Bu bölüm size ne getirir?

Bilgi avında
3
Bu bölüm size ne getirir?
Microsoft Internet Explorer’i temel
fonksiyonlarıyla kullanmayı bildiÝinize göre,
bu bölümde World Wide Web’deki arama
serverinin nasıl kullanılması gerektiÝini
öÝreneceksiniz. Burada örnekli biçimde bu
türün bir temsilcisini büyüteç altına alacaÝız.
Ayrıca arama serveri ile web kataloÝu
arasındaki
farkları ve bu internet
yardımcı araçlarını
nasıl etkili biçimde
kullanabileceÝinizi
öÝreneceksiniz.
Ba arı ölçe iniz
Bunları ö rendiniz:
Modem vs.
Yazılımsız olmaz
Internet Explorer 5’e güncelle'tirme
World Wide Web’deki ilk adımlar
Hafızaya alınmı' sayfaların yüklenmesi
Web sayfalarını taramak ve
yazdırmak
18
20
46
50
63
65
Bunları yeni ö reneceksiniz:
Arama serveri nasıl çalı'ır?
Lycos arama serverinin kullanımı
72
76
71
Arama serveri nasıl çalı ır?
B U N E D ÏR ?
BildiÝiniz gibi internet çok geni' kapsamlı olduÝundan, aradıÝınız bilgiyi
bulmanız zorla'maktadır. Bu problemi ortadan kaldırmak için World
Wide Web’de arama araçları vardır. Bunlar »arama motoru«
(Suchmaschinen) diye adlandırılır. Bu arama motorları internet
dünyasında Web-Crawler olarakta adlandırılmaktadırlar. Ïstenen bilgiyi
internette bulmak için »kazıyarak« aradıklarından böyle adlandırılırlar.
Arama motorları internette en sık gidilen yerdir. Her web gezintisi için
bunlar en iyi çıkı' noktasıdır. Arama motorlarına baÝlı olarak sıkça WebSpider deyimini duyacaksınız. Spider, WWW’deki dökümanları Web
sayfalarındaki Hyperlink’leri takip ederek tarayan programdır.
Bir arama motoru sıkça bu tür Spider’leri
kullanır. Çünkü bunlar belirli kurallara göre,
Software-Agent sizin
internette dökümanları ara'tırırlar. Spider
komut verici olarak, ona
verilen konuya göre bir Homepage bulur
verdiÝ iniz belirli bilgileri
bulmaz, bir Software-Agent görevlendirilir.
internette arayan
programdır.
Görevi URL’leri ve dökümanı almak ve bir
Index-yazılımına bunun hakkında bilgiler
göndermekdir. Ïndex-yazılımı, Agent’ten
dökümanları ve URL’leri alır. Buna baÝlantılı olarak dökümanlardan
verilen konuya uygun belirli bilgileri çıkararak bunları bir listeye
yerle'tirir – veriler »i'aretlenir«. Bu noktada arama motorları
birbirinden ayrılırlar. Bazıları dökümanın her kelimesini i'aretler,
bazıları ise sadece belirli kelimeleri. Bir diÝerleri ise deÝi'ik web
sayfalarının adını veya
ba'lıÝını alır.
Bu bilgilerin tümü arama motorlarının veri bankasında hafızalanır.
Herhangi bir arama motoru ile belirli bilgiler arıyorsanız, bunun için
aradıÝınız konuyu veya uzmanlık alanını tarif edecek kelimeler giriniz.
Arama motorunun veri bankası verdiÝiniz bilgiye göre aranacaktır.
Arama serveri bir'ey bulursa, sonuçlar HTML sayfasına geri gönderilir.
Bu konuda da arama motorları birbirinden ayrılırlar. Bazıları sonuçları
önemser, çünkü bunlar aranan deyime en uygun WWW yerlerini
göstermek isterler. Birçok arama serveri, dökümanın ilk cümlesini
gösterirler. Böylelikle bu cümleden, WWW serverde neden bahsedildiÝi
hemen anla'ılır.
72
Arama serveri nasıl çalıs,ır?
Sonuç listesindeki herhangi bir Link’e tıklarsanız, dökümana birba'ka
deyi'le WWW servere bir baÝlantı kurulacaktır.
Arama serveri ile web katalo u arasındaki
farklar
B U N E D ÏR ?
Çok basit: bir katalog sistemi konulara göre ayrılmı' sayfaları
sunmaktadır.
Uzmanlık alanları, firmalar ve organizasyonlara
göre anla'ılır bir bölme ve i aretleme ile arama
i'lemleri kolayla'tırılmı'tır. Bir Web kataloÝunun
arkasında çok sayıda çalı'kan hayalet saklıdır.
Bunlar sürekli olarak yeni web server
arayı'ındadırlar. Bu web serverlar konuya göre
kataloÝa alınır ve açıklamalarla donatılır. Arama
i'lemini en kolay biçime getirmek için redaksiyonel
bir i'lem yapılır. Bir web kataloÝu söz konusu arama deyimini internette
aramıyor, aksine kendisinde mevcut olan web adreslerinden çıkarıyor –
bir maÝaza kataloÝuna benzetilebilir.
Arama yöntemi
sırasında bulunan
bilgilerin
sıralanması
ilemine Indizierung denir.
Bir arama serveri ise internetin tüm alanlarından her kelimeyi
yakalayabilir. Bu yüzden arama deyimlerinin çok belirgin olması
önemlidir.
Göreceksiniz birçok arama motorları kaydettikleri bilgi sayısı ile reklam
yapacaklar – bu sayılar milyonlarca olabilir. Bu sizi 'a'ırtmasın. Arama
serverleri (robotergenerierter Index olarakta adlandırılırlar) ile
kar'ıla'tıracak olursak, iyi düzenlenmi' ve redaksiyonel i'lenmi' bir web
kataloÝu daha az bulma imkanı saÝlar, buna kar'ılık web kataloÝunda
kayıtlar, aranan konuya daha yakın olmaktadır.
73
Belli bir konuyu
veya uzmanlık
alanını aramaya,
web kataloÝu daha
uygundur. Fakat
belirli bir sorunun
veya durumun
açıklıÝa
kavu'masında pek
yararlı sayılmaz. En
tanınmı' arama
serverleri »Lycos«,
»Yahoo« veya
»Web.de« dir.
Bunlar günlük hayatın deÝi'ik konu ve alanlarını açık biçimde tabela
halinde sunmaktadırlar.
ÏstediÝiniz konuyu
belirleyip web
kataloÝunun
hiyerar'isine
dalıyorsunuz. Web
kataloÝu konuyu
ne kadar titiz
sınırlarsanız o
kadar doÝru sonuç
sunar. Bu konuda
web katalogları
baÝlantı imkanları
sunarlar. Bu
baÝlantı imkanı ile
kastedilen, birden çok arama deyimleri arasında baÝlantı
kurabilmenizdir. ÖrneÝin internetin tarihi hakkında bilgi edinmek
istiyorsanız her iki deyimi de – internet ve tarih – bir UND operasyonu
üzerinden baÝlamalısınız. Fakat bu imkanı bütün web katalogları
sunmamaktadır. Bu konuyu lütfen ilgili web kataloglarda ara'tırınız.
74
Arama serveri nasıl çalıs,ır?
Bir arama motoru esaslı üç bile'enden olu'ur. Birincisi »Robot«,
»Spider« veya »Crawler« diye de adlandırılan ”bilgi toplayıcı” dır
(Informationssammler). Bu internette dola'ır ve otomatik biçimde
sayfaları tarar. Burada olu'an bilgi yönetime – yani »Index’e« gönderilir.
Ïkinci bile'en i''aretleme yazılımı (Indizierungssoftware) diye
adlandırılır. Görevi verilen bilgileri biçimlerdirmek ve ara'tırılabilir hale
getirmektir.
Üçüncü bile'en ise ortaya çıkan arama sorularını deÝerlendirir ve bu
soruları veri bilgisayarına gönderir. Buradan da arama sonuçları
kullanıcıya sunulur.
Arama için birkaç ipucu
. .
O NERÏ
Hepsi aynı kapıya çıkar sözünü mutlaka biliyorsunuzdur – özellikle
»usta« internet kullanıcıları bu konuda kitap bile yazabilirler.
Ïnternette tüm büyük arama motorlarıyla kontak kuran WWW serverler vardır.
Bunlara arama deyiminizi bir kez giriyorsunuz ve bu deyimler, sözkonusu tüm
arama serverlerine ve kataloglara gönderilir. Böylece sizin tüm arama
serverlerine ve kataloglara baÝlanmanıza gerek kalmaz. Özellikle üniversite ve
yüksek okullar, bu tür servisler kurmulardır.
Ïnternette bir bilgi arayı'ına çıktıÝınızda dü'ünce tarzınızı
deÝi'tirmelisiniz. Bilgisayar düzeyinde dü'ünmeye alı'malısınız: arama
deyimlerinin mantıkla baÝlantısı ön planda, istenilen konunun içeriÝi
ise geri planda olmalıdır. Bununla anlatılmak istenen, konuya uygun
özel ba'lıklar dü'ünmeniz gerektiÝidir. Bu amaçla arama serverlerinin
geni'letilmi' arama seçeneklerini kullanmalısınız. ÖrneÝin »internet«
veya »tuz« gibi sözcüklerin aranması saçma olacaktır. Çünkü listede
çıkan sonuç listesi yüzbinleri bulacaktır. AradıÝınız konu ile ilgili bir alan
saptamak zorundasınız. Diyelimki Kızıl Denizden tuz çıkarılması
konusunda bilgi edinmek istiyorsunuz, o zaman »kimya«, »mineraller«
veya »madencilik« gibi terimleri arama listenize almamalısınız. Çünkü
bunlar konuya bir'ey vermezler. »Tuz«, »gıda«, »Kızıl Deniz« veya
benzeri arama deyimleri kullanmaniz daha yararlı olacaktır.
75
Ancak UND baÝlantılarınıza dikkat etmelisiniz: çok fazla baÝlantı bazen
sonuç getirmemektedir, çünkü buna arama serverinin veri temeli yeterli
olmamaktadır. Arama deyimlerinin adım adım sınırlanması ve
deÝi'tirilmesi daha mantıklı olur.
Genelde bir »+«, UND veya AND ile kelimeleri baÝlayabilirsiniz. Bunun
anlamı bu operatörler ile birle'tirilen deyimler sonuç dökümanında
ortaya çıkmalıdır. Bir eksi i'areti »-« veya NOT , arkasından gelen bir
kelimeyi çıkarır. Bu kelime sonuçta görülmez. Birçok kelime tırnak
i'aretinin içinde bir anlama birle'tirilebilir. Bunlar sonra bir deyim gibi
i'lenir: örneÝin »Helmut Kohl« veya »italyanca pop müzik«.
Fakat söz dizimi, her arama serverine göre deÝi'mektedir. Birçok arama
serverinin i'leticileri size bunu açıklamaktadır.
Lycos arama serverinin kullanımı
Bu kadar teoriden sonra öÝrendiklerinizi pratikte denemenin zamanı
geldi.
NASA’nın en son Mars misyonunda elde ettiÝi resimleri internette
aradıÝınızı farz edelim!
Internet Explorer’inizi ba'latıp internetle baÝlantı kurunuz. Sonra web
kataloÝumuzun web sayfasına giriniz; örneÝin http://www.lycos.de
hemen »NASA« ve »Mars« arama deyimlerini giriniz. Bu iki deyimi UND
ile baÝlayınız.
76
Lycos arama serverinin kullanımı
1
URL http://www.lycos.de ile
Lycos web kataloÝu.
2
Suche alanına tıklayıp NASA
ve Mars sözcüklerinin arasında bir
boluk kalacak biçimde yazınız.
Kısa bir süre sonra web kataloÝu size verdiÝiniz bu arama deyimlerini
içeren tüm sayfaları liste halinde sunacaktır. Íimdi fareyle istediÝiniz
bilgileri içeren sayfaya tıklayabilirsiniz.
77
3
Arama sorusuna birçok sonuç
bulunmutur.
4
Liste’deki ilk kayıda
tıklayınız. Bu sizi NASA Mars
misyonunun bilgi kaynaÝına
götürecektir.
78
Lycos arama serverinin kullanımı
5
Ïstenilen bilgileri içeren internet sayfası
görülecektir.
Katalog
Íimdiye kadar istenilen dökümanı bulmak için direk bir arama deyimi
girdiniz. Sırada »Web.de« kataloÝunun kullanımı var.
Internet Explorer’inizi ba'latıp http://web.de adresini çaÝırınız.
1
Wissenschaft
Hyperlink’ine
tıklayınız.
79
2
Naturwissenschaften
Hyperlink’ine
tıklayınız.
3
Katalog kayıdı
Astronomi ’ye
tıklayınız.
80
Lycos arama serverinin kullanımı
4
Neredeyse baardık!
Fare ile Astronomie
aktuell ’e tıklayınız.
Web kataloÝun derinliklerine daldıktan sonra hedefe ula'manıza az
kaldı. BaÝlantı bünyesinin sonunda bulunmaktasınız – burada
astronomi ile ilgili olan tüm Hyperlink’ler listelenmi'tir. Buradan direk
olarak astronomi bilgisi içeren tüm WWW servere ula'abilirsiniz.
5
Karınızda astronominin tüm
aktüel konuları bulunmaktadır.
81