docALMANAK013
download 
Şikayet Transkript
ALMANAK013
mimari tasarım kuram ALMANAK013 Bu almanak, mimari tasarım kuram dersi kapsamında, Prof. Dr. Ayse Sentürer, Prof. Dr. Arda Inceoglu ve Yard. Doç. Dr. Funda Uz yürütücülügünde, 2012/13 bahar yarıyılı döneminde hazırlanmıstır. canan erten 502121106 Zaman Çizelgesi 1 Önsöz 2 %XDOPDQDNWDSUHPRGHUQGQ\DGDQEDüOD\DUDNPRGHUQL]PLQ GRùXüXQGDQҋO×\×OODU×QEDü×QDNDGDURODQG|QHPLQNHüILLOH \\ҋ×Q|QHPOLPLPDULL]OHNOHULQLQYHEDùODQW×ODU×Q×QGHüLIUHVL\DN×Q WDULKVHOG|QHPOHUHDLWRODQVHoLOPLüPLPDULSURMHOHUELQDODUPLPDUODU PLPDUO×NWDULKoLOHULPHNDQODURNXOODUHNROOHUYELNLOL|UQHNOHU]HULQGHQ \DS×OPD\DoDO×ü×ODFDNW×U 0LPDULSURMHOHULPLPDULX\JXODPDODU×YHPLPDUODU×ELUELUOHUL\OH HüOHüWLUHUHNNDUü×ODüW×UPDO×ELUDQDOL]\DSPDNKHGHIOHQPHNWHGLU gUQHùLQ(FROHGH%HDX[$UWV3DULVLOH$OPDQ%DXKDXVRNXOODU× HNROOHULNDUü×ODüW×U×ODUDNPHNDQVDOYHUHWLPVHOEHQ]HUOLNOHUYH\D IDUNO×O×NODU]HULQGHQoHüLWOLGHüLIUHOHU\DS×OPD\DoDO×ü×ODFDNW×U 'HüLIUHLoLQEHOLUOHQHQL]OHNWDULKDOJ×V×Q×QJHoPLüLYHPRGHUQL]POH JHOHQNXWVDOELOJLQLQ\×N×P×YHPRGHUQPLPDUO×NDQODW×PODU×LOHEDüOD\×S PRGHUQLVWG|QHPLQoHüLWOLDNW|UOHUUHWLPOHULYHVRQUDV×QGDSRVWPRGHUQLVWG|QHPLQUHWLPOHULLOHGHYDPHGHFHNWLU0RGHUQLVWSRVWPRGHUQLVW\DS×VDOF×DUG\DS×VDOF×YENDWHJRUL]DV\RQODU|]HOOLNOH NXOODQ×OPDP×üW×U=DPDQoL]HOJHVLGHG|QHPOHUKDNN×QGDILNLUYHUHFHN üHNLOGHROPDV×Q×Q\DQ×V×UDROGXNoDVHUEHVWELUüHNLOGHNXUJXODQP×üW×U Pre-Modern: Evrensel ve Statik Tarih 3 M.Ö. 4.yy.’da yasayan yunan tarihçi Ephorus, yazdığı 29 tarih kitabıyla, tüm evrenin 700 yıllık tarihini yazan ilk tarihçi olduğu düşünülüyor. >h677(@+RPHUҊ×QGQ\D J|UVQQWHPVLOL,O\DGDYH 2GHVDҋGDQ ><8.$5,'$1 $6$*,@+RPHU $QD[LPDQGHUYH +HFDWHDXVҋXQ GQ\DWDVYLUOHULQLQWHPVLOOHUL Tarihi fiziksel olaylar (hükümdarlar / tarihler/ imparatorluklar) üzerinden deùil, insanoùlunun ruhsal geliüimi üzerinden okur. (Hegel, 1967) *(d0øù!ùø0'ø!*(/(&(. SOMUT <> DOLAYLI <> DOLAYSIZ 6(17(=!7(=!$17,7(= 4 Zeitgeist: Dinamik Tarih Durağan tarih anlayışı, pre-modern dönemin ana karakteristiklerinden biridir. Peki, bu zamanın akmadığı tarih anlayışından nasıl uzaklaşıldı? =HLWJHLVW 6WDWLN7DULK$QOD\×ü× Tarih felsefesine yeni bir bakiş açısı getirir Zeitgeist. Tarihsel bakış açısının merkezine bireyi koyar, tanrıyı değil. Zamanın ruhu sürekli akış halindedir. “Angelus Novus isimli Klee çalışmasında, sanki hareketsizce düşündüğü (contemplating) bir şeyden uzaklaşmak üzereymiş gibi görünen bir melek görürüz. Meleğin gözleri bir noktaya odaklanmış bakmakta, ağzı açık, kanatları açılmış. Tarihin meleği nasıl resmedilirse öyle. Yüzü, geçmişe doğru dönmüş. Bizim bir dizi olay algıladığımız yerde o, üst üste yığılmaya devam eden, enkaz üstüne enkaz ve ayaklarının önüne savrulan tek bir katastrof görür. Melek kalmak ister, ölüyü uyandırmak ve parçalanmış olandan bütün yaratmak. Ama fırtına esiyor cennetten; kanatlarını öyle bir şiddetle yakaladı ki melek artik kanatlarını kapatamıyor. Meleğin önündeki enkaz yığını göğe doğru büyürken, fırtına karşı konulmaz bir biçimde meleği, arkasının dönük olduğu geleceğe doğru itiyor. Bizim gelişim dediğimiz şey, işte bu fırtınadır.” (Benjamin, Theses on the Philosophy of History, 1940) Dymaxion Evi, Buckminster Fuller, 1925 5 6 Tarihçiler ve Tarih: Giedion vs. Banham ´7DULKDN×üLoLQGHGLUGXUPDNV×]×QGHùLüLU YHEX\]GHQGHVDGHFH\DQV×PDODUGD J|UQUROXUYH\LQHEX\]GHQPLPDUO×N WDULKLJQONKD\DWLoLQGHNLROD\ODU× G]HQHNR\PDNLoLQLVLPVL]ELUELoLPGH WDULKWHQo×NDQYHJQGHOLNKD\DW×ELoLPOHQGLUHQDUDoODU×LQFHOHPHNLoLQ WDPDPODQPDP×üROPDN]RUXQGDG×Uµ *LHGLRQ 6LJIULHG*LHGLRQ !+DUHNHW !0HNDQL]DV\RQ Mechanization Takes Command: A contribution to an anonymous history, 1948 5H\QHU%DQKDP ´7DULKLQELUE|OPPDQW×NO×RODELOLU EDVLWKD\DWGHVWHNPHNDQLNVHUYLVOHUL LOHVLUNODV\RQYHLOHWLüLPVHUYLVOHULQLQ WDULKL\DGDoHYUHPLPDULVLQLROXüWXUDQ E|OPµ%DQKDP !dHYUH The Architecture of the welltempered environment,1967 *LHGRQWDULKLDQODW×V×Q×ҊLONҋOHU]HULQGHQNXUPD\×VHoHU'ROD\×V×\OD WDULKVHONHüLIOHULQNDODEDO×NODUWDUDI×QGDQQH]DPDQNXOODQ×O×UYHELOLQLU ROGXùXQXRQXQWDULKDQODW×V×]HULQGHQRNX\DPD]V×Q×] %DQKDPLVHWDULKL´RUWDDYHUDMµ]HULQGHQRNX\DELOHFHùLPL]LV|\OHU ´\D\J×QRODUDNµNXOODQ×ODQODU]HULQGHQDQODW×V×Q×NXUDU ´3ODQROPDGDQQHKHGHILQLKWLVDPLQHLIDGHQHULWLPQH WNLWOHQHGHWXWDUO×O×NRODELOLU3ODQROPDG×ù×QGDIDNLUOLJLQ ELoLPVL]OLùLQG]HQVL]OLJLQLVWHNVL]OLJLQGX\JXVXROXVXU LQVDQGD3ODQHQDNWLIKD\DOJFQJHUHNWLULUYHGHHQ Dù×UGLVLSOLQL3ODQKHUVH\LEHOLUOH\HQGLUEHOLUOH\LFLDQG×Uµ /H&RUEXVLHU [imaj] Plan Voisin, 1925 by Le Corbusier Le Corbusier vs Adolf Loos | Fotoğraf 8 /RRVҋDJ|UH´PLPDUO×NGHUJLOHULJUDILNYHIRWRJUDIJLELDù×UVLODKODU×\OD PLPDUO×ù×ELUWNHWLPQHVQHVLQHG|QVWUUVDQNLGQ\DGDELUDQGDNWOHVLQL YHKDFPLQL\LWLUPLVJLELWNHWLUPLPDUO×ù×µ&RORPLQD /RRV´<DUDWW×ù×PLo PHNDQODU×QIRWRJUDIODU×Q×Q LQVDQGDQHUHGH\VHKLoELU GX\JXX\DQG×UPDPDV×HQ E\NJXUXUXPµGHU Villa Savoye, 1931, Poissy &RUEXVLHULoLQLVHIRWRùUDIDGHWDELUIHWLüQHVQHVLGLU&RUEXVLHUoRN\|QOELU NLüLGLUHGLW|UGUUHVVDPG×UIRWRJUDIo×G×U&RUEXVLHUIRWRJUDI×\DS×ODU×Q×Q WDQ×W×OPDV×LoLQDNWLIRODUDNNXOODQP×üoHüLWOLNRODMODUIRWRPDQLSODV\RQODUGD \DSP×üW×U8OXVODUDUDV×PLPDUO×NGHUJLOHULQGHIRWRùUDIODU×Qo×NPDV×\OD]DWHQ QORODQ&RUEXVLHUҋQLQ\DS×ODU×GDKDE\NELUK×]ODELOLQLUROPXVODUG×U Steiner Evi, 1910, Viyana Wassily Sandalyesi, 1926 Ecole de Beaux-Arts vs. Bauhaus | (QGVWUL\HOWDVDUÖP 10 iki okuldan ögrenci üretimleri. Bauhaus’ta, ilk kez FOEàTUSJZFMUBTBSN ZBQMNBZBCBTMBOZPS 'POLTJZPOLBWSBN PCKFUBTBSNOEBJML LF[ÚOFÎLZPS solda: Bauhaus Okulu’nda bir atölye, 1928 sagda: BeauxArts okulunda bir atölye, 1800’ler %DXKDXVRNXOXQGDNODVLNHùLWLPDQOD\×ü×Q×QGLüLQGDELUVDQDWHJLWLPLYHUL\RUGX ROGXNoD\HQLOLNoLHJLWLPVLVWHPOHULX\JXODQ×\RUGX$O×ü×OP×ü×QG×ü×QGD|JUHWPHQ|JUHQFLKL\HUDUüLW|USOHQPLüXVWDo×UDNLOLVNLVLQHEHQ]HPLüWL Instant City, Archigram, 1970 (VZ%FCPSE1BSJTJO1TJLPDPHSBmLIBSJUBTJ%VSVNDVMBS Durumcular vs. Archigram |0RGHUQ$QODWÖODU (VZ%FCPSE"THFS+PSO±QMBL4FIJS 12 ´*X\'HERUGҋXQWUHPH GHULYHWHRULVLJQON KD\DW×P×]×Q\ROODU×QYH GDYUDQ×üODU×QULMLWOLùLQGHQ NHQGLPL]LQDV×O NXUWDUDELOHFHùLPL]LYHJQON KD\DWODU×P×]×QDQODW×ODU×Q× IDUN×QGDO×NGX\JXVXLOHGDKD HVQHNYHRWDQWLN\DSPDV× QDV×OVDùOD\DELOHFHùLPL]L VRUJXODUµ 1958,International Situationniste #2 3VLNRFRùUDI\D´EHOLUOL\DVDODU×QYHELOLQoOLRUJDQL]HHGLOPLü\DGD HGLOPHPLüFRùUDILoHYUHQLQELUH\OHULQGX\JXYHGDYUDQ×üODU×]HULQGHNL VSHVLILNHWNLOHULQLNRQXDODQELUoDO×üPDG×Uµ*X\'HERUG ´.HQWµWHULPLELUNROHNWLIRODUDNNXOODQ×OG×3URMHoHVLWOLILNLUOHULoLQELUWU SRUWPDQWRJ|UHYLJ|UGGROD\×V×\ODWDPRODUDNELOLQHQDQODPGDNLNHQWOHUH ELUDOWHUQDULIVXQX\RUGHùLOµ3HWHU&RRN 1MVHJO$JUZPmTWFLPOVUCJSJNMFSJ1FUFS$PPL%FOOJT$SPNQUPO Pompidou Center, Richard Rogers, Renzo Piano, 1977, Paris Fun Palace, Cedric Price,1965 Fun Palace vs. Pompidou Center | Kitlesel Üretim: Parça .LWOHVHOUHWLPVLVWHPOHULQLQELQD \DS×PVLVWHPOHUL]HULQGHNLHWNLVL ROGXNoDE\NROGX3UHIDEULND RODUDNUHWLOHQ\DS×SDUoDODU×KHP LQVDDWVUHOHULQLD]DOWW×KHPGH E\NDo×NO×NO×HVQHNPHNDQODU WDVDUODPDQ×Q\ROXQXDoP×üROGX 14 ´2)XQ3DODFHELUGL]L SDUoDELUELQDGHùLOµ &3ULFH ,JUMFTFMàSFUJNUBLMBCJMJSQMVHJO TJTUFNMFSTUSàLUàSàOEüavurumu, esnek mekanlar 4USàLUàSFM.BLBTMBSOUFTMJNJ Pompidou Center,1975 Sibernetik Diyagram ve Fun Palace 1MBOMBS C.Price,1965 &YPEVTZBEBNJNBSMHOHÚOàMMàNBILVNMBS0." $BTBEFM'BTDJPLPMBK1FUFS&JTFONBO 16 Eisenman vs. Koolhaas | Politik (LVHQPDQYH.RROKDDV HüOHüWLUPHVLLNLPLPDU×QGD JoOSROLWLNNLPOLNOHULQLQROPDV× YHEXNLPOLNOHULQ\DSW×NODU× PLPDUO×NODU×GRùUXGDQHWNLOHPHVL J|]OHPOHULQLQELUVRQXFXRODUDN \DS×OP×üW×U 3HWHU(LVHQPDQ 2003, Giuseppe Terragni: Transformations, Decompositions, Critiques ´%HONLGH XQXWPD\× |JUHQPHPL] JHUHNL\RUµ 20$YH9ULHVHQGRUS 1972, Exodus yada .JNBSMùOHÚOàMMà NBILVNMBS (LVHQPDQNHQGLQLOLEHUWHU DQDUüLVW olarak, .RROKDDVLVHUDGLNDOUHIRUPFX UHYL]\RQLVWolarak WDQ×PODPDNWDG×U &DVDGHO)DVFLR7HUUDJQL (LVHQPDQ (LVHQPDQҋDJ|UH7HUUDJQLҋQLQ)DVL]P(YLELQDV×Q×VDGHFH)DüL]PLOH LOLVNLOHQGLUPHN´7HUUDJQLҋQLQEXoDO×üPDV×LOHEXNDWHJRULOHUHFRNGDKDNROD\ X\DELOHFHNGLJHUSURMHOHUDUDV×QGDNLNLULWLNIDUNO×O×NODU×NDUDUWPDNW×Uµ (LVHQPDQ ([RGXV \DGDPLPDUO×J×QJ|QOOPDKNXPODU× OMA,1972 gQJ|UOYHX\JXODQDELOLU 3ROLWLNRODUDNVUUHDOYHVDùGX\XOX 3ULWHQYH/NV 'HYULPFLYH(YULPFL Parc de la Villette, Paris, Bernard Tschumi, 1987 Cannaregio, Venedik, Peter Eisenman,1978 Cannaregio vs. Parc de La Villette | Grid 18 Cannaregio, Eisenman 1 2 3 0RGHQL]P*HOHFHNQRVWDOMLVL .DYUDPVDOODVW×UPDûLPGLNL]DPDQQRVWDOMLVL 3RVW0RGHQL]P*HoPLüQRVWDOMLVL 1. Hastane Projesi Önerisi, Le Corbusier, 1960 2. ve 3. Ev 11A, 1978 Maket ve diyagramlar La Villette, Tschumi 1 2 3 Çizgiler (Hareket Vektörleri) Noktalar (Olayın Yoğunluğu) Yüzeyler Kaynakça #FOKBNJO8 *MMVNJOBUJPOT&TTBZTBOE3FnFDUJPOT i5IFTFTPOUIF1IJMPTPQIZPG)JTUPSZw4DIPDLFOCPPLT/FX :PSL $PMPNJOB# .BISFNJZFUWF,BNVTBMML.FUJT :BZODML*TUBOCVM Peter Eisenman, (2003), Giuseppe Terragni: Transformations, %FDPNQPTJUJPOT$SJUJRVFT5IF.POBDFMMJ1SFTT/FX:PSL )FHFM(8'%PHSVOVOGFMTFGFTJ0YGPSE61/FX:PSL pp. 216–223 -F$PSCVTJFS:FOJCJSNJNBSMHBEPHSV1BSJT 4JNPO4 "SDIJHSBN"SDIJUFDUVSFXJUIPVU "SDIJUFDUVSF.*51SFTT$BNCSJEHF 5TDIVNJ# &WFOU$JUJFT.*51SFTT$BNCSJEHF "SDIJUFDUVSBM3FWJFX%FSHJTJ1FUFS&JTFONBO3ÚQPSUBKOJTBO IUUQXXXBSDIJUFDUVSBMSFWJFXDPNWJFXJOUFSWJFXT JOUFSWJFXQFUFSFJTFONBOBSUJDMFTPOFSJTJN.BZT 2013) 8FTUNJOTUFSÃOJWFSTJUFTJ0OMJOF"SDIJHSBN"STJW1SPKFTJ IUUQXXXFYQFEVPSHJOEFYQIQ QSPKFDUBSDIJHSBNBSDIJWBM QSPKFDUTTPOFSJTJN.BZT 19
