t , M.J., H a n s o n , B., Van D y k e , T.E.: E f f e c t i v e n e s s of S o d i u m
fluoride o n t o o t h h y p e r s e n s i t i v i t y w i t h a n d vvithout
lontophoresis. J. Periodontol, 60:386-388, 1989.
14. Murthy, K.S., Talim, S . T , S i n g h , I.: A c o m p a r a t i v e
evaluation of topical application and iontophoresis of s o d i u m f l u o r i d e for d e s e n s i t i z a t i o n of hypersensitive dentin. Oral.
Path. 36:448-452, 1973.
26
Surg. Oral.
M e d . Oral.
Cilt 14, Sayı 1-2
ORBAK, TEZEL, ÇİÇEK, ÇANAKÇI
Adhesive Materials. J. Periodontol, 4 5 : 873-877,
15. G a n g a r o s a , L.P.: l o n t o p h o r e t i c a p p l i c a t i o n of flu­
1974.
o r i d e b y t r a y t e c h n i q u e s for d e s e n s i t i z t i o n o f m u l t i p l e t e e t h . J.A.D.A. 1 0 2 : 5 0 - 5 6 , 1 9 8 1 .
16. Mc B r i d e ,
M.A.,
Gilpatrick,
R.O.,
2 2 . O r c h a r d s o n , R., C o l l i n s , W.: T h r e s h o l d s of h y p e r ­
sensitive teeth to two forms of controfled stimula-
Fovvler, W . L :
tion. J. Clin. Periodontol, 14:68-71, 1987.
T h e effectiveness of sodium fluoride iontophoresis i n p a t i e n t w i t h s e n s i t i v e t e e t h . O u i n t e s s e n c e
2 3 . Minkov, B., M a r m a r i , I., G e d a l i a G a r f u n k e l , A.:
Int. 2 2 : 6 3 7 - 6 4 0 , 1 9 9 1 .
The effectiveness of sodium fluoride treatment
17. S i l n e s s , P., L ö e , H.: P e r i o d o n t a l D i s e a s e in P r e g -
w i t h a n d vvithout i o n t o p h o r e s i s o n t h e r e d u c t i o n o f
nancy. 1 . P r e v a l a n c e a n d severity. A c t a . O d o n t .
hypersensitive dentin. J. Periodontol, 46:246-249,
S c a n d . 2 2 : 1 2 1-126, 1 9 6 4 .
1975.
2 4 . G ö k a y , N., Ö z a t a , F.: Aşırı d e n t i n d u y a r l ı l ı ğ ı n ı n t e ­
18. L ö e , H., S i l n e s s , J . : P e r i o d o n t a l D i s e a s e i n P r e g -
d a v i s i . Dent, 1:5-8, 1 9 8 6 .
nancy. 1 . P r e v a l a n c e a n d Severity. A c t a . O d o n t .
S c a n d . 2 1:533-537, 1 9 6 3 .
2 5 . J e n s o n , A.L.: H y p e r s e n s i t i v i t y c o n t r o l l e d b y i o n ­
tophoresis.
19. Dovvel, P, A d d y , M., D u m m e r , P: D e n t i n e hypersensitivity: A e t i o l o g y
differential
diagnozis
Double blind clinical
ınvestigation.
J.A.D.A. 6 8 : 2 1 6 - 2 18, 1 9 6 4 .
and
r n a n a g e m e n t . Br. D e n t . J . 1 5 8 : 9 2 - 9 6 , 1 9 8 5 .
2 6 . B e r m a n , L.: D e n t i n a l s e n s a t i o n a n d h y p e r s e n s i t i ­
vity. A revievv of m e c h a n i s m a n d t r e a t m e n t alter-
2 0 . Ö z v e r i m , T : K o l e h a s s a s i y e t l e r i n i a z a l t a n çeşitli
natives. J. Periodontol, 55:2 16-222, 1984.
ilaçların etkileri, i. Ü. Diş. H e k . Fak. D o k t o r a Tezi,
İstanbul, 1976.
2 7 . Walton, R., L e o n a r d , L., S h a r a w y , M., G a n g a r o s a ,
L.: Effects of i o n t o p h o r e s i s s o d i u m f l u o r i d e on ex-
2 1 . D a y t o n , R.E., D e M a r c o , J . J . , S w e d l o w , D.: Treat-
posed roots in dogs. Oral. Surg. Oral. M e d . Oral.
m e n t o f h y p e r s e n s i t i v e root s u r f a c e s w i t h d e n t a l
Path. 48:545-548, 1979.
27