kadın çiftçilerin sosyal güvenliği

KADIN
ÇİFTÇİLERİN
SOSYAL
GÜVENLİĞİ
KADINKADIN
HAYATA
CAN,
HAYATA
CAN,TOPR
TOPR
KADIN HAYATA CAN, TOPR
Türkiye Ziraat Odaları Birliği Genel
Başkanı Şemsi Bayraktar’ın girişimleri ile
26/01/2012 tarihli ve 28185 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
6270 sayılı Kanunla 2/8/2003 tarihinden
önce 22 yaşını doldurmaması veya 22
yaşını doldurmakla birlikte aile reisi olma
sıfatını taşımaması nedeniyle tarım sigortalılıkları başlatılamayanlara, 18 yaşını doldurmuş ve sattıkları üründen tevkifat yapılanların talepleri halinde tevkifatın yapıldığı tarihi
takip eden aybaşı itibariyle sigortalılıklarının
başlatılmasına imkan sağlanmıştır. Bu konuda emeği
geçen herkese bir kez daha teşekkür ediyoruz.
Sosyal Güvenliğin Önemi
Sosyal güvenlik insanlar için bir hak, devlet için de bir görevdir. Bireyin
hastalıkta ve sağlıkta yarınlara güvenle bakabilmesi ancak sosyal güvenlik
hakkına sahip olmasıyla mümkündür.
Kadın Çiftçilerimizin Sosyal Güvenlik Kapsamına
Dahil Olması İçin Ne Yapması Gerekir?
2008 yılında yürürlüğe giren 5510 sayılı Kanunla çiftçi olan herkes
zorunlu olarak tarım sigortalısı olmaktadır.
Tarım sigortalısı olmak için, ilgilinin; çiftçi olduğunu kanıtlaması ve
bağlı bulunduğu Ziraat Odasına kayıt olması gerekmektedir. Kayıt için,
çiftçilikle uğraştığını ispatlaması, uğraştığı tarımsal faaliyet ile ilgili
belgelerle (tapu, hayvan kulak küpesi, muhtar beyanı, nüfus kayıt örneği
vb.) Ziraat Odasına başvuruda bulunması zorunludur. Başvuruda bulunan
çiftçilerimiz yönetim kurulu kararına göre kayıt yapılır. Bu kayıtlar söz
konusu kanuna göre en geç 1 ay içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirimde bulunur.
Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirimde bulunulduğu tarihinden itibaren çiftçimiz sigorta primi ödemekle yükümlüdür.
Bu kapsamda, sigortalı olmak isteyenlerin bulundukları yerdeki
ziraat odasına, oda bulunmayan yerlerde de tarım il/ilçe müdürlüklerin alacakları belge ile sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal
güvenlik merkezlerine başvurmaları gerekmektedir.
Genel Sağlık Sigortası Hakları Nelerdir?
Kanunun yürürlüğe girmesiyle; mevcut sigortalılar, gelir/aylık alanlar,
hak sahipleri ile bakmakla yükümlü olunan kişiler, herhangi bir işleme
gerek kalmaksızın genel sağlık sigortalısı olacaklardır.
Bunlardan çalışanlar; ister hizmet akdi, ister kendi nam ve hesabına
bağımsız çalışma ve isterse de kamu görevlisi olsunlar, işe veya çalışmaya
başladıktan sonra adlarına 30 gün prim bildirimi ve ödenmesinden sonra
sağlık yardımı almaya hak kazanacaklardır. Yalnız, kendi nam ve hesabına
bağımsız çalışan sigortalılar için ayrıca 60 gün ve daha fazla prim ve
RAĞA
BEREKET
KATIYOR
RAĞA BEREKET
KATIYOR
RAĞA BEREKET KATIYOR
prime ilişkin her türlü borcun ödenme veya 60 günden fazla borçlarının
tecil ve taksitlendirilmiş olması şartı aranacaktır.
Ayrıca, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte bakmakla yükümlü olunan
kız çocukları, durumlarında değişiklik oluncaya kadar kız çocuğu olarak
bakmakla yükümlü sıfatı ile tedavi yardımlarından yararlanmaya devam
edeceklerdir. 6111 sayılı Kanunda, kız çocukları için değişiklik yapılarak,
kız çocuklarının durum değişikliğinden sonra da anne ve babalarından
sağlık yardımı almalarına imkan tanınmıştır.
Kanunun kapsamında, zorunlu sigortalı sayılanlar, zorunlu sigortalılıklarının sona erdiği tarihten itibaren 10 gün süreyle genel sağlık sigortasından yararlanmaya devam edeceklerdir.
Bunların, zorunlu sigortalılık niteliğini yitirdikleri tarihten geriye doğru
90 gün prim bildirimi olmaları durumunda, sigortalılık niteliğini yitirdikleri tarihten itibaren 90 gün süreyle de sağlık yardımlarından yararlanma
imkanı olacaktır. Bu durumda, (4/b) sigortalıları için prim ve prime ilişkin
borçlarının olup olmadığına bakılmayacak ve bu haktan bakmakla yükümlü kişiler de yararlanacaktır.
Bir Çiftçi Hangi Şartlarda Muafiyet Kapsamına Girer?
5510 sayılı Kanun ile Ziraat Odasına kayıtlı ama geliri düşük olan çiftçilerimize ve 65 yaşını dolduran çiftçilerimize muafiyet hakkı tanımıştır.
Tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan; tarımsal
faaliyette bulunan ve yıllık tarımsal faaliyet gelirlerinden, bu faaliyete
ilişkin masraflar düşüldükten sonra kalan tutarın aylık ortalamasının, bu
Kanunda tanımlanan prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katından
az olduğunu belgeleyenler ile 65 yaşını dolduranlardan talepte bulunanlar,
hükmü getirilmiştir.
Ancak kanunun geçici 16’ncı maddesi ile çiftçilerimize kolaylık sağlanması için Kanuna bir geçiş hükmü eklenmiştir. Bu hükme göre; “Tarımsal
faaliyette bulunan sigortalılar için 6’ncı maddenin (ı) bendinde belirtilen
‘otuz’ ibaresi geçici 16’ncı maddesinin yürürlüğe girdiği 2008 yılı için
‘onbeş’ olarak uygulanacak, bu oran prime esas günlük kazancın otuz
katını geçmemek üzere her yıl bir puan artırılacaktır” hükmü getirilmiştir.
Böylelikle, muafiyet kapsamına giren çiftçilerimiz sigorta primi ödemezler. Muafiyet kapsamına giren kişiye faydası yoktur, emekli olamaz
ancak, hiçbir sosyal güvencesi olmadığı için sağlık güvencesinden kendisine bakmakla yükümlü kişi üzerinden faydalanabilir. Başvurular bağlı
bulunduğu Ziraat Odalarına yapılmaktadır.
İş Kazası ve Meslek Hastalığı, Hastalık Ve Analık
Sigortalarından Sağlanan Hakları Nelerdir?
a) Geçici iş göremezlik ödeneği
(4/b) sigortalılık statüsüne tabi sigortalıların (kendi nam ve hesabına
bağımsız çalışanlar) iş kazası, meslek hastalığı ya da analık hallerinde
geçici iş göremezlik ödeneği, genel sağlık sigortası dahil prim ve prime
KADIN
HAYATA
CAN,
HAYATA
CAN,TOPR
TOPR
KADINKADIN
HAYATA
CAN,
TOPR
KADIN HAYATA CAN, TOPR
ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması şartıyla yatarak tedavi süresince veya yatarak tedavi sonrası bu tedavinin gereği olarak istirahat raporu
aldıkları sürede ödenir.
b) Sürekli iş göremezlik ödeneği
Sürekli iş göremezlik geliri, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu
oluşan hastalık ve özürler nedeniyle, Sosyal Güvenlik Kurumunca yetkilendirilen hastaneler tarafından verilen raporlara istinaden Kurum Sağlık
Kurulunca meslekte kazanma gücü en az % 10 oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalıya bağlanır.
Sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilmesi için, sigortalının çalıştığı işten
ayrılması, iş yerini kapatması, devretmesi veya belli bir süre çalışmış olması
şartı aranmaz. Ancak, kendi nam ve hesabına bağımsız çalışma kapsamındaki sigortalılara sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilmesi için, kendi sigortalılığından dolayı, prim borçlarının ödenmiş olması zorunludur.
c) Emzirme ödeneği
Emzirme ödeneği analık sigortasından sağlanan bir yardım türü olup,
gerek sigortalı kadın ve gerekse de sigortalı erkeğin eşinin canlı doğum
yapması ve çocuğun yaşaması şartıyla bu ödenek verilmektedir.
Çalışan sigortalılar için emzirme ödeneğinden yararlanmak için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi
bildirilmiş veya ödenmiş olması şartı aranmaktadır.
01/10/2008 tarihinde Kanunla ilk defa getirilen hükümle, gelir ve aylık
almakta olan emekli ve eşlerine de emzirme ödeneği verilmektedir. 2012
yılı emzirme ödeneği tutarı 89 TL’dir.
Sigortalılığı sona erenlerin, bu tarihten başlamak üzere 300 gün içinde
çocukları doğarsa, sigortalı kadın veya eşi analık sigortası haklarından
yararlanacak, sigortalı erkek, doğum tarihinden önceki 15 ay içinde en az
120 gün prim ödenmiş olması şartıyla emzirme ödeneğinden yararlandırılacaktır.
d) Evlenme ödeneği
Kendi nam ve hesabına bağımsız çalışma kapsamındakilerin, Sosyal
Güvenlik Kurumu Başkanlığı Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğü,
Sigortalı Emeklilik İşlemleri Daire Başkanlığına veya bulunulan yerdeki
İl Müdürlüğüne/Sosyal Güvenlik Merkezine, Sosyal Güvenlik Kurumunca
belirlenen “Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi” ile başvurmaları
gerekmektedir.
Kimler başvurabilir?
Kanun kapsamında yetim aylığı alan, evlenmeleri nedeniyle gelir veya
aylıklarının kesilmesi gereken kız çocuklarının evlenmeleri ve talepte
bulunmaları halinde verilir.
Evlenme ödeneğinin miktarı nedir?
Yetim aylığı alan kız çocuklarının aldıkları aylık ve gelirlerinin iki yıllık
tutarı evlenme ödeneği olarak peşin ödenir.
RAĞA
BEREKET
KATIYOR
RAĞA BEREKET
KATIYOR
RAĞA
BEREKET
KATIYOR
RAĞA BEREKET KATIYOR
Malul çocuğu bulunan kadın sigortalılara
sağlanan haklar nelerdir?
5510 sayılı Kanunla getirilen yeni düzenlemeye göre 1/10/2008 tarihinden sonra sigortalı olarak çalışan ve aynı zamanda engelli veya malul
çocuğu bulunan kadınlar daha az süre prim ödeyerek daha erken emekli
olabilecektir. Kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç
derecede malul çocuğu olan annelerin, 1/10/ 2008 tarihinden sonra geçen
prim ödeme gün sayılarının dörtte biri (%25), prim ödeme gün sayıları
toplamına eklenmekte ve eklenen bu süreler emeklilik yaş hadlerinden de
ayrıca indirilmektedir.
Doğum borçlanması nasıl olmaktadır?
Nereye, nasıl başvurulur?
İlk defa, 5510 sayılı Kanuna göre hizmet akdiyle çalışanlar ve kendi nam
ve hesabına bağımsız çalışmaya başlayan sigortalılar, 2925 sayılı Kanuna
tabi sigortalılar ile mülga 506 sayılı Kanun, 1479 sayılı Kanun ve 2926
sayılı Kanununa tabi olan sigortalılar ve hak sahipleri, sigortalının en son
çalışmasının/hizmetinin geçtiği Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne/Sosyal
Güvenlik Merkezine başvurarak doğum borçlanması yapabileceklerdir.
Kanuna göre; sigortalı kadının doğum nedeniyle çalışamadığı iki yıllık
süreyi borçlanabilmesi için;
■ Sigortalı kadının doğumdan önce çalışmaya başlayarak sigor
talılık şartını yerine getirmesi, (tescil edilme ve prim ödeme)
■ Doğumdan sonra adına prim ödenmemesi,
■ Borçlanacağı sürede çocuğunun yaşaması, gerekmektedir.
Yaşlılık Aylığı Şartları Nelerdir?
Yaşlılık aylığı, çalışma hayatının normal olarak sonlanması sonucunda
belli şartların yerine getirilmesi sonucu bağlanan aylıktır.
■ Kanunun yürürlük tarihinden önce işe başlayan sigortalılar veya
göreve başlayan kamu görevlileri ile 2925 sayılı Tarım İşçileri Sigortalar
Kanunu ve 2926 sayılı Tarımsal Faaliyetlerde Kendi Nam ve Hesabına
Bağımsız Çalışanlar Kanununa göre sigortalı olanlar için mevcut kanunlardaki şartlar geçerli olacak, dolayısıyla bunların kazanılmış hakları
korunacaktır.
■ 30/4/2008 tarihinden sonra işe başlayan sigortalılar
ile göreve başlayan kamu görevlileri için 5510 sayılı
Kanunla belirlenen şartlar geçerli olacaktır.
Buna göre;
a) Kanuna göre 2036 yılına kadar tüm statüler
için aylık veya emeklilik yaşı kadınlar için
58, erkekler için ise 60 olacak, 2036 yılından
sonra yaşlar kademeli olarak artırılıp, 2048
tarihi itibarıyla kadın ve erkekler için 65 olarak
eşitlenecektir.
b) (4/b) ve (4/c) sigortalıları için prim ödeme
gün sayısı 9000 olacaktır.
KADIN HAYATA CAN, TOPR
KADIN HAYATA CAN, TOPR
c) Prim ödeme gün sayılarını dolduran sigortalılar için, prim ödeme gün
sayılarının doldurulduğu tarihte geçerli olan yaş şartları uygulanacaktır.
Müracaat için gerekli belgeler (kendi nam ve hesabına
bağımsız çalışan sigortalılar/çiftçiler için) nelerdir?
■ Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi
■ 1 Adet fotoğraf
■ Sigortalılık belgesi (Vergi, dernek ve oda kaydı olan sigortalılar için İ.B. formu)
Ölüm Aylığı Şartları Nelerdir?
Gerek 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce gerekse de yürürlük tarihinden sonra çalışmaya başlayanlar için ölüm aylığı bağlanma
şartları;
■ 4/b ve 4/c sigortalıları için 1800 prim ödeme gün sayısı aranacaktır.
Kimlere verilir?
■ Dul eşe herhangi bir şart aranmadan,
■ Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentleri
hariç bu Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında
çalışmayan veya,
kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış çocuklardan;
18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmayanların veya,
Kurum Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az % 60 oranında
yitirip malül olduğu anlaşılanların veya,
yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan
boşanan veya dul kalan kızlarının her birine,
■ Hak sahibi eş ve çocuklardan
artan hisse bulunması halinde her
türlü kazanç ve irattan elde etmiş
olduğu gelirinin asgari ücretin net
tutarından daha az olması ve diğer
çocuklarından hak kazanılan gelir
ve aylıklar hariç olmak üzere gelir
ve/veya aylık bağlanmamış olması
şartıyla ana ve babaya; ana ve
babanın 65 yaşın üstünde olması
halinde ise artan hisseye bakılmaksızın aylık bağlanır.
Gelir ve aylıkların konutta
ödenmesi nasıl olmaktadır?
Emekli ve hak sahiplerinin
gelir/aylıklarının konutta ödenmesi uygulaması ilk defa 2011
yılında başlatılmış olup, uygulamanın usul ve esasları PTT Genel
Müdürlüğü ile Sosyal Güvenlik
Kurumu arasında imzalanan
05/01/2010 tarihli “Prim Tahsilatı
RAĞA BEREKET KATIYOR
RAĞA BEREKET KATIYOR
ve Ödemelere İlişkin Protokol” ile
belirlenmiştir.
Buna göre, gelir ve aylıklarının konutta ödenmesini talep eden
sigortalı ve hak sahiplerine hiçbir
şarta bağlı olmaksızın;
Hizmet akdiyle çalışan sigortalıları için ilk gelir/aylıklar da dahil
olmak üzere hemen,
Kendi nam ve hesabına bağımsız çalışan sigortalılar için ise ilk
aylıkları dışındaki gelir/aylıkları,
PTT işyerleri aracılığıyla konutlarında ödenir.
Bunun için, ilgilinin Sosyal
Güvenlik Kurumuna yazılı olarak
veya “www.turkiye.gov.tr” adresinden kişisel bilgilerini kullanarak (tahsis numaraları ve T.C. kimlik numaraları) “Adres ve Banka/
PTT Değişikliği” menüsünden
talepte bulunmaları yeterlidir.
Emeklilikten Sonra Tekrar Çalışmaya Başlayanların
Durumu Nasıl Olacaktır?
Kendi Nam Ve Hesabına Bağımsız Çalışan Sigortalılar
Tarımsal faaliyet olarak aylık bağlandıktan sonra tekrar çalışmaya başlayanlar sosyal güvenlik destek primi ödenmesi şartı aranmadan aylıklarını
almaya devam edeceklerdir.
Cenaze Ödeneği Nasıl Olmaktadır?
Cenaze ödeneği, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu veya sürekli iş
göremezlik geliri, malûllük, vazife malûllüğü veya yaşlılık aylığı almakta
iken veya kendisi için en az 360 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortası
primi bildirilmiş olup da ölen sigortalının hak sahiplerine Sosyal Güvenlik
Kurumu Yönetim Kurulunca belirlenip Bakan tarafından onaylanan tarife
üzerinden cenaze ödeneği ödenir. Cenaze ödeneği sırasıyla, sigortalının
eşine, yoksa çocuklarına, o da yoksa ana babasına, o da yoksa kardeşlerine
verilir.
Cenaze ödeneğinin tutarı her yıl için SGK Yönetim Kurulunca belirlenerek Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı tarafından onaylanmaktadır.
Müracaat nasıl olur?
Bu ödeneğin alınması için hak sahiplerince ölüm tarihini belirten bir
dilekçe ile sosyal güvenlik il/merkezine başvurulması gerekir. Ölüm
tarihi nüfusa işlenmemişse ilgili makamlarca düzenlenen ölüm belgesinin
Kuruma verilmesi gerekmektedir.
ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK İLETİŞİM MERKEZİ
“ALO 170”
Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi 15 Kasım 2010
tarihinde hizmete girdi. İletişim Merkezi çalışma hayatı ve sosyal
güvenlik hakkında her türlü;
■ Soru
■ Öneri
■ Eleştiri
■ İhbar
■ Şikayet
■ Başvuru ve taleplerinizi
etkin ve hızlı bir biçimde çözüme kavuşturabilmek amacıyla
kurulmuştur.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi
“ALO 170” i
7 gün 24 saat arayabilirsiniz.
Hazırlayan
Neşe Tezer
TZOB Teknik Müşavir Yardımcısı
Kaynak
TZOB, SGK
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
Türkiye Ziraat Odaları Birliği
arasında
“Kadın Çiftçi Eğitimi” işbirliği protokolü kapsamında hazırlanmıştır.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği
GMK Bulvarı No: 25
Demirtepe |06440 | ANKARA
T: 90 312 231 63 00 |F: 90 312 231 76 27
www.tzob.org.tr